NATIONAAL PREVALENTIE ONDERZOEK MIDDELENGEBRUIK 2005

NATIONAAL PREVALENTIE ONDERZOEK MIDDELENGEBRUIK 2005

Gerda Rodenburg Renske Spijkerman Regina van den Eijnden Dike van de Mheen

In opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport

Inhoudsopgave

I

Leden van de begeleidingscommissie

5

II

Summary

8

III Samenvatting

16

1

Inleiding

26

2

Methode van onderzoek

30

2.1

30

Dataverzameling 2.1.1

CAPI-methode versus onlinepanelmethode

30

2.1.2

Instrumentarium

31

2.1.3

Steekproeftrekking en uitvoering veldwerk

2.2 Dataverwerking en –analyse

33 35

2.2.1

Weging

35

2.2.2

Non-valid cases

35

2.2.3

Betrouwbaarheidsintervallen

36

2.2.4

Tabellen

36

2.2.5

Data-analyse

37

Nationaal Prevalentie Onderzoek Middelengebruik 2005 Rodenburg G., R. Spijkerman, R. van den Eijnden & D. van de Mheen.

3

Januari 2007

Methodologische analyse: vergelijking CAPI- en onlinepanelmethode

40

3.1

Verschillen in steekproefkaders

40

3.2

Verschillen in respons naar dataverzamelingsmethode

41

3.3

Verschillen tussen respondenten en non-respondenten

44

IVO

3.4 Verschillen tussen CAPI-resondenten en respondenten uit het onlinepanel

48

Heemraadssingel 194

3.5 Conclusies

50

3021 DM Rotterdam

Overige tabellen hoofdstuk 3

52

T 010 425 33 66 [email protected] ISBN 90-74234-665 Ontwerp en druk: Basement Grafische Producties, Den Haag

4

Prevalenties, incidenties en continueringcijfers 2005

58

4.1

58

Begripsomschrijving

4.2 Stand van zaken 2005: prevalenties, incidenties en continueringcijfers per (groep) middel(en)

59

Tabellen hoofdstuk 4

65

5 Trendrapportage 5.1

Trendtoetsing

82 82

5.2 Resultaten trendanalyse

83


87

Literatuurlijst

112

Bijlagen: –

– –

bij hoofdstuk 2:

114

Bijlage I

CAPI-vragenlijst (= CBS-versie van de vragenlijst van de onlinepanelmethode)

1 14

Bijlage II

EMCDDA-versie van de vragenlijst van de onlinepanelmethode

1 31

Bijlage III

Weegmodellen

1 47

bij hoofdstuk 4:

1 49

Bijlage IV

1 49

Tabel drinken cannabisfrequentie & drinkpatroon, 2005

bij hoofdstuk 5: Bijlage V

Tabel prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse

Bijlage VI

Tabel prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse

bevolking (15 t./m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, gebaseerd op CAPI-data

I Leden van de begeleidingscommissie Mw. drs. W.M. de Zwart (voorzitter)

Ministerie van VWS

Mw. dr. C.L.H. Hupkens

Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)

Dhr. prof.dr. R.A. Knibbe

Universiteit van Maastricht

Mw. drs. K.T.B. Knoops

Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)

Mw. dr. M.W. van Laar

Trimbos-instituut

1 51 1 51

bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht, gebaseerd op CAPI-data Bijlage VII

1 52

Tabel prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar leeftijd, gebaseerd op CAPI-data

154

Bijlage VIII Tabel prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad, gebaseerd op CAPI-data Bijlage IX

156

Tabel incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, gebaseerd op CAPI-data

Bijlage X

1 58

Tabel continuering in middelengebruik onder de algemen Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, gebaseerd op CAPI-data

1 59

5

Samenvatting

summary Summary

6

7

Nationaal prevalentie onderzoek middelengebruik 2005 Summary

method enabled respondents to fill in a paper and pencil version of the questionnaire, to respond to the questions on a computer or to be interviewed by phone. In 2005 it was decided to use data collection by means of an online access panel next to the CAPI method. Most likely data collection by means of Internet will be the dominant way of data collection for quantitative surveys in the coming decade. Yet too little is known about possible mode-effects. Because of that in 2005 a mixed survey was conducted in which one part of the data collection took place by means of CAPI and the other part by means of the online access panel. By comparing the sub-surveys mode-effects could be

II Summary

studied and it can be examined whether in the future online surveys could be an appropriate method to replace CAPI with its declining response and high costs. The data collection of the CAPI part of the survey was executed by Statistics Netherlands (CBS). Statistics Netherlands incorporated the prevalence survey on substance use into its integrated survey on household living conditions (POLS) 2005. Because of that the questionnaire of the CAPI part differs somewhat from the questionnaire that was used in NPO 1997 and NPO 2001. For the online survey respondents of a large-scale online access panel – the panel of SSI, bureau for online field research – were questioned. A quarter of the online respondents received the questionnaire that was

In 1997 the first large scale national prevalence study on drug use among the general Dutch population

used in the CAPI part of the survey (CBS version). The other three quarters of the online respondents received

was conducted (NPO 1997). It was commissioned by the Ministry of Health, Welfare and Sports. In order

a questionnaire comparable to the questionnaires used in NPO 1997 and NPO 2001 (EMCDDA version).

to determine Dutch health policy more insight was needed in (illegal) drug use, alcohol use, tobacco use,

The sampling frame of the CAPI part of the survey is the general Dutch population aged 15 to 64 inclusive,

use of hypnotics and/or sedatives, and use of performance enhancing drugs.

as registered on 1 January 2005 in the Dutch Municipal Population Registry, excluding the institutionalized

To detect trends in substance use, the study has been repeated in 2001 and 20051. This report describes

populations such as people in nursing homes, penitentiary and mental clinics. According to a two-stage

the results of the National Prevalence Study on Substance Use 2005 (NPO 2005).

sampling design we first selected a representative sample of municipalities, and then a representative sample of persons. In total 7,204 persons (15-64 years old) were approached to participate in the CAPI

Research questions

survey; 62.7% of them (4,516 persons) really did.

The research questions are presented in chapter 1 of the report. The main research questions of NPO 2005 are:

The sampling frame of the online survey consists of the online access panel of SSI. This is not a represen-

1. What is the prevalence, incidence and continuation rate of the substances cannabis, ecstasy, cocaine,

tative sample of the general Dutch population. Stratified sampling was used to get a sample that is repre-

amphetamines, LSD, heroin, alcohol, tobacco, hypnotics and/or sedatives, and performance enhancing

sentative for the general Dutch population on the demographic variables gender, age and education level.

drugs among the general Dutch population, aged 15 to 64 inclusive?

In total 57,125 online access panel members were approached to participate in the online survey. 20,282

2. What is the prevalence, incidence and continuation rate of these substances among the general Dutch population, aged 15 to 64 inclusive, split up by gender, age group and address density?

of them supplied (almost) complete data. This response rate of 35.5% is comparable to other studies that make use of online access panels. Of these 20,282 respondents 12,715 filled in the EMCDDA version of the

3. What trends in substance use can be detected since the first measurement in 1997?

questionnaire and 7,567 the CBS version.

The central topic in chapter 2 is the research method used. After describing the methods of data collection

Data processing and data analysis

attention will be paid to data processing and data analysis.

The unweighted data have been statistically weighted on demographic variables that differ from the population distribution as registered by Statistics Netherlands. Statistics Netherlands was responsible

Data collection

for weighting the CAPI data. It made use of a standardised weighting procedure, using the programme

In 1997 research data were collected by means of the CAPI method. CAPI (Computer Assisted Personal

BASULA. To weight the online panel data the weighting procedure of the CAPI data was used as a starting

Interviewing) is a data collection method in which the respondent is interviewed face to face at home.

point and copied as much as possible. After weighting the data data analysis was started.

The interviewer registers the answers by means of a computer (interviewer completion method). CAPI is an expensive and time-consuming method. Besides CAPI surveys show a strong decline in response

Comparing methods: CAPI and online access panel

through the years. In 2001 these and other factors led to the decision to conduct a pilot study in which

The central questions in chapter 3 are: 1) which data can best be used to do representative pronounce-

a Multi Method (MM) way of data collection was used next to data collection by means of CAPI. The MM

ments on substance use among the general Dutch population in 2005? and 2) is the online access panel

8

9


method in the future an appropriate method to replace CAPI with its declining response and high costs?

Tobacco

To answer these questions both methods have been compared on sampling frame, differences in response,

Between 1997 and 2005 the lifetime prevalence of tobacco decreased from 70.2 to 61.6%. Compared

differences between respondents and non-respondents, and differences in demographic characteristics

to 1997 this is a significant decrease of almost 12%. The decrease took place among men and women,

and substance use of the respondents. Some important findings are described below.

among young, middle-aged and older people2 and in all address density areas3. Next to the drop in lifetime

Concerning the sampling frame it is important to realise that the CAPI sample is based on a random

prevalence of tobacco also the number of daily smokers and the number of heavy smokers (smokers using

sample of the general population (known sampling frame), whereas the online access panel method is based on

20 or more cigarettes a day) decreased significantly (from 35.1 to 26.9% and from 10.7 to 8.7% respectively).

a sample of voluntary participants (unknown sampling frame), which increases the risk of self-selection effects.

Compared to 1997 the number of daily smokers dropped with almost a quarter. Like lifetime prevalence

The results of the non-response study of the CAPI method showed no differences between respondents

the decrease in the number of daily smokers took place among men and women, in all three age groups

and non-respondents on demographic characteristics (gender and age). However, the non-response

and in all address density areas. The drop in the number of heavy smokers especially took place among

study of the online access panel method did show differences. Women, persons aged 45-64 years, low-

people in the age group from 25 to 44 and in areas with a moderate address density. The incidence rate

educated persons and autochthonous people participated more often in the survey. For both methods

of tobacco dropped from 1.2% tot 0.8% between 1997 and 2005. The decrease implies less new smokers

there were differences in substance use between respondents and non-respondents. This implies selec-

every year. The mean age of first tobacco use of 15 to 24 years old slightly increased between 1997 and

tive non-response (non-response with consequences for the prevalence of substance use) in both studies.

2005: from 14.6 to 14.9 years. The mean age of recent tobacco users4 remained stable at about 37 years.

The selective non-response of the online access panel method seems to be larger than that of the CAPI method. This impression is confirmed by the finding that the CAPI respondents differ considerably in

Alcohol

demographic characteristics compared to the online access panel respondents, whereas the demographic

The lifetime prevalence of alcohol is unknown for 20055. Between 1997 and 2005 the last year prevalence

characteristics of the CAPI respondents resemble those of the national population more.

rate declined from 86.7 to 85.4%. This is only a very small decrease of about 1% compared to 1997.

As the CAPI study is based on a random sample of the Dutch population and had a high response rate

The decrease took place among women, among respondents in the age group 25-44 and among respon-

(62,7%), it is concluded that the CAPI sample is more representative than the sample of the online access

dents from areas with a very high address density. The last month prevalence of alcohol remained stable

panel. Because of that the prevalence rates of substance use for 2005 are based on the CAPI data only;

between 1997 and 2005.

the online data are left aside. It should be noted however that the CAPI method is a so-called interviewer

‘Binge’ drinking (drinking of at least once 6 or more glasses of alcoholic beverages on one day in the past

completion method. There are indications that an interviewer completion method leads to more social

six months declined significantly between 1997 and 2005: from 38.6 to 34.5%. The decline took place

desirable answering than so-called self-completion methods like the online access panel method. This

among men and women, among the age groups 15-24 and 25-44 and in areas with a (very) high or mode-

explains in part lower prevalence rates based on CAPI data.

rate address density. Between 1997 and 2005 the incidence rate of alcohol remained stable at about 2%. The mean age of first

Substance use among the general Dutch population

alcohol use of 15 to 24 years old slightly decreased: from 14.8 to 14.6 years. The mean age of recent users

In chapter 4 a state of affairs for the year 2005 is given. For the general Dutch population aged 15 to 64

remained stable at about 38 years. From 2001 on we see an increase. The mean age of recent users for

inclusive prevalence rates, incidence rates, and continuation rates are given for the substances tobacco,

2005 is 39.6 years.

alcohol, cannabis, ecstasy, cocaine, amphetamines, LSD, heroin, performance enhancing drugs and hypnotics and/or sedatives.

Cannabis

The prevalence of drug use is the proportion of the total research population that uses a certain substance

The lifetime prevalence of cannabis increased between 1997 (19.1%) and 2005 (22.6%). Compared to 1997

at a certain moment in time (e.g. ever in their lives, in the last year or in the last month). In this report for

this is a significant increase of about 18%. The increase took place among men and women, in the age

each substance the lifetime prevalence rate, last year prevalence rate and last month prevalence rate is

groups 25-44 and 45-64, and in areas with a very high to moderate address density.

reported if data are available. Incidence of drug use refers to the proportion of the total research popula-

The last year and last month prevalence of cannabis did not change between 1997 and 2005. The last year

tion that started using a particular drug within the year prior to the interview.

prevalence rate of cannabis is since 1997 about 5.5%; the last month prevalence rate somewhat above 3%.

Last year continuation of drug use shows what proportion of lifetime users reports last year use as well;

Between 1997 and 2005 the incidence rate of cannabis remained stable at about 1.5%.

last month continuation shows what proportion of lifetime users also reports last month use.

The last year continuation rate of cannabis significantly declined between 1997 and 2005 from 28.6 to

Chapter 5 reports on trends in substance use since 1997. Trend testing for the year 2001 is based on a

24.0%. The last month continuation rate remained stable at about 15%. The mean age of first cannabis

smaller sample (namely CAPI data from 2001 only) than the sample on which the prevalence, incidence

use of 15 to 24 years old did not change between 1997 and 2001. From 2001 on it slightly increased from

and continuation rates for 2001 are based. The reason for this is to exclude mode-effects as an explanation

15.9 years in 2001 to 16.4 years in 2005. The mean age of recent cannabis users increased between 1997

for differences in prevalence, incidence and continuation rates over the years.

and 2005: from 27.3 to 30.5 years.

10

11


Hard drugs

Amphetamines

The lifetime prevalence of hard drugs (the use of ecstasy, cocaine, amphetamines, LSD and/or heroin)

The lifetime, last year and last month prevalence rates of amphetamines show no significant changes

increased between 1997 and 2005 from 4.7 to 6.1%. Comparatively to 1997 this is an increase of 30%. The

between 1997 and 2005. The lifetime prevalence remained stable at somewhat above 2%, the last year

increase took place among men, in the age groups 25-44 and 45-64, and in areas with a very high to high

prevalence at about 0.4% and the last month prevalence at about 0.2%.

address density. The last year and last month prevalence rates of hard drugs did not change between 1997

The incidence rate of amphetamines – like that of cocaine – declined significantly between 1997 and 2005

and 2005. The last year prevalence remained stable at about 1.5%; the last month at about 0.5%.

(from 0.2% to 0.1%). The decline took place between 2001 en 2005. The last year and last month continuation rates of amphetamines remained stable between 1997 and 2005.

Ecstasy

Between 1997 and 2005 the mean age of first use of amphetamines of 15 to 24 years old remained stable

The lifetime prevalence of ecstasy increased between 1997 and 2005 from 2.3 to 4.3%. Compared to 1997

at about 17 years. The mean age of recent users of amphetamines remained stable at about 26 years.

this is an increase of 87%. The increase largely took place between 1997 and 2001. Men, persons aged 25-44 and persons from areas with a very high address density are responsible for the increase in lifetime

LSD

ecstasy use.

Like amphetamines the lifetime prevalence of LSD did not change between 1997 and 2005. It remained

The last year prevalence rate of ecstasy shows an increase between 1997 and 2005: from 0.8 to 1.2%.

stable at about 1.5%. The last year and last month prevalence rates of LSD remained stable between 2001

Compared to 1997 this is an increase of 50%. Because of the low number of respondents it is not possible

and 20056. These are nil.

to see if this increase took place among specific demographic groups.

The incidence rate of LSD for the year 1997 is unknown. Between 2001 and 2005 the incidence rate

The last month prevalence rate remained stable between 1997 and 2005 at about 0.4%.

remained stable at about 0.1%.

Between 1997 and 2005 the incidence rate of ecstasy remained stable at about 0.5%.

The last year and last month continuation rates of LSD are unknown. Between 2001 and 2005 the last year

Also the last year and last month continuation rate of ecstasy did not change between 1997 and 2005.

and last month continuation rates did not change.

The mean age of first ecstasy use of 15 to 24 years old remained stable and is somewhat above 17 years.

Because of the low number of respondents that reported using LSD the mean age of first LSD use of 15 to

The mean age of recent ecstasy users increased between 1997 and 2005 from 25.1 to 28.1 years.

24 years old and the mean age of recent LSD users is unknown.

Cocaine

Heroin

The lifetime prevalence of cocaine increased between 1997 and 2005 from 2.6 to 3.4% (a comparatively

The lifetime prevalence of heroin increased between 1997 and 2005 from 0.3% to 0.6%. The increase largely

rise of 31%). It is a steady rise that took place between 1997 and 2001 as well as between 2001 and 2005.

took place between 2001 and 2005. Because of the low number of respondents reporting lifetime heroin use,

Like the lifetime prevalence of ecstasy the increase took place among men and among persons in the

it is not possible to split the lifetime prevalence rate into gender, age group and address density area.

age group 25-44. Because of too little respondents it was not possible to see if this increase took place in

The incidence rate of heroin did not change between 1997 and 2005. It remained stable at nil.

specific address density areas.

The last year and last month continuation rates of heroin for 2005 are unknown.

The last year and last month prevalence rates of cocaine did not change between 1997 and 2005. The last

Because of the low number of respondents that reported using heroin the mean age of first heroin use

year prevalence remained stable at around 0.7 % and the last month prevalence at around 0.3%.

of 15 to 24 years old and the mean age of recent heroin users is unknown.

The incidence rate of cocaine significantly declined between 1997 and 2005: from 0.3% to 0.1%. It seems that an increase in incidence rate took place between 1997 and 2001. However, this rise is not signifi-

Performing enhancing drugs

cant. Between 2001 and 2005 the incidence rate decreased significantly. Because of earlier indications

Between 1997 and 2005 the lifetime prevalence of performing enhancing drugs rose significantly from

of a growing popularity of cocaine a decline in incidence rate between 2001 and 2005 is conspicuous.

1.0 to 1.5%. Between 1997 and 2001 however we saw a significant decrease. After 2001 a significant rise

NPO 2009 should make clear whether the decline in incidence rate continues and thus the popularity of

took place, especially among men.

cocaine diminishes.

The last year prevalence rate of performance enhancing drugs shows something alike: a rise between 1997

The last year continuation of cocaine significantly declined between 1997 and 2005: from 28.3 to 17.4%.

(0.4%) and 2005 (0.5%), but a decline between 1997 and 2001. However, for the last year prevalence rate

The last month continuation of cocaine did not change.

only the increase between 2001 and 2005 is significant.

The mean age of first cocaine use of 15 to 24 years old remained stable between 1997 and 2005 at about

The last month prevalence rate of performance enhancing drugs is unknown for 2005. Between 1997

18 years. However, between 1997 and 2001 we saw a decline from 18.2 to 16.7 years. The mean age of

and 2001 the last month prevalence rate remained stable at about 0.2%.

recent cocaine users increased from 27.7 to 31.9 years between 1997 en 2005

Between 1997 and 2005 the incidence rate of performance enhancing drugs increased significantly: from 0.2 to 0.4%.

12

13


The last year continuation of performance enhancing drugs remained stable between 1997 and 2005. The last month continuation is unknown for 2005. The mean age of first use of performance enhancing drugs of 15 to 24 years old did not change between 1997 and 2005 and remained stable at about 18 years. The mean age of recent users remained stable around 27.5 years. Hypnotics and/or sedatives The lifetime prevalence of hypnotics and/or sedatives is unknown for 2005. Between 1997 and 2001 we see a non-significant decline from 27.9 tot 26.6%. The last year prevalence of hypnotics and/or sedatives declined significantly between 1997 and 2005: from 11.9 to 9.3%. The decline started from 2001 on. The decrease took place among men and women, especially among 45-64 year olds and in areas with a very high to moderate address density. The last month prevalence of hypnotics and/or sedatives also declined significantly: from 6.6% in 1997 to 5.0% in 2005. The decline in last month prevalence also started from 2001 on. The decline took place among women and among 45-64 year olds. As the incidence rates of hypnotics and/or sedatives (combined variable) are unknown for 1997 and 2001 trends in incidence rates between 1997 and 2005 cannot be described. In 2005 the mean age of first use of hypnotics and/or sedatives of 15 to 24 years is 18.4. The mean age of recent users of hypnotics and/or sedatives is in 2005 43.1 years.

1

In 1997 and 2001 the prevalence study was conducted by CEDRO; in 2005 it was conducted by the IVO.

2

The research population has been divided in three age groups: 15-24 years old, 25-44 years old and 45-64 years old.

3

The research population has been divided in five address density areas: very high address density, high address density, moderate address density, low address density and very low address density.

4

Recent users: users who indicated to have used a certain substance in the past year, no difference of the frequency of use (from once a year to daily).

5

In the questionnaire a question about lifetime alcohol use missed.

6

The last year and last month prevalence rates for LSD are unknown for the year 1997.

14

15

Nationaal prevalentie onderzoek middelengebruik 2005 Samenvatting

completion methode). De CAPI-methode is een kostbare en tijdrovende methode. Bovendien laten CAPIsurveys over de jaren heen een sterke afname in respons zien. Mede hierdoor is in 2001 naast de CAPImethode als pilot een ‘Multi-Method’ (MM) manier van dataverzameling toegepast. De MM-methode bood respondenten de mogelijkheid te kiezen uit één van de volgende manieren van gegevensverstrekking: een telefonisch interview, een schriftelijke vragenlijst per post, een vragenlijst op diskette, een vragenlijst die op internet ingevuld kon worden óf een CAPI-interview. In 2005 is ervoor gekozen om naast de CAPI-methode data via internet te verzamelen, waarbij gebruik is

III Samenvatting

gemaakt van een onlinepanel. Het lijkt waarschijnlijk dat dataverzameling via internet in het komende decennium de dominante methode van dataverzameling wordt voor kwantitatieve surveys. Omdat er nog te weinig bekend is over mogelijke methode-effecten (‘mode-effects’), is in 2005 bij wijze van proef een gemengde survey uitgevoerd, waarbij een gedeelte met toepassing van de ‘traditionele’ CAPI-methode is uitgevoerd en het overige deel met de ‘moderne’ internetmethode. Door vergelijking van beide deelsurveys kunnen methode-effecten worden onderzocht, en kan nagegaan worden of de onlinemethode in de toekomst een geschikte methode is om de CAPI-methode met zijn teruglopende respons en hoge kosten te vervangen. Voor de dataverzameling van het CAPI-deel van de prevalentiestudie is samengewerkt met het CBS. Hierbij

In 1997 vond het eerste grootschalige nationale prevalentieonderzoek naar middelengebruik onder de

is aangesloten bij het Permanent Onderzoek Leef Situatie (POLS) 2005 van het CBS. Ten gevolge hiervan

algemene Nederlandse bevolking plaats (NPO 1997). Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport

wijkt de vragenlijst van het CAPI-deel van de prevalentiestudie op enkele punten af van de vragenlijst die

(VWS) gaf hiertoe opdracht, omdat voor het vaststellen van het Nederlandse gezondheidsbeleid behoefte

werd gebruikt in NPO 1997 en NPO 2001. Voor de onlinesurvey werden respondenten van een grootschalig

was aan meer zicht op het gebruik van drugs, alcohol, tabak, slaap- en kalmeringsmiddelen en prestatie-

onlinepanel – het panel van SSI, bureau voor online veldonderzoek – ondervraagd. Een kwart van de online-

verhogende middelen. Om mogelijke trends in middelengebruik te signaleren, is het onderzoek in 2001

respondenten kreeg de vragenlijst die ook werd gebruikt in het CAPI-deel van de prevalentiestudie (CBS-

7

en 2005 herhaald . In deze rapportage wordt verslag gedaan van het Nationaal Prevalentie Onderzoek

versie); driekwart kreeg echter een vragenlijst die vergelijkbaar is met die van het NPO in 1997 en 2001

Middelengebruik 2005 (NPO 2005).

(EMCDDA-versie). Het steekproefkader bij het onderzoek met de CAPI-methode is de algemene Nederlandse bevolking

Onderzoeksvragen

van 15 tot 65 jaar, zoals op 1 januari 2005 geregistreerd in de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA).

In hoofdstuk 1 van de rapportage worden de onderzoeksvragen gepresenteerd. De centrale onderzoeks-

Het betreft een enkelvoudige en aselecte steekproef, exclusief de institutionele bevolking (mensen in

vragen van het NPO 2005 zijn:

verzorgingshuizen, gevangenissen, psychiatrische ziekenhuizen). De steekproeftrekking vond plaats in

1. Wat is de prevalentie, incidentie en continuering van het gebruik van drugs, alcohol, tabak, slaap- en

twee trappen: in de eerste trap werden gemeenten geselecteerd, in de tweede trap werden personen

kalmeringsmiddelen en prestatieverhogende middelen onder de algemene bevolking van 15 tot en met

getrokken. In totaal zijn 7.204 personen (15-64 jaar) benaderd voor de CAPI-methode. Uiteindelijke heeft

64 jaar?

62,7% (4.516 personen) van de steekproef deelgenomen aan het onderzoek.

2. Wat is de prevalentie, incidentie en continuering van het gebruik van drugs, alcohol, tabak, slaap- en

Het steekproefkader van het online-onderzoek bestaat uit het onlinepanel van SSI. Het gaat hierbij

kalmeringsmiddelen en prestatieverhogende middelen onder de algemene bevolking van 15 tot en met

niet om een representatieve steekproef van de algemene Nederlandse bevolking. Om een steekproef te

64 jaar, gedifferentieerd naar geslacht, leeftijdsgroep en urbanisatiegraad?

krijgen die op de demografische variabelen geslacht, leeftijd en opleidingsniveau representatief is voor de

3. Wat zijn trends in middelengebruik sinds de eerste meting in 1997?

Nederlandse bevolking, is een gestratificeerde steekproef getrokken. De steekproefverdeling is tijdens het veldwerk bijgehouden en indien de respons onder bepaalde groepen onvoldoende was, werden extra mails

In hoofdstuk 2 staat de methode van onderzoek centraal. Allereerst wordt de dataverzamelingsmethode

uitgestuurd om de respons onder deze groepen te verhogen. In totaal zijn 57.125 panelleden benaderd om

besproken. Vervolgens wordt ingegaan op dataverwerking en –analyse.

deel te nemen aan het onderzoek. Van 20.282 respondenten ontvingen we (zo goed als) complete data. Deze respons van 35,5% is vergelijkbaar met andere studies waarbij gebruik wordt gemaakt van online-

Dataverzameling

panelonderzoek. Van deze 20.282 respondenten hebben 12.715 respondenten de EMCDDA-versie van de

In 1997 zijn data verzameld met behulp van de CAPI-methode. CAPI (Computer Assisted Personal

vragenlijst ingevuld en 7.567 respondenten de CBS-versie.

Interviewing) is een dataverzamelingsmethode waarbij een interviewer bij de respondent thuis een interview (face to face) afneemt. De interviewer registreert de antwoorden via een computer (interviewer 16

17


Dataverwerking en -analyse

Middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking

De ongewogen datasets zijn statistisch gewogen op demografische variabelen die qua verdeling afwijken

In hoofdstuk 4 en 5 staat beantwoording van de onderzoeksvragen centraal. In hoofdstuk 4 wordt een

van de populatieverdeling zoals geregistreerd door het CBS. De CAPI-data zijn gewogen door het CBS op

stand van zaken voor 2005 gegeven. Voor tabak, alcohol, cannabis, ecstasy, cocaïne, amfetamine, LSD,

basis van een gestandaardiseerde procedure met het programma BASCULA.

prestatieverhogende middelen, en slaap- en/of kalmeringsmiddelen worden de prevalenties, jaarinciden-

Voor de weging van de onlinepaneldata is de wegingsprocedure van de CAPI-data als uitgangspunt

ties en jaar- en maandcontinueringcijfers weergegeven. Prevalentie van middelengebruik is het aandeel

genomen. Daarbij is eveneens het programma BASCULA gebruikt en is er zoveel mogelijk naar gestreefd

van de totale onderzoekspopulatie dat op een bepaald moment (bijv. ooit, afgelopen jaar of afgelopen

hetzelfde weegmodel aan te houden. Na weging is tot analyse van de data overgegaan.

maand) een bepaald middel gebruikt. In deze rapportage worden indien de gegevens beschikbaar zijn per middel de ooit-, jaar- en maandprevalentie gerapporteerd. Bij incidentie van middelengebruik gaat het om

Vergelijking CAPI- en onlinepanelmethode

het percentage van de totale onderzoekspopulatie dat in het afgelopen jaar begonnen is met het gebruik

In hoofdstuk 3 wordt stilgestaan bij de vergelijking van de CAPI-methode met de onlinepanelmethode.

van een bepaald middel. De jaarcontinuering laat het aandeel ooitgebruikers zien dat heeft aangegeven

Deze vergelijking is van belang om de vraag te beantwoorden welke dataset(s) het best gebruikt kunnen

ook in het afgelopen jaar te hebben gebruikt. Maandcontinuering laat het aandeel ooitgebruikers zien dat

worden om representatieve uitspraken te kunnen doen over het middelengebruik van de algemene bevol-

heeft aangegeven ook in de afgelopen maand te hebben gebruikt.

king in 2005, maar ook om na te gaan of de onlinemethode in de toekomst een geschikte methode is om

In hoofdstuk 5 staan trends in middelengebruik sinds 1997 centraal. Toetsing van trends voor het jaar

de CAPI-methode met zijn teruglopende respons en hoge kosten te vervangen.

2001 is op een kleinere steekproef gebaseerd (namelijk alleen op de CAPI-data uit 2001) dan die waarop

De CAPI-methode en de onlinepanelmethode zijn met elkaar vergeleken op verschillen in steekproefkader,

de prevalentieschattingen, incidenties en continueringcijfers gebaseerd zijn. Dit om methode-effecten uit

verschillen in respons, verschillen tussen respondenten en non-respondenten, en verschillen in demo-

te sluiten als verklaring voor verschillen in prevalenties, incidenties en continuering tussen de jaren.

grafische kenmerken en middelengebruik van de respondenten. Hieronder volgen enkele belangrijke bevindingen uit deze vergelijking.

Tabak

Wat steekproefkader betreft is het belangrijk te realiseren dat de CAPI-steekproef gebaseerd is op

De ooitprevalentie van tabak is tussen 1997 en 2005 gedaald van 70,2 naar 61,6%. Ten opzichte van

een aselecte steekproef van de algemene bevolking (steekproefkader is bekend), terwijl de onlinepanel-

1997 is dit een significante daling van bijna 12%. De daling heeft zowel onder mannen als vrouwen plaats-

methode gebaseerd is op een steekproef van vrijwillige deelnemers (steekproefkader is onbekend),

gevonden, in alle leeftijdsgroepen8 en in alle urbanisatiegebieden9. Ook het aantal dagelijks rokers en het

hetgeen een verhoogd risico van zelfselectie-effecten geeft.

aantal zware rokers is tussen 1997 en 2005 significant gedaald (resp. van 35,1 naar 26,9% en van 10,7 naar

De resultaten van de non-responsstudie van de CAPI-methode lieten geen verschillen tussen respondenten

8,7%). Ten opzichte van 1997 is het aantal dagelijks rokers in 2005 met bijna een kwart afgenomen. Net

en non-respondenten zien op demografische kenmerken (geslacht en leeftijd). Voor de onlinepanelmethode

als bij de ooitprevalentie heeft ook de daling van het aantal dagelijks rokers zich zowel onder mannen als

was dit wel het geval: vrouwen, 45-64 jarigen, lager opgeleiden en autochtone Nederlanders hebben

vrouwen, in alle leeftijdsgroepen en in alle urbanisatiegebieden voltrokken. De daling van het aantal

vaker aan het onderzoek deelgenomen. Zowel bij de CAPI-methode als bij de onlinepanelmethode waren

zware rokers vindt vooral plaats in de leeftijdsgroep van 25-44 jaar en in matig verstedelijkte gebieden.

er tussen respondenten en non-respondenten verschillen in middelengebruik. Dit impliceert dat bij beide

De jaarincidentie van tabak geeft tussen 1997 en 2005 een significante daling te zien van 1,2 naar 0,8%.

studies sprake is van selectieve non-respons (non-respons die gevolgen heeft voor de prevalentie van

Er komen dus (jaarlijks) steeds minder nieuwe rokers bij.

middelengebruik). De selectieve non-respons lijkt bij de onlinepanelmethode groter dan bij de CAPI-

De gemiddelde startleeftijd van tabakgebruik onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 licht gestegen:

methode. Dit beeld wordt verder bevestigd door de bevinding dat CAPI-respondenten met betrekking

van 14,6 naar 14,9 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is stabiel gebleven rond 37 jaar.

tot demografische kenmerken aanzienlijk verschillen van onlinepanelrespondenten, waarbij de verdeling naar demografische kenmerken bij de CAPI-methode meer op die van de Nederlandse bevolking lijkt.

Alcohol

Aangezien de CAPI-studie gebaseerd is op een aselecte steekproef van de algemene Nederlandse bevol-

De ooitprevalentie van alcohol is voor 2005 onbekend10. De jaarprevalentie van alcohol is tussen 1997 en

king en een hoge respons heeft (62,7%), is geconcludeerd dat de CAPI-steekproef een betere represen-

2005 gedaald van 86,7 naar 85,4%. Het gaat hier om een zeer geringe daling, namelijk ten opzichte van

tativiteit laat zien dan de onlinepanelmethode. Vandaar dat prevalentiecijfers over middelengebruik voor

1997 van ongeveer een procent. De daling vond onder vrouwen plaats, onder respondenten in de leeftijds-

2005 gebaseerd zijn op de CAPI-data; de onlinedata zijn buiten beschouwing gelaten. Wel moet in ogen-

groep van 25-44 jaar en onder respondenten uit zeer sterk verstedelijkte gebieden. De maandprevalentie

schouw worden genomen dat de CAPI-methode een zogenaamde interviewer completion methode is. Er

van alcohol laat over de jaren heen een stabiel beeld zien.

zijn aanwijzingen dat deze methode meer sociaal wenselijke antwoorden oplevert dan zogenaamde self

Het drinken in het afgelopen half jaar van minimaal één keer 6 of meer glazen alcohol op één dag (6+-

completion methoden zoals de onlinepanelmethode. Dientengevolge zouden de prevalentiecijfers geba-

prevalentie) is over de periode 1997-2005 significant afgenomen van 38,6 naar 34,5%. De afname tussen

seerd op de CAPI-methode een onderraportage van middelengebruik te zien kunnen geven.

1997 en 2005 vond zowel onder mannen als onder vrouwen plaats, onder de leeftijdsgroepen van 15-24

18

19


en van 25-44 jaar en in zeer sterk, sterk en weinig verstedelijkte gebieden. De jaarincidentie van alcohol

De gemiddelde startleeftijd van ecstasygebruik onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 stabiel, en

is tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven rond 2%. De gemiddelde startleeftijd van alcoholgebruik onder

ligt iets boven de 17 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is tussen 1997 en 2005 gestegen:

15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 licht gedaald: van 14,8 naar 14,6 jaar. De gemiddelde leeftijd van

van 25,1 naar 28,1.

recente gebruikers11 was tussen 1997 en 2001 stabiel rond 38 jaar. Daarna heeft zich een stijging ingezet, waarmee de gemiddelde leeftijd van recente gebruikers in 2005 op 39,6 jaar ligt.

Cocaïne De ooitprevalentie van cocaïne is tussen 1997 en 2005 gestegen van 2,6 naar 3,4% (relatieve stijging van

Cannabis

31%). In beide tussenliggende periodes, 1997-2001 en 2001-2005, is de stijging ook significant. Net als bij

De ooitprevalentie van cannabis is tussen 1997 (19,1%) en 2005 (22,6%) toegenomen. Ten opzichte van

ecstasy gaat het om een stijging onder mannen, en onder 25-44-jarigen. Uitsplitsing naar urbanisatie-

1997 is sprake van een significante stijging van ongeveer 18%. De stijging vond zowel onder mannen als

graad is niet mogelijk.

vrouwen plaats, in de leeftijdsgroepen van 25-44 jaar en van 45-64 jaar, en in zeer sterk tot matig verste-

De jaar- en maandprevalentie van cocaïne zijn tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven, respectievelijk rond

delijkte gebieden.

0,7 en 0,3%.

Tussen 1997 en 2005 zijn geen significante veranderingen opgetreden in jaarprevalentie en maandpreva-

De jaarincidentie van cocaïne is tussen 1997 en 2005 significant gedaald van 0,3% naar 0,1%. Tussen 1997

lentie van cannabis. De jaarprevalentie van cannabis ligt sinds 1997 rond de 5,5% en de maandprevalentie

en 2001 lijkt een stijging te zijn opgetreden, echter deze is niet significant. In de periode 2001-2005 is er

iets boven de 3%.

sprake van een significante daling in incidentie. Gezien eerdere aanwijzingen van een toenemende popu-

De jaarincidentie van cannabis is tussen 1997 en 2005 stabiel. De jaarincidentie blijft over de jaren heen

lariteit van cocaïne is een afname van de incidentie in de periode 2001-2005 opvallend. Bij een volgende

iets onder de 1,5% liggen.

meting moet blijken of de afname in incidentie zich voortzet en daarmee de eerdere aanwijzingen van een

De jaarcontinuering van cannabis is tussen 1997 en 2005 significant gedaald van 28,6 naar 24,0%. In

toenemende populariteit van het middel niet (meer) van toepassing lijken te zijn.

maandcontinuering is tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven rond 15%.

De jaarcontinuering van cocaïne is tussen 1997 en 2005 significant gedaald: van 28,3 naar 17,4%. De

De gemiddelde startleeftijd van cannabisgebruik onder 15 tot 25-jarigen was tussen 1997 en 2001 stabiel

maandcontinuering is tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven.

rond 16 jaar; tussen 2001 en 2005 is deze licht gestegen: van 15,9 naar 16,4 jaar. De gemiddelde leeftijd

De gemiddelde startleeftijd van cocaïnegebruik onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 stabiel

van recente gebruikers is tussen 1997 en 2005 gestegen: van 27,3 naar 30,5 jaar.

gebleven rond 18 jaar. Tussen 1997 en 2001 was sprake van een daling (van 18,2 naar 16,7 jaar). De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is tussen 1997 en 2005 gestegen van 27,7 naar 31,9 jaar.

Harddrugs De ooitprevalentie van harddrugs (het gebruik van ecstasy, cocaïne, amfetamine, LSD en/of heroïne) onder

Amfetamine

Nederlanders van 15 tot 65 jaar is in de loop der jaren gestegen. Tussen 1997 en 2005 stijgt de ooitpreva-

De ooit-, jaar- en maandprevalenties van amfetamine laten geen significante verschillen zien tussen 1997

lentie van 4,7 naar 6,1%. Dit is een relatieve stijging van 30%. De stijging vond plaats onder mannen, onder

en 2005. De ooitprevalentie ligt sinds 1997 iets boven de 2%, de jaarprevalentie rond de 0,4% en de

personen in de leeftijdsgroepen van 25-44 jaar en van 45-64 jaar, en in zeer sterk tot sterk verstedelijkte

maandprevalentie rond 0,2%.

gebieden.

De jaarincidentie van amfetamine is net als die van cocaïne tussen 1997 en 2005 significant gedaald

De jaar- en maandprevalentie van harddrugs zijn tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven (respectievelijk

(van 0,2% naar 0,1%). Tussen 1997 en 2001 is geen significante verandering in jaarincidentie opgetreden.

rond 1,5% en rond 0,5%).

De daling is significant over de periode 2001 en 2005. De jaar- en maandcontinuering van amfetamine laten tussen 1997 en 2005 geen significante veran-

Ecstasy

deringen zien.

De ooitprevalentie van ecstasy onder Nederlanders van 15 tot 65 jaar is in de loop der jaren gestegen.

De gemiddelde startleeftijd van amfetaminegebruik onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 stabiel

Tussen 1997 en 2005 stijgt de ooitprevalentie van 2,3 naar 4,3%. Dit is een relatieve stijging van 87%.

gebleven rond 17 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is stabiel gebleven rond 26 jaar.

Over de periode 1997-2001 en de gehele periode 1997-2005 bezien is deze stijging significant. De stijging heeft zich voorgedaan onder mannen, onder 25-44-jarigen, en in zeer sterk verstedelijkte gebieden.

LSD

Bij de jaarprevalentie is tussen 1997 en 2005 een relatieve stijging te zien van 50% (van 0,8% in 1997

Net als voor amfetamine laat de ooitprevalentie van LSD tussen 1997 en 2005, en de jaar- en maand-

naar 1,2% in 2005). Vanwege de kleine n is hier geen uitsplitsing naar demografie mogelijk.

prevalentie tussen 2001 en 200512 geen significante verschillen zien. De ooitprevalentie blijft stabiel rond

De maandprevalentie is tussen 1997 en 2005 ongeveer gelijk gebleven, rond 0,4%.

1,5% (tabel 5.1); de jaar- en maandprevalentie zijn nihil.

De jaarincidentie van ecstasy is tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven rond 0,5%.

De jaarincidentie van LSD is voor 1997 onbekend. Tussen 2001 en 2005 is de jaarincidentie stabiel rond 0,1%.

De jaar- en maandcontinuering van ecstasy zijn tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven.

LSD kent geen continueringcijfers voor 1997. De verschillen in jaar- en maandcontinuering tussen 2001 en

20

21


2005 zijn niet significant. Voor LSD is de gemiddelde startleeftijd van gebruik onder 15 tot 25-jarigen en

Omdat de incidenties van slaap- en/of kalmeringsmiddelen (gecombineerde variabele) voor 1997 en 2001

de gemiddelde leeftijd van recente gebruikers door een te kleine n onbekend.

onbekend zijn, kan de ontwikkeling van de jaarincidentie tussen 1997 en 2005 niet beschreven worden. De gemiddelde startleeftijd van het gebruik van slaap- en/of kalmeringsmiddelen onder 15 tot 25-jarigen

Heroïne

ligt in 2005 op 18,4 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers ligt in 2005 op 43,1 jaar (zie tabel

De ooitprevalentie van heroïne is tussen 1997 en 2005 gestegen van 0,3% naar 0,6%. Over de periode

5.16). Trendtoetsing is niet mogelijk, omdat in 1997 en 2001 aparte vragen zijn gesteld voor slaapmiddelen

2001-2005 en de gehele periode 1997-2005 bezien is deze stijging significant. Vanwege de kleine n is

en voor kalmeringsmiddelen.

uitsplitsing naar demografie niet mogelijk. De jaarincidentie van heroïne is tussen 1997 en 2005 stabiel op 0%. De maanden jaarcontinuering voor 2005 zijn onbekend zijn; tussen 1997 en 2001 zijn geen significante verschillen opgetreden.

7

Het onderzoek is in 1997 en 2001 uitgevoerd door het CEDRO, en in 2005 door het IVO.

Voor heroïne is de gemiddelde startleeftijd van gebruik onder 15 tot 25-jarigen door een te kleine n onbe-

8

In het onderzoek is gebruik gemaakt van drie leeftijdsgroepen: 15-24 jaar, 25-44 jaar en 45-64 jaar.

kend. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is alleen bekend voor 1997. Deze lag toen op 36 jaar.

9

In het onderzoek is gebruik gemaakt van de volgende indeling naar urbanisatiegraad: zeer sterk, sterk, matig, weinig en

Prestatieverhogende middelen

10

De vraag was niet opgenomen in de vragenlijst.

Het ooitgebruik van prestatieverhogende middelen laat tussen 1997 (1,0%) en 2005 (1,5%) een significante

11

recente gebruikers: gebruikers van een middel in het afgelopen jaar, ongeacht de frequentie (van eenmalig tot dagelijks).

stijging zien, en wel onder mannen. Tussen 1997 en 2001 is sprake van een significante daling, maar tussen

12

De jaar- en maandprevalentie van LSD is voor 1997 onbekend.

niet-verstedelijkte gebieden.

2001 en 2005 van een significante stijging. De jaarprevalentie van prestatieverhogende middelen laat een vergelijkbaar beeld zien: een stijging tussen 1997 (0,4%) en 2005 (0,5%), maar een daling tussen 1997 en 2001. Bij de jaarprevalentie is echter alleen de stijging tussen 2001 en 2005 significant. De maandprevalentie van prestatieverhogende middelen is voor 2005 onbekend. Tussen 1997 en 2001 is de maandprevalentie niet significant veranderd en rond 0,2% gebleven. De jaarincidentie van prestatieverhogende middelen is tussen 1997 en 2005 significant gestegen van 0,2 naar 0,4%. De jaarcontinuering voor prestatieverhogende middelen laat tussen 1997 en 2005 geen significant verschil zien. De maandcontinuering is voor 2005 onbekend. De gemiddelde startleeftijd van gebruik van prestatieverhogende middelen onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven rond 18 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is stabiel gebleven tussen 26 en 29,3 jaar. Slaap- en/of kalmeringsmiddelen De ooitprevalentie van slaap- en/of kalmeringmiddelen is voor 2005 onbekend. De daling in ooitprevalentie tussen 1997 en 2001 (van 27,9 naar 26,6%) is niet significant. De jaarprevalentie van slaap- en/of kalmeringsmiddelen laat tussen 1997 en 2005 een significante daling zien van 11,9 naar 9,3%. Over de periode 2001-2005 en de gehele periode 1997-2005 bezien is deze daling significant. De daling deed zich zowel onder mannen als vrouwen voor, voornamelijk onder 45-64-jarigen en in zeer sterk tot matig verstedelijkte gebieden. De maandprevalentie van slaap- en/of kalmeringsmiddelen laat ook een significante daling zien: van 6,6% in 1997 naar 5,0% in 2005, waarbij de daling over de periode 2001-2005 en de gehele periode 1997-2005 bezien significant is. Over de gehele periode bezien voltrok de daling zich onder vrouwen en onder 45-64jarigen. 22

23

hoofdstuk 1

inleiding Inleiding

24

Nationaal prevalentie onderzoek middelengebruik 2005 Inleiding

Interviewing) is een dataverzamelingsmethode waarbij een interviewer bij de respondent thuis een interview (face to face) afneemt. De interviewer registreert de antwoorden via een computer (interviewer completion methode). De CAPI-methode is een kostbare en tijdrovende methode. Bovendien laten CAPIsurveys over de jaren heen een sterke afname in respons zien. Mede hierdoor is in 2001 naast de CAPImethode als pilot een ‘Multi-Method’ (MM) manier van dataverzameling gebruikt. Een andere reden om hiertoe over te gaan was dat het in 2001 onmogelijk bleek voldoende CAPI-interviewers te werven. De MMmethode bood respondenten de mogelijkheid te kiezen uit één van de volgende manieren van gegevens-

Hoofdstuk 1

verstrekking: een telefonisch interview, een schriftelijke vragenlijst per post, een vragenlijst op diskette, een vragenlijst die op internet ingevuld kon worden óf een CAPI-interview. Voor het CAPI-interview bleek in de pilot weinig animo. In 2005 is ervoor gekozen naast de CAPI-methode data te verzamelen via internet, met behulp van een

Inleiding

onlinepanel. Het lijkt waarschijnlijk dat dataverzameling via internet in het komende decennium de dominante methode van dataverzameling wordt voor kwantitatieve surveys (Dillman, 2002). Daarbij is het belangrijk na te gaan of - gezien de stijgende dekkingsgraad van internet en de dalende bereikbaarheid op huisadressen - de representativiteit van de onlinesurvey die van de CAPI voorbij zal streven. Omdat er

Het gebruik van drugs, alcohol, tabak, slaap- en kalmeringsmiddelen en prestatieverhogende middelen

nog te weinig bekend is over mogelijke methode-effecten (‘mode-effects’) (vgl Faas, 2003; Schoen, 2004),

kan gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Daarom volgt het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn

is in 2005 bij wijze van proef een gemengde survey uitgevoerd, waarbij een gedeelte met toepassing van

en Sport (VWS) ten behoeve van het Nederlandse gezondheidsbeleid trends in middelengebruik onder

de ‘traditionele’ CAPI-methode is uitgevoerd en het overige deel met de ‘moderne’ internetmethode. Door

de algemene Nederlandse bevolking. Daarnaast heeft het Ministerie zich verplicht om periodiek cijfers

vergelijking van beide deelsurveys kunnen methode-effecten worden onderzocht. Zo kan nagegaan worden

over druggebruik te leveren aan het EMCDDA, het European Monitoring Centre for Drugs and Drugs

of de onlinemethode in de toekomst een geschikte methode is om de CAPI-methode met zijn teruglopende

Addiction. Om deze redenen vond in 1997 het eerste grootschalige nationale prevalentieonderzoek naar

respons en hoge kosten te vervangen.

middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking plaats (NPO 1997). In 2001 en in 2005 is het

Conform de richtlijn van het EMCDDA richt het Nationaal Prevalentie Onderzoek 2005 zich op de alge-

onderzoek herhaald. In deze rapportage wordt verslag gedaan van het Nationaal Prevalentie Onderzoek

mene bevolking van 15 tot en met 64 jaar (in 1997 en 2001 was dit 12 jaar en ouder).

Middelengebruik 2005. Opbouw rapportage Onderzoeksvragen

In hoofdstuk 2 wordt de methode van onderzoek beschreven. Er wordt stilgestaan bij de wijze van data-

De centrale onderzoeksvragen van het NPO 2005 zijn:

verzameling, dataverwerking en data-analyse. In hoofdstuk 3 wordt een vergelijking gemaakt tussen de

1. Wat is de prevalentie, incidentie en continuering van het gebruik van drugs, alcohol, tabak, slaap-

twee gehanteerde dataverzamelingsmethoden (CAPI en online). In hoofdstuk 4 worden de eerste twee

en kalmeringsmiddelen en prestatieverhogende middelen onder de algemene bevolking van

onderzoeksvragen beantwoord. Voor de verschillende middelen worden de prevalenties, incidenties en

15 tot en met 64 jaar?

continueringcijfers gerapporteerd. Hoofdstuk 5 staat in het teken van de trendrapportage (3e onderzoeks-

2. Wat is de prevalentie, incidentie en continuering van het gebruik van drugs, alcohol, tabak, slaap-

vraag).

en kalmeringsmiddelen en prestatieverhogende middelen onder de algemene bevolking van 15 tot en met 64 jaar, gedifferentieerd naar geslacht, leeftijdsgroep en urbanisatiegraad? 3. Wat zijn trends in middelengebruik sinds de eerste meting in 1997? Gedeeltelijke methodeswitch en aanpassing leeftijdsgroep Om mogelijke trends in middelengebruik te signaleren (onderzoeksvraag 3), is het van belang dat de cijfers van de meting uit 2005 goed vergelijkbaar zijn met de cijfers uit 1997 en 2001. Daarnaast is het, ten behoeve van de vergelijkbaarheid in Europees verband, van belang dat het onderzoek voldoet aan de standaard van het EMCDDA. In 1997 zijn data verzameld met behulp van de CAPI-methode. CAPI (Computer Assisted Personal 26

27

hoofdstuk 2

methode Methode van onderzoek

28

Nationaal prevalentie onderzoek middelengebruik 2005 Methode van onderzoek

dat bij lage prevalenties, zoals bij gebruik van bepaalde drugsoorten, zeer grote steekproeven nodig zijn om nauwkeurige schattingen te kunnen geven. Daarnaast kent de CAPI-methode een relatief lage kosteneffectiviteit; schriftelijke postenquêtes en vooral internetsurveys zijn aanzienlijk goedkoper. Bovendien kunnen vooral internetsurveys sneller uitgevoerd worden. Een methodologisch nadeel van de CAPI-methode is de sociaal wenselijkheid in de beantwoording van vragen. Diverse studies tonen aan dat respondenten in face-to-face interviews over gevoelige zaken zoals recent harddruggebruik eerder geneigd zijn om sociaal wenselijk te antwoorden dan wanneer zij zelf

Hoofdstuk 2

antwoorden kunnen invullen (self-completion methode). Vaak wordt gevonden dat er bij interviews (meer) onderrapportage is vergeleken met postenquêtes of internetsurveys (cf. de Leeuw & Collins, 1997; Gmel & Gutjahr, 2000; Midanik et al., 2001). Bij onderzoek naar middelengebruik wordt in het algemeen aangenomen dat hogere prevalentiecijfers meer betrouwbaar zijn dan lagere prevalentiecijfers, de ‘more-is-

Methode van onderzoek

better’-regel (Lemmens et al., 1992). Een andere factor ten gunste van schriftelijke of online zelfinvulmethodes is dat de respondent zelf het moment kan bepalen waarop hij de vragenlijst invult en hoeveel tijd hij daarvoor wil nemen (Batinic, 2001), wat de respons en kwaliteit van de antwoorden verbetert.

In dit hoofdstuk worden de methoden beschreven die gebruikt zijn om de onderzoeksvragen te beant-

Naast de lage kosten en het voordeel van een zelfinvulmethode, is een extra voordeel van onderzoek via

woorden. In paragraaf 2.1 wordt stilgestaan bij de dataverzameling en in paragraaf 2.2 bij de dataverwer-

een onlinepanel dat het bereik relatief hoog is onder jonge mensen (15-30 jaar). Het belangrijkste metho-

king & -analyse.

dologische nadeel van onlinepanels is het risico van een vertekening van de onderzoeksresultaten door een selectie-effect (selectie bias). Over het algemeen laten onlinepanels een onderrepresentatie van ouderen, etnische minderheden en laag opgeleiden zien (Schoen, 2004). Daarnaast is een nadeel dat

2.1 Dataverzameling

non-responsonderzoek alleen goed mogelijk is binnen het panel. De netto-effecten van de verschillende factoren vallen soms in het voordeel van de ene, en soms in het

Zoals in de inleiding is aangegeven, is gekozen voor een gemengde survey waarbij een gedeelte met

voordeel van de andere methode uit. Zowel vanwege de kosteneffectiviteit als vanwege genoemde metho-

toepassing van de CAPI-methode is uitgevoerd en het overige deel met een onlinemethode, namelijk met

dologische kwesties is het zinvol om naast de interviewmethode ook een zelfinvulmethode te gebruiken

behulp van een onlinepanel. In de inleiding is al kort stilgestaan bij overwegingen hiertoe. In paragraaf 2.1.1

voor het verkrijgen van prevalentiecijfers over middelengebruik. In het afgelopen decennium heeft er een

wordt hier uitgebreider bij stilgestaan, als ook bij de voor- en nadelen van beide methoden. In paragraaf

stormachtige ontwikkeling plaatsgevonden in internetsurveymethodologie. Deze methodologie is inmid-

2.1.2 wordt ingegaan op de gebruikte instrumenten. In paragraaf 2.1.3 wordt de steekproeftrekking en de

dels zover voortgeschreden dat het verantwoord lijkt om grootschalige surveys onder de algemene bevol-

uitvoering van het veldwerk beschreven.

king langs deze weg uit te voeren, bijvoorbeeld met gebruik van ‘access panels’, dat wil zeggen panels die geworven zijn via face-to-face of telefonische interviews (Faas, 2003; Schoen, 2004). Zeker in Nederland

2.1.1 CAPI-methode versus onlinepanelmethode

met zijn hoge internetdichtheid van 80% (Eurostat, 2006) lijkt deze methode kansrijk. Om de aard en

Bij eerdere metingen van het NPO is CAPI ingezet op een grootschalige aselecte steekproef uit de

omvang van methode-effecten te kunnen schatten, is het goed om in één onderzoek verschillende modi

Gemeentelijke Basis Administratie (GBA). De CAPI-survey op basis van een GBA-steekproef heeft een

te combineren; vandaar de keuze voor de gemengde survey.

aantal methodologische voordelen. Een belangrijk voordeel is dat er een duidelijk steekproefkader wordt gebruikt, hetgeen statistisch non-responsonderzoek achteraf relatief gemakkelijk maakt, althans op

2.1.2 Instrumentarium

demografische basisgegevens. Daarnaast is het steekproefkader vollediger en dus representatiever voor

CAPI

de totale Nederlandse bevolking dan registers die bij andere methoden worden gebruikt, zoals telefoni-

Het CBS maakt in het Permanent Onderzoek Leef Situatie (POLS) gebruik van de CAPI-methode. Voor

sche enquêtes en internetsurveys. Bij die laatste twee methoden worden respectievelijk mensen die geen

het uitvoeren van het CAPI-deel van de prevalentiestudie is met het CBS samengewerkt en aangesloten

(vaste) telefoon hebben en mensen die geen internetverbinding hebben niet bereikt. Een ander voordeel

bij het POLS 2005. De POLS-enquête bevat vragen over alcohol, roken, cannabis en medicijngebruik. Deze

van interviews aan huis is dat relatief veel informatie kan worden verzameld over redenen van onbereik-

voldoen niet helemaal aan de EMCDDA-standaard13. Echter, vanwege de vergelijkbaarheid met vorige POLS-

baarheid of weigering.

metingen konden deze vragen niet worden aangepast. Na de mondelinge afname van de CAPI laten enquê-

Een belangrijk nadeel van de CAPI-methode is de dalende respons in de loop der jaren. Dit heeft tot gevolg

teurs van het CBS nog een schriftelijke vragenlijst achter met een aantal vragen over gevoelige onder-

30

31


werpen waaronder alcoholgebruik. Deze schriftelijke vragenlijst wordt de PAPI (Paper Assisted Personal

belangrijk dat het merendeel van het onlinepanel de vragen kreeg die voldoen aan de EMCDDA-standaard

Interview) genoemd. De alcoholvragen van de PAPI zijn specifieker dan de vragen van het EMCDDA. Zo

(EMCDDA-versie) en maar een kleiner deel de vragen die overeenkomen met de vragen uit de CAPI-survey

wordt gevraagd naar type drank, week- & weekendgebruik en binge drinken. De schriftelijke vragenlijsten

(CBS-versie van de onlinevragenlijst).

moeten door de respondenten zelf worden teruggestuurd en de respons erop is dan ook lager dan op de CAPI.

2.1.3 Steekproeftrekking en uitvoering veldwerk

Omdat in het POLS niet standaard vragen zijn opgenomen over harddrugs en prestatieverhogende

CAPI

middelen zijn deze aan POLS 2005 toegevoegd. Deze vragen voldoen geheel aan de EMCDDA-standaard.

Het steekproefkader van het CAPI-onderzoek is, analoog aan de eerder uitgevoerde studies van het NPO,

Ten slotte zijn extra vragen toegevoegd voor het meten van cannabisafhankelijkheid. Hiervoor is de schaal

de algemene Nederlandse bevolking, zoals op 1 januari 2005 geregistreerd in de GBA. Het betreft een

voor cannabisafhankelijkheid van Korf en collega’s gebruikt (Korf et al., 2004), waarin de aan- of afwezig-

enkelvoudige en aselecte steekproef, exclusief de institutionele bevolking (mensen in verzorgingshuizen,

heid van problemen als gevolg van cannabisgebruik centraal staat14. Voor de CAPI-vragenlijst verwijzen

gevangenissen en psychiatrische ziekenhuizen). De steekproeftrekking vindt plaats in twee trappen: in de

wij naar bijlage I bij hoofdstuk 2.

eerste trap worden gemeenten geselecteerd, in de tweede trap worden personen getrokken. Anders dan

Voor de CAPI-survey zijn respondenten in de periode mei tot en met december 2005 geïnterviewd.

in de vorige NPO’s gaat het bij NPO 2005 niet om de algemene bevolking van 12 jaar en ouder, maar om

Beoogd werd in deze periode minimaal 3.000 CAPI-vragenlijsten af te nemen (zie schema 2.1).

de leeftijdsgroep 15 t/m 64 jaar. In totaal zijn 7.204 personen (15-64) benaderd voor de CAPI-methode. Uiteindelijke heeft 62,7% van hen (4.516 personen) deelgenomen aan het onderzoek (zie tabel 2.1). Het

Online

beoogde aantal van 3.000 (zie schema 2.1) is hiermee ruimschoots gehaald.

Voor het onderzoek met de onlinesurvey werden respondenten van een grootschalig onlinepanel ondervraagd. Het IVO heeft hierbij gebruik gemaakt van de diensten van SSI, bureau voor online veldonderzoek

Tabel 2.1 Respons en non-respons naar dataverzamelingsmethode (CAPI versus onlinepanel)

(voormalig Bloomerce BV Rotterdam). Het panel van SSI bestaat uit 141.500 personen. Werving van panel-

CAPI (CBS)

leden vindt continu plaats op basis van een zogenoemde ‘actieve opt-in’ procedure via circa 135 bronnen.

Onlinepanel (SSI)

n

%

n

%

Respons (geslaagde interviews)

4.516

62,7

20.282

35,5

De onlinedataverzameling liep van mei tot en met december 2005 en was verspreid over drie metingen,

Non-respons

2.591

36,0

36.843

64,5

namelijk een meting in de periode mei - juni, een meting in de periode september - oktober en een meting

Kaderfouten*

97

1,3

--

--

Totaal

7.204

100,0

57.125

100,0

SSI heeft vaste contracten met alle grote Nederlandse Internet Service Providers, waardoor het panel een goede afspiegeling vormt van de Nederlandse onlinepopulatie.

in november - december. Gezien het feit dat bij de CAPI-methode niet alle vragen van de EMCDDA-standaard konden worden meegenomen, is gekozen om bij het onlinepanel twee verschillende vragenlijsten te gebruiken, namelijk de CBS-versie en de EMCDDA-versie. De CBS-versie is gelijk aan de CAPI-vragenlijst

* overleden, verhuisd naar buitenland, onvindbaar, naar instelling verhuisd binnen Nederland

(zie bijlage I bij hoofdstuk 2). De EMCDDA-versie bevat alle vragen volgens de EMCDDA-standaard, en komt het meest overeen met de vragenlijst die in de eerdere NPO-studies is gebruikt (Abraham et al., 2002;

Online

Abraham et al., 1999). Daarnaast bevat de EMCDDA-versie een andere schaal voor het meten van canna-

Het steekproefkader van het online-onderzoek bestaat uit het onlinepanel van SSI. Het panel vormt een

bisafhankelijkheid, namelijk de Korf-plus schaal. Bij deze schaal zijn ook items over tolerantie en ontwen-

goede afspiegeling van de Nederlandse onlinepopulatie. Het is echter niet een representatief panel van

ningsverschijnselen opgenomen. Voor de EMCDDA-versie van de vragenlijst verwijzen wij naar bijlage II bij

de algemene Nederlandse bevolking. Om een steekproef te krijgen die op de demografische variabelen

hoofdstuk 2.

geslacht, leeftijd en opleidingsniveau representatief is voor de Nederlandse bevolking, is een gestratifi-

In schema 2.1 is een overzicht gegeven van overeenkomsten en verschillen tussen de verschillende vragen-

ceerde steekproef getrokken naar de verdeling in MiniCensus17, waarbij 18 quotacellen zijn gedefinieerd

lijsten.

op basis van geslacht, leeftijd en opleidingsniveau. Daarnaast is nog apart geselecteerd op Nielsen-regio18

Het voorleggen van ofwel de CBS- ofwel de EMCDDA-versie van de vragenlijst aan de respondenten van

volgens de cijfers in MiniCensus. De steekproefverdeling is tijdens het veldwerk bijgehouden en indien de

het onlinepanel werd at random bepaald. Er werd echter wel voor gezorgd dat het aantal respondenten

respons onder bepaalde groepen onvoldoende was, werden extra mails uitgestuurd om de respons onder

dat de EMCDDA-versie kon ontvangen groter was dan het aantal respondenten dat de CBS-versie ontving

deze groepen te verhogen.

(verhouding 3:1). De reden hiervoor was dat de EMCDDA-standaard de basis vormt voor het NPO-onder-

In totaal zijn 57.125 panelleden benaderd om deel te nemen aan het onderzoek. Van 20.28219 respondenten

zoek. De verwachting was dat op basis van de data van het onlinepanel goede informatie over het midde-

ontvingen we (zo goed als) complete data (zie tabel 2.1). Deze respons van 35,5% is vergelijkbaar met

lengebruik van de Nederlandse bevolking verkregen zou worden. De data die verzameld zijn met de CAPI-

andere studies waarbij gebruik wordt gemaakt van onlinepanelonderzoek. Van deze 20.282 respondenten

methode dienden ter controle en geven de mogelijkheid om correcties toe te passen. Het was daarom

hebben 12.715 respondenten de EMCDDA-versie van de vragenlijst ingevuld en 7.567 respondenten de CBS-

32

33


versie. Ook bij het panelonderzoek zijn de beoogde aantallen - 9.000 EMCDDA-vragenlijsten en 3.000 CBS-

2.2 Dataverwerking en -analyse

vragenlijsten (zie schema 2.1) - dus ruimschoots gehaald. In paragraaf 2.2 wordt ingegaan op de gehanteerde wegingsprocedures (§ 2.2.1), het opschonen van het databestand (§ 2.2.2), de wijze van berekening van betrouwbaarheidsintervallen (§ 2.2.3), de opbouw van

Schema 2.1: overeenkomsten en verschillen vragenlijsten

tabellen (§ 2.2.4) en de wijze van data-analyse (§ 2.2.5).

CAPI-methode

Onlinepanelmethode

Uitvoerende instelling

CBS

SSI, bureau voor online veldonderzoek

Versie vragenlijst

CAPI

PAPI*

Versie CBS

Versie EMCDDA

Type vragen

Meeste vragen gelijk aan EMCDDA behalve tabak, alcohol, slaap- en kalmeringsmiddelen.

Extra alcoholvragen (type drank, week, weekend, binge)

Vragen gelijk aan CAPI met alcoholvragen PAPI ingevoegd

Vragen gelijk aan NPO 2001 (EMCDDA-richtlijnen)

2.2.1 Weging CAPI

Beoogd aantal

3.000

Afname

Mondeling

Steekproef Stratificatie

Na afloop van het veldwerk zijn alle verzamelde CAPI-data statistisch gewogen op demografische variabelen die qua verdeling afwijken van de populatieverdeling zoals geregistreerd door het CBS. Door weging kunnen uitspraken over druggebruik onder de Nederlandse bevolking gedaan worden. De CAPI-data zijn gewogen door het CBS op basis van een gestandaardiseerde procedure met het programma BASCULA. Voor het gehanteerde weegmodel verwijzen wij naar bijlage III bij hoofdstuk 2.

3.000

9.000

Schriftelijk (na CAPI)

Internet (self completion)

Internet (self completion)

GBA

GBA

Onlinepanel

Onlinepanel

Geslacht Leeftijd Opleiding

Geslacht Leeftijd Opleiding Regio Culturele herkomst



genomen. Daarbij is eveneens het programma BASCULA gebruikt en is er zoveel mogelijk naar gestreefd

Schaal gebruikt in onderzoek naar sterkte marihuana en Antenne (Bonger Instituut)

Schaal gebruikt in onderzoek naar sterkte marihuana en Antenne (Bonger Instituut)

Korf-plus schaal**

verwijzen wij ook naar bijlage III bij hoofdstuk 2.

Cannabis afhankelijkheid over afgelopen 6 maanden



Geen tolerantie en onthouding gemeten

Geen tolerantie en onthouding gemeten

Wel tolerantie en onthouding gemeten

Voor alle variabelen is gebruik gemaakt van de gegevens van Statline 2005 (Statline, 2006). Voor oplei-

Alleen afgenomen bij mensen die afgelopen 30 dagen hebben geblowd

Alleen afgenomen bij mensen die afgelopen 30 dagen hebben geblowd

Afgenomen bij mensen die afgelopen jaar meer dan 10 keer hebben geblowd

2.2.2 Non-valid cases

Online

Regio Culturele herkomst Schaal cannabisafhankelijkheid

EMCDDArichtlijnen

Vragen tabak, alcohol en slaap- en kalmeringsmiddelen wijken (enigszins) af

Alcoholvragen wijken (enigszins) af

Vragen tabak, alcohol en slaap- en kalmeringsmiddelen wijken (enigszins) af

Voor de weging van de onlinepaneldata is de wegingsprocedure van de CAPI-data als uitgangspunt hetzelfde weegmodel aan te houden. Echter, de onlinepaneldata bevatten geen informatie over de burgerlijke staat van respondenten. Vandaar dat er niet kon worden gewogen voor deze variabele. Daarnaast is afgezien van een weging naar enquêtemaand. Voor het aangepaste weegmodel voor de onlinepaneldata Bij de onlinepaneldata is daarnaast een extra weegmodel gehanteerd waarbij ook voor opleiding is gewogen. Deze weging leverde echter weinig verschillen in prevalentieschattingen vergeleken met het weegmodel

Vragen komen (precies) overeen met EMCDDArichtlijnen

zonder de weging voor opleiding. Omdat bij de CAPI-data opleiding niet in de weging is meegenomen, is ervoor gekozen bij de onlinedata het model waarbij niet gewogen wordt voor opleiding te hanteren.

dingsniveau is het jaar 2004 genomen.

Om de datakwaliteit te verhogen is gekeken naar missende waarden op prevalentievariabelen. In voorgaande NPO’s is bepaald dat een goede dataset maximaal drie missende waarden op de ooit-prevalentievariabelen van de 14 verschillende middelen mocht bevatten. NPO 2005 bevat niet 14, maar 9 middelen waarvoor een ooit-prevalentievariabele voorhanden is. Vandaar dat bij de bepaling van non-valid cases niet alleen gekeken is naar missende waarden voor ooitprevalentie van de verschillende middelen, maar ook

* Na de mondelinge afname van de CAPI laten enqueteurs van het CBS nog een schriftelijke vragenlijst achter met een aantal vragen over gevoelige onderwerpen waaronder alcoholgebruik. Deze vragen zijn specifieker dan de vragen van het EMCDDA (gevraagd wordt naar type drank en week & weekendgebruik en binge drinken). De schriftelijke vragenlijsten moeten door de respondenten zelf worden terug gestuurd en de respons is dan ook lager dan op de CAPI. ** De Korf-plus schaal verwijst naar het instrument van Korf e.a. (2004) om cannabisafhankelijkheid te meten, aangevuld met items over tolerantie en ontwenningsverschijnselen.

34

naar missende waarden voor jaarprevalentie en maandprevalentie van de verschillende middelen. Het gaat dan in 2005 om drieëntwintig variabelen per middel. Er bleken geen cases te zijn met meer dan drie missende waarden op de prevalentievariabelen, waarmee de steekproefomvang ongewijzigd bleef.

35


2.2.3 Betrouwbaarheidsintervallen

2.2.5 Data-analyse

De CAPI-steekproef van 2005 is met 4.516 respondenten relatief klein (ter vergelijking: de CAPI-steekproef

Voor vergelijking van de CAPI-methode met de onlinepanelmethode zijn analyses uitgevoerd op de

van 1997 bestond uit 17.590 respondenten van 15 t/m 64 jaar). De grootte van de steekproef is van invloed

gecombineerde dataset van het CBS (CAPI) en SSI (onlinepanel). Verschillen tussen beide methoden zijn

op de nauwkeurigheid van prevalentieschattingen. Met name bij lage prevalentieschattingen van middelen,

met Chi-kwadraten getoetst. Voor de overige analyses voor het jaar 2005 is gebruik gemaakt van de

zoals het geval bij bijvoorbeeld heroïne en LSD, zal een relatief kleine steekproef voor brede betrouw-

dataset van het CBS.

baarheidsintervallen en dus voor minder nauwkeurige prevalentieschattingen zorgen.

Ten behoeve van de trendrapportage zijn wijzigingen aangebracht in de dataset van 1997 en 2001. Het

Omdat bij lage prevalenties asymmetrische betrouwbaarheidsintervallen betrouwbaarder zijn dan

NPO 1997 en 2001 was namelijk gebaseerd op de Nederlandse bevolking van 12 jaar en ouder. Om een

symmetrische, zijn in 2005 - net als in 1997 en 2001 - asymmetrische betrouwbaarheidsintervallen

vergelijking te kunnen maken met 2005 zijn uit de datasets van 1997 en 2001 de respondenten verwijderd

berekend, gebaseerd op logistische transformaties (SAMHSA, 1997).

die jonger zijn dan 15 of ouder dan 64 jaar. Zo bevatten alle drie de datasets gegevens van respondenten van 15 tot en met 64 jaar.

De betrouwbaarheidsintervallen zijn als volgt berekend.

Trendtoetsing heeft plaatsgevonden op een gecombineerde dataset van 1997, 2001 en 2005, met handhaving

1. Het 95% logistisch interval is berekend met behulp van de logistische transformatie van p (L) en de

van bestaande weegfactoren. Voor de gehanteerde analysetechnieken verwijzen wij naar paragraaf 5.1.

standaard error van L:

De data van 2001 zijn niet, zoals in 1997, alleen maar gebaseerd op CAPI-data. Zoals in de inleiding is aangegeven is er in 2001 voor gekozen ook via een ‘multimethod’ methode data te verzamelen, waarbij

√var(p)

respondenten een keuze konden maken uit één van de volgende methoden: een telefonisch interview,

L + 1.96 ( ––––––––––– ) = (A, B)

een schriftelijke vragenlijst per post, een vragenlijst op diskette of een vragenlijst via internet. Door de

pq

MM-dataverzameling zou er strikt genomen sprake kunnen zijn van methode-effecten. Hoewel er bij eerdere trendvergelijkingen tussen de data van 1997 en 2001 vanuit is gegaan dat eventuele methode-

p = geschatte proportie

effecten minimaal waren (logistische regressies lieten kleine verschillen zien), is nu besloten voor het

q=1–p

toetsen van trends (hoofdstuk 5) de meest zuivere vergelijking te maken met alleen CAPI-data, in dit geval

var(p) = variantieschatting van p

de CAPI-data van 1997, 2001 en 2005. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de steekproeven van 2001 en

L = ln (p/q)

2005 relatief klein zijn (respectievelijk 2.312 en 4.516 versus 17.590 in 1997). Zoals eerder aangegeven leidt

var (L) = var (p)/(pq)2

dit bij laag prevalente middelen tot onnauwkeurige prevalentieschattingen. Daarnaast leidt dit tot een vrij lage statistische power om (trend)verschillen in prevalenties op te sporen.

2. Vervolgens is het 95%-betrouwbaarheidsinterval voor p berekend als: 1

1

13

( –––––––––––––––––––––– , –––––––––––––––––––––– ) = (plower, pupper) 1 + exp (-A)

Het European Monitoring Centre for Drugs and Drugs Addiction (EMCDDA) heeft Europese richtlijnen opgesteld voor bevolkingsonderzoek naar middelengebruik. Daarbij is een standaardvragenlijst opgesteld: de European Model

1 + exp (-B)

Questionnaire (EMQ). In de vorige NPO-studies en in de huidige NPO-studie van 2005 is de EMCDDA-standaard als uitgangspunt genomen. Voor meer informatie over de EMQ: zie http://www.emcdda.eu.int/ 14

Voor meer informatie over de Korf-schaal en voor de resultaten gebaseerd op de data over cannabisafhankelijkheid verwijzen wij naar een apart te verschijnen artikel, te verwachten medio 2007.

2.2.4 Tabellen

17

De MiniCensus is een grootschalig onderzoek dat een zeer nauwkeurig beeld geeft van de huishoudenspopulatie in

In de meeste tabellen zijn het aantal ongewogen cases (n) en de percentages van de gewogen steekproef

Nederland. De marktonderzoekbranche werkt sinds jaar en dag met de MiniCensus voor het bepalen van targets voor

weergegeven.

steekproeftrekking en voor het herwegen van de netto steekproeven van het marktonderzoek in Nederland. Deze bron

Door het kleine aantal mensen dat bepaalde middelen zoals heroïne gebruikt, kunnen resultaten niet altijd naar de totale populatie gegeneraliseerd worden. Analoog aan 2001 wordt een schatting als onbetrouw-

geldt als dé standaard voor het ijken van steekproefonderzoek. 18

Voor diverse onderzoeken zijn landen vaak opgedeeld in zogenaamde Nielsen regio’s welke gebruikt worden om een

baar beschouwd als de ongewogen substeekproef (aantal respondenten in een cel) kleiner is dan 50. In

opdeling te krijgen in sociale / economische strata. Voor Nederland zijn er 5 regio’s die gekozen kunnen worden: 1) de

dat geval zijn geen differentiaties naar geslacht, leeftijd en urbanisatiegraad gemaakt. In de tabellen is dit

drie grote steden (Amsterdam, Rotterdam en Den Haag met randgemeenten, 2) Rest West (overige gemeenten in de

aangegeven met een koppelstreepje (-). Als gegevens niet beschikbaar waren, wordt dit aangegeven met

provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht), 3) Noord (provincies Groningen, Friesland en Drenthe), 4) Oost

een punt (.).

(provincies Overijssel, Gelderland en Flevoland) en 5) Zuid (provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg).

36

37

19

Eigenlijk ging het om 20.334 respondenten, maar respondenten die een missende waarde hadden op demografische kenmerken (n = 38), ouder dan 64 jaar waren (n = 12), of van wie de postcode niet geverifieerd kon worden (n = 2) zijn niet in de analyses meegenomen. Dit betekent dat de analyses voor het onlinepanel gebaseerd zijn op data van 20.282 respondenten.

hoofdstuk 3

analyse

Methodologische analyse: vergelijking CAPI- en onlinepanelmethode

38

Nationaal prevalentie onderzoek middelengebruik 2005 Methodologische analyse

Van de 4.516 CAPI-respondenten heeft 85,7% aangegeven thuis of op een andere plaats (werk bijvoorbeeld) toegang te hebben tot internet. Tabel 3.1 laat zien dat respondenten die geen internettoegang hebben relatief oud zijn (in de leeftijdscategorie 45-64 jaar), relatief vaak in sterk tot zeer sterk verstedelijkte en weinig tot niet verstedelijkte gebieden wonen (en dus weinig in matig verstedelijkte gebieden), en relatief vaak een niet-Nederlandse culturele herkomst hebben. Wat middelengebruik betreft laat de tabel zien dat onder respondenten met internettoegang vaker alcoholgebruik in het afgelopen jaar en in de afgelopen maand voorkomt dan onder respondenten zonder internettoegang. Echter, onder respondenten

Hoofdstuk 3

met internettoegang komt minder vaak cannabisgebruik in het afgelopen jaar, minder ooitgebruik van ecstasy, ecstasygebruik in het afgelopen jaar en ooitgebruik van cocaïne voor dan onder respondenten zonder internettoegang. De relatief lage prevalentie van alcoholgebruik onder mensen zonder internettoegang kan samenhangen met het feit dat mensen met een Islamitische geloofsovertuiging iets minder vaak

Methodologische analyse: vergelijking CAPIen onlinepanelmethode

een internetaansluiting thuis hebben. Van de 3.868 CAPI-respondenten met internettoegang was 11,2% lid van een onlinepanel. Verschillen tussen beide groepen worden weergegeven in tabel 3.2. Hieruit blijkt dat panelleden relatief oud zijn (in de leeftijdscategorie 45-64 jaar), vaker in gebieden met een sterke tot zeer sterke urbanisatiegraad wonen en vaker een Nederlandse culturele herkomst hebben. Daarnaast rapporteren panelleden vaker ooitgebruik

In hoofdstuk 3 wordt stilgestaan bij de vergelijking van de CAPI-methode met de onlinepanelmethode.

van cannabis en ecstasy dan niet-panelleden.

Deze vergelijking is van belang om de vraag te beantwoorden welke dataset(s) het best gebruikt kunnen worden om representatieve uitspraken te kunnen doen over het middelengebruik van de algemene bevolking in 2005, maar ook om na te gaan of de onlinemethode in de toekomst een geschikte methode is om

3.2 Verschillen in respons naar dataverzamelingsmethode

de CAPI-methode met zijn teruglopende respons en hoge kosten te vervangen. In paragraaf 3.1 worden de steekproefkaders van beide methoden vergeleken, in paragraaf 3.2 staan

CAPI

verschillen in respons centraal, in paragraaf 3.3 wordt ingegaan op verschillen tussen respondenten en

Ten behoeve van de CAPI-studie is een random steekproef van 7.204 personen getrokken. Zoals in para-

non-respondenten, waarna in paragraaf 3.4 wordt gekeken naar verschillen tussen CAPI-respondenten en

graaf 2.2.2 vermeld, was de respons 62,7% (n=4.516). De non-respons bestond voor het overgrote deel

onlinepanelrespondenten. Tot slot worden in paragraaf 3.5 conclusies weergegeven.

(36,0%) uit daadwerkelijke non-respons en voor 1,3% uit kaderfouten (frame errors). Een kaderfout wordt veroorzaakt door een fout in het steekproefkader. Zo kan een respondent bijvoorbeeld verhuisd zijn, een ander telefoonnummer gekregen hebben of overleden zijn, waardoor hij niet meer deel kan nemen aan het

3.1 Verschillen in steekproefkaders

onderzoek.

Zoals bekend, is gebruik gemaakt van twee verschillende steekproefkaders: de algemene Nederlandse

Online

bevolking (CAPI-methode) en onlinepanelleden. Anders dan bij de CAPI-methode bestaat het steekproef-

Bij de onlinepanelstudie zijn 57.125 onlinepanelleden gevraagd deel te nemen aan het onderzoek. Hier lag

kader van de onlinepanelmethode uit een selecte groep mensen. Om na te gaan óf en in hoeverre deze

de respons op 35,5% (zie tabel 2.1, paragraaf 2.2.2). Voor de onlinepanelstudie is geen informatie voor-

groep afwijkt van de CAPI-steekproef, hebben we het steekproefkader van de onlinepanelmethode verge-

handen over mogelijke kaderfouten.

leken met die van de CAPI-methode. De kenmerken die duidelijk onderscheidend zijn voor het steekproef-

Tabel 3.3 geeft voor de onlinemethode een overzicht van de geplande respons naar strata, gebaseerd op

kader van de onlinepanelmethode zijn: 1) lid zijn van een online access panel, en 2) toegang hebben tot

informatie uit de MiniCensus, en de daadwerkelijk behaalde respons. De tabel laat zien dat voor de meeste

internet. In de CAPI-studie is aan de respondenten gevraagd of zij lid zijn van een online access panel en

strata de geplande respons behaald is, behalve voor de lager opgeleide jonge mannen, waar de respons als

in hoeverre zij toegang hebben tot internet. Deze data zijn gebruikt om te kijken in hoeverre respondenten

percentage van de geplande respons op 60% ligt. De tabel laat echter ook zien dat voor het behalen van

die wel lid zijn van een online access panel en respondenten die dit niet zijn van elkaar verschillen op basis

de geplande respons een groot aantal panelleden benaderd is. De werkelijke respons was erg laag, vooral

van demografische kenmerken en gebruikspatronen. Dezelfde vergelijking is gemaakt tussen respondenten

onder de jongste panelleden (15-24 jaar). Zo lag de respons voor de laagst opgeleide jonge mannen op

die wel en niet toegang hebben tot internet.

20% en voor de laagst opgeleide jonge vrouwen rond de 26%.

40

41


Tabel 3.1 Verschillen tussen respondenten met en zonder internettoegang (in %)1, 2 Toegang tot internet (n=3.868)

Geen toegang tot internet (n=648)

85,7

14,3

Man

49,7

49,2

Vrouw

50,3

50,8

15 – 24

19,0

12,5

25 – 44

43,9

45 – 64

Wel lid van een onlinepanel (n=433)

Niet lid van een onlinepanel (n=3.435)

11,2

88,8

Man

53,8

49,1

Vrouw

46,2

50,9

15 – 24

19,1

19,0

40,9

25 – 44

43,1

49,4

37,1

46,6

45 – 64

37,9

31,6

Zeer sterk verstedelijkt

17,3

19,9


21,2

16,7

Sterk

25,9

26,3

Sterk

31,5

25,1

Matig

21,9

16,5

Matig

18,0

22,5

Weinig

21,8

23,2

Weinig

20,0

22,1

Niet

13,0

14,2

Niet

9,3

13,6

Nederlands

85,8

75,2

Nederlands

87,5

85,6

Niet-westers land

6,3

15,3

Niet-westers land

3,4

6,7

Ander westers land dan Nederland

7,9

9,4

Ander westers land dan Nederland

9,1

7,7

Afgelopen jaar

87,4

74,3

***

Afgelopen jaar

88,3

87,3

Afgelopen maand

80,2

65,0

***

Afgelopen maand

81,0

80,1

Ooit

22,9

20,5

Ooit

31,6

21,6

Afgelopen jaar

5,0

8,1

**

Afgelopen jaar

6,3

4,8

Ooit

3,8

7,5

***

Ooit

5,7

3,5

Afgelopen jaar

0,9

3,1

***

Afgelopen jaar

1,2

0,9

Ooit

3,1

5,2

**

Ooit

3,1

3,1

Afgelopen jaar

0,5

1,0

Afgelopen jaar

0,0

0,6

Ooit

0,5

1,0

Ooit

0,2

0,5

Afgelopen jaar

0,0

0,1

Afgelopen jaar

0,0

0,1

Ooit

1,5

1,8

Ooit

1,2

1,5

Afgelopen jaar

0,5

0,6

Afgelopen jaar

0,2

0,5

Gewogen data

Geslacht

Leeftijd

Urbanisatiegraad

Culturele herkomst

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Heroïne


Tabel 3.2 Verschillen tussen respondenten met en zonder onlinepanellidmaatschap (in %)1, 2, 3

Gewogen data

Geslacht

***

Leeftijd

*

Urbanisatiegraad

***

Culturele herkomst

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Heroïne


1

1

2

2

Gebaseerd op CAPI-gegevens De demografische variabelen geslacht, leeftijd, urbanisatiegraad en culturele herkomst zijn getoetst op het niveau van de variabele; niet op de afzonderlijke categorieën per variabele. *** bij leeftijd wil dan ook zeggen dat de leeftijdsverdeling van respondenten met internettoegang significant verschilt van die van respondenten zonder internettoegang. * p < 0.05 ** p <0.01 *** p < 0.001

42

*

***

*

***

*

Gebaseerd op CAPI-gegevens Lidmaatschap van een onlinepanel is alleen aan respondenten met internettoegang gevraagd (n = 3.868) 3 De demografische variabelen geslacht, leeftijd, urbanisatiegraad en culturele herkomst zijn getoetst op het niveau van de variabele; niet op de afzonderlijke categorieën per variabele. * bij leeftijd wil dan ook zeggen dat de leeftijdsverdeling van respondenten die lid zijn van een onlinepanel significant verschilt van die van respondenten die geen panellid zijn. * p < 0.05 ** p <0.01 *** p < 0.001

43


Tabel 3.3 Geplande en behaalde respons onlinepanel naar steekproefstrata

Demografische kenmerken

Geslacht

Leeftijd

Opleidingniveau

Status onbekend

respondenten als respondenten gevraagd of zij rookten en of en hoe vaak zij in de afgelopen 30 dagen alcohol hadden gedronken. Dit om na te gaan of respondenten en non-respondenten van elkaar verschillen

Respons als % van de geplande respons

Behaalde respons

%

Schatting nationale populatie

Geplande respons

Benaderd

Behaalde respons

%

n

n

n

%

--

--

227

--

--

qua rook- en drinkgedrag. In totaal werden 1.250 onderzoekspersonen succesvol herbenaderd, waarvan 354 oorspronkelijke respondenten, 866 oorspronkelijke weigeraars en 30 mensen waarmee òf geen contact was gelegd, of die aangaven niet in de gelegenheid te zijn geweest om aan het onderzoek deel te nemen tijdens de lopende veldwerkperiode. Door het CBS is op basis van Chi-kwadraattoetsen nagegaan in hoeverre respondenten en non-respondenten van elkaar afwijken op de doelvariabelen (alcoholgebruik en roken), en qua sekse- en

Man

15 - 24 jaar

Laag

4,51

677

2.033

406

60,0

20,0

Man

15 - 24 jaar

Middel

3,64

546

2.132

525

96,2

24,6

opbouw tussen respondenten en non-respondenten (zie tabel 3.4). Ten aanzien van de doelvariabelen blijkt

Man

15 - 24 jaar

Hoog

0,32

48

225

76

158,3

33,8

dat er geen verschil is in het percentage rokers onder respondenten en non-respondenten. Alcoholgebruik

Man

25 - 44 jaar

Laag

6,09

914

3.780

1.236

135,2

32,7

laat wel verschillen zien: onder respondenten bevinden zich meer maandelijkse drinkers dan onder non-

Man

25 - 44 jaar

Middel

8,71

1.307

5.033

1.441

110,3

28,6

Man

25 - 44 jaar

Hoog

6,53

980

3.776

1.123

114,6

29,7

Man

45 - 64 jaar

Laag

8,09

1.214

4.557

2.048

168,7

44,9

op deelname aan het onderzoek groter was onder frequente drinkers (mensen die dagelijks of enkele

Man

45 - 64 jaar

Middel

5,95

893

3.423

1.286

144,0

37,6

keren per week drinken). Uit onderzoek is bekend dat de kans op deelname aan alcoholonderzoek kleiner

Man

45 - 64 jaar

Hoog

5,78

867

3.299

1.260

145,3

38,2

is onder geheelonthouders (o.a. Lahaut et al., 2002). Voor zover bekend is dit de eerste studie die verge-

Vrouw

15 - 24 jaar

Laag

3,87

581

2.242

580

99,8

25,9

Vrouw

15 - 24 jaar

Middel

3,76

564

2.157

670

118,8

31,1

Vrouw

15 - 24 jaar

Hoog

0,45

68

290

126

185,3

43,4

Vrouw

25 - 44 jaar

Laag

6,89

1.034

4.209

1.462

141,4

34,7

Vrouw

25 - 44 jaar

Middel

9,31

1.397

5.458

1.861

133,2

34,1

Vrouw

25 - 44 jaar

Hoog

5,86

879

3.419

1.150

130,8

33,6

leeftijdsopbouw. Uit deze analyses komt naar voren dat er geen verschillen bestaan in sekse- en leeftijds-

respondenten. Ook de frequentievraag bij alcoholgebruikers toont verschillen: het aantal mensen dat dagelijks of meerdere keren per week alcohol gebruikt is groter onder respondenten dan onder nonrespondenten. Geconcludeerd moet dus worden dat sprake is van selectieve non-respons, waarbij de kans

lijkbare resultaten laat zien voor mensen die niet frequent drinken (één maal per week of minder). Dit betekent dat vooral de 6+-prevalentie20 ten gevolge van selectieve non-respons een overschatting kan zijn. Aanvullende analyses om interactie-effecten te toetsen tussen alcohol en roken aan de ene kant en geslacht en leeftijd aan de andere kant, lieten geen significante verschillen zien. Tabel 3.4 Sekse, leeftijdsopbouw, rookgedrag en alcoholgebruik bij respondenten en non-respondenten CAPI-methode (in %)1

Gewogen data Vrouw

45 - 64 jaar

Laag

11,05

1.658

5.803

2.757

166,3

47,5

Vrouw

45 - 64 jaar

Middel

5,43

815

2.940

1.334

163,7

45,4

Vrouw

45 - 64 jaar

Hoog

3,75

563

2.070

941

167,1

45,5

100

15.000

57.073

20.282

135.2

35.5

Totaal

3.3 Verschillen tussen respondenten en non-respondenten Zowel bij het onlinepanelonderzoek als bij het CAPI-onderzoek is een non-responsonderzoek uitgevoerd. CAPI

Respondenten (%) (n=354)

Non-respondenten (%) (n=866)

Sekse

Man Vrouw

49 51

52 48

Leeftijd

15 - 24 25 - 44 45 - 64

18 36 46

15 39 46

Tabak

Rookt niet Rookt wel

72 28

75 25

Alcohol

Geen alcohol afgelopen maand Wel alcohol afgelopen maand

20 80

39 61

**

Frequentie alcoholgebruik afgelopen maand

Dagelijks Meerdere keren per week Een maal per week Minder dan eens per week

22 25 36 16

13 21 43 24

*

Het non-responsonderzoek voor de CAPI-methode bestond uit het herbenaderen van ongeveer 10% van de steekproef, waarbij zowel respondenten als non-respondenten werden gevraagd om nog een aantal vragen te beantwoorden. Deze vragen gingen bij respondenten over de manier waarop het interview was verlopen. Bij non-respondenten werden vragen gesteld over de reden van weigering. Daarnaast werd aan zowel non44

1

Toetsing heeft plaatsgevonden op het niveau van de variabele; niet op de afzonderlijke categorieën per variabele. * bij frequentie alcoholgebruik afgelopen maand wil dan ook zeggen dat de frequentieverdeling bij respondenten significant afwijkt van die bij non-respondenten. * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

45


Online

Tabel 3.5 Kenmerken van respondenten en non-respondenten van de onlinepanelmethode (in %)1

Voor het non-responsonderzoek bij de onlinemethode was het niet mogelijk om de traditionele methode van herbenadering te volgen. Reden hiervoor is dat volgens de medewerkers van SSI panelleden de

Gewogen data

mogelijkheid moeten hebben om deelname aan het onderzoek te weigeren zonder daar verder nog over

Geslacht

te worden benaderd via extra e-mails. Vandaar dat SSI de procedure heeft geen herbenaderingspogingen te ondernemen wanneer respondenten aangeven dat zij niet wensen deel te nemen aan een onderzoek.

Leeftijd

Wel worden herhaalde oproepen tot deelname aan het onderzoek via e-mail verstuurd indien panelleden

Respondenten (n = 20.282)

Non-respondenten (n = 1.991)

Man

46,3

51,6

Vrouw

53,7

48,4

15 – 24

11,8

18,3

25 – 44

40,8

47,6

45 – 64

47,4

34,1

Missing

--

0,1

***

***

niet hebben gereageerd. Daarnaast is van alle panelleden een aantal demografische kenmerken bekend. Dit betekent dat verschillen tussen non-respondenten en respondenten kunnen worden nagegaan als het gaat om demografische kenmerken als sekse, leeftijd, regio, en opleidingsniveau. Om daarnaast extra

Laag

42,1

38,4

betreft middelengebruik, is een andere constructie bedacht met behulp van een screener. In de e-mail met

Opleidingsniveau

Middel

34,9

38,1

de oproep tot deelname aan het onderzoek is een link aangebracht waarop panelleden konden klikken als

Hoog

23,0

22,8

Missing

--

0,6

Nederlands

88,9

72,3

Niet-westers land

3,5

6,5

worden beantwoord met “ja” of “nee”.

Westers land (ander dan NL)

7,6

7,3

In tegenstelling tot de kenmerken als sekse, leeftijd, en opleidingsniveau, bleek dat informatie over

Missing

--

14,0

de 3 grote steden

14,3

16,6

West

31,4

30,8

Noord

10,5

9,8

Oost

19,9

19,9

denten en non-respondenten zijn. De resultaten suggereren dat er in de huidige onlinepanelstudie een

Zuid

23,9

22,9

oververtegenwoordiging is van vrouwen, van 45-64-jarigen, van respondenten met een laag opleidings-

Missing

--

4,7

informatie te verkrijgen over de mate waarin respondenten en non-respondenten verschillen voor wat

ze niet wensten deel te nemen. Daarbij werd gevraagd of non-respondenten toch drie korte vragen wilden

***

beantwoorden zodat inzicht kon worden verkregen in mogelijke verschillen tussen mensen die wel en Culturele herkomst

niet deelnemen aan het onderzoek. Dit waren de vragen: “Rookt u?”, “Drinkt u wel eens alcoholhoudende drank?”, en “Heeft u de afgelopen 30 dagen cannabis (hasj of marihuana) gebruikt?”. De vragen konden

de culturele herkomst en de regio waarin men woont nog niet van alle panelleden bekend was bij SSI.

Nederlandse regio’s

Panelleden voor wie dit het geval was, kregen bij de drie vragen over middelengebruik daarnaast ook een aantal extra vragen over culturele herkomst en/of regio.

***

***

De resultaten van de non-responsstudie voor de onlinepanelmethode staan in tabel 3.5 en 3.6. De resultaten in tabel 3.5 laten zien dat er significante verschillen in demografische kenmerken tussen respon-

niveau (respondenten met een gemiddeld opleidingsniveau lijken ondervertegenwoordigd), van respondenten met een Nederlandse of Westerse afkomst en van respondenten buiten de drie grote steden (Amsterdam, Rotterdam en Den Haag met randgemeenten). Naast demografische kenmerken is gekeken

1

Toetsing heeft plaatsgevonden op het niveau van de variabele; niet op de afzonderlijke categorieën per variabele. *** bij leeftijd wil dan ook zeggen dat de leeftijdsverdeling bij respondenten significant afwijkt van die bij non-respondenten. * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

naar verschillen in middelengebruik tussen respondenten (n=20.282) en non-respondenten. Tabel 3.6 laat zien dat non-respondenten significant minder rookten en alcohol gebruikten. Dit betekent dus dat de prevalenties van roken en drinken in de onlinestudie overschat kunnen zijn. Voor cannabisgebruik zijn

Tabel 3.6 Middelengebruik van alle respondenten en een deelsteekproef van non-respondenten van de onlinepanelmethode (in %)

geen significante verschillen gevonden. Gewogen data

Non-respondenten (n = 1.991)

Tabak

Rookt u?

41,6

37,5

***

Alcohol

Drinkt u wel eens alcoholhoudende drank?

82,8

76,6

***

Cannabis

Heeft u in de afgelopen 30 dagen cannabis (hasj of marihuana) gebruikt?

5,9

6,6

* p < 0.05

46

Respondenten (n = 20.282)

** p < 0.01

*** p < 0.001

47


3.4 Verschillen tussen CAPI-respondenten en respondenten uit het onlinepanel

Tabel 3.8 Kenmerken van respondenten van de CAPI-methode en onlinepanelmethode (in %)1 CAPI (n = 4.516)

Onlinepanel (n = 20.282)

Man

49,6

50,5

Vrouw

50,4

49,5

15 – 24

18,1

17,7

kenmerken tussen beide groepen zien. De onlinepanelleden zijn in vergelijking tot de CAPI-respondenten

25 – 44

43,4

43,7

vaker vrouw, ouder, wonen vaker in gebieden met een (zeer) sterke urbanisatiegraad en hebben vaker een

45 – 64

38,5

38,6


17,7

18,5

Sterk

26,0

27,0

Matig

21,1

21,3

Weinig

22,0

20,8

Niet

13,2

12,5

Nederlands

84,2

88,9

Niet-westers land

7,7

3,9


8,1

7,3

Gewogen data

Demografische kenmerken

Geslacht

Om na te gaan of CAPI-respondenten verschillen van respondenten uit het onlinepanel, zijn beide groepen vergeleken op een aantal demografische kenmerken. De resultaten hiervan zijn weergeven in tabel 3.7 Leeftijd

(ongewogen data) en 3.8 (gewogen data). De ongewogen data laten grote verschillen in demografische

Nederlandse culturele herkomst. Echter, na weging zijn geen significante verschillen meer waar te nemen,

Urbanisatiegraad

behalve voor culturele herkomst. Zoals tabel 3.9 laat zien namen verhoudingsgewijs meer respondenten met een niet-westerse afkomst aan de CAPI-studie deel dan aan het onlinepanelonderzoek.

Tabel 3.7 Kenmerken van respondenten van de CAPI-methode en de onlinepanelmethode (in %)1 CAPI (n = 4.516)


Man

48,4

46,3

Vrouw

51,6

53,7

15 – 24

17,8

11,8

25 – 44

41,4

40,8

45 – 64

40,9

47,4


13,0

18,2

Sterk

26,0

31,9

Matig

22,1

22,0

gebruik onder onlinepanelleden hoger ligt dan onder CAPI-respondenten.

Weinig

24,2

17,9

Daarnaast is voor beide methoden gekeken of er verschillen zijn in middelengebruik naar demografische

Niet

14,8

10,0

kenmerken (voor tabellen, zie overige tabellen bij hoofdstuk 3). Tabel I laat zien dat zowel voor mannen

Nederlands

85,0

88,9

Niet-westers land

6,9

3,5

in het afgelopen jaar en in de afgelopen maand. Ook bij uitsplitsing van prevalentiecijfers naar leeftijds-


8,1

7,6

categorie (tabel II) en urbanisatiegraad (tabel III) vormt alcoholgebruik de enige uitzondering op de

Ongewogen data Geslacht

Leeftijd

Urbanisatiegraad

Culturele herkomst *

***

***

***

1

Toetsing heeft plaatsgevonden op het niveau van de variabele; niet op de afzonderlijke categorieën per variabele. *** bij culturele herkomst wil dan ook zeggen dat de verdeling naar culturele herkomst van CAPI-respondenten significant afwijkt van die van onlinerespondenten. * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

Prevalentiecijfers middelengebruik In tabel 3.9 worden prevalentiecijfers voor middelengebruik van CAPI-respondenten en respondenten van het onlinepanel weergegeven21. Het algemene beeld dat uit de tabel naar voren komt is dat het middelen-

als voor vrouwen de prevalentiecijfers bij de onlinepanelmethode hoger zijn dan of gelijk zijn aan de Culturele herkomst

***

prevalentiecijfers bij de CAPI-methode. Een uitzondering hierop vormt het alcoholgebruik van mannen

regel dat de onlinepanelprevalenties hoger of gelijk zijn aan de CAPI-prevalenties. Alcoholgebruik in de 1

Toetsing heeft plaatsgevonden op het niveau van de variabele; niet op de afzonderlijke categorieën per variabele. *** bij leeftijd wil dan ook zeggen dat de leeftijdsverdeling bij respondenten significant afwijkt van die bij non-respondenten. * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

afgelopen maand is in de leeftijdscategorieën van 25-44 en van 45-64 jaar bij de CAPI-methode hoger, evenals alcoholgebruik in het afgelopen jaar voor de leeftijdscategorie van 45-64 jaar. Bij niet tot sterk verstedelijkte gebieden ligt de prevalentie van alcoholgebruik in de afgelopen maand hoger bij de CAPImethode dan bij de onlinepanelmethode.

48

49


Tabel 3.9 Vergelijking CAPI- en onlinepanelmethode wat betreft prevalentiecijfers middelengebruik Gewogen data

Alcohol

kenmerken aanzienlijk verschillen van onlinepanelrespondenten, waarbij de verdeling naar demografische kenmerken bij de CAPI-methode meer op die van de Nederlandse bevolking lijkt.

CAPI (n = 4.516)

Online panel (n = 20.282)

Afgelopen jaar

85,4

87,1

Afgelopen maand

77,9

76,9

Ooit

22,5

30,4

***

Afgelopen jaar

5,4

10,3

***

de onlinepaneldata niet alleen gebaseerd zijn op verschillen in (selectieve) non-respons en verschillen in

Ooit

4,3

7,1

***

steekproefkader. Op basis van de literatuur weten we dat deze verschillen in prevalentiecijfers ook het

Afgelopen jaar

1,2

2,2

***

Ooit

3,4

6,1

***

Afgelopen jaar

0,6

1,8

***

antwoorden dan wanneer zij zelf antwoorden kunnen invullen (self-completion methode). Een interviewer

Ooit

1,5

2,7

***

completion methode zoals CAPI zal naar verwachting tot onderrapportage van middelengebruik leiden en

Afgelopen jaar

0,5

1,3

***

zal waarschijnlijk minder betrouwbare data opleveren dan een zelfinvulmethode (de Leeuw, 1992). In over-

Aangezien de CAPI-studie gebaseerd is op een aselecte steekproef van de algemene Nederlandse bevol***

king en bovendien een hoge respons laat zien, kunnen we concluderen dat de CAPI-steekproef een betere representativiteit laat zien dan de onlinepanelmethode. Alhoewel de resultaten impliceren dat de representativiteit van de CAPI-data beter is dan die van de

Cannabis

Ecstasy

onlinepaneldata, dient opgemerkt te worden dat verschillen in prevalentiecijfers tussen de CAPI-data en

gevolg kunnen zijn van methodeverschillen (mode-effects). Diverse studies tonen aan dat wanneer respondenten door een interviewer over gevoelige zaken (bijvoorbeeld recent harddruggebruik) worden onder-

Cocaïne


vraagd (interviewer completion methode), de respondenten sneller geneigd zijn om sociaal wenselijk te

eenstemming met dit idee laten bijvoorbeeld de interviewer completion data van NPO 2001 voor bijna alle * p < 0.05

** p < 0.01

*** p < 0.001

middelen een iets lagere prevalentie zien dan de self-completion data van het Permanent Onderzoek Leef Situatie (POLS Jongeren) van het CBS (Abraham & Jol, 2001). Ook in het huidige onderzoek (NPO 2005) blijken de cijfers van de onlinepanelmethode voor alle middelen (alcohol, cannabis, ecstasy, cocaïne en

3.5 Conclusies

prestatieverhogende middelen) hogere prevalenties te laten zien dan de CAPI-cijfers. Omdat de CAPI-methode echter een meer representatieve steekproef bevat (beter steekproefkader, betere

In dit hoofdstuk zijn de CAPI-methode en de onlinepanelmethode met elkaar vergeleken. Deze vergelijking

respons en minder aanwijzingen voor selectieve non-respons) concluderen we dat de voordelen van de

is van belang om de vraag te kunnen beantwoorden welke dataset(s) het best gebruikt kunnen worden om

CAPI-methode groter zijn dan de nadelen. Om die reden zullen we in de navolgende hoofdstukken alleen

representatieve uitspraken te doen over het middelengebruik onder de algemene bevolking in 2005, en

de data van de CAPI-methode presenteren; de onlinepaneldata worden buiten beschouwing gelaten.

om na te gaan of de onlinemethode in de toekomst een geschikte methode is om de CAPI-methode met

Vanwege de teruglopende respons, maar vooral de hoge kosten van de CAPI-methode, blijft het echter

zijn teruglopende respons en hoge kosten te vervangen.

zinvol om te zoeken naar andere onderzoeksmethoden. De onlinepanelmethode biedt in dit opzicht

Allereerst is het van belang om te benadrukken dat een voordeel van de CAPI-methode boven de online-

perspectief en heeft het voordeel van een zelfinvulmethode. Er zal echter een oplossing gezocht moeten

panelmethode is dat het oorspronkelijke steekproefkader bij de CAPI-methode bekend is, terwijl dit bij de

worden voor de zelfselectie-effecten en de relatief grote selectieve non-respons binnen deze onderzoeks-

onlinepanelmethode niet het geval is. De CAPI-studie is gebaseerd op een aselecte steekproef van de alge-

methode. Voor een volgende meting van het NPO is het raadzaam om opnieuw beide methoden (CAPI en

mene Nederlandse bevolking, terwijl de onlinepanelmethode gebaseerd is op een steekproef van vrijwillige

onlinepanel) te gebruiken. Ten behoeve van de vraag of het middelengebruik toe- of afneemt (trendrap-

deelnemers aan een onlinepanel. Dit brengt een verhoogd risico van zelfselectie-effecten met zich mee.

portage) kunnen de huidige onlinepaneldata immers dan heel goed gebruikt worden, en hebben zij het

De resultaten van de non-responsstudie van de CAPI-methode lieten geen verschillen tussen respondenten en

voordeel van een relatief grote steekproefomvang en lage kosten.

non-respondenten zien op demografische kenmerken (geslacht en leeftijd). Voor de onlinepanelmethode was dit wel het geval: vrouwen, 45-64-jarigen, lager opgeleiden en autochtone Nederlanders hebben vaker aan het onderzoek deelgenomen. Daarnaast kwam uit de non-responsstudies naar voren dat respondenten van beide studies significant vaker drinkers waren dan non-respondenten. Daarnaast liet de non-responsstudie van de onlinepanelmethode zien dat respondenten significant vaker rookten dan non-respondenten; dit was niet het geval bij de CAPI-methode. Deze resultaten impliceren dat bij beide studies sprake is van selectieve non-respons (non-respons die gevolgen heeft voor de prevalentie van middelengebruik), maar dat deze selectieve non-respons groter lijkt bij de onlinepanelmethode dan bij de CAPI-methode. Dit beeld wordt bevestigd door de bevinding dat CAPI-respondenten met betrekking tot demografische 50

51


Overige tabellen hoofdstuk 3

Tabel II Prevalentie middelengebruik voor CAPI en onlinepanel, uitgesplitst naar leeftijd (in %)

Tabel I

Prevalentie middelengebruik voor CAPI en onlinepanel, uitgesplitst naar geslacht

Tabel II

Prevalentie middelengebruik voor CAPI en onlinepanel, uitgesplitst naar leeftijd

Tabel III

Prevalentie middelengebruik voor CAPI en onlinepanel, uitgesplitst naar urbanisatiegraad

Gewogen data

Alcohol

Tabel I Prevalentie middelengebruik voor CAPI en onlinepanel, uitgesplitst naar geslacht (in %) Gewogen data

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne


CAPI (n = 4.516)

Cannabis


CAPI (n = 4.516)

Online (n = 20.282)

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

Totaal

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

Totaal

Afgelopen jaar

85,5

83,9

87,1

85,4

90,3

86,7

86,0

87,1

Afgelopen maand

76,2

75,2

81,9

77,9

77,4

75,2

78,7

76,9

Ooit

28,3

29,2

12,3

22,5

41,6

37,3

17,5

30,4

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Afgelopen jaar

11,4

6,4

1,5

5,4

24,6

10,7

3,4

10,3

Afgelopen jaar

91,0

79,9

90,0

84,1

Afgelopen maand

5,3

4,8

0,7

3,3

13,91

6,81

1,61

5,71

Afgelopen maand

86,0

70,0

83,2

70,5

Ooit

5,1

7,1

0,9

4,3

11,2

10,5

1,3

7,1

Ooit

29,1

16,1

32,5

28,3

Afgelopen jaar

2,7

1,5

0,2

1,2

4,7

2,8

0,4

2,2

Afgelopen jaar

7,8

3,1

11,5

9,2

Afgelopen maand

0,7

0,5

0,1

0,4

1,3

1,1

0,2

0,8

Ooit

2,8

5,3

1,6

3,4

7,9

8,5

2,6

6,1

Ecstasy

Cocaïne

1

Afgelopen maand

5,2

1,5

6,5

4,9

Ooit

6,6

2,1

8,0

6,1

Afgelopen jaar

1,0

0,9

0,1

0,6

3,4

2,6

0,2

1,8

Afgelopen jaar

2,0

0,5

2,6

1,7

Afgelopen maand

0,4

0,4

0,1

0,3

1,8

1,1

0,1

0,8

Afgelopen maand

0,5

0,2

1,0

0,6

Ooit

2,0

2,6

1,6

2,1

5,1

5,7

2,4

4,3

Ooit

5,2

1,6

7,5

4,8

Afgelopen jaar

0,9

0,3

0,0

0,3

2,0

1,1

0,2

0,9

Afgelopen jaar

0,9

0,3

2,4

1,3

Afgelopen maand

0,4

0,3

0,0

0,2

0,9

0,6

0,1

0,5

Afgelopen maand

0,4

0,2

1,2

0,5

Ooit

0,7

1,5

1,5

1,4

1,5

2,7

1,7

2,1

Ooit

3,2

1,0

5,1

3,5

Afgelopen jaar

0,2

0,0

0,1

0,1

0,4

0,1

0,0

0,1

Afgelopen jaar

0,4

0,3

1,1

0,6

Afgelopen maand

0,0

0,0

0,1

0,0

0,1

0,0

0,0

0,0

Afgelopen maand

0,3

0,1

0,6

0,3

Ooit

0,1

0,6

0,7

0,6

0,6

0,9

0,7

0,8

Ooit

2,3

0,4

2,8

1,5

Afgelopen jaar

0,0

0,1

0,1

0,0

0,2

0,1

0,0

0,1

Afgelopen jaar

0,2

0,0

0,2

0,1

Afgelopen maand

0,0

0,0

0,1

0,0

0,1

0,1

0,0

0,0

Afgelopen maand

0,0

0,0

0,1

0,0

Prestatieverhogende

Ooit

3,3

1,8

0,4

1,5

4,3

3,5

1,0

2,7

Ooit

0,8

0,3

1,0

0,6

middelen

Afgelopen jaar

1,7

0,5

0,0

0,5

1,9

1,8

0,5

1,3

Afgelopen jaar

0,0

0,0

0,1

0,0

Afgelopen maand

.

.

.

.

0,8

0,4

0,1

0,3

Afgelopen maand

0,0

0,0

0,1

0,0

Ooit

2,8

0,3

4,0

1,3

Afgelopen jaar

0,8

0,2

2,0

0,6

Afgelopen maand

.

.

0,5

0,2

Amfetamine

LSD

Heroïne

1

Deelbestand CBS van onlinebestand (n = 7567) (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst

1 Deelbestand CBS van onlinebestand (n = 7.567). (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst

52

53


Tabel III Prevalentie middelengebruik voor CAPI en onlinepanel, uitgesplitst naar urbanisatiegraad (in %) Gewogen en (ongewogen data)

CAPI (%) (n = 4.516)

20

21

Alcohol

Zeer sterk

Sterk

Matig

Niet

Afgelopen jaar

80,4

85,8

86,6

86,1

Afgelopen maand

72,9

78,3

79,4

Ooit

37,5

24,6

Afgelopen jaar

10,8

5,8

6+-prevalentie: in het afgelopen half jaar wel eens 6 of meer glazen alcoholhoudende drank op één dag gedronken hebben

Online (%) (n = 20.282) Zeer sterk

Sterk

Matig

Niet

88,6

86,2

86,5

87,4

88,0

87,3

78,4

80,9

86,6

76,0

77,4

77,3

77,9

20,2

15,5

13,9

42,0

33,1

27,0

24,4

23,5

4,3

3,2

3,0

15,2

11,1

8,7

7,9

8,4

Zoals in hoofdstuk 2 is aangegeven, wijkt de CAPI-vragenlijst af van de EMCDDA-standaard. Dit omdat voor de dataverzameling van het NPO is aangesloten bij het POLS van het CBS. Omdat voor tabak vragen omtrent het gebruik in het afgelopen jaar en in de afgelopen maand niet in de vragenlijst zijn opgenomen, zijn voor 2005 de jaarprevalentie en maandprevalentie van tabak onbekend. Voor alcohol is om vergelijkbare reden de ooitprevalentie onbekend.

Cannabis

6,5

4,4

4,2

4,21

11,3

8,2

5,2

5,0

4,9

0,8

3,5

2,4

1,7

1,6

1,4

0,2

0,3

1,4

0,8

0,5

0,7

0,5

2,5

1,4

0,7

11,4

6,8

4,5

3,9

3,5

0,9

0,4

0,2

0,2

3,3

2,0

1,2

1,3

1,1

0,5

0,5

0,2

0,2

0,0

1,4

1,1

0,6

0,6

0,4

Ooit

4,1

2,2

2,6

1,3

0,3

7,3

4,4

3,6

2,8

3,4

Afgelopen jaar

0,4

0,4

0,2

0,2

0,2

1,1

0,8

1,0

0,7

1,1

Afgelopen maand

0,4

0,2

0,1

0,2

0,2

0,6

0,5

0,5

0,4

0,2

Ooit

2,5

1,8

0,9

1,1

0,3

4,1

2,3

1,3

1,5

1,3

Afgelopen jaar

0,1

0,0

0,1

0,1

0,0

0,2

0,1

0,1

0,2

0,1

Afgelopen maand

0,1

0,0

0,0

0,0

0,0

0,1

0,1

0,0

0,0

0,0

Ooit

0,8

0,8

0,6

0,3

0,2

1,5

1,0

0,5

0,5

0,5

Afgelopen jaar

0,0

0,2

0,0

0,0

0,0

0,2

0,1

0,0

0,0

0,0

Afgelopen maand

0,0

0,1

0,0

0,0

0,0

0,1

0,1

0,0

0,0

0,0

Prestatieverhogende

Ooit

2,1

1,9

1,8

1,0

0,5

3,2

3,0

2,5

2,4

2,0

middelen

Afgelopen jaar

0,5

0,5

0,8

0,3

0,5

1,4

1,4

1,2

1,3

1,1

Afgelopen maand

.

.

.

.

.

0,3

0,5

0,2

0,5

0,2

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne

Afgelopen maand

7,5

3,2

2,5

2,0

1,5

9,1

Ooit

9,6

4,1

4,3

2,0

1,7

Afgelopen jaar

3,1

1,0

1,0

0,4

Afgelopen maand

0,8

0,4

0,1

Ooit

7,6

4,4

Afgelopen jaar

1,1

Afgelopen maand

1

1

1

1

1

Deelbestand CBS van onlinebestand (n = 7567) (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst

54

55

hoofdstuk 4

prevalenties Prevalenties, incidenties en continueringcijfers 2005

56

Nationaal prevalentie onderzoek middelengebruik 2005 Prevalenties, incidenties en continueringscijfers 2005

tingen zijn 95%-betrouwbaarheidsintervallen berekend. Het 95%-betrouwbaarheids-interval betekent dat we er voor 95% zeker van kunnen zijn dat het werkelijk aandeel (bij prevalenties) of aantal (bij populatieschattingen) gebruikers van een bepaald middel binnen het interval ligt. De intervallen voor middelen met een lage prevalentie (heroïne, LSD e.d.) zijn relatief groot. Dit betekent dat de schattingen voor deze middelen met veel voorzichtigheid bekeken dienen te worden. Om na te gaan of er verschillen in middelengebruik zijn tussen mannen en vrouwen, tussen verschillende leeftijdscategorieën en tussen gebieden die verschillen in urbanisatiegraad, zijn in tabel 4.2 t/m 4.4 de

Hoofdstuk 4

prevelantiecijfers voor 2005 uitgesplitst naar deze demografische kenmerken. Zoals in hoofdstuk 2 is aangegeven, is de differentiatie naar demografische kenmerken alleen uitgevoerd als de substeekproef (aantal respondenten in een cel) groter is dan 50.

Prevalenties, incidenties en continueringcijfers 2005

Incidentie Bij incidentie van middelengebruik gaat het om het percentage van de totale onderzoekspopulatie dat in het afgelopen jaar begonnen is met het gebruik van een bepaald middel. Bij incidentie gaat het dus om nieuwe gebruikers in het afgelopen jaar. Incidenties geven enig inzicht in de verspreiding van een middel onder de totale populatie. Een toename van de incidentie doet vermoeden dat de ooitprevalentie gaat stijgen, terwijl een afname van de incidentie een afname in ooitprevalentie voorspelt. Incidenties zijn

In hoofdstuk 4 staat beantwoording van de eerste twee onderzoeksvragen centraal:

gebaseerd op de leeftijd van de respondent en de leeftijd van eerste gebruik. Als het verschil tussen beide

1. Wat is in 2005 de prevalentie, incidentie en continuering van het gebruik van drugs, alcohol, tabak,

maximaal één jaar is, gaat het om een nieuwe gebruiker in het afgelopen jaar. In tabel 4.5 zijn de inciden-

slaap- en kalmeringsmiddelen en prestatieverhogende middelen onder de algemene bevolking van 15

tiecijfers van 2005 weergegeven. In 4.6 t/m 4.8 zijn deze uitgesplitst naar geslacht, leeftijd en urbanisa-

t/m 64 jaar?

tiegraad. Gezien de relatief kleine steekproef in 2005 zijn voor dit jaar slechts een beperkt aantal uitsplit-

2. Wat is in 2005 de prevalentie, incidentie en continuering van het gebruik van drugs, alcohol, tabak,

singen naar de genoemde demografische kenmerken mogelijk.

slaap- en kalmeringsmiddelen en prestatieverhogende middelen onder de algemene bevolking van 15 t/m 64 jaar, gedifferentieerd naar geslacht, leeftijdsgroep en urbanisatiegraad?

Continuering

Op basis van de bevindingen in hoofdstuk 3, worden deze onderzoeksvragen beantwoord met behulp van

In tabel 4.9 zijn voor 2005 de continueringcijfers voor het afgelopen jaar en de afgelopen maand weerge-

de CAPI-dataset. De onlinedata worden buiten beschouwing gelaten.

geven. Continuering voor het afgelopen jaar laat het aandeel ooitgebruikers zien dat heeft aangegeven ook in het afgelopen jaar te hebben gebruikt. Continuering voor de afgelopen maand laat het aandeel ooit-

In paragraaf 4.1 wordt kort ingegaan op de begrippen prevalentie, populatieschatting, incidentie en continue-

gebruikers zien dat heeft aangegeven ook in de afgelopen maand te hebben gebruikt. Continueringcijfers

ring. Vervolgens worden in paragraaf 4.2 voor de verschillende middelen de cijfers voor 2005 gepresenteerd.

geven een indicatie van hoeveel mensen die hebben geëxperimenteerd met een middel hier ook mee door-

Vanwege het grote aantal tabellen in hoofdstuk 4 worden deze niet in de tekst, maar aan het einde van het

gaan na de experimenteerfase.

hoofdstuk weergegeven.

In tabel 4.10 t/m 4.12 zijn de continueringcijfers uitgesplitst naar geslacht, leeftijd en urbanisatiegraad.

4.1 Begripsomschrijving

4.2 Stand van zaken 2005: prevalenties, incidenties en continueringcijfers per (groep) middel(en)

Prevalentie en populatieschatting Prevalentie van middelengebruik is het aandeel van de totale onderzoekspopulatie dat op een bepaald

Tabak en alcohol

moment (bijv. ooit, afgelopen jaar of afgelopen maand) een bepaald middel gebruikt. In tabel 4.1 zijn de

Zoals in hoofdstuk 2 is aangegeven, wijkt de CAPI-vragenlijst af van de EMCDDA-standaard. Dit omdat

prevalentiecijfers voor 2005 weergegeven, evenals de populatieschattingen. De populatieschattingen

voor de dataverzameling van het NPO is aangesloten bij het POLS van het CBS. Omdat voor tabak vragen

geven naar schatting aan hoeveel Nederlanders van 15 t/m 64 jaar een bepaald middel ooit, in het afge-

omtrent het gebruik in het afgelopen jaar en in de afgelopen maand niet in de vragenlijst zijn opgenomen,

lopen jaar of in de afgelopen maand gebruikt hebben. Voor zowel de prevalenties als de populatieschat-

zijn voor 2005 voor tabak de jaarprevalentie, de maandprevalentie en het continueringcijfer onbekend.

58

59


Voor alcohol is om vergelijkbare reden de ooitprevalentie en het continueringcijfer onbekend.

voor de oudste groep juist het laagst is (29,6% tegenover 40,1 (15-24 jaar) en 36,5% (25-44 jaar). Uit tabel

Om toch een indicatie te krijgen van de prevalentie van roken, is gekeken naar het aantal dagelijks rokers

4.4 valt op te maken dat de jaarprevalentie en maandprevalentie van alcohol in zeer sterk verstedelijkte

en het aantal zware rokers. Bij zware rokers gaat het om het aantal personen dat 20 of meer sigaretten

gebieden afwijkt ten opzichte van de overige gebieden. In zeer sterk verstedelijkte gebieden liggen de

per dag rookt. Voor alcohol is als extra variabele meegenomen ‘in het afgelopen half jaar wel eens 6 of

jaar- en maandprevalenties het laagst (resp. 80,4 en 72,9%). De 6+-prevalentie wijkt juist voor niet-verste-

22

meer glazen alcoholhoudende drank op één dag drinken’ (‘6+-prevalentie’) .

delijkte gebieden significant af van de overige gebieden (zie tabel 4.4). In niet-verstedelijkte gebieden komen de meeste mensen voor die in het afgelopen half jaar wel eens 6 of meer glazen alcohol op één dag

Tabak

hebben gedronken (6+-prevalentie in niet-verstedelijkte gebieden is 40,0%).

Tabak is na alcohol het meest gebruikte middel. De ooitprevalentie van tabak ligt in 2005 op 61,6%. Ruim

In 2005 ligt de jaarincidentie van alcohol op 2,2% (zie tabel 4.5). Er zijn geen significante verschillen in

een kwart (26,9%) van de Nederlanders tussen 15 en 65 jaar rookt dagelijks. Ongeveer een derde van de

jaarincidentie naar geslacht en urbanisatiegraad waar te nemen (zie tabel 4.6 en 4.8). Tabel 4.7 laat zien

dagelijks rokers (8,7% van de totale populatie) rookt 20 of meer sigaretten per dag en behoort daarmee

dat de startende alcoholgebruikers zich voornamelijk in de leeftijdscategorie van 15 tot 25 jaar bevinden

tot de categorie ‘zware roker’ (zie tabel 4.1).

(11,5% (15-24 jaar) tegenover 0,2% (25-44 jaar) en 0% (45-64 jaar).

Kijken we naar verschillen in gebruik tussen mannen en vrouwen, dan zien we dat mannen vaker dan vrouwen ooit gerookt hebben (64,5 vs 58,7%), en vaker dagelijks roker (29,3 vs 24,5%) en zware roker zijn

Cannabis

(10,6 vs 6,8%) (tabel 4.2).

Bijna een kwart (22,6%) van de respondenten tussen 15 en 65 jaar heeft in 2005 aangegeven ooit

In tabel 4.3 zijn de prevalentievariabelen uitgesplitst naar leeftijdscategorie. Hieruit blijkt dat de ooitpre-

cannabis te hebben gebruikt. De jaarprevalentie voor 2005 ligt op 5,4%; de maandprevalentie op 3,3%

valentie van tabak het laagst is in leeftijdscategorie van 15-24 jaar (43,8%), en het hoogst in de leeftijds-

(zie tabel 4.1)23.

categorie van 45-64 jaar (74,1%). Alle drie de leeftijdscategorieën verschillen significant van elkaar wat

Kijken we naar verschillen in gebruik tussen mannen en vrouwen, dan zien we dat mannen vaker dan

ooitprevalentie van tabak betreft.

vrouwen cannabis gebruiken. De ooitprevalentie ligt voor mannen en vrouwen op respectievelijk 29,1

Het percentage dagelijks rokers is onder de jongste leeftijdsgroep significant lager dan onder de oudere

en 16,1%, de jaarprevalentie op 7,8 en 3,1% en de maandprevalentie op 5,2 en 1,5% (tabel 4.2).

leeftijdsgroepen (21,7% voor 15-24 jaar tegenover 28,3% voor 25-44 jaar en 27,9% voor 45-64 jaar). Dit

De ooit-, jaar- en maandprevalentie van cannabis is in de leeftijdsgroep van 45 tot 65 jaar significant lager

geldt ook voor de prevalentie van zware rokers (4,9% voor 15-24 jaar tegenover 8,9% voor 25-44 jaar en

dan in de leeftijdsgroepen van 15 tot 25 jaar en van 25 tot 45 jaar (zie tabel 4.3). Voor de ooitprevalentie

10,1% voor 45-64 jaar).

zijn de percentages 12,3 (45-64 jaar) tegenover 28,3 (15-24 jaar) en 29,2 (25-44 jaar), voor de jaarpre-

Voor zowel de ooitprevalentie van tabak, de prevalentie van dagelijkse rokers en de prevalentie van zware

valentie 1,5 (45-64 jaar) tegenover 11,4 (15-24 jaar) en 6,4 (25-44 jaar)24, en voor de maandprevalentie

rokers laat tabel 4.4 geen significante verschillen naar urbanisatiegraad zien.

0,7 (45-64 jaar) tegenover 5,3 (15-24 jaar) en 4,8 (25-44 jaar). Tabel 4.4 laat zien dat de ooitprevalentie

De jaarincidentie van tabak ligt in 2005 op 0,8% (zie tabel 4.5). Dit betekent dat minder dan een procent

van cannabis afneemt naarmate de urbanisatiegraad daalt. De ooitprevalentie is het hoogst in zeer sterk

van de Nederlanders tussen 15 en 65 jaar in het afgelopen jaar is begonnen met roken. Vanwege het

verstedelijkte gebieden (37,5% en het laagst in weinig (15,5%) tot niet verstedelijkte gebieden (13,9%).

geringe aantal respondenten is uitsplitsing naar demografie voor de jaarincidentie van tabak niet mogelijk.

De jaar- en maandprevalentie van cannabis laten een vergelijkbaar beeld zien. Bij beide is de afname het sterkst tussen zeer sterk verstedelijkte gebieden en sterk verstedelijkte gebieden (de jaarprevalentie in

Alcohol

zeer sterk verstedelijkte gebieden is 10,8% en in sterk verstedelijkte gebieden 5,8%; de maandprevalentie

Alcohol is het middel met de hoogste prevalentie. De jaarprevalentie van alcohol ligt in 2005 op 85,4%;

in zeer sterk verstedelijkte gebieden is 7,5% en in sterk verstedelijkte gebieden 3,2%.

bijna 78% van de respondenten geeft aan in de afgelopen maand alcohol te hebben gebruikt (zie tabel 4.1).

De jaarincidentie van cannabis ligt voor 2005 op 1,3% (zie tabel 4.5). Net als bij de jaarincidentie van

Ongeveer één op de drie Nederlanders (34,5%) heeft in het afgelopen half jaar wel eens 6 of meer glazen

alcohol zijn geen significante verschillen naar geslacht en urbanisatiegraad waar te nemen (tabel 4.6 en

alcoholhoudende drank op één dag gedronken (‘6+-prevalentie’) (zie tabel 4.1).

4.8), maar wel naar leeftijd. De starters bevinden zich voornamelijk in de leeftijdsgroep van 15 tot 25 jaar:

Uitsplitsing van alcoholgebruik naar sekse (tabel 4.2) laat zien dat mannen zowel een hogere jaarpreva-

5,3% (15-24 jaar) tegenover 0,4% (25-44 jaar) en 0,3% (45-64 jaar) (zie tabel 4.7).

lentie hebben dan vrouwen (91,0 vs 79,9%), als een hogere maandprevalentie (86,0 vs 70,0%) en een

Voor cannabis is gekeken hoeveel procent van de ooitgebruikers ook in het afgelopen jaar cannabis heeft

hogere 6+-prevalentie (49,1 vs 20,0%). Wat leeftijd betreft maakt tabel 4.3 duidelijk dat de jaarprevalentie

gebruikt. Dit percentage ligt op 24% (zie tabel 4.9). Van de ooitgebruikers van cannabis heeft 14,7%

van alcohol voor de oudste leeftijdscategorie (45-64 jaar) significant hoger is dan die voor de middelste

ook cannabis in de afgelopen maand gebruikt (tabel 4.9). Deze continueringcijfers zijn uitgesplitst naar

leeftijdscategorie (25-44 jaar). De prevalenties zijn respectievelijk 87,1 en 83,9%. Bij de maanden 6+-

geslacht, leeftijd en urbanisatiegraad. Tabel 4.10 laat zien dat zowel de jaar- als maandcontinuering van

prevalentie wijkt de oudste leeftijdscategorie ook significant af, maar nu zowel ten opzichte van de jongste

cannabis onder mannen hoger ligt dan onder vrouwen (jaarcontinuering: 26,7 vs 19,3%; maandconti-

(15-24 jaar) als de middelste leeftijdscategorie (25-44 jaar). De maandprevalentie is voor de oudste groep

nuering: 17,8 vs 9,3%) (zie tabel 4.10). De jaarcontinuering van cannabis neemt af naarmate de leeftijd

het hoogst (81,9% tegenover 76,2% (15-24 jaar) en 75,2% (25-44 jaar)), terwijl de 6+-prevalentie juist

toeneemt: van 40,1% voor de 15-24-jarigen, naar 22% voor de 25-44-jarigen en naar 12,1% voor de 45-

60

61


64-jarigen (zie tabel 4.11). Bij de maandcontinuering wijkt de oudste leeftijdsgroep significant af van de

Cocaïne

middelste en jongste: 5,6% (45-64 jaar) tegenover 16,6% (25-44 jaar) en 18,6% (15-24 jaar).

De ooitprevalentie van cocaïne ligt in 2005 iets lager dan die van ecstasy, namelijk op 3.4%. De jaarprevalentie van cocaïnegebruik ligt in 2005 op 0,6% en de maandprevalentie op 0,3% (zie tabel 4.1).

Harddrugs

De ooitprevalentie van cocaïne is uitgesplitst naar sekse, leeftijd en urbanisatiegraad (zie tabel 4.2 t/m

Behalve naar het gebruik van cannabis (softdrugs) is ook gevraagd naar het gebruik van ecstasy, cocaïne,

4,4). Net als bij ecstasy komt het ooitgebruik van cocaïne vaker voor onder mannen (5,2%) dan onder

amfetamine, LSD en heroïne (harddrugs). Harddrugs zijn middelen met een onaanvaardbaar gezondheids-

vrouwen (1,6%), ligt de ooitprevalentie het laagst bij de oudste leeftijdsgroep (1,6%) en wijkt deze

risico. We beschrijven eerst de prevalentie van de groep harddrugs tezamen. Daarna worden de prevalen-

groep significant af van de jongste (ooitprevalentie 15-24 jaar is 2,8%) en middelste leeftijdsgroep (ooit-

ties, incidenties en continueringcijfers van de verschillende soorten harddrugs afzonderlijk beschreven.

prevalentie 25-44 jaar is 5,3%)28, en komt ooitgebruik van het middel het vaakst voor in zeer sterk verstedelijkte gebieden (7,6%) en het minst vaak in weinig (1,4%) tot niet verstedelijkte gebieden (0,7%).

De ooitprevalentie van harddrugs ligt in 2005 op 6,1%. Dit betekent dat 6,1% van de Nederlandse bevolking

In 2005 ligt de jaarincidentie van cocaïne op 0,1% (tabel 4.5). Vanwege het geringe aantal respondenten

tussen 15 en 65 jaar wel eens één of meer van de middelen ecstasy, cocaïne, amfetamine, LSD en heroïne

is uitsplitsing naar demografie voor de jaarincidentie van cocaïne niet mogelijk.

heeft gebruikt. De jaarprevalentie van harddrugs ligt in 2005 op 1,6% en de maandprevalentie op 0,7%.

De jaarcontinuering van cocaïne ligt in 2005 op 17,4% en de maandcontinuering op 8,7% (zie tabel 4.9).

Kijken we naar verschillen in gebruik tussen mannen en vrouwen, dan zien we dat mannen vaker dan vrouwen harddrugs gebruiken. De ooitprevalentie ligt voor mannen en vrouwen op respectievelijk 9,1 en

Amfetamine

3,1%; voor de jaarprevalentie zijn de percentages respectievelijk 2,6 en 0,7 (tabel 4.2)25. Kijken we naar

Amfetamine kent in 2005 een ooitprevalentie van 2,1%. De jaar- en maandprevalenties liggen op respec-

verschillen in gebruik tussen de verschillende leeftijdsgroepen, dan is de ooitprevalentie van harddrugs

tievelijk 0,3% en 0,2% (tabel 4.1). De uitsplitsing van de ooitprevalentie van amfetamine naar sekse (tabel 4,2)

met 3,3% het laagst bij de oudste leeftijdsgroep (45-64 jaar). De oudste leeftijdsgroep wijkt significant

laat zien dat net als bij ecstasy en cocaïne de ooitprevalentie bij mannen hoger is dan bij vrouwen (3,2 vs

af van de jongste (ooitprevalentie is 5,6%) en middelste leeftijdsgroep (ooitprevalentie is 8,7%)26. Ook de

1,0%). Qua leeftijd zijn er geen significante verschillen in ooitprevalentie van amfetamine waar te nemen

jaarprevalentie is het laagst in de oudste leeftijdsgroep en ook bij de jaarprevalentie wijkt de oudste leef-

(tabel 4.3). De ooitprevalentie van amfetamine is het hoogst in zeer sterk verstedelijkte gebieden: 4,1%

tijdsgroep significant af van de jongste en middelste leeftijdsgroep: 0,9% (45-64 jaar) tegenover 5,1% (15-

tegenover 2,2% (sterk verstedelijkt), 2,0% (matig verstedelijkt), 1,3 % (weinig verstedelijkt) en 0,3% (niet

24 jaar) 7,1% (25-44 jaar) (tabel 4.3). Anders dan bij cannabis zijn de prevalenties bij harddrugs het hoogst

verstedelijkt) (zie tabel 4.4). Net als bij cocaïne ligt de jaarincidentie voor amfetamine in 2005 op 0,1%

in de middelste leeftijdsgroep.

(tabel 4.5). Vanwege het geringe aantal respondenten is uitsplitsing naar demografie voor de jaarinci-

Tabel 4.4 laat zien dat de ooitprevalentie van harddrugs afneemt naarmate de urbanisatiegraad daalt:

dentie van amfetamine niet mogelijk. De continueringcijfers van amfetamine laten ook een vergelijkbaar

de ooitprevalentie is het hoogst in zeer sterk verstedelijkte gebieden (12,6% en het laagst in niet verstede-

beeld zien met cocaïne: een jaarcontinuering van 14,5% en een maandcontinuering van 9,4% (zie tabel 4.9).

lijkte gebieden (2,2%). De jaarprevalentie laat een vergelijkbaar beeld zien: van 3,9% in zeer sterk verstedelijkte gebieden naar 0,7% in weinig verstedelijkte gebieden en 0,8% in niet verstedelijkte gebieden.

LSD De ooitprevalentie van de hallucinogeen LSD ligt in 2005 op 1,4%. Slechts incidenteel komt gebruik in het

Ecstasy

afgelopen jaar of in de afgelopen maand voor (zie tabel 4.1).

De ooitprevalentie van ecstasy ligt in 2005 op 4,3%. Ruim één procent van de respondenten tussen

De ooitprevalentie van LSD is uitgesplitst naar demografische kenmerken (zie tabel 4.2 t/m 4.4). Het ooit-

15 en 65 jaar heeft aangegeven in het afgelopen jaar ecstasy te hebben gebruikt. Voor de afgelopen

gebruik van LSD ligt voor mannen hoger dan voor vrouwen (2,3 vs 0,4%). De uitsplitsing van de ooitpreva-

maand ligt dit percentage op 0,4 (zie tabel 4.1). Uitsplitsing van de ooitprevalentie van ecstasy naar sekse,

lentie naar leeftijd laat geen significante verschillen zien. Kijken we naar urbanisatiegraad, dan zien we dat

leeftijd en urbanisatiegraad geeft het volgende beeld27:

LSD het meest gebruikt wordt in zeer sterk verstedelijkte gebieden. De ooitprevalentie aldaar wijkt met

– mannen hebben vaker ooit ecstasy gebruikt dan vrouwen (6,6 vs 2,1%) (tabel 4.2);

2,5% significant af ten opzichte van niet-verstedelijkte gebieden, waar de ooitprevalentie van LSD op 0,3% ligt.

– de oudste leeftijdsgroep wijkt significant af van de jongste en middelste leeftijdsgroep:

De aanwas van nieuwe LSD-gebruikers is laag: 0,1% (tabel 4.5). Vanwege het geringe aantal respondenten

0,9% (45-64 jaar) tegenover 5,1 (15-24 jaar) en 7,1% (25-44 jaar) (tabel 4.3), en – het ooitgebruik van ecstasy komt het minst vaak voor in weinig (2,0%) tot niet verstedelijkte gebieden (1,7%) en het vaakst in zeer sterk verstedelijkte gebieden (9,6%) (tabel 4.4).

is uitsplitsing naar demografie voor de jaarincidentie van LSD niet mogelijk. Continueringcijfers voor LSD laten zien dat bijna 6% van de ooitgebruikers ook in het afgelopen jaar LSD heeft gebruikt en 2,3% in de afgelopen maand (zie tabel 4.9).

De jaarincidentie van ecstasy ligt in 2005 op 0,3% (tabel 4.5). Vanwege het geringe aantal respondenten is uitsplitsing naar demografie voor de jaarincidentie van ecstasy niet mogelijk.

Heroïne

Ruim een kwart van de ooitgebruikers van ecstasy (28,6%) heeft het middel ook in het afgelopen jaar

Heroïne is het middel met de laagste prevalentie. De ooitprevalentie van dit opiaat ligt in 2005 op 0,6%, en de

gebruikt; 8,5% van de ooitgebruikers heeft ecstasy ook in de afgelopen maand gebruikt (zie tabel 4.9).

jaar- en maandprevalenties liggen op 0 (tabel 4.1). Ook de jaarincidentie voor heroïne ligt op 0 (tabel 4.5).

62

63


Vanwege het geringe aantal ooitgebruikers van heroïne (minder dan 50), is het continueringcijfers voor

en ligt op 2,8% (tabel 4.5). De nieuwe aanwas onder vrouwen is hoger dan onder mannen: 3,6 tegen-

dit middel onbekend.

over 2,0% (tabel 4.6). Er zijn geen significante verschillen in jaarincidentie voor slaap- en/of kalmeringsmiddelen naar leeftijd en urbanisatiegraad waar te nemen.

Prestatieverhogende middelen Omdat een vraag over het gebruik van prestatieverhogende middelen in de afgelopen maand in de vragenlijst ontbrak, zijn de maandprevalentie en maandcontinuering voor prestatieverhogende middelen voor


2005 onbekend.

Tabel 4.1

Prevalentie middelengebruik en populatieschattingen onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, inclusief 95%-betrouwbaarheidsinterval

Het ooitgebruik van prestatieverhogende middelen (doping) onder Nederlanders van 15 tot 65 is 1,5%.

Tabel 4.2

Prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar),

Tabel 4.3


Een derde van deze groep (0,5% van de Nederlanders van 15 tot 65 jaar) heeft prestatieverhogende middelen in het afgelopen jaar gebruikt (tabel 4.1).

2005, uitgesplitst naar geslacht (in %)

De ooitprevalentie van prestatieverhogende middelen is hoger voor mannen dan voor vrouwen (2,8 vs 29

0,3%) (tabel 4.2) . De ooitprevalentie neemt af naarmate de leeftijd hoger wordt: voor de groep van 15-24

2005, uitgesplitst naar leeftijd (in %) Tabel 4.4


Tabel 4.5

Incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking

jaar ligt de ooitprevalentie van prestatieverhogende middelen op 3,3%, voor de groep van 25-44 jaar op 1,8% en voor de groep van 45-64 jaar op 0,4% (tabel 4.3). Wat de urbanisatiegraad betreft lijkt te gelden

2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad (in %)

dat hoe verstedelijkter het gebied, hoe hoger de ooitprevalentie van prestatieverhogende middelen. Er zijn echter geen significante verschillen naar urbanisatiegraad gevonden (tabel 4.4).

(15 t/m 64 jaar), 2005 (in %) Tabel 4.6


Tabel 4.7


Anders dan bij heroïne, waar niet tot nauwelijks nieuwe aanwas van gebruikers voorkomt, ligt de jaarincidentie van prestatieverhogende middelen op 0,4% (tabel 4.5). Vanwege het geringe aantal respondenten

(15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar geslacht (in %)

is uitsplitsing naar demografie voor de jaarincidentie van prestatieverhogende middelen niet mogelijk. Daarnaast blijkt ongeveer een derde van de ooitgebruikers (34,1%) ook in het afgelopen jaar prestatiever-

(15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar leeftijd (in %) Tabel 4.8

Incidentie (jaarincidentie) druggebruik onder de algemene Nederlandse bevolking

Tabel 4.9

Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar),

hogende middelen gebruikt te hebben (zie tabel 4.9).

(15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad (in %)

Slaap- en/of kalmeringsmiddelen Omdat een vraag over de ooitprevalentie van slaap- en/of kalmeringsmiddelen in de vragenlijst ontbrak,

2005 (in %) Tabel 4.10 Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar),

zijn voor 2005 de ooitprevalentie en het continueringcijfer onbekend.

2005, uitgesplitst naar geslacht (in %) Tabel 4.11

De jaarprevalentie van slaap- en/of kalmeringsmiddelen ligt in 2005 op bijna 10%. Eén op de twintig Nederlanders van 15 tot 65 jaar (5%) heeft in de afgelopen maand slaap- en/of kalmeringsmiddelen gebruikt (tabel 4.1).

Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar leeftijd (in %)

Tabel 4.12 Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad (in %)

In tegenstelling tot alle andere middelen liggen de jaar- en maandprevalentie van slaap- en/of kalmeringsmiddelen onder vrouwen hoger dan onder mannen. De jaar- en maandprevalentie voor vrouwen zijn resp. 12,4 en 6,3%; voor mannen liggen deze percentages op resp. 6,1 en 3,7 (tabel 4.2). De jaar- en maandprevalentie stijgen naarmate de groep ouder wordt. De jaarprevalentie van slaap- en/of kalmeringsmiddelen stijgt van 4,9 (15-24 jaar) naar 8,6 (25-44 jaar) en vervolgens naar 12,1% voor de groep 45-64-jarigen. De maandprevalenties zijn respectievelijk 1,2, 5,0 en 6,8% (tabel 4.3). Tabel 4.4 geeft aan dat voor de jaarprevalentie van slaap- en/of kalmeringsmiddelen geen significante verschillen naar urbanisatiegraad zijn waar te nemen. De maandprevalentie in zeer sterk verstedelijkte en sterk verstedelijkte gebieden (resp. 6,6 en 5,7%) wijkt significant af van die in matig verstedelijkte gebieden (3,8%). Daarnaast wijkt de maandprevalentie in zeer sterk verstedelijkte gebieden significant af van die in niet-verstedelijkte gebieden (6,6 vs 3,7%). De jaarincidentie van slaap- en /of kalmeringsmiddelen is voor 2005 de hoogst van alle middelen 64

65


Tabel 4.1 Prevalentie middelengebruik en populatieschattingen onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, inclusief 95%-betrouwbaarheidsinterval Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Harddrugs1

Ecstasy

Cocaïne

Prevalenties 2005 (%)

Populatieschattingen 2005 (x1000)

Tabel 4.2 Prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar geslacht (in %) Gewogen data

Man

Vrouw

64,5

58,7

***

(2.804 , 3.087)

Dagelijks roker

29,3

24,5

***

(898 , 1.078)

Zware roker (>20 p.d.)

10,6

6,8

***

Ooit

.

.

95% CI

Ooit

61,6

(60,15 , 62,99)

6.733

(6.576 , 6.887)

Dagelijks roker

26,9

(25,65 , 28,23)

2.943

Zware roker (> 20 p.d.)

8,7

(8,21 , 9,86)

947

95% CI Tabak

Alcohol

Ooit

.

.

.

.

Afgelopen jaar

85,4

(84,37 , 86,43)

9.341

(9.225 , 9.450)

Afgelopen jaar

91,0

79,9

***

Afgelopen maand

77,9

(76,70 , 79,12)

8.520

(8.386 , 8.651)

Afgelopen maand

86,0

70,0

***

>6 gl in afgel 6 mnd

49,1

20,0

***

>6 gl in afgelopen 6 mnd

34,5

(33,62 , 36,40)

3.748

(3.676 , 3.980)

Ooit

22,6

(21,35 , 23,79)

2.466

(2.334 , 2.601)

Cannabis

5,2

1,5

***

(4,80 , 6,12)

592

(525 , 669)

3,3

(2,84 , 3,88)

363

(311 , 424)

Afgelopen maand

Ooit

6,1

-

667

-

Afgelopen jaar

1,6

Afgelopen maand

0,7

Ooit

4,3

a

a

-

175

-

-

77

-

(3,78 , 4,97)

474

(413 , 543)

Afgelopen jaar

1,2

(0,96 , 1,61)

136

(105 , 176)

Afgelopen maand

0,4 a

(0,23 , 0,60)

40

(25 , 66)

Ooit

3,4

(2,91 , 3,97)

372

(318 , 434)

0,6 a

Afgelopen maand

0,3

Ooit

2,1

a

(0,40 , 0,86)

65

(44 , 94)

(0,18 , 0,51)

32

(20 , 56)

(1,69 , 2,53)

226

(185 , 277)

Harddrugs

Ecstasy

Cocaïne

0,3 a

Afgelopen maand

0,2

Ooit

1,4

a

(0,18 , 0,51)

33

(20 , 56)

(0,10 , 0,37)

21

(11 , 40)

(1,08 , 1,77)

151

(118 , 194)

a

Afgelopen jaar

0,1

(0,03 , 0,23)

9

(3 , 25)

Afgelopen maand

0,0 a

(0,01 , 0,17)

3

(1 , 19)

Ooit

0,6 a

(0,38 , 0,83)

61

(42 , 91)

Heroïne

Slaap- en/of kalmeringsmiddelen

*** ***

5,4

LSD

Prestatieverhogende Middelen

16,1 3,1

Afgelopen maand

Afgelopen jaar

Heroïne

29,1 7,8

Afgelopen jaar

Amfetamine

LSD

Ooit Afgelopen jaar

Afgelopen jaar

Amfetamine

2005 (n = 4.516)

Ooit

(n = 4.516)

Afgelopen jaar

0,0 a

(0,01 , 0,18)

5

(1 , 20)

Afgelopen maand

0,0 a

(0,00 , 0,12)

2

(0 , 13)

Ooit

1,5

(1,21 , 1,93)

167

(132 , 211)

Afgelopen jaar

0,5 a

(0,35 , 0,78)

57

(38 , 85)

Afgelopen maand

.

.

.

.

Ooit

.

.

.

.

Afgelopen jaar

9,3

(8,46 , 10,15)

1.013

(925 , 1.110)

Afgelopen maand

5,0

(4,42 , 5,70)

549

(483 , 623)

Totale populatie (15 t/m 64)

10.933



Ooit

9,1

3,1

***

Afgelopen jaar

2,6

0,7

***

Afgelopen maand

-

-

Ooit

6,6

2,1

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Ooit

5,2

1,6

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Ooit

3,2

1,0

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Ooit

2,3

0,4

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Ooit

-

-

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Ooit

2,8

0,3

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

.

.

***

***

***

***

***

Ooit

.

.

Afgelopen jaar

6,1

12,4

***

Afgelopen maand

3,7

6,3

***

(.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

a

n < 50, dus geen uitsplitsing naar demografische kenmerken het gebruik van ecstasy, cocaïne, amfetamine, LSD en/of heroïne (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst 1

66

67


Tabel 4.3 Prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar leeftijdscategorie (in %) Gewogen data

Tabak

Alcohol

Tabel 4.3 Prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar leeftijdscategorie (in %) (vervolg) Gewogen data

2005 (n = 4.516)

2005 (n = 4.516)

15-24 jr

25-44 jr1

45-64 jr2

15-24 jr t.o.v. 45-64 jr

Ooit

3,3

1,8 *

0,4 ***

***

***

Afgelopen jaar

-

-

-

***

Afgelopen maand

.

.

.

Ooit

.

.

.

Afgelopen jaar

4,9

8,6 ***

12,1 ***

***

Afgelopen maand

1,2

5,0 ***

6,8 *

***

15-24 jr

25-44 jr1

45-64 jr2

15-24 jr t.o.v. 45-64 jr

Ooit

43,8

57,9 ***

74,1 ***

***

Dagelijks roker

21,7

28,3 ***

27,9


4,9

8,9 ***

10,1

Ooit

.

.

.

Afgelopen jaar

85,5

83,9

87,1 **

Afgelopen maand

76,2

75,2

81,9 ***

***


40,1

36,5

29,6 ***

***

Ooit

28,3

29,2

12,3 ***

***

Afgelopen jaar

11,4

6,4 ***

1,5 ***

***

Afgelopen maand

5,3

4,8

0,7 ***

***

Ooit

5,6

8,7 **

3,3 ***

**

Afgelopen jaar

2,9

2,2

0,3 ***

***

Afgelopen maand

-

-

-

Ooit

5,1

7,1

0,9 ***

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Ooit

2,8

5,3 **

1,6 ***

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Ooit

2,0

2,6

1,6

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Ooit

0,7

1,5

1,5

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Ooit

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Prestatie verhogende middelen


1

Toetsing 25-44 jr t.o.v. 15-24 jr Toetsing 45-64 jr t.o.v. 25-44 jr (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001 2

Cannabis

Harddrugs

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne

68

***

*

69


Tabel 4.4 Prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad (in %) Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Harddrugs

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne

70

2005 (n= 4.516) Z. sterk

Sterk1

Matig2

Weinig3

Niet4

Ooit

57,5

63,7

61,2

63,0

61,1

Dagelijks roker

26,0

29,3

26,4

25,8

26,3


8,6

10,5

8,6

7,6

7,1

Ooit

.

.

.

.

.

Afgelopen jaar

80,4

85,8

***

86,6

86,1

88,6

Afgelopen maand

72,9

78,3

**

79,4

78,4

80,9


32,0

33,5

34,4

34,7

40,0

Ooit

37,5

24,6

***

20,2

Afgelopen jaar

10,8

5,8

***

4,3

Afgelopen maand

7,5

3,2

***

Ooit

12,6

6,4

Afgelopen jaar

3,9

1,5

Afgelopen maand

-

-

Ooit

9,6

4,1

Afgelopen jaar

-

Afgelopen maand

Z.sterk t.o.v. niet

Matig t.o.v. niet

Z.sterk t.o.v. matig

Z. sterk t.o.v. weinig

Sterk t.o.v. weinig

***

***

***

***

***

**

***

***

*** **

**

**

*

13,9

***

***

**

3,2

3,0

***

**

***

***

2,5

2,0

1,5

***

*

***

***

***

5,4

3,3

2,2

***

***

***

***

**

**

1,3

0,7

0,8

***

***

***

***

-

-

-

4,3

2,0

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

7,6

4,4

1,4

0,7

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

Ooit

4,1

2,2

2,0

1,3

0,3

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

Ooit

2,5

1,8

0,9

1,1

0,3

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

Ooit

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

***

**

*

2,5

*

*

15,5

**

*

**

1,7

*

Sterk t.o.v. niet

**

***

**

**

***

***

**

***

***

**

***

***

***

***

**

**

**

***

***

*

*

*

71


Tabel 4.4 Prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad (in %) (vervolg) Gewogen data

Prestatie-verhogende middelen

Slaap- en/of kalmerings-middelen

2005 (n= 4.516) Zeer sterk

Sterk1

Matig2

Weinig3

Niet4

Ooit

2,1

1,9

1,8

1,0

0,5

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

.

.

.

.

.

Ooit

.

.

.

.

.

Afgelopen jaar

10,5

10,1

7,0

9,8

8,6

Afgelopen maand

6,6

5,7

3,8

4,9

3,7

*

Z. sterk t.o.v. niet

Sterk t.o.v. niet

Matig t.o.v. niet

*

Z. sterk t.o.v. matig

Z. sterk t.o.v. weinig

Sterk t.o.v. weinig

**

1

Toetsing sterk t.o.v. zeer sterk Toetsing matig t.o.v. sterk 3 Toetsing weinig t.o.v. matig 4 Toetsing niet t.o.v. weinig (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001 2

Tabel 4.5 Incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005 (in %)

a

Gewogen data

2005 (n = 4.516)

Tabak

0,8

Alcohol

2,2

Cannabis

1,3

Ecstasy

0,3

a

Cocaïne

0,1

a

Amfetamine

0,1

a

LSD

0,1

a

Heroïne

0,0

a


0,4

a


2,8

Tabel 4.6 Incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar geslacht (in %) Gewogen data

2005 (n = 4.516) Man

Vrouw

Tabak

-

-

Alcohol

2,3

2,1

Cannabis

1,5

1,0

Ecstasy

-

-

Cocaïne

-

-

Amfetamine

-

-

LSD

-

-

Heroïne

-

-


-

-


2,0

3,6

a

***

n < 50, dus geen uitsplitsing naar demografische kenmerken (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

72

73


Tabel 4.7 Incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar leeftijd (in %) Gewogen data

Tabel 4.9 Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar) 2005 (in %)1 Gewogen data

2005 (n = 4.516)

2005 (n = 4.516) Tabak 15-24 jr

25-44 jr1

45-64 jr2

Tabak

-

-

-

Alcohol

11,5

0,2

***

0,0

***

Cannabis

5,3

0,4

***

0,3

***

Ecstasy

-

-

-

Cocaïne

-

-

-

Amfetamine

-

-

-

LSD

-

-

-

Heroïne

-

-

-


-

-

-


2,5

3,0

2,7

Afgelopen jaar

.

Afgelopen maand

.

Afgelopen jaar

.

Afgelopen maand

.

Afgelopen jaar

24,0

Afgelopen maand

14,7

Afgelopen jaar

28,6

a

Afgelopen maand

8,5

a

Afgelopen jaar

17,4

a

Afgelopen maand

8,7

a

Afgelopen jaar

14,5

a

Afgelopen maand

9,4

a

Afgelopen jaar

5,9

a

Afgelopen maand

2,3

a

Afgelopen jaar

(totale groep <50)

Afgelopen maand

(totale groep <50)

Afgelopen jaar

34,1

Afgelopen maand

.

Afgelopen jaar

.

Afgelopen maand

.

15-24 jr t.o.v. 45-64 jr

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

1

Toetsing 25-44 jr t.o.v. 15-24 jr Toetsing 45-64 jr t.o.v. 25-44 jr (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 * p < 0.05 ** p < 0.01 ***p < 0.001

LSD

2

Heroïne

Tabel 4.8 Incidentie (jaarincidentie) druggebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad (in %)1 Gewogen data


2005 (n= 4.516) Z. sterk

sterk

matig

weinig

Niet

Tabak

-

-

-

-

-

Alcohol

1,3

2,1

3,1

2,5

1,7

Cannabis

1,3

1,7

1,6

0,9

0,5

Ecstasy

-

-

-

-

-

Cocaïne

-

-

-

-

-

Amfetamine

-

-

-

-

-

LSD

-

-

-

-

-

Heroïne

-

-

-

-

-


-

-

-

-

-


3,3

2,8

2,7

2,6

2,4


a

1

uitleg bij tabel: van degenen die ooit cannabis hebben gebruikt, heeft 24% in het afgelopen jaar cannabis gebruikt. 14,7% van de ooitgebruikers heeft in de afgelopen maand cannabis gebruikt. a n < 50, dus geen uitsplitsing naar demografische kenmerken (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken ooitprevalentie of maandprevalentie

1 Getoetst, maar geen significante verschillen naar urbanisatiegraad waar te nemen (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50

74

75


Tabel 4.10 Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar geslacht (in %) Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne



2005 (n = 4.516)

Gewogen data

Man

Vrouw

Afgelopen jaar

.

.

Afgelopen maand

.

.

Afgelopen jaar

.

.

Afgelopen maand

.

.

Afgelopen jaar

26,7

19,3

**

Afgelopen maand

17,8

9,3

***

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

-

-

Afgelopen jaar

-

-

Afgelopen maand

.

.

Afgelopen jaar

.

.

Afgelopen maand

.

.

(.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken ooitprevalentie of maandprevalentie (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

76

Tabel 4.11 Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar leeftijd (in %)

Tabak

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne



2005 (n = 4.516) 15-24 jr

25-44 jr1

45-64 jr2

Afgelopen jaar

.

.

.

Afgelopen maand

.

.

.

Afgelopen jaar

.

.

.

Afgelopen maand

.

.

.

Afgelopen jaar

40,1

22,0

Afgelopen maand

18,6

Afgelopen jaar

***

15-24 jr t.o.v. 45-64 jr

12,1

**

***

16,6

5,6

***

***

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

Afgelopen maand

.

.

.

Afgelopen jaar

.

.

.

Afgelopen maand

.

.

.

1

Toetsing 25-44 jr t.o.v. 15-24 jr Toetsing 45-64 jr t.o.v. 25-44 jr (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken ooitprevalentie of maandprevalentie (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001 2

77


Tabel 4.12 Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad (in %)1 Gewogen data

2005 (n= 4.516) Z. sterk

Tabak

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne



Sterk

Matig

Weinig

.

.

.

.

.

Afgelopen maand

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Afgelopen maand

.

.

.

.

.

Afgelopen jaar

28,6

23,6

21,2

20,8

21,7

Afgelopen maand

19,9

12,9

12,4

12,9

10,8

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

.

.

.

.

.

Afgelopen jaar

.

.

.

.

.

Afgelopen maand

.

.

.

.

.

Er is ook informatie voorhanden over de frequentie van drinken en het drinkpatroon (week- & weekendgebruik). Deze informatie is weergegeven in bijlage IV.

23

Er is ook informatie voorhanden over de frequentie van cannabisgebruik. Deze informatie is weergegeven in bijlage IV.

24

Het verschil in jaarprevalentie tussen de leeftijdsgroep 15-24 jaar en 25-44 jaar is overigens ook significant.

25

Uitsplitsing van de maandprevalentie van harddrugs is vanwege de kleine n niet mogelijk.

26

Het verschil in ooitprevalentie van harddrugs tussen de jongste en middelste leeftijdsgroep is ook significant.

27

Uitsplitsing van de jaar- en maandprevalentie is vanwege de kleine n niet mogelijk.

28

Het verschil in ooitprevalentie van cocaïne tussen de jongste en middelste leeftijdsgroep is ook significant.

29

Uitsplitsing van de jaarprevalentie is vanwege de kleine n niet mogelijk.

Niet

Afgelopen jaar

Afgelopen jaar

22

1 Getoetst, maar geen significante verschillen naar urbanisatiegraad waar te nemen (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken ooitprevalentie of maandprevalentie (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50

78

79

hoofdstuk 5

rapportage Trendrapportage

80

Nationaal prevalentie onderzoek middelengebruik 2005 Trendrapportage

recente gebruikers van een bepaald middel worden de respondenten verstaan die hebben aangegeven in het afgelopen jaar het middel gebruikt te hebben30. Er is geen gemiddelde startleeftijd en gemiddelde leeftijd van recente gebruikers berekend als de ongewogen substeekproef (aantal respondenten in een cel) kleiner of gelijk is aan 10. Met behulp van T-toetsen is nagegaan of de gemiddelde startleeftijd en de gemiddelde leeftijd van recente gebruikers voor de diverse middelen verschillen tussen de drie meetmomenten. Trends in prevalenties, incidenties en continueringcijfers zijn met Chi-kwadraten getoetst.

Hoofdstuk 5

In tabel 5.4 zijn de geïndexeerde prevalenties voor de jaren 1997, 2001 en 2005 weergegeven, als ook de resultaten van de trendtoetsing hiervan. In tabel 5.5 t/m 5.7 zijn de geïndexeerde prevalenties uitgesplitst naar respectievelijk geslacht, leeftijd en urbanisatiegraad. Tabel 5.8 bevat de geïndexeerde incidenties voor de jaren 1997, 2001 en 2005, als ook de resultaten van de

Trendrapportage

trendtoetsing hiervan. In tabel 5.9 t/m 5.11 zijn de geïndexeerde incidenties uitgesplitst naar respectievelijk geslacht, leeftijd en urbanisatiegraad. In tabel 5.12 zijn de geïndexeerde continueringcijfers voor 1997, 2001 en 2005 weergegeven, inclusief de toetsingsresultaten. In tabel 5.13 t/m 5.15 zijn de geïndexeerde continueringcijfers uitgesplitst naar respec-

In hoofdstuk 5 staat de vraag naar trends in middelengebruik sinds de eerste meting in 1997 centraal.

tievelijk geslacht, leeftijd en urbanisatiegraad.

Daarnaast wordt aandacht besteed aan trends in de gemiddelde startleeftijd van gebruik en de gemid-

In tabel 5.16 zijn de gemiddelde startleeftijd en de gemiddelde leeftijd van recente gebruikers over de drie

delde leeftijd van recente gebruikers.

jaren weergegeven, en zijn deze getoetst.

In paragraaf 5.1 wordt de wijze van trendtoetsing toegelicht en wordt aangegeven welke informatie de verschillende trendtabellen bevatten. In paragraaf 5.2 worden de resultaten van de trendanalyses per

5.2 Resultaten trendanalyse

(groep) middel(en) beschreven. Vanwege het grote aantal tabellen in hoofdstuk 5 worden deze niet in de tekst, maar aan het einde van het hoofdstuk weergegeven.

Tabak De ooitprevalentie van tabak is tussen 1997 en 2005 gedaald van 70,2 naar 61,6% (tabel 5.1). Ten opzichte van 1997 is dit een significante daling van bijna 12%. De daling heeft zich voornamelijk tussen 2001 en

5.1 Trendtoetsing

2005 voorgedaan, te weten met 3% tussen 1997 en 2001 en met 9% tussen 2001 en 2005 (tabel 5.4). De daling heeft over de gehele linie plaatsgevonden, dus zowel onder mannen als vrouwen, in alle drie

In tabel 5.1 t/m 5.3 zijn respectievelijk de prevalenties, incidenties en continueringcijfers van de verschil-

de leeftijdscategorieën en in alle urbanisatiegraadgebieden. Ook het aantal dagelijks rokers en het aantal

lende middelen voor de drie onderzoeksjaren (1997, 2001 en 2005) weergegeven.

zware rokers (personen die 20 of meer sigaretten per dag roken) is tussen 1997 en 2005 significant

Toetsing van trends voor het jaar 2001 is op een kleinere steekproef gebaseerd (namelijk alleen op de

gedaald (resp. van 35,1 naar 26,9 en van 10,7 naar 8,7). Ten opzichte van 1997 is het aantal dagelijks rokers

CAPI-data uit 2001) dan die waarop de prevalentieschattingen, incidenties en continueringcijfers uit 2001

in 2005 met bijna een kwart afgenomen (zie tabel 5.1 en 5.4). Net als bij de ooitprevalentie heeft ook de

gebaseerd zijn. Dit om methode-effecten uit te sluiten als verklaring voor verschillen in prevalenties, inci-

daling van het aantal dagelijks rokers zich over de gehele linie voltrokken. De daling van het aantal zware

denties en continuering tussen de jaren.

rokers vindt vooral plaats in de leeftijdsgroep van 25-44 jaar en in matig verstedelijkte gebieden (tabel 5.5

Om een indruk te krijgen van de mate van verandering tussen de verschillende jaren, wordt in de tabellen

t/m 5.7)

waarin trends worden getoetst (tabel 5.4 t/m 5.14) gebruik gemaakt van geïndexeerde cijfers (voor de

De jaarincidentie van tabak geeft tussen 1997 en 2005 een significante daling te zien van 1,2 naar 0,8%

percentages verwijzen wij naar de bijlagen V t/m X bij hoofdstuk 5). Een uitzondering hierop vormt de toet-

(zie tabel 5.2). Er komen dus (jaarlijks) steeds minder nieuwe rokers bij. Ten opzichte van 1997 is het aantal

sing van trends in de gemiddelde startleeftijd van gebruik (‘Hoe oud was u toen u voor het eerst … [middel]

nieuwe tabaksgebruikers in 2005 ongeveer 1/3 lager (zie tabel 5.8).

gebruikte?’) en de gemiddelde leeftijd van recente gebruikers (tabel 5.15). In tabel 5.15 worden geen geïn-

De gemiddelde startleeftijd van tabakgebruik onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 licht

dexeerde cijfers, maar de gemiddelde leeftijden weergegeven.

gestegen: van 14,6 naar 14,9 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is stabiel gebleven rond

De gemiddelde startleeftijd van gebruik is berekend voor respondenten van 15 t/m 24 jaar. Dit is niet alleen

37 jaar (zie tabel 5.16).

voor beleid het meest relevant, maar verkleint ook de kans op vertekening door geheugeneffecten. Onder 82

83


Alcohol

valentie van 4,7 naar 6,1% (bijlage V). Dit is een relatieve stijging van 30%. De stijging vond plaats onder

De ooitprevalentie van alcohol is voor 2005 onbekend (zie ook hoofdstuk 4). De jaarprevalentie van alcohol is

mannen, onder personen in de leeftijdsgroepen van 25-44 jaar en van 45-64 jaar en in zeer sterk tot sterk

tussen 1997 en 2005 gedaald van 86,7 naar 85,4% (zie tabel 5.1). Ten opzichte van 1997 is dit een daling

verstedelijkte gebieden (tabel 5.5 t/m 5.7). De jaar- en maandprevalentie van harddrugs zijn tussen 1997

van ongeveer een procent (zie tabel 5.4). De daling vond onder vrouwen plaats, onder respondenten in de

en 2005 stabiel gebleven (respectievelijk rond 1,5% en rond 0,5%) (tabel 5.5 en bijlage V).

leeftijdsgroep van 25-44 jaar en onder respondenten uit zeer sterk verstedelijkte gebieden (tabel 5.5 t/m 5.7). De maandprevalentie van alcohol laat over de jaren heen een stabiel beeld zien (tabel 5.4).

Ecstasy

Het drinken van wel eens 6 of meer glazen alcohol op één dag (6+-prevalentie) gedurende het afgelopen

De ooitprevalentie van ecstasy onder Nederlanders van 15 tot 65 jaar is in de loop der jaren gestegen.

half jaar is in de periode 1997-2005 significant afgenomen van 38,6 naar 34,5% (tabel 5.1 en 5.4). Tabel

Tussen 1997 en 2005 stijgt de ooitprevalentie van 2,3 naar 4,3% (tabel 5.1). Dit is een relatieve stijging van

5.1 laat voor 2001 een hogere 6+-prevalentie zien (42,6%) dan in 1997 en 2005. Echter, bij toetsing blijkt

87%. Over de periode 1997-2001 en de gehele periode 1997-2005 bezien is deze stijging significant (tabel

dit verschil niet significant te zijn (tabel 5.4). De afname tussen 1997 en 2005 vond zowel onder mannen

5.4). De stijging heeft zich voorgedaan onder mannen, onder 25-44-jarigen, en in zeer sterk verstedelijkte

als onder vrouwen plaats, onder de leeftijdsgroepen van 15-24 en van 25-44 jaar en in zeer sterk, sterk en

gebieden (tabel 5.5. t/m 5.7).

weinig verstedelijkte gebieden (tabel 5.5 t/m 5.7).

Bij de jaarprevalentie is tussen 1997 en 2005 een relatieve stijging te zien van 50% (van 0,8% in 1997 naar

De jaarincidentie van alcohol laat tussen 1997 en 2005 geen significante verschillen zien. De jaarincidentie

1,2% in 2005) (tabel 5.1 en 5.4). Vanwege de kleine n is hier geen uitsplitsing naar demografie mogelijk.

blijft over de jaren heen stabiel rond 2% (tabel 5.8 en 5.2).

De maandprevalentie is tussen 1997 en 2005 ongeveer gelijk gebleven, rond 0,4% (tabel 5.1).

De jaar- en maandcontinuering van alcohol zijn voor 2005 onbekend (zie hoofdstuk 4). De jaarcontinue-

De jaarincidentie van ecstasy alcohol laat tussen 1997 en 2005 geen significante verschillen zien. De jaar-

ring van alcoholgebruik was tussen 1997 en 2001 stabiel; de maandcontinuering is tussen 1997 en 2001

incidentie blijft over de jaren heen stabiel rond 0,5% liggen (tabel 5.8 en 5.2).

met 2% toegenomen (tabel 5.12).

De jaar- en maandcontinuering van ecstasy is tussen 1997 en 2005 niet significant gewijzigd (tabel 5.12).

De gemiddelde startleeftijd van alcoholgebruik onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 licht

De gemiddelde startleeftijd van ecstasygebruik onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 stabiel, en

gedaald: van 14,8 naar 14,6 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers was tussen 1997 en 2001

ligt iets boven de 17 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is tussen 1997 en 2005 gestegen:

stabiel rond 38 jaar. Daarna is een stijging ingezet, waarmee de gemiddelde leeftijd van recente gebruikers

van 25,1 naar 28,1 (zie tabel 5.16).

in 2005 op 39,6 ligt (zie tabel 5.16). Cocaïne Cannabis

De ooitprevalentie van cocaïne is tussen 1997 en 2005 gestegen van 2,6 naar 3,4% (relatieve stijging

De ooitprevalentie van cannabis is tussen 1997 (19,1%) en 2005 (22,6%) toegenomen (tabel 5.1). Ten

van 31%) (zie tabel 5.1 en 5.4). In beide tussenliggende periodes, 1997-2001 en 2001-2005, is de stijging

opzichte van 1997 is sprake van een significante stijging van ongeveer 18% (tabel 5.4). De stijging vond

significant (tabel 5.4). Net als bij ecstasy gaat het om een stijging onder mannen, en onder 25-44-jarigen.

zowel onder mannen als vrouwen plaats, in de leeftijdsgroepen van 25-44 jaar en van 45-64 jaar en in

Uitsplitsing naar urbanisatiegraad is niet mogelijk.

zeer sterk tot matig verstedelijkte gebieden (tabel 5.5 t/m 5.7).

De jaar- en maandprevalentie van cocaïne zijn tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven, respectievelijk rond

Tussen 1997 en 2005 zijn geen significante veranderingen opgetreden in jaarprevalentie en maandpreva-

0,7 en 0,3%.

lentie van cannabis. De jaarprevalentie van cannabis ligt sinds 1997 rond de 5,5% en de maandprevalentie

De jaarincidentie van cocaïne is tussen 1997 en 2005 significant gedaald van 0,3% naar 0,1% (tabel 5.8 en

iets boven de 3% (tabel 5.1).

5.2). Tussen 1997 en 2001 lijkt een stijging te zijn opgetreden, echter deze is niet significant. In de periode

De jaarincidentie van cannabis is tussen 1997 en 2005 stabiel en ligt over de jaren heen iets onder de 1,5%

2001-2005 is er sprake van een significante daling in incidentie (tabel 5.8). Gezien eerdere aanwijzingen

(tabel 5.8 en 5.2).

van een toenemende populariteit van cocaïne (Nabben & Korf, 1999) is een afname van de incidentie in

De jaarcontinuering van cannabis is tussen 1997 en 2005 significant gedaald van 28,6 naar 24,0% (tabel

de periode 2001-2005 opvallend. Bij een volgende meting moet blijken of de afname in incidentie zich

5.3 en 5.12). In maandcontinuering is tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven rond 15% (tabel 5.3).

voortzet en daarmee de eerdere aanwijzingen van een toenemende populariteit van het middel niet (meer)

De gemiddelde startleeftijd van cannabisgebruik onder 15 tot 25-jarigen was tussen 1997 en 2001 stabiel

van toepassing lijken te zijn.

rond 16 jaar; tussen 2001 en 2005 is deze licht gestegen: van 15,9 naar 16,4 jaar. De gemiddelde leeftijd

De jaarcontinuering van cocaïne is tussen 1997 en 2005 significant gedaald: van 28,3 naar 17,4%

van recente gebruikers is tussen 1997 en 2005 gestegen: van 27,3 naar 30,5 jaar (zie tabel 5.16).

(zie tabel 5.12 en 5.3). De daling is significant over de periode 2001 en 2005 en de gehele periode

Harddrugs

De gemiddelde startleeftijd van cocaïnegebruik onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 stabiel

De ooitprevalentie van harddrugs (het gebruik van ecstasy, cocaïne, amfetamine, LSD en/of heroïne) onder

gebleven rond 18 jaar. Tussen 1997 en 2001 was sprake van een daling (van 18,2 naar 16,7 jaar). De gemid-

Nederlanders van 15 tot 65 jaar is in de loop der jaren gestegen. Tussen 1997 en 2005 stijgt de ooitpre-

delde leeftijd van recente gebruikers is tussen 1997 en 2005 gestegen van 27,7 naar 31,9 jaar (zie tabel 5.16).

1997-2005 (tabel 5.8). De maandcontinuering is tussen 1997 en 2005 niet significant veranderd.

84

85


Amfetamine

middelen is voor 2005 onbekend (zie hoofdstuk 4). Tussen 1997 en 2001 is de maandprevalentie niet

De ooit-, jaar- en maandprevalenties van amfetamine laten geen significante verschillen zien tussen 1997

significant veranderd en rond 0,2% gebleven (tabel 5.4 en 5.1).

en 2005 (tabel 5.4). De ooitprevalentie ligt sinds 1997 iets boven de 2%, de jaarprevalentie rond de 0,4%

De jaarincidentie van prestatieverhogende middelen is tussen 1997 en 2005 significant gestegen van

en de maandprevalentie rond 0,2%.

0,2 naar 0,4% (zie tabel 5.4 en 5.8).

De jaarincidentie van amfetamine is net als die van cocaïne tussen 1997 en 2005 significant gedaald (van

De jaarcontinuering voor prestatieverhogende middelen laat tussen 1997 en 2005 geen significant verschil

0,2% naar 0,1% (tabel 5.8 en 5.2). Tussen 1997 en 2001 is geen significante verandering in jaarincidentie

zien. De maandcontinuering is voor 2005 onbekend.

opgetreden. De daling is significant over de periode 2001 en 2005 (tabel 5.8).

De gemiddelde startleeftijd van gebruik van prestatieverhogende middelen onder 15 tot 25-jarigen is tussen

De jaar- en maandcontinuering van amfetamine laten tussen 1997 en 2005 geen significante veranderingen

1997 en 2005 stabiel gebleven rond 18 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is stabiel

zien (tabel 5.8).

gebleven tussen 26 en 29,3 jaar (zie tabel 5.16).

De gemiddelde startleeftijd van amfetaminegebruik onder 15 tot 25-jarigen is tussen 1997 en 2005 stabiel gebleven rond 17 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is stabiel gebleven rond 26 jaar


(zie tabel 5.16).

De ooitprevalentie van slaap- en/of kalmeringmiddelen is voor 2005 onbekend (zie hoofdstuk 4). De daling in ooitprevalentie tussen 1997 en 2001 (van 27,9 naar 26,6%) is niet significant. De jaarprevalentie van

LSD

slaap- en/of kalmeringsmiddelen laat tussen 1997 en 2005 een significante daling zien van 11,9 naar 9,3%

Net als voor amfetamine laat de ooitprevalentie van LSD tussen 1997 en 2005, en de jaar- en maand-

(tabel 5.4 en 5.1). Over de periode 2001-2005 en de gehele periode 1997-2005 bezien is deze daling signi-

prevalentie tussen 2001 en 200531 geen significante verschillen zien (tabel 5.4). De ooitprevalentie blijft

ficant (tabel 5.4). De daling deed zich zowel onder mannen als vrouwen voor, voornamelijk onder 45-64-

stabiel rond 1,5% (tabel 5.1); de jaar- en maandprevalentie zijn nihil.

jarigen en in zeer sterk tot matig verstedelijkte gebieden (tabel 5.5 t/m 5.7).

De jaarincidentie van LSD is voor 1997 onbekend. Tussen 2001 en 2005 is de jaarincidentie stabiel rond

De maandprevalentie van slaap- en/of kalmeringsmiddelen laat ook een significante daling zien: van 6,6%

0,1% (tabel 5.8 en 5.4).

in 1997 naar 5,0% in 2005 (tabel 5.4 en 5.1), waarbij de daling over de periode 2001-2005 en de gehele

LSD kent geen continueringcijfers voor 1997. De verschillen in jaar- en maandcontinuering tussen 2001

periode 1997-2005 bezien significant is. Over de gehele periode voldeed de daling zich onder vrouwen en

en 2005 zijn niet significant (tabel 5.12).

onder 45-64-jarigen.

Voor LSD is de gemiddelde startleeftijd van gebruik onder 15 tot 25-jarigen en de gemiddelde leeftijd van

Omdat de incidenties van slaap- en/of kalmeringsmiddelen (gecombineerde variabele) voor 1997 en 2001

recente gebruikers door een te kleine n onbekend.

onbekend zijn, kan de ontwikkeling van de jaarincidentie tussen 1997 en 2005 niet beschreven worden. De gemiddelde startleeftijd van het gebruik van slaap- en/of kalmeringsmiddelen onder 15 tot 25-jarigen

Heroïne

ligt in 2005 op 18,4 jaar. De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers ligt in 2005 op 43,1 jaar (zie tabel

De ooitprevalentie van heroïne is tussen 1997 en 2005 gestegen van 0,3% naar 0,6% (tabel 5.1). Over de

5.16). Trendtoetsing is niet mogelijk, omdat in 1997 en 2001 aparte vragen zijn gesteld voor slaapmiddelen

periode 2001-2005 en de gehele periode 1997-2005 bezien is deze stijging significant (tabel 5.4). Vanwege

en voor kalmeringsmiddelen.

de kleine n is uitsplitsing naar demografie niet mogelijk. De jaarincidentie van heroïne is tussen 1997 en 2005 stabiel op 0% (zie tabel 5.8 en5.4). De maanden jaarcontinuering voor 2005 zijn onbekend zijn; tussen 1997 en 2001 zijn geen significante


verschillen opgetreden (tabel 5.12).

Tabel 5.1

Voor heroïne is de gemiddelde startleeftijd van gebruik onder 15 tot 25-jarigen door een te kleine n onbekend.

Prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005 (in %)

De gemiddelde leeftijd van recente gebruikers is alleen bekend voor 1997. Deze lag toen op 36 jaar.

Tabel 5.2 Incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking


Tabel 5.3 Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar),

(15 t/m 64 jaar), 1997, 2001, 2005 (in %) Het ooitgebruik van prestatieverhogende middelen laat tussen 1997 (1,0%) en 2005 (1,5%) een significante stijging zien, met name onder mannen (tabel 5.1, 5.4 en 5.5). Tussen 1997 en 2001 is sprake van een significante daling, maar tussen 2001 en 2005 van een significante stijging (zie tabel 5.4). De jaarprevalentie van prestatieverhogende middelen laat een vergelijkbaar beeld zien: een stijging tussen

1997, 2001, 2005 (in %) Tabel 5.4 Trendtoetsing prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, o.b.v. geïndexeerde CAPI-prevalenties (percentages in bijlage V) Tabel 5.5 Trendtoetsing prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m

1997 (0,4%) en 2005 (0,5%), maar een daling tussen 1997 en 2001. Bij de jaarprevalentie is echter alleen

64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht, o.b.v. geïndexeerde CAPI-prevalenties

de stijging tussen 2001 en 2005 significant (tabel 5.4). De maandprevalentie van prestatieverhogende

(percentages in bijlage VI)

86

87


Tabel 5.6 Trendtoetsing prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking

Tabel 5.1 Prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005 (in%)

(15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar leeftijd, o.b.v. geïndexeerde CAPITabel 5.7

1997: CAPI (n = 17.590)

Gewogen data

prevalenties (percentages in bijlage VII)

Tabak

2001: CAPI + MM (n = 14.045)32

2005: CAPI (n = 4.516)

Ooit

70,2

69,1

61,6

1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad, o.b.v. geïndexeerde CAPI-prevalenties

Afgelopen jaar

42,1

39,1

.

(percentages in bijlage VIII)

Afgelopen maand

38,0

34,3

.

Dagelijks roker

35,1

31,7

26,9

Trends prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar),

Tabel 5.8 Trendtoetsing incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, o.b.v. geïndexeerde CAPI-incidenties (percentages in bijlage IX)

Alcohol

Tabel 5.9 Trendtoetsing incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse


10,7

.

8,7

Ooit

92,8

94,2

.

Afgelopen jaar

86,7

88,0

85,4

Afgelopen maand

78,2

79,8

77,9


38,6

42,6

34,5

bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht, o.b.v. geïndexeerde CAPI-incidenties Tabel 5.10 Trendtoetsing incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse Cannabis

bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar leeftijd, o.b.v. geïndexeerde CAPI-incidenties Tabel 5.11 Trendtoetsing incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad, o.b.v.

Ecstasy

geïndexeerde CAPI-incidenties Tabel 5.12 Trendtoetsing continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, o.b.v. geïndexeerde CAPI-continueringcijfers

Cocaïne

(percentages in bijlage X) Tabel 5.13 Trendtoetsing continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking

Ooit

19,1

21,1

22,6

Afgelopen jaar

5,5

6,1

5,4

Afgelopen maand

3,0

3,7

3,3

Ooit

2,3

3,6

4,3

Afgelopen jaar

0,8

1,5

1,2

a

Afgelopen maand

0,3

0,6

0,4

a

Ooit

2,6

3,6

3,4

Afgelopen jaar

0,7

1,1

0,6

a

Afgelopen maand

0,3

0,5

0,3

a

(15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht, o.b.v. geïndexeerde CAPIAmfetamine

continueringcijfers Tabel 5.14 Trendtoetsing continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar leeftijd, o.b.v. geïndexeerde CAPI-

LSD

continueringcijfers Tabel 5.15 Trendtoetsing continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad, o.b.v. geïndexeerde CAPI-continueringcijfers

Heroïne

Tabel 5.16 Trendtoetsing gemiddelde leeftijd eerste gebruik van ooitgebruikers in de leeftijdsgroep 15 t/m 24 jaar, en gemiddelde leeftijd recente gebruikers in de leeftijdsgroep 15 t/m 64 jaar, 1997, 2001 en 2005, o.b.v. CAPI-data



Ooit

2,2

3,1

2,1

Afgelopen jaar

0,4

0,6

0,3

a

0,2

a

Afgelopen maand

0,1

0,3

Ooit

1,5

1,3

a

1,4

Afgelopen jaar

.

0,0

a

0,1

a

Afgelopen maand

.

0,0

a

0,0

a

Ooit

0,3

0,5

0,6

a

Afgelopen jaar

0,1

a

0,1

a

0,0

a

Afgelopen maand

0,0

a

0,1

a

0,0

a

Ooit

1,0

0,8

1,5

Afgelopen jaar

0,4

0,3

0,5

a

0,2

a

Afgelopen maand

0,2

Ooit

27,9

26,6

.

Afgelopen jaar

11,9

12,9

9,3

Afgelopen maand

6,6

8,3

5,0

a

.

a

n < 50, dus geen uitsplitsing naar demografische kenmerken (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst

88

89


Tabel 5.2 Incidenties (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001, 2005 (%)

Gewogen data

1997: CAPI (n = 17.590)

2001: CAPI + MM (n = 14.045)

2005: CAPI (n = 4.516)

Tabak

1,2

0,9

0,8

Alcohol

2,0

1,7

2,2

Cannabis

1,4

1,1

1,3

Ecstasy Cocaïne Amfetamine

0,5

0,6

0,3

0,3

0,2

a

Gewogen data

Tabak

Alcohol

0,3

a

0,1

a

0,2

a

0,1

a

0,1

a

0,1

a

LSD

.

Heroïne

0,0

a

0,0

a

0,0

a


0,2

a

0,2

a

0,4

a

Slaap- (S) en/of kalmerings- (K) middelen

2,9 (S) 3,1 (K)

2,7 (S) 2,0 (K)

Tabel 5.3 Continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001, 2005 (in %)

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

2,8 Amfetamine

1997: CAPI (n = 17.590)

2001: CAPI + MM (n = 14.045)

2005: CAPI (n = 4.516)

Afgelopen jaar

59,9

56,6

.

Afgelopen maand

54,1

49,7

.

Afgelopen jaar

93,4

93,5

.

Afgelopen maand

84,2

84,7

.

Afgelopen jaar

28,6

29,0

24,0

Afgelopen maand

15,7

17,6

14,7

Afgelopen jaar

36,2

41,5

28,6

a

Afgelopen maand

14,0

17,1

8,5

a

Afgelopen jaar

28,3

31,1

17,4

a

Afgelopen maand

10,0

14,0

8,7

a

Afgelopen jaar

17,4

19,0

14,5

a

Afgelopen maand

6,7

8,7

9,4

a

Afgelopen jaar

.

3,5

5,9

a

Afgelopen maand

.

0,9

2,3

a

Afgelopen jaar

21,6

a

23,0

(totale groep <50)

Afgelopen maand

10,3

a

15,5

(totale groep <50)

Afgelopen jaar

36,0

41,7

34,1

Afgelopen maand

17,5

21,7

.

Afgelopen jaar

42,3 (S)

38,8 (K)

46,8 (S)

44,2 (K)

.

Afgelopen maand

23,0 (S)

20,7 (K)

27,5 (S)

28,3 (K)

.

a

n < 50, dus geen uitsplitsing naar demografische kenmerken (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst LSD

Heroïne

Slaap- (S) en/of kalmerings(K) middelen

a

a

a n < 50, dus geen uitsplitsing naar demografische kenmerken (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst

90

91


Tabel 5.4 Trendtoetsing prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, o.b.v. geïndexeerde CAPI-prevalenties (percentages in bijlage V) Gewogen data Tabak

1997

20011

20052 ***

Tabel 5.4 Trendtoetsing prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, o.b.v. geïndexeerde CAPI-prevalenties (percentages in bijlage V) (vervolg)

2005 t.o.v. 1997

Gewogen data

***


Ooit

100

97

88

Afgelopen jaar

100

97

.

Afgelopen maand

100

96

.

Dagelijks roker

100

96

77

***


100

.

81

***

Ooit

100

98

***

.

Afgelopen jaar

100

98

*

99

Afgelopen maand

100

100

100


100

103

89

***

***

**

***

1997

20011

20052

Ooit

100

95

.

Afgelopen jaar

100

93

78

*

***

Afgelopen maand

100

95

76

*

***

2005 t.o.v. 1997

1

Alcohol

Cannabis

Harddrugs

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne


92

Ooit

100

102

118

Afgelopen jaar

100

100

98

Afgelopen maand

100

113

110

Ooit

100

106

130

Afgelopen jaar

100

123

123

Afgelopen maand

100

80

Ooit

100

139

Afgelopen jaar

100

138

150

Afgelopen maand

100

100

133

Ooit

100

81

131

Afgelopen jaar

100

100

86

Afgelopen maand

100

33

100

Ooit

100

91

95

Afgelopen jaar

100

100

75

Afgelopen maand

100

x

200

Ooit

100

80

93

Afgelopen jaar

.

100

x

*

Toetsing 2001 t.o.v. 1997 Toetsing 2005 t.o.v. 2001 (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (x) deling door 0 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001 2

***

140 **

187

Afgelopen maand

.

100

100

Ooit

100

67

200

Afgelopen jaar

100

x

x

Afgelopen maand

100

100

100

Ooit

100

50

Afgelopen jaar

100

50

Afgelopen maand

100

50

*

150 125

*

*** *

**

**

*

*

***

**

* .

93


5.5 Trendtoetsing prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht , o.b.v. geïndexeerde CAPI-prevalenties (percentages in bijlage VI) Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Harddrugs

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne

94

20011

1997

20052

2005 t.o.v. 1997

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Ooit

100

100

99

96

87 ***

89 **

***

***

Afgelopen jaar

100

100

101

93

.

.

Afgelopen maand

100

100

97

94

.

.

Dagelijks roker

100

100

100

92

77 ***

77 **

***

***


100

100

.

.

87

73

*

***

Ooit

100

100

99

96 ***

Afgelopen jaar

100

100

99

97 *

101

96

Afgelopen maand

100

100

100

99

101

98

>6 gl in afgel 6mnd

100

100

103

103

90 ***

90

***

*

Ooit

100

100

96

113

119 **

118

***

**

Afgelopen jaar

100

100

101

100

110

82

Afgelopen maand

100

100

114

106

124

83

Ooit

100

100

108

142 *

103

Afgelopen jaar

100

100

122

a

103 a

129

Afgelopen maand

100

100

-

-

Ooit

100

100

141 *

154

Afgelopen jaar

100

100

-

-

Afgelopen maand

100

100

-

-

.

144 -

-

a

206 *

162

-

-

-

-

149 **

100

100

Ooit

100

100

89

69

Afgelopen jaar

100

100

-

-

-

-

Afgelopen maand

100

100

-

-

-

-

Ooit

100

100

88

100

77

Afgelopen jaar

100

100

-

-

-

Afgelopen maand

100

100

-

-

-

Ooit

100

100

-

-

96

Afgelopen jaar

.

100

-

-

-

-

Afgelopen maand

.

100

-

-

-

-

a

85 -

a

Gewogen data



.

a

a

5.5 Trendtoetsing prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht , o.b.v. geïndexeerde CAPI-prevalenties (percentages in bijlage VI) (vervolg)

**

20011

1997

20052

2005 t.o.v. 1997

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Ooit

100

100

-

-

200

49

Afgelopen jaar

100

100

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

.

.

Ooit

100

100

104

91

*

.

.

Afgelopen jaar

100

100

113

82

*

76

Afgelopen maand

100

100

121

81

**

86 *

78 69

a

Man

Vrouw

***

**

*** ***

1

Toetsing 2001 t.o.v. 1997 Toetsing 2005 t.o.v. 2001 a n < 50; geen trendtoetsing (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 (x) deling door 0 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001 2

a

* *** a

a

***

a

***

a

a

67

Ooit

100

100

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

a

95


5.6 Trendtoetsing prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar leeftijd, o.b.v. geïndexeerde CAPI-prevalenties (percentages in bijlage VII) Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Harddrugs

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne



15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

100

100

100

107

94

**

97

Afgelopen jaar

100

100

100

106

91

*

102

96

15-24 jr

.

2005 t.o.v. 1997 25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

83

95

***

***

**

***

***

**

***

.

.

Afgelopen maand

100

100

100

100

93

98

.

Dagelijks roker

100

100

100

104

93

98

65

***

74


100

100

100

.

.

.

98

a

71

Ooit

100

100

100

99

97

.

.

.

Afgelopen jaar

100

100

100

99

98

98

100

96

101

***

Afgelopen maand

100

100

100

98

100

100

103

96

*

102

**

>6 gl in afgel 6mnd

100

100

100

113

94

112

99

*

Ooit

100

100

100

112

104

84

**

143

***

Afgelopen jaar

100

100

100

81

125

100

Afgelopen maand

100

100

100

100

a

119

Ooit

100

100

100

157

a

86

Afgelopen jaar

100

100

100

162

a

121

Afgelopen maand

100

100

100

-

Ooit

100

100

100

180

Afgelopen jaar

100

100

100

-

Afgelopen maand

100

100

100

-

Ooit

100

100

100

103

Afgelopen jaar

100

100

100

-

*

a

**

a

*

136

a

133

a

73

a

155

117

a

109

a

86

a

150

***

150

x

a

100

a

157

a

150

-

-

a

120

100

a

-

93

100

100

-

100

100

100

169

-

Afgelopen jaar

100

100

100

-

-

-

-

Afgelopen maand

100

100

100

-

-

-

-

a

73

56

-

104

160

145

100

100

100

-

-

-

50

Afgelopen jaar

.

.

.

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

.

.

.

-

-

-

-

-

-

125

Ooit

100

100

100

-

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

100

100

100

-

-

-

236

100

100

100

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

.

.

.

Ooit

100

100

100

77

*

100

93

.

.

.

Afgelopen jaar

100

100

100

75

a

102

88

64

a

85

72

81

a

46

a

96

63

100

100

100

79

a

105

150

a

Ooit Afgelopen jaar

-

**

a

a

***

a

**

a

a

Ooit

a

*** ***

-

79

***

*

a

-

a

*

-

a

*** ***

***

-

a

450

-

147

**

-

263 ***

a

-

100

52

a

-

-

-

88

***

123

Afgelopen maand

a

90

80

100

-

***

88

a

-

*

86

. ***

128

119

69

*

.

98

-

a

98

Ooit

Toetsing 2001 t.o.v. 1997 Toetsing 2005 t.o.v. 2001 a n < 50; geen trendtoetsing 2

20052

Ooit

Afgelopen maand 1

20011

1997

67

a

a

-

* ***

*** ***

(.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 (x) deling door 0 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

97


5.7 Trendtoetsing prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad, o.b.v. geïndexeerde CAPI-prevalenties (percentages in bijlage VIII) Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Harddrugs

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne


Slaap- en/of kalmerings middelen

2001

2005

2005 t.o.v. 1997

Z. sterk

Sterk

Matig

Weinig

Niet

Z. sterk

sterk

matig

Weinig

Niet

Z. sterk

sterk

matig

Weinig

Niet

Ooit

90

102

106

98

86

81

90

89

92

85

***

***

***

***

***

Afgelopen jaar

95

112

96

99

69

.

.

.

.

.

Afgelopen maand

95

111

88

102

66

.

.

.

.

.

Dagelijks roker

104

109

84

103

66

72

81

76

77

76

***

***

***

***

***


.

.

.

.

.

66

92

80

82

78

a

Ooit

88

101

99

100

98

.

.

.

.

.

a

*

Afgelopen jaar

90

103

98

102

96

96

99

98

99

101

Afgelopen maand

93

103

100

104

97

98

101

101

99

101

>6 gl afgel 6 mnd

90

104

109

103

107

83

88

92

85

105

**

**

*

*

*** a

a

a

a

a

a

a

a

a

Ooit

90

113

108

92

96

119

117

130

103

109

Afgelopen jaar

99

188

42

62

47

104

121

100

71

79

Afgelopen maand

108

183

45

64

79

121

110

114

91

79

*

**

a

Ooit

107

87

113

133

64

134

139

142

100

79

**

*

a

Afgelopen jaar

113

155

67

250

50

130

167

108

88

133

a

a

a

a

a

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

149

163

91

175

60

213

216

195

125

113

***

a

a

a

a

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

90

91

84

47

69

125

200

132

82

54

a

a

a

a

a

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

105

70

84

92

92

93

96

105

100

23

a

a

a

a

a

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

-

-

-

-

-

83

113

82

100

30

a

a

a

a

a

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

.

.

.

.

.

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

.

.

.

.

.

Ooit

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

-

-

-

-

-

191

146

164

111

63

a

a

a

a

a

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

.

.

.

.

.

Ooit

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Afgelopen jaar

80

107

52

131

87

73

77

53

98

93

**

**

***

Afgelopen maand

85

96

47

164

88

81

74

54

98

71

a

*

a

a

a

n < 50; geen trendtoetsing (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 (x) deling door 0 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

98

99


5.8 Trendtoetsing incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, o.b.v. geïndexeerde CAPI-incidenties (percentages in bijlage IX) Gewogen data

20011

1997

5.10 Trendtoetsing incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar leeftijd, o.b.v. geïndexeerde CAPI-incidenties1

20052

2005 t.o.v. 1997 *

Tabak

100

75

67

Alcohol

100

105

110

Cannabis

100

79

93

Gewogen data

Tabak

Ecstasy

100

100

60

Cocaïne

100

133

33

**

**

Amfetamine

100

100

50

*

**

LSD

.

.

.

Heroïne

100

100

100


100

100

200


100 (S) 100 (K)

93 (S) 81 (K)

.

*

1

Toetsing 2001 t.o.v. 1997 2 Toetsing 2005 t.o.v. 2001 (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

5.9 Trendtoetsing incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht, o.b.v. geïndexeerde CAPI-incidenties1 2001

2005

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Tabak

100

100

-

-

-

-

Alcohol

100

100

121

a

121

2005

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

100

100

100

-

-

-

-

-

-

a

112

100

a

100

a

80

a

75

a

Alcohol

100

100

100

105

200

100

Cannabis

100

100

100

-

-

-

93

Ecstasy

100

100

100

-

-

-

-

-

-

Cocaïne

100

100

100

-

-

-

-

-

-

Amfetamine

100

100

100

-

-

-

-

-

-

LSD

.

.

.

-

-

-

-

-

-

Heroïne

-

-

-

-

-

-

-

-

-


-

-

-

-

-

-

-

-

-


100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

81 (S) 76 (K)

93 (S) 97 (K)

107 (S) 63 (K)

2.5%2

3.0%2

2.7%2

a

1

1997

85

2001

Getoetst, maar geen significante verschillen naar leeftijd Niet te indiceren, omdat niet uit te splitsen naar slaap- en kalmeringsmiddelen apart a n < 50; geen trendtoetsing (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 2

Gewogen data

a

1997

105 a

a

Cannabis

100

100

-

-

94

Ecstasy

100

100

-

-

-

-

Cocaïne

100

100

-

-

-

-

Amfetamine

100

100

-

-

-

-

LSD

.

.

-

-

-

-

Heroïne

-

-

-

-

-

-


-

-

-

-

-

-


100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

95 (S) 76 (K)

92 (S) 83 (K)

2.0%2

3.6%2

83

1

Getoetst, maar geen significante verschillen naar geslacht Niet te indiceren, omdat niet uit te splitsen naar slaap- en kalmeringsmiddelen apart a n < 50; geen trendtoetsing (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 2

100

101


5.11 Trendtoetsing incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad, o.b.v. geïndexeerde CAPI-incidenties1 Gewogen data

Tabak

20011

1997

20052

Z. sterk

Sterk

Matig

Weinig

Niet

Z. sterk

Sterk

Matig

Weinig

Niet

100

100

100

100

100

-

-

-

-

-

a

Niet

-

-

-

-

-

87

a

a

124

a

131

a

129

a

133

a

125

a

74

a

53

a

38

a

100

100

100

80

Cannabis

100

100

100

100

100

-

-

-

-

-

87

Ecstasy

100

100

100

100

100

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Cocaïne

100

100

100

100

100

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Amfetamine

100

100

100

100

100

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

LSD

.

.

.

.

.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Heroïne

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-


-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

76 (S) 79 (K)

135 (S) 78 (K)

26 (S) 13 (K)

130 (S) 143 (K)

109

a

Weinig

100

100 (S) 100 (K)

100

a

Matig

100

100 (S) 100 (K)

75

a

Sterk

Alcohol


153

a

Z. sterk

92 (S) 95 (K)

2

3.3%

2

2.8%

2.7%

2

2.6%

2

2.4%2

1

Getoetst, maar geen significante verschillen naar urbanisatiegraad Niet te indiceren, omdat niet uit te splitsen naar slaap- en kalmeringsmiddelen apart a n < 50; geen trendtoetsing (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 2

102

103


5.12 Trendtoetsing continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, o.b.v. geïndexeerde CAPI-incidenties (percentages in bijlage X) 1997

20011

20052

2005 t.o.v. 1997

Afgelopen jaar

100

100

.

.

Afgelopen maand

100

98

.

.

Afgelopen jaar

100

101

.

.

Afgelopen maand

100

102

.

.

Afgelopen jaar

100

98

84

**

Afgelopen maand

100

110

94

Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

*

100

95

79

Afgelopen maand

100

56

61

Afgelopen jaar

100

114

61

Afgelopen maand

100

61

87

Afgelopen jaar

100

108

83

Afgelopen maand

100

21

140

Afgelopen jaar

100

.

.

.

Afgelopen maand

100

.

.

.

Afgelopen jaar

100

23

34

Afgelopen maand

100

x

26


Afgelopen jaar

100

99

95

Afgelopen maand

100

107

.


Afgelopen jaar

100 (S)

100 (K)

103 (S)

95 (K)

Afgelopen maand

100 (S)

100 (K)

113 (S)

90 (K)

Amfetamine

LSD

Heroïne

Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Afgelopen jaar

Cocaïne

5.13 Trendtoetsing continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht, o.b.v. geïndexeerde CAPI-continueringcijfers 2005 t.o.v. 1997

man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

vrouw

Afgelopen jaar

100

100

102

97

.

.

Afgelopen maand

100

100

98

98

.

.

Afgelopen jaar

100

100

100

101

.

.

Afgelopen maand

100

100

101

103

.

.

Afgelopen jaar

100

100

104

89

91

70

Afgelopen maand

100

100

119

95

Afgelopen jaar

100

100

-

Afgelopen maand

100

100

Afgelopen jaar

100

Afgelopen maand

*

a

70

-

-

-

-

-

-

-

100

-

-

-

-

100

100

-

-

-

-

Afgelopen jaar

100

100

-

-

-

-

Afgelopen maand

100

100

-

-

-

-

Afgelopen jaar

.

.

-

-

-

-

Afgelopen maand

.

.

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

.

Afgelopen jaar

100

100

-

-

-

-

.

.

Afgelopen maand

-

-

-

-

.

.

.

.

Afgelopen jaar

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

109 (S) 119 (K) a

99 (S) 83 (K) *

.

.

Afgelopen maand

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

156 (S) a

93 (S) 89 (K)

.

.

Ecstasy *

** Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne


2

104

20052

105

1

Toetsing 2001 t.o.v. 1997 Toetsing 2005 t.o.v. 2001 (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (x) deling door 0 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001

20011

1997

93 (K) a

man

Vrouw

** a

1

Toetsing 2001 t.o.v. 1997 Toetsing 2005 t.o.v. 2001 a n < 50; geen trendtoetsing (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50 * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001 2

105


5.14 Trendtoetsing continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar leeftijd, o.b.v. geïndexeerde CAPI-continueringcijfers Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne



20011

1997

20052

2005 t.o.v. 1997

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

Afgelopen jaar

100

100

100

99

97

106

.

.

.

Afgelopen maand

100

100

100

93

99

101

.

.

.

Afgelopen jaar

100

100

100

100

101

100

.

.

.

Afgelopen maand

100

100

100

99

103

.

.

.

81

97

95

Afgelopen jaar

100

100

100

72

** a

*

102 113

a

115

177

a

121

Afgelopen maand

100

100

100

90

Afgelopen jaar

100

100

100

-

-

-

Afgelopen maand

100

100

100

-

-

Afgelopen jaar

100

100

100

-

Afgelopen maand

100

100

100

Afgelopen jaar

100

100

Afgelopen maand

100

Afgelopen jaar

122

86

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

100

-

-

-

-

-

-

100

100

-

-

-

-

-

-

100

100

100

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

100

100

100

-

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

100

100

100

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

100

100

100

-

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

100

100

100

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

100

100

100

-

-

-

.

.

.

Afgelopen jaar

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

125 (S) a

98 (S) 99 (K)

103 (S) 92 (K)

.

.

.

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

97 (S) 64 (K)

122 (S) 108 (K) a

.

.

.

Afgelopen maand

93 (K) a 83 (S) a 111 (K) a

74

a

a

a

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

** *

1


106

107


5.15 Trendtoetsing continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad, o.b.v. geïndexeerde CAPI-continueringcijfers Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne



20011

1997

20052

Zeer sterk

sterk

matig

weinig

Niet

Zeer sterk

Sterk

Matig

Weinig

Niet

Zeer sterk

sterk

matig

weinig

niet

Afgelopen jaar

100

100

100

100

100

105

110 *

91

102

80 **

.

.

.

.

.

Afgelopen maand

100

100

100

100

100

106

109

83 **

104

78 **

.

.

.

.

.

Afgelopen jaar

100

100

100

100

100

101

101

99

102

98

.

.

.

.

.

Afgelopen maand

100

100

100

100

100

105 *

102

104

99

.

.

.

101 a

a

a

Afgelopen jaar

100

100

100

100

100

109

164

Afgelopen maand

100

100

100

100

100

120

162 a

43 a

70 a

Afgelopen jaar

100

100

100

100

100

-

-

-

Afgelopen maand

100

100

100

100

100

-

-

Afgelopen jaar

100

100

100

100

100

-

Afgelopen maand

100

100

100

100

100

Afgelopen jaar

100

100

100

100

Afgelopen maand

100

100

100

Afgelopen jaar

.

.

Afgelopen maand

.

Afgelopen jaar

68

52

. a

70

. a

75 a

86

103

77

86 a

102 a

94 a

87 a

89 a

74 a

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

100

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

100

100

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

.

.

.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

.

.

.

.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

100

100

100

100

100

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

.

.

.

.

.

Afgelopen jaar

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

95 (S) 97 (K)

107 (S) a

92 (S) a 84 (K) a

105 (S) a 115 (K) a

110 (S) a 98 (K) a

.

.

.

.

.

88 (K) a

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

100 (S) 100 (K)

102 (S) 102 (K) a

111 (S) a 72 (K) a

65 (S) a 74 (K) a

143 (S) a 134 (K) a

156 (S) a 85 (K) a

.

.

.

.

.

Afgelopen maand

40

a

1


108

109


Tabel 5.16 Trendtoetsing gemiddelde leeftijd eerste gebruik van ooitgebruikers in de leeftijdsgroep 15 t/m 24 jaar en gemiddelde leeftijd recente gebruikers in de leeftijdsgroep 15 t/m 64 jaar, o.b.v. CAPI-data

Definiëring conform Nationale Drug Monitor, Jaarbericht 2005 (Van Laar et al., 2006):

31

De jaar- en maandprevalentie van LSD is voor 1997 onbekend.

32

De prevalenties voor 2001 zijn gebaseerd op zowel CAPI- als MultiMethod-data. Dit levert hogere prevalenties op dan

recente gebruikers: gebruikers van een middel in het afgelopen jaar, ongeacht de frequentie (van eenmalig tot dagelijks).

1997

20011

20052

2005 t.o.v. 1997

Gem. startleeftijd

14.6

14.5

14.9 *

**

Gem. leeftijd recente gebruikers

36.8

37.3

.

Gem. startleeftijd

14.8

14.7

14.6

*

opzichte van schriftelijke vragenlijsten (Dotinga, 2005). Een telefonisch interview levert onderrapportage op ten


38.0

38.5

39.6 **

***

opzichte van de CAPI. Aangezien de ‘multimethod’-dataverzameling van 2001 grotendeels bestaat uit de PAPI-methode

Gem. startleeftijd

16.2

15.9

16.4 *


27.3

28.3

30.5

Gem. startleeftijd

17.4

17.1

17.3


25.1

26.6

28.1

Gem. startleeftijd

18.2

16.7 *

17.6


27.7

26.7

31.9

Gem. startleeftijd

17.1

16.9

17.4


25.8

27.0

25.9

Gem. startleeftijd

.

a

a


.

.

a

Gem. startleeftijd

a

a

a


36.0

a

a

Gem. startleeftijd

17.8

a

18.5


29.3

a

26.0

Gem. startleeftijd

17.6 (S) 17.5 (K)

17.1 (S) 16.5 (K)

18.4


44.4 (S) 40.7 (K)

44.3 (S) 40.7 (K)

43.1

Gewogen data Tabak

30

wanneer alleen gebruik gemaakt wordt van CAPI-data. De verschillen zijn mogelijk te verklaren door een methode-

Alcohol

Cannabis

effect. Uit de literatuur komt namelijk naar voren dat de CAPI over het algemeen een onderrapportage oplevert ten

(schriftelijke vragenlijsten) zouden de geconstateerde verschillen het gevolg kunnen zijn van verschillen in onderzoeksmethode.

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne

Prestatieverhogende middelen Slaap- (S) en/of kalmerings- (K) middelen

***

**

*

1

Toetsing 2001 t.o.v. 1997 Toetsing 2005 t.o.v. 2001 a aantal respondenten waarop het gemiddelde is gebaseerd < 10 ¬ geen gemiddelde berekend. (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst * p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001 2

110

111

Nationaal prevalentie onderzoek middelengebruik 2005 Literatuur

Literatuur Abraham, M.D., P.D.A. Cohen, R.J. van Til & M.A.L. de Winter (1999). Licit and illicit drug use in the Netherlands, 1997.

Lemmens, P.H.H.M., E.S. Tan & R.A. Knibbe (1992). Measuring quantity and frequency of drinking in a general population

Amsterdam: CEDRO.

survey: a comparison of five indices. Journal of Studies on Alcohol, 53, pp 476-486.

Abraham, M. & C. Jol. Vergelijking druggebruik POLS / Jongeren en NPO 2001. Amsterdam: CEDRO en CBS.

Midanik, L.T., T.K. Greenfield & J.D. Rogers (2001). Reports of alcohol-related harm: telephone versus face-to face interviews. Journal of Studies on Alcohol, pp 74-78.

Abraham, M.D, H.L. Kaal & P.D.A. Cohen (2002). Licit and illicit drug use in the Netherlands, 2001. Amsterdam: CEDRO. Schoen, H. (2004). Online-Umfragen – schnell, billig, aber auch valide? Ein Vergleich zweier Internetbefragungen mit Batanic, B. (2001). Fragebogenuntersuchungen im Internet. Aachen: Shaker.

persönlichen Interviews zur Bundestagswahl 2002. In: ZA-Information, 54, pp. 27-49.

Dillman, D.A., J.L. Eltinge, R.M. Groves & R.J.A. Little (2002). Survey nonresponse in design, data collection and analysis.

SAMHSA (Substance Abuse and Mental Health Services Administration) (1997). National Household Survey on drug abuse:

In: Survey Nonresponse. R.M. Groves, D.A. Dillman, J.L. Eltinge and R.J.A. Little. New York: John Wiley & Sons.

Population Estimates 1997. Department of Health and Human Services. Rockville: DHHS Publication.

Dotinga, A. (2005) Drinking in a dry culture. Alcohol use among second-generation Turks and Moroccans: Measurements

Statline (2006). http://statline.cbs.nl/StatWeb/start.asp?LA=nl&DM=SLNL&lp=Search%2FSearch

and results. Rotterdam: IVO.

Eurotstat (2006) http://epp.eurostat.ec.europa.eu/pls/portal/docs/PAGE/PGP_PRD_CAT_PREREL/PGE_CAT_PREREL_ YEAR_2006/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2006_MONTH_11/4-10112006-EN-AP.PDF

Faas, T. (2003). Offline recrutierte Access Panels. Königsweg der Online-Forschung? ZUMA Nachrichten, 53, pp 58-76. Mannheim: ZUMA.

Gmel, G. & E. Gutjahr (2000). Adjusting for changes in mode of administration in repeated cross-sectional surveys. Contemporary Drug Problems, 27, pp 349-366.

Korf, D.J., M. Wouters, A. Benschop & P. van Ginkel (2004). Sterke Wiet. Blowgedrag, schadelijkheid en afhankelijkheid van cannabis. Amsterdam: Rozenberg Publishers.

Laar, M.W. van, A.A.N. Cruts, J.E.E. Verdurmen, M.M.J. van Ooyen-Houben & R.F. Meijer (red) (2006). Nationale Drug Monitor. Jaarbericht 2005. Utrecht: Trimbos-instituut.

Lahaut, V.M.H.C., H.A.M. Jansen, D. van de Mheen & H.F.L. Garretsen (2002). Non-respons bias in a sample survey on alcohol consumption. Alcohol & Alcoholism, 37, pp 256-260.

Leeuw, E.D. de (1992). Data quality in mail, telephone and face-to-face surveys. Amsterdam: TT-Pulikaties Amsterdam.

Leeuw, E. de & M. Collins (1997). Data collection methods and survey quality: an overview. In: Survey measurement and process quality. New York: John Wiley & Sons.

112

113

Nationaal prevalentie onderzoek middelengebruik 2005 Bijlagen

Bijlagen bij hoofdstuk 2

B.3 In welk land bent u zelf geboren? 1.

Nederland

2. België 3. Duitsland

Bijlage I CAPI-vragenlijst (= CBS-versie van de vragenlijst van de onlinepanelmethode)

4. Frankrijk 5. Groot-Brittannië 6. Ander EU land

SCREENING VRAGEN

7.

Suriname

8. Nederlandse Antillen, Aruba A. Wat zijn de eerst vier cijfers van uw postcode?

9. Turkije 10. Marokko

B.1 In welk land is uw vader geboren?

11. Indonesië

1.

12. China

Nederland

2. België

13. Ander niet EU land

3. Duitsland

4. Frankrijk 5. Groot-Brittannië

C. Kunt u zeggen wat u zich meer voelt, is dat meer Nederlands of voelt u zich niet-Nederlands (namelijk het land waar uw ouder(s) geboren is/zijn)?

6. Ander EU land 7.

Suriname

1.

Nederlands

8. Nederlandse Antillen, Aruba

2. Belgisch

9. Turkije

3. Duits

10. Marokko

4. Frans

11. Indonesië

5. Brits

12. China

6. Surinaams


7.

Antilliaans

8. Turks B.2 In welk land is uw moeder geboren?

9. Marokkaans

1.

10. beide

Nederland

2. België

11.

3. Duitsland

12. Geen van beide, geen van de drie

Alle drie (indien ouders in verschillende landen geboren zijn)

4. Frankrijk

13. ander land

5. Groot-Brittannië 6. Ander EU land

D. Rookt u?

7.

1.

Suriname


Ja

2. Nee

9. Turkije 10. Marokko

E. Drinkt u wel eens alcoholhoudende drank?

11. Indonesië

1.

12. China

2. Nee

Ja


114

115


F.

Heeft u de afgelopen 30 dagen cannabis (hasj of marihuana) gebruikt?

9. Hoe vaak heeft u de laatste 30 dagen alcohol gedronken. Is dat: ¬

1.

Ja

1.

2. Nee

Dagelijks of bijna dagelijks

2. Meerdere malen per week 3. Minstens één keer per week 4. Minder dan één keer per week

NATIONAAL ONDERZOEK NAAR GENOT- EN GENEESMIDDELEN 10. Wilt u hieronder aangeven welke soort alcoholhoudende drank u wel eens drinkt? (u mag meer dan één hokje aankruisen)

Tabak 1.

bier

1.

Rookt u wel eens?

2. wijn, sherry, port, vermouth

1.

ja

3. likeur, advocaat, bessenjenever, citroenjenever

2. nee Ð door naar vraag 4

4. jenever, brandewijn, vieux, cognac, whisky, wodka 5. alcoholhoudende drank gemengd met frisdrank

2. Rookt u elke dag?

6. licht-alcoholische dranken

1.

ja

7.

2.

nee

3.

Rookt u wel eens sigaretten uit een pakje of zelfgerolde sigaretten?

1.

1.

ja Ð door naar hoe oud was u toen u begon (vraag 6)

2. nee ¬ door naar vraag 13

ik drink nooit ¬ door naar vragen cannabis

11. Heeft u het laatste half jaar wel eens 6 of meer glazen alcoholhoudende drank op één dag gedronken? ja

2. nee 12. Hoe vaak dronk u in het afgelopen half jaar 6 of meer glazen alcoholhoudende drank op één dag? 4. Heeft u vroeger wel eens sigaretten gerookt?

1.

1.

2. 5 - 6 keer per week

ja

2. nee ¬ door naar alcoholische dranken (vraag 7)

Elke dag

3. 3 - 4 keer per week 4. 1 - 2 keer per week

5. Hoe oud was u toen u stopte met roken?

5. 1 - 3 keer per maand 6. 3 - 5 keer per half jaar

6. Hoe oud was u toen u begon met sigaretten roken?

7.

1 - 2 keer per half jaar

13. Drinkt u wel eens alcohol op door-de-weekse dagen? (bedoeld wordt hier maandag tot en met donderdag)

Alcoholische dranken 1. 7.

Heeft u de laatste 12 maanden, dus sinds alcohol gedronken?

Ja

2. Nee ¬ door naar vraag 16

ja nee ¬ door naar vraag 19

14. Op hoeveel van de 4 door-de-weekse dagen drinkt u dan meestal? 1.

1 dag

8. Heeft u ook de afgelopen 30 dagen alcohol gedronken?

2. 2 dagen

1.

3. 3 dagen

ja


116

4. 4 dagen

117


15. Hoeveel glazen drinkt u dan gemiddeld op zo’n door-de-weekse dag?

22. Heeft u dit meer dan 25 keer gebruikt?

1.

1.

11 of meer glazen

2. 7 - 10 glazen

ja

2. nee

3. 6 glazen 4. 4 - 5 glazen

23. Hoe oud was u toen u voor het eerst hasj of marihuana gebruikte?

5. 3 glazen 6. 2 glazen

24. Heeft u de laatste 12 maanden, dus sinds hasj of marihuana gebruikt?

7.

1.

1 glas

ja

2. nee ¬ door naar vragen ecstasy 16. Drinkt u wel eens alcohol in het weekend? (bedoeld wordt hier vrijdag tot en met zondag) 1.

ja


25. Heeft u de laatste 30 dagen hasj of marihuana gebruikt? 1.

ja

2. nee ¬ door naar vragen ecstasy 17. Op hoeveel van de 3 weekend-dagen drinkt u dan meestal? 1.

1 dag

26. Hoe vaak heeft u de laatste 30 dagen hasj of marihuana gebruikt. Is dat: ¬

2. 2 dagen

1.


3. 3 dagen

2. Meerdere malen per week 3. Minstens één keer per week

18. Hoeveel glazen drinkt u dan gemiddeld op zo’n weekend-dag? 1.

4. Minder dan één keer per week

11 of meer glazen

2. 7 - 10 glazen

27. Heeft u in de afgelopen 6 maanden, dus sinds wel eens meer geblowd dan

3. 6 glazen

u van plan was?

4. 4 - 5 glazen

1.

5. 3 glazen

2. nee

ja

6. 2 glazen 7.

1 glas

28. Heeft u er in de afgelopen 6 maanden regelmatig over gedacht om minder te gaan blowen? 1.

19. Hoe oud was u toen u voor het eerst alcohol dronk? 1.

ja

2. nee

…. jaar

2. Ik heb nooit alcoholische drank gedronken

29. Bent u in de afgelopen 6 maanden meerdere keren van plan geweest om te stoppen met blowen? 1.

ja

2. nee Cannabis 30. Heeft u in de afgelopen 6 maanden geprobeerd om minder te gaan blowen? 20. Kent u persoonlijk mensen die cannabis, dus hasj of marihuana gebruiken?

1.

1.

2. nee

ja

ja

2. nee 31. Heeft u in de afgelopen 6 maanden geprobeerd om het blowen onder controle te krijgen? 21. Heeft u zelf ooit hasj of marihuana gebruikt?

1.

1.

2. nee

ja

ja

2. nee ¬ door naar vragen ecstasy 118

119


32. Heeft u in de afgelopen 6 maanden door het blowen uw eigen plannen niet waar kunnen maken?

39. Of heeft u als gevolg van blowen (meerdere antwoorden mogelijk): ¬

1.

1.

ja

2. nee

Aanhoudende lichamelijke klachten

2. Steeds terugkerende psychische moeilijkheden 3. Geen van deze

33. Bent u de afgelopen 6 maanden door het blowen regelmatig afspraken vergeten? 1.

ja

2. nee

Ecstasy

34. Bent u in de afgelopen 6 maanden door het blowen regelmatig verplichtingen niet nagekomen?

40. Kent u persoonlijk mensen die ecstasy gebruiken?

1.

1.

ja

ja

2. nee

2. nee

35. Als u blowt, hoeveel joints rookt u dan op een typische blowdag?

41. Heeft u zelf ooit ecstasy gebruikt?

….. joints

1.

ja

2. nee ¬ door naar vragen amfetaminen 36. Wanneer u blowt op een typische blowdag. Is dat: ¬ 1.

’s morgens

42. Heeft u dit meer dan 25 keer gebruikt?

2. ’s middags

1.

3. ’s avonds?

2. nee

ja

37. De volgende dingen kunnen gebeuren als gevolg van blowen. Kunt u telkens aangeven of dit ook bij u

43. Hoe oud was u toen u voor het eerst ecstasy gebruikte?

gebeurt (meer dan 1 antwoord mogelijk). 1.

Als gevolg van blowen: ¬

44. Heeft u de laatste 12 maanden, dus sinds ecstasy gebruikt?

Krijg ik zin om te snoepen

1.

2. Maak ik makkelijker contact

ja

2. nee ¬ door naar vragen amfetaminen

3. Kan ik lekker dansen 4. Voel ik me lekker

45. Heeft u dit ook de laatste 30 dagen gebruikt?

5. Ga ik veel praten

1.

6. Geen van deze

2. nee ¬ door naar vragen amfetaminen

38. Misschien gebeuren er bij u nog andere dingen als gevolg van blowen:

46. Hoe vaak heeft u de laatste 30 dagen ecstasy gebruikt. Is dat: ¬

1.

ja

Komt het volgende bij u voor (meerdere antwoorden mogelijk): ¬

1.


Voortdurend moeilijkheden met uw ouders (alleen gesteld aan respondenten tot en met 30 jaar)

2. Meerdere malen per week

2. Grote moeilijkheden met uw partner

3. Minstens één keer per week of

3. Steeds weer moeilijkheden met vrienden


4. Vaak moeilijkheden met uw werk of uw school 5. Geen van deze

120

121


Amfetaminen

56. Heeft u dit meer dan 25 keer gebruikt? 1.

47. Kent u persoonlijk mensen die amfetaminen, of speed gebruiken? 1.

ja

2. nee

ja

2. nee

57. Hoe oud was u toen u voor het eerst cocaïne gebruikte?

48. Heeft u zelf ooit amfetaminen, of speed gebruikt? 1.

ja

2. nee ¬ door naar vragen cocaïne

58. Heeft u de laatste 12 maanden, dus sinds cocaïne gebruikt? 1.

ja

2. nee ¬ door naar vragen heroïne 49. Heeft u dit meer dan 25 keer gebruikt? 1.

ja

2. nee

59. Heeft u dit ook de laatste 30 dagen gebruikt? 1.

ja

2. nee ¬ door naar vragen heroïne 50. Hoe oud was u toen u voor het eerst amfetaminen, of speed gebruikte? 60. Hoe vaak heeft u de laatste 30 dagen cocaïne gebruikt. Is dat: ¬ 51. Heeft u de laatste 12 maanden, dus sinds amfetaminen, of speedgebruikt?

1.

1.


ja



3. Minstens één keer per week of 4. Minder dan één keer per week

52. Heeft u dit ook de laatste 30 dagen gebruikt? 1.

ja


Heroïne

53. Hoe vaak heeft u de laatste 30 dagen amfetaminen, of speed gebruikt. Is dat: ¬

61. Kent u persoonlijk mensen die heroïne gebruiken?

1.

1.



ja

2. nee

3. Minstens één keer per week of 4. Minder dan één keer per week

62. Heeft u zelf ooit heroïne gebruikt? 1.

ja

2. nee ¬ door naar vragen LSD Cocaïne 63. Heeft u dit meer dan 25 keer gebruikt? 54. Kent u persoonlijk mensen die cocaïne gebruiken?

1.

1.

2. nee

ja

ja

2. nee 64. Hoe oud was u toen u voor het eerst heroïne gebruikte? 55. Heeft u zelf ooit cocaïne gebruikt? 1.

ja

2. nee ¬ door naar vragen heroïne

122

123


65. Heeft u de laatste 12 maanden, dus sinds heroïne gebruikt?

74. Hoe vaak heeft u de laatste 30 dagen LSD, trips of acid gebruikt. Is dat: ¬

1.

1.

ja

2. nee ¬ door naar vragen LSD


2. Meerdere malen per week 3. Minstens één keer per week of

66. Heeft u de laatste 30 dagen heroïne gebruikt? 1.


ja

2. nee ¬ door naar vragen LSD Prestatieverhogende middelen 67. Hoe vaak heeft u de laatste 30 dagen heroïne gebruikt. Is dat: ¬ 1.


75. Heeft u ooit middelen gebruikt om uw sportprestaties te verbeteren of om een gespierd lichaam te


krijgen?

3. Minstens één keer per week of

1.

ja


2. nee ¬ door naar vragen medicijnen 76. Welke van de volgende soort middelen heeft u daarvoor gebruikt (meer dan 1 antwoord mogelijk):

LSD

1.

Anabole steroïden

2. Groeihormoon 68. Kent u persoonlijk mensen die LSD, trips of acid gebruiken?

3. EPO (erytropoiëtine)

1.

4. Schildklierhormoon

ja

2. nee

5. Clenbuterol 6. Stimulerende middelen, zoals amfetaminen ofwel speed, cocaïne, efedrine ofwel Stackers of cafeïne

69. Heeft u zelf ooit LSD, trips of acid gebruikt? 1.

ja

in hoge dosering 7.

Of een ander middel?

2. nee ¬ door naar vragen prestatieverhogende middelen 77. Heeft u deze middelen wel eens in de vorm van een kuur genomen? 70. Heeft u dit meer dan 25 keer gebruikt?

1.

1.

2. nee ¬ door naar vraag incidenteel

ja

ja

2. nee 78. Hoeveel kuren van deze middelen heeft u gebruikt? 71. Hoe oud was u toen u voor het eerst LSD, trips of acid gebruikte? 79. Heeft u deze middelen wel eens incidenteel gebruikt, dus niet in de vorm van een kuur? 72. Heeft u de laatste 12 maanden, dus sinds LSD, trips of acid gebruikt?

1.

1.


ja

ja

2. nee ¬ door naar vragen prestatieverhogende middelen 80. Heeft u deze middelen meer dan 25 keer incidenteel gebruikt? 73. Heeft u dit ook de laatste 30 dagen gebruikt?

1.

1.

2. nee

ja

ja

2. nee ¬ door naar vragen prestatieverhogende middelen 81. Heeft u dit soort middelen in de afgelopen 12 maanden, dus sinds gebruikt? 1.

ja

2. nee 124

125


82. Hoe oud was u toen u voor het eerst middelen gebruikte om uw sportprestaties te verbeteren of om een gespierd lichaam te krijgen?

12. tegen allergie 13. tegen astma 14. hormonen 15. tegen suikerziekte

Medicijnen

16. voor de ogen

Nu volgen enkele vragen over medicijngebruik. Medicijnen tijdens ziekenhuisopname worden niet meege-

17. andere medicijnen

rekend; ‘de pil’ ook niet.

18. onbekend medicijn

83. Heeft u de laatste 12 maanden, dus sinds slaap- of kalmerende middelen

89. Heeft u in de laatste 14 dagen voorgeschreven medicijnen gebruikt?

gebruikt? 1.

ja

<eventueel eerder besproken medicijnen hier ook meetellen> 1.

ja



84. Hoe oud was u toen u voor het eerst slaap- of kalmerende middelen gebruikte?

90. Welk medicijn was dat? 1.

pijn/koorts bv aspirine

85. Hoe vaak gebruikt u deze middelen. Is dat: ¬

2. hoest/verkoudh/griep/keelpijn

1.

3. versterkend midd/vitaminen/mineralen/tonicum

4 of meer keer per week

2. 2-3 keer per week

4. hart, bloedvaten of bloeddruk

3. 2-4 keer per maand

5. plaspillen

4. een keer per maand of minder

6. laxeermiddelen 7.

maag/darmklachten; spijsverteringsmiddelen

86. Heeft iemand u in de laatste 14 dagen medicijnen voorgeschreven?

8. slaap- en kalmeringsmiddelen; middelen tegen zenuwen

1.

9. antibiotica

ja

2. nee

10. voor de huid 11. voor rheuma, gewrichtspijnen

87. Heeft u in de laatste 30 dagen voorgeschreven medicijnen gebruikt?

12. tegen allergie

1.

13. tegen astma

ja


14. hormonen 15. tegen suikerziekte

88. Welk medicijn was dat?

16. voor de ogen

1.


pijn/koorts bv aspirine

2. hoest/verkoudh/griep/keelpijn

18. onbekend medicijn

3. versterkend midd/vitaminen/mineralen/tonicum 4. hart, bloedvaten of bloeddruk

91. Wie heeft dat voorgeschreven <meerder antwoorden mogelijk>?

5. plaspillen

1.

6. laxeermiddelen

2. specialist

7.

3. iemand anders

maag/darmklachten; spijsverteringsmiddelen

8. slaap- en kalmeringsmiddelen; middelen tegen zenuwen

huisarts

¬ door naar vraag 93, dus mensen die vraag 91 hebben ingevuld moeten vraag 92 overslaan

9. antibiotica 10. voor de huid 11. voor rheuma, gewrichtspijnen 126

127


92. Wanneer heeft u voor het laatst voorgeschreven medicijnen gebruikt?

11. medicijn onbekend

1.

¬ door naar vraag 98 (dus mensen die vraag 96 hebben ingevuld moeten vraag 97 overslaan)

tussen 15 dagen en 1 maand geleden

2. 1 t/m 6 maanden geleden 3. 7 t/m 12 maanden geleden

97. Wanneer heeft u voor het laatst medicijnen gebruikt die zonder recept waren gekocht?

4. langer dan 1 jaar geleden

1.

5. nooit

2. 1 t/m 6 maanden geleden

tussen 15 dagen en 1 maand geleden

3. 7 t/m 12 maanden geleden 93. Heeft u in de laatste 30 dagen medicijnen gebruikt die zonder recept waren gekocht? 1.

4. langer dan 1 jaar geleden

<eventueel eerder besproken slaap- en kalmerende middelen meetellen>

5. nooit

ja


middelen te hebben gebruikt:>

94. Welke medicijnen waren dat <meerdere antwoorden mogelijk>

98. U heeft aangegeven in de afgelopen 30 dagen slaap- en kalmerende middelen te hebben gebruikt.

1.

aspirine

Hoe vaak heeft u deze middelen in de laatste 30 dagen gebruikt. Is dat: ¬

2. tegen hoest, verkoudheid, griep, keelpijn enz.

1.

3. vitaminen, mineralen, tonicum

2. meerdere malen per week

dagelijks of bijna dagelijks

4. voor het hart

3. minstens 1 keer per week of

5. laxeermiddelen

4. minder dan 1 keer per week?

6. voor maag- en darmklachten; spijsverteringsmiddelen 7.

slaap- en kalmeringsmiddelen; middelen tegen de zenuwen

8. voor de huid

Tot slot:

9. homeopatische middelen

99. Hoe vaak bent u de afgelopen 4 weken uitgegaan naar een café?


1.

11. medicijn onbekend

2. 1 keer

geen enkele keer

3. 2 à 3 keer 95. Heeft u in de laatste 14 dagen medicijnen gebruikt die zonder recept waren gekocht? <eventueel eerder besproken medicijnen hier ook meetellen> 1.

4. 4 à 9 keer 5. 10 keer of meer

ja


100. Hoe vaak bent u in de afgelopen 4 weken uitgegaan naar een discotheek of club? 1.

geen enkele keer

96. Welke medicijnen waren dat <meerdere antwoorden mogelijk>

2. 1 keer

1.

3. 2 à 3 keer

aspirine

2. tegen hoest, verkoudheid, griep, keelpijn enz.

4. 4 à 9 keer

3. vitaminen, mineralen, tonicum

5. 10 keer of meer

4. voor het hart 5. laxeermiddelen

101. Hoe vaak hebt u in de afgelopen 12 maanden een dance-event bezocht?

6. voor maag- en darmklachten; spijsverteringsmiddelen

1.

7.

2. 1 keer

slaap- en kalmeringsmiddelen; middelen tegen de zenuwen

geen enkele keer

8. voor de huid

3. 2 à 3 keer

9. homeopatische middelen

4. 4 à 9 keer


5. 10 keer of meer

128

129


102.Heeft u na 1 mei 2005 wel eens meegewerkt aan een interview, afgenomen door iemand van het

Bijlage II EMCDDA-versie van de vragenlijst van de onlinepanelmethode

centraal bureau voor de statistiek die bij u thuis kwam? 1.

nee

VRAGEN SCREENER (in uitnodigingsmail aan onlinepanel)

2. ja A. Wat zijn de eerst vier cijfers van uw postcode? 103. Hoe heeft u deze online vragenlijst van Opinieland ingevuld? 1.

Alleen

B.1 In welk land is uw vader geboren?

2. Alleen terwijl iemand anders mee keek

1.

3. Samen met iemand anders

2. België

Nederland

3. Duitsland Hartelijk dank voor uw medewerking

4. Frankrijk 5. Groot-Brittannië 6. Ander EU land 7.

Suriname

8. Nederlandse Antillen, Aruba 9. Turkije 10. Marokko 11. Indonesië 12. China 13. Ander niet EU land B.2 In welk land is uw moeder geboren? 1.

Nederland

2. België 3. Duitsland 4. Frankrijk 5. Groot-Brittannië 6. Ander EU land 7.

Suriname

8. Nederlandse Antillen, Aruba 9. Turkije 10. Marokko 11. Indonesië 12. China 13. Ander niet EU land B.3 In welk land bent u zelf geboren? 1.

Nederland

2. België 3. Duitsland 4. Frankrijk 130

131


5. Groot-Brittannië

NATIONAAL ONDERZOEK NAAR GENOT- EN GENEESMIDDELEN

6. Ander EU land 7.

Suriname

Tabak


In deze vragen gebruiken wij steeds het woord ‘roken’. Wij bedoelen dan niet alleen sigaretten, shag, sigaren

9. Turkije

en pijptabak, maar ook het gebruik van alle andere vormen van tabak, zoals pruimtabak en snuiftabak.

10. Marokko 11. Indonesië

1.

Heeft u ooit wel eens gerookt?

12. China

1.

Ja


2. Nee ¬ door naar Alcoholische dranken (vraag 8)

2. Heeft u in totaal 25 keer of vaker gerookt? C. Kunt u zeggen wat u zich meer voelt, is dat meer Nederlands of voelt u zich niet-Nederlands 1.

1.

Nee, minder vaak

(namelijk het land waar uw ouder(s) geboren is/zijn)?

2. Ja, 25 keer of vaker

Nederlands

3. Weet niet hoe vaak

2. Belgisch 3. Duits

3. Hoe oud was u toen u voor het eerst rookte?

… jaar

4. Frans 5. Brits

4.

Heeft u in de laatste 12 maanden gerookt?

6. Surinaams

1.

Nee

7.

2. Ja ¬ door naar vraag 6

Antilliaans

8. Turks 9. Marokkaans

5. Hoe oud was u toen u stopte met roken?

… jaar ¬ door naar Alcoholische dranken (vraag 8)

10. beide 11.

Alle drie (indien ouders in verschillende landen geboren zijn)

6. Heeft u de afgelopen 30 dagen gerookt?

12. Geen van beide, geen van de drie

1.

13. ander land

2. Ja

D. Rookt u?

7.

1.

Alcoholische dranken

Ja

Nee

Hoeveel rookt u ongeveer per dag?

… sigaretten, sigaren, pijp

2. Nee 8. Heeft u ooit wel eens alcoholische drank gedronken? E. Drinkt u wel eens alcoholhoudende drank?

1.

1.

2. Ja

Ja

Nee ¬ door naar Slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen

2. Nee 9. Was dit 25 keer of vaker? F.

Heeft u de afgelopen 30 dagen cannabis (hasj of marihuana) gebruikt?

1.

1.

Ja


2. Nee

Nee, minder vaak

3. Weet niet hoe vaak 10. Hoe oud was u toen u voor het eerst alcohol dronk?

132

… jaar

133


11. Heeft u in de laatste 12 maanden alcohol gedronken? 1.

Slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen (inclusief homeopathische)

Nee

2. Ja ¬ ga door naar vraag 13 12. Hoe oud was u toen u voor het laatst alcohol dronk?

… jaar ¬ door naar Slaapmiddelen en

Kalmeringsmiddelen 13. Heeft u de laatste 6 maanden wel eens 6 of meer glazen alcohol op één dag gedronken? 1.

Nee ¬ ga door naar vraag 15

Vragen steeds per kolom beantwoorden! ¬ ≈ betekent doorgaan met de volgende kolom

Slaapmiddelen

Kalmeringsmiddelen

(Niet bedoeld worden huis-tuin- en keukenmiddeltjes, zoals melk en een wandeling)

(Niet bedoeld worden yoga of andere ontspanningsactiviteiten)

18. Heeft u zelf wel eens op voorschrift van de dokter of op eigen initiatief dit middel genomen?

1. Nee ¬ ≈ 2. Ja

1. Nee ¬ Door naar Cannabis 2. Ja

19. Heeft u dit in totaal 25 keer of vaker gebruikt?

1. Nee 2. Ja 3. Weet niet


20. Hoe oud was u toen u voor de eerste keer dit middel gebruikte?

… jaar

… jaar

21. Heeft u in de laatste 12 maanden dit middel genomen?

1. Nee 2. Ja ¬ In deze kolom door naar vraag 23

1. Nee 2. Ja ¬ In deze kolom door naar vraag 23

22. Hoe oud was u toen u voor de laatste keer dit middel gebruikte?

… jaar ¬ door naar volgende kolom

… jaar ¬ door naar vragen cannabis

23. Heeft u in de afgelopen 30 dagen dit middel gebruikt?

1. Nee ¬ door naar volgende kolom 2. Ja

1. Nee ¬ door naar vragen cannabis 2. Ja

24. Op hoeveel dagen was dat in die periode?

…dagen

… dagen

25. Kunt u aangeven welk middel of welke middelen u de afgelopen 30 dagen heeft gebruikt? Indien u dit niet precies weet kunt u dan even op de verpakking kijken? (We bedoelen de namen van deze middelen, maximaal 4)

Slaapmiddel: A…………………… B…………………… C…………………… D……………………

Kalmeringsmiddel: A…………………… B…………………… C…………………… D……………………

26. Heeft u bovengenoemd middel/ middelen op voorschrift van de dokter of op eigen initiatief gebruikt?

Slaapmiddelen

Kalmeringsmiddelen

A

B

C

D

A

B

C

D

1.

Doktervoorschrift

1

1

1

1

1

1

1

1

2. Op eigen initiatief

2

2

2

2

2

2

2

2

3. Beide

3

3

3

3

3

3

3

3

4. Weet niet

4

4

4

4

4

4

4

4

2. Ja 14. Hoe vaak gebeurde dat in deze laatste 6 maanden? 1.

Elke dag

2. Meer dan 4 dagen per week 3. 3 tot 4 dagen per week 4. 1 tot 2 dagen per week 5. 1 tot 3 dagen per maand 6. 3 tot 5 dagen per half jaar 7.

1 tot 2 dagen per half jaar

8. Weet niet hoe vaak 15. Heeft u in de afgelopen 30 dagen alcohol gedronken? 1.

Nee ¬ door naar Slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen (vraag 18)

2. Ja 16. Op hoeveel dagen deed u dat in die periode? 17. Hoeveel glazen dronk u ongeveer op zo’n dag?

134

…dagen … glazen

135


Cannabis

37. Op welke wijze(n) gebruikt u meestal cannabis? (meerdere antwoorden mogelijk)

Onder cannabis verstaan we hasj, marihuana of weed.

1.

Roken met tabak (in een joint)

2. Roken zonder tabak (bijvoorbeeld in een pijpje of vaporizer) 27. Heeft u zelf ooit wel eens cannabis gebruikt?

3. Eten (bijvoorbeeld in cake)

1.

4. Anders, namelijk ………..

Nee ¬ door naar vragen Cocaïne

2. Ja De volgende vragen gaan over ervaringen met blowen ofwel het roken van cannabis (marihuana of weed). 28. Hoe vaak? 1.

Minder dan 25 keer

38. Heeft u in de afgelopen 12 maanden wel eens zo’n sterk verlangen of zo’n sterke drang gehad om te

2. Meer dan 25 keer

blowen dat u deze niet kon weerstaan?

3. Weet niet

1.

Ja, (bijna) dagelijks

2. Ja, minstens 1 keer per week 29. Hoe oud was u toen u voor het eerst cannabis gebruikte?

… jaar

3. Ja, minstens 1 keer per maand 4. Ja, maar minder dan 1 keer per maand

30. Heeft u de laatste 12 maanden cannabis gebruikt? 1.

5. Nee, geen enkele keer

Nee


39. Zijn er in de afgelopen 12 maanden momenten geweest waarop u meer of langer blowde dan u van plan was?

32. Hoe oud was u toen u voor de laatste keer cannabis gebruikte?

… jaar ¬ door naar vragen Cocaïne

1.


2. Ja, minstens 1 keer per week 33. Heeft u in de afgelopen 30 dagen cannabis gebruikt?

3. Ja, minstens 1 keer per maand

1.

4. Ja, maar minder dan 1 keer per maand

Nee ¬ door naar vraag 35

2. Ja 34. Op hoeveel dagen was dat in de laatste 30 dagen?

5. Nee, geen enkele keer … dagen

40. Hoe vaak heeft u in de afgelopen 12 maanden willen stoppen of minderen met blowen? 1.

(bijna) dagelijks

35. Hoe vaak heeft u de afgelopen 12 maanden cannabis gebruikt?

2. Minstens 1 keer per week

1.

3. Minstens 1 keer per maand

1-5 keer ¬ door naar Cocaïne

2. 6-10 keer ¬ door naar Cocaïne

4. Minder dan 1 keer per maand

3. 11-20 keer

5. Geen enkele keer

4. 21 keer of meer 41. Hoe vaak heeft u in de afgelopen 12 maanden geprobeerd om minder te blowen? 36. Als u denkt aan de periode in de afgelopen 12 maanden waarin u het meest gebruikte. 1.

1.

Geen enkele keer ¬ door naar vraag 42

Ongeveer hoe vaak gebruikte u toen cannabis?

2. 1-3 keer

(bijna) dagelijks

3. 4-6 keer

2. 2 of 3 keer per week

4. 7-12 keer


5. meer dan 12 keer

4. Minstens 1 keer per maand 5. Minder vaak dan 1 keer per maand

42. Hoe vaak is het u gelukt om in de afgelopen 12 maanden langer dan 1 maand te stoppen of te minderen met blowen?

136

… keer

137


43. Hoe vaak heeft u in de afgelopen 12 maanden door het blowen uw eigen plannen niet waar kunnen

49. Heeft u de afgelopen 12 maanden wel eens gemerkt dat dezelfde hoeveelheid cannabis minder effect

maken? 1.

(bijna) dagelijks

op u had dan voorheen? 1.

Nee, nooit


2. Ja, soms

3. Minstens 1 keer per maand

3. Ja, regelmatig

4. Minder dan 1 keer per maand

4. Ja, vaak

5. Geen enkele keer 50. Kreeg u ooit binnen enkele uren of dagen na het stoppen of minderen met blowen een van de 44. Bent u de afgelopen 12 maanden door het blowen wel eens afspraken vergeten?

volgende problemen?

1.

Klik aan welke problemen u wel eens heeft ervaren na het stoppen of minderen.


2. Ja, minstens 1 keer per week 3. Ja, minstens 1 keer per maand

Let op! Het gaat niet om de effecten van cannabis maar om de effecten die kunnen optreden na het

4. Ja, minder dan 1 keer per maand

stoppen of minderen met blowen.

5. Nee, geen enkele keer 1.

Vermoeidheid of uitputting

45. Bent u in de afgelopen 12 maanden door het blowen wel eens verplichtingen niet nagekomen?

2.

Zweten

1.


3.

Diarree

2. Ja, minstens 1 keer per week

4.

Angstig

3. Ja, minstens 1 keer per maand

5.

Depressief

4. Ja, maar minder dan 1 keer per maand

6.

Prikkelbaar

5. Nee, geen enkele keer

7.

Rusteloos

8.

Moeite met slapen

46. Op een dag dat u blowt, hoeveel joints rookt u dan?

9.

Trillen en beven van handen

1.

10. Maagpijn, buikpijn

… joints per blowdag

2. ik rook geen joints maar ik schat dat de

11.

Hoofdpijn

hoeveelheid cannabis die ik op een dag rook of op

12. Zwak voelen

een andere wijze gebruik, overeenkomt

13. Misselijkheid of overgeven

met……… joints per blowdag (vul schatting in)

14. Insulten of toevallen 15. Spierpijn of –kramp

47. Op een dag dat u blowt, wanneer blowt u dan? (er zijn meerdere antwoorden mogelijk)

16. Tranende ogen of loopneus

1.

17. Gapen, geeuwen

’s morgens

2. ’s middags

18. Zeer sterke behoefte om te blowen

3. ’s avonds

19. Zien of horen van dingen die er in werkelijkheid niet waren

4. s‘nachts

20. Snelle hartslag 21. Verandering in eetlust

48. Heeft u wel eens gemerkt dat u de afgelopen 12 maanden veel meer moest blowen dan voorheen om hetzelfde effect te verkrijgen? 1.

22. Koorts 23. Geen van deze problemen

Nee, nooit

2. Ja, soms 3. Ja, regelmatig 4. Ja, vaak 138

139


51. Heeft u de afgelopen 12 maanden door het blowen aanhoudende lichamelijke klachten gehad

Cocaïne, Amfetamine en Ecstasy

(bijvoorbeeld problemen met de luchtwegen)? 1.

Nee, nooit

2. Ja, soms 3. Ja, regelmatig 4. Ja, vaak 52. Heeft u de afgelopen 12 maanden door het blowen emotionele of psychische problemen gehad (zoals depressief zijn, achterdochtig zijn, mensen niet vertrouwen, of geen interesse meer hebben in dagelijkse bezigheden)? 1.

Nee, nooit

Vragen steeds per kolom beantwoorden! ¬ ≈ betekent doorgaan met de volgende kolom

Cocaïne

Amfetamine (pep, speed, e.d.)

Ecstasy (XTC, MDMA, of “E”)

55. Kent u persoonlijk mensen die dit middel gebruiken?

1. Ja 2. Nee

1. Ja 2. Nee

1. Ja 2. Nee

56. Heeft u ooit weleens dit middel gebruikt?

1. Nee ¬ ≈ 2. Ja

1. Nee ¬ ≈ 2. Ja

1. Nee ¬ door naar LSD 2. Ja

57. Was dat 25 keer of vaker?




58. Op welke manier heeft u dit middel gebruikt (meerdere antwoorden mogelijk)

1. Snuiven 2. Roken van basecoke/ gekookte coke of crack 3. Roken in sigaret (‘ploffie’) 4. Andere gebruikswijze, namelijk…

1. Snuiven 2. Roken 3. Slikken, drinken (‘bommetje’) 4. Andere gebruikswijze, namelijk….

1. Snuiven 2. Roken 3. Slikken, drinken (‘bommetje’) 4. Andere gebruikswijze, namelijk …

59. Hoe oud was u toen u voor het eerst dit middel gebruikte?

… jaar

… jaar

… jaar

60. Heeft u in de laatste 12 maanden dit middel gebruikt?

1. Nee 2. Ja ¬ door naar vraag 61



61. Hoe oud was u toen u voor het laatst dit middel gebruikte?



… jaar ¬ door naar vragen LSD

62. En heeft u de afgelopen 30 dagen dit middel gebruikt?

1. Nee ¬ ≈ 2. Ja

1. Nee ¬ ≈ 2. Ja

1. Nee ¬ door naar LSD 2. Ja


… dagen

… dagen

… dagen

2. Ja, soms 3. Ja, regelmatig 4. Ja, vaak 53. Heeft u de afgelopen 12 maanden door het blowen problemen gehad met uw partner, familie of vrienden? 1.


2. Ja, minstens 1 keer per week 3. Ja, minstens 1 keer per maand 4. Ja, maar minder dan 1 keer per maand 5. Nee, geen enkele keer 54. Heeft het blowen de afgelopen 12 maanden problemen opgeleverd met activiteiten voor school of uw werk? 1.


2. Ja, minstens 1 keer per week 3. Ja, minstens 1 keer per maand 4. Ja, maar minder dan 1 keer per maand 5. Nee, geen enkele keer

140

141


LSD, trips of Acid

74. Was dat 25 keer of vaker? 1.

64. Kent u persoonlijk mensen die LSD, trips of Acid gebruiken? 1.

Nee

2. Ja

ja

2. nee

75. Hoe oud was u toen u voor het eerst heroïne gebruikte?

65. Heeft u zelf ooit wel eens LSD gebruikt?

76. Heeft u de laatste 12 maanden heroïne gebruikt?

1.

1.

nee ¬ door naar Heroïne

… jaar

Nee

2. ja


66. Was dat 25 keer of vaker?

77. Hou oud was u toen u voor de laatste keer heroïne gebruikte?

1.

Nee

… jaar ¬ door naar

Spierversterkende middelen

2. Ja 78. Heeft u in de afgelopen 30 dagen heroïne gebruikt? 67. Hoe oud was u toen u voor het eerst LSD gebruikte?

… jaar

1.

Nee ¬ door naar Spierversterkende middelen

2. Ja 68. Heeft u de laatste 12 maanden LSD gebruikt? 1.

Nee


… dagen

2. Ja ¬ door naar vraag 69 69. Hou oud was u toen u voor de laatste keer LSD gebruikte?

… jaar ¬ door naar heroïne

Spierversterkende middelen en middelen om de sportprestaties te verbeteren Voorbeelden hiervan zijn anabole steroïden, groeihormoon, EPO (erythropoïetine), schildklierpreparaten,

70. Heeft u in de afgelopen 30 dagen LSD gebruikt? 1.

clenbuterol en stimulantia zoals amfetamine, cocaïne, efedrine, en cafeïne in hoge doses.

Nee ¬ door naar Heroïne

2. Ja

80. Kent u persoonlijk mensen die middelen gebruiken om hun sportprestatie te verbeteren of om een gespierd lichaam te krijgen?


… dagen

1.

Ja

2. Nee Heroïne

81. Heeft u zelf ooit wel eens middelen gebruikt om uw sportprestatie te verbeteren

72. Kent u persoonlijk mensen die heroïne gebruiken?

1.

1.

2. Ja

of om een gespierd lichaam te krijgen? ja

Nee ¬ door naar vragen Tot slot

2. nee 82. Wat voor soort middelen heeft u genomen? 73. Heeft u zelf ooit wel eens heroïne gebruikt?

1.

1.

2. Groeihormoon

nee ¬ door naar Spierversterkende middelen

2. ja

Anabole-androgene steroïden (anabolen)

3. EPO (erythropoïetine) 4. Schildklierpreparaten 5. Clenbuterol

142

143


6. Stimulantia (bijvoorbeeld amfetamine (pep), cocaïne, efedrine, cafeïne in hoge doses)

92. Met welk doel nam u deze middelen? (Meer antwoorden mogelijk)

7.

1.

Anders, nl………………………….

8. Weet niet

Om sterker te worden

2. Om sneller te worden 3. Om slanker te worden

83. Heeft u dit soort middelen in de vorm van een kuur genomen?

4. Voor een groter uithoudingsvermogen

1.

5. Om agressiever te worden


2. Ja

6. Om een mooier figuur te krijgen 7.

84. Hoeveel kuren heeft u van dit soort middelen genomen? … kuren

Om groter, breder te worden

8. Om beter tegen blessures te kunnen 9. Om beter tegen vermoeidheid te kunnen

85. Heft u dit soort middelen wel eens gnomen op afzonderlijke momenten dus niet in de vorm van een kuur?

10. Om me beter te concentreren

1.

11. Om meer spiermassa te krijgen


2. Ja

12. Om er beter uit te zien 13. Anders, nl…………………………

86. Was dat 25 keer of vaker? (Het gaat hier om afzonderlijke gebruiksmomenten) 1.

Nee, minder vaak

93. Heeft u in de afgelopen 30 dagen dit soortmiddelen gebruikt?


1.

3. Weet niet hoe vaak

2. Ja

Nee

87. Hoe oud was u toen u de eerste keer middelen gebruikte om uw sportprestaties te verbeteren of een sterker en meer gespierd lichaam te krijgen? … jaar

Tot slot: 94. Hoe vaak bent u de afgelopen 4 weken uitgegaan naar een café?

88. Heeft u in de laatste 12 maanden dit soort middelen gebruikt?

1.

1.

2. 1 keer

Nee


geen enkele keer

3. 2 à 3 keer 4. 4 à 9 keer

89. Hoe oud was u toen u voor het laatst dit soort middelen gebruikte?

… jaar ¬ door naar vraag 93

5. 10 keer of meer

90. Hoe bent u aan dit middel/ deze middelen gekomen? (Meer antwoorden mogelijk!)

95. Hoe vaak bent u in de afgelopen 4 weken uitgegaan naar een discotheek of club?

1.

1.

Op voorschrift van een arts

geen enkele keer

2. Via trainer/ sportvereniging/ sportschool

2. 1 keer

3. Via vrienden, kennissen of familie

3. 2 à 3 keer

4. Via internet

4. 4 à 9 keer

5. Anders, nl………………………….

5. 10 keer of meer

91. Kunt u aangeven welk middel of welke middelen u de afgelopen 12 maanden heeft gebruikt?

96. Hoe vaak hebt u in de afgelopen 12 maanden een dance-event bezocht?

(We bedoelen dus de Namen van deze middelen, maximaal 4)

1.

geen enkele keer

A……………………………………...

2. 1 keer

B……………………………………...

3. 2 à 3 keer

C……………………………………...

4. 4 à 9 keer

D……………………………………...

5. 10 keer of meer

144

145


97. Heeft u na 1 mei 2005 wel eens meegewerkt aan een interview, afgenomen door iemand van het

Bijlage III Weegmodellen

centraal bureau voor de statistiek die bij u thuis kwam? 1.

Nee

2. Ja

CAPI Voor de weging van de CAPI-data is door het CBS het volgende weegmodel gehanteerd33: (Geslacht x Leeftijd-2) + Burgerlijke staat-2 + Urbanisatiegraad + Provincie-plus + Huishoudgrootte +

98. Hoe heeft u deze online vragenlijst van Opinieland ingevuld? 1.

(Geslacht x Leeftijd-1 x Burgerlijke staat-1 ) + (Landsdeel x Leeftijd-1) + Enquêtemaand

Alleen

2. Alleen terwijl iemand anders mee keek

De indeling van de gebruikte variabelen is als volgt:

3. Samen met iemand anders Geslacht (twee categorieën) Hartelijk dank voor uw medewerking

man vrouw Leeftijd-1 (drie categorieën) 0–34 jaar 35–54 jaar 55 jaar en ouder Leeftijd-2 (zeventien categorieën) 0 - 3 jaar

20 – 24 jaar

45 – 49 jaar

70 – 74 jaar

4 - 11 jaar

25 – 29 jaar

50 – 54 jaar

75 jaar e.o.

12 - 14 jaar

30 – 34 jaar

55 – 59 jaar

15 - 17 jaar

35 – 39 jaar

60 – 64 jaar

18 - 19 jaar

40 - 44 jaar

65 – 69 jaar

Burgerlijke staat-1 (twee categorieën) gehuwd ongehuwd Burgerlijke staat-2 ( vier categorieën ) gehuwd gescheiden verweduwd nooit gehuwd geweest Landsdeel (vier categorieën)

146

Noord

(Groningen, Friesland, Drenthe)

Oost

(Overijssel, Gelderland, Flevoland)

West

(Utrecht, Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland)

Zuid

(Noord-Brabant, Limburg)

147


Provincie-plus (zestien categorieën) Groningen

Zeeland

Friesland

Noord-Brabant

Drenthe

Limburg

Overijssel

Flevoland

Gelderland

Amsterdam

Utrecht, exclusief de stad Utrecht

Rotterdam

Noord-Holland, exclusief Amsterdam

Den Haag

Zuid-Holland, exclusief Rotterdam en Den Haag

Utrecht

Bijlage bij hoofdstuk 4 Bijlage IV Tabel drinken cannabisfrequentie & drinkpatroon, 2005 (in %) Gewogen data Alcohol: (bijna) dagelijks gebruik

(n = 4.516) door actuele gebruikers

1

23,3

door recente gebruikers2

21,3

Elke dag

0,6

5-6 keer per week

0,3

3-4 keer per week

1,8

1-2 keer per week

7,6

matig stedelijk

1-3 keer per maand

9,6

weinig stedelijk

3-5 keer per half jaar

6,7

1-2 keer per half jaar

7,7

Weet niet

0,2

Totaal (6+-prevalentie)

34,5

1 dag

20,9

2 dagen

9,8

3 dagen

4,7

4 dagen

11,1

Weet niet

0,4

Totaal (prevalentie ‘door-de-weeks drinken’)

47,0

11 of meer glazen

0,3

7-10 glazen

1,1

6 glazen

0,9

4-5 glazen

3,6

3 glazen

6,7

2 glazen

17,5

1 glas

16,5

Weet niet

0,4

Alcohol: frequentie 6+-prevalentie3

Urbanisatiegraad (vijf categorieën) zeer sterk stedelijk sterk stedelijk

niet stedelijk Huishoudgrootte (vijf categorieën) éénpersoonshuishouden tweepersoonshuishouden

Alcohol: frequentie door-de-weeks drinken4

huishouden bestaande uit drie personen huishouden bestaande uit vier personen huishouden bestaande uit vijf of meer personen Enquêtemaand (twaalf categorieën) Januari

Mei

September

Februari

Juni

Oktober

Maart

Juli

November

April

Augustus

December

Online

Alcohol: gemiddelde consumptie door-de-weekse dag

Voor de weging van de onlinedata is het volgende aangepaste weegmodel gehanteerd: (Geslacht x Leeftijd-2) + Urbanisatiegraad + Provincie-plus + Huishoudgrootte + (Landsdeel x Leeftijd-1)

33

Het gaat hier om het algemene weegmodel dat het CBS bij POLS hanteert. Qua leeftijd is voor de CAPI-weging alleen de leeftijdsgroep 15-64 jaar meegenomen.

148

149


Bijlage IV Tabel drinken cannabisfrequentie & drinkpatroon, 2005 (in %) (vervolg) Gewogen data Alcohol: frequentie weekend-drinken5

Alcohol: gemiddelde consumptie weekenddag

Cannabis: (bijna) dagelijks gebruik

1

(n = 4.516)

Bijlagen bij hoofdstuk 5

1 dag

32,9

2 dagen

20,1

3 dagen

15,7

Gewogen data

Weet niet

1,2

Tabak

Totaal (prevalentie ‘weekend-drinken’)

Bijlage V Tabel prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, gebaseerd op CAPI-data (in %) 1997 (n = 17.590) CAPI

2001 (n = 2.312) CAPI

2005 (n = 4.516) CAPI

Ooit

70,2

68,4

61,6

69,9

Afgelopen jaar

42,1

40,9

.

11 of meer glazen

2,1

Afgelopen maand

38,0

36,4

.

7-10 glazen

4,8

Dagelijks roker

35,1

33,8

26,9

6 glazen

4,9


10,7

.

8,7

4-5 glazen

10,3

Ooit

92,8

90,7

.

3 glazen

13,8

Afgelopen jaar

86,7

85,2

85,4

2 glazen

21,6

Afgelopen maand

78,2

78,1

77,9

1 glas

11,3


38,6

39,7

34,5

Weet niet

1,1

Ooit

19,1

19,5

22,6

door actuele gebruikers1

23,3

Afgelopen jaar

5,5

5,5

5,4

door recente gebruikers2

14,3

Afgelopen maand

3,0

3,4

3,3

Ooit

4,7

5,0

6,1

Afgelopen jaar

1,3

1,6

Actuele gebruikers: gebruikers van een middel in de afgelopen maand Recente gebruikers: gebruikers van een middel in het afgelopen jaar 3 6+-prevalentie: alcoholgebruikers die in het afgelopen half jaar wel eens 6 of meer glazen alcoholhoudende drank op één dag hebben gedronken 4 door-de-weeks drinken: drinken van alcohol op maandag, dinsdag, woensdag en/of donderdag 5 weekend-drinken: drinken van alcohol op vrijdag, zaterdag en/of zondag

Alcohol

Cannabis

Harddrugs

2

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

150

Afgelopen maand

0,5

0,4

Ooit

2,3

3,2

1,6 a

0,7

a

4,3

Afgelopen jaar

0,8

1,1

a

1,2

a

Afgelopen maand

0,3

0,3

a

0,4

a

Ooit

2,6

2,1

Afgelopen jaar

0,7

0,7

a

0,6

a

Afgelopen maand

0,3

0,1

a

0,3

a

Ooit

2,2

2,0

Afgelopen jaar

0,4

0,4

a

0,3

a

Afgelopen maand

0,1

0,0

a

0,2

a

Ooit

1,5

1,2

a

1,4

Afgelopen jaar

.

0,0

a

0,1

a

Afgelopen maand

.

0,0

a

0,0

a

3,4

2,1

151


Bijlage V Tabel prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, gebaseerd op CAPI-data (in %) (vervolg) Gewogen data Heroïne



1997 (n = 17.590) CAPI

2001 (n = 2.312) CAPI

Ooit

0,3

0,2

a

0,6

a

Afgelopen jaar

0,1

0,0

a

0,0

a

Afgelopen maand

0,0

0,0

a

0,0

a

Ooit

1,0

0,5

a

1,5

Afgelopen jaar

0,4

0,2

a

0,5

Afgelopen maand

0,2

0,1

a

.

Ooit

27,9

26,6

.

Afgelopen jaar

11,9

11,1

9,3

Afgelopen maand

6,6

Bijlage VI Tabel prevalentiecijfers middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht, gebaseerd op CAPI-data (in %) (vervolg) Gewogen data

2005 (n = 4.516) CAPI

6,3

Ecstasy

Cocaïne

a

Amfetamine

5,0

1997 (n = 17.590) CAPI

2001 (n = 2.312) CAPI

2005 (n = 4.516) CAPI

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

vrouw

Ooit

3,2

1,3

4,5

2,0

6,6

2,1

Afgelopen jaar

1,2

0,4

-

-

-

-

Afgelopen maand

0,4

0,2

-

-

-

-

Ooit

3,5

1,6

3,1

1,1

5,2

1,6

Afgelopen jaar

1,1

0,3

-

-

-

-

Afgelopen maand

0,4

0,1

-

-

-

-

Ooit

3,2

1,3

2,8

1,1

3,2

1,0

Afgelopen jaar

0,6

0,2

-

-

-

-

Afgelopen maand

0,2

0,1

-

-

-

-

Ooit

2,4

0,6

-

-

2,3

0,4

Afgelopen jaar

.

.

-

-

-

-

Afgelopen maand

.

.

-

-

-

-

Ooit

0,5

0,2

-

-

-

-

a


LSD

Bijlage VI Tabel prevalentiecijfers middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar geslacht, gebaseerd op CAPI-data (in %) 1997 (n = 17.590) CAPI

2001 (n = 2.312) CAPI

2005 (n = 4.516) CAPI

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

vrouw

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

Ooit

74,0

66,3

73,1

63,7

64,5

58,7

Ooit

1,4

0,6

-

-

2,8

0,3

Afgelopen jaar

45,9

38,2

46,3

35,5

.

.

Afgelopen jaar

0,5

0,2

-

-

-

-

Afgelopen maand

42,0

33,9

40,8

31,8

.

.

Afgelopen maand

-

-

-

-

.

.

Dagelijks roker

38,3

31,7

38,2

29,2

29,3

24,5

Ooit

19,8

36,2

20,5

32,9

.

.

Zware roker ( >20 p.d.)

12,2

9,3

.

.

10,6

6,8

Afgelopen jaar

8,0

15,9

9,0

13,1

6,1

12,4

Ooit

95,1

90,3

94,3

86,9

.

.

Afgelopen maand

4,3

9,1

5,2

7,4

3,7

6,3

Afgelopen jaar

90,5

82,8

89,9

80,4

91,0

79,9

Afgelopen maand

84,8

71,4

85,1

71,0

86,0

70,0


54,8

22,1

56,2

22,8

49,1

20,0

Ooit

24,5

13,6

23,6

15,3

29,1

16,1

Afgelopen jaar

7,1

3,8

7,2

3,8

7,8

3,1

Afgelopen maand

4,2

1,8

4,8

1,9

5,2

1,5

Ooit

6,4

3,0

6,9

3,1

9,1

3,1

Afgelopen jaar

1,8

0,7

2,2

0,9

2,6

0,7

Afgelopen maand

0,9

0,2

-

-

-

-

Gewogen data

Tabak

Alcohol

Heroïne



a

Cannabis

Harddrugs

152

n < 50; geen trendtoetsing (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50

153


Bijlage VII Tabel prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar leeftijd, gebaseerd op CAPI-data (in %) Gewogen data

Tabak

Alcohol

1997 (n = 17.590) CAPI

2001 (n = 2.312) CAPI

Bijlage VII Tabel prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar leeftijd, gebaseerd op CAPI-data (in %) (vervolg)

2005 (n = 4.516) CAPI

Gewogen data

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

Ooit

57,8

69,6

77,8

62,0

65,5

75,7

43,8

57,9

74,1

Afgelopen jaar

44,3

45,4

36,2

47,0

41,5

37,1

.

.

Afgelopen maand

38,2

41,1

33,6

38,3

38,2

32,9

.

Dagelijks roker

33,5

38,1

31,6

34,8

35,5

31,1


5,0

12,6

11,2

.

.

.

Ooit

90,3

93,4

93,1

89,4

90,8

91,1

.

.

.

Afgelopen jaar

85,8

87,3

86,2

85,1

85,9

84,4

85,5

83,9

87,1

Afgelopen maand

74,1


46,9

Cannabis

Ooit

28,8

22,9

8,6

32,2

23,9

7,2

28,3

29,2

12,3

Afgelopen jaar

14,3

5,2

1,1

11,6

6,5

1,1

11,4

6,4

1,5

Afgelopen maand

7,3

3,1

0,6

7,3

3,7

0,8

5,3

4,8

0,7

Harddrugs

Ooit

6,5

5,8

2,2

10,2

5,0

2,4

5,6

8,7

3,3

Afgelopen jaar

2,9

1,4

0,2

4,7

1,7

0,0

2,9

2,2

0,3

Afgelopen maand

1,4

0,5

0,1

-

-

-

-

-

-

Ecstasy

Ooit

5,1

2,7

0,2

9,2

3,2

0,2

5,1

7,1

0,9

Afgelopen jaar

2,2

0,9

0,1

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

0,9

0,3

0,0

-

-

-

-

-

-

154

41,7

80,2

29,8

72,6

53,2

78,5

39,2

80,2

33,5

2001 (n = 2.312) CAPI

2005 (n = 4.516) CAPI

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

15-24 jr

25-44 jr

45-64 jr

Ooit

3,0

3,6

1,0

3,1

2,5

1,2

2,8

5,3

1,6

.

Afgelopen jaar

1,5

0,8

0,1

-

-

-

-

-

-

.

.

Afgelopen maand

0,5

0,3

0,1

-

-

-

-

-

-

21,7

28,3

27,9

Ooit

3,6

2,5

1,1

6,1

1,3

0,8

2,0

2,6

1,6

0,3

0,1

-

-

-

-

-

-

8,9

10,1

Afgelopen jaar

1,1

4,9

Afgelopen maand

0,5

0,1

0,0

-

-

-

-

-

-

Ooit

1,4

1,9

1,2

-

-

-

0,7

1,5

1,5

Afgelopen jaar

.

.

.

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

.

.

.

-

-

-

-

-

-

Ooit

0,2

0,5

0,2

-

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

1,4

1,2

0,6

-

-

-

3,3

1,8

0,4

Afgelopen jaar

0,9

0,3

0,2

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

.

.

.

Ooit

18,1

25,3

37,0

13,9

25,4

34,5

.

.

.

Afgelopen jaar

7,6

10,1

16,8

5,7

10,3

14,7

4,9

8,6

12,1

Afgelopen maand

2,6

5,2

10,8

2,1

4,1

11,3

1,2

5,0

6,8

Cocaïne

Amfetamine

LSD

78,3

1997 (n = 17.590) CAPI

76,2

40,1

75,2

36,5

81,9

29,6 Heroïne



a

n < 50; geen trendtoetsing (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50

155


Bijlage VIII Tabel prevalentie middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, uitgesplitst naar urbanisatiegraad, gebaseerd op CAPI-data (in %) Gewogen data

Tabak

Alcohol

Cannabis

Harddrugs

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

LSD

Heroïne


Slaap- en/of k. middelen

1997 (n = 17.590) CAPI

2001 (n = 2.312) CAPI

2005 (n= 4.516) CAPI

Z. sterk

Sterk

Matig

Weinig

Niet

Z. sterk

Sterk

Matig

Weinig

Niet

Z. sterk

Sterk

Matig

Weinig

Niet

Ooit

70,6

71,0

69,0

68,8

71,8

63,4

72,6

72,8

67,4

61,7

57,5

63,7

61,2

63,0

61,1

Afgelopen jaar

47,7

42,1

40,8

39,8

40,5

45,1

47,1

39,2

39,6

28,0

.

.

.

.

.

Afgelopen maand

43,1

38,0

37,3

35,6

36,4

41,1

42,2

32,7

36,2

24,2

.

.

.

.

.

Dagelijks roker

36,2

36,0

34,7

33,6

34,7

37,8

39,4

29,3

34,5

23,0

26,0

29,3

26,4

25,8

26,3


13,0

11,4

10,8

9,3

9,1

.

.

.

.

.

8,6

10,5

8,6

7,6

7,1

Ooit

90,2

92,7

94,2

92,9

93,7

79,8

93,9

93,1

92,8

91,7

.

.

.

.

.

Afgelopen jaar

83,5

86,8

88,0

86,8

87,9

74,9

89,0

86,4

88,6

84,6

80,4

85,8

86,6

86,1

88,6

Afgelopen maand

74,7

77,9

78,7

79,5

79,9

69,8

80,2

78,7

82,5

77,6

72,9

78,3

79,4

78,4

80,9


38,6

38,2

37,3

40,7

38,2

34,7

39,8

40,7

42,2

40,9

32,0

33,5

34,4

34,7

40,0

Ooit

31,4

21,0

15,5

15,0

12,8

28,3

23,8

16,7

13,8

12,3

37,5

24,6

20,2

15,5

13,9

Afgelopen jaar

10,4

4,8

4,3

4,5

3,8

10,3

9,0

1,8

2,8

1,8

10,8

5,8

4,3

3,2

3,0

Afgelopen maand

6,2

2,9

2,2

2,2

1,9

6,7

5,3

1,0

1,4

1,5

7,5

3,2

2,5

2,0

1,5

Ooit

9,4

4,6

3,8

3,3

2,8

10,1

4,0

4,3

4,4

1,8

12,6

6,4

5,4

3,3

2,2

Afgelopen jaar

3,0

0,9

1,2

0,8

0,6

3,4

1,4

0,8

2,0

0,3

3,9

1,5

1,3

0,7

0,8

Afgelopen maand

1,4

0,2

0,6

0,4

0,3

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

4,5

1,9

2,2

1,6

1,5

6,7

3,1

2,0

2,8

0,9

9,6

4,1

4,3

2,0

1,7

Afgelopen jaar

1,9

0,5

0,8

0,6

0,4

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

0,7

0,1

0,5

0,2

0,2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

6,1

2,2

1,9

1,7

1,3

5,5

2,0

1,6

0,8

0,9

7,6

4,4

2,5

1,4

0,7

Afgelopen jaar

1,7

0,4

0,9

0,4

0,3

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

0,7

0,1

0,3

0,2

0,1

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

4,4

2,3

1,9

1,3

1,3

4,6

1,6

1,6

1,2

1,2

4,1

2,2

2,0

1,3

0,3

Afgelopen jaar

0,8

0,5

0,2

0,2

0,3

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

0,3

0,1

0,1

0,1

0,2

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

3,0

1,6

1,1

1,1

1,0

-

-

-

-

-

2,5

1,8

0,9

1,1

0,3

Afgelopen jaar

.

.

.

.

.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

.

.

.

.

.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

1,0

0,1

0,2

0,2

0,3

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen jaar

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Ooit

1,1

1,3

1,1

0,9

0,8

-

-

-

-

-

2,1

1,9

1,8

1,0

0,5

Afgelopen jaar

0,5

0,2

0,4

0,4

0,4

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Afgelopen maand

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

.

.

.

.

.

Ooit

30,6

29,8

28,3

25,5

24,9

24,1

30,2

20,9

31,3

23,9

.

.

.

.

.

Afgelopen jaar

14,4

13,1

13,3

10,0

9,2

11,5

14,0

6,9

13,1

8,0

10,5

10,1

7,0

9,8

8,6

Afgelopen maand

8,1

7,7

7,0

5,0

5,2

6,9

7,4

3,3

8,2

4,6

6,6

5,7

3,8

4,9

3,7

a n < 50; geen trendtoetsing (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst (-) data niet beschikbaar vanwege n < 50

156

157


Bijlage IX Tabel incidentie (jaarincidentie) middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, gebaseerd op CAPI-data (in %) Gewogen data

1997

2001

2005

(n = 17.590)

(n = 2.312) a

(n = 4.516)

1,2

0,9

Alcohol

2,0

2,1

Cannabis

1,4

1,1

a

1,3

Ecstasy

0,5

0,5

a

0,3

a

Cocaïne

0,3

0,4

a

0,1

a

Amfetamine

0,2

0,2

a

0,1

a

LSD

.

0,0

a

0,1

a

Heroïne

0,0

a

0,0

a

0,0

a


0,2

a

0,2

a

0,4

a


2,9 (S) 3,1 (K)

2,2

2,7 (S) 2,5 (K)

2,8

Gewogen data

Tabak

1997 (n = 17.590)

2001 (n = 2.312)

2005 (n = 4.516)

Afgelopen jaar

59,9

59,8

.

Afgelopen maand

54,1

53,2

.

Afgelopen jaar

93,4

94,0

.

Afgelopen maand

84,2

86,2

.

Afgelopen jaar

28,6

28,1

24,0

Afgelopen maand

15,7

17,3

a

Tabak

0,8

Bijlage X Tabel continuering in middelengebruik onder de algemene Nederlandse bevolking (15 t/m 64 jaar), 1997, 2001 en 2005, gebaseerd op CAPI-data (in %)

Alcohol

Cannabis

Ecstasy

Cocaïne

Amfetamine

14,7

Afgelopen jaar

36,2

34,5

a

28,6

a

Afgelopen maand

14,0

7,9

a

8,5

a

Afgelopen jaar

28,3

32,4

a

17,4

a

Afgelopen maand

10,0

6,1

a

8,7

a

Afgelopen jaar

17,4

18,8

a

14,5

a

Afgelopen maand

6,7

1,4

a

9,4

a

Afgelopen jaar

.

0,0

a

5,9

a

Afgelopen maand

.

0,0

a

2,3

a

Afgelopen jaar

21,6

a

5,0

a

(totale groep <50)

Afgelopen maand

10,3

a

0,0

a

(totale groep <50)

Afgelopen jaar

36,0

35,5

a

34,1

Afgelopen maand

17,5

18,8

a

.

Afgelopen jaar

42,3 (S) 38,8 (K)

43,5 (S) 36,8 (K)

.

Afgelopen maand

23,0 (S) 20,7 (K)

26,0 (S) 18,6 (K)

.

a


LSD

Heroïne



a

a

a n < 50, dus geen uitsplitsing naar demografische kenmerken (.) data niet beschikbaar vanwege ontbreken vraag in vragenlijst

158

159

160

NATIONAAL PREVALENTIE ONDERZOEK MIDDELENGEBRUIK 2005

Recommend Documents