er een lopend verhaaltje van.” Zo maakt Jacques het melden van een bericht nog eenvoudiger. Aan wat voor informatie denken de heren? “Stuur persberichten ook naar ons, mooie foto’s of deel je passie met anderen met een mooi verhaal.” De mogelijkheden zijn eindeloos, als het maar met de natuur in de Zwijndrechtse Waard te maken heeft. “En het lijkt mij leuk om van alle bomen in het Arboretum een foto te hebben uit elk seizoen,” daagt Jacques de Vereniging uit.
Vernieuwde website in de lucht www.natuur-zw.nl Onze site heeft zijn definitieve vorm gevonden. Jacques Rozendaal en Hans Stoffer hebben daar twee jaar hard aan gewerkt, ondersteund door Richard Sprokkereef. Nu is het aan ons om www.natuur-zw.nl actueel te houden. Dus heb je nieuws of wil je je passie voor de natuur delen met anderen? Meld het op onze site! Het gevoel dat de oude site van de Stichting Natuur & Landschap Zwijndrechtse Waard en de Vereniging Arboretum Munnike Park aan een update toe was, bestond al een tijdje. Maar twee jaar geleden zijn Jacques en Hans er echt aan gaan werken. Ze gebruikten de structuur van de beide organisaties om de informatie op de site te ordenen. Richard hielp hen met de techniek. “Hij springt nu nog bij als er echte paniek uitbreekt,” lacht Jacques.
Naar het publiek Dan moet het grote publiek onze site ook leren kennen. Daartoe is een aanzet gegeven op de Cultuurmarkt van 15 september. Jacques maakte speciaal flyers met op de voorkant de homepage van de site en op de achterkant de leeswijzer. En als we er de gewoonte van maken om onder ieder (pers)bericht de naam van de site te melden, dan raakt www.natuurzw.nl snel genoeg ingeburgerd. Onze site heeft zijn definitieve vorm gevonden. Jacques Rozendaal en Hans Stoffer hebben daar twee jaar hard aan gewerkt, ondersteund door Richard Sprokkereef. Nu is het aan ons om www.natuurzw.nl actueel te houden. Dus heb je nieuws of wil je je passie voor de natuur delen met anderen? Meld het op onze site! Marjan
Nieuwe beheerders voor ‘t Weetpunt
Er komen twee nieuwe beheerders: Cees de Baat en Willem de Jong. Zij nemen per 1 januari officieel het werk over van Teun Griffioen, maar zij zijn zich nu al aan het inwerken. Het is nu een mooie tijd om erin te rollen, vinden de heren. Het nieuwe seizoen is net begonnen en aanvragen van scholen en verenigingen druppelen binnen. Cees: “We lopen in het tempo van Teun mee en leren van hem het werk. Hij doet dit werk al 15 jaar, dus hij weet waar hij over praat.” In die 15 jaar zijn vaste gewoonten ontstaan. Als je dan zaken anders wilt aanpakken, stuit dat wel eens op verzet. Dat merkten Cees en Willem toen zij het beheer van de agenda moderniseerden. Wie ’t Weetpunt wil reserveren, kan dat digitaal doen. Een mailtje naar
[email protected] en Cees regelt alles. Simpel en klantvriendelijk. De agenda is na te slaan op de site. Het papieren exemplaar in ’t Weetpunt dient enkel als naslagwerk voor de baliedienst. Toch is er nog een enkeling die
Onze webmasters Hans Stoffer en Jacques Rozendaal
Meld nieuws Op de vernieuwde site is informatie van de vorige versie aangevuld met nieuwe wetenswaardigheden uit het werkveld van de Stichting en het Arboretum. Maar wil de site levendig blijven, dan moeten de leden zelf ook nieuws voor de site vergaren. “De een is daar actiever in dan de ander,” hebben de heren gemerkt. Lidy van de Lans weet goed gebruik te maken van de mogelijkheden van internet, maar de medewerkers van het Arboretum mogen best wat meer trots voor hun werk tonen. “Het schrikt mensen af als zij zelf berichten op de site moeten plaatsen,” weet Hans inmiddels. Daarom hoeven leden niet zelf hun bericht op de site te zetten. Mail je tekst naar
[email protected] en Jacques en Hans zetten het voor je op de site. “Of geef een kladje met wat aantekeningen, dan maak ik 1
wijze van experiment ook de thema´s ‘stenen verzamelen’ en ‘wat vind je op het strand?’ behandeld. Stenen verzamelen is ingeleid door Dirk Slijkhuis, bestuurslid van Geode, de club die eveneens in ´t Weetpunt te gast is. De kinderen gingen zwaar van de mooie stenen naar huis. Het strandthema is verzorgd door Marionnel Meyer. We konden bij dit onderwerp de kinderen niet voor een zoekopdracht het park in sturen. Toch vinden wij het een relevant onderwerp. Ieder kind gaat wel eens naar het strand, en de ervaring leert dat kinderen bitter weinig weten van wat daar zoal leeft en aanspoelt. Bij alle onderwerpen hebben we hulp gekregen van IVN gidsen. Zij verzorgen de inleidingen en bedenken meestal ook de praktische opdrachten voor de kinderen. Onder leiding van Marian van de Haterd is naar bodemdiertjes gezocht in de mestvaalt, Roswitha van Leeuwen liet zien hoe er met gevallen herfstbladeren iets leuks voor thuis kan worden gemaakt.
persoonlijk haar/zijn reservering in de agenda schrijft. Wie vragen heeft over ’t Weetpunt, kan Cees en Willem ook mailen. Binnen een dag sturen de heren hun reactie.
Zaterdagochtend in ’t Weetpunt: de agenda bijwerken en een praatje met een gebruiker.
Wie doet wat? Cees de Baat verhuurt ’t Weetpunt, is de contactpersoon voor de huurders en zet het maandrooster op de site. Willem doet alle organisatorische en bestuurlijke zaken en koopt de spullen die in en rond ’t Weetpunt nodig zijn, zoals de thee en koffie voor de huurders. Hij onderhoudt ook contact met de mensen die in en aan ’t Weetpunt werken en met de politie over vandalisme. Gezamenlijk bestellen de heren borden voor het park en houden contact met de schoolgidsen. Marjan
Themamiddag op woensdag voorziet in behoefte De themamiddag voor kinderen van 8 tot 12 jaar op de derde woensdag van de maand voorziet in een behoefte. Zo blijkt uit de evaluatie die Harry Aardoom maakte van het seizoen 20112012. In het voorjaar van 2012 was er even wat minder belangstelling; mogelijk vormden de sportwedstrijden in Zwijndrecht voor de jeugd een te zware concurrentie. Maar een gemiddelde van 25 kinderen per middag is een respectabele opkomst. Hulp was er van Joost Muller, Rineke Kuijper, Joke Pors, Toine Lazeroms, Henny de Bakker en Jan Tjassing. Onder hun leiding doen de kinderen in groepjes van vijf opdrachten in het park. De onderwerpen volgen de seizoenen. Dit jaar hebben we bij
2
Iets leuks maken van herfstbladeren
Waterdiertjes vangen en bekijken
Marijke van der Leer deed voor hoe je met pinda´s rijgen vogels de winter door kunt helpen. Marionnel Meyer heeft de kinderen geholpen uilenballen uitpluizen, op zoek naar muizenbotjes. Marja Hendriks vertelde over uitbottende knoppen in de lente en hoe daaraan meestal bomen en struiken te herkennen zijn. Gertrud Rosmolen vertelde over in het wild groeiende planten, die wij ten onrechte ‘onkruid’ noemen, maar die we hard nodig hebben voor de biodiversiteit. Leo Jansen inspireerde weer bij het vangen en bekijken van waterdiertjes. En Lidy van der Lans improviseerde in augustus een themamiddag waarbij van zelf geknipt riet bootjes werden gemaakt, die daarna te water werden gelaten in de Devel én ook bleven drijven.
Harry Aardoom
Schitterend overzicht vanuit de cabine over een deel van de floriade 2012
------------IN MEMORIAM NETTIE VAN ASSENDELFT--------------Onze vereniging ontving het droevige bericht dat op 2 juli 2012 ons trouw en enthousiast lid Nettie van Assendelft is overleden. Nettie werd 64 jaar. Nettie was lang en ernstig ziek. Toch bleef ze betrokken bij onze vereniging. Als het maar enigszins mogelijk was, kwam ze op dinsdagmorgen poolshoogte nemen in het arboretum en informeerde zij tijdens de koffiepauze naar haar tuinvrienden. Wij hebben Nettie gekend als een enthousiast lid en zo blijft zij in onze herinnering. Onze gedachten en ons meeleven, gaan uit naar haar man, kinderen en kleinkinderen. Verschillenden van ons hebben Nettie’s gezin al persoonlijk gecondoleerd en hier condoleer ik hen nogmaals namens de vereniging. foto’s: Leo de Best
Namens bestuur en leden Vereniging Arboretum Munnike Park Theo van Bronswijk, voorzitter
route met info over de mensen die ooit op het terrein van de Floriade hebben geleefd. In de ‘Relax & Healhoek’ vind je o.a. het blotevoetenpad dat je voert over stenen met verschillend reliëf. Er is ook een Japanse tuin en een tuin met ‘The Healing Dragon’. Floriade 2012 valt in het jaar van de draak, van oudsher het teken van de keizer. De draak spuwt vuur (eerst 50 cent betalen). Zijn adem verbrandt dan alle afval in ons en negatieve energie wordt omgezet in genezende energie.
Inspirerende studiedag voor vrijwilligers Arboretum De bestemming van de jaarlijkse studiedag van de vrijwilligers van het arboretum was de Floriade in Venlo. In 1992 is uit het bezoek aan de Floriade de rozentuin voortgekomen. Wie weet waar deze studiereis toe gaat leiden. Voor een snel overzicht kon je met de kabelbaan, maar Marjan en ik zijn direct richting de ‘Relax & Heal-hoek’ gelopen. Langs de cultuurhistorische 3
In de bus hoorden wij van de collega’s dat de bloemenhal ook de moeite waard was; de Earthwalk is een wereldattractie. Maar ja, je kan niet alles zien in één dag. Dus besluit ik dit stukje met het credo van Martin Bril: "Je mist meer dan je meemaakt, helemaal niet erg"
Rondom water was een tuin gemaakt met o.a. beelden van potgrond. De ontwerper van de tuin, kunstenaar Sjer Jacobs, ziet zichzelf als beeldend groenkunstenaar. Hij wilde een totaalplan maken van kunst en natuur. In zijn tuin had hij ook roestvrijstalen afscheidingen met figuratieve afbeeldingen. Maar de mooiste tuin vonden wij nummer 60; nog niet ingetekend op de plattegrond omdat hij recent was aangelegd. De tuin stond in het teken van duurzaamheid. Een werkelijk schitterende vijver met vissen besloeg een groot deel van de oppervlakte. De vijver had een aflopende oever met een schelpenstrand en een steiger van hardhout, afkomstig uit de haven van Antwerpen. De vijver werd schoongehouden met een kleine pomp en een natuurlijke filter van lava, riet en holpijp. De tuin werd omsloten door rotsblokken en een afscheiding die gemaakt was van gerecycled aluminium van vrachtwagens. In de uitsparingen van de aluminiumafscheiding waren planten gepoot. De beplanting was schijnbaar achteloos; heel apart met siergras, aardbeien en peen en paardenbloemen tussen de ‘gewone’ tuinplanten. Moeilijk om zo'n tuin perfect te houden, maar op 7 juli was hij dat.
Corrie Rotmeijer-Nobel Wim Hoogewey heeft zijn verslag van de studiereis aangevuld met een geschiedenis van de voorgaande Floriades. Zijn artikel is te lezen op onze site: www.natuur-zw.nl.
Negen nieuwe schoolgidsen
Na de relaxhoek togen we naar ‘The willowman’. Hij bouwt van takken en twijgen boomhutten, nesten en natuurlijke sculpturen, waar hij samen met zijn dieren leeft. De Wilde Weelde Wereld had een schitterende wei vol wilde planten. Op weg naar de uitgang passeerden we diverse presentaties van landen. Vooral het paviljoen van België sprong eruit: architectonisch zeer apart met een prachtige daktuin. Mooie aanplant in golvende lijnen van roze rozen, grassen en donkerrode knautia.
Bij 't Weetpunt hebben deze schoolgidsen -met succes- een pittige opleiding gevolgd. En zo is de Zwijndrechtse Waard negen gediplomeerde IVN schoolgidsen rijker. Zij gaan meehelpen de jeugd de natuur in te krijgen. Lidy van der Lans
Tuintaal / Muur in de keuken Ik roep het nogal eens als we weer een veldje muur wegschoffelen: “Zonde, je kan er salade van maken.” Als reactie krijg ik dan minachtend gemompel en vieze gezichten. Maar dan zie ik in een kookprogramma hoe de chefkok van een restaurant met twee Michelinsterren een topgerecht maakt: kalfstartaar met zoetzuurgarnituur, gefrituurde Canadese rijst én…!? Precies. De chefkok drapeert zorgvuldig drie blaadjes muur rond de kalfstartaar.
Marjan
The Earthwalk van de Rabobank
4
als je het plantsoen niet onderhoudt, de viezigheid en stank alsmaar toeneemt ja dit zelfs wordt bevorderd. En ironie, de bankjes daar zijn niet van het door mij verfoeide aluminium. Nee, nee van kunststof planken, een keuze die het Develpark niet zou misstaan.
Renovatie van Develpark In 2009 heb ik een gemeentelijke presentatie bezocht met als onderwerp de renovatie van het schromelijk verwaarloosde Develpark. Fraaie plannen, gelikte presentatie die nog eens werd herhaald bij een commissievergadering van de gemeente. Bomenplan herzien, rooien en nieuwe aanplant, pannenkoekhuisje, verhuur van bootjes, afijn, papier is geduldig. Kosten 1 á 1,5 miljoen euro. We schrijven nu maandag 10 september 2012. De renovatiebeurt is anderhalf jaar gaande. Bomen zijn gerooid, nieuwe aanplant gerealiseerd, grondverschuivers rijden af en aan, op het parkeerterrein staan bouwketen, liggen grote hopen zand, de wandelpaden zijn geasfalteerd. Het onkruid is doende het park over te nemen. Het duurt dus nog wel even voordat het weer een park is waar de Zwijndrechtse gemeenschap van kan genieten en trots op kan zijn. Mijn inziens wordt dat deels overschaduwd door de keuzen die zijn gemaakt voor de aankleding van het park. Daar zijn bankjes geplaatst die elders ook Zwijndrecht ‘sieren’. Bankjes van aluminium zonder enige uitstraling. Bovendien blijft 's winters je zitvlak er aan plakken door de koude, in de zomer brand je je er aan.
Het mooie kunstwerk van Lucien den Arend
Als de renovatie van het park klaar is, hoop ik dat het gemeentebestuur nog wat geld beschikbaar heeft om de westkant van de Devel ook aan te pakken. Het beeld van Lucien den Arend -ook een schoonmaakbeurtje– komt dan ook beter tot zijn recht, vooral als het overwoekerde pad naast het beeld ook wordt opgeknapt. Een gerenoveerd park en een opgeknapte westkant zullen elkaar dan versterken. Ik kijk er naar uit. Fred
Over de top is de nieuwe brug die de weg verbindt met het park (zie foto). Massieve kwaliteit met een voormalige Oost-Duitse uitstraling. Gegalvaniseerd ijzer, hoe verzin je het. Uitnodigend? Nee dus. Op weg naar het park wandelde ik aan de overkant van de Devel aan de westkant waar het plastiek van Lucien den Arend staat. Voor de eerste en –vooralsnog– de laatste keer. Wat een viezigheid. Wat een stank. Hopen zwerfvuil in alle soorten en maten, poep van dier en mens, overlopende prullenbakken. Een aanfluiting voor het kunstwerk en voor de gemeente. Natuurlijk is de troep veroorzaakt door de gebruikers van het plantsoen, maar ook waar is dat
Leo de Best, arboretum vrijwilliger heeft voor de kleintjes die we ontvangen in ’t Weetpunt een Nijntje gemaakt. De uitvoering is zeer professioneel en de peuters genoten en waren verbaasd dat Nijntje voor iedereen een ballon bij zich had. Veel dank aan Leo die dat voor ons gemaakt heeft. Lidy van der Lans
5
De laatste keer dat u kunt genieten van edele delen van vrijwilligers die het Munnikepark onderhouden. Niet alle vrouwen of mannen die het park verfraaien zijn geëerd. Ik heb dan ook een aardig reisje gemaakt van de ontvangen donaties om niet in deze rubriek te worden opgenomen. Raden dus maar weer. De namen staan weer achter in het blad. Fred
Verheug je dat je zelf een prachtig product van de natuur bent en help jezelf te groeien; dat is het beste. Moses Auerbach (1812-1882 Duits schrijver )
DE GEHEIMEN VAN HET MUNNIKEPARK DEEL 8 Het voorlaatste deel. Deze keer wordt de kastanje, waarvan er vier in de oosthoek van het arboretum sieren, belicht en een natuurlijke vijand, de paardenkastanje-mineermot daarvan. Getrude van der Kleijn en Inge Casteleijn schrijven daar over als afsluiting van de “bomencursus” in 2009. Ook nu weer wetenswaard. Fred
6
Kastanje - Aesculus
Paardenkastanje-mineermot
(Bomen 96, 98 en 164-167) door Gertrude van der Kleijn
(Bomen 96, 98 en 164-167) door Inge Castelijn
Bij veel boerderijen kun je aan de zuidzijde een grote paardenkastanje aantreffen. Deze boom staat daar niet zomaar....... Een heks kan zich op verschillende plaatsen vestigen, maar een kastanjeboom is zijn favoriete behuizing. Wanneer vroeger een boerderij gebouwd werd, dan werd direct na het gereed komen ervan vlak naast de boerderij een paardenkastanje geplant. Wanneer dit namelijk niet gebeurde dan wachtte de bewoners groot onheil. Men was er van overtuigd dat heksen die over de uitgestrekte heidevelden zwierven, op gezette tijden een toevluchtsoord zochten. Een boerderij was er altijd wel in de omgeving en daar zou een heks dan intrek nemen. Binnen de kortste keren lagen gezinsleden of arbeiders dan ziek in bed. Het water in de put zou vies gaan smaken. Of er brak een ziekte uit onder het vee en een hele veestapel kon doodgaan. Ook joegen de goden op heksen en bestookten deze met stormwind en bliksemschichten. Huisde er een heks in je boerderij, dan zou deze boerderij te gronde gaan aan dit natuurgeweld. Men geloofde dat je heksen rust kon bieden en gunstig kon stemmen door een kastanjeboom te planten. Een heks zou hierin zijn intrek nemen en dan de boerderij, de bewoners en het vee met rust laten.
In de loop van de zomer worden de gevolgen van de kastanjemineermot steeds duidelijker zichtbaar. De bruine gehavende bladeren zijn allemaal het gevolg van de vraatzucht van het minuscule larfje van de kastanjemineermot. De mineermot overwintert als pop in afgevallen bladeren. De eerste motjes verschijnen eind april/ begin mei. Na de paring leggen de vrouwtjes elk zo’n 20 tot 30 eitjes aan de bovenkant van een kastanjeblad dicht bij de nerven. Na het uitkomen boren de minuscuul kleine larfjes zich direct een weg in het blad, waar vervolgens het bladmoes wordt weggegeten. Na enkele weken zijn de eerste mijntjes te zien. Na verloop van tijd ontstaat een blaasvormige lichtbruin gekleurde mijn. Wanneer de larve is volgroeid, verpopt het zich. Hiervoor maakt de larve een cocon van spinseldraden in de bladmijn. In Nederland kunnen per jaar drie generaties voor komen.
Aangetast blad door de mineermot
Een mineergang kan 4 - 8 cm2 groot worden. Door het weg vreten van het bladmoes wordt het fotosynthese mechanisme van de boom aangetast. Als verschillende generaties onbeperkt hun gang kunnen gaan, dan is de schade tegen de nazomer zeer ernstig. De mijngangen gaan elkaar overlappen, waardoor een groot deel van het blad volledig bruin verkleurt en vervroegd uitvallen. De boom kan zo onvoldoende reserves opbouwen. Dit tast de conditie van de bomen aan en daardoor worden ze gevoeliger voor vorst en vatbaarder voor andere plagen en ziekten, zoals honingzwam en bloedingziekte.
Vruchten van een paardenkastanje
Een heks verscheen vaak in de gedaante van een uil. Met zijn ‘ohoe-geroep’ wil de heks iedereen de stuipen op het lijf jagen. Van een uil is bekend dat deze bij voorkeur verblijft in een paardenkastanje. Bewoont u een boerderij met daarnaast een oude paardenkastanje, wees er zuinig op. 7
manden. Tegenwoordig worden er ‘wufter’ zaken mee gemaakt. Tijdens de laatste twee woensdagmiddagactiviteiten nam Lidy van der Lans jong en oud mee naar de Wilgenmand om er kransen te vlechten en pijl en bogen te maken met wilgentenen. De kransen werden versierd met wilde bloemen als smeerwortel en paardenbloemen. De bogen werden de tweede woensdag gespannen met touw dat Lidy had meegebracht. Daarbij kregen de jonge knutselaars de waarschuwing mee: “Niet op je vriendjes schieten, anders mogen we dit van Staatsbosbeheer nooit meer doen.” Lidy geniet nog na van het succes van beide dagen. De wilgenkransenmiddag trok maar liefst vijftig enthousiastelingen. Jong en Oud. Zoveel kinderen voor de pijl-en-boog-middag zou te veel worden, had Lidy van vooraf bedacht. Dus had ze in de aankondiging gemeld dat men zich voor deze activiteit moest aanmelden. En ‘vol is vol’, stond er nog bij.
Rosarium wordt in oude glorie hersteld De rozen in de nieuwe ring rond het rosarium hebben oogverblindend gebloeid. Sommige perken in het oude gedeelte staken daar wel heel pover bij af. Met het jubileumjaar 2014 in zicht, zijn ingrijpende maatregelen nodig. Het oorspronkelijke idee was, om uitgeputte rozen te verwijderen, het kale perk te beplanten met afrikaantjes om grondaaltjes weg te vangen en dan het jaar daarop nieuwe rozen te planten. Maar de praktijk is weerbarstig; de grond in het rosarium is uitgeput. Zelfs de afrikaantjes doen het niet. Het onkruid daarentegen groeit welig. De eyecatcher van het park moet grondig worden gerenoveerd, heeft het bestuur van de VAMP besloten. Dat betekent: oude rozen verwijderen, grond afgraven en vervangen door verse grond en in de herfst of in het voorjaar nieuwe rozen planten. Enkele bekende goede rozen komen in grotere vakken terug, waaronder de Just Joey en Duftwolke. Als de nieuwe aanplant dan net zo hard van start gaat als die in het nieuwe gedeelte, gaan we het jubileumseizoen in met een geurige publiekstrekker. Marjan
Uit de Wilgenmand/ Creatief met wilgentakken In het ‘Natuureducatiepad’ staat de Wilgenmand. In de zomer zijn de wilgen uitgegroeid tot een fijne verstopplek. Er omheen is alle ruimte voor spannende natuuractiviteiten.
Alleen hadden velen dat niet gelezen. En zo stonden er weer vijftig kinderen die graag met wilgentenen aan de slag wilden. “Toen heb ik de vaders en moeders gevraagd mee te gaan als begeleider. En dat ging goed. De kinderen moesten zelf takken gaan knippen. Daar moesten ze de bast van afhalen. Daarna konden ze in de Wilgenmand de boog afmaken met touw. Daar ving een vader hen op met limonade.” Voor zo’n middag moet de Wilgenmand altijd weer op orde worden gebracht. De schoonzoon van Lidy gaat er dan van tevoren naartoe om de bankjes te repareren. In oktober wordt de mand gesnoeid. De takken die er vanaf komen worden weer door de mand heen gevlochten ter versteviging.
Met wilgentenen kun je veel doen. Vroeger werden er nuttige zaken van gevlochten als eendenkooien en
Marjan
8
De kalkoen.
snavel laten zelfs de grootste natuurbarbaar even de blik wenden. De uit India afkomstige soort heeft zich reeds met honderden broedparen in de Nederlandse fauna genesteld. En wordt ook in Zwijndrecht steeds vaker gezien. Vooral bij volkstuinencomplex Bakestein schijnen ze te verblijven. Maak de voederplank maar vast gereed en zet de verrekijker binnen handbereik want … ze komen d’r aan.
Ja, ik ben een natuurproduct en wat toch de mens niet lukt; uitbreken uit mijn ronde huisei! Zo de natuur in, lekker vrij. Dat was mijn droom, dus bedrog. Ik “ ontwaakte “ in een hok; maar toch....
Namens de vogelwerkgroep, René Los
Het was er gezellig met velen met mij. We aten ons 't ongans en keken blij. Onze amerikaanse vrienden leven in het wild.
Stuur in: foto’s voor tentoonstelling over winters Munnikepark
Daar wordt de honger niet altijd gestild. Daar is het zoeken voor de kost,
De tentoonstelling over de volkstuinen op Bakestein staat er nog met al de vrolijke kleuren, die daarvan waren wij gelukkig verlost. bij de zomer passen. Geniet er zo lang mogelijk Bakken met voer werden aangedragen. van. Ondertussen denken Hans Stegeman en Hele dagen sjouwen met volle magen. Peter …al weer na over de volgende tentoonstelling. Wat een luxe, het was gewoon te zot. De volgende tentoonstelling noopt ons om nu al te En waar was ik met Kerst?? Ja.... in de pot !! denken over de winter. Stormvlagen, veel regen en winterse neerslag. Zo kwamen wij tot de werktitel: Een oudje van Piet Soethoudt eerder in de Sneeuw in het park. Natuurlijk is het dan koud. Maar Wetenswaard geplaatst december 1997. daar kunnen we ons op kleden. Als er sneeuw ligt, is het park vooral heel mooi. We hebben er de afgeloZe komen d’r aan pen twee jaar een korte tijd van kunnen genieten. Het begon ruim 20 jaar geleden in de grote Overal in het park zag je, dat mensen die schitterende steden; vooral Amsterdam en Den Haag hebben verpakking van het park fotografisch vastleggen, om er al jaren mee te maken. Ook in andere dat later nog eens kunnen doen. Europese steden zoals Parijs en Londen De tentoonstellingsgroep wil met die foto’s een worden ze gezien. tentoonstelling maken. Heeft u zelf ook van die De groene monsters die graag luid schreeuwend opnamen waarvan u anderen wil laten genieten, neem rondhangen in stadsparken, maar ook brutaal genoeg dan contact met mij op. zijn om de tuinen van particulieren binnen te gaan en de tuinbewoners te verjagen. En nu lijken ze ook de Hans Stegeman zo vredige Zwijndrechtse IVN Schoolgidsen op excursie Waard, te naar Sophiapolder hebben bereikt. Wat mij betreft Een week voor het echte werk van start zou gaan wordt het hoog gingen de IVN schoolgidsen op een kennismakingstijd voor een excursie naar de Sophiapolder. Een schipper van het HalsbandparZuidhollandslandschap heeft de hele club overgezet kietenmeldpunt. naar het eiland. Met vogelgids Leo Nennie hebben ze allemaal genoten van dit exclusieve tochtje. Halsbandparkieten, oké…oké ze horen hier zo’n wonderschone vogel die op je voederplank gaat Lidy van der Lans zitten. Het mooie grasgroene verenkleed en de rode 9
Vlinderen in het Arboretum
Overleven in het Develbos
Als de zon schijnt en er weinig wind is, laten vlinders die bloemen bestuiven zich zien. Een geschikt moment om eens in het Arboretum te kijken wat daar zoal rondvliegt. Een week eerder heb ik in het arboretum op drie plaatsen groepen vlinders gezien. Op een lila muurbloem wel zes Kleine Vossen Op een andere plek een groepje Atalanta's. Op Koninginnekruid in de grassenborder ook een soortgelijke groep vlinders. Maar waar zouden ze nu zitten? Bij aankomst werd ik verblijd door zeven koolwitjes die boven de eenjarigen vlogen. Daarna bezocht ik de eerste plek met lila muurbloemen. Ik telde daar zes vlinders van de soort ‘de Kleine Vos’ en een koolwitje. De Atalanta's van mijn vorige wandeling waren op de oude plaats gebleven. Een gehakkelde Aurelia had zich daarbij aangesloten. Ook een mooi gecamoufleerde Distelvlinder op een Afrikaantje. Ik vroeg me af waarom deze drie soorten bij elkaar bleven. Ze vlinderden maar om elkaar heen. Zouden ze een geurstof verspreiden of zijn het de bloemen of zouden ze uit één legsel komen? Vlinders leggen hun eieren op brandnetels en bij de rij schietwilgen. Slim als ze zijn hoeven ze dan niet zo ver te vliegen om geschikte planten te vinden voor de voeding. Ik wandelde verder en stopte bij een groep Koninginnekruid. Ook daar zat een groep Atalanta's. Heel grappig was dat ik er eerst maar drie zag. Maar na nog eens goed kijken telde ik er zeven, herkenbaar als ze zijn door de witte vlekken op het uiteinde van de vleugels. Telkens vlogen ze even op om later weer neer te strijken. De groep was niet alleen, ook twee Kleine Vossen, een zwerm hommels en andere ‘snel’ vliegende insecten. Bij een grote groep anemonen, prachtig in bloei, geen vlinders of andersoortig insect. Misschien op een later tijdstip? Bij de hortensia's verwacht ik geen vlinders. Wat nog bloeit zijn alleen maar lokbloemen. Bij de rozen zullen ook geen vlinders zitten, die vormen geen nectar. Ook niet bij de dubbele rozen. Daar zitten bloemblaadjes op de plaats van meeldraden, dus ook geen stuifmeel. Wel bij de rozen opvallend veel libellen, de grote Keizerlibel en een aantal Heidelibellen. Met een geïnteresseerd oog is er altijd volop te genieten in het park. Zo ook weer tijdens dit wandelingetje.
Geluk zit hem in een zaterdagmiddag in de natuur. Om 13.00 uur gingen wij op pad voor een echte survivaltocht door het Develbos. Meteen hadden wij het geluk dat maar twee kinderen een natte voet haalden bij het slootjespringen. Steentjes keilen in het water en wel vier klavertjes vier gevonden. Een snoek van wel 91 centimeter na een woest gevecht gevangen. Over spekgladde boomstammen lopen en de boom in. De mooiste uitzoeken en zelf plukken niets smaakt heerlijker. Even door die zure appel heen bijten en met blinddoek een voelspoor volgen door het bos.
Frouke Escher
Een geweldige beleving! Pieta Mos
Een rijke kraam voor de Stichting NLZW
“Wil jij een kraam van de Stichting NLZW en de Vereniging Arboretum Munnike Park regelen op de Zwijndrechtse Cultuurmarkt?” vroeg Wim Los aan Jacques Rozendaal. En met zijn bekende voortvarendheid ging Jacques van start. Via de mail legde hij zijn ideeën uit en begon hij medewerkers (m/v) te werven. Al snel kwam een drukke mailwisseling op gang. Belangstellenden genoeg. Op een zaterdagochtend werd Els Beerentemfel (vrouw van Jan) 10
gestrikt voor een bloemstuk in een kruiwagen met materiaal uit het Munnikepark (zie foto). En zo werd de natuur van de Zwijndrechtse Waard op 15 september waardig vertegenwoordigd op de Cultuurmarkt. Het was een rijke kraam. De kruiwagen met het bloemstuk van Els fungeerde als vooruitgeschoven post. Natuureducatie liet interessante beestjes zien in een ‘terrarium’ en het mooie weer werkte goed mee. Kortom, een geslaagde dag. Marjan
800 jaar Gerechtslinde Zwijndrecht Al zo’n 800 jaar staat de Gerechtslinde in de Zwijndrechtse Waard; in 1291 wordt 'Linde' al genoemd. Ongetwijfeld hangt de naam samen met de gerechtslindeboom. Steeds als de boom bijna dood ging, ontstond er een nieuwe boom uit de oude wortels. En dat is nu weer aan de hand. Er staat een nieuwe rechtopgaande jonge boom, waarnaast een gedeelte van de oude stam ligt. Jimmy Flikkema dook in de geschiedenis van de boom.
klooster Eemstein lag dicht bij de Gerechtslinde. Er liep een pad van het landgoed Nederhoven naar de Gerechtslindeboom. Het pad werd gebruikt totdat industrieterrein de Geer en de woningen erom heen werden gebouwd. Verder was de Gerechtlinde van beide zijden te bereiken via de Lindeweg. Er is veel verdwenen rondom de Gerechtslinde. Op 14 juni 1572 verwoestten de watergeuzen klooster Eemstein. Nu staat er een woonhuis. Nederhoven werd in 1737 afgebroken en vervangen door een grote boerderij. Maar de dijk en de Devel bleven, en de eeuwenoude plek in de Lindt met de lindeboom schuin tegenover de oude kloosterheuvel. Voor dit verhaal heb ik o.a. gebruik gemaakt van het boek Zwijndrechtse Wetenswaardigheden II. Uitgave Historische Vereniging Zwijndrecht. Jimmy Flikkema
Knallende boomschors
Recentelijk was ik in het zuiden van Frankrijk. Op een van de campings volop platanen met aan de voeten tapijten van boomschors. Een In 2003 adopteerde raar beeld, immers je verwacht daar bladeren of de Vereniging vruchten. Maar met de uitleg uit het boekje Arboretum ‘Waarom vallen we niet uit bed als we slapen’, Munnike Park de werd raar weer gewoon. Dat neemt niet weg dat ik bewonderend en verwonderd blijf kijken in en ‘Gerechtslinde’. naar de natuur. Het bestuur van de Bij strenge vorst, zo'n beetje min 10 en lager, kunnen Vereniging beloofde daarbij de boomstammen een tikje bevriezen. Als overdag de zon de boomstammen opwarmt wordt de boom weer boom goed te verzorgen. Er is een opgewarmd. Zoiets als mensen onder een dun dekentje onder een brug. Het verschil in temperatuur mooi hek omheen geeft spanning in het hout van de boomstam. Soms geplaatst en er zijn struiken bij geplant. met een harde knal scheurt dan de schors van een deel van de stammen. In bossen met veel ondergroei Ironisch genoeg zou dat laatste de oorzaak kunnen komt het verticaal scheuren van de schors minder zijn van het verval van de boom. Hoe komt de Gerechtslinde aan zijn naam? Onder de voor. De vorst krijgt er daar minder vat op. Het wit verven van de onderkant van kostbare fruitbomen linde werd door de Germanen rechtgesproken en wordt gedaan om de warmte van de zon te temperen. vergaderd. Meestal stond de boom dan ook centraal De boomschors kan door langdurige droogte en in de dorpskern. De Zwijndrechtse Gerechtslinde is een 'Koningslinde' een hybride kloon van de zomer- warmte scheuren. Het levende weefsel net onder de en de winterlinde. Vermoedelijk eind 16e eeuw voor schors, zeg maar de lijm tussen stam en schors, sterft het eerst gekweekt in de omgeving van Haarlem. De en de schors laat los. Vooral bomen met een dunne huidige lindeboom is waarschijnlijk een opvolger van schors zoals beuken en platanen kunnen daar hinder van ondervinden. een oudere linde. De Zwijndrechtse Waard werd in vroeger tijden bewoond door rijke burgers uit Rotterdam en Fred Dordrecht. Zij bouwden hier grote buitenhuizen, zoals Meerdervoort en Nederhoven. Het terrein van 11
Oplossing pagina 6: Andries van der Ent, Leo van Swieten, Hans Stegeman, Jan Beerentemfel
Eerste natuurles in nieuwe reeks
Gastvrouw: Iets voor jou?? Welke dame zou op zo’n eenvoudige vraag “nee” durven zeggen? Niemand toch? Wat is er mooier dan gastvrouw te mogen zijn in ’t Weetpunt? Leuke mensen ontvangen die op bezoek komen of kinderen die iets over de natuur willen horen. Daar zeg je toch geen “nee” tegen? Zeker niet als het niets (in euro’s) kost en als je ook nog eens zeer gewaardeerd wordt voor zo’n functie. Maar, wat houdt het in? En eh, kan ik dat wel? En hoeveel tijd kost dat? Onze coördinator Andries van der Ent (tel: 0786102318) en mailadres:
[email protected] kan u informeren over de mogelijkheden die er zijn voor dit leuke vrijwilligerswerk. Bel of mail hem gerust.
Gastheren: ook heel welkom! Het Weetpunt is een informatiecentrum voor jong en oud. Met gastvrouwen en -gelukkigook veel gastheren. Die koffie of thee zetten voor de bezoekers, de beamer aanzetten voor hen die interesse tonen voor een mooie natuurfilm of uitleg geven bij de fraaie tentoonstellingen die in ’t Weetpunt te zien zijn. Weet u dat we die in ons Weetpunt nog steeds kunnen gebruiken? Hoe meer vrijwilligers hoe eenvoudiger Andries het rooster kan maken. U bent van harte welkom. Wim Los
Koolmees kraakt mussenkast In 2010 maakten drie leerlingen van Loc@ voor hun maatschappelijke stage mussenkasten. Belangstellenden uit Zwijndrecht konden deze thuis ophangen. Doel was, de mussenpopulatie te doen toenemen. Een van de nestkasteneigenaren doet trots verslag van bewoners in zijn mussenkastje. “Er zijn in alle drie de hokjes eitjes gelegd door koolmezen. Het is leuk om te zien hoe druk de ouders bezig zijn geweest om het hokje in te richten. Daarna met het grootbrengen van het grut en tot slot het uitvliegen waarna het weer heel stil wordt in de straat en onder het slaapkamerraam.” Of daarmee het doel echt is gehaald? Leuk is het wel, zo’n nest jonge vogels. Marjan
De scholen zijn weer gestart met de natuuractiviteiten van Stichting NLZW. De eerste school hebben we bij de Frelustal ontvangen. De Kennedyschool uit Ambacht genoot van de bloemen in de wei en van het pas geboren kalfje. Tot de herfstvakantie ontvangen we 42 groepen van scholen uit de Zwijndrechtse Waard. Dat kan allemaal door de belangeloze inzet van de schoolgidsen. Lidy van der Lans
Sponsoring blijft hard nodig. Een hartenkreet die vele malen in de Wetenswaard is geuit en actueel blijft. We sluiten er dan ook nu weer mee af. De lijst van particuliere sponsors: Mevr. L. van der Woude Jeroen, Nocole en Kristie Tiën Pavlov (P.Høvig) en Steven, Christiaan en Marjolein Høvig Gooitske, Jelmer en Meerten Hamer Eileen, Adolf en Richard Jager Anne Marie Wieke, Sanne,Thomas en Inger van der Schoor Roald, Neline, Maaike, Anne, Derek, Madelein, Lennart, Lotte, Emmeke, Marit en Elbrich van der Ploeg Marnix en Jessica de Graaff Huib Jongejan Robin van Drimmelen, Jadie Cole en Floor Kracht Van Leeuwen Rietberg Stichting
12
