Dordrecht
Gemeentebestuur
Aan de Gemeenteraad
Nr.
SBC/2007/467
Onderwerp
Datum 25 september 2007
concept Begroting 2008 en meerjarenbegroting 2009-2011
Bijgevoegd vindt u ter vaststelling op 6 en 7 november de begroting 2008 en de meerjarenbegroting 2009-2011. Onze inzet bouwt voort op de inhoud van het Meerjarenbeleidsprogramma (MJP) 2007 dat u vorig jaar heeft vastgesteld. Een beeld van de inhoudelijke voortgang vindt u in hoofdstuk 1 van de begroting 2008. 1. Uitgangssituatie (Kadernota 2008) exploitatie De Kadernota 2008 vormt de basis voor het financiële perspectief 2008. In de Kadernota is de invloed van loon- en prijsontwikkelingen, ontwikkelingen in de bedrijfsvoering en ontwikkelingen in de inkomsten in beeld gebracht. Daarnaast heeft besluitvorming plaatsgevonden over in- en extensiveringen en is de beschikbare vrije investeringsruimte geactualiseerd. Ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan na vaststelling van de Kadernota en nog uit te werken onderwerpen worden in deze beslisnotitie van voorstellen voorzien. Daarmee is de relatie tussen de Kadernota en de Begroting aangegeven: De begroting is de technische uitwerking van besluitvorming van de Kadernota plus de beslispunten welke in deze notitie aan u worden voorgelegd. Exploitatie De Kadernota laat een sluitend meerjarig financieel perspectief zien voor de exploitatie van de begrotingsjaren 2009-2011. Voor 2008 resteert een marginaal tekort van € 275.000. Het financieel perspectief is als volgt opgebouwd: Perspectief Kadernota 2008
Perspectief 2008-2011 na uitwerkingen Totaal exploitatie claims Totaal dekkingsvoorstellen Totaal dekkingsvoorstellen
bedragen x€ 1.000 2008
2009
2010
2011
2.6561.8724.253
1.4931.8263.612
3292.0322.634
4.489 1 .8032.634
275-
293
273
5.320
Investeringen In de Kadernota is voor € 13,18 miljoen aan investeringsclaims gehonoreerd. De vrije investeringsruimte bedraagt circa € 10,5 miljoen. Investeringen ' € 1.000
23.672 Vrije investeringsruimte KN 2008 13.184- Gehonoreerde claims 10.488 Beschikbare ruimte KN 2008
Nr. SBC/2007/467
2. Ontwikkelingen in de exploitatie 2a. Autonome ontwikkelingen in de staand beleid begroting (exploitatie) Na vaststelling van de Kadernota hebben zich de volgende autonome ontwikkelingen voorgedaan in de exploitatie en investeringen. Junicirculaire algemene uitkering f + € 2 miljoen in 2008/2009 en + € 0,5 miljoen in 2010/2011) Op hoofdlijnen is de Junicirculaire 2007 de financiële vertaling van: <• De gemaakte afspraken in het Bestuursakkoord van 4 juni jl. in het Gemeentefonds; <* De herijking van enkele uitgangspunten van het gemeentefonds; •ï* De normeringsystematiek ("samen trap op en af"). Genoemde ontwikkelingen leiden ten opzichte van de Kadernota 2008 tot de volgende positieve ontwikkeling van de algemene uitkering. De lagere stijging in de laatste jaren is het gevolg van het vanaf 2010 beëindigen van extra rijksmiddelen voor openbare orde en veiligheid. (* € 1 miljoen)
2OO8
2OO9
2O10
2O11
Ontwikkeling algemene uitkering Voorzien {Kaderbrief 2OO8)
3,0 1,O
3,0 1,O
1,5 1,O
1,5 1,O
Extra voordeel tov Kadernota 2OO8
2,O
2,0
O,5
0,5
De ontwikkelingen worden nader toegelicht bij het thema Gemeentefonds (paragraaf 2.7). Drechtwerk (V- € 1,1 miljoen incidenteel in 2008) Uw raad heeft ingestemd met de begroting 2008 van Drechtwerk en de verwerking van de consequenties in de gemeentelijke begroting 2008. De begroting 2008 van Drechtwerk houdt rekening met een bijdrage van de deelnemende gemeenten in het exploitatietekort van € 3,75 miljoen. Het aandeel van Dordrecht hierin bedraagt € 2,1 miljoen. In de gemeentelijke begroting en het perspectief van de Kadernota voorziet in een jaarlijkse bijdrage van circa € 1 miljoen. Dit leidt op dit moment tot een nadeel in 2008 van € 1,1 miljoen ten opzichte van het perspectief in de Kadernota 2008. Het meerjarenperspectief wordt vooralsnog ongewijzigd gelaten (geraamde gemeentelijke bijdrage van € 1 miljoen). Dit met het oog op de veranderingen in de positie van Drechtwerk die samenhangen met de komst van de nieuwe Wet Sociale Werkvoorziening, de veranderingen die dit mogelijk ook voor de structuur van Drechtwerk met zich mee zal brengen en het vasthouden van de urgentie voor het maken van de beweging van binnen naar buiten met het daaraan verbonden financiële perspectief. Eneco dividend (7- € 4 miljoen vanaf 2011) In de begroting en de meerjarenraming is rekening gehouden met een jaarlijks dividend van Eneco van € 6 miljoen. Voorgesteld wordt de raming vanaf 2011 met € 4 miljoen te verlagen tot € 2 miljoen. Naar verwachting zal het dividend over enkele jaren dalen als gevolg van de splitsing van Eneco. De Wet Onafhankelijk Netbeheer is in het parlement vastgesteld. Uiterlijk per 2011 zullen de energiebedrijven gesplitst worden. Daarnaast heeft de Tweede Kamer aangegeven de dividenduitkeringen te willen maximeren als antwoord op de maatschappelijke discussie over de tarieven en winsten van nutsbedrijven. In het kader van splitsing komt mogelijk ook het vraagstuk van verkoop van aandelen aan de orde. Het is op dit moment te prematuur om op deze consequenties in te gaan. Gegeven deze onzekerheid en omwille van een solide meerjarenperspectief wordt teruggegaan naar een oorspronkelijke raming van € 2 miljoen dividend. Kinderopvang (€ 200.000,-- structureel) Met ingang van 1 januari 2007 is de wet- en regelgeving met betrekking tot de wet Kinderopvang veranderd. Als gevolg daarvan is de werkgeversbijdrage verminderd. Dit resulteert in een jaarlijks lager structureel aandeel in de gemeentelijke middelen van € 200-000,--.
- 3 Nr.
SBC/2007/467
Rekening houdend met bovengenoemde ontwikkelingen ziet het financiële perspectief er als volgt uit: Overzicht exploitatie Kadernota 2008 Autonome ontwikkelingen begroting staand beleid Algemene uitkering (Junicirculaire 2007) Dividend Eneco Drechtwerk Kinderopvang Begroting 2008 geactualiseerd staand beleid
bedragen x € 1 .OOOl
2008 -275 2.000
2009 293
2.000
2010
2011
273
5.320
500
500
4.0001.100200 825
200
200
200
2.493
973
2.020
2b. Bijstellingen in de staand beleid begroting (exploitatie)
Daarnaast hebben wij bij het opstellen van de begroting 2008 het volgende geconstateerd: Taakstelling Stadsbeheer (l- € 88.000,-- in 2008, V- € 124.000,- in 2009 en 7- € 148.000,-- in 2010/2011) Bij de vaststelling van de begroting 2007 is besloten tot een generieke taakstelling. In de uitwerking van deze taakstelling (Kadernota 2008) naar de organisatie is een deel daarvan niet goed verwerkt. Het daardoor ontstane knelpunt bedraagt in 2008 € 88.000,-, in 2009 € 124.000,-- en in 2010 en 2011 € 148.000,-. Verruimde en verbrede culturele programmering!'/- € 490.000,-- vanaf 2011) tn de Kadernota 2008 is de vrijval van betreffende tijdelijke intensiveringsmiddelen per 2011 ingecalculeerd (€ 4,9 miljoen). Hierin is de afloop van de middelen voor verruimde en verbrede culturele programmering meegenomen. Voor een bedrag van € 490.000,-- is dat onterecht gedaan in verband met het structurele karakter van de intensivering. Dit betreft: - de uitbreiding van het aantal theatervoorstellingen in Kunstmin (€ 240.000,-); en - de brede culturele programmering (andere instellingen en locaties) è € 250.000,-. Kapitaallasten (•ƒ. € 55.000,- vanaf 2008) Bij de opstelling van de begroting zijn enkele onjuistheden gebleken in de berekeningen van de meerjarige kapitaallasten (ten opzichte van de Kadernota 2008). Deze onjuistheden zijn hersteld, dat wil zeggen in overeenstemming gebracht met het gemeentelijke waarderen en afschrijvingsbeleid. Dit resulteert in een meerjarige bijstelling van € 55.000,-. Verwerking van deze bijstellingen leidt tot het volgende financiële perspectief: Overzicht exploitatie
bedragen x € 1 .OOOl
2008 Begroting 2008 geactualiseerd staand beleid Taakstelling Stadsbeheer Verruimde en verbrede culturele programmering Kapitaallasten Begroting 2008
825
-88 -55 682
2009 2.493 -124 -55 2.314
2010 973
-148 -55 770
2011 2.020 -148 -490 -55
1.327
Sociaal, Integratie en Veiligheid (S1V) De lasten die met de uitvoering van de S1V projecten samenhangen bedragen in de begroting 2008 € 14,48 miljoen. Deze lasten zijn gebaseerd op door het rijk afgegeven beschikkingen. Onlangs heeft het Rijk nieuwe intensiveringen in haar beschikking meegenomen, waardoor de jaarlijkse inkomsten hoger zijn. De huidige begroting voorziet in een jaarlijkse bijdrage van het rijk voor SIV gedurende de GSB3 periode van € 15,44 miljoen. Vooralsnog is deze extra inkomst verwerkt als uitgavenstelpost in de begroting, totdat nadere inhoudelijke invulling van de nieuwe intensiveringen bekend is.
.4-
Nr.
SBC/2007/467
2c. Intensiveringen in de exploitatie
Stimuleren bezoeken binnenstad Wij stellen voor om € 1 miljoen beschikbaar te stellen, waarvan € 0,5 miljoen in 2008 en € 0,5 mifjoen in 2009. Via de betrokken portefeuillehouders zal uw raad nog voor de begrotingsbehandeling separaat worden geïnformeerd over de inhoudelijke invulling hiervan. Maatregelen Sportnota De uitvoering van de Sportnota zal de komende jaren intensiveringen vragen. Wij stellen voor om eenmalig € 0,7 miljoen beschikbaar te stellen ter aanwending in de periode tot en met 2010. Leefbaar in Crabbehof Zoals eerder is aangegeven geldt voor Crabbehof dat de leefbaarheidscijfers flink omlaag zijn gegaan ten opzichte van de vorige meting. Dit betekent dat ook daar een nadere inspanning geleverd zal moeten worden om de leefbaarheid en veiligheid (zowel objectief als subjectief) op een redelijk niveau te houden. Het programma Crabbehof en het wijkactieplan bieden daarvoor aanknopingspunten en maatregelen. De cijfers geven echter aanleiding tot een concentratie van deze maatregelen in een kortere tijdspanne. Of dit ook met een beslag op financiële middelen gepaard gaat, zal afhangen van de uitkomst van ons overleg met minister Vogelaar en de mogelijkheden voor herprioritering binnen bestaande budgetten. De verwachting is dat rond het jaarverslag 2007 en de Kadernota 2009 daarover meer duidelijkheid zal zijn. Op dit moment is daarom nog geen claim voorbereid. De eventuele vrije ruimte in de GSB-SIV middelen kan hierbij worden betrokken. Huisvesting vergadervleugel Het voorstel Vernieuwing Vergadervleugel wordt 2e helft september ter besluitvorming aangeboden. Uit nader onderzoek is gebleken dat de exploitatielasten van de vernieuwing van de vergadervleugel € 260.000,-- bedragen. Dit bedrag kan gedekt worden uit de al ter beschikking gestelde kapitaallasten en reguliere budgetten. Door besparing zijn per saldo geen extra exploitatiemiddelen noodzakelijk. Energiehuis Er is nog geen besluit genomen over het programma van het Energiehuis. Er wordt nog nader overlegd met diverse betrokkenen. Besluitvorming wordt verwacht in de 2e helft van september. Na vaststelling van het programma kunnen de exploitatielasten nader worden onderzocht. Gezien de verwachte bouwperiode, zal dit voor 2008 waarschijnlijk niet tot een claim leiden. De exploitatielasten kunnen dan eventueel worden meegenomen in de besluitvorming bij de Kadernota 2009. Verwerking van deze intensiveringen leidt tot het volgende geactualiseerde financiële perspectief in de exploitatie: Overzicht exploitatie Begroting 2008 geactualiseerd staand beleid Stimuleren bezoek Binnenstad Sportclaims uitwerkingen sportclaims Leefbaarheid Crabbehof Huisvesting vergadervleugel Begroting 2008
bedragen x € 1 .000
2008 682
2009
-500 -175
2.314 -500 -350
pm 0
pm 0
7
1.464
2010 770
2011 1.327
-175
0 pm 0
pm 0 595
1.327
- 5 Nr. SBC/2007/467
3. Ontwikkelingen in de investeringen 3a. Screening Strategische Investeringen Screening Strategische Investeringen ( + €5,2 miljoen) De reserveringen en kredieten die gedekt worden uit SI zijn inhoudelijk gescreend en geactualiseerd. Daarbij is ten opzichte van vorige jaren met name gelet op vrijval van afgesloten kredieten, actualisatie van de hoogte van reserveringen en vrijval van risicoreserveringen. In totaal heeft de screening een vrijval van € 5,2 miljoen opgeleverd. Deze middelen zijn vrij inzetbaar voor nieuwe strategische investeringen. Hieronder treft u een volledig overzicht aan van de uitkomsten van de screening. Een onderscheid wordt gemaakt in (a) splitsing en of samenvoeging van projecten, (b) afgesloten kredieten en afgeronde projecten en (c) overige constateringen. (a) Splitsing van bestaande projecten Bij de screening bleek dat splitsing van sommige projecten bijdraagt aan een beter inzicht danwei betere control van het project. Het betreft de volgende veranderingen in de presentatie van het overzicht SI (geen vrijval): Splitsing van bestaande projecten Project oud V09 Wijkverkeersplannen W14
Cultuurcluster
Q01
Voorbereidingskosten grote projecten
Project nieuw V09 Wijkverkeersplannen V20 Wvp 19" eeuwse schil W14 Cultuurcluster W22 Energiehuis (incl besl KN08) W24 Schouwburg Kunstmin 001 Voorbereiding grote projecten E13 Ontwikkelde spoorzone
(b) Afgesloten projecten en kredieten (b) Afgesloten projecten en kredieten (bedragen x € 1.000} Stedelijke Ecologische Structuur W19 Verzakking Witte de Withstraat V11 Fast Ferry Waterbus B06 Stationsomgeving incl binnenstadshalte E04 Smeeroliewerklocaties V07 Doorstroming openbaar vervoer V06 Voorbereiding Tunnel Laan der VN W10 Bodemsanering W15 Bedrijfsverzamelgebouw W13 t Vissertje W12
-239 158 1 412 200 441 -8 286 0 0
1.250 (c) Beslispunten c) Beslispunten (bedragen x € 1.000) B16 Verkeersplan binnenstad V02 Verkeersveiligheidsplan W17 Actieplan Watersport B10 Correctie Hof kwartier naar Stadsdepot W18 Deconcentratie woonwagens B07 Projectbureau binnenstad 005 Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen 001 Voorbereidincjkosten grote projecten
57 133 -96 -527 2.000 1.148 200 989 3.905
- 6Nr.
SBC/2007/467
Voor inhoudelijke toelichtingen wordt verwezen naar paragraaf 4.3 van de begroting 2008. Voorgesteld wordt om bovenstaande reserveringen te laten vervallen. Recapitulatie
Rekening houdend met het voorgaande resulteert een beschikbare investeringsruimte van € 15,6 miljoen. Dit bedrag is als volgt opgebouwd:
Investeringen -€1.000 23.672 13.18410.488
Vrije investeringsruimte KN 2008 Gehonoreerde claims Beschikbare ruimte KN 2008
Screening SI 1.250 3.905 15.642
Afsluiten/opschonen restantkredieten Beslispunten Beschikbare ruimte
3b. ISV Fysiek
In bijlage 3a van de begroting 2008 is een geactualiseerd overzicht opgenomen van de ISV fysiek projecten. Dit overzicht is geactualiseerd op basis van de uitkomsten van onderzoek naar de mogelijkheden om andere projecten ten laste te brengen van het ISV rijksdeel. Tevens is besloten tot een vervolgonderzoek naar de totale ISV reserveringsbedragen in relatie tot alle (gemeentelijke) dekkingsmiddelen die zijn gerelateerd aan ISV projecten, inclusief bodemsaneringsmiddelen en geplande financiering uit de grondexploitatie. Dit vervolgonderzoek heeft een financieel technisch karakter en leidt niet tot een inhoudelijke herprioritering. Doel is te bezien in hoeverre een herallocatie kan plaatsvinden van de dekking van ISV projecten ten laste van de ISV rijksmiddelen, waardoor mogelijk ruimte in andere dekkingsbronnen ontstaat. De uitkomsten worden separaat ter besluitvorming aan u aangeboden. 3c. Nieuwe reserveringen
Wij stellen u de volgende nieuwe reserveringen voor: Achterom-Bagijnhof Zoals op eerdere momenten door ons is aangegeven verwachten wij dat voor de uitvoering van het project Achterom-Bagijnhof een hoger investeringsbedrag nodig is dan thans gereserveerd is. Tot op heden hebben wij daarom een PM post opgenomen voor dit project. Een voorstel voor Achterom/ Bagijnhof is - op moment van schrijven van dit voorstel - in voorbereiding. Het benodigde investeringsbedrag zal uitkomen op circa € 30 miljoen. Wij stellen u daarom voor de PM post in te vullen door € 9,7 miljoen extra te reserveren vanuit de vrije investeringsruimte voor het project. ICT investeringen Om alle projecten uit het vigerende regionale I&A plan te kunnen uitvoeren, zou aanvullende financiering nodig kunnen zijn. Uitgezocht wordt welke investeringen reeds in de begroting zijn verwerkt en welke investeringen aanvullend gefinancierd moeten worden. Nadere voorstellen worden separaat aan u voorgelegd.
- 7 Nr.
SBC/2007/467
N3/A16
Met betrekking tot de N3/A16 kan vermeld worden dat er nog onderhandelingen plaatsvinden met het rijk. Hierdoor kan vooralsnog geen reserveringsbedrag worden aangegeven. De onderhandelingen worden op dit moment ambtelijk voorbereid. De verwachting is dat dit in het najaar bestuurlijk kan worden afgerond. Stelpost prijsstijging bouwkosten De economie bevindt zich in een opgaande conjunctuur. Als gevolg daarvan stijgen de prijzen en lonen in de bouwsector op dit moment meer dan trendmatig. Deze prijsstijgingen leggen vanwege de vele bouwprojecten in de Stad naar verwachting een groter beslag op de beschikbare financiële middelen. In de Kadernota 2008 is besloten om vanaf 2008 vervangingsinvesteringen en nieuwe investeringen te indexeren. Hiertoe is binnen SI een stelpost voor prijsontwikkelingen gevormd die vanaf 2008 gevoed wordt vanuit de rentetoevoegingen. In aanvulling hierop wordt voorgesteld de resterende beschikbare ruimte, € 6 miljoen, nu te reserveren binnen deze stelpost, waarmee bovengenoemde prijsstijgingen - indien noodzakelijk - opgevangen kunnen worden. 15.642
Beschikbare ruimte Voorstellen
9.670 5.972
Verhogen reservering Achterom Bagijnhof Reserveren binnen Stelpost indexering Beschikbaar na voorstellen
Noot: Zoals eerder is aangegeven betreft het hier reserveringen. Voor een aantal projecten zult u afzonderlijke inhoudelijke voorstellen tegemoet zien. Het betreft Achterom/Bagijnhof, Dordts museum en Energiehuis. Pas op dat moment is sprake van kredietvotatie. 4.
Reserves en voorzieningen
Instellen reserve Legaten Cultuur Wij stellen voor om vanaf 2007 een reserve legaten en schenkingen in te stellen voor de sector cultuur. Daarmee wordt bereikt dat aanschaffingen vanuit legaten en schenkingen meer inzichtelijk zijn. Uiteraard kent deze reserve geen plafond gezien het specifieke karakter. Voorzover passend binnen de gestelde voorwaarden worden onttrekkingen bij voorrang uit deze reserve gedaan alvorens uit andere aankoopreserves worden aangesproken. Screening reserves en voorzieningen Bij de kadernota 2008 heeft een eerste globale screening plaatsgevonden van een aantal reserves en voorzieningen. In de begrotingsvoorbereiding heeft een algehele screening van reserves en voorzieningen plaatsgevonden. Dit heeft geresulteerd in het opheffen van een aantal reserves en voorzieningen daar het nut en noodzaak niet meer aanwezig (zullen) zijn. In bijlage 7 van de begroting 2008 wordt een geactualiseerd overzicht van de reserves en voorzieningen opgenomen. De vrijval die hiermee gemoeid is, bedraagt: Reserves € 637.659,Voorzieningen € 246.863,-Totaal € 884.522,-Wij stellen voor om conform het staand beleid om deze vrijval toe te voegen aan de algemene reserve. Overigens verwachten wij in de loop van 2007 nog enkele reserves en voorzieningen te kunnen afsluiten. Dit heeft te maken met de afwikkeling van de ontvlechting van een aantal organisatieonderdelen die geregionaliseerd zijn.
-8-
Nr. SBC/2007/467
5.
College Onderzoeks Programma (COP)
Wij zijn voornemens rond de besluitvorming van de begroting een separaat voorstel aan u voor te leggen inzake het COP. Met dit voorstel zullen wij u een aantal onderzoeken voor 2008 voorleggen. 6. Conclusies en voorstel Met de begroting bieden wij naar onze overtuiging de gemeente Dordrecht een goed perspectief voor de komende jaren. In financiële zin biedt de begroting een solide basis voor de komende jaren. De begroting is structureel sluitend. In meerjarenperspectief is zelfs sprake van een begrotingsoverschot. Wij stellen u voor: 1. de begroting 2008 inclusief meerjarenraming 2009-2011 vast te stellen; 2. de routine-investeringen (bijlage 5) vast te stellen en te autoriseren; 3. het overzicht van reserves en voorzieningen {bijlage 7} vast te stellen en te autoriseren; 4. de budgettaire gevolgen zoals verwoord in dit raadsvoorstel als begrotingswijziging te verwerken in de exploitatiebegroting.
Het college van Burgemeester en Wethouders van Dordrecht de secretaris de burgemeester
eling
- ontwerp besluit -
R.J.G. Bandell
