Pijn en MS in de medische literatuur
Roger Haenen, Revalidatiearts Orbis Medisch Centrum Sittard - Geleen
Omschrijving probleem
Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %)
RRMS 50% PPMS 70% SPMS 70 %
25 % ervaart pijn als mild en 48% ervaart pijn als ernstig. 26%- 66 % behandeling voor pijn
Prevalentie
25% ervaart pijn als ernstig beperkend Mn impact slaap, vrijetijdsbesteding en werk 11% initieel symptoom Gem. duur pijn 9 jr Relatie geslacht, lagere opleiding en oudere leeftijd (vergelijkbaar met studies naar pijn bij andere patiëntgroepen).
1
Prevalentie
Hoofdpijn 43 % (70 % reeds hp voor diagnose MS). Neuropathische pijn extremiteit 27 % Rugpijn 20 % Pijnlijke spasme 15 % Lhermitte fenomeen 17 % Trigeminus neuralgie 4 %
Omschrijving probleem
Relatie met
Duur MS ?? EDSS + ?? Depressie Cognitieve stoornissen Ervaren gezondheid (mn mental) Sociale beperkingen Vrouwen geven ernstigere pijn aan
Indeling Truini et al.
Ectopisch impuls vorming in afferente traject
Lhermite’s fenomeen Trigeminus neuralgie A-beta vezels
Deafferentie pijn nociceptieve systeem
Pijnlijk tonische spasme Pijn in relatie met neuritis optica Musculoskeletal pain Migraine
Dysaesthesie
2
Centraal (Neuropathische) pijn
Neuropathische pijn
Anamnese mbv DN4
Lichamelijk onderzoek
Branderig/Pijnlijk koud gevoel Elektrische schokken/Tintelingen Prikken/Doof gevoel/Jeuk Hypo esthesie bij aanraken/prikken Wrijven geeft meer pijn
Patiënten met MS hebben 5 x meer kans op ontwikkelen van neuropathische pijn. 61% heeft klachten in armen/benen Impact op ADL, Slaap en stemming Sterk catastroferende cognities mbt de pijn.
3
Dysaesthesie
Continue Vaak in milde stadia van MS Matig in ernst Vooral ‘s nachts OE 87 % en BE 31 % Mn progressieve groep
Lhermite’s fenomeen
Tijdelijk en kortdurende sensaties geassocieerd met bewegingen van de nek. Nek en rug Mn RRMS
EBM
Vergelijk perifere neuropathie met centrale neuropathie Extrapolatie oa aangetoond bij HIV niet mogelijk Werkzaamheid medicatie met name diabetische pnp
4
EBM ??!!!
Kleine studies Beperkte opzet studies Diverse diagnose groepen
PNP SCI CVA MS
Fysiotherapie Oefeningen Ontspanningsoefeningen Massage Stretchen Psychologische benadering Revalidatie behandeling
Graded activity Graded exposure CGT MBCT
Aangezichtspijn
5
Trigeminus neuralgie
Entry zone CN V Paroyxmal 20 x vaker 11-31% bilateraal (pathognomisch)
Trigeminus neuralgie Rx 1e keus (carbamazepine-gabapentine) Sweet (RF ablatio) Rhizotomy glycerol gangl gasser 50-80% effect echter recidief 50% Gamma knife 12/15 Microchirurgische decompressie (niet bij MS)
Niet-medicamenteuze behandelingen
Ruggenmerg- en hersenstimulatie TENS Psychologische interventies Werkzaamheid is niet vastgesteld.
6
Hoofdpijn
Migraine
21 – 35 % van MS patienten (2,6 vaker dan gewone populatie) Migraine bij MS geassocieerd met
Jongere leeftijd Korte duur diagnose MS RRMS Interferon beta (trend)
Migraine (2)
Studie Moisset et al Pain 2013 361/673 hoofdpijn 179/673 migraine. 11 % preventieve medicatie 21 % medicatie om aanval te couperen 4% migraine met > 15 dagen per maand hoofdpijn Lagere EDSS bij migraine
7
Nociceptieve pijn
Nociceptieve pijn
Spierzwakte Deconditionering Immobiliteit Overbelasting van het bewegingsapparaat
Musculoskeletal pijn
Pijnlijke spasme Lage rugklachten Nekpijn Gewrichtsklachten Spierpijnklachten
8
Pijn en MS revalidatie
Herstel belemmerende factoren BPS model Graded activity/exposure MBCT As I problematiek CGT
Relatie tussen
Sociale ondersteuning Catastroferende cognities Pijn coping strategieën
Pijn intensiteit Impact pijn op functioneren Impact pijn op emotioneel functioneren
53% pijn en depressie 33 % geen pijn en depressie Is pijn een uiting van depressie?
9
Conclusie
Veel prevalentiecijfers Minder over oorzaak Nog minder over behandelmogelijkheden Stoornisgericht behandelen Gedragsmatige aanpak
Viscerale pijn
10
