Procesdoel 4: VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES. Bijzonder procesdoel 1: verantwoordelijkheid tegenover zichzelf

Procesdoel 4: VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES

Bijzonder procesdoel 1: verantwoordelijkheid tegenover zichzelf Eerste leerjaar B

Beroepsvoorbereidend leerjaar

1.1.1. Herkennen en verkennen van eigenwaarde

1.1.1. Herkennen en verkennen van eigenwaarde

° De waarde van mijn lichaam - aanvaard ik mezelf zoals ik eruit zie ? - de lichamelijke veranderingen en hun betekenis voor mij - respect voor het eigen lichaam - gezondheid: - voeding en hygiëne, roken , sporten

° De waarde van mijn lichaam - aanvaard ik hoe anderen me zien ? - de lichamelijke veranderingen en hun betekenis voor mij - respect voor het eigen lichaam - gezondheid: - schade: alcohol - wat wil ik voor mezelf ? - de keerzijde van topsport - geneesmiddelen: het apotheekkastje thuis

° De waarde van mijn identiteit - probeer ik mezelf te blijven ? - verbondenheid: waar kan ik terecht ? - mijn gevoelens: hoe voel ik mezelf ? - seksualiteit: ik heb een heel apart gevoel vanbinnen

° De waarde van mijn identiteit - mijn seksualiteit: - bang zijn voor het onbekende: onwetendheid - mijn privacy: waar kan ik terecht ? - mijn gevoelens: hoe voel ik me eigenlijk?

1.1.2. Herkennen en verkennen van mijn levensplan

1.1.2. Herkennen en verdiepen van mijn levensplan

° Mijn doelen - waarop ben ik trots ? - waaraan hecht ik belang ? - wat wens ik ? - wat ik fijn vind, waar ik van baal, waar ik voor en tegen ben

° Mijn doelen - waarnaar tracht ik ? - wat verwacht ik ? - maar wat wil ik ?

1.2.1. Omgaan met eigenwaarde


° De waarde van mijn lichaam - vaardigheden en houdingen aanleren en ontwikkelen: - afstand nemen: leren relativeren en nuanceren - ik probeer te zijn zoals ik ben - gezondheid: ik leer assertief te zijn: durven ‘neen’ zeggen - roken - omgaan met lichamelijke veranderingen - ik zie er anders uit dan de andere(n)

° De waarde van mijn lichaam - vaardigheden en houdingen aanleren en ontwikkelen: - gezondheid: ik leer assertief te zijn: durven ‘neen’ zeggen - alcohol - afstand nemen: leren relativeren en nuanceren - hoe de anderen me zien - omgaan met lichamelijke veranderingen - ‘mooi’ zijn

° De waarde van mijn identiteit: - vaardigheden en houdingen aanleren en ontwikkelen: - consistentie in mijn doen en laten: ik probeer mezelf te blijven

° De waarde van mijn identiteit - vaardigheden en houdingen aanleren en ontwikkelen: - mijn doen en laten: - ik weiger – ik doe - ik bouw aan mijn weerbaarheid - leren omgaan met eigen kwetsbaarheid en beperkingen - mijn seksualiteit: - ik voel me goed - specifieke gewaarwordingen & gevoelens - ik bepaal mijn waarden - mijn privacy: - ik durf iemand te vertrouwen - ik durf iemand in vertrouwen te nemen - mijn gevoelens: - ik leer mezelf goed voelen in mijn vel - durven praten uit eigen ervaring

- mijn privacy: een plekje voor mezelf - seksualiteit: ik word mij bewust van mijn eigen gevoelens - geloven in de eigen mogelijkheden

1.2.2. Omgaan met mijn levensplan


° Mijn leven * Doelen kunnen realiseren - dingen om naar uit te kijken - weerbaarheid opbouwen - leren plannen maken - voor mezelf leren opkomen

° Mijn leven * Doelen kunnen realiseren - motivering versterken - weerbaarheid vergroten - leren creatief zijn - rekening leren houden met eigen beperkingen - leren engageren

1ste leerjaar 2de graad

2 de leerjaar 2de graad

1.1.1. Verdiepen van eigenwaarde

1.1.1. Verdiepen van eigenwaarde

° De waarde van mijn lichaam


* Gezondheid - lichaamsverzorging - seksueel overdraagbare aandoeningen - voedingsgewoonten - beweging, rust en slaap - geneesmiddelen - eetstoornissen, magerzucht, boulimie - leefomstandigheden: thuis, op school, mijn omgeving - reclame

* Gezondheid - stress en emoties - genotmiddelen - tijdsbesteding - economische condities - sociaal- maatschappelijke condities

* Het uiterlijk van kop tot teen - eetgedrag - trends: voorgeschreven en ‘persoonlijke’ diëten, voedingwinkels - gezicht, figuur, lichaamslengte, wijze van bewegen - reclame

* Het uiterlijk van kop tot teen - schoonheid en schoonheidsidealen: wat is mooi, wat is aantrekkelijk ? - zelfmedicatie - mode

natuur-

° De waarde van mijn identiteit - weerbaarheid: de invloeden van anderen, groepsdruk - gevoelens: datgene wat allemaal op me afkomt ! - seksualiteit: - voel ik me goed in mijn vel ? - ik heb een goed gevoel van binnen !

° De waarde van mijn identiteit - privacy: vertrouwenspersonen, mag ik even met mezelf alleen zijn, ja ? - seksualiteit: - wat kan voor mezelf, wat wil ik voor mezelf ? - obstakels, pijnpunten: - afgewezen worden, onbegrip, onbegrepenheid, frustraties, machteloosheid, in de put zitten

1.1.2. Verdiepen van mijn levensplan

1.1.2. Verdiepen van mijn levensplan

° Mijn doelen * Zelfexploratie - wat zijn mijn mogelijkheden, beperkingen, grenzen ? - waartoe ben ik bereid ? - waaraan heb ik behoefte ? - welke waarden stel ik daar tegenover ? - moet ik veranderen ? - wat ik al weet, wat ik al heb geleerd - hoe bepalend is mijn onwetendheid ?

° Mijn doelen * Zelfexploratie: - wat zijn mijn mogelijkheden, beperkingen, grenzen ? - waartoe ben ik bereid ? - waaraan heb ik behoefte ? - welke waarden stel ik daar tegenover ? - moet ik veranderen ? - wat ik al weet, wat ik al heb geleerd - hoe bepalend is mijn onwetendheid ?





* Vaardigheden en houdingen aanleren en ontwikkelen - leren relativeren en nuanceren: - je kan ook aantrekkelijk zijn door je bekwaamheid - ook voor anderen geldt de puberteit: - hún gevoelens, hún lichamelijke veranderingen - assertiviteit: gezondheid: - weten dat het gebruik van geneesmiddelen gevolgen heeft voor de eigen gezondheid, de gezondheid van anderen, je fysische en leerresultaten, de sociale omgang - leren geneesmiddelen juist te gebruiken - omgaan met reclame - leren inzien dat eetgedrag wordt beïnvloed / bepaald door reclame en de sociale omgeving - de verantwoordelijkheid inzien en het gebruik van voorbehoedmiddelen ° De waarde van mijn identiteit * Vaardigheden en houdingen aanleren en ontwikkelen: - weerbaarheid: seksualiteit: negatieve gevoelens verwerken - mijn eigenste goede kwaliteiten uitbouwen

* Vaardigheden en houdingen aanleren en ontwikkelen: - leren relativeren en nuanceren: - schoonheid is relatief - je kan ook aantrekkelijk zijn door je bekwaamheid - assertiviteit: gezondheid: - weten dat het gebruik van genotmiddelen gevolgen heeft voor de eigen gezondheid, de gezondheid van anderen, jouw fysische en leerresultaten, de sociale omgang - leren eigen standpunten tegenover genotmiddelen (roken, alcohol) verantwoorden - inzien van het gevaar van zelfmedicatie - omgaan met stress en emoties: - leren ontwikkelen van zelfregulatie

° De waarde van mijn identiteit * Vaardigheden en houdingen aanleren en ontwikkelen: - consistentie in mijn doen en laten: ik probeer mezelf te blijven - mijn privacy: recht op discretie, recht op stilzwijgen

- leren streven naar innerlijke schoonheid 1.2.2. Omgaan met mijn levensplan


° Mijn leven - doelen kunnen realiseren - leren mogelijkheden en beperkingen op elkaar af te stemmen - creatief leren zijn - soepelheid leren aan de dag leggen - leren consequent zijn

° Mijn leven - doelen kunnen realiseren - leren mogelijkheden en beperkingen op elkaar af te stemmen - creatief leren zijn - soepelheid leren aan de dag leggen - leren consequent zijn

1 ste leerjaar 3 de graad

2 de leerjaar 3 de graad


1.1.1. Uitdiepen van eigenwaarde



° De waarde van mijn lichaam * Gezondheid en uiterlijk - het belang van het uiterlijk in omgaan met mensen - het belang van het uiterlijk in een relatie - ontwikkelingspsychologie: de grote veranderingen in ons leven

° De waarde van mijn lichaam * Gezondheid en uiterlijk - economische condities: - werkdruk, werkloosheid, koopkracht, minimumloon, sociale uitkering - stress

° De waarde van mijn lichaam * Gezondheid en uiterlijk - sociaal-maatschappelijke condities: - gezondheidszorg, armoede, sociale uitsluiting

° De waarde van mijn identiteit * Grens autoriteit morele zelfstandigheid - het nemen van beslissingen waarvan de gevolgen niet inschatbaar zijn - macht en gezag: kritisch ontleden - het belang van autonomie: - kan ik zelf uitmaken wat mag en niet mag ?

° De waarde van mijn identiteit * Grens autoriteit morele zelfstandigheid - het belang van autonomie: - wil ik zelf uitmaken wat mag en niet mag?

° De waarde van mijn identiteit * Grens autoriteit morele zelfstandigheid - jezelf blijven - het belang van autonomie: - kan ik doen en laten wat ik zelf wil: de mogelijkheden ?

*

Fundamentele behoeften

*

Fundamentele behoeften

*

Fundamentele behoeften - behoefte aan gevoelens: verbondenheid en liefde - behoefte ‘erbij te willen horen ‘ - primaire behoeften en luxe: overbodigheid en noodzakelijkheid

- behoefte aan veiligheid - behoefte aan respect

- behoefte aan zelfrealisatie

1.1.2. Uitdiepen van mijn levensplan

1.1.2. Uitdiepen van mijn levensplan

° Mijn doelen

° Mijn doelen

1.1.2. Uitdiepen van mijn levensplan ° Mijn doelen * -

*

Toekomstvisie ‘poen scheppen !’ Wat telt is geld en macht ? een leven van genieten: komt eigen plezier eerst ? ik doe (alleen) wat nuttig is mijn doelstellingen hoop en wanhoop, rooskleurigheid en somberheid, vertrouwen en wantrouwen

Mijn waarden - mijn kwetsbaarheid: recht op intimiteit ? - vertrouwen en blind vertrouwen - hoe goed ken ik nu mezelf: inventariseren - wat ben ik bereid te delen met anderen? - toekomstgerichte waarden: mezelf, anderen, de natuur, wereldburgerschap - zorg

*

Toekomstvisie - individualisme, naastenliefde, liefdadigheid, solidariteit, filantropie: - zin en onzin - zelfzorgzaamheid - de toekomst is hopeloos: het ‘no future’ gevoel - mijn idealen

*

*

Mijn waarden - beginselvastheid: waar sta ik met mijn principes ? - een stand van zaken: - minderwaardigheidsgevoel, complex, zelfvertrouwen - toekomstgerichte waarden: mezelf, anderen, de natuur, wereldburgerschap - autonomie - gelijkwaardigheid - trouw aan mijn beginselen - integratie

*

Toekomstvisie - de toekomst is hopeloos: het ‘no future’ gevoel - het leven heeft zin

Mijn waarden

- toekomstgerichte waarden: mezelf, anderen, de natuur, wereldburgerschap - sociale verantwoordelijkheid - duurzaamheid - levenslang leren

- eerbied - solidariteit - liefde 1.2.1. Omgaan met eigenwaarde ° De waarde van mijn lichaam * Vaardigheden en houdingen aannemen en ontwikkelen - leren relativeren en nuanceren - aanvaarden van iemand zoals hij is: andersvaliden - omgaan met stress en emoties - planning: rusten en slapen - zelftoetsing: limieten inschatten

leren

- leren verantwoordelijkheid opnemen - een oefenschema opstellen - leren omgaan met geld

° De waarde van mijn identiteit * Vaardigheden en houdingen aannemen en ontwikkelen - emotionele intelligentie: - controle over negatieve emoties - tonen van vriendschap, liefde, waardering, respect, genegenheid - lef hebben, durven, moed en zelfopoffering, roekeloosheid, risicogedrag - zelfvertrouwen: uitkomen voor je gevoelens



° De waarde van mijn lichaam * Vaardigheden en houdingen aannemen en ontwikkelen - leren relativeren en nuanceren - omgaan met schoonheid, aantrekkelijkheid, sensualiteit: - uiterlijk als sociaal bindmiddel - omgaan met stress en emoties - bewaking: zelfcontrole

° De waarde van mijn lichaam * Vaardigheden en houdingen aannemen en ontwikkelen

- leren verantwoordelijkheid opnemen - leren omgaan met de tijd: werk en vrijetijdsplanning - leren omgaan met geld ° De waarde van mijn identiteit * Vaardigheden en houdingen aannemen en ontwikkelen - emotionele intelligentie: - leren inschatten van anderen - leren emotionele reacties voorspellen - emotie tegenover rationaliteit - verborgen houden van gevoelens - volwassen worden: zichzelf leren uiten in functie van specifieke leeftijd - leren omgaan met het echt persoonlijke - leren ingaan tegen machtsmisbruik - leren omgaan met autonomie: - kunnen doen en laten wat je zelf wil

- omgaan met stress en emoties - reflectie: bijsturing en correctie in mijn leven - stressverminderende technieken: meditatie, yoga - leren verantwoordelijkheid opnemen

° De waarde van mijn identiteit * Vaardigheden en houdingen aannemen en ontwikkelen - leren omgaan met autonomie: - zelf uitmaken wat mag en niet mag - leren overbodigheden opgeven en noodzakelijkheden nastreven

- leren zichzelf blijven: assertiviteit - oorzaak en gevolg leren inschatten - leren omgaan met autonomie: - kunnen doen en laten wat je zelf wil 1.2.2. Omgaan met mijn levensplan ° Leren omgaan met mijn waarden en mijn doelen * Omgaan met doelstellingen - leren jezelf behoorlijk uitdrukken

1.2.2. Omgaan met mijn levensplan 1.2.2. Omgaan met mijn levensplan ° Leren omgaan met mijn waarden en mijn doelen * Omgaan met doelstellingen - leren stellen van materiële doelen: - leren omgaan met status en statussymbolen - leren een realistisch levensplan opstellen *

*

Omgaan met waarden - het belang van zelfontplooiing: creatief leren zijn, spontaan leren zijn - voortdurend jezelf blijven ontdekken - trouw zijn aan jezelf en tegenover anderen en het andere (ideeën, principes)

Omgaan met waarden - jezelf ontwikkelen: de waarde van het zich informeren - je opstellen in verantwoordelijkheid: ik ben een wereldburger

° Leren omgaan met mijn waarden en mijn doelen * Omgaan met doelstellingen - leren inzien van mijn eigen beperkingen in functie van een realistisch levensplan

Bijzonder procesdoel 2: eerbied voor de anderen Eerste leerjaar B


2.1. Herkennen en verkennen van de waarde van anderen

2.1. Herkennen en verkennen van de waarde van de anderen

° Microniveau

° Mesoniveau

* Thuis, de klas, de familie, de school

* De buurt, de streek

- het waarnemen: - hoe zien ze er uit , die anderen ?

- het waarnemen: - hoe zien ze er uit , die anderen ?

- het ontmoeten: - hoe gedragen ze zich, die anderen ?

- het ontmoeten: - hoe gedragen ze zich, die anderen ?

- het nodig hebben: - heb ik anderen nodig ?

- het nodig hebben: - heb ik anderen nodig ?

- waarden en houdingen: - welke betoon ik naar anderen ?

- waarden en houdingen: - welke betoon ik naar anderen ?

- het eigene: - wat zijn ze, die anderen ?

- het eigene: - wat zijn ze, die anderen ?

2.2. Omgaan met de anderen

2.2. Omgaan met anderen

° Omgaan met verschillen


- het waarnemen: de anderen zien er soms anders uit - verschillen tussen leerlingen in de klas

- het waarnemen: de anderen zien er soms anders uit - verschillen tussen mensen uit mijn buurt

- het ontmoeten: gedrag verschilt van mens tot mens - op basis van leeftijd, geslacht, opvoeding

- het ontmoeten: gedrag verschilt van mens tot mens - op basis van een andere levensbeschouwing

- het nodig hebben: mijn relatie tot de anderen: - gezin, familie, vrienden

- het nodig hebben: mijn relatie tot de anderen: - ik kan leren van anderen

- waarden en houdingen: begrip, luisterbereidheid, aandacht

- waarden en houdingen: inlevingsvermogen, onbevooroordeeld-

heid - het eigene: de culturele mens: - er zijn andere manier(en) van leven

- het eigene: omgaan met cultuur: - eigenheid van een migrantenpopulatie



2.1. Verdiepen van de waarde van de anderen

2.1. Verdiepen van de waarde van de anderen

° De ontmoeting met anderen: interpersoonlijke relaties

° De ontmoeting met anderen: interpersoonlijke relaties

* De betekenis van anderen - we gaan met elkaar om op verschillende manieren - onze interpersoonlijke relaties - de persoonlijke relaties - vooroordelen: dé migrant, de vluchteling, de asielzoeker - elkaar misleiden: liegen, oplichterij - stereotiepen: - hún kleding, hún taal, hún uitspraak, hún huidskleur, hún afkomst, hún land

* De betekenis van anderen - we gaan met elkaar om op verschillende manieren - we bekijken elkaar: - de manieren waarop we anderen waarnemen - de factoren die onze waarneming van anderen beïnvloeden / bepalen - onze interpersoonlijke relaties - de invloed van relaties tussen anderen op onszelf - mensen categoriseren: indelen in hokjes - generaties over elkaar

* Mensen hebben elkaar nodig - de bereidheid om te delen met anderen - de bereidheid om ons open te stellen voor anderen

* Mensen hebben elkaar nodig - de bereidheid om zich aan te passen: - aan anderen - aan een meerderheid - de bereidheid (onder)steun(ing) te verlenen - de bereidheid om ons weg te cijferen

* Allen hetzelfde, allen verschillend: het individu (ele) in de gemeenschap - de manier waarop we omgaan met elkaar wordt beïnvloed / bepaald door de cultuur waarin we leven - de groep(en) waartoe we behoren

* Allen hetzelfde, allen verschillend: het individu(ele) in de gemeenschap - de omgeving en het rolgedrag: de rollen die men op zich neemt - sociale rollen - beroepsrollen

- de (on) vrijwilligheid van relaties

- rolverdelingen - aanvullende rollen





* Luisterbereidheid - leren luisteren naar war anderen te zeggen hebben, ook wanneer dit lijkt of blijkt af te wijken van jouw mening - anderen willen helpen wanneer ze zich onduidelijk uitdrukken

* Luisterbereidheid - leren inzien dat wanneer je een taal niet begrijpt, datgene wat wordt gezegd niet noodzakelijk slecht of kwetsend is

* Inlevingsvermogen - andere waarden en beginselen: de invloed van de cultuur - over goed en slecht - over mooi en lelijk - over belangrijk en niet belangrijk - over dopen en niet-dopen - geweld en geweldloosheid - over verantwoord en onverantwoord gedrag - over nodig- zijn en overbodigheid - over de rechten van het kind - over verdraagzaamheid en onverdraagzaamheid

* Inlevingsvermogen - andere waarden en beginselen: de invloed van de cultuur - over mijden en niet-mijden - over geloven en niet - geloven - over geloof en ongeloof - over zó denken en niet zó denken - over de ‘waarde’, de rol van meisjes en vrouwen, van jongens en mannen - over de rol van het gezin - over begrip en onbegrip - over de integriteit van de mens

* Wederkerigheid - leren inzien dat elke (sub)cultuur haar eigenheid, haar eigen waarden en haar eigenaardigheden heeft - leren eerbied te betonen wanneer deze houding niet indruist tegen de eerbiediging van de rechten van de mens

* Wederkerigheid - leren inzien en begrijpen dat ieder afzonderlijk individu uniek is en dit niet moet gezien worden als een tekortkoming, nadeel of bedreiging maar integendeel als een potentiële verrijking - komen tot het besef dat (elementen van) cultuuruitwisseling zou kunnen bijdragen tot een betere inschatting van anderen en daardoor een betere verstandhouding kan worden ontplooid * voorbeeld toepassingsgebied: - homoseksualiteit - vooroordelen - de bekentenis van de ander - holebi’s

- vooroordelen - holebi’s en samenwonen - holebi’s en kinderen




2.1. Uitdiepen van de waarde van anderen



° De ontmoeting met anderen: omtrent begrip en respect - allen hetzelfde, allen verschillend: individualiteit en gemeenschappelijkheid - opvattingen en meningen - gedrag: gewoonten en gedragingen - wie hebben we nodig ? - sociale vooroordelen - sociale rolpatronen: autoriteit, morele autoriteit, voorbeeldfuncties - irrationele autoriteit: machtsmisbruik en machtswellust - de waarde van de ervaring van anderen - lichaamstaal in verschillende culturen - signalen - de signaalwaarde van muziek: muziek als uiting van emotie - de signaalwaarde van kleding: leven en dood, vreugde en verdriet - respect voor ouderen: onze cultuur en andere culturen - uiterlijke status: verzorging, mode,

° De ontmoeting met anderen: omtrent begrip en respect - soorten karakters - allen hetzelfde, allen verschillend: individualiteit en gemeenschappelijkheid - samenlevingskenmerken - culturele verschillen - sociale rolpatronen: autoriteit, morele autoriteit, voorbeeldfuncties - rationele autoriteit: het aannemen van een houding op basis van kennis en expertise van anderen - signalen - de signaalwaarde van kleuren: gevoel die een kleur met zich brengt - manipulatie: signalen in de reclame - signalen rondom liefde en erotiek: - liefdesrituelen, verleiding, opwinding - afdwingbaarheid van respect - prestige: respectabel zijn ? - samenlevingsvormen: wonen als omstandigheid: - eenzaat, flatneurose, de kluizenaar,

° De ontmoeting met anderen: omtrent begrip en respect - etnische variatie - allen hetzelfde, allen verschillend: individualiteit en gemeenschappelijkheid - levensbeschouwing - mannen en vrouwen: sekserollen - het gevaar van veralgemeningen - lichaamstaal in verschillende culturen - signalen - signalen rondom liefde en erotiek: - opwinding en seksuele speeltjes - eigenheid: haalbaarheid van het evenwicht tussen beginselvastheid en flexibiliteit

modebewustheid - sociale status: hiërarchie, statussymbolen

samenleven in groep, de sekte, inter-naat weekendhuisjes, zigeuners, dak-lozen, sociale woningbouw, bejaar-dentehuizen, kazerne, service-flats, begeleid alleenwonen, andersvaliden die alleen wonen


2.2. Omgaan met anderen 2.2. Omgaan met anderen

° Omgaan met verschillen - inlevingsvermogen: - opvangen van verdriet - luisterbereidheid: respectvol omgaan met minderheidsopvattingen - leren omgaan met andersvaliden - mijn eigenheid en de eigenheid van anderen: zoeken naar de grootste gemene deler - omgaan met macht en status: de klas - omgaan met geweld: pesterijen en fysiek geweld - het leren begrijpen en waarderen van signalen - nederlaag - woede - liefde - inschatten van de bedoelingen van anderen * mogelijk toepassingsgebied: sportwedstrijden, relaties

° Omgaan met verschillen - inlevingsvermogen: - vooroordelen bij jezelf ontdekken en afbouwen - leren omgaan met anderen jonger en ouder dan onszelf - zich leren sociaal opstellen: zoeken naar evenwicht tussen cocooning en omgang - het leren begrijpen en waarderen van signalen - verdriet - verlies - radeloosheid - inschatten van de sterkte van de persoonlijkheid van anderen

° Omgaan met verschillen - respect: voor anderen vanuit een positief, kritisch en dynamisch zelfbeeld - het leren begrijpen en waarderen van signalen - schoonheid

Bijzonder procesdoel 3: zorg voor de anderen Eerste leerjaar B


3.1. Herkennen en verkennen van de zorg en de inzet voor anderen

3.1. Herkennen en verkennen van de zorg en de inzet voor anderen

° De zorg en de inzet op zich * Als individu in een groep: - voor wie allemaal ? - gezin, familie, vrienden, een onbekende: - wie doet wat voor wie ? - redenen van mijn handelen ? - hoe doe ik het ? - welke waarden zijn voor mij daarbij belangrijk ?

° Zorg voor de samenleving * Als individu: - voor wie allemaal ? - van thuis tot ‘ergens in de wereld’ - wie van ons doet wat voor wie ? - op welke manier zorg ik voor anderen ? - waarom doe ik het ? - omdat ik het noodzakelijk vind - omdat ik het moet doen: bvb. opgelegd door thuis - omdat ik vind dat ik het moet doen - uit eigenbelang: het komt me goed uit - uit medelijden - waarden die mijn zorg en inzet onderbouwen

* Kenmerken van de anderen: de toestand waarin mensen zich bevinden - hun kwetsbaarheid: gehandicapten * Wat mag iemand van mij verwachten ? * Wat verwacht ik van de anderen ? * Op welke zorg hebben mensen recht ?

* Als groep: - voor wie allemaal ? - van thuis tot ‘ergens in de wereld’ - wie doet wat voor wie ? - op welke manier zorgt betreffende groep voor anderen ? - waarom doen we het ? - hoe doen we het ? - waarden die voor ons als groep daarbij belangrijk zijn - kenmerken van de anderen: - de toestand waarin mensen zich bevinden - hun kwetsbaarheid: mishandeling - waarop hebben wij recht ? - kunnen wij allemaal op dezelfde zorg rekenen ? - wat is eigenbelang?

3.2. Omgaan met de zorg en de inzet voor anderen


° Oefenen in sociale verantwoordelijkheid

° Oefenen in sociale verantwoordelijkheid * Van herkennen tot erkennen van zorgverbredend handelen - inlevingsvermogen - solidariteit - bestrijden van eigen vooroordelen - engagement - geloven in jezelf als sociaal wezen - zich open op te stellen * vb. toepassingsgebied: mishandeling, kinderen in concentratiekampen

* Van herkennen tot erkennen en zorgverbredend handelen - samenwerking - behulpzaamheid - elkaar helpen - solidariteit - rechtvaardigheid - anderen aanvaarden - waarderen wat je zelf voor een ander doet * vb. toepassingsgebied: - pesten - kinderen in specifiek moeilijke omstandigheden - straatkinderen, kinderarbeid



3.1. Verdiepen van de zorg en de inzet voor de anderen

3.1. Verdiepen van de zorg en de inzet voor de anderen

° Zorg voor de samenleving * Ik en de anderen - mijn ingesteldheid tegenover anderen: - hoe gemakkelijk / moeilijk is het voor mij iemand te aanvaarden ? - hoeveel geef ik om anderen ? - hoe vriendelijk behandel ik anderen ? - hoe behulpzaam ben ik naar anderen ? - zorgen voor elkaar: - de manieren waarop we voor elkaar kunnen zorgen - financiële steun aan andersvaliden

° Zorg voor de samenleving * Ik en de anderen - mijn ingesteldheid tegenover anderen: - hoe sta ik tegenover de nood van anderen ? - ga ik de nood van anderen uit de weg ? - welke individuen, groepen vind ik hulpbehoevend ? - zorgen voor elkaar: - de manieren waarop we voor elkaar kunnen zorgen - plaatsing of integratie van andersvaliden in onze samenleving - een onderscheid in andersvaliden ? (aangeboren /

- materiële steun aan andersvaliden

* Kwetsbaarheid - hoe kwetsbaar zijn we ? - thuis: - werkloosheid van een ouder, de ouders - ziekte - de klas, de school: - een handicap, sociale achterstand - de buurt: - overstroming, brand

verworven) - plicht en plichtsbesef: - wat verstaan we onder ‘plicht’ ? wat is ‘onze’ plicht ? - welke plichten kennen we ? - bestaan er plichten voor iedereen ? - bestaan er gemeenschappelijke plichten ? - wat beschouwen we als een plicht ? - welke beschouwen wij als onze plichten ? - hebben we (andere) plichten tegenover een bepaalde groep ? - zijn mijn plichten dezelfde als die van de anderen ? - wat verstaan we onder ‘plichtsbesef ’ ? - wat vinden we van mijn eigen mate van plichtsbesef ? - wat vind ik van het plichtsbesef van anderen ?

-

* Kwetsbaarheid hoe kwetsbaar zijn we ? - de buurt: - andersvaliden: psychologische en materiële problemen - mobiliteit - beleven van seksualiteit - onderwijs - werk - relaties - vrije tijd en tijdsbesteding - mensen ergens ter wereld: - schending van de mensenrechten - milieuramp - discriminatie - woon- en leefomstandigheden





* Van herkennen tot erkennen en zorgverbredend handelen: - bereidheid tonen om samen te werken

* Van herkennen tot erkennen en zorgverbredend handelen: - leren inschatten van kwetsbaarheid

-

behulpzaamheid tonen elkaar helpen solidariteit aan de dag leggen rechtvaardigheid nastreven anderen leren aanvaarden leren inzien dat mensen elkaar nodig hebben leren inzien dat zorg voor anderen bij jezelf begint

* vb. toepassingsgebied: - andersvaliden - beschutte werkplaatsen - hulpverlening naar kwetsbaarheid - psychologische begeleiding - streven naar mogelijkheden integratie

* vb. toepassingsgebied: - asielzoekers - vluchtelingen


- leren inzien dat multicultureel samenleven geen uitzondering meer vormt - leren de nodige aandacht te besteden aan de betekenis van integratie - leren inzien dat isolatie van anderen sociale omgang en gelijkwaardig samenleven niet ten goede komt



3.1. Uitdiepen van de zorg en de inzet voor anderen



° Zorg voor de samenleving - de verschillen tussen lage en hoge inkomens - belangenorganisaties voor jongeren

° Zorg voor de samenleving - economische verschillen in de samenleving - spreiding van belastingdruk - de sociale dimensie van belastingen - lichamelijke en geestelijke verzorging: thuisverzorging, hospitaal, privé-zorg - organisaties die groepsbelangen vertegenwoordigen: - patroonsorganisaties en vakbonden

° Zorg voor de samenleving - de klassenmaatschappij - de officiële zorgverlening

° Kwetsbaarheid

° Kwetsbaarheid - politieke condities - sociale uitsluiting - economische condities - werkdruk -

werkloosheid conjuncturele werkloosheid seizoensarbeid koopkracht

3.2. Omgaan met de zorg en de inzet voor anderen ° Oefenen in sociale verantwoordelijkheid * Zorgverbreding - omgaan met solidariteit en samenhorigheid - de werkomstandigheden: de fabriek, de werkplaats, de werf - de politieke partij of vereniging - leren omgaan met kwetsbaarheid - veiligheid - wapenbezit - hoe veilig is mijn leven ?

- politieke condities - armoede, kansarmoede en nieuwe armoede - economische condities - flexibiliteitvan de arbeidsmarkt:langer en meer werken - werkloosheid - structurele werkloosheid - minimumloon - sociale uitkering 3.2. Omgaan met de zorg en de inzet voor anderen ° Oefenen in sociale verantwoordelijkheid * Zorgverbreding - omgaan met solidariteit en samenhorigheid - de jeugdbeweging - mijn omgeving: de buurtwerking: buurtcomités, straathoekwerker - de vakbond - veiligheid - het subjectief onveiligheidsgevoel - hoe veilig is de wereld ? - België en beroepsleger

° Kwetsbaarheid - politieke condities - gezondheidszorg - economische condities

- werkloosheid - statuten en nepstatuten - de gezondheidsindex

3.2. Omgaan met de zorg en de inzet voor anderen ° Oefenen in sociale verantwoordelijkheid * Zorgverbreding - omgaan met solidariteit en samenhorigheid - het algemeen belang ! - samenwerken en wederzijdse afhankelijkheid - veiligheid - NAVO en Europese strijdmacht - Verenigde Naties: behoefte aan een wereldstrijdmacht ?

BIJZONDER PROCESDOEL 4: Eerbied voor de natuur Eerste leerjaar B


° Mijn plichtsbesef

° Mijn plichtsbesef

* Microniveau: - het huis waarin ik leef is een microbiotoop - de betekenis van het huis waarin ik leef - aantal bewoners - indeling van het huis en faciliteiten - de stoep - de tuin - gezond zijn / ziekte en ziek zijn * Mesoniveau: - het groen in de buurt: - het speelplein - het park - de straat - de school: - groen op de speelplaats - de netheid van de speelplaats - het bos: - de lokale groene long - de directe hulpmiddelen: - afvalsorteerders: - glasbol - containerpark - dieren: -

traditionele huisdieren het houden van exotische huisdieren dierenmishandeling ze staan te kijk: - de dierentuin

* Mesoniveau: - mijn omgeving: - de atmosfeer: - luchtverontreiniging: - het gat in de ozonlaag - bodemverontreiniging: - gebruik / misbruik: intensiviteit - pesticiden - het bos: - houtverkwisting - het bos staat steeds vaker in de weg - het regenwoud

-

het circus bedreigde dieren: - bij ons het dierenasiel jagen

- dieren: - bedreigde diersoorten: elders - gebruik en misbruik:

* vb. toepassingsgebied: - water: -

misbruik en overvloed het water uit de thuiskraan de beek, de rivier in de buurt het zwembad

- pluimvee, wild - veemarkt en slachterij - cosmetica - bontmantels en co

- biodiversiteit: een verscheidenheid aan leefvormen -milieuvandalisme - gezond /ziek zijn: levensomstandigheden in de buurt * vb. toepassingsgebied: - afval: de afvalberg: - gevaarlijk en gewoon afval - dumpen - het afval thuis - zwerfvuil kom je dus overal tegen

1ste leerjaar 2de graad ° De natuur heeft waarde * Op -

zich haar schoonheid haar harmonie haar variatie aan geuren en kleuren haar biologische diversiteit: de natuurlijke rijkdom aan flora en fauna haar natuurlijk kapitaal haar onvoorspelbaarheid haar eindeloze variatie aan vormen haar eindeloze creativiteit haar bewonderswaardige overlevingskracht en aanpassingsvermogen we hebben GEEN tweede aarde !

° De gevaren die zijn, de gevaren die dreigen: milieurisico ‘s * Wij verbruiken, gebruiken en misbruiken de natuur - klimaatsverandering - ontbossing - vervuiling van de oceanen - bodemdegradatie - zure regen - broeikaseffect ° De groene longen verliezen steeds sneller hun kleur * Het bos bij ons moet wijken - woningbouw: - men bouwt maar op rondom mij - recreatie- en pretparken - onverantwoorde houtkap van het lokale bos - sociale ongelijkheid: men koopt natuur rondom zich:een

2 de leerjaar 2de graad ° De natuur heeft waarde * Voor levende wezens: wij maken deel uit van de natuur - wij krijgen de kans ten volle van haar ‘waarde op zich’ te genieten - haar natuurlijk kapitaal is voor ons van ‘kapitaal belang ‘: - de bodemvruchtbaarheid: - voedselvoorziening - fauna en flora - hout - zuurstof - water - natuurlijke hulpbronnen (grondstoffen) erts, kolen, aardolie, gas, wind - we hebben GEEN tweede aarde ! ° De gevaren die zijn, de gevaren die dreigen: milieurisico’s * Wij verbruiken, gebruiken en misbruiken de natuur - bedreigde planten- en diersoorten - handel in bedreigde diersoorten - uitgestorven planten – en diersoorten - consumptie: - niet-duurzame manier van produceren en consumeren - wij zijn verslaafd aan energie (fossiele brandstoffen) - stereotoren, walkman, gsm, TV- kijken ° De groene longen verliezen steeds sneller hun kleur * Ontbossing in de ontwikkelingslanden - zwerflandbouw - houtkap - lokale bevolking: reden: armoede => landbouw: roofbouw - buitenland: commerciële houtkap: reden: gigantische winsten - platbranden

‘geldkwestie’ - onteigening en verkaveling

* De wereld is één lichaam - het verdwijnen van tropische bossen is nefast voor de gehele mensheid - zuurstofbehoefte kent geen grenzen - zij vervullen een essentiële functie in het wereldklimaat

- roofbouw

* De wereld is één lichaam - het verdwijnen van tropische bossen is nefast voor de gehele mensheid - de specificiteit van de inheemse volkeren: - zij leven in, met en van het woud - buiten het woud zijn ze voorgoed ontheemd * voorbeeld toepassingsgebied: - Dayaks in Maleisië - Pygmeeën in Midden-Afrika - Yanomani in het amazonegebied - talloze medicijnen worden vervaardigd uit grondstoffen aldaar ° Water * Het kostbaarste goed op aarde - water is levensnoodzakelijk - de grootste vervuilers: industrie, bemesting, afvaldumping - water vervult een groot aantal functies - de kwaliteit van het grondwater gaat achteruit - een rivier stopt niet aan een grens, watervervuiling ook niet - lozen en dumpen van olie en gif in zee - het verbranden van gevaarlijke stoffen op zee




Uitdiepen van de eerbied voor de natuur: de natuur heeft waarde op zich



° Eerbied zonder grenzen * De natuur heeft waarde op zich - de mens als deel van de natuur

° Eerbied zonder grenzen * De natuur heeft waarde op zich - de mens boven de natuur - oneerbiedig gedrag * De bodem - biologische landbouw - productie, kostprijs, prijs en gezondheidswaarde - schone energie - afvalproblematiek - export van giftig afval: ontwikkelings-landen als vuilnisbelt * Milieu en ontwikkeling - steden en megasteden - criminaliteit - sloppenwijken, ghetto’s

° Eerbied zonder grenzen

*

De bodem - biologische landbouw - voor- en nadelen - principe van ‘de vervuiler betaalt’ - afvalproblematiek - transport van giftig afval

*

Milieu en ontwikkeling - steden en megasteden - luchtvervuiling - daklozen: bij ons en ontwikkelingslan-den: andere redenen, andere oorzaken Milieu en oorlog - oorlog als catastrofe voor duurzame ontwikkeling - vernietigingswapens - soorten oorlogsvoering Milieu en bevolkingsdruk - mondiale bevolkingsdruk - geboortebeperking

*

*

*

*

* *

Milieu en consumptie - commerciële houtkap - overconsumptie

Milieu en oorlog - oorlog als catastrofe voor duurzame ontwikkeling - landmijnen - aardschade Milieu en bevolkingsdruk - mondiale bevolkingsdruk - internationale migraties - eco-vluchtelingen Milieu en consumptie - commerciële houtkap - milieuheffingen

*

*

Milieu en oorlog - oorlog als catastrofe voor duurzame ontwikkeling - internationale milieuverdragen: waar staan we ? Milieu en bevolkingsdruk - mondiale bevolkingsdruk - traditionele sekserollen in landbouwgemeenschappen - massatransport en mobiliteitsproblemen

Bijzonder procesdoel 5: Zorg voor de natuur Eerste leerjaar B


° Omgaan met mensenrechten

° Omgaan met mensenrechten

* De Rechten van - Recht op: -

het Kind onderdak een gezonde omgeving gezonde voeding proper water sanitair en voorzieningen

* vb. toepassingsgebied: kinderen in specifiek moeilijke omstandigheden - straatkinderen ° Oefenen in sociale verantwoordelijkheid

* De Rechten van het Kind - Recht op: - een gezonde omgeving - gezonde voeding - proper water - onderdak * vb. toepassingsgebied: de bewoners van het regenwoud: + sociale waarden: traditionele leefwijze van de: - oorspronkelijke en lokale bevolking


* Consumptiegedrag: - leren kiezen voor milieuvriendelijke producten: - speelgoed in recycleerbare materialen - kringlooppapier: schoolbenodigdheden - afstand leren nemen van energieverslindende en vervuilende producten: – speelgoed: - elektronische knuffels - plastieken tuigen - computerspelletjes - inzicht leren verwerven in nodige en overbodige zaken - schadelijke betekenis voor dieren

* Consumptiegedrag: - leren kiezen voor milieuvriendelijke producten: - goederen in recycleerbare materialen - leren omgaan met energieverbruik en vervuilende producten: - elektriciteit: het licht is weer blijven branden de radio/ TV stond nog aan - verwarming - water: de kraan loopt nog / stortbad-bad - inzicht leren verwerven in nodige en overbodige zaken - de rol van de reclame - leren verschil onderscheiden tussen hulpmiddel en oplossing - glasbol en containerparken zijn slechts hulpmiddelen maar géén oplossingen

* Activiteiten ontwikkelen:

* Activiteiten ontwikkelen:

- streven naar een gezonde(re) omgeving: - groenacties: participeren aan actie tegen zwerfvuil - mobiliteit: op weg naar school: - fiets en openbaar vervoer - ik word gebracht - dierenrechten: (wereld)dierendag - participatie: natuurorganisaties - zorg voor de anderen: - vandalisme : sociale controle of klikken ?

- streven naar een gezonde(re) omgeving: - actie voor de Rechten van het Kind - solidariteit en rechtvaardigheid * vb. toepassingsgebied: ziekten in de ontwikkelingslanden: - lepra, rivierblindheid, diarree, inenten - armoede: arm maar niet zielig een eigen huis: - goedkope materialen - rioleringen - sloppenwijken



° De onverbrekelijk relatie mens en natuur: de wederzijdse kwetsbaarheid - leren inschatten wat de gevolgen zijn van vervuiling voor mens, plant en dier in de eigen leefomgeving en elders - leren zorg dragen voor de natuur - leren sorteren en recycleren

° De onverbrekelijk relatie mens en natuur: de wederzijdse kwetsbaarheid - leren inzien dat zonder natuur er geen mens is - leren zorgzaam omgaan met de natuur: de natuur is eindig !



* Consumptiegedrag: - blijven kiezen voor milieuvriendelijke producten - weerbaarheid: zich leren verzetten tegen invloeden: reclame - blijven afstand nemen van energieverslindende en vervuilende producten

* Consumptiegedrag: - leren inzien dat de voortdurende drang naar meer consumptie van goederen zal moeten worden ingedamd - een voorbeeld kunnen zijn voor anderen: - jezelf beperkingen leren opleggen

* Activiteiten ontwikkelen: - streven naar een gezonde(re) leefomgeving:

* Het verband leren leggen tussen het eigen handelen en milieuproblemen - het streven naar evenwicht tussen natuur en (leef)cultuur

* voorbeeld toepassingsgebied: de school - project ‘mentaliteitsverandering’:

-

schoner en zuiniger materialen school en milieureglement flesjes versus blikjes zwerfvuil

* sociale controle - sluikstorten ° Organisaties * Greenpeace * Wereldnatuurfonds

° Omgaan met de rechten van de natuur * Duurzaam bosbeheer: het bos bij ons - engagement: - meewerken aan de bescherming van het bos en groene zones - durven stelling nemen tegen milieuschadelijke initiatieven - aanmoedigen van groenprojecten: natuurreservaten - bereid zijn mee te ijveren voor het behoud van waardevolle landschappen - participeren aan groenacties

° Omgaan met de rechten van de natuur * Duurzaam bosbeheer: ontwikkelingslanden (Amazonewoud, Indonesië) - commerciële houtkap - zich informeren: er bestaat ook duurzaam geproduceerd hout - kritisch consumeren: zoals bij koffie bestaat er ook keurmerk voor hout

* Wetgeving - engagement - daadwerkelijk naleven van milieurichtlijnen - milieuheffing: wie vervuilt moet betalen ? - afspraken: thuis, de klas, op school: een groene ‘spaarpot’ * De wereld is één lichaam - het verdwijnen van tropische bossen is nefast voor de gehele mensheid - ontwikkelingslanden: - plattelandsbewoners wachten niet op natuurbescherming - steeds meer landbouwgrond is nodig: bevolkingsgroei

* De wereld is één lichaam - het verdwijnen van tropische bossen is nefast voor de gehele mensheid - inheemse volkeren: - leren respect opbrengen voor traditionele leefwijzen - het slachtoffer van ontwikkelingen van buitenaf

- natuurparken nemen voor hen steeds meer schaarse ruimte in - commerciële houtkap

- opkomen voor de rechten van inheemse volkeren - beseffen dat onwetendheid vaak vooroordelen met zich brengt - beseffen dat zij afhankelijk zijn van de natuur en hun verdwijnen ook voor ons gevolgen heeft - opkomen voor het behoud van hun leef- en woongebieden * Water - het kostbaarste goed op aarde - zoetwaterbronnen zijn, hoewel hernieuwbaar, onuitputtelijk - leren verantwoord omspringen met waterverbruik - iedereen heeft recht op zuiver en veilig drinkwater - water als bron van alle leven - water is slecht verdeeld: altijd teveel of nooit genoeg - zuinig zijn met water is van levensbelang



niet


Van eerbied voor de natuur naar een grotere betrokkenheid bij de zorg voor de natuur



° De principes van en voor natuurzorg: duurzame ontwikkeling



* Streven naar een evenwicht tussen natuur en cultuur - gewelddadige actiegroepen en natuurzorg - project auto: - schade aan het milieu - problematiek rond productie en

* Streven naar een evenwicht tussen natuur en cultuur - project auto: - de egocultuur: ieder zijn eigen auto - snelheid, stress, vrijheid endruk op het milieu - wegwerpeconomie

* Streven naar een evenwicht tussen natuur en cultuur - het belang en de betekenis van ecoystemen - project auto: - kosten-baten-analyse - wederzijdse kwetsbaarheid:

afvalverwerking - de wederzijdse bedreiging - natuurrampen en hun sociale, economische en humane gevolgen - mensen verplaatsen om diersoorten in stand te houden ?

- de wederzijdse bedreiging - nieuwe ziekten - bedreiging voor parken: - oorlogen, commerciële stroperij (georganiseerde criminaliteit), tekort aan cultiveerbaar land

* Relatie tussen vrije tijd en zorg voor de natuur: ethisch verantwoord reizen - avontuurlijke reizen: - toerisme als aanslag op de privacy van een volk - natuurvakanties - natuuren wildparken: verplaatsing van oorspronkelijke bevolking - vernietiging van de vegetatie - strandvakanties - het bouwen van vrijetijdsinfrastructuur - grote verbruik van natuurlijke bronnen door hotels: lokale waterschaarste - alternatieve vakanties: principes van verantwoordelijk toerisme - je gaat met vakantie waar nog anderen wonen - verantwoordelijkheid en spaarzaamheid (water, energie) - steun de lokale kleinschalige economie

* Relatie tussen vrije tijd en zorg voor de natuur: ethisch verantwoord reizen - avontuurlijke reizen: - druk van het toerisme op de lokale economie en cultuur: - de toerist beinvloedt/ bepaalt de levensduurte - natuurvakanties - verstoring van het dagritme van dieren - ethisch fotograferen - strandvakanties - het privatiseren van stranden

* De natuur moet opnieuw“zichzelf kunnen worden” - getuige mogen zijn van de natuur is

- alternatieve vakanties: principes van verantwoordelijk toerisme - verantwoord omgaan met fauna en flora - wees avontuurlijk: ontmoet de lokale bevolking ! - wees tactvol en respecteer de lokale gewoonten * De natuur moet opnieuw “zichzelf kunnen worden” - van pretparken opnieuw naar wildparken - dierenrechten:

natuurzorg versus economisch belang - eindigheid van fossiele brandstoffen in relatie tot milieuvriendelijke energie-bronnen: zonne-energie, windenergie

* Relatie tussen vrije tijd en zorg voor de natuur: ethisch verantwoord reizen - strandvakanties - teloorgang van visserijcultuur

- alternatieve vakanties: principes van verantwoordelijk toerisme - vermijd de aankoop van producten afkomstig van bedreigde diersoorten: - ivoor, huiden, neushoornhoorns, gorillahanden,…

een eer - dierenrechten: - een dier mogen ontmoeten is een geschenk van de natuur - dieren zijn er voor zichzelf, niet voor de toeristen

- voedergewoonten en wilde dieren - overdreven zorg voor dieren: dierenkerkhoven, dierenspeciaalzaken

Bijzonder procesdoel 6: Inzichtelijke omgang met wetenschap en techniek Eerste leerjaar B


° Verantwoordelijkheid tegenover zichzelf Oefenen in sociale verantwoordelijkheid Eerbied voor de natuur

° Verantwoordelijkheid tegenover zichzelf Oefenen in sociale verantwoordelijkheid

* Wetenschap en ethiek: - het omgaan met dieren: - testen en vivisectie - kleine en grote, mooie en lelijke dieren, lieve en vieze dieren - schoonheidsproducten - geneesmiddelen: een ‘dosis gezond verstand’ * Techniek en ethiek - de computer: - verantwoord omgaan met het gebruik ervan: - afwegen van de voor - en nadelen: - leren onderscheid maken tussen noodzaak en overbodigheid - een boekenkast op een schijfje - tijdsbesparing - de techniek in dienst van de mens: - de arbeidsomstandigheden vroeger en nu - thuis in de keuken: - de keukenrobot en andere snufjes * vb. toepassingsgebied: - Ontdekken van de Rechten van het Kind: kinderen in specifiek moeilijke omstandigheden: - kinderarbeid

* Wetenschap en ethiek - omgaan met mensen: - geneesmiddelen: - wat niet meer goed is voor ons, is nog goed voor de ontwikkelingslanden: geneesmiddelen met vervallen geldigheidsdatum

* Techniek en ethiek - de mobiele telefoon: - verantwoord omgaan met het gebruik ervan: - leren afwegen van de voor- en nadelen: - leren onderscheid maken tussen noodzaak en overbodigheid - pure luxe - het brengt mensen dichter bij elkaar: het sms-je - gezondheid - de wetenschappelijke mens: - enkele technologische verwezenlijkingen uit het dagelijks leven - hun belangrijkheid - hun doeltreffendheid - uitvindingen: zinvol-zinloos-overbodig - de elektrische tandenborstel



° Verantwoordelijkheid tegenover zichzelf: eigenwaarde Sociale verantwoordelijkheid: waardigheid van mensen, in het belang van mensen Eerbied voor de natuur: waardigheid van dieren, in harmonie met de natuur


*

Omgaan met wetenschap: hoe ver reikt noodzakelijkheid ? wat is ethisch juist ? - De schoonheidsindustrie - leren inzien dat zulke industrie afhankelijk is van mensen en niet omgekeerd - verantwoord leren omgaan met schoonheidsproducten - De voedingsindustrie - leren kritisch kiezen van voedingsproducten - De dierenindustrie - dierenklinieken - dierenproeven: - schoonheid en /of gezondheid van de mens - welke soorten dieren: gradatie op basis waarvan ? - waardigheid van dieren: - dieren hebben gevoelens - dieren kennen genegenheid - dieren kunnen jaloers zijn

* Omgaan met technologie: hoe ver reikt noodzakelijkheid ? wat is ethisch juist ? - mens en communicatie: het menselijk contact - e-mail: voor- en nadelen - het andere omgaan met elkaar - privacy ? elk gezinslid zijn eigen adresje met paswoord

* Omgaan met wetenschap: hoe ver reikt noodzakelijkheid ? wat is ethisch juist ? - de lichaamsindustrie in het bijzonder - esthetische chirurgie - lichamelijke gebreken: hazenlip, huidaandoeningen, geboorteplek - huidtransplantaties: ongevallen, brandwonden - plastische chirurgie - borsten, dijen, gezicht - huidtransplantaties: wegwerken van ‘onregelmatigheden’ - de wetenschap in dienst en in het belang van de mens en niet omgekeerd - zin en onzin van uitvindingen - belang van de ruimtevaart - proefdieren in wetenschappelijke experimenten - testen van uithoudingsvermogen en weerstand - testen van aanpassingsvermogen - medische experimenten - mensen die zichzelf aanbieden: de vrije wil als testpersoon - nieuwe technieken bij onwetenden: grenzen ? - nieuwe geneesmiddelen tijdens operaties * Omgaan me technologie: hoe ver reikt noodzakelijkheid ? wat is ethisch juist ? - de techniek in dienst van de mens: wapens ? - de jacht bij inheemse volken - jongeren en vuurwapens - informatisering - (recht op) privacy: wat mag, wat kan ? - publicitaire campagnes op naam thuis

- de relativiteit van e-mailen als sociale omgangsvorm - chatten: voor- en nadelen - het andere omgaan met elkaar - de relativiteit van chatten als sociale omgangsvorm - de mobiele telefoon: - gezondheidsproblematiek - manipulatie: de prijzenslag - een factuur moet worden betaald - groepsdruk: erbij horen - reclame

- opgebeld worden: u bent winnaar van…., u komt in aanmerking voor… - hoe ontstaat zulk adressenbestand ? - computertechnologie - wat mag een computer allemaal kennen ? - de ‘vermenselijking’ van de computer - slimmer dan slim ? - wie drukt (tenslotte) op de startknop ? - sociale omgang in gevaar ?







*

Ethisch omgaan met wetenschap - spitstechnologie - technologie voor de elite - oorlogvoering en spitstechnologie - medische spitstechnologie en levenseinde - scheiding van Siamese tweelingen - experimenten - lebensborn project - organen - handel in organen en internationale maffia - het gebruik van dierenorganen voor de schoonheidsindustrie

*

Ethisch omgaan met wetenschap - spitstechnologie - medische spitstechnologie - spitstechnologie en topsport - draagmoeders en leenmoeders - een kind à la carte: - de eerste keuze: jongen of meisje - de tweede keuze: geen ‘abnormaal’ kind op de wereld zetten - de derde keuze: een kind op bestelling - experimenten - tweelingenonderzoek - organen

*

Ethisch omgaan met wetenschap - spitstechnologie - klonen van mensen - voortplantingstechnologie - IVF, eiceldonatie, eicelstimulatie, spermastimulatie, spermadonatie - het manipuleren van genen, de hoop van de geneeskunde - experimenten - genetische experimenten: - mijn genen, privaat eigendom ? - organen - transplantaties van dierenorganen in mensen

- organenbanken - klonen van organen: persoonlijke organenbank ten gunste van de elite * Ethisch omgaan met technologie: hoe ver reikt de noodzakelijkheid ? Wat is ethisch juist ? - technologie en arbeid - robotisering

* Ethisch omgaan met technologie: hoe ver reikt de noodzakelijkheid ? Wat is ethisch juist ? - technologie en arbeid - jobverlies: het uitschakelen van de menselijke factor door nieuwe technologie

- technologie en markt - de prijzenslag: het concurrentieprincipe - veiligheid: onderhoud vliegtuigen vs. passagiersaantallen - technologie en privacy - camerabewaking in winkels, op straten in gebouwen: veiligheid is controle: vandalisme, diefstal - elektronische thuisbewaking van gevangenen - technologie en oorlog - atoomwapens - biologische wapens - chemische wapens - conventionele wapens

- technologie en markt - verhouding massaproductie kwaliteit

- biotechnologie - genetische manipulatie: wetenschappelijke en commerciële doeleinden - manipulatie van embryo’s - klonen van dieren

- biotechnologie - genetische manipulatie: wetenschap-pelijke en commerciële doeleinden - nieuwe plantensoorten - nieuwe diersoorten

en

- technologie en privacy - misdaadbestrijding: camera’s in gevangenissen, recht op bezoek - afluisterpraktijken, scanpraktijken (‘trojans’) - big-brother-praktijken - technologie en oorlog - betrokkenheid van en gevolgen voor burgers in oorlogssituaties: - van klassieke oorlogvoering naar precisiebombardementen - psychologische oorlogvoering

* Ethisch omgaan met technologie: hoe ver reikt de noodzakelijkheid ? Wat is ethisch juist ? - technologie en arbeid - vervreemding: van zichzelf, van anderen, van datgene wat men heeft geproduceerd door nieuwe technologie - arbeidsverlichting, onthaasting - technologie en markt - verhouding prijs-kwaliteit - marketing, telemarketing

- technologie en oorlog - het ruimteschild - vredesdividend

- biotechnologie - genetische manipulatie: wetenschap-pelijke en commerciële doeleinden - nieuwe gewassen: het genetisch vernuft in dienst van onze voeding ?

- onderzoek naar/op virussen en bacteriën voor oorlogvoering - ‘raszuivering’, ‘rasveredeling’

Bijzonder procesdoel 7: Inzichtelijke omgang met media Eerste leerjaar B


° Zelfstandig denken Zelfstandig handelen

° Zelfstandig denken Zelfstandig handelen

* Mijn kijkgedrag: - de programma’ s die ik bekijk: - zappen of programmeren - de actualiteit: nuttig, noodzakelijk of overbodig - ontspanning of aandacht - tijdverdrijf of kijken met een bedoeling - tijdverlies of verrijking

* Mijn kijkgedrag: - het soort uitzendingen dat ik verkies - dé serie(s) - omtrent het doen en laten van bekende mensen, idolen uit de muziek en de sportwereld, het leven der rijken - muziektelevisie: MTV, TMF, … - jeugdzenders: een bijzondere betekenis ? nuttig en / of noodzakelijk ? - factoren die mijn luistergedrag bepalen: - thuis - vrienden - reclame - videospelletjes - geweldig, geweld - fictie en de uiting van geweld tijdens en na het spelen - ik leer erbij: ze zetten aan tot snel denken - ze scherpen vaardigheden aan - mijn reactievermogen - mijn concentratie

* Mijn leesgedrag: - boeken: welk(e) boek(en) ik verkies - tijdschriften: welk(e) tijdschrift(en) ik verkies - strips: welke strip(s) ik verkies

* Mijn leesgedrag: - boeken: de waarde van een boek te (kunnen) hebben de bijzondere betekenis van een bepaald boek - tijdschriften: is lezen maar vooral ook kijken of omgekeerd, of beide toch maar ? - strips: de waarde van strips te (kunnen) hebben de bijzondere betekenis van een bepaalde strip(reeks)

* Mijn luistergedrag: - ik luister naar de radio: de programma’ s die ik verkies - ik beluister cassettes / cd’s: mijn voorkeuren - ik ‘luister’ naar de televisie: muziekzenders

* Mijn luistergedrag: - factoren die mijn luistergedrag bepalen: - thuis - vrienden - reclame

* Mijn informatief gedrag: - ik kijk - ik lees - ik luister ° Eigenwaarde

° Zelfontplooiing

- leren inschatten welke waarde ik hecht aan datgene wat ik bekijk - leren inschatten welke waarde ik hecht aan datgene wat ik lees - leren inschatten welke waarde ik hecht aan datgene wat ik beluister

1ste leerjaar 2de graad ° De media: bedoelingen, invloeden, belangen

- leren omgaan met datgene wat op je afkomt: ik leer te selecteren - proberen kritisch de verschillende informatiebronnen in te schatten - fictie van werkelijkheid leren onderscheiden

2 de leerjaar 2de graad ° De media: bedoelingen, invloeden, belangen * Kranten - de krant is een bron van informatie - een uitgebreid aanbod van kranten - de voorpagina - de rubrieken: overeenkomsten en verschillen - wat we lezen in de krant - de krant al dan niet thuis aanwezig - de krant is een commercieel product - het belang van de juiste titel - “een foto zegt meer dan 1000 woorden” - wat vandaag nieuws is, is morgen geschiedenis

* Televisie - de invloed van programma’ s die ik bekijk: - denk ik nu anders over bepaalde dingen ? - gedraag ik mij nu anders ? - imitatie, beeldvorming, houding, kledij, taal - de zap- cultuur - televisie als zoethoudertje: - de tijdsbesteding kind - ouders - de invloed op sociaal gedrag - op de groep waartoe ik behoor - imitatie, groepsregels en -afspraken - reclame: beïnvloedingstechnieken - reclame en de beïnvloeding van het voedingsgedrag - slogans die betrekking hebben op datgene wat we eten

* Televisie - objectiviteit - zelfcensuur - kijkcijfers - kijkcijferkanonnen - geweld: - het nieuws, series, films - invloed van dit soort geweld op televisie op het gedrag - cartoons - invloed van dit soort geweld op televisie op het gedrag

* Internet - surfen - de bedoeling - de mogelijkheden - de soorten van informatie - de omvang van de informatie - de relatie informatie en de school - belang en waarde * Literatuur - strips - stereotiepen - rolpatronen - geweld - invloed van geweld in strips op het gedrag - tijdschriften - jongerentijdschriften - tijdschriften voor volwassenen - hoe actueel is actueel ? * Computerspelletjes - een kijkje ‘achter de schermen’

* Literatuur - boeken - hun waarde: een bibliotheekje thuis ? - tijdverlies - te kostelijk om daar zomaar te liggen - invloeden op leesgedrag en –gewoonten * Muziek - wie of wat beïnvloedt mij: - de artiest - de tekst - de opgeroepen sfeer - de verhalen rond de artiest of groep

- de manier van uitvoering ° Zelfontplooiing * Leren omgaan met wat op je afkomt - kritisch kunnen selecteren - sociaal geëngageerd durven selecteren - proberen kritisch de verschillende informatiebronnen in te schatten - fictie van werkelijkheid leren onderscheiden - leren onbevangen openstaan voor nieuwe vormen van informatie

° Zelfontplooiing - leren relativeren - leren nagaan hoe de media onze beeldvorming bepaalt - gekleurde berichtgeving leren opsporen - weerbaarheid tegen media -opdringerigheid - leren onbevangen openstaan voor nieuwe vormen informatie

van




° Invloeden, bedoelingen en belangen van de media



*

*

Deontologie van de journalist - het ‘emonieuws’ - de pers als propaganda-apparaat: bvb. in tijden van oorlog - censuur - sensatiepers - gevolgen van informatieverstrekking - sociale vlak: aanklagen van sociale mistoestanden - ecologische vlak: milieuvandalisme

Media en geweld

*

Deontologie van de journalist - eerlijkheid, objectiviteit en druk van de markt - persvrijheid en bescherming van de rechten van de beschuldigde: - privacy van minderjarigen in een politieonderzoek - geheimhouding van de bronnen - recht op antwoord - schandaalpers - de eindredactie: wat toon ik, wat niet ? - gevolgen van informatieverstrekking - economisch vlak: sluiting van een bedrijf

*

Deontologie van de journalist - pornografie - laster en eerroof - gevolgen van informatieverstrekking - politieke vlak: wetgeving die verandert - culturele vlak: enculturatie

- reality TV - nieuwswaarde van conflicten - gradaties in geweld: - geweld tegen dieren - geweld tegen kinderen *

*

De grenzen van het toonbare - verkeersongevallen - jeugdjournaals

Media en sociale omgang - beeldvorming rond idolen - turbotaal

*

Media en geweld - virtueel en reëel geweld: - zetten de media aan tot geweld ? - gradaties in geweld: - de natuur geweld aandoen - geweld tegen volwassenen

*

De grenzen van het toonbare - voyeurisme: het ‘Jambersgehalte’ van de media - exhibitionisme: mediageilheid - taalgebruik:gespierd taalgebruik, ‘onaangepaste’ taal, ‘politieke uitspraken’

*

Media en sociale omgang - de druk van de reclame - rolmodellen: commercialisering een imago

van

*

Media en geweld - de ‘ontspanningswaarde’ van oorlog - behoefte aan geweld

*

Media en sociale omgang - de druk van de modewereld

Procesdoel 4: VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES. Bijzonder procesdoel 1: verantwoordelijkheid tegenover zichzelf

Recommend Documents