ONDERZOEK GRONDWATERSITUATIE AREMBERGSTRAAT EN OMGEVING WAALRE

ONDERZOEK GRONDWATERSITUATIE AREMBERGSTRAAT EN OMGEVING WAALRE GEMEENTE WAALRE

16 september 2015 078158325:C - Definitief C01031.000077.0200

Onderzoek Grondwatersituatie Arembergstraat en omgeving Waalre

Inhoud 1

2

3

4

5

6

Inleiding ................................................................................................................................................................ 2 1.1

Aanleiding .................................................................................................................................................. 2

1.2

Doelstelling en procesgang....................................................................................................................... 2

1.3

Leeswijzer ................................................................................................................................................... 3

Wettelijk kader ..................................................................................................................................................... 4 2.1

Perceelseigenaar ......................................................................................................................................... 4

2.2

Gemeente .................................................................................................................................................... 6

2.3

Waterschap ................................................................................................................................................. 7

2.4

Provincie ..................................................................................................................................................... 7

2.5

Rijk ............................................................................................................................................................... 7

Gebiedsverkenning omgeving Arembergstraat ............................................................................................. 8 3.1

Inleiding ...................................................................................................................................................... 8

3.2

locatie omschrijving en hoogteligging .................................................................................................... 8

3.3

Bodemopbouw ........................................................................................................................................... 9

3.4

Waterhuishouding ................................................................................................................................... 10

3.5

Ingrepen in de waterhuishouding ......................................................................................................... 13

3.6

Conclusies ................................................................................................................................................. 18

Geohydrologisch (veld)onderzoek ................................................................................................................. 20 4.1

Uitgevoerde werkzaamheden ................................................................................................................ 20

4.2

Grondwaterstandsmonitoring ............................................................................................................... 20

4.3

Resultaten grondwaterstandsmonitoring ............................................................................................. 23

Bouwkundige aspecten Arembergstraat en omgeving ............................................................................... 25 5.1

Bouwtechnische gegevens ...................................................................................................................... 25

5.2

Bouwkundige situatie Arembergstraat................................................................................................. 25

5.3

Ervaring omwonende.............................................................................................................................. 26

5.4

Resultaten Enquete wateroverlast ......................................................................................................... 26

Conclusies en conclusies .................................................................................................................................. 29 6.1

Conclusies ................................................................................................................................................. 29

6.2

Aanbevelingen ......................................................................................................................................... 30

Bijlage 1

Locatie peilbuizen, boorstaten en waterpasstaat ................................................................... 31

Colofon....................................................................................................................................................................... 34

078158325:C - Definitief

ARCADIS

1


1 1.1

Inleiding AANLEIDING

De gemeente Waalre heeft van bewoners in de Arembergstraat en de directe omgeving diverse meldingen ontvangen van grondwateroverlast. De meldingen betreffen vochtige kruipruimtes en schimmel in de woning. Het onderzoeksgebied is gelegen in de kern Aalst en is weergegeven in Figuur 1.

Figuur 1: ligging onderzoeksgebied

1.2

DOELSTELLING EN PROCESGANG

Op basis van bovengenoemde problematiek heeft de gemeente Waalre besloten om een onderzoek in te stellen naar de grondwaterhuishouding van de omgeving Arembergstraat. Het doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen in de grondwaterhuishouding, het wettelijke kader en de mogelijke oorzaak van de meldingen. Het onderzoek bestaat uit de volgende stappen:

 Bureauonderzoek: onderzoek naar de bodemopbouw, maaiveldverloop, (recente) ingrepen in de 

waterhuishoudkundige situatie en het juridische kader en verantwoordelijkheden. Veldwerk: het plaatsen van zes peilbuizen en het verwerken van de veldwerkgegevens


ARCADIS

2


 Monitoring grondwaterstanden: de grondwaterstand wordt in de peilbuizen gemonitord voor een periode van 1 jaar.

 Analyse geohydrologische situatie: analyse van de geregistreerde grondwaterstanden en globale  

oplossingsrichtingen. Bouwkundige opname: de locatie aan de Arembergstraat is door twee specialisten met complementaire kennis van bouwkunde en waterbeheer bezocht. Enquête grondwater: In het plangebied is een enquête uitgevoerd om vast te stellen of door de bewoners hinder van de grondwaterhuishouding wordt ervaren.

1.3

LEESWIJZER

In hoofdstuk 2 is het wettelijk kader op het gebied van grondwater geformuleerd. Een omschrijving van het gebied is opgenomen in hoofdstuk 3. Hierbij worden de bodemkundig hydrologische situatie en de ingrepen in de waterhuishouding van het plangebied omschreven. Het uitgevoerde veldwerk in juli 2014 en de resultaten van de grondwaterstandsmonitoring zijn weergegeven in hoofdstuk 4. De bouwkundige aspecten van de woningen en het locatiebezoek aan de Arembergstraat zijn samengevat in hoofdstuk 5. In hoofdstuk 6 zijn op basis van voorgaande hoofdstukken conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.


ARCADIS

3


2

Wettelijk kader

In dit hoofdstuk zijn de bevoegdheden rondom het grondwaterbeheer weergegeven. De laatste jaren zijn er diverse aanpassingen in de wet- en regelgeving doorgevoerd die betrekking hebben op de bevoegdheden in het grondwaterbeheer.

2.1

PERCEELSEIGENAAR

De perceelseigenaar is verantwoordelijk voor de inzameling van grondwater op eigen terrein en het treffen van maatregelen tegen grondwateroverlast, voor zover deze problemen niet aantoonbaar worden veroorzaakt door onrechtmatig handelen of nalaten van de buur (overheid of particulier). De verantwoordelijkheid van de perceelseigenaar voor de staat van zijn eigen woning en perceel komt neer op het voldoen aan de voorschriften rond de vochtdichtheid van verblijfsruimten uit de bouwregelgeving. De gemeente heeft in het vGRP de volgende tekst opgenomen met betrekking tot de verantwoordelijkheid van de perceelseigenaren: De perceelseigenaar is verantwoordelijk voor de goede staat van zijn eigendom. Hij zorgt voor bouwkundige of waterhuishoudkundige voorzieningen op het eigen terrein en voor de eigen woning (zoals een vochtdichte vloer). De perceelseigenaar kan bij grondwatervragen terecht bij de gemeente. De gemeente heeft hiervoor een loketfunctie. Grondwaterzorgplicht begint bij de perceelseigenaar1 Grondwaterbeheer is vooral bestuursrechtelijk gereguleerd. Privaatrechtelijk is er echter ook het een en ander geregeld. Zo kent het Burgerlijk Wetboek een typische hinderbepaling (art. 5:39 BW): “de eigenaar van een erf mag niet in een mate of op een wijze die volgens artikel 162 van Boek 6 onrechtmatig is, aan eigenaars van andere erven hinder toebrengen door wijziging te brengen in de loop, hoeveelheid of hoedanigheid van over zijn erf stromend water of van het grondwater, dan wel door gebruik van water dat zich op zijn erf bevindt en in open gemeenschap staat met het water op eens anders erf”. Het BW benadrukt de eigen verantwoordelijkheid van burgers en andere grond‐ en gebouweigenaren. Zo zijn huiseigenaren zelf verantwoordelijk voor de staat van de woning en het perceel. Eventuele schade aan een eigendom komt voor eigen rekening, of het nou de reparatie van een lek dak, het waterdicht maken van een kruipruimte (of kelder) of het herstel van de fundering betreft. Uit jurisprudentie is meermalen gebleken dat de perceelseigenaar zelf verantwoordelijk is voor de wering van grondwater in, onder en om zijn woning.2 Het hof Den Bosch oordeelde in een zaak zelfs dat voorzieningen tegen grondwateroverlast onder de gewone lasten van de erfpachter vallen en daarmee voor zijn eigen rekening komen. Als grondslag hiervoor wees het gerechtshof op art. 5:96 Burgerlijk Wetboek.3 Dezelfde redenering is houdbaar met betrekking tot onderlastproblemen en dat houdt dan in dat het de bewoners zelf zijn die moeten zorgen voor een goede staat van de fundering. Eigenaren dienen zelf zorg te dragen voor een goede staat van de bij hen in eigendom zijnde percelen en gebouwen. In dat kader moeten zij zelf waterhuishoudkundige en/of bouwkundige maatregelen treffen. Het is dan ook verklaarbaar dat de gemeentelijke grondwaterzorgplicht zich niet uitstrekt

1

Handreiking Juridische Helderheid Grondwaterbeheer, Sterk Consulting en Colibri Advies, januari 2012.

2

Hof ’s‐Hertogenbosch 13 november 1996, rolnr. 366/94/HE, Bouwrecht 1997, p. 874.

3

Zie ook Gerechtshof Arnhem, 3 juni 1997, BR 1997/10, p. 877.


ARCADIS

4


over particuliere eigendommen. De gemeentelijke zorgplicht begint bij de perceelgrens ofwel daar waar de openbare ruimte ophoudt. Anders gezegd: de gemeentelijke grondwaterzorgplicht doet feitelijk niets méér dan daar beginnen waar de privaatrechtelijke verantwoordelijkheid ophoudt. Met waterhuishoudkundige maatregelen op of in het openbaar terrein kunnen (soms) problemen op particuliere percelen worden verholpen. In andere situaties kunnen dergelijke maatregelen niet afdoende of niet doelmatig zijn. In die gevallen kan het af te voeren grondwater dat door particulieren (huishoudens en bedrijven) aan de perceelsgrens wordt aangeboden, worden verzameld en getransporteerd door middel van een openbaar ontwateringsstelsel, dan wel, indien uit de gemeentelijke afweging blijkt dat er redelijkerwijs geen andere optie voorhanden is, door middel van een al aanwezig (gemengd) rioolstelsel. Bouwkundige oplossingen zijn voor rekening van de perceelseigenaren. Indien het echter doelmatiger is om (deels) waterhuishoudkundige en/of bouwkundige maatregelen te nemen op het particuliere terrein en de betrokken eigenaren daarmee akkoord gaan, zijn dergelijke maatregelen door gemeenten overigens niet uitgesloten (autonome bevoegdheid). Zij zijn hiertoe echter niet verplicht. Praktisch gevolg hiervan is bijvoorbeeld dat bouwkundige kosten die gemoeid zijn met het waterdicht maken van kelders (bij hoge grondwaterstanden) of het herstel van houten funderingspalen van woningen (bij lage grondwaterstanden) niet door de gemeente uit de rioolheffing kunnen worden bekostigd.

Bouwbesluit 2012 Woningwet Het bouwbesluit is juridisch verankert in artikel 2 van de Woningwet. In het Bouwbesluit, dat geldt voor nieuwbouw het volgende opgenomen (artikel 3.21 lid 1 en 2): 1. Een uitwendige scheidingsconstructie van een verblijfsgebied, een toiletruimte of een badruimte is, bepaald volgens NEN 2778, waterdicht. 2. Een constructie die de scheiding vormt tussen een verblijfsgebied, een toiletruimte of een badruimte, en een kruipruimte, met inbegrip van de op die constructie aansluitende delen van andere constructies, voor zover die delen van invloed zijn op het kunnen binnendringen van vocht in het verblijfsgebied, de toiletruimte of de badruimte, is, bepaald volgens NEN 2778, waterdicht. En in artikel 3.26 lid 1 en 2 voor bestaande bouw: 1. Een uitwendige scheidingsconstructie van een verblijfsruimte, een toiletruimte of een badruimte is, bepaald volgens NEN 2778, waterdicht. 2. Een constructie die de scheiding vormt tussen een verblijfsruimte, een toiletruimte of een badruimte en een kruipruimte, met inbegrip van de op die constructie aansluitende delen van andere constructies, voor zover die delen van invloed zijn op het kunnen binnendringen van vocht in de verblijfsruimte, de toiletruimte of de badruimte, is, bepaald volgens NEN 2778, waterdicht. Het doel van deze artikelen is te voorkomen dat er in gebouwen vochtoverlast optreedt door regen, sneeuw of hagel. Dit artikel stelt daarom eisen aan de waterdichtheid van uitwendige en soms ook van inwendige scheidingsconstructies van verblijfsgebieden/-ruimten, toiletruimten en badruimten. Het eerste lid bepaalt dat de uitwendige scheidingsconstructies van een verblijfsgebied of verblijfsruimte, een toiletruimte en een badruimte waterdicht moeten zijn. Dit betekent dat het dak en de gevels regen, sneeuw en hagel moeten kunnen weren en dat een op staal gefundeerde vloer grondwater moet kunnen keren. Bovendien moet volgens het tweede lid de vloer die aan een kruipruimte grenst het doordringen van vocht vanuit die kruipruimte kunnen voorkomen. Ook het doordringen van vocht via de muur en vervolgens via de vloer moet op grond van het tweede lid van beide artikelen worden voorkomen. De gemeente heeft een toetsende rol tijdens het traject van de verlening van de omgevingsvergunning voor het bouwen (voorheen bouwvergunning), maar de aanvrager van de vergunning heeft conform de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) de verplichting om de woning te bouwen conform de verkregen vergunning. Tegelijk is de vergunninghouder verplicht om op grond van artikel 1b, eerste lid onder a van de Woningwet te bouwen conform het Bouwbesluit. Alleen als een vergunning dat expliciet toestaat mag in afwijking van het Bouwbesluit, “niveau nieuwbouw” worden gebouwd. Op grond van artikel 1,b, eerste lid, onder b van de Woningwet is het in het geheel verboden om een bouwwerk in een


ARCADIS

5


staat te laten komen of te houden die in strijd is met de eisen voor bestaande bouw uit het Bouwbesluit 2012.

2.2

GEMEENTE

Gemeenten zijn geen waterbeheerders in de zin van de Waterwet, maar zij zijn op grond van de Wet milieubeheer en de Waterwet wel belast met de uitvoering van de afval-, hemel- en de grondwaterzorgplicht.

Artikel 3.6 Waterwet 1. De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders dragen zorg voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van de waterbeheerder of de provincie behoort. 2. De maatregelen, bedoeld in het eerste lid, omvatten mede de verwerking van het ingezamelde grondwater, waaronder in ieder geval worden begrepen de berging, het transport, de nuttige toepassing en het, al dan niet na zuivering, op of in de bodem of in het oppervlaktewater brengen van ingezameld grondwater, en het afvoeren naar een zuiveringtechnisch werk.

Van belang bij de zorgplicht is dat er een goede afstemming wordt bewerkstelligd tussen de bestemming, de inrichting en het beheer van te bebouwen gebieden en de daarvoor van belang zijnde (grond‐) waterhuishouding. Vanwege de grondwaterzorgplicht dienen gemeenten als aanspreekpunt (loketfunctie) bij grondwatervraagstukken, o.a. van perceeleigenaren. Perceeleigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor eventuele nadelige gevolgen op eigen perceel voor zover zij daar redelijkerwijs zelf in kunnen voorzien (zie Perceelseigenaar). Verbreed gemeentelijk rioleringsplan 2013-2017 In het rioleringsplan moet worden opgenomen welk afwegingskader de gemeente gebruikt bij de uitvoering van de diverse zorgplichten, waaronder dus ook de grondwaterzorgplicht. De gemeente Waalre heeft in het vGRP 2013-2017 (Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan4) haar afweging met betrekking tot structurele overlast en nadelige gevolgen als volgt gedefinieerd: Structureel Of er sprake is van structurele grondwateroverlast wordt bepaald aan de hand van de volgende twee pijlers: Een bepaalde grondwaterstand die in het gebied beoogd wordt; Klachten van bewoners of gebruikers.

Ad.1 Beoogde grondwaterstand; Wanneer herhaaldelijk, gedurende lange tijd (30 dagen aaneengesloten) het grondwater minder dan 0,4 meter beneden maaiveld staat.

Ad.2 Klachten van bewoners; Bij een percentage van 30% aan klachten van bewoners binnen een wijk of straat en een herhalingstijd van minimaal één jaar. Indien één van de bovengenoemde pijlers binnen de gemeente wordt geconstateerd,

4

vGRP Gemeente Waalre 2013-2017, juli 2013.


ARCADIS

6


wordt nader onderzoek verricht of ook de tweede pijler van toepassing is, tenzij de redelijkheid in het geding is. Alleen wanneer beide pijlers voorkomen, is sprake van de term “structureel”. Hierin vult de gemeente alleen de regierol naar het zoeken van de oorzaak van het waterprobleem.

Nadelige gevolgen In de zorgplicht wordt ervan uitgegaan dat de structureel te hoge grondwaterstand nadelige gevolgen moet hebben voor de aan de grond gegeven bestemming. Hoge grondwaterstanden in parken of gebieden met een groenfunctie zijn anders te beoordelen dan grondwateroverlast in woongebieden. In woongebieden geldt dat woningen met een houten vloer kwetsbaarder zijn voor hoge grondwaterstanden dan woningen met een betonnen vloer. De bouwregelgeving stelt in deze gevallen een ventilatie-eis, maar ook dat bijvoorbeeld kelders en convectorputten waterdicht moeten zijn. Wanneer onroerende objecten economische schade ondervinden of mensen fysieke schade ondervinden is sprake van nadelige gevolgen, indien dit niet onder de eigen verantwoordelijkheid van de perceelseigenaar valt.

2.3

WATERSCHAP

Het waterschap is verantwoordelijk voor het regionale watersysteem in hun beheersgebied. Dit zijn oppervlaktewateren, zoals kanalen, sloten en (kleine) rivieren. Ook zorgen de waterschappen voor het zuiveren van afvalwater. Daarnaast is het waterschap verantwoordelijk voor vergunningverlening, het toezicht en de handhaving van alle grondwaterontrekkingen en infiltraties in haar beheergebied, met uitzondering van de drie categorieën waarvoor de provincie verantwoordelijk is.

2.4

PROVINCIE

De provincie is strategisch grondwaterbeheerder en stelt de beleidskaders vast. De provincie is conform de Waterwet bevoegd gezag voor vergunningverlening, het toezicht en de handhaving van onderstaande grondwaterontrekkingen en infiltraties: 1. Industriële onttrekkingen >150.000 m³; 2. Grondwateronttrekkingen t.b.v. drinkwaterwinning; 3. Bodemenergiesystemen.

2.5

RIJK

Het Rijk is opsteller van het Nationaal Waterplan, waarin de strategische wateropgaven zijn vastgelegd. Hierin zijn o.a. de beleidsvoornemens voor grondwater vastgelegd. Het Rijk (Rijkswaterstaat) is operationeel beheerder van de rijkswateren en bevoegd voor vergunningverlening en handhaving voor grondwateronttrekkingen en hiermee verband houdende infiltraties in haar beheergebied.


ARCADIS

7


3 3.1

Gebiedsverkenning omgeving Arembergstraat INLEIDING

Om de oorzaak van de klachten vast te kunnen stellen is inzicht in de bodemopbouw en waterhuishouding noodzakelijk. In dit hoofdstuk wordt op basis van data van de gemeente Waalre, TNONITG, Brabant Water en Waterschap de Dommel de lokale geohydrologische situatie en ingrepen in de waterhuishouding beschreven.

3.2

LOCATIE OMSCHRIJVING EN HOOGTELIGGING

Het onderzoeksgebied ligt in het oosten van de kern Aalst en heeft een oppervlakte van globaal 7 hectare. Het plangebied is weergegeven in Figuur 1. Aan de westzijde van het onderzoeksgebied zijn sportvelden en de beek de Tongelreep gelegen. Op de hoogtekaart in Figuur 2 is zichtbaar dat het maaiveld af loopt richting het beekdal van de Tongelreep. Binnen het plangebied is het meest noord/westelijk gedeelte van de wijk het laagst gelegen (kruising Voorbeeklaan/Arembergstraat) met maaiveldhoogte van circa NAP+18,2 m. Het maaiveld loopt op richting het zuidoosten met maaiveldhoogtes in de Prins Mauritsweg van maximaal NAP+19,6 m. De woning aan de Arembergstraat heeft een maaiveldhoogte van circa NAP+18,4 m. De sportvelden ten westen van de Arembergstraat hebben een maaiveldhoogte van circa NAP+18,2 m tot NAP+18,5 m. Het drainagesysteem is in 2014 uitgebreid en kunstgras is aangelegd.

Figuur 2: Uitsnede AHN2 (Algemeen Hoogtebestand Nederland), verzameld periode 2007 - 2012.


ARCADIS

8


3.3

BODEMOPBOUW

Ondiepe bodemopbouw Het tracé van de Tongelreep wordt op de bodemkaart (www.bodemdata.nl) geclassificeerd als laaggelegen beekdalgronden en bestaat uit zand, klei en veen afzettingen. De bodem van de Arembergstraat en omgeving is geclassificeerd als zwarte Enkeerdgronden. Zwarte enkeerdgronden hebben een humusrijke laag van tenminste vijftig centimeter dik. De grond is kleiarm en bevat weinig tot geen sporen van leem. Onder de bovengrond is in de boorstaten een sappe leemlaag aangetroffen op een diepte vanaf 1,9 m-mv tot 3,6 m-mv. Het beekdal van de Tongelreep is voornamelijk een kwelgebied, terwijl de omliggende hogere zandgronden voornamelijk als infiltratiegebied te boek staan (Hemelwaterstructuurplan, Haskoning 2013). In de atlas van Noord Brabant (http://atlas.brabant.nl/wateratlas/) is het gebied gekenmerkt als historisch nat hooigrasland. Door ARCADIS zijn aanvullend op bovenstaande op 10 juli 20014 zes handboringen uitgevoerd. De waarnemingen zijn beschreven in hoofdstuk 4. Diepe bodemopbouw Onderstaande tabel geeft een schematisatie van de bodemopbouw en doorlatendheid op basis van REGIS II (TNO) weer. Een doorsnede van de bodemopbouw is weergegeven in Figuur 3. Uit de tabel en de doorsnede blijkt dat ter plaatse van het onderzoeksgebied de bodem bestaat uit zandafzettingen tot een diepte van circa NAP+8,9 m (circa 10 m-mv). Hieronder is een slecht doorlatende laag van de formatie van Boxtel aanwezig, gevolgd door goed doorlatend grof zand van de Formatie van Sterksel. Op een diepte van NAP-55 m is de slechtdoorlatende afzetting van de formatie van Stramproy geregistreerd. Diepere bodemlagen dan in de tabel zijn weergegeven zijn voor het onderzoek niet relevant.

Van

Tot

[m t.o.v. NAP]

[m t.o.v. NAP]

Horizontale doorlatendhei d [m/dag]

Form. van Boxtel (z1)

18.7

17.4

-


17.4

8.9

29

Form. van Boxtel (k2)

8.9

2.4


2.4

0.0

23

Form. van Sterksel (z1)

0.0

-31.7

46

Form. van Sterksel (z2)

-31.7

-55.0

65

Form. van Stramproy ( k1)

-55.0

-61.2

Hydrogeologische eenheid

Verticale weerstand [dagen]

1000

650

Tabel 1: schematisatie bodemopbouw (REGIS II)


ARCADIS

9


Figuur 3: Doorsnede geohydrologische bodemopbouw.

3.4

WATERHUISHOUDING

Oppervlaktewater Op circa 180 meter ten westen van de Arembergstraat stroomt de beek de Tongelreep. Tussen de Brabantialaan en de Eindhovenseweg zijn geen stuwen gelegen. Ter plaatse van de Brabantialaan en Eindhovenseweg stroomt de Tongelreep door duikers. De ligging van de Tongelreep is weergegeven in Figuur 4.

Figuur 4: bestaande ligging Tongelreep (bron: viewer waterschap de Dommel).


ARCADIS

10


Grondwaterhuishouding Grondwatergegevens zijn opgevraagd bij het dinoloket van TNO-NITG. De locatie van de peilbuizen en de waargenomen grondwaterstanden zijn weergegeven in Figuur 5, Figuur 6 en Figuur 7. In het plangebied zijn geen langdurig gemonitorde peilbuizen gelegen. Uit de beschikbare gegevens blijkt dat de grondwaterstand nabij de Tongelreep lager is gelegen. De beek heeft een drainerende werking op de omgeving. De hoogste grondwaterstanden komen voor in de natte wintermaanden en de laagste in de maanden september en oktober. In de peilbuis nabij de Tongelreep (B51G0896) is de stijghoogte op verschillende dieptes gemonitord. Uit de resultaten blijkt dat er sprake is van een sterke kwelsituatie. Kwel is het uittreden van grondwater aan het maaiveld. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren onder invloed van verschillende stijghoogten in een bepaald gebied. Kwelwater kan direct aan het grondoppervlak naar buiten treden, maar ook in bijvoorbeeld sloten of drains. In het filter met een diepte van NAP -2 m fluctueert de stijghoogte tussen NAP+18,9 m en NAP+19,2 m. In het ondiepe filter (filter1) fluctueert de grondwaterstand tussen circa NAP 17,2 m en 18,4 m. In de peilbuizen B51G0332 zijn in de diepere filters geen grote verschillen tussen de stijghoogte op circa NAP-2 en de freatische grondwaterstand waargenomen. In de Wateratlas van de Provincie Noord-Brabant (http://atlas.brabant.nl/wateratlas/) wordt bovenstaande onderschreven. In het beekdal en in het onderzoeksgebied is in de huidige situatie en in het verleden sprake van kwel.

Figuur 5: geregistreerd grondwaterstanden tov NAP in de omgeving van het plangebied. (filterdieptes tussen 14 en 16 m+NAP)


ARCADIS

11


Figuur 6: Grondwaterstandsfluctuatie in peilbuis B51G0896 (filter 1 op NAP+15 m, filter 2 op NAP-2 m.)

Figuur 7: Locatie peilbuizen dinoloket.

In het hemelwaterstructuurplan van de Gemeente Waalre is indicatief de GHG (gemiddeld hoogste grondwaterstand) weergegeven. De kaart is gebaseerd op algemeen beschikbare grondwatergegevens/kaarten. Er is geen aanvullend lokaal veldwerk verricht. Lokaal kan de grondwatersituatie hierdoor afwijken van de kaart. Een uitsnede van de kaart is weergegeven in Figuur 8. Uit de kaart blijkt dat de gemiddeld hoogste grondwaterstand ten op zichte van maaiveld hoog is. In het noordoosten van het plangebied is de GHG gekarteerd tussen 0 en 50 cm onder het maaiveld. Het overige gedeelte van het plangebied heeft een GHG tussen 50 en 100 cm onder het maaiveld.


ARCADIS

12


GHG/GLG Om de grondwaterfluctuatie in gebieden te omschrijven wordt gebruik gemaakt van de GLG (gemiddeld Laagste Grondwaterstand) en de GHG (Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand). De GLG en GHG wordt berekend door van een reeks grondwaterstanden, gemeten in peilbuizen, het rekenkundig gemiddelde van de drie hoogste/laagste grondwaterstanden in een hydrologisch jaar te berekenen, de HG3/LG3. De GHG (resp. GLG) wordt berekend door de HG3 over een periode van 8 jaar te middelen. (Bodemkunde van Nederland 1990). Dit gebeurt op basis van tweewekelijkse metingen van de grondwaterstand op de 14e en 28e van elke maand.

Figuur 8: Indicatieve GHG (bron: Hemelwaterstructuurplan gemeente Waalre, Royal Haskoning 2013). De contouren van het plangebied zijn weergegeven middels een blauwe lijn.

3.5

INGREPEN IN DE WATERHUISHOUDING

Mogelijk kunnen ingrepen in de waterhuishoudingen van invloed zijn op de hydrologische situatie in de wijk. Bij het waterschap, de gemeente Waalre en Brabant Water zijn de veranderingen in de waterhuishouding geïnventariseerd. Drainage sportpark Ten westen van de Arembergstraat is bij het sportpark Aalst een aantal grasvelden omgebouwd tot kunstgrasvelden. De bestaande drainage is hierbij vervangen voor peilgestuurde drainage. Volgens opgave van de gemeente wordt het peil van de velden gestuurd op een niveau van 40 cm-mv. In verband met het verschil in maaiveldhoogte is het gebied ingedeeld in drie compartimenten met elk een eigen peil variërend van NAP+17,9 m tot +18,23 m. Hemelwater afkomstig van de sportvelden wordt via de peilgestuurde drainage geloosd op een c-watergang. Middels een pomp wordt het water vanuit de watergang geloosd op de Tongelreep. De hoeveelheid drainage is ten op zichte van de oude situatie uitgebreid. Verwacht wordt dat de aanpassingen aan de drainage geen negatief effect heeft gehad op de grondwaterstand.


ARCADIS

13


Aanpassing riolering Door de gemeente Waalre is in 2013 de riolering vervangen in de straten Willem Frisostraat, Willem de Zwijgerstraat en de Ernst Casimirstraat. Deze straten zijn parallel gelegen aan de Arembergstraat. Het gemengde stelsel is in deze straten vervangen voor een gescheiden stelsel. De riolering in de Arembergstraat is gerelined. De gemeente heeft aangegeven dat dit zeer waarschijnlijk is uitgevoerd in 2004/2005 gelijktijdig met de aanleg van het transportriool in de Arembergstraat. Inspectiebeelden van voor de relining zijn niet beschikbaar. Vervanging van riolering kan een effect hebben op de grondwaterhuishouding indien (voorheen) lekke riolen zijn vervangen door gesloten buizen. Tevens kan de ligging van het stamriool de afstroming van grondwater beïnvloeden/blokkeren. Een bewoner aan de Arembergstraat heeft in 2013 bij de gemeente gemeld dat er stankoverlast was. Uit inspectiebeelden van de hoofdriolering bleek dat de er ter plaatse van de woningaansluitingen sprake was van wortelingroei. Bij de enkele woningen aan de Arembergstraat zijn de huisaansluitingen vervangen van de perceelsgrens tot aan het hoofdriool. Op basis van bovenstaande kan niet worden vastgesteld of dat de werkzaamheden aan de riolering een grondwaterpeilverhogend of -verlagend effect hebben gehad. Er zijn geen inspectiebeelden van voor de relining beschikbaar. Mogelijk had het oude riool een drainerend effect dat met de aanleg van de nieuwe riolering is opgeheven. Echter het zandcunet van de transportleiding kan mogelijk een drainerend effect hebben. Beekherstel Tongelreep Op circa 150 à 200 meter ten westen van de Arembergstraat stroomt de beek de Tongelreep. In 2014 is de Tongelreep ten hoogte van het plangebied aangepast. In 2010 is de hermeandering voor het gedeelte ten zuiden van het plangebied gerealiseerd. Er is een nieuwe meander gegraven, waardoor de Tongelreep nu door het landschap kronkelt en de omliggende graslanden zijn natuurlijker ingericht. Een doorsnede van de Tongelreep ten hoogte van de Arembergstraat is weergegeven in Figuur 9.

Figuur 9: Profiel Tongelreep ten hoogte van de Arembergstraat (bron: Beekherstel Tongelreep Brabantia, projectplan, Royal Haskoning DHV, 1 maart 2013, 9W6122).


ARCADIS

14


Navolgend is de passage uit het projectplan van Waterschap De Dommel met betrekking tot de effectbeschrijving van het beekherstel overgenomen: Effectbeschrijving inrichtingsmaatregelen Gezien de extensieve en kleinschalige aard van het projectplan zijn er plaatselijk geringe effecten mogelijk. Deze effecten worden per aspect behandeld.

Vernatting Grondwater- en oppervlaktewaterpeilen ter plaatse van het plangebied worden niet verhoogd. De perceelsafwatering van omringende percelen, zoals particuliere kavels en het sportpark blijft gehandhaafd en/of wordt waar nodig hersteld, waarmee de afwatering van omliggende percelen voldoende gewaarborgd is. Het is daarom niet aannemelijk dat er vernatting op zal treden in omliggende gronden.

Inundaties Grondwater- en oppervlaktewaterpeilen ter plaatse van het plangebied worden niet verhoogd. Het is zodoende niet aannemelijk dat er inundaties op zullen treden dan wel dat het risico daarop toeneemt.

Waterkwaliteit Omdat de beek natuurlijker wordt ingericht, zijn er kansen voor verbetering van de waterkwaliteit, doordat natuurlijk processen meer kunnen ontwikkelen en het terrein natuurlijk en extensiever beheerd wordt ten opzichte van de huidige situatie.

Bij het waterschap zijn aanvullende gegevens opgevraagd van de oppervlaktewaterstand van de Tongelreep. In Figuur 10 is de gemiddelde oppervlaktewaterstand per maand weergegeven voor de Tongelreep in Aalst. Uit de metingen blijkt dat de oppervlaktewaterstand in 2014 en 2015 relatief hoog zijn ten op zichte van voorgaande jaren. In 2014 is de gemiddelde oppervlaktewaterstand NAP+17,3 m. Dit is 24 cm hoger dan het gemiddelde van alle jaren. De Tongelreep heeft een drainerende werking naar de omgeving. Bij hogere oppervlaktewaterstanden kan dit zorgen voor een (beperkt) hogere grondwaterstanden in de omgeving. Uit de beschikbare grondwaterstanden in de directe omgeving van de Tongelreep (Figuur 6) is het negatieve effect van hogere oppervlaktewaterstanden op de grondwaterstand niet direct te herleiden.


ARCADIS

15


Figuur 10: Gemiddelde oppervlaktewaterstanden per maand voor verschillende jaren in de periode (1975-2015) Tongelreep (info: Waterschap de Dommel).

Aanpassing waterwinning Brabant Water Op de locatie Aalsterweg, in het zuiden van Eindhoven, wint Brabant Water uit diepe en middeldiepe bodemlagen. De ligging van de waterwingebieden en de 25 jaarszone is weergegeven in Figuur 11.

Figuur 11: Waterwingebieden en grondwaterbeschermingszones

Bij Brabant Water is informatie opgevraagd over de winningsdiepte en de jaarsom van de onttrekking van de afgelopen jaren. Brabant Water onttrekt uit 16 putten in het middeldiep pakket (diepte van 45-80 m) en met 9 filters in het diepe pakket (216 - 327 m). De jaarsom van het middeldiepe pakket is weergegeven in


ARCADIS

16


Figuur 12. Uit de gegevens blijkt dat de hoeveelheid onttrokken water in het middeldiepe pakket in de periode 1994 – 2013 varieerde tussen 3,5 en 6,3 miljoen m3. In de jaren 2008 en 2013 was de onttrekking circa 1 miljoen m3 lager dan het gemiddelde van 4,5 miljoen m3.

Figuur 12: Jaarsom middeldiep pakket periode 1994-2013.

De middeldiepe winning nam in de loop der tijd af. Op verzoek van het waterschap, de gemeente Eindhoven en provincie Noord-Brabant houdt het waterbedrijf deze onttrekking sinds enkele jaren op het niveau van circa vijf miljoen m3 per jaar omdat dat bijdraagt aan het bestrijden van grondwateroverlast. In de MER Optimalisatie waterwinningen Budel, Eindhoven en Nuland5 zijn de gebieden aangegeven waar volgens verschillende studies grondwateroverlast optreedt of op kan treden. Het plangebied ligt buiten het zoekgebied. Brabant Water heeft (telefonisch) aangegeven dat afgelopen jaren enkele wijzigingen aan de filterlocaties hebben plaatsgevonden. Onder andere zijn twee filterlocaties in de omgeving van het Van der Valk hotel verplaatst. De hoeveelheden en locaties vallen echter binnen de onttrekkingsvergunning. Onderzoek naar de effecten van deze aanpassing is niet verricht. Aanvullend is bij de gemeente Eindhoven telefonisch geïnformeerd of de overlast in de gemeente Eindhoven het afgelopen jaar is toegenomen. De gemeente geeft aan dat in 2014 de klachten beperkt zijn toegenomen, een verklaring hiervoor is niet direct te geven.

5

MER Optimalisatie waterwinningen Budel, Eindhoven en Nuland, Brabant Water december 2008, registratienummer

WA-LW20080656.


ARCADIS

17


Op basis van de geïnventariseerde informatie is niet direct de invloed van aanpassingen in de winning van Brabant Water vast te stellen en of hierdoor de wateroverlast in het onderzoeksgebied is toegenomen.

3.6

CONCLUSIES

Uit de inventarisatie van de geohydrologische situatie kan vastgesteld worden dat het onderzoeksgebied relatief laag is gelegen en de grondwaterstanden periodiek hoog zijn. Daarnaast is er in het beekdal van de Tongelreep sprake van een kwelsituatie. Langdurige grondwaterstandsmetingen ter plaatse van de woningen of in de omgeving ontbreken. Om deze kennisleemte op te vullen, is in de wijk een grondwaterstands-monitoring uitgevoerd. Uit analyse van de ingrepen in de waterhuishouding van de afgelopen jaren kan het volgende worden geconcludeerd: 

De afgelopen jaren zijn enkele rioleringswerkzaanheden uitgevoerd in de omgeving van de Arembergstraat. Vervanging van riolering kan een effect hebben op de grondwaterhuishouding indien (voorheen) lekke riolen zijn vervangen door gesloten buizen. Tevens kan de ligging van het stamriool de afstroming van het grondwater beïnvloeden. Uit de beschikbare gegevens zijn mogelijke effecten niet te herleiden.



Uit het projectplan van Waterschap De Dommel blijkt dat de capaciteit van de Tongelreep en de oppervlaktewaterstanden als gevolg van de hermeandering niet veranderen.



Uit de oppervlaktewaterstanden van de Tongelreep valt af te leiden dat de waterstand in 2014 relatief hoog is. Een oorzaak hiervoor is niet direct duidelijk, mogelijk is het te verklaren door een nat jaar.



Brabant Water heeft de afgelopen jaren enkele wijzigingen aan de filterlocaties doorgevoerd. Onder andere zijn twee filterlocaties in de omgeving van het Van der Valk hotel verplaatst. De hoeveelheden en locaties vallen binnen de onttrekkingsvergunning. Onderzoek naar de effecten van deze aanpassing is niet verricht.


ARCADIS

18




Uit oppervlaktewatermetingen van de Tongelreep blijkt dat de oppervlaktewaterstand in 2014 en 2015 relatief hoog zijn ten op zichte van voorgaande jaren. De Tongelreep heeft een drainerende werking naar de omgeving. Bij hogere oppervlaktewaterstanden kan dit zorgen voor een (beperkt) hogere grondwaterstanden in de omgeving. Uit de beschikbare grondwaterstanden in de directe omgeving van de Tongelreep is het negatieve effect van hogere oppervlaktewaterstanden op de grondwaterstand niet direct te herleiden.



De gemeente Eindhoven geeft aan dat de meldingen van grondwateroverlast in het aangrenzende gebied in 2014 iets zijn toegenomen.

Uit de geïnventariseerde gegevens blijkt dat er in het verleden aanpassingen zijn verricht aan de riolering, oppervlaktewater en de waterwinning in de omgeving van het onderzoeksgebied. Op basis van de beschikbare gegevens kan niet direct vastgesteld worden of door deze ingrepen de grondwaterstand is beïnvloed. Daarnaast ontbreken langdurig gemonitorde grondwatergegevens in het onderzoeksgebied of de directe omgeving ontbreken om veranderingen waar te kunnen nemen. Indien de gemeente de oorzaak en effecten vast wil stellen, is nader onderzoek en/of afstemming tussen de gemeente, Waterschap De Dommel en Brabant Water noodzakelijk.


ARCADIS

19


4 4.1

Geohydrologisch (veld)onderzoek UITGEVOERDE WERKZAAMHEDEN

In het plangebied zijn op 10 juli 2014 zes boringen uitgevoerd tot een diepte van 2 tot 3,7 m-mv. De boringen zijn afgewerkt als peilbuis en ingemeten ten opzichte van NAP. In de peilbuizen zijn dataloggers (digitale drukopnemers) geplaatst en wordt gedurende 1 jaar 6 x per dag de grondwaterstand gemonitord. De dataloggers zijn in deze periode vier keer uitgelezen. Uit de boringen blijkt dat vanaf maaiveld de bodem tot een diepte van circa 1,9 tot 3,6 m-mv bestaat uit matig tot zeer fijn, zwak tot sterk siltig zand. Hieronder is een slappe leemlaag waargenomen. Vanwege de slappe leemlaag was het niet mogelijk om handmatig verder te boren.

4.2

GRONDWATERSTANDSMONITORING

In de boringen zijn filters geplaatst boven de slappe leemlaag. De grondwaterstand is gemonitord vanaf 10 juli 2014 tot 16 juli 2015. De geregistreerde grondwaterstanden zijn weergegeven in Figuur 14 en Figuur 15. De meetapparatuur in peilbuis PB06 toonde onverklaarbare afwijkingen. De datalogger is op 19 november 2014 vervangen. Uit de metingen blijkt dat de grondwaterstandstroming noordoostelijk is gericht. De hoogste geregistreerde grondwaterstanden variëren tussen NAP+ 18,0 ter plaatse van de Arembergstraat en NAP+19,15 m ter plaatse van de Willem Frisostraat. De laagste grondwaterstanden variëren tussen NAP+ 17,5 ter plaatse van de Arembergstraat en NAP+18,1 m ter plaatse van de Willem Frisostraat. Ten opzichte van het maaiveld zijn de hoogste grondwaterstanden waargenomen tussen 0,11 meter in peilbuis PB03 (locatie Willem Frisostraat) tot 0,6 meter in peilbuis PB01 (Arembergstraat). Geconcludeerd kan worden dat in het plangebied hoge grondwaterstanden voorkomen, vooral ter hoogte van de Frederik Henkdrikstraat. De grondwaterstanden ter plaatse van de Arembergstraat zijn specifiek weergegeven in Figuur 16. Opvallend zijn de steile kortdurende pieken van 20 tot 40 cm in peilbuis PB02 (Arembergstraat). De pieken zijn vergeleken met de neerslag van het KNMI station in Eindhoven (Figuur 17). De hoge hoeveelheden neerslag op 28 juli, 9 augustus, 24 augustus en 23 september zijn direct of de dag daarna terug te zien in hoge grondwaterstanden bij de Arembergstraat. Enkele pieken in de gemeten neerslag ter plaatse van het KNMI station Eindhoven zijn niet direct terug te vinden in het grondwaterstandsverloop. Dit is te verklaren doordat de hoge neerslagsommen soms zeer lokaal kunnen optreden en niet zijn geregistreerd door het KNMI-meetstation. Wel blijkt uit de vergelijking van de neerslag met de geregistreerde grondwaterstanden dat er een duidelijke relatie is.


ARCADIS

20


Door de gemeente is aangegeven dat in juli en augustus 2014 enkele malen na hevige neerslag water op straat is opgetreden in de Arembergstraat (Figuur 13). Afhankelijk van de onderlinge maaiveldhoogtes van de Arembergstraat en de sportvelden liep het afstromende water richting sportvelden of richting de straat. De kortdurende pieken zijn mogelijk een gevolg van oppervlakkige aanvoer van hemelwater naar de peilbuis en vermoedelijk geen daadwerkelijke grondwaterstijging. Wel is in de grondwaterstandsmetingen een duidelijke stijging te zien na hevige of langdurige neerslag. Geconcludeerd kan worden dat er een verband is tussen de pieken in de neerslag en de grondwaterstand.

Figuur 13: Water op straat na hevige neerslag op 3 augustus 2014.


ARCADIS

21


Figuur 14: Geregistreerde grondwaterstand ten opzichte van NAP.

Figuur 15: Geregistreerde grondwaterstand ten opzichte van maaiveld.


ARCADIS

22


3 aug

26 aug 9 aug 24 sept

28 juli

Figuur 16: Geregistreerde grondwaterstand ten opzichte van maaiveld tpv de Arembergstraat (10 juli – 7 nov 2014).

Figuur 17: neerslag KNMI station Eindhoven periode 10 juni – 1 november 2014

4.3

RESULTATEN GRONDWATERSTANDSMONITORING

In de periode juli 2014 en juli 2015 is de grondwaterstand gemonitord in het plangebied. Navolgend zijn de voorlopige resultaten benoemd. Ten opzichte van het maaiveld zijn de hoogste grondwaterstanden waargenomen tussen 0,11 meter in peilbuis PB03 (locatie Willem Frisostraat) tot 0,6 meter in peilbuis PB01 (Arembergstraat). De grondwaterstanden reageren sterk op neerslag.


ARCADIS

23


De algemene grondwaterstandsfluctuatie in Nederland wordt beïnvloed door seizoensafhankelijke factoren. Over het algemeen komen de laagste grondwaterstanden voor in de maanden augustus/ september en de hoogste in de natte voorjaarsmaanden maart/april. De peilbuizen in de omgeving van het plangebied tonen een vergelijkbaar grondwaterregime. De gemeente heeft in haar vGRP (zie hoofdstuk 2) gesteld dat er sprake is van structurele wateroverlast indien o.a. herhaaldelijk, gedurende lange tijd (30 dagen aaneengesloten) het grondwater minder dan 0,4 meter beneden maaiveld staat. In onderstaande grafiek is de overschrijding van deze grens weergegeven. Uit de metingen blijkt dat in peilbuis PB03 t/m PB06 de grondwaterstand boven 0,4m beneden maaiveld is gestegen. In tabel 2 is het aantal uur, dagen en aaneengesloten dagen dat de 0,4 m grens werd overschreden weergegeven. Geconcludeerd kan worden dat conform de definitie van de gemeente Waalre ter plaatse van peilbuis PB03 (hoek Willem Frisostraat/ Frederik Hendrikstraat) sprake is van structurele grondwateroverlast.

Figuur 18: Grondwaterstand boven 40 cm min maaiveld in meter Peilbuis

Aantal uur >-0,4 min

Aantal dagen >-0,4 min

Aantal aaneengesloten

maaiveld

maaiveld

dagen

PB03

2686

112

81

PB04

22

1

1

PB05

1336

56

12

PB06

452

19

5

Tabel 2: aantal uur en dagen dat de grondwaterstand boven 0,4 m beneden maaiveld stond in de periode juli 2014 – juli 2015


ARCADIS

24


5 5.1

Bouwkundige aspecten Arembergstraat en omgeving BOUWTECHNISCHE GEGEVENS

De woningen zijn (voormalig) huurwoningen voor het middenkader uit de jaren 50 ontwikkeld door Philips. Een doorsnede van de woning is weergegeven in Figuur 19. De woningen zijn voorzien van spouwmuren en hebben een kruipruimte. In de voorgevel bevinden zich drie ventilatieopeningen die in verbinding staan met de spouwmuur. Op de bouwtekening is een trasraam aanwezig. Een doorsnede van de bouwtekening is weergegeven in Figuur 19.

Figuur 19: Doorsnede bouwtekening (Skandia, Plan voor de bouw van 108 eensgezinswoningen te Waalre (Aalst), Plattegronden, fundering, balklagen en doorsnede, J. Dunnbier, Architect BNA, 1951).

5.2

BOUWKUNDIGE SITUATIE AREMBERGSTRAAT

In het kader van het onderzoek naar de grondwaterproblematiek in de omgeving van de Arembergstraat in Waalre is in opdracht van de gemeente Waalre op 2 juli 2014 door specialisten van ARCADIS een bezoek gebracht aan een woning aan de Arembergstraat. Van deze woning is bekend dat men overlast


ARCADIS

25


ervaart. Doel van het onderzoek is te kijken of er (visueel) een duidelijke oorzaak aan te wijzen is voor de overlast. De huidige bewoners wonen er sinds augustus 2008. Vocht wordt niet als ergste probleem ervaren, dat zijn de schimmels en de sporen (zaden) daarvan. De overlast is begonnen in de gang, maar ook de toiletvloer en de vloer in de woonkamer zijn in de loop der tijd aangetast. De bewoner heeft de vloer in de gang en het toilet vervangen. De gang is nu voorzien van een betonvloer en de ruimte eronder is opgevuld met zand. Voorafgaand aan aanvullen van de gang, was de bodem vochtig maar niet nat. Bij neerslag ruikt het snel muf in huis. Hetgeen geen scherpe rioollucht is, maar een geur neutraler van aard. In de zomer wordt er minder geur ervaren. Tijdens het veldbezoek zijn geen visueel aanwijsbare oorzaken van de overlast gezien, als bijvoorbeeld lekkage van leidingen. Over het riool onder de woning is niets bekend. Problemen met de riolering zijn niet bekend. Wel is drie jaar geleden de rioolaansluiting buitenshuis vervangen. Het oude gresriool had last van wortelingroei. Nu ligt er pvc tot aan de gevel.

5.3

ERVARING OMWONENDE

Door de gemeente is van bewoner(s) uit de wijk de volgende informatie verkregen met betrekking tot de bouwkundige en de waterhuishoudkundige situatie in de wijk. De informatie is integraal overgenomen. De beweringen zijn op basis van de beschikbare informatie niet direct te verifiëren. De Arembergstraat ligt in een nat gebied. Door een bewoner van de wijk is aangegeven dat zijn huis het oudste in de wijk hoger (op een terp) is gelegen. Als je gaat graven zit je na ongeveer 60 cm al met water zeker in de natte tijd staat het grondwater nog hoger. De huizen hebben dan ook geen diepe kelders, het merendeel heeft de kelders verder dichtgestort.

Er is in de wijk een verschil tussen de "Oude Bouw" de voormalige sociale woningbouw van Philips gebouwd eind jaren 20 begin 30 vorige eeuw en de z.g "Scandia" vml huurwoningen voor het middenkader uit de jaren 50 van Philips. Deze laatste zijn de huizen aan de Arembergstraat en de zijstraten daarvan. De "Oude Bouw" heeft minder klachten.

Bij de Scandiawoningen hebben de eigenaren vaak ondoordacht de houten geventileerde vloeren vervangen door de vloer volledig met beton vol te storten, meestal zonder vooraf eerst isolatie aan te brengen. Resultaat optrekkend vocht in de muren. Het gebied bestond vroeger uit weilanden met sloten en populieren. Zowel de sloten als de populieren zijn verdwenen. Bij sommige huizenrijen was in de achtertuin drainage aangelegd, bijvoorbeeld achter de Scandiahuizen in de Sophiastraat. Door aanbouw van keukens en vergroting van kamers is deze drainage vrijwel volledig opgeruimd en tenietgedaan.

Aanvullend is telefonisch door de gemeente (16 november 2014) aangegeven dat door enkele bewoners in het plangebied is aangegeven dat het gebied altijd al een natte omgeving was, maar dat de problemen pas zijn ontstaan nadat de huurwoningen zijn verkocht. Huiseigenaren hebben bij het realiseren van uitbouw de bestaande drainage verwijderd. Aanvullend wordt door de bewoners gesteld dat de houten vloeren zijn vervangen door betonvloeren waardoor het ventilatievermogen van de woningen is afgenomen.

5.4

RESULTATEN ENQUETE WATEROVERLAST

Aanvullend op de grondwaterstandsmonitoring is een enquête uitgevoerd. Het doel van de enquête

was inzicht te krijgen in de grondwatersituatie en de mate van hinder die de bewoners


ARCADIS

26


ondervinden. De resultaten zijn te vinden via onderstaande link: http://www.waalre.nl/data/downloadables/1/4/4/rapportage-enquete-grondwater.pdf of via www.waalre.nl. De enquêteformulieren zijn onder 228 bewoners verstrekt op 13 februari 2015. Van de enquête is 49% retour ontvangen, wat er op duidt dat de grondwatersituatie in het plangebied aandacht heeft. 75% van de respondenten heeft aangegeven dat ze hinder ervaren met betrekking tot de grondwaterstand. De mate waarin de hinder wordt ervaren hebben de respondenten aangegeven op een schaal van 1 tot 10 (1= geen hinder, 10 = hoge mate van hinder). Uit de reacties blijkt dat 32% van de respondenten de mate van hinder met een 8 of hoger beoordelen. Hinder wordt hoofdzakelijk ervaren ten westen van de Frederik Hendrikstraat. Daarnaast heeft 70% van de respondenten aangegeven dat zijn/haar straat bekend staat als een gebied met hoge grondwaterstanden. Daarnaast heeft 70% van de respondenten aangegeven dat zijn straat bekend staat als een gebied met hoge grondwaterstanden. Door de bewoners wordt hoofdzakelijk ervaren dat de grondwaterhinder de afgelopen jaren gelijk is gebleven of is toegenomen (37% toegenomen/37% gelijk gebleven). Slechts 3% van de respondenten geeft aan dat de grondwater hinder is afgenomen.

Figuur 20: mate van hinder (1 geen hinder – 10 sterke hinder).


Toename/afname grondwaterhinder

Aantal reacties

Afgenomen

3 (2,8%)

Gelijk

37 (34,3%)

Onbekend

25 (23,1%)

Toegenomen

37 (34,1%)

Niet Aangegeven

6 (5,6%)

ARCADIS

27


6 3

37

37

25

Afgenomen

Gelijk gebleven

Onbekend

Toegenomen

Niet aangegeven Figuur 21: Toename of afname van de grondwaterhinder Uit de enquête blijkt dat optrekkend vocht in de muren en schimmelvorming de meest voorkomende klachten zijn, gevolgd door stank en schimmelvorming in de meterput. 31% van de respondenten heeft wel eens grondwater in de kruipruimte. Dit vindt hoofdzakelijk in de herfst en in de winter plaats. De grootste groep (39%) geeft aan dat er geen water in de kelder staat, maar dat het wel vochtig is. 20% van de respondenten geeft aan dat er water in de kelder staat. De bewoners hebben aangegeven of ze maatregelen tegen de grondwaterhinder hebben genomen. Uit de reacties blijkt dat de genomen maatregelen hoofdzakelijk bestaan uit het opvullen van de kruipruimte en het waterdicht maken van de kelder. Bij een groot aantal woningen is de hinder hierdoor verminderd, maar niet verdwenen. Van de respondenten heeft 71% aangegeven geen hinder in de tuin te ervaren. Van de groep die wel hinder ervaart, bestaat de hinder hoofdzakelijk uit plassen en het slecht infiltreren van hemelwater na neerslag.


ARCADIS

28


6 6.1 

Conclusies en conclusies CONCLUSIES

Uit de (bureau)inventarisatie van de geohydrologische situatie kan vastgesteld worden dat het plangebied relatief laag is gelegen en de grondwaterstanden periodiek zeer hoog kunnen staan. Daarnaast is er in het beekdal van de Tongelreep sprake van een kwelsituatie. Op basis van de ligging van het plangebied in het beekdal is het waarschijnlijk dat het plangebied altijd van oudsher een nat gebied is. Door bewoners in de wijk wordt het beeld dat de wijk historisch al een nat gebied is bevestigd. Aanvullend wordt door bewoner(s) gesteld dat na de verkoop van de huurwoningen door bewoners uitbouwen zijn gerealiseerd waarbij bestaande drainage is verdwenen en betonnen vloeren zijn gerealiseerd. Het vervangen van houten vloer door een vochtdichte betonnen vloer heeft mits goed aangelegd een positief effect op de vochthuishouding van de woning.



Een enquête is uitgevoerd in het plangebied. De enquêteformulieren zijn onder 228 bewoners verstrekt op 13 februari 2015. Van de enquête is 49% retour ontvangen, wat er op duidt dat de grondwatersituatie in het plangebied leeft. 75% van de respondenten heeft aangegeven dat ze hinder ervaren met betrekking tot de grondwaterstand. De mate waarin de hinder wordt ervaren hebben de respondenten aangegeven op een schaal van 1 tot 10 (1= geen hinder, 10 = hoge mate van hinder). Uit de reacties blijkt dat 32% van de respondenten de mate van hinder met een 8 of hoger beoordelen. Hinder wordt hoofdzakelijk ervaren ten westen van de Frederik Hendrikstraat. Daarnaast heeft 70% van de respondenten aangegeven dat zijn/haar straat bekend staat als een gebied met hoge grondwaterstanden. Ook blijkt dat de overlast al lang wordt ervaren.



Uit de enquête blijkt dat optrekkend vocht in de muren en schimmelvorming de meest voorkomende klachten zijn, gevolgd door stank en schimmelvorming in de meterput. 31% van de respondenten heeft wel eens grondwater in de kruipruimte. Dit vindt hoofdzakelijk in de herfst en in de winter plaats. De grootste groep (39%) geeft aan dat er geen water in de kelder staat, maar dat het wel vochtig is. 20% van de respondenten geeft aan dat er water in de kelder staat.



Uit het locatiebezoek van de woning aan de Arembergstraat is naar voren gekomen dat door de bewoners vocht niet als ergste probleem wordt ervaren, maar de schimmels en de sporen hiervan. Tijdens het locatiebezoek zijn geen visueel aanwijsbare oorzaken van de (grond)wateroverlast aangetroffen.


ARCADIS

29




In de periode juli 2014 - juli 2015 is de grondwaterstand gemonitord in het plangebied. Uit de metingen blijkt dat ten opzichte van het maaiveld de hoogste grondwaterstanden zijn waargenomen tussen 0,1 meter in peilbuis PB03 (locatie Willem Frisostraat) tot 0,6 meter in peilbuis PB01 (Arembergstraat). De grondwaterstanden reageren sterk op neerslag.



Uit de geïnventariseerde gegevens blijkt dat er in het verleden aanpassingen zijn verricht aan de riolering, oppervlaktewater en de waterwinning in de omgeving van het plangebied. Op basis van de beschikbare gegevens kan niet direct vastgesteld worden of door deze ingrepen de grondwaterstand is beïnvloed. Nader onderzoek en/of afstemming tussen de gemeente, Waterschap De Dommel en Brabant Water is noodzakelijk om eventuele oorzaken/effecten uit te sluiten.



De gemeente heeft in haar gemeentelijk rioleringsplan (vGRP) gesteld dat er sprake is van structurele wateroverlast indien o.a. herhaaldelijk, gedurende lange tijd (30 dagen aaneengesloten) het grondwater minder dan 0,4 meter beneden maaiveld staat. Op basis van de resultaten van de grondwaterstandsmonitoring kan vastgesteld worden dat de ontwatering ter plaatse van peilbuis PB03 voor 81 dagen minder dan 40 cm bedroeg en er sprake is van structurele grondwateroverlast.



De Waterwet (zorgplicht Grondwater), het Bouwbesluit en het Burgerlijk Wetboek vormen de belangrijkste wettelijke kaders voor vraagstukken over grondwaterlast. Hieruit blijkt dat perceelseigenaren verantwoordelijk zijn voor de ontwatering van het eigen perceel en het waterdicht zijn van verblijfruimten. De gemeente heeft een loketfunctie voor grondwatervraagstukken. Indien sprake is van structurele grondwateroverlast treft de gemeente maatregelen om dit te voorkomen, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van de waterbeheerder of de provincie behoort.

6.2 

AANBEVELINGEN

Voorlichting en communicatie naar bewoners t.a.v. waterhuishoudkundige situatie, verantwoordelijkheden en mogelijke oplossingsrichtingen.



Overwogen kan worden om nader onderzoek uitvoeren naar het effect van de waterhuishoudkundige ingrepen van de afgelopen jaren (Hoofdstuk 3). Hiermee kan inzicht worden verkregen in de oorzaak van de problematiek en een eventuele toename in de tijd. Echter moet afgewogen worden of nader onderzoek direct bijdraagt aan het oplossen van de overlast. Daarnaast ontbreken langdurig gemonitorde grondwaterstanden om de effecten van de aanpassingen nauwkeurig vast te stellen.



Onderzoek uitvoeren naar oplossingsrichtingen ter verlaging van het grondwaterpeil, zodat het plangebied voldoet aan normen uit vGRP.


ARCADIS

30


Bijlage 1


Locatie peilbuizen, boorstaten en waterpasstaat

ARCADIS

31



ARCADIS

32


INMEETSTAAT PEILBUIZEN Peilbuis Peilbuis PB01 Peilbuis PB02

Peilbuis PB03

Peilbuis PB04

Peilbuis PB05

Peilbuis PB06


kop peilbuis maaiveld

18,72 18,58

m+NAP m+NAP

kop peilbuis

18,48

m+NAP

maaiveld

18,87

m+NAP

kop peilbuis

18,79

m+NAP

maaiveld

19,05

m+NAP

kop peilbuis

18,94

m+NAP

maaiveld

19,01

m+NAP

kop peilbuis

18,87

m+NAP

maaiveld

19,44

m+NAP

kop peilbuis

19,36

m+NAP

ARCADIS

33


Colofon ONDERZOEK GRONDWATERSITUATIE AREMBERGSTRAAT EN OMGEVING WAALRE OPDRACHTGEVER: Gemeente Waalre

STATUS: Definitief

AUTEUR: ing. S. Mol MSC. Henk de Leeuw Michel Gubbels Bas Bierens

GECONTROLEERD DOOR: Bas Bierens

VRIJGEGEVEN DOOR: Bas Bierens 16 september 2015 078158325:C

ARCADIS NEDERLAND BV Mercatorplein 1 Postbus 1018 5200 BA 's-Hertogenbosch Tel 073 6809 211 Fax 073 6144 606 www.arcadis.nl Handelsregister 09036504

©ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins.


ARCADIS

34

ONDERZOEK GRONDWATERSITUATIE AREMBERGSTRAAT EN OMGEVING WAALRE

Recommend Documents