Van anderstalig tot zelfredzaam Geletterdheid bevorderen bij analfabete nieuwkomers
Van anderstalig tot zelfredzaam Nood werkveld kader aanpak alfabetisering en beginnende geletterdheid + aangepaste materialen (digi‐info) Bevraging / observatie Aparte klassen of uren; zorgklas (weinig samen) Vaak laaggeletterd in eigen taal Tweede okanjaar: vraag naar zin en invulling Uitstroom BSO / BUSO / schakelinitiatieven Frustratie
Van anderstalig tot zelfredzaam Geobserveerde pijnpunten: kinderlijke activiteiten / teksten (of volw.) veel aandacht ‘schoolse’ vaardigheden kader? / doelen? snel begin met technisch leesproces zwakke mondelinge taalvaardigheid lln. stagnatie lln begrijpend lezen afwezig laag zelfbeeld lln
Van anderstalig tot zelfredzaam Literatuur en methodieken CTO-projecten en onderzoeken Literatuur Nederlands taalgebied: Kurvers Internationale literatuur o.a. Beginning to read. Jager Adams (’94) Developing literacy in second-language learners (report o/t National Literacy Panel) (2006) NT1 didactiek geletterdheid kinderen Verhoeven Studie methodieken: phonetics - whole language – structuurm. – globaalm. – leesmodellen – Freinet – moedertaalmethode V. Uden
Van anderstalig tot zelfredzaam www.anderstaligenieuwkomers.be Achtergrondteksten en materialen Achtergrondteksten: kader scheppen v. didactiek Stand van zaken? Wat is geletterdheid? Hoe leren lezen / in welke fases? Moeilijkheden? Vertaling fasering lespraktijk? Didaktische invulling fasering? Leesvoorwaarden en deelvaardigheden + Praktische tips Klein Woordenboek Literatuurexcerpt Kurvers
Van anderstalig tot zelfredzaam Achtergrondteksten: verklaren kader, bvb: mondelinge basis als belangrijke voorwaarde omwille van moeilijkheden analfabete tweedetaalleerder; breder werken aan geletterdheid nodig omwille van profiel ll. Kaders scheppen: voor lk. vertrekken vanuit gekende, maar nuanceren en aanvullen Aantonen dat sommige fasen (technisch alfabetiseren) en sommige deelvoorwaarden (motoriek en waarneming) overbelicht zijn tov andere Aantonen hoe je fasen alternatief en effectief kunt invullen Gebruiksvriendelijke tips oa gebruik gekende woorden; aandachtspunten bij gebruik van visuele ondersteuning
Van anderstalig tot zelfredzaam
Fase
Wat
Hoe
A Ontluikende Geletterdheid
Mond. vaard. Deelvaard. / leesvoorwaard. Experimenteel en globaal lezen
Oa Interactieve taken / funct. taken die werken aan leesvoorwaard. / groepsteksten / interactief voorlezen / ...
B Alfabetisering / beginnende geletterdheid
Verderzet. A Elem. leeshandeling en automatisering Beginnend functioneel en genietend lezen
Oa Teksten - woorden uit eerste fase gebruiken als basis v. aanbrengen leeshandeling / zeer eenvoudige leesteksten vb. instructies, onderschriften afb.
Vb.-materiaal
‘Groepstekst’, ‘Smoorverliefd’, ‘Het T-shirt is beter’, ...
‘Zeg het met een Tshirt’, ‘Post een geheim’, ...
C Gevorderde geletterdheid
Verderzet. B Verderzet. functioneel en genietend lezen
Oa eenvoudige teksten en verhalen op maat v. lln mbt leesniveau, leefwereld, interesses, behoeftes, ...
‘Hoe tune ik een auto’, leesverhalen, ‘De juiste boor’, ...
Van anderstalig tot zelfredzaam Type leesvoorwaarden / deelvaardigheden
Vertrouwdheid met taal Mondel. basistv. Vertrouwd met functies schrift Vertrouwd met boeken en verhalen Taalbewustzijn Letterkennis Begrippenkennis Objectivatie Begrip symbol. functie schrift
Wat
Hoe
Vb.-materiaal
Vb: begrip opbouw verhaal
Vb. zelf verhaal reconstrueren
Oa leesteksten
Vb: letters kunnen benoemen
Vb. vertrekken van eigen naam
Oa Letters met je lijf
Type leesvoorwaarden / deelvaardigheid Waarneming en motoriek Auditief waarnemen / fonemisch bewustzijn Visueel waarnemen Motorische vaardigheden
Wat
Hoe
Vb.-mat.
Vb. = en verschillen tssn. gesproken uitingen opmerken
Oa zelf wisselrijtjes maken (vergt mondelinge taalv!)
Oa Smoorverliefd
Geletterdheid bevorderen algemeen: Altijd aandacht voor mondelinge basis Functioneel lezen en schrijven kan vanaf de allereerste fase (als technisch lezen nog niet ontw.) vb. groepsteksten maken of takenbord mee opstellen Vertrekken vanuit de eigen ervaringen, leefwereld en interesses voor keuze teksten (of eigen teksten maken) Vertrekken vanuit de eigen noden vb. meer praktijkgerichte activiteiten Eenvoudige teksten, maar (tenzij in fase eigenlijke alfabetisering): niet elk woord hoeft te worden begrepen; leesstrategieën aanreiken om tekst te begrijpen Authentieke teksten zo snel mogelijk plaats geven Ruim aanbod teksten, verhalen, ...
Van anderstalig tot zelfredzaam Materialen Voorlopig: twintigtal voorbeeldactiviteiten verdeeld over verschillende fasen Zie materialenbank www.anderstaligenieuwkomers.be Meestal in thema in te passen Ook enkele taken voor schakelfase: praktische vakken Accenten: functionaliteit; genietend en begrijpend lezen aangepast aan leeftijd en leefwereld; tonen van mogelijkheden transfer methodieken Extra: differentiatie – visuele ondersteuning – bruikbaar in heterogene groepen – breder inzetbaar – interactieprotocols ook voor ondersteuning technisch en begrijpend lezen
