www.deswaene.be
SPORTMANNEN IN DE LUCHT ANNO 2014 DUIVENSPORT IN ANDERLECHT Voordracht door mevrouw Maddy Vekens 27/04/2014
2.
Op 27/04/2014 organiseerde ons genootschap voor heemkunde De Swaene een lezing rond de duivensport in het algemeen, maar ook meer bepaald in Anderlecht. Wij vonden mevrouw Maddy Vekens bereid om een en ander uit de doeken te doen. Ze was bovendien zo vriendelijk om ons toe te laten haar eigen notities te verwerken in het hiernavolgend artikel.
1. De geschiedenis van de duiven A. Algemeen Belangrijk is om aan te geven dat er een duidelijk verschil is tussen enerzijds de wilde duif en anderzijds de reisduif / postduif.
Reisduif / postduif
Wilde duif
Reisduiven zijn getraind en zitten niet waar wilde duiven zitten, zodanig dat men er ook kan van uit gaan dat wanneer mensen klagen over allerlei vervuiling, dit zeker niet wordt veroorzaakt door de reisduiven. Een reisduif wordt vaak ook aangeduid als de ‘blauw geschelpte’. Een ander verschil is ook dat de wilde duif meestal een dikkere kop heeft dan de reisduif. B. Oudere tijden Wanneer men het heeft over de duif en haar relatie met de mens, moeten we in feite teruggaan naar de vredesduif uit de Ark van Noach. Dit legt de basis van de binding tussen mens en duif. Noach liet reeds een duif los die terugkwam met een palmtakje.
3.
Ook Aristoteles (3e eeuw VC°, de Grieken en Julius Caesar hadden ‘iets ‘ met duiven. Aristoteles leefde drie eeuwe, V.C., de Grieken kweekten duiven 10 à 11 keer per jaar louter en alleen voor het voedsel, terwijl Julius Caesar ze vooral ging gebruiken voor het verzenden van berichten. Het zijn trouwens de Romeinen die torens bouwden voor de duiven met een bovenverdieping om duiven te kweken. In die torens werden gemiddeld 4.000 à 5.000 duiven ondergebracht. Ook de Arabieren waren bekend met de duiven. De eerste sporen daarvan vinden we terug in 1146. De duiven zijn via de kruistochten in West-Europa ingevoerd, maar waren toen eerder in het bezit van adel, edellieden en abdijen. Zij waren het die duiven hielden. Op het einde van de middeleeuwen is men echter ook duivenhuizen beginnen bouwen in pachthoven en werd de duif meer en meer ook gekweekt door landbouwers, wat op zich stootte op tegenstand. Dit heeft ertoe geleid dat in 1613 de hertog van Brabant afkondigde dat enkel de boeren met drie (later met negen) bunden rogge nog duiven mochten houden. Op die manier werd het een select clubje dat zich nog kon bezighouden met de kweek van deze diertjes. Maar dankzij de Franse revolutie, in 1789, was het aan iedereen toegestaan om duiven te houden. Anderen zeggen dat toen de basis gelegd werd voor de latere duivensport. C. Godsdienst Zoals reeds eerder gezegd, kan men stellen dat de eerste duif al op de voorgrond trad in het verhaal van de Ark van Noach, maar Lichtmis is eveneens een datum binnen de katholieke godsdienst waar er sprake is van duiven, want op dat ogenblik zou Jozef twee duiven geofferd hebben bij de besnijdenis van Jezus. De feestdag van de duivenmelkers is 28 november, in feite de feestdag van Catharina Labouré. Op die datum is er trouwens nog elk jaar een duivenwijding in Aartselaar en een duivenprocessie in Kasterlee. D. Duivensport In België is er echt sprake van duivensport, meer bepaald in Luik, vanaf 1800. Antwerpen zou volgen in 1825. In Brussel werd de eerste duivenmaatschappij opgericht in 1826. Zij had de benaming ‘Libre d’Abeona’.
4.
Vanaf 1850 wordt er meer aandacht besteed aan de reisduif, maar eigenlijk is het vanaf 1880 dat men in heel België de duivensport beoefent. Trouwens, tussen 1855 en 1926 worden zogenaamde Romevluchten ingericht, wat betekent dat men de duiven lost in Rome en zij moeten terugvliegen naar hun duiventil in België. België is de bakermat van de snelheidswedstrijden voor duiven. De eerste Belgische duivenbond werd opgericht in 1910 met 15 afdelingen. Nu ziet de situatie er minder rooskleurig uit. Wallonië wordt nog beschouwd als één zone en in Vlaanderen valt elke provincie samen met één zone. In heel België telde men trouwens in 2013 nog slechts 690 duivenlokalen. E. Oorlog Duiven hebben ook een belangrijke rol gespeeld tijdens de wereldoorlogen. Zo werden tijdens WO I in 1914 70.000 duiven opgeëist die samengebracht werden in het Brusselse Jubelpark. Datzelfde jaar verbood men trouwens ook om nog duiven te laten vliegen omdat men bang was voor spionageactiviteiten, maar natuurlijk werd vanuit militair oogpunt de duif wel gebruikt als een middel om info over te maken en spionageactiviteiten te ontwikkelen. Er werden toen trouwens ook mobiele duivenhokken opgericht in de verschillende kampen.
5.
In juli 1923 heeft men een wet ter bescherming van de duiven uitgevaardigd (wet van 24/07/1923) en vanaf 6 juli 1927 moest iedereen die duiven wilde houden voorafgaandelijk de toestemming krijgen van de burgemeester om een duivenhok te mogen bouwen. Bovendien moest men van onbesproken gedrag zijn en lid van de Belgische duivenbond om een dergelijke toestemming nog maar te kunnen krijgen.
Prachtige duivenhok van kampioen Georges Goossens uit Evere
6.
Tijdens WO II werden er krachtens een verordening van 1942 1.200.000 postduiven afgemaakt in Nederland. Bovendien werden 16.500 Engelse duiven in Frankrijk gedropt. De meest geëerde duif, La Vaillant, kreeg een diploma met erering omwille van haar bijzondere kwaliteiten tijdens de oorlog. Duiven die voorzien werden van een camera konden op die manier 2.000 à 3.000 geminiaturiseerde boodschappen overbrengen die uitvergroot werden met een microscoop en in feite was dit systeem de voorloper van de microfilm.
Spionageduif met camera
Na WO II, meer bepaald in 1947, waren er in België 175.380 duivenmelkers, terwijl er dat in 1994 slechts 70.000 waren. Het aantal blijft dalen.
7.
2. Internationaal Een kort overzicht van de duiven(sport) op internationaal vlak: Groot-Brittannië -
De eerste vluchten in Groot-Brittannië vangen aan vanaf 1881 Het Britse koningshuis begon met duivensport nadat ze in 1886 van koning Leopold II van België kweekduiven kreeg. Een duif van koningin Elisabeth II won zelfs een race in 1990. Vanaf 2007 vaardigde het Engelse parlement een verbod uit op duivenvluchten naar Groot-Brittannië uit vrees voor de vogelgriep.
Brazilië -
In Brazilië wordt de bekende Brasilia Pigeon Racing Grand Prix georganiseerd
Azië -
Duivensport is zeer populair in Azië, vooral in China, Pakistan, de Filipijnen, Japan en Taiwan. In Bangladesh zijn de meeste duivenorganisaties In Azië is de duivensport eveneens een teken van status In India organiseert men de langste duivenvluchten ter wereld, nl. vluchten van meer dan 2.100 km.! Taiwan telt 2 à 3 miljoen duiven. Er zijn momenteel nog ongeveer 500.000 duivenmelkers actief. Veel Belgische duiven worden aan duivenmelkers uit Taiwan verkocht voor veel geld.
Australië -
In Australië bestaat de duivensport sinds WO II. Elke duivenorganisatie heeft er ongeveer 80 leden. De duivenvluchten worden er georganiseerd zoals in Nederland, gaande van 145 tot 1.000 km.
Amerika -
Amerika voert vanaf 1860 de reisduif in vanuit Europa. De eerste duivenclub wordt er gesticht in 1872. In Philadelphia vindt men de meeste duivenmelkers. In Amerika worden de duiven geringd voor wedstrijden vanaf 1887. Na de wedstrijd werden de ringen (vaak al lopend) naar het dichtstbijzijnde telegraafkantoor gebracht. Dit in tegenstelling tot in België, waar de ringen geklokt worden in het lokaal. Voor het overbrengen van de ringen naar het telegraafkantoor werden de beste lopers ingehuurd, want per mile dat de duivenmelker van het kantoor woonde, werden er zes minuten afgetrokken van het aanmeldingsuur.
8.
Registratieklok
3. Duivensport in Anderlecht Wanneer we het hebben over de duivensport in Anderlecht, denken we spontaan allemaal aan de naam van Guillaume Stassart, die trouwens een eigen straat heeft in de gemeente. Hij was afkomstig uit Diest en had een politieke carrière. In 1909 viel hij op doordat hij met zijn duiven een vlucht won op Miramar en hij is blijven spelen, zelfs in 1918 ondanks het verbod door de Duitse bezetter. Hij was een artiest met het spelen met duivinnen en bracht het spelen op drift onder de aandacht. Hij is tragisch aan zijn einde gekomen in 1940. Artikelen uit die tijd tonen het belang van Stassart ,en wat men zijn systeem noemde, aan.
9.
In 1876 werd La Colombe Joyeuse opgericht door Martens, Van Damme en Toulet. Zij hadden hun eerste lokaal in Brussel, meer bepaald op de Parnassusberg en later in de Vlaanderenstraat. Na de Eerste Wereldoorlog zijn ze verhuisd naar de buurt rond de Grote Markt te Brussel onder het voorzitterschap van de heer Stassart, die later werd opgevolgd door de heer Warzee, die oprichter was van Air Pigeon, nl. duivenvervoer per vliegtuig na WO II. Belangrijk is toch te melden dat La Colombe Joyeuse, een vereniging die trouwens nog altijd bestaat, in 1926 de titel van koninklijke maatschappij kreeg en er ook voor zorgde dat vanaf 1928 duiveninformatie verspreid werd via de radio. Vanaf 1966 hebben zij ook internationale wedstrijden georganiseerd, waar o.a. de heer Danny Van Bael een van de spilfiguren rond was. Spijtig genoeg is hij overleden in 2013. Ze hebben hun opbrengsten altijd geschonken aan de gehandicaptenzorg. In 1983 hebben ze een verbroedering georganiseerd met de Pigeon Palais in Pau. Belangrijk is toch ook te verwijzen naar een standbeeldje dat we terugvinden op Pantsertroepensquare (Square des Blindés) in Brussel, van de hand van Victor Voets en dat daar werd geplaatst als een eerbetoon aan de duifsoldaat.
Anderzijds hebben we Cureghem Centre (www.cureghem-centre.be), dat waarschijnlijk werd opgericht in 1948 en dat een van de overblijvende lokalen is in Anderlecht en tevens nog steeds organisator van de grote vlucht Barcelona Internationaal. Cureghem Centre zorgt voor het inmanden van de duiven, het ophalen en markeren en daarna het vervoer naar Barcelona. Dit gebeurt met vrachtwagens met regelmatige haltes om de duiven te voorzien van eten en drinken. Cureghem Centre werkt nauw samen met de inrichters van meerdere vluchten zoals de Entente Belge.
10.
Vroeger bestond bijvoorbeeld ook nog Le Faucon als duivenlokaal en dit was gevestigd in wat nu de Ville de Bruges is op het Dapperheidsplein.
Mand gebruikt door Le Faucon om winnende duiven voor te stellen
We hadden ook nog het Anderlechtse lokaal De Toekomst op de Itterbeeksebaan, De Biet (eveneens op de Itterbeeksebaan, in de wijk De Goede Lucht), De Warande, met vooral voorzitter Nicolas Kestemont, die we trouwens nog altijd terugvinden in de Neerpedestraat.
Lokaal De Toekomst
11.
Kampioenen De Warande
Het is alleszins zo dat er een vergrijzing is in de duivensport, maar dat er ook een grotere internationalisering is van de Belgische duivensport. Zo worden om de twee jaar de Olympiaden ingericht, waarbij alle landen zich kunnen plaatsen. België heeft deze ingericht in 1963 en in 2007, en zal dit opnieuw doen in 2020.
12.
4. De nieuwe duif en het duivenspel Belangrijk om weten is dat de vleugels van een duif 10x per seconde kunnen bewegen, met een hartslag van 600 slagen per minuut gedurende 16 uren. Dit betekent dat ze gedurende 16 uren non-stop kunnen doorvliegen. Dat leidde ertoe dat er heel veel vluchten werden ingericht en al in 1925 stelde men dat er te veel duivenvluchten waren. Op dit ogenblik laait de discussie opnieuw op, maar hoe dan ook is het een feit dat de duivensport pas als sport werd erkend vanaf 2008. Dit gebeurde omdat men hoopte om op die manier de strijd te kunnen aangaan tegen dopinggebruik. Thans wordt er altijd een controle uitgevoerd door een dierenarts en iemand van het Ministerie van Landbouw bij de winnaar van provinciale, nationale en internationale wedstrijden. België kent nog één losplaats, nl. Quievrain. Niettemin hebben een aantal maatregelen de laatste tijd kwaad bloed gezet en zo konden we nog in Deze Week in Brussel van januari 2014 een artikel terugvinden waarbij men stelt dat de Brusselse duivenmelkers voorspellen dat de duivensport binnen het Brusselse gewest over tien jaar gaat uitsterven. Dat is toch wel zeer spijtig, temeer daar Cureghem Centre meehelpt aan de organisatie van een wedstrijd van pure klasse Den Barcelona. Het is deze Anderlechtse club die instaat voor inkorving, ophaling in de lokalen, controle vóór het vertrek naar Barcelona en het vervoer.
Inkorving
13.
Ophaling in de lokalen
Wanneer men het heeft over het duivenspel, heeft men het natuurlijk ook over het ringen van de duiven. Dit bestaat al sinds het einde van de 19e eeuw. De ringen zijn met de jaren geëvolueerd. In 1888 bestonden ze nog uit rubber, daarna koper met email en in 1910 werden ze vervangen door aluminium. Wanneer men een ring koopt voor zijn duiven krijgt men een ring met een uniek nummer. Elk jaar gebruikt men bovendien een andere kleur voor de ringen en men krijgt tegelijkertijd een eigendomsbewijs.
Verschillende soorten ringen
14.
Wie duiven wil houden, moet ze ongeveer een tweetal jaren opleiden door ze van thuis uit te laten vliegen. Hoe doet men dat precies: men zet ze in een grote mand en laat ze dan ergens los, zodanig dat ze kunnen terugvliegen naar het duivenhok. Meestal laat men ze na twee jaar deelnemen aan wedstrijden. De snelheid tijdens deze wedstrijden loopt enorm op en de afstanden die worden afgelegd schommelen tussen de 300 km. (halve fond) en 600 km. (fond). Wat de Anderlechtse clubs betreft, is Cureghem Centre vooral gespecialiseerd in snelheidswedstrijden en De Warande in fondwedstrijden. Een duif kan 21 jaar oud worden, althans dat is de oudst gekende. Het zijn vooral mannelijke duiven die vliegen, maar op snelheid gebruikt men vooral duivinnen. Een wetenswaardigheid is dat een duif gemakkelijk 4 à 5 dagen zonder eten en drinken kan en dat ze geen pijnzenuwen heeft. Het gemiddelde gewicht van een duif ligt rond 0,5 kg. en ze broeden ongeveer 18 dagen, waarna de kleine duifjes nog ongeveer 18 dagen bij de ouders blijven vooraleer zelfstandig te kunnen leven. Een ander weetje is dat in 1984 koning Boudewijn een koppel duiven cadeau kreeg van de Nationale Overwinnaar van Bourges, nl. de heer Hoste uit Ruiselede, dit samen met het propagandacomité van de Koninklijke Belgische Duivenliefhebbersbond (KBDB). Dit maakte dat de koning onmiddellijk lid werd van laatstgenoemde bond en ook een duivenhok liet installeren in Laken. Thans gaan er regelmatig duiven verloren of is het alleszins zo dat ze niet meer in rechte of korte lijn vliegen. Men weet niet precies hoe dit komt, maar men vermoedt dat de draadloze communicatie het leervermogen verstoort want een duif doet aan magneetreceptie (aardmagnetisme). Wie nog meer wenst te weten over het duivenspel kan ook terecht op de volgende websites: www.kbdb.be www.cureghem-centre.be www. brabantse-unie.be www.pitts.be www.pipa.be
Tekst: Maddy Vekens Bewerking: Myriam Van Varenbergh Foto’s: Maddy Vekens en Myriam Van Varenbergh
