Jaarverslag 2013-2014 ____________________________________________
Regionaal Bureau Leerplicht/RMC Oosterschelderegio
1
RBL Oosterschelderegio, terugblik Het RBL werkt nu vier jaar als regionaal bureau voor de 7 gemeenten in de Oosterschelderegio. Wat hebben we gedaan de afgelopen vier jaar? Van plicht naar recht: de medewerkers van het RBL dragen bij aan het beschermen van het recht op onderwijs. Ze ondersteunen en adviseren jongeren en hun ouders als er op school uitval dreigt en wijzen de weg als er hulp nodig is. Vrijwillig als dat kan, met drang en dwang als het niet anders mogelijk is. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters neemt nog steeds ieder jaar af. In het overzicht van het ministerie van OCW stond het RBL afgelopen jaar op een gedeelde tweede plaats (van de 39 regio’s in Nederland) in het succesvol terugdringen van vsv. Het aantal jongeren dat voortijdig de school verliet daalde van 320 in het jaar daarvoor naar 232 in het afgelopen jaar. Van de “achterkant” naar de “voorkant”. Niet wachten tot jongeren uitvallen, maar ingrijpen bij beginnend verzuim. Beginnend verzuim is vaak een signaal van dreigende uitval later. Deze aanpak is de afgelopen jaren ingezet op de v.o. en mbo scholen en werpt z’n vruchten af. Aandacht voor thuiszitters. Als een jongere thuis zit of thuis dreigt te komen zitten, nemen de medewerkers van het RBL contact op met ouders en school om tot een plan van aanpak te komen om de jongere zo snel mogelijk weer terug naar school te begeleiden. Maatwerk is nodig, vaak een combinatietraject van zorg en scholing. Bereikbaar voor jongeren, ouders en scholen. De medewerkers van het RBL werken vanuit het stadskantoor van Goes, maar zijn met name op Schouwen-Duiveland en Tholen wekelijks aanwezig in het stadskantoor daar. Daarnaast houden de RBLmedewerkers wekelijks spreekuur op de meeste v.o. scholen en vestigingen van het mbo. Aanpak van verzuim op het mbo, 18 – en 18 +. Omdat het aantal vsv-ers het grootst was op het mbo is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in een preventieve aanpak van verzuim op de mbo scholen. Eén aanpak voor alle leerlingen, ongeacht of een leerling nog leerplichtig is of niet. Zeeuwse samenwerking met de andere 2 RBL’s van Walcheren en ZeeuwsVlaanderen. De drie RBL’s werken nauw samen, met name bij de aanpak van verzuim op het mbo, maar ook bijvoorbeeld door de gezamenlijke website www.lereninzeeland.nl . Samenwerking met partners vanuit zorg, werk en inkomen, politie en justitie. In 80 % van de dossiers van verzuimende/uitvallende jongeren speelt meervoudige problematiek en is samenwerking met bovengenoemde partners onontbeerlijk. Doorlopend monitoren van 18 + jongeren die geen startkwalificatie hebben. Jongeren die geen school en geen werk hebben en niet reageren op een aanbod voor ondersteuning, worden thuis bezocht om nogmaals het aanbod van begeleiding onder de aandacht te brengen.
2
RBL Oosterschelderegio, de organisatie Het Regionaal Bureau Leerplicht/RMC Oosterschelderegio (RBL) werkt vanaf 1 april 2010 voor de 7 gemeenten in de Oosterschelderegio: Schouwen-Duiveland, Noord-Beveland, Goes, Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen. Het RBL pakt schoolverzuim aan (leerplicht) en probeert voortijdig schoolverlaten te voorkomen (RMC). Eén organisatie voor kinderen en jongeren van 5 tot 23 jaar. Leerplichtambtenaren en trajectbegeleiders die jongeren (en hun ouders) ondersteunen om hun recht op onderwijs zo goed mogelijk te verzilveren. Dit in nauwe samenwerking met de scholen in de regio en met andere partners op het gebied van zorg voor de jeugd, werk en inkomen, politie en justitie. Schoolverzuim zo vroeg mogelijk aanpakken om uitval later te voorkomen. Dit blijft de missie van het RBL. Oorzaken van schoolverzuim opsporen en samen met leerling en ouders zoeken naar een oplossing. Als het kan altijd vrijwillig, als het niet kan wordt een traject richting justitie ingezet. Medewerkers Tijdens het verslagjaar waren er 17 mensen werkzaam bij het RBL; 13 leerplichtambtenaren/ trajectbegeleiders, 3 administratief medewerkers en 1 leidinggevende. Totaal 12,4 fte. Het werkgeverschap wordt verzorgd door de gemeente Goes. De medewerkers van het RBL werken vanuit het stadskantoor van Goes, maar zijn wekelijks op verschillende locaties in onze regio werkzaam. Alle scholen (p.o., v.o. en mbo) hebben een vaste contactpersoon. Ook de gemeenten hebben een vaste contactpersoon. Om laagdrempelig en goed bereikbaar te zijn, zijn de leerplichtambtenaren en trajectbegeleiders wekelijks op de scholen voor v.o. en mbo en in een aantal gemeenten aanwezig. Samenwerking met de zorgcoördinatoren van de scholen en de professionals van sociale zaken, moet er toe leiden dat kinderen en jongeren snel in beeld zijn als er verzuim of uitval plaatsvindt. Aanwezig zijn op locatie biedt veel voordelen: professionals kunnen elkaar makkelijk vinden, even informatie of advies uitwisselen rondom een jongere, terugkoppelen wat er gebeurd is en eventueel nieuwe afspraken maken. Bestuur en regiegroep Het bestuur van het RBL bestaat uit de portefeuillehouders onderwijs van de 7 gemeenten. Het bestuur vergadert minimaal 2 keer per jaar, afgelopen jaar 4 keer. Ter voorbereiding van de bestuursvergaderingen komt de ambtelijke regiegroep bijeen, bestaande uit de ambtenaren onderwijs van de 7 gemeenten. De taak van deze regiegroep is opgenomen in de gemeenschappelijke regeling van het RBL. De regiegroep heeft een belangrijke functie in het borgen van een gezamenlijke visie op beleid en uitvoering van de werkzaamheden van het RBL voor alle 7 gemeenten. De gemeente Tholen is toetsgemeente voor de begroting van het RBL.
3
Leerlingvolgsysteem Het RBL maakt gebruik van het leerlingvolgsysteem CAREL (Centraal administratiesysteem RMC en leerplicht) van Eljakim IT. Dit systeem is speciaal ontwikkeld om een gezamenlijke administratie te voeren voor beide vakgebieden en wordt door het hele land in verschillende gemeenten gebruikt. De GBA-gegevens van kinderen en jongeren tot 23 jaar van de aangesloten gemeenten vormen de basis van het systeem. De schoolloopbanen en mutaties daarin lopen automatisch binnen via DUO (Dienst uitvoering Onderwijs). Ook is het systeem gekoppeld aan het digitale verzuimloket van DUO, waarop alle scholen voor v.o. en mbo zijn aangesloten. Als een school verzuim meldt via dit loket, loopt dat automatisch binnen bij CAREL. Mens Centraal In de gemeente Goes heeft gedurende het verslagjaar een pilot gedraaid met het systeem Mens Centraal. Mens Centraal koppelt een selectie van de gegevens van een aantal andere systemen aan elkaar. Het doel is dat verschillende aangesloten partijen kunnen zien dat een andere afdeling/ instelling ook met deze klant bezig is en wie de begeleider is van de jongere/ het gezin. In Mens Centraal staan geen inhoudelijke gegevens, maar wel dat er bemoeienis is. De gegevens die vanuit CAREL automatisch gekoppeld zijn aan Mens Centraal zijn: de GBA gegevens, schoolloopbanen en of er verzuim heeft plaatsgevonden of dat er proces verbaal is opgemaakt. Partijen die participeren in Mens Centraal zijn naast het RBL: CJG, de afdeling Activering en Inkomen, WMO en Veiligheidshuis. De pilot is positief verlopen en heeft er toe geleid dat de medewerkers van de verschillende afdelingen/ instellingen gemakkelijker konden afstemmen, op de hoogte waren dat een ander ook met deze klant bezig was en indien nodig komen tot een gezamenlijke werkwijze. Opleidingen Het hele team heeft afgelopen jaar een intervisietraining gevolgd, verzorgd door Wim Braamse van Vraagkracht. Twee collega’s hebben via de nieuwe her- en bijscholing hun BOA (buitengewoon opsporingsambtenaar) bevoegdheid verlengd. Zeeuwse samenwerking Vanuit de Oosterschelderegio werken we nauw samen met de RBL’s van Walcheren en Zeeuws-Vlaanderen. We proberen zoveel mogelijk Zeeuws-breed een zelfde aanpak van het tegengaan van schoolverzuim en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten te realiseren. Door met de 3 regio’s een aantal zaken te organiseren werken we efficiënter. Hieronder een paar voorbeelden. De drie RBL’s hebben een gezamenlijke website. Op www.lereninzeeland.nl is voor jongeren, ouders en scholen uit heel Zeeland informatie te vinden over leerplicht en voortijdig schoolverlaten. Ook foldermateriaal voor scholen wordt gezamenlijk gemaakt. 4
De verzuimkaart voor het v.o. is door de 3 regio’s gezamenlijk ontwikkeld. Op de verzuimkaart staat beschreven wanneer scholen verzuim moeten melden en welke acties scholen en RBL ondernemen om verzuim te stoppen. Door deze gezamenlijke verzuimkaart is de verzuimaanpak op alle scholen voor v.o. in Zeeland hetzelfde. Op het mbo werken we in de praktijk samen op de verschillende vestigingen in de verzuimaanpak 18+. De leerplichtambtenaren/ trajectbegeleiders uit de 3 regio’s hebben tegelijk spreekuur op de mbo scholen en stemmen met elkaar en de interne zorgstructuur van het mbo een gelijke werkwijze af. De opleiding voor de leerplichtambtenaren die BOA zijn, hebben we Zeeuws-breed georganiseerd, waardoor we een incompany training konden realiseren. Dit scheelde ontzettend veel reistijd en droeg bij aan teambuilding door de teams heen. De 3 RBL’s nemen deel aan de werkgroep arbeidsmarktregio Zeeland. Hierin komen o.a. de initiatieven aan bod in het kader van het actieplan jeugdwerkloosheid en de inzet voor kwetsbare jongeren. Preventie of handhaven? Het RBL verenigt vanuit de wet- en regelgeving beide werkwijzen in zich. De leerplichtwet schrijft voor dat een kind/ jongere de school moet bezoeken tot hij/zij 18 jaar wordt of een startkwalificatie heeft behaald. De RMC regelgeving behelst het voorkomen van voortijdig schoolverlaten en het stimuleren van jongeren om (weer) een opleiding te gaan volgen ten einde een startkwalificatie te behalen. De leerplichtambtenaar kan curatief optreden en proces verbaal opmaken als een leerling en/ of ouders niet mee willen werken aan een oplossing om het schoolverzuim te stoppen. De RMC-trajectbegeleider kan dit niet, een jongere is niet verplicht weer een opleiding te gaan volgen. De afgelopen jaren zijn beide vakgebieden, ook landelijk gezien, steeds meer in elkaars verlengde komen te liggen. In plaats van te spreken over leerplicht hebben we het over het recht op onderwijs. De leerplichtambtenaar ondersteunt de leerling en zijn/ haar ouders om hier zo goed mogelijk gebruik van te maken. Zoals bekend speelt bij schoolverzuim vaak complexe achterliggende problematiek, de leerplichtambtenaar kan zijn/ haar werk dan ook niet doen zonder een goede samenwerking met de CJG’s, jongerenwerk, maatschappelijk werk, GGD, Bureau jeugdzorg en anderen. In veel situaties is er extra ondersteuning nodig voor de leerling en het gezin om de schoolcarrière weer succesvol te laten verlopen. Natuurlijk kan de leerplichtambtenaar ook handhaven, maar dit is in feite een laatste middel om beweging in een zaak te krijgen. De Raad voor de Kinderbescherming heeft hier landelijk een duidelijk standpunt over ingenomen: “Kern van de raadsvisie is dat schoolverzuim met een problematische achtergrond in de eerste plaats moet leiden tot een aanpak in het zorgcircuit. Pas in tweede instantie- als de inzet van zorg onvoldoende effectief is- tot toepassing van het strafrecht en/of tot zorg in een gedwongen kader. Door de zorg eerst- voor de fase van proces-verbaal- in te zetten bij schoolverzuim met een problematische achtergrond, wordt voorkomen dat dit soort schoolverzuim wordt gecriminaliseerd.”
5
De afgelopen jaren is het RBL steeds meer preventief gaan werken. Niet wachten tot een jongere uitvalt, maar vroeg signaleren en proberen de jongere op school te houden. Deelname aan de ZAT’s is een goede manier om vroegtijdig zorgsignalen met verschillende professionals te bespreken en af te spreken wie actie onderneemt richting de leerling en/ of ouders. Deze preventieve aanpak is arbeidsintensief. Het is moeilijk met cijfers precies aan te duiden of er een lineaire relatie bestaat tussen de preventieve aanpak en de daling van uitvallers. Wel hebben we vorig jaar al gezien dat de waarschuwingsgesprekken die zijn gevoerd op het v.o. over beginnend verzuim, maar in een klein percentage hebben geleid tot een doorverwijzing naar HALT. Ook dit jaar zien we diezelfde tendens. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters op het mbo daalde verder het afgelopen jaar. Daarnaast zien we een toename van het aantal verzuimmeldingen vanuit het mbo. Dit wordt met name veroorzaakt door de preventieve aanpak van het verzuim 18 +; verzuim is eerder in beeld. Zowel in het v.o. als in het mbo zien we dat de leerplichtambtenaren en trajectbegeleiders steeds meer jongeren (en hun ouders) in een vroeg stadium spreken. Dit is een investering aan de voorkant die zich uiteindelijk terugbetaalt aan de achterkant. We weten allemaal dat een jongere die in een intensief hulpverleningstraject terecht komt, of in detentie, of helemaal uitvalt en niet in staat is om in eigen onderhoud te voorzien, ons met z’n allen veel meer geld kost dan een investering nu in die preventieve aanpak. (Waarbij we ons terdege realiseren dat een “zwaarder” traject soms noodzakelijk is). Passend Onderwijs Het RBL is het afgelopen jaar intensief betrokken geweest bij de ontwikkelingen rondom Passend Onderwijs. Het RBL nam deel aan de REA (Regionale Educatieve Agenda), het overleg tussen onderwijs en gemeenten, waar overeenstemming moet worden bereikt over een aantal onderwerpen die beide partijen met de vorming van Passend Onderwijs aangaan. Eén van de onderwerpen die op de agenda staat, is het thema thuiszitters. Thuiszitters Het RBL is, samen met andere partijen uit de regio, al zo’n drie jaar bezig om aandacht te vragen voor de thuiszitters. In de zogenaamde thuiszitterstafel werken RBL, CJG, ambulante diensten van REC 2, 3 en 4 en de onderwijsconsulent samen om oplossingen te vinden voor kinderen/ jongeren die lange tijd noodgedwongen thuiszitten. Aanleiding om deze thuiszitterstafel op te richten was een aantal schrijnende casussen waar de medewerkers van het RBL en medewerkers van de ambulante dienst van Auris tegenaan liepen. Doel van de thuiszitterstafel is om oplossingen te vinden, zo nodig op onorthodoxe wijze. Bij een kind wat thuiszit, is altijd sprake van meervoudige problematiek. Het is ontzettend belangrijk om thuiszitters snel in beeld te hebben en niet te wachten tot een kind het huis niet meer uitkomt. Contact vanuit de school, de mentor, medeleerlingen, is van groot belang. Een oplossing op onorthodoxe wijze is altijd een oplossing op maat. Een thuiszitter heeft bijna altijd ondersteuning nodig in de vorm van een combinatie van hulp/zorg en scholing.
6
De staatssecretaris heeft dit voorjaar in een debat over Passend Onderwijs benoemd, dat het soms nodig kan zijn om bij jongeren die thuiszitten tijdelijk de focus te verleggen naar hulp en zorg, voordat scholing weer aan de orde is. Een leerplichtige leerling die wel op een school staat ingeschreven, maar de school langer dan 4 weken niet bezoekt, noemen we een thuiszitter. Het RBL heeft het aantal thuiszitters van afgelopen schooljaar en de redenen van thuiszitten in beeld gebracht. Bij deze telling zijn niet meegenomen de leerlingen die langdurig ziek zijn en door de aard van hun ziekte de school niet kunnen bezoeken. Wel zijn leerlingen meegeteld waarbij sprake is van zorgwekkend ziekteverzuim; dit is ziekteverzuim waarbij de school zich zorgen maakt of er geen andere problematiek ten grondslag ligt aan het veelvuldig ziekmelden van een leerling. Afgelopen jaar hebben in onze regio 46 leerlingen die bekend waren bij het RBL 4 weken of langer thuisgezeten. Het gaat om 2 leerlingen uit het p.o., 28 leerlingen uit het v.o. en 16 leerlingen van het mbo. Ten opzichte van vorig jaar is dit een forse daling. Toen ging het om totaal 75 leerlingen, waarvan 3 uit het p.o., 38 uit het v.o. en 34 uit het mbo. Met name in het mbo is dus een forse daling te zien. We gaan er van uit dat dit te maken heeft met de preventieve aanpak en de gezamenlijke inspanning van mbo en RBL om jongeren een passend traject te bieden. Onderzoek naar de achtergronden van het thuiszitten laat zien dat het in bijna alle gevallen gaat om een combinatie van (complexe) factoren. In het v.o. speelt in 80% van de situaties psychische en sociaal-emotionele problematiek als belangrijkste oorzaak van het thuiszitten. Bij het grootste deel van deze leerlingen spelen ook (grote) problemen in de thuissituatie. Zorgwekkend ziekteverzuim is in ongeveer 30% van de situaties het begin van uiteindelijke thuiszitten. Daarnaast zien we bij ongeveer 10% dat er sprake is van weigeren om naar school te gaan. In het mbo gaat het in 50% van de situaties om psychische en sociaal-emotionele problematiek. Daarnaast valt op dat er in 30 % van de situaties sprake is van een verstoorde relatie met school. Zorgwekkend ziekteverzuim speelt in ongeveer 25% van de situaties een rol. Het gemiddelde aantal weken dat een leerling heeft thuisgezeten is ongeveer gelijk in v.o. en mbo en bedraagt 35 weken! We constateren dat er veel eerder moet worden ingegrepen bij een leerling die beginnend thuiszit, en dat er een plan van aanpak moet komen waar ouders en school zich in kunnen vinden. Hulpverlening is in bijna alle gevallen nodig en zou snel moeten kunnen worden opgestart. Te lang wachten maakt dat een kind het huis niet meer uitkomt, ouders niet meer weten wat ze moeten en school met de handen in het haar zit. Komend schooljaar zijn er door de invoering van passend onderwijs kansen om leerlingen een traject op maat te bieden, waarin soms zorg tijdelijk de boventoon voert, om zo te komen tot een succesvol vervolg van de schoolloopbaan van een jongeren. Het RBL zal de thuiszitters blijven monitoren en signalen van knelpunten rondom thuiszitters bespreekbaar maken in de daartoe geëigende gremia. Ieder kind dat thuis op de bank zit zonder uitzicht op een oplossing heeft geen kans op een toekomst.
7
Kwetsbare jongeren Het afgelopen jaar hebben er meerdere gesprekken plaatsgevonden tussen de drie RBL’s in Zeeland, Scalda en de scholen voor praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs in de provincie. Onderwerp: de zorg rondom kwetsbare jongeren. De zorg is dat door verschillende ontwikkelingen een groep jongeren tussen wal en schip zal vallen. O.a. door de invoering van de entree-opleiding met het bindend studieadvies, eisen die gesteld worden aan taal- en rekenniveau, de veranderingen in de participatiewet, zijn met name de jongeren vanuit het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs extra kwetsbaar. Uit een brief van de minister van OCW van 5 maart 2014: “De groep jongeren in een kwetsbare positie betreft dus zowel jongeren die met behulp van passende ondersteuning in staat zijn een startkwalificatie te behalen, als jongeren voor wie een startkwalificatie niet haalbaar blijkt. De staatssecretaris en ik zijn van mening dat het onderwijs in samenwerking met gemeente, zorg en werkgevers passende steun en begeleiding moeten bieden.” Er zal extra inspanning geleverd moeten worden de komende jaren om deze groep in beeld te hebben en (nieuwe) mogelijkheden te bieden. Kern daarbij is samenwerking tussen alle betrokken partijen en jongeren niet van het kastje naar de muur te sturen. We zullen als gemeenten, RBL’s, v.o. scholen, mbo scholen, zorg en werkgevers de handen ineen moeten slaan om voor deze kwetsbare doelgroep mogelijkheden te creëren. ESF De Oosterschelderegio maakt gebruik van ESF middelen om verschillende extra activiteiten te realiseren om de arbeidsmarktpositie van jongeren te versterken. Een kans voor komend jaar is om per regio 1 extra fte in te zetten voor de begeleiding van kwetsbare jongeren. Voor de Oosterschelderegio betekent het dat er een trajectbegeleider wordt aangesteld bij het RBL in nauwe samenwerking met de Zeeuwse Stichting Maatwerk waarin de scholen voor praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs samenwerken. Deze trajectbegeleider richt zich helemaal op de begeleiding van de kwetsbare jongeren. Naast het begeleiden van jongeren, zal deze trajectbegeleider ook signaleren welke kansen en knelpunten zich voordoen waar het gaat om scholingsmogelijkheden of mogelijkheden op de arbeidsmarkt.
8
Verzuimaanpak Primair onderwijs De leerplichtambtenaren van het RBL hebben relatief het minste werk in het p.o. Wel hebben alle scholen een vaste contactpersoon. Scholen bellen regelmatig naar het RBL met vragen om advies. Dit gaat vaak over verlofaanvragen door ouders. Schooldirecteuren willen graag checken of het besluit dat ze voornemens zijn te nemen in overeenstemming is met de leerplichtwet. Als een kind vanwege complexe problematiek vastloopt op school, wordt de leerplichtambtenaar ingeschakeld en wordt er samen met school en ouders en eventueel andere betrokkenen gezocht naar een oplossing. Een ander onderwerp is het zogenaamde luxe verzuim. Als scholen melding doen van een vermoeden van luxe verzuim gaat de leerplichtambtenaar altijd op huisbezoek om te controleren of hier inderdaad sprake van is. Als de leerplichtambtenaar inderdaad vermoedt dat er sprake van is maakt hij/ zij proces verbaal op en stuurt dit naar het Openbaar Ministerie. In september 2013 heeft het RBL een enquête uitgezet onder de scholen voor primair onderwijs om te onderzoeken of de scholen tevreden zijn met de dienstverlening door het RBL. Van de 119 scholen hebben 57 scholen gereageerd. De scholen gaven aan tevreden tot zeer tevreden te zijn met de dienstverlening door het RBL. Een paar aandachtspunten kwamen naar voren. Er was behoefte aan een digitaal formulier voor het melden van verzuim, dit is inmiddels op onze site geplaatst. Bekendheid en gebruik van de site waren nog niet zo groot, voor ons een signaal om hier aandacht aan te besteden. Naar aanleiding van vragen, ook vanuit v.o. en mbo, zijn we bezig om alle formulieren, folders en actuele informatie op de site te plaatsen. Over de deelname van het RBL aan de ZAT’s primair zijn de meningen verdeeld. Ook in de praktijk was de deelname van het RBL aan de ZAT’s lokaal nogal verschillend. Met de komst van Passend Onderwijs is het een goed moment om het komende jaar met het samenwerkingsverband p.o. hierover afspraken te maken. Voortgezet onderwijs In het v.o. hebben we het afgelopen schooljaar de preventieve aanpak van verzuim voortgezet. Bij 9 keer te laat komen en/of spijbelen werd een melding door de school gedaan bij het RBL en hield de leerplichtambtenaar een waarschuwingsgesprek met de leerling en/of ouders erbij. Punt van evaluatie na het schooljaar 2012-2013 (toen de scholen nog meldden bij 6 keer te laat komen) was dat de preventieve aanpak niet de aandacht voor “zwaardere” problematiek mocht verdringen. Met alle scholen zijn afspraken gemaakt over de aanpak door de school zelf bij beginnend verzuim, en de taak van het RBL. Alle scholen hebben hun verzuimaanpak opgenomen in de schoolgids, zodat ouders en leerlingen weten wat ze kunnen verwachten. Hoofddoel van het RBL om te investeren in de preventieve aanpak van verzuim, is om in een vroeg stadium onderliggende problematiek op het spoor te komen en daar op in te grijpen.
9
Het aantal verzuimmeldingen in het v.o. dat via het verzuimloket is binnengekomen is afgelopen jaar gedaald van 794 in 2012-2013 naar 678 in 2013-2014. Deze daling valt grotendeels te verklaren uit het effect van de preventieve aanpak. Scholen geven aan dat ze merken dat te laat komen en een paar uurtjes spijbelen een item zijn en dat door de gezamenlijke aandacht door school en RBL hiervoor, het beginnend verzuim afneemt en er dus ook minder meldingen via het verzuimloket gedaan worden. MBO Het ministerie van OCW heeft voor de jaren 2012-2015 convenanten met het onderwijs afgesloten, met als doel het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters per jaar landelijk terug te brengen van 35.000 naar 25.000. Bij de aanvragen van de convenanten hebben we vanuit het RBL, samen met de andere twee Zeeuwse regio’s, met het mbo de afspraak gemaakt dat de aanpak van verzuim van de doelgroep 18 jaar en ouder blijvend extra aandacht behoeft. Onder de jongeren van 18 jaar en ouder was het aantal voortijdig schoolverlaters in onze regio het grootst, namelijk 75% ! Als het lukt om die via de preventieve aanpak op school te houden, valt daar veel winst te behalen. De middelen vanuit de convenanten zijn gelijkelijk verdeeld tussen de mbo-scholen en de RBL’s. Dit betekent dat wij gedurende de convenantperiode (3 jaar) extra formatie kunnen inzetten om het voortijdig uitvallen van jongeren van 18 jaar of ouder tegen te gaan. Met de directie van Scalda is de afspraak gemaakt dat we verzuim bij jongeren vanaf 18 jaar net zo behandelen als verzuim bij jongeren onder de 18. Waarom is dit van belang? Vanuit de leerplichtwet hebben we tot 18 jaar sanctiemogelijkheden als een jongere verzuimt. Boven de 18 is dat niet het geval. Door af te spreken dat Scalda en de RBL’s alle leerlingen die verzuimen op dezelfde manier aanspreken, geven we aan dat het voor iedereen belangrijk is om een opleiding af te maken en te investeren in de toekomst. Wekelijks zijn de medewerkers van de 3 RBL’s tegelijk aanwezig op de locaties van de mbo scholen, om de leerlingen uit de eigen regio te spreken. Wij als externe partners sluiten aan op de interne zorgstructuur van de school. De interne zorgstructuur op Scalda wordt verzorgd door de Unit begeleiding en Advies (UBA). Bij niet goed functioneren van een leerling zal de mentor/ coach altijd eerst UBA inschakelen voor ondersteuning. Het RBL komt in beeld als er sprake is van verzuim. Er vindt na een melding altijd overleg plaats met de mentor.
10
RBL en UBA op Scalda RBL
UBA
Extern: trajectbegeleiding om voortijdig schoolverlaten te voorkomen en leerplicht
Intern: zorg en begeleiding bij leerproblematiek en sociaal-emotionele problematiek
heeft breed extern netwerk op gebied van scholing, werk en hulpverlening en kennis van externe trajecten
biedt kortdurende interne ondersteuning en schakelt eventueel naar externe partners
verzuim 18– en 18+ wordt gemeld via verzuimloket van DUO; RBL onderzoekt oorzaak van verzuim en zet traject uit om verzuim te stoppen
bij slecht functioneren van student en/ of beginnend verzuim: coach meldt bij UBA
adviseert coaches en teamleiders op gebied van terugdringen van verzuim en voorkomen van voortijdig schooluitval
ondersteunt student en coach laagdrempelig en schoolnabij vanuit integratie zorg en onderwijs
neemt deel aan IAT (intern advies team)
neemt deel aan IAT (intern advies team)
Uitgangspunten: Per locatie/ team zijn er vaste UBA en RBL medewerkers UBA en RBL hebben doorlopend afstemming over studenten die in begeleiding zijn en maken gebruik van elkaars expertise Vertegenwoordigers van UBA en RBL nemen deel aan de IAT’s . Hier vindt afstemming plaats over de leerlingen die bij beide partijen in begeleiding zijn. Er mogen geen leerlingen worden uitgeschreven zonder dat ze contact hebben gehad met RBL. Het aantal verzuimmeldingen via het verzuimloket vanuit het mbo is het afgelopen jaar gestegen van 389 in 2012-2013 naar 621 in dit verslagjaar. Gecombineerd met het gegeven dat het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters per jaar nog steeds afneemt, kunnen we concluderen dat we het verzuim op het mbo steeds beter in beeld hebben en kunnen aanpakken.
11
Voortijdig schoolverlaters Ondanks alle inspanningen om jongeren op school te houden en hun opleiding af te laten maken, blijft er een groep die zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat. Wekelijks krijgen we via DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) de namen en gegevens van deze jongeren. De trajectbegeleiders nemen contact op met de jongere en nodigen hen uit voor een gesprek. Tijdens het gesprek bespreekt de trajectbegeleider met de jongere hoe zijn/ haar situatie is, wat de wensen en mogelijkheden zijn en welke steun de jongere nodig heeft om weer stappen te zetten richting een opleiding of werk. DUO registreert voor het ministerie van OCW de aantallen nieuwe voortijdig schoolverlaters per jaar. Dit zijn jongeren die na 1 oktober van het jaar uitvallen in het onderwijs zonder startkwalificatie en het jaar daarop op 1 oktober niet weer staan ingeschreven op een opleiding. De aantallen nieuwe schoolverlaters dalen nog ieder jaar. Vorig jaar bleek uit de tellingen van DUO dat het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters fors was gedaald; van 320 jongeren in het jaar ervoor naar 232 in het vorige jaar. De preventieve aanpak met name op het mbo heeft zeker geleid tot deze forse daling.
12
Bijlage 1
Wet-en regelgeving Leerplicht en RMC Leerplicht of recht op onderwijs? De leerplichtwetgeving is in het begin van de 20e eeuw ontstaan om kinderen het recht op onderwijs te garanderen en kinderarbeid tegen te gaan. Onze huidige leerplichtwet stamt uit 1969. In de loop van de jaren hebben verschillende aanpassingen plaatsgevonden. In de leerplichtwet is vastgelegd dat ouders ervoor moeten zorgen dat hun kinderen staan ingeschreven op een school en deze ook daadwerkelijk bezoeken. De leerplichtambtenaar houdt toezicht op de naleving van de wet. Het volgen van onderwijs/een opleiding vormt de basis voor het toekomstig functioneren in de maatschappij. Kinderen moeten in Nederland naar school vanaf de maand na hun vijfde verjaardag. Tot het jaar waarin ze 16 worden zijn jongeren volledig leerplichtig. Sinds een paar jaar is de kwalificatieplicht ingevoerd: iedereen moet tot zijn/haar 18e verjaardag een opleiding volgen tot een startkwalificatie is behaald. Een startkwalificatie is een havo- of vwo-diploma of een mbo-diploma, minimaal op niveau 2. Dit betekent o.a. dat leerlingen die een vmbo-diploma hebben gehaald verplicht zijn verder te leren om een havoof mbo-diploma te halen. Jongeren die niet in staat zijn om een mbo-diploma niveau 2 te halen zijn uitgezonderd van de kwalificatieplicht. RMC (Regionale Meld- en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten) Omdat te veel jongeren voortijdig en zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten is de RMC-functie ingesteld. De RMC-functie heeft twee doelen: Het registreren van alle jongeren van 12 tot 23 jaar die zonder startkwalificatie de school verlaten. Het begeleiden van die jongeren naar een opleiding om toch een startkwalificatie te behalen. Het RBL krijgt automatisch via DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) de meldingen binnen van jongeren die zijn gestopt met hun opleiding en nog geen startkwalificatie hebben. Daarnaast melden netwerkpartners, zoals de afdelingen sociale zaken van de gemeenten en hulpverleningsinstanties, als er jongeren zonder startkwalificatie zich melden bij hen. Als een jongeren zonder startkwalificatie is gemeld bij het RBL, neemt de rmc-trajectbegeleider contact op met de betreffende jongere en eventueel diens ouders, om advies en ondersteuning aan te bieden en een traject uit te zetten richting scholing en/of werk. Anders dan bij de leerplichtwet heeft de RMC-functie geen verplichtend karakter; m.a.w. een jongere is niet verplicht (als hij/zij ouder is dan 18 jaar en dus niet meer leerplichtig) om weer een opleiding te gaan volgen en een startkwalificatie te behalen.
13
Definitie soorten verzuim Absoluut verzuim Bij absoluut verzuim is de jongere niet op een school ingeschreven. Iedere leerplichtige jongere moet op een school zijn ingeschreven tenzij er sprake is van vrijstelling voor het volgen van onderwijs. Vanuit het RBL controleren wij op grond van onze leerling-administratie welke kinderen/ jongeren niet op een school staan ingeschreven. In de leerplichtwet zijn een aantal gronden opgenomen op basis waarvan de leerplichtambtenaar vrijstelling kan verlenen. Relatief verzuim Relatief verzuim is onderverdeeld in luxe verzuim en signaal verzuim. Relatief verzuim houdt in dat de leerling wel staat ingeschreven op een school, maar de lessen ongeoorloofd verzuimt. Dit is verreweg het grootste deel van de verzuimmeldingen waar de leerplichtambtenaar zich mee bezig houdt. Signaal verzuim Bij signaalverzuim hebben we vaak te maken met een eerste signaal van achterliggende problematiek. Bij een melding van signaalverzuim stelt de leerplichtambtenaar een onderzoek in naar de achterliggende oorzaak van het verzuim. Dit begint altijd met contact met de school. Daarna worden leerling en ouders uitgenodigd voor een gesprek. Doel is om het verzuim te stoppen en te zorgen dat de leerling weer terugkeert naar school. Vaak is er sprake van meerdere problemen die de terugkeer naar school belemmeren. De leerplichtambtenaar zoekt dan samen met jongere en ouders naar een oplossing. Dit kan een verwijzing naar hulpverlening zijn. Als jongeren en/of ouders niet mee willen werken en er grote zorgen zijn, kan de leerplichtambtenaar proces verbaal opmaken. Een afschrift van dit proces-verbaal wordt naar de Raad voor de Kinderbescherming gestuurd. Luxe verzuim Met luxe verzuim wordt het verzuim bedoeld waarbij ouders hun kinderen buiten de vastgestelde schoolvakanties mee op vakantie nemen of weghouden van school, zonder dat daar vrijstelling voor is verleend. Als een school een melding doet bij het RBL van vermoedelijk luxe verzuim (bijvoorbeeld: ouders hebben een aanvraag gedaan om een dag voor de schoolvakantie op vakantie te gaan en deze is afgewezen door de directeur en ouders melden het kind op de betreffende dag ziek) dan gaat de leerplichtambtenaar altijd op huisbezoek om het ziekteverzuim te controleren. Als er niemand thuis is laten zij een brief achter met het verzoek contact op te nemen. Als ouders niet op de brief reageren, maakt de leerplichtambtenaar die daartoe bevoegd is (als buitengewoon opsporingsambtenaar) proces verbaal op. De rechter beslist dan over de te nemen maatregelen.
14
Bijlage 2
Cijfers en grafieken Leerlingen 0-23 jaar op 1 augustus 2014
Leerplichtstatus op 01-08-2014 4 jaar of jonger Leerplichtig Kwalificatieplichtig 18-plus, zonder startkwalificatie 18-plus, met startkwalificatie
Leerplichtstatus op 01-08-2014 Aantal leerlingen
Leerplichtig
Kwalificatieplichtig
18-plus zonder startkwalificatie
18-plus met startkwalificatie
1239
4163
727
568
941
7638
SchouwenDuiveland
1174
4429
772
668
905
7948
Reimerswaal
1291
3791
578
526
855
7041
Kapelle
578
2077
312
214
419
3600
Goes
1337
5014
880
808
1094
9133
Borsele
1022
3618
577
451
753
6421
NoordBeveland
251
928
161
126
156
1622
Totaal
6892
24020
4007
3361
5123
43403
Gemeente
4 jaar of jonger
Tholen
Totaal
15
Totaal aantal jongeren 0 – 23 jaar per gemeente op 1 augustus gemeente
2010
2011
2012
2013
2014
Tholen
7963
7815
7956
7702
7638
Schouwen-Duiveland
7905
8064
8333
8157
7948
Reimerswaal
6920
7086
7233
7034
7041
Noord-Beveland
1818
1729
1697
1686
1622
Kapelle
3712
3728
3748
3562
3600
Goes
9311
9539
9533
9111
9133
Borsele
6718
6769
6760
6440
6421
Totaal Oosterschelderegio
43847
44730
45360
43692
43403
16
Vrijstellingen Oosterschelderegio 2009 2010
2010 – 2011
2011 – 2012
2012 – 2013
1
1
Artikel 3a : Vervangende leerplicht Artikel 5 onder a : Ongeschiktheid op psychische of lichamelijke gronden Artikel 5 onder b : Bezwaar tegen de richting van het onderwijs Artikel 5 onder c : Ingeschreven op een school in het buitenland Artikel 11g : Andere gewichtige omstandigheden Artikel 15 : Volgen van ander onderwijs Totaal
2013 2014
30
47
44
37
28
3
2
3
4
4
24
31
32
42
18
3
17
15
23
23
9
11
48
96
120
86
102
Vrijstellingen Oosterschelderegio 2013 - 2014 per gemeente Vrijstellinggrond Artikel 3a : Vervangende leerplicht Artikel 5 onder a : Ongeschiktheid op psychische of lichamelijke gronden Artikel 5 onder b : Bezwaar tegen de richting van het onderwijs Artikel 5 onder c : Ingeschreven op een school in het buitenland Artikel 11g : Andere gewichtige omstandigheden Artikel 15 : Volgen van ander onderwijs Totaal
Borsele
Goes
5
5
Kapelle
NoordBeveland
Reimerswaal
SchouwenDuiveland
Tholen
Totaal
3
2
7
6
28
4
2
1
4
10
6
9
8
6
42
1
4
2
10
17
1
2
1
1
5
1
17
17
3
9
16
18
11 22
102
17
Processen verbaal 2010-2011, 2011–2012, 2012-2013 en 2013-2014 PV’s
Signaal verzuim
Luxe verzuim
Absoluut verzuim
totaal PV's
Halt
‘10- ‘11- ‘12- ‘13- ‘10- ‘11- ‘12- ‘13- ‘10- 11- ‘12- ‘13- ‘10- ‘11- ‘12- ‘13- 10- ‘11- ‘12- ‘13‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 Borsele
4
1
5
2
2
2
3
0
0
0
0
0
6
3
8
2
4
9
3
4
Goes
11
14
13
12
1
11
4
6
0
1
1
0
12
25
18
18
7
13
12
5
Kapelle
0
1
2
1
1
0
8
1
0
0
0
0
1
1
10
2
1
1
4
0
NoordBeveland
2
3
2
2
1
0
0
0
0
0
0
0
3
3
2
2
1
1
0
1
Reimerswaal
7
2
5
6
6
3
4
6
0
4
2
1
13
9
11
13
0
6
2
7
Schouwen Duiveland
7
4
8
9
6
9
9
8
0
0
0
1
13
13
17
18
1
3
2
4
Tholen
7
8
9
5
6
6
3
3
0
2
2
1
13
16
14
9
0
0
3
3
Totaal
38
33
44
37
23
31
31
24
0
6
5
3
61
70
80
64
14
33
26
24
Totaal processen verbaal 2013 - 2014
18
Totaal aantal verzuimmeldingen 2013 – 2014 per gemeente sector PO VO MBO Totaal
Borsele Aantal verzuim Aantal verzuim Aantal verzuim Aantal verzuim
Goes Kapelle
NoordBeveland
Reimerswaal
Schouwen Duiveland
Tholen
Totaal
5
20
1
4
5
12
7
54
78
206
32
22
160
118
62
678
99
175
43
19
72
161
52
621
182
401
76
45
237
291
121
1353
19
Door ons begeleide leerlingen per gemeente: leeftijd
Borsele
Goes Kapelle
Noord-
Reimerswaal Beveland
Schouwen Duiveland
Tholen
Totaal
5 t/m 12
24
25
12
4
13
17
12
107
13 t/m 17
100
183
43
31
97
122
61
637
18 t/m 23
106
295
77
48
107
212
128
973
Totaal
230
503
132
83
217
351
201
1717
Resultaat door ons begeleide leerplichtige leerlingen 2013 - 2014 Begeleid naar
Aantal leerlingen
Terug naar school, opleiding hervat
325
Terug naar eigen school, andere opleiding
72
Naar andere school
48
School behandelde verzuim
21
Proces verbaal absoluut verzuim
3
Proces verbaal relatief verzuim
37
Proces verbaal ouder wegens luxe verzuim
24
HALT verwijzing
24
Vrijstelling verleend
102
Alternatief traject
8
Inschrijving beëindigd
70
Time-out / rebound
4
Verhuisd buiten de regio
56
Waarschuwing
136
Werk
1
Totaal
931
Begeleiding loopt nog
190
20
Resultaat door ons begeleide vsv-ers 2013 - 2014 Begeleid naar
Aantal leerlingen
School/scholing
187
Startkwalificatie behaald
46
Werk
97
Traject
15
Hulpverlening/detentie
15
Leeftijdsgrens 23 bereikt
14
Naar buiten regio verhuisd
24
overig
12
onbereikbaar/onbemiddelbaar
35
Totaal
445
Begeleiding loopt nog
151
21
