Proeftuinen van vernieuwend zorgaanbod

Proeftuinen van vernieuwend zorgaanbod

Vlnr Constance Beeker, Henriëtte Neuteboom, Aad Koster

Goede ontwikkeling

In deze tabloid nemen wij u mee langs een aantal proeftuinen die vernieuwend zorgaanbod inzetten. En we laten de partijen met wie zij samenwerken om dit tot stand te brengen aan het woord. In deze eerste uitgave zijn dit Laurens en Vivium, Agis en het ministerie van VWS.

Door aandacht te geven aan de ontwikkelingen en initiatieven die binnen de geriatrische revalidatiezorg plaatsvinden, hopen wij een inspirerende bijdrage te leveren aan meer kwaliteit van de zorg en een op elkaar afgestemde keten van zorg. Met als uiteindelijke doel: een hogere kwaliteit van leven voor de cliënt.

Waarover het gaat Ongeveer 55.000 cliënten krijgen nu geriatrische revalidatiezorg in het verpleeghuis. Een vorm van zorg gericht op een specifieke, kwetsbare doelgroep met meerdere problemen. Revalidatiezorg is gericht op herstel en/of verbetering van functioneren. Deze vorm van zorg wordt vaak geleverd in de keten ziekenhuis – verpleeghuis – verzorgingshuis of thuissituatie, maar ook zijn er groepen clienten die na hun ziekenhuisopname rechtstreeks naar huis gaan en daar revalidatiedagbehandeling ontvangen. Het gaat om verschillende groepen cliënten, zoals bijvoorbeeld cliënten die een CVA hebben gehad, een nieuwe heup of knie krijgen of een heup hebben gebroken. Momenteel wordt deze zorg gefinancierd vanuit de AWBZ. Er ligt politieke besluitvorming om de zorg per 2012 over te hevelen naar de Zorgverzekeringswet (Zvw).

Wij vinden dat een goede ontwikkeling, omdat de op herstelgerichte geriatrische revalidatiezorg beter past in de Zvw. Wij verwachten dat door de overheveling van de zorg naar de Zvw de totale zorg voor de cliënt in de keten beter op elkaar gaat aansluiten en de kwaliteit in de keten verbetert. Dit kan leiden tot een kortere ligduur in het ziekenhuis en een intensievere en kortere behandeling in het verpleeghuis, waar dat mogelijk is. Hierdoor is een cliënt eerder zelfredzaam en kan de cliënt eerder naar huis, met eventueel nog revalidatiebehandeling thuis. De overheveling kan ook leiden tot een verschuiving van middelen in de totale keten van zorg. Wat ons betreft gaan we in 2012 van start, zodat de innovatie van de zorg mede een impuls krijgt.

Experimenteren in proeftuinen Voordat overheveling plaatsvindt is het belangrijk om te kijken welke knelpunten er zijn, maar ook welke ontwikkelingen er mogelijk zijn. Wij hebben dan ook gepleit voor proeftuinen, waarin vernieuwend aanbod kan worden ontwikkeld en waarbij vooral ook de samenwerking tussen de betrokken partijen in de keten wordt gestimuleerd. In 2011 gaat het om 17 regionale proeftuinen. In de proeftuinen vindt samenwerking plaats tussen ziekenhuizen en verpleeghuizen, maar ook met revalidatieklinieken, thuiszorg, andere 1e lijnsorganisaties en zorgkantoren en -verzekeraars. Een diversiteit aan nieuw aanbod wordt gecreëerd, zoals kortere intensievere revalidatiezorg in verpleeghuizen, revalidatiezorg thuis, transmurale begeleiding, nieuwe revalidatietechnieken gericht op zelfredzaamheid, ondersteuning mantelzorg en ander aanbod. Deze proeftuinen worden gemonitord zowel in het proces van samenwerking in de keten, maar ook om zicht te krijgen op het zorgpad van de cliënt en niet te vergeten het effect van de behandeling voor de cliënt en de ervaring van de mantelzorger. De totale sector voor geriatrische revalidatiezorg (zorgverzekeraars en aanbieders) kunnen van de proeftuinen leren met het oog op de overheveling in 2012. Een ontwikkelingen die wij allemaal met veel interesse volgen. Veel leesplezier. Aad Koster directeur ActiZ

Een tabloid over de (toekomstige) overheveling van de geriatrische revalidatiezorg naar de Zorgverzekeringswet.

Proeftuin Vivium begin januari al van start

“We willen hogere scores op de Barthelindex” Typen patiënten

Voortvarend, zo kun je Vivium Zorggroep in de regio Gooi en Vechtstreek wel noemen.

De zorgorganisatie heeft drie typen deelnemers gedefinieerd. Dat zijn CVA-patiënten (gemiddeld tien bedden beschikbaar), mensen die electieve totale heup- en totale knie-operaties hebben ondergaan (ongeveer acht plaatsen) en tot slot postacute zorgpatiënten. De laatste groep is zeer gevarieerd: van mensen met heupfracturen tot longontstekingen. In principe gaan al deze mensen terug naar hun eigen woning of naar een verzorgingshuis.

Al op een van de eerste dagen van dit jaar heeft de organisatie revalidanten voor de proeftuin die op 1 januari van start ging. Maar helemaal vlekkeloos gaat het nog niet. Zo moet specialist ouderengeneeskunde Ellen Vreeburg een exceldocument op haar computer openen om uren van proeftuincliënten te registreren voor de verzekeraar. “Omslachtig, maar het is nog niet mogelijk in het Elektronisch Cliënten Dossier.”

Tijd registreren

Tekst Ingrid Damen Fotografie Willem Jan Ritman

Vivium gelooft heilig in de opbrengst van snellere en intensieve revalidatie. De hele organisatie is enthousiast. “De medewerkers hebben ook meegepraat over de aanpak”, aldus directeur Marco Wisse van verpleeghuis Naarderheem in Naarden. De specialist ouderengeneeskunde merkt nu al dat het project effect heeft op haar collega’s. “Het personeel observeert de patiënten beter en benadert ze meer met het oog op zelfstandigheid. De mensen die instromen, gaan in principe terug naar huis. Daar moeten ze zich ook redden.” Een kortharige, resolute verpleegkundige wandelt de kamer van de arts binnen om over een proeftuinpatiënte op leeftijd te overleggen. Deze hoogopgeleide zonderlinge vrouw is moeilijk te motiveren voor haar therapie. “Denk je dat het gaat lukken?”, informeert Vreeburg. “Anders halen we haar uit het programma.”

Van zorgverzekeraar Agis mag Vivium in totaal 45 plaatsen inzetten voor de hoogintensieve zorg, op voorwaarde dat de instelling zich aan een aantal regels houdt. “We moeten direct bij opname bepalen of iemand al dan niet een proeftuincliënt is, en we moeten tijd registreren”, vertelt projectleider Saskia Prins. In 2010 behandelde Naarderheem op de revalidatieafdelingen ongeveer 450 personen. Wisse schat dat dat er dit jaar door de proeftuin zo’n tien procent meer zullen worden. “Maar ons uitgangspunt is niet om grotere aantallen mensen te revalideren”, legt Prins uit, “we willen met name de kwaliteit van onze zorg laten stijgen. Ons doel is bijvoorbeeld om de scores op de Barthelindex, die gaat over de algemene dagelijkse levensverrichtingen, omhoog te krijgen. Wij hopen dat iemand die de proeftuinbehandeling doorloopt, er beter aan toe is dan een cliënt die wij vorig jaar revalideerden.”

Gedreven en bevlogen Peter Kerklaan is projectleider overheveling geriatrische revalidatiezorg bij

Om de instromers sneller naar huis te kunnen laten gaan, zet de instelling de volgende middelen in. “De mensen krijgen zorg en behandeling met verdubbelde intensiteit, individueel en in groepsverband en met een innovatief karakter”, onthult de directeur. Hij geeft een voorbeeld. “Voor mensen met een CVA doen we mee aan een project van revalidatiecentrum De Hooghstraat, waarin de cliënt met een oefenprogramma zelfstandig kunnen trainen.” Prins constateert: “Het feit dat mensen eerder hun leven weer kunnen oppakken, is volgens mij enorme winst.”

“Veel liever zouden wij de zorg willen bieden die volgens de wetenschappelijke standaard is vastgesteld.” Ziekenhuissfeer De proeftuinpatiënten kunnen terecht op twee heel verschillende locaties: verpleeghuis Naarderheem in Naarden en het Transitorium in Tergooiziekenhuizen in Blaricum. Niet verwonderlijk:

sneller naar huis met passende verzorging is onder de Zvw beter te regelen. Zeker met DBC’s. In de proeftuinen zal hier ook zeker naar gekeken worden.

het ministerie van VWS. Zijn taak is de overheveling van de AWBZ naar de

Proeftuinen

Zorgverzekeringswet (Zvw) samen met het veld goed voor te bereiden en

Om optimale revalidatiemogelijkheden per cliënt te ontwikkelen en om de samenwerking tussen ketenpartners en het zorgkantoor/verzekeraar te verbeteren zijn proeftuinen nodig. Tevens kunnen proeftuinen hun eigen accenten leggen: waar ben ik goed in en waar heb ik al

hiervoor voorwaarden te creëren. Kerklaan legt uit waar het om gaat.

Tekst Jacqueline Donga

Zorgpad per cliënt

“Geriatrische revalidatiezorg is kortdurende zorg en dus verzekerbare zorg. Die hoort niet in de AWBZ thuis. Revalidatiezorg is in feite ketenzorg en daarom gebaat bij een enkel financieringsstelsel: van ziekenhuis naar thuis. Voor geriatrische revalidatiezorg geldt bovendien: kort en intensief behandelen is beter. Dit alles lukt makkelijker als de revalidatiezorg in de Zvw zit, zeker als er straks DBC’s (Diagnose Behandel Combinaties) zijn.

De opheffing van het financieringsschot tussen AWBZ en Zvw verbetert de revalidatiezorgketen van ziekenhuis naar verpleeghuis en uiteindelijk thuis. Zeker als zorgverzekeraars hierop gaan sturen. Onder de Zvw zijn variabele zorgarrangementen makkelijker te regelen. Het ideale zorgpad per cliënt zou het uitgangspunt moeten zijn. Dan praten we over ‘zorg op maat’ voor met name de oudere en kwetsbare cliënt. Wanneer iemand naar het verpleeghuis kan, moet dit zo snel mogelijk plaatsvinden. Ook

Dit alles moet binnen de proeftuinen nog verder ontwikkeld worden. Van de uitkomsten leren we. De positieve inzichten willen we zo breed mogelijk binnen de sector verspreiden. Handig is daarvoor een leidraad of standaard te ontwikkelen, gebaseerd op de uitkomsten van de proeftuinen.

Monitoren Professionals en proeftuinen beseffen dat de indicatie straks heel anders gaat. Verpleeghuizen krijgen geen patiënten meer aangemeld met bijvoorbeeld ZZP9. Indicatie zal straks moeten plaatsvinden in de ziekenhuizen, in overleg tussen bijvoorbeeld verpleeghuisarts, neuroloog, orthopeed, revalidatiearts en/of andere specialisten. Zij moeten gezamenlijk kijken en beslissen waar en hoe de patiënt het best gerevalideerd kan worden. Deze zogenaamde triage tot stand brengen is lastig.

“Eigenlijk zijn deze proeftuinen uniek.”

goede ketensamenwerking gerealiseerd? Ook de DBC ontwikkeling profiteert hiervan, want innovatieve elementen, zoals bijvoorbeeld de mogelijkheid van meer flexibele zorgarrangementen, zullen in DBC’s worden meegenomen.

in het Transitorium, te vinden in een ziekenhuisvleugel, hangt een ziekenhuissfeer. De dertig patiënten daar verblijven in één-, twee- en vierpersoons kamers zonder persoonlijke eigendommen, met gordijnen tussen de bedden. Op de fleurige huiskamer na is het er grauw en zakelijk. De fysiotherapie maakt noodgedwongen gebruik van een patiëntenkamer en een loopbrug is uit ruimtegebrek op de gang geplaatst. En de specialist ouderengeneeskunde deelt haar bescheiden kantoor met twee anderen.

“We willen met name de kwaliteit van onze zorg laten stijgen.”

triage-instrumenten om de selectie van cliënten te stroomlijnen. Ook staan de zorgpaden op het programma om de ziekenhuisbehandelingen te standaardiseren. Wisse: “Als iemand op spoedeisende hulp komt met een gebroken heup, is direct duidelijk wanneer diegene wordt geopereerd.

Boek over revalideren na beroerte



Ook het moment van uitstroming is bepaald. Nu moeten wij worden geïnformeerd, zodat wij een bed gereed kunnen maken en zodoende onze capaciteit goed benutten.”

Kritische kanttekening Het moderne Naarderheem maakt een andere indruk. De gangen zijn er kleurig en het restaurant met eigentijdse meubels en verlichting oogt als een commercieel bedrijf. De mensen die op die locatie revalideren kunnen à la carte eten en krijgen dan een verse maaltijd op biologische leest voorgeschoteld. De behandelruimtes zijn mooi en ruim en de instelling beschikt zelfs over een hydrobad. Dit bassin heeft een beweegbare bodem, waardoor de gebruiker langzaam onder water kan zakken om te gaan oefenen. Maar de kamers, waar ook de proeftuinpatiënten verblijven, zijn steriel. De boodschap is duidelijk: bedoeld voor tijdelijk verblijf.

Snelle revalidatie Tergooi ziekenhuizen zorgt voor het grootste deel van de instroom van patiënten voor de proeftuin. Daarmee is Vivium nu in overleg. “Idealiter moeten patiënten zo snel mogelijk beginnen met revalidatie”, legt Wisse uit. “Zwart-wit gezegd is het ziekenhuis alleen goed in diagnostiek en behandeling. Na die fase moet een patiënt daar zo snel mogelijk weg. Vooral voor CVA-patiënten is dat van belang. Na vijf dagen beginnen met revalidatie is voor hen gewoonweg het beste.” Momenteel maken Vivium en het ziekenhuis afspraken op logistiek gebied. Ze werken hard aan de ontwikkeling van

Specialist ouderengeneeskunde Vreeburg klemt enkele papieren onder haar arm. Met ferme tred loopt ze van het Tranistorium via lange gangen en trappenhuizen naar neurologie. In een kleine kamer treft ze neuroloog Jelle de Kruijk. Ze bespreken onder meer meneer T die een hersenbloeding in de rechter hemisfeer heeft gehad. “T kan beter naar revalidatie normaal als ik het zo hoor”, oppert Vreeburg. Sinds begin dit jaar voert ze overleg met andere specialisten in het ziekenhuis, zoals orthopedie en chirurgie. “Van chirurgie horen we nu al dat ze patiënten sneller overplaatsen naar Naarderheem”, laat de projectleider weten. Vivium is zeer positief over de proeftuin, maar toch maakt Marco Wisse een kritische kanttekening. “Wij meten nu de hoeveelheid tijd die we investeren in een patiënt voor de proeftuin. Feitelijk leggen we de hoeveelheid zorg en behandeling vast die past in het ZZP- en het transitietarief. Maar veel liever zouden wij de zorg willen bieden die volgens de wetenschappelijke standaard is vastgesteld. Voor CVA heb je bijvoorbeeld de CBO-richtlijnen. Je zou willen kijken wat daarvan de kosten en de baten zijn! Maar helaas biedt de zorgverzekeraar ons niet die mogelijkheid.”

Alles is revalidatie Voor mensen die getroffen worden door een beroerte veranderd alles. Zij hebben om te kunnen revalideren veel tijd en therapie nodig, echter revalidatieteams hebben vaak beperkte middelen tot hun beschikking. Door gebruik te maken van het revalidatieprogramma Laurens Therapeutisch Klimaat kunnen ze de revalidant toch een optimale behandeling bieden. Het boek ‘Alles is revalidatie’ ondersteunt en inspireert hierbij. Binnen het Laurens Therapeutisch Klimaat worden CVA-revalidanten de hele dag door gestimuleerd om dat te oefenen wat nodig is om zo zelfstandig mogelijk te kunnen functioneren. Specifieke benaderingswijzen dagen de CVA-revalidant uit om zelf te leren revalideren. Dit revalidatieprogramma biedt een verfrissend perspectief op CVA-revalidatie. De intensieve samenwerking tussen therapeuten speelt hierbij een cruciale rol. Het Laurens Therapeutisch Klimaat is ontwikkeld door een interdisciplinaire werkgroep van medewerkers van Laurens Antonius Binnenweg, Centrum voor Revalidatie en Geriatrie in Rotterdam. ‘Alles is revalidatie’ is een praktische ondersteuning en inspiratiebron voor alle medewerkers van revalidatieafdelingen die interdisciplinaire revalidatie verlenen aan mensen met een beroerte. Het eerste deel van het boek beschrijft hoe deze vernieuwende wijze van revalideren gestalte krijgt op de werkvloer. Het tweede deel geeft therapeuten adequate handvatten waarmee ze meteen aan de slag kunnen bij het uitvoeren van een aantal groepstherapieën. Het boek is te bestellen bij uitgeverij Eburon in Delft.

Over de auteur Auteur Marieke Terwel is hoofd van de afdeling psychologie en gezondheidszorgpsycholoog in Laurens Antonius Binnenweg, Centrum voor Revalidatie en Geriatrie te Rotterdam. Als projectleider van het Laurens Therapeutisch Klimaat is zij nauw betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van dit revalidatieprogramma.

Alle beroepsgroepen moeten hierin komen tot samenwerking voor een op-maat-behandelplan. Dat is een totaal andere manier van werken voor veel mensen en organisaties. En uiteraard moet dit niet afhankelijk zijn van de bereidwilligheid van enkele personen, maar formeel en goed geregeld zijn. Een boeiend proces dus en nog een behoorlijke zoektocht.

Na 1,5 jaar projectleiderschap wil Peter Kerklaan graag nog het volgende kwijt. “Ik ben veel op bezoek geweest bij zorgaanbieders en heb vaak om de tafel gezeten met alle ketenpartners. Wat opvalt

Aan de slag Graag wil ik zorgorganisaties het volgende meegeven om goed voorbereid te zijn. Maak een bewuste keuze! Wil ik mij als organisatie op de geriatrische revalidatiezorg profileren? Denk na over de vorm, de kwaliteit van de zorg en de inzet van mensen en middelen. Betrek hier vooral ook de verpleeghuisarts bij. Een minimum aantal plaatsen is relevant voor de vereiste kwaliteit. En op deze kwaliteit gaan zorginkopers waarschijnlijk wel inkopen. Anticipeer op de relatie met je zorgverzekeraar. En zorg dat je administratiesysteem op de nieuwe situatie is ingericht.”

is de enorme gedrevenheid en bevlogenheid om de geriatrische revalidatiezorg goed vorm te geven ten behoeve van de cliënt. En dat ervaar ik als heel positief!”

Projectplanning 2011 Start proeftuinen en volgen van de ontwikkelingen in de proeftuinen 2011 NZa stelt beleidsregels op hoe de overheveling in zijn werk zal gaan 2011 NZa stelt tarieven vast voor de zorg onder de Zvw 2011 Zo’n 50 voorlopers zijn bezig met de ontwikkeling van DBC’s 2011 Afspraken met zorginkopers. Wat gaan zij bieden 2012 Geplande overheveling vindt plaats 2012 Vorm en kostprijs van DBC’s krijgt verder inhoud 2012 Declaratie vindt plaats op basis van ZZP9 2013 Declaratie vindt plaats in DBC’s

1. Verpleeghuis Charim 2. Ziekenhuis Gelderse Vallei 3. Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal 4. Coöperatie fysiotherapeuten Veenendaal 5. Charim Thuiszorg 6. Agis Zorgkantoor 7. Agis Zorgverzekeraar

CVA Electieve orthopedie Fracturen

CVA Overig

1. Verpleeghuis Laurens (VVT) 2. Ikazia Ziekenhuis 3. IJsselland Ziekenhuis 4. Erasmus Medisch Centrum 5. Maasstad Ziekenhuis 6. St. Franciscus Gasthuis 7. Achmea Zorgkantoor 8. Achmea Zorgverzekeraar

CVA Electieve orthopedie Fracturen

1. Rivas Zorggroep verpleeghuizen Gasthuis, Lingesteijn, Waerthove 2. Rivas Zorggroep Beatrix ziekenhuis 3. Rivas Zorggroep Thuiszorg 4. Uvit (Trias) Zorgkantoor 5. Uvit (Trias) Zorgverzekeraar 1. Evean Zorg Verpleeghuis Oostergouw 2. Ziekenhuis Zaans Medisch Centrum 3. Evean fysio 4. Achmea Zorgkantoor 5. Achmea Zorgverzekeraar 1. Pleyade verpleeghuis 2. Alysis Zorggroep (ziekenhuis) 3. Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal 4. Menzis Zorgkantoor Arnhem 5. Menzis Zorgverzekeraar 1. Azora, Verpleeg- en revalidatiecentrum Antonia 2. Slingeland Ziekenhuis 3. Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal 4. Verpleeghuis den Ooiman (Sensire) 5. Menzis Zorgkantoor 6. Menzis Zorgverzekeraar 1. Verpleeghuis Meriant 2. Ziekenhuis de Tjongerschans 3. Zorgkantoor Friesland 4. De Friesland Zorgverzekeraar 1. Verpleeghuis ZuidOostZorg, locatie De Marrewyk 2. ZorgThuis, ZuidOostZorg 3. Nij Smellinghe (ziekenhuis) 4. Zorgkantoor Friesland 5. De Friesland Zorgverzekeraar

CVA Electieve orthopedie Amputatie Fracturen

1. Zorggroep Noorderbreedte Verpleeghuis Bornia Herne Leeuwarden, De Batting, Harlingen 2. Medisch Centrum Leeuwarden 3. Noorderbreedte Thuiszorg 4. Noorderbreedte Expertisecentrum 5. Zorgkantoor Friesland 6. De Friesland Zorgverzekeraar

Electieve orthopedie Fracturen

Electieve orthopedie CVA Overig

CVA Overig – Parkinson

16 Drachten 15 Heerenveen 14 Terborg

13 Arnhem

CVA

9 Nijmegen Electieve orthopedie Overig – Clinic Care

Electieve orthopedie CVA Overig

CVA

10 Rotterdam

1. Zorggroep Apeldoorn locatie Randenrode 2. Gelre Ziekenhuizen, locatie Apeldoorn 3. Agis Zorgkantoor 4. Agis Zorgverzekeraar

Electieve orthopedie Fracturen CVA

1. Verpleeghuis ZZG Zorggroep 2. Canisius Wilhelmina Ziekenhuis 3. St. Maartenskliniek 4. Universitair Medisch Centrum St. Radboud 5. ZZG Zorggroep Thuiszorg 6. Uvit Zorgkantoor 7. Uvit Zorgverzekeraar

11 Gorinchem

Doelgroepen

Doelgroepen

12 Zaanstreek

Partners 1. Verpleeghuizen Cordaan (Berkenstede, Gaasperdam) 2. Academisch Medisch Centrum, Amsterdam 3. Revalidatiecentrum Reade 4. Cordaan Thuiszorg 5. GAZO (samenwerkende huisartsen A’dam Z.O.) 6. Agis Zorgkantoor 7. Agis Zorgverzekeraar 1. Verpleeghuis Naarderheem, Vivium Zorggroep 2. Tergooi ziekenhuizen, Blaricum 3. Vivium Thuiszorg 4. Agis Zorgkantoor 5. Agis Zorgverzekeraar 1. Verpleeghuis Topaz, schakelunit Zuydtwijk 2. Leids Universitair Medisch Centrum 3. Rijnlands Revalidatiecentrum 4. Zorg en zekerheid Zorgkantoor 5. Zorg en Zekerheid Zorgverzekeraar 1. Verpleeghuis De Wever, hersenherstelunit De Hazelaar 2. St. Elisabeth ziekenhuis 3. Tweesteden ziekenhuis 4. Revalidatiecentrum Leijpark 5. Midden Brabant Zorgkantoor 6. Uvit Zorgverzekeraar 1. Regionale Stichting Zorgcentra De Kempen 2. RSZK Thuiszorg 3. RSZK Kempen Vitaal 4. Revalidatie Centrum voor Senioren RSZK i.o. 5. Maxima Medisch Centrum 6. Zorgkantoor Zuidoost-Brabant Menzis 7. CZ Zorgverzekeraar 1. Stichting Groenhuysen verpleeghuizen locaties Welhoek, Wiekendael 2. Franciscus Ziekenhuis 3. CZ Zorgkantoor 4. Uvit Zorgverzekeraar

Partners

17 Leeuwarden

8 Veenendaal

7 Apeldoorn 6 Roosendaal

5 Bladel

4 Tilburg

3 Leiden

2 Naarden

1 Amsterdam

Overzicht proeftuinen

Electieve orthopedie Fracturen Overig

CVA Electieve orthopedie (vanaf okt. 2011) Fracturen (vanaf okt. 2011)

CVA Fracturen Electieve orthopedie Amputatie Overig

Electieve orthopedie

CVA Fracturen Amputatie Electieve orthopedie Overig

Proeftuin intensivering revalidatie en triage Laurens

Gespecialiseerde verpleeghuizen staan te trappelen ‘Proeftuin geriatrische revalidatie van start’, meldt de Laurens Krant met grote rode letters. Een vrouw met grijze krullen zit de krant in de hal van verpleeghuis Antonius Binnenweg in hartje Rotterdam te lezen. Specialist ouderengeneeskunde Romke van Balen en directeur ontwikkeling woon- en zorgconcepten Hans Stravers van Laurens, leggen uit wat het initiatief inhoudt.

Tekst Ingrid Damen Fotografie Willem Jan Ritman De grootste aanbieder van wonen, diensten en zorg in Rotterdam en omstreken is dit jaar van start gegaan met een proeftuin. Die bestaat uit twee delen: intensivering van geriatrische revalidatie en triage. Een bril in twee stukken bungelt nonchalant aan de hals van de specialist ouderengeneeskunde. Van Balen: “Het is de bedoeling om mensen hier sneller te laten revalideren. Daarnaast gaan we een triage-instrument ontwikkelen om vanuit het ziekenhuis de juiste personen binnen te krijgen.” Dat instrument moet uitsluitsel bieden over de plek waar patiënten uit het ziekenhuis het beste kunnen revalideren: in het zorghotel, het verpleeghuis of het revalidatiecentrum. Het zorghotel is geschikt voor eenvoudig herstel, in het revalidatiecentrum komen personen met een grote herstelkans en voldoende belastbaarheid om zeer intensieve therapie te ondergaan en diegenen die het arbeidsproces weer ingaan. De anderen, veelal ouderen, stromen in in het verpleeghuis.

Meedenken Laurens beschikt over twee verpleeghuizen die in revalidatie gespecialiseerd zijn: Antonius Binnenweg en Antonius IJsselmonde. Samen revalideren ze zo’n 1200 patiënten per jaar. “Daarvan komt wel de helft in aanmerking voor intensieve behandeling”, meent Van Balen. “We willen graag de effectiviteit van die aanpak aantonen. Ook met wetenschappelijk onderzoek.” Hans Stravers brengt een zakelijk element in. “We zijn proeftuin geworden omdat het ons verstandig leek mee te denken over de ontwikkeling van DBC’s die volgend jaar gaan gelden.” Voor de proeftuin heeft zorgverzekeraar Achmea ten behoeve van 350 mensen geld toegezegd.” Dit jaar ontvangt de organisatie voor hen een transitietarief bovenop ZZP9 van €30 tot € 65, afhankelijk van de aandoening. Maar Achmea stelt wel een voorwaarde aan deelname: Laurens moet uren registreren van de proeftuin. Helaas biedt de software die mogelijkheden nog niet. Dus kan men nog niet van start gaan met de snelle behandelwijze. Stravers maakt zich hierover geen zorgen. “Ik verwacht dat dit vóór 12 maart wordt opgelost.”

Winst Laurens heeft drie soorten revalidatiepatiënten: CVA-patiënten, orthopediepatiënten en de groep overig. Dat zijn personen die een grote buikoperatie hebben ondergaan, een hartinfarct hebben gehad, een longaandoening hebben et cetera. Bij Antonius Binnenweg zijn tachtig plaatsen bestemd voor revalidanten. Die verblijven er momenteel gemiddeld twee tot drie maanden. Jarenlang mocht het verpleeghuis volgens de AWBZ slechts vier uur per week besteden aan revalidatiepatiënten. “Sommige mensen kunnen echt niet meer aan”, constateert Van Balen eenvoudig. “Maar anderen hebben energie over en zitten zich hier rot te vervelen.” Uit onderzoek blijkt dat zestig procent voldoende belastbaar is. “Dat zijn de mensen die na de revalidatie weer naar huis vertrekken. Als je een paar dagen na bijvoorbeeld een CVA intensief gaat oefenen, herstel je sneller en bovendien ook beter.” De specialist denkt een tijdwinst te kunnen boeken van gemiddeld twee weken. Dat levert vermoedelijk een kostenbesparing op. Maar hij hoopt wel dat de verzekeraars naar de gehele keten kijken. “En ons niet gaan korten vanwege de succesvolle aanpak. Want wij hebben de laatste jaren patiënten sneller opgenomen

vanuit het ziekenhuis. Dat betekent voor de ziekenhuizen een besparing, maar voor ons een kostenstijging.” Hij pleit er ook voor dat verzekeraars bijvoorbeeld in ogenschouw nemen hoeveel thuiszorg de proeftuinrevalidanten nodig hebben na ontslag.

Formatie De twee verpleeghuizen staan te trappelen om van start te gaan met de snelle aanpak. Maar ook formatie vormt een knelpunt. “We werven nu eerst medewerkers om de extra therapietijd waar te kunnen maken”, aldus Van Balen. Het gaat voornamelijk om fysio- en ergotherapeuten, maar ook om psychologen, maatschappelijk werkers, geestelijk verzorgers en activiteitenbegeleiders. Trainingsruimtes en dergelijke zijn gelukkig geen knelpunt. Binnen de muren van Antonius Binnenweg bevindt zich een volledig ingerichte oefenkeuken van circa 50 vierkante meter. Daarin zijn praktische zaken te vinden als gasfornuis, oven, verstelbaar werkblad voor mensen in een rolstoel, senseo, strijkplank en een dienblad met een handvat eraan. Onder begeleiding van een ergotherapeut werken revalidatiepatiënten hier aan hun zelfstandigheid. Verderop zit een logopedistenkamer voor patiënten met bijvoorbeeld afasie. Zij kunnen via de computer oefenen in verband met hun spraakprobleem. Fysiotherapie zwemt in de vierkante meters en beschikt over een oefenzaal van wel twintig bij dertig meter. Daarin staan fietsen, roeiapparaten en apparaten om armen of benen te versterken netjes in het gelid. Verder kunnen de revalidanten een duik nemen in het oefenbad met een temperatuur van 32 graden. We nemen de lift naar de verblijfafdelingen. Iedere verdieping heeft een eigen signaalkleur die terugkomt op muren en vloeren. En voor de duidelijkheid is in het linoleum bij de lift het verdiepingcijfer heel groot in de vloer ingelegd. De patiënten beschikken over een zakelijke eenpersoonskamer met eigen sanitair. Er zijn nauwelijks persoonlijke meubels of snuisterijen. Het bed en de kasten behoren Antonius Binnenweg toe. “Patiënten verblijven hier tijdelijk, ze wonen hier niet.”

“Als je een paar dagen na bijvoorbeeld een CVA intensief gaat oefenen, herstel je sneller en bovendien ook beter.” Agenda Op de proefafdelingen gaat een ‘therapeutisch klimaat’ heersen. Zo moet ieder patiënt zijn eigen agenda met therapieafspraken bijhouden. Ook wordt de verpleging geïnstrueerd om zo veel mogelijk te werken met de ‘handen op de rug’, terughoudend met helpen. Verder werkt men sinds kort met groepstherapie. “We organiseren bijvoorbeeld bijeenkomsten over ziektebeelden. Dat werkt heel erg goed. Alleen al door het lotgenotencontact gaat de verwerking van het ziektebeeld soepeler”, vertelt een verpleegkundige haastig in het voorbijgaan.

De specialist ouderengeneeskunde is sinds zijn promotie zeven jaar geleden verbonden aan de Leidse Universiteit. “Samen met de Vrije Universiteit Amsterdam en Maastricht gaan we in alle zeventien proeftuinen meten wat het effect is van de veranderingen. Iedere proeftuin heeft namelijk zijn eigen invalshoek. In maart is de nulmeting en in september of oktober de tweede meting. Vervolgens kunnen we bepalen welke methoden effectief zijn.”

Agis actief in verbeteren ketensamenwerking

“De gezondheidswinst staat voorop” In 2011 starten 17 proeftuinen met vernieuwend aanbod in de geriatrische revalidatiezorg. Dit als startinitiatief van VWS, Zorgverzekeraars Nederland, NPCF en ActiZ in het kader van de overheveling geriatrische revalidatiezorg van de AWBZ naar de zorgverzekeringswet. Zorgkantoor en -verzekeraar Agis is een van de samenwerkingspartners. Wij vroegen Ziska van Aggelen, Adviseur Zorginkoop van Agis, naar de voordelen van de overheveling, de rol

overigen. Dit totaal betreft de afspraken die Agis gemaakt heeft met haar aanbieders binnen en buiten de proeftuinen. Binnenkort gaat Agis met alle aanbieders in overleg om te bespreken hoe de samenwerking verloopt tussen aanbieder en ziekenhuis en het effect hiervan en van intensievere behandeling en innovatie op de cliënt.

en het belang van Agis en de toekomst van de geriatrische revalidatiezorg. Verwachtingen Tekst Jacqueline Donga

Samenhangende zorg Agis is voorstander van de overheveling van de geriatrische revalidatiezorg naar de zorgverzekeringswet (zvw), omdat dit op herstel gerichte zorg is, die niet thuishoort in de AWBZ. “We gaan revalidatiezorg inkopen voor onze eigen verzekerden. Daarbij staat ons voor ogen dat het moet gaan om samenhangende zorg, kwalitatief en doelmatig. Een kwaliteitsverbetering is bijvoorbeeld dat CVA-cliënten ook in de weekeinden uit het ziekenhuis naar een revalidatieomgeving kunnen en dat er 6 dagen per week behandeling ingezet kan worden. En we zetten in op een andere manier van zorgverlening in de revalidatieomgeving, die erop gericht is cliënten zo snel als mogelijk en wenselijk is weer ‘thuis’ te krijgen, maar dat is geen doel op zich”, zegt Van Aggelen.

Proeftuinen Agis participeert in 4 proeftuinen met Cordaan, Vivium, Charim en Zorggroep Apeldoorn. “De proeftuinen zijn er om ervaringen op te doen met AWBZ-zorgaanbieders, revalidatieaanbieders en ziekenhuizen op het gebied van samenwerking, effecten op de cliënten die geriatrische revalidatiezorg krijgen, maar ook op de periode voor en na de opname. Aan de voorkant van de zorg zit dat in de conditie van de cliënt.

Hoe gaat die de operatie in. Het slagen van de behandeling zit ons inziens ook in de omgeving van de cliënt na behandeling.” Binnen de proeftuinen wil Agis ook kijken naar de alternatieve mogelijkheden, dus geen revalidatieopname maar zorg thuis in combinatie met revalidatie dagbehandeling, licht Van Aggelen toe. Niet alleen de inzet van de zorg vindt Agis belangrijk, maar ook de uitkomsten ervan. Van Aggelen: “Heeft meer inzet ook een effect op de eventuele andere zorgbehoefte van de cliënt? En is dit geborgd zodat de kans minimaal is dat de cliënt toch moet terugkeren in een revalidatiesetting? De gezondheidswinst voor de cliënt moet altijd voorop staan.”

Transitietarief Voordat er wordt overgeheveld is het mogelijk om bovenop het ZZP9 tarief een transitietarief af te spreken. Het transitietarief geldt voor de 4 proeftuinen, maar Agis heeft met nog eens 11 organisaties afspraken gemaakt. Deze 11 organisaties richten zich op behandeling van de CVA-cliënt. Afspraak is dat de organisaties een innovatie doen in de levering van de zorg, die bijdraagt aan het herstel c.q. de gezondheidstoestand van de cliënt. Van Aggelen schat dat het in deze fase gaat om ongeveer 600 cliënten met CVA die intensievere zorg aangeboden krijgen, zo’n 300 cliënten met electieve orthopedie en ongeveer 400

Idealiter geldt voor Agis dat de kwaliteit van de zorg rond geriatrische revalidatiezorg verbetert en dat de zorg betaalbaar blijft. Tevens moet de overheveling bijdragen aan de transparantie over de kwaliteit van de geleverde zorg. Persoonlijk verwacht van Aggelen dat door de overheveling de revalidatiezorg niet hetzelfde blijft. Voor cliënten zal dit leiden tot een andere beleving. Het accent ligt op revalidatie en niet op verpleging of verzorging. “Het is interessant om die omslag te volgen, binnen de huidige financiële kaders. Men moet creatiever omgaan met de bestaande middelen.”

mogelijk hobbels ervaart. Daar waar Agis verbetering kan stimuleren zal dat in het zorginkoopbeleid worden meegenomen.”

Vrij tarief Of er uiteindelijk een vrij tarief komt in de eindsituatie? Daarvan is Agis nog niet overtuigd. “Hoe ontwikkelt zich de gereguleerde markt en welke keuzes kan de verzekeraar maken? Dat is nog onduidelijk. Eerst maar eens kijken of we met alle partijen de randvoorwaarden voor overheveling duidelijk hebben met betrekking tot financiering, om welke zorg het precies gaat en op welke wijze we afspraken met elkaar maken. Aangezien er nog geen DBC-financiering is per 2012 zullen er nog afspraken in ZZP’s gemaakt worden”, verwacht Van Aggelen. “Of er verschuiving van middelen zal plaatsvinden? Daar willen wij nog niet op vooruitlopen. Wel is het voorstelbaar dat door verandering in de wijze waarbinnen de zorg geleverd wordt, hier ook naar gekeken zal worden.”

Verantwoordelijkheden Behalve een rol voor de zorgverzekeraar, ligt er ook een uitdaging voor gemeenten. Van Aggelen vindt dat zij moeten inzetten op gezondheidsprogramma’s en ondersteuningsmogelijkheden om cliënten zo lang mogelijk zelfredzaam te laten zijn. Als zorginkoper heeft Agis natuurlijk ook een rol. “Er is nu contracteerplicht met verpleeghuizen. Onder de zorgverzekeringswet zijn er meerdere partijen die revalidatiezorg mogen leveren. Als zorginkoper kun je dan selectiever zijn in de contractering van je partijen. Daarbij spelen de totale ketenafspraken die je maakt een rol, belangrijk is de samenhang met de eerste lijn”, aldus Van Aggelen. “Onderdeel van de ketenafspraken moet zijn dat de cliënt zo min

Ketenzorg nieuws Op 24 januari heeft Agis een convenant ondertekend voor een betere zorgverlening binnen de ketenzorg beroerte samen met de ziekenhuizen, Regionale Huisartsen Vereniging, Regionale ambulance voorziening Gooi en Vechtstreek, revalidatiecentra en verpleeghuizen in ’t Gooi.

ActiZ, organisatie van zorgondernemers Oudlaan 4 3515 GA Utrecht Postbus 8258 3503 RG Utrecht

publicatienummer 11.003

Telefoon (030) 273 93 93 [email protected] www.actiz.nl