Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum Tussenevaluatie armoedebeleid

*1024204* Gemeente Hengelo Postbus 18 7550 AA Hengelo

Aan de gemeenteraad van Hengelo

Onderwerp Tussenevaluatie armoedebeleid

Zaaknummer 1000624

Uw kenmerk

Datum

Geachte leden van de raad, Hierbij bieden wij u aan de Tussenevaluatie armoedebeleid 2012-2015 Een nieuw evenwicht. Vanaf 2012 hebben we conform uw wens andere accenten aangebracht in het armoedebeleid. De keuzes die gemaakt zijn worden, voor zover mogelijk, geëvalueerd. Hierin zult u terugvinden de keuze voor leenbijstand, het inzetten van de gratis computer thuis voor schoolgaande kinderen, maar ook het schrappen van de krant uit het Sport en cultuurfonds. We hebben ook kort aandacht besteed aan hoe de extra middelen over 2013 zijn uitgegeven. Voor 2014 komt er voor Hengelo naar verwachting € 350.000 aan extra middelen voor armoedebeleid en schuldhulpverlening. Vanaf 2015 wordt dit jaarlijks € 450.000. Vanaf 2014 is hiervan € 175.000 ingezet om ons huidige armoedebeleid in stand te houden.+3 Wij laten het aan de nieuwe raad om deze gelden een bestemming te geven binnen het gemeentelijk armoedebeleid over de periode tot 2018, mede op basis van de financiële mogelijkheden van het kabinetsbeleid en het nieuwe collegeakkoord. Over de tussenevaluatie is advies gevraagd aan de Adviesraad Inkomen en Arbeid en de Cliëntenraad WWB. Het advies van de CWWB is op dit moment nog niet binnen en wordt zo mogelijk nagezonden. De Adviesraad Inkomen en Arbeid onderschrijft in grote lijnen de evaluatie en vraagt aandacht voor de positie van kinderen, balans tussen noodzakelijke ondersteuning en eigen verantwoordelijkheid en een consequente monitoring van de uitvoering. Wij geven u in overweging deze tussenevaluatie te bespreken in de eerstvolgende commissie Sociaal. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders van Hengelo, de secretaris, de burgemeester,

Bijlagen: 2

Vermeld altijd het zaaknummer als u contact opneemt met de gemeente. Bezoekadres stadhuis

E-mailadres

Burgemeester Jansenplein 1

[email protected]

Bezoekadres stadskantoor

Telefoonnummer

Hazenweg 121

14-074

Tussenevaluatie armoedebeleid 2012-2015

Een nieuw evenwicht

januari 2014 Gemeente Hengelo Sector Publieksdiensten en Sociale Zaken Afdeling Juridische Zaken en Beleid Melanie Hanrath

Tussenevaluatie armoedebeleid

Pagina 1 van 11

januari 2014

Samenvatting Ons armoedebeleid is er vooral op gericht dat mensen kunnen blijven meedoen in de samenleving. Dit armoedebeleid heeft zich in de loop van de jaren steeds weer aangepast aan de opvattingen over wat nodig is om te kunnen participeren. In de nota Armoedebeleid 2012-2015 zijn we deels afgestapt van de verstrekking van bijzondere bijstand om niet. Hiervoor is voor veel zaken de leenbijstand opnieuw ingevoerd. Dit met uitzondering van koelen, wassen en koken. De raad heeft er voor gekozen om deze elementaire producten om niet te blijven verstrekken. Dit gebeurt voor deze drie producten dan wel via een vouchersysteem. Vanuit de gedachte dat alleen datgene wordt vergoed wat bijdraagt aan participatie is het gratis abonnement op de krant is in 2012 uit het aanbod gehaald. Het beleid gericht op participatie en het neerleggen van de verantwoordelijkheid voor de aanvraag waar deze hoort, namelijk bij de aanvrager, wordt voortgezet. In het kader van armoedebeleid wordt de afgelopen jaren steeds meer aandacht besteed aan de gevolgen van armoede voor kinderen en het opheffen daarvan. In dat kader is in 2013 een eenmalig extra bedrag aan de gemeenten uitgekeerd. In Hengelo hebben we het overgrote deel van dit bedrag (totaal € 100.000) besteed aan een kledingactie voor kinderen. Zowel de afname door klanten en niet klanten van de sociale dienst als de betrokkenheid van de ondernemers was een groot succes. Het heeft ons ook weer meer informatie opgeleverd over de totale doelgroep. Dit kan niet gebruik verder terugdringen en maakt het mogelijk ons beleid nog meer te richten. We hebben in dit kader ook een gesprek gehad met een vertegenwoordiging uit het maatschappelijk middenveld. Daaruit kwam een tweetal bijzondere punten. Allereerst, het is heel goed mogelijk om met de jeugd zelf in gesprek te gaan over de gevolgen voor armoede. Dit is inmiddels in voorbereiding. Dit kan tot nieuwe aanpassingen leiden. Daarnaast was er een eenduidig advies: investeer in fietsen en computerapparatuur. Deze twee zijn voor jongeren/kinderen essentieel om volwaardig te kunnen participeren. De bijstelling van het bijzondere bijstandsbeleid voor duurzame gebruiksgoederen heeft geleid tot bewustere keuzes: is vervanging al wel aan de orde, wil ik toch eerst reserveren en heb ik andere middelen die ik kan inzetten. Dit heeft in een besparing geresulteerd. Deze besparingen kunnen weer worden ingezet ten behoeve van andere aanvragen. Daarnaast is er een voorzichtige start gemaakt met een vorm van tegenprestatie waardoor aflossing van de leenbijstand niet nodig is. De eerste ervaringen zijn positief hoewel het moeilijk is om in alle gevallen een verantwoorde en passende tegenprestatie aan te wijzen. Volgens ons zijn we op weg naar een nieuw evenwicht tussen verstrekken van noodzakelijke ondersteuning en eigen verantwoordelijkheid. Sinds dit jaar werken we samen met de gemeente Borne in een lichte GR. Dit betekent dat we beleid en uitvoering zoveel mogelijk harmoniëren. Dit heeft op een aantal punten ook geleid tot aanpassingen in ons beleid. We blijven ons beleid richten op de zwakkeren in onze samenleving. Kinderen zijn daarbij een prioritaire groep. Dat is niet alleen een collegestandpunt, we weten dit beleid gesteund door een grote meerderheid in de raad. Uiteraard is het mogelijk om dit beleid ook in de toekomst bij te stellen.


Pagina 2 van 11

januari 2014

Inleiding De Nota Armoedebeleid 2012-2015 is door de raad vastgesteld op 8 november 2011. Een van de hoofddoelen van het armoedebeleid is er voor zorgen dat iedereen kan blijven meedoen in de samenleving. Door een bijdrage te leveren in de kosten die mensen daarvoor maken bevorderen we de participatie. Dit sluit aan bij de vastgesteld Sociale Visie. Wij willen alle talenten aanboren en uitdagen, ook bij mensen die niet of gedeeltelijk deelnemen aan het arbeidsproces. Bij kansarme groepen kiezen we er voor om meer dan vrijblijvend te sturen richting werk of andere vormen van participatie. Dit wordt vorm gegeven door begeleiding en ondersteuning. Maar dit gebeurt ook door financiële bijdragen. Deze financiële bijdragen zijn vormgegeven in het armoedebeleid. Vanaf 2012 hebben we andere accenten aangebracht in ons armoedebeleid. Deze keuzes worden hier, voor zover al mogelijk, geëvalueerd. Hierbij kunt u denken aan de leenbijstand, het inzetten van gratis computers thuis voor schoolgaande kinderen, maar ook het schrappen van de krant uit het Sport en Cultuurfonds. Financiën De financiering van inkomensondersteuning en armoedebestrijding van rijkswege is de laatste jaren aan de nodige schommelingen onderhevig. Er wordt gekort, er wordt richting gegeven, er komen weer verzachtende maatregelen en er komt weer extra budget. Voor Hengelo betekent dit vanaf 2012 een korting op ons armoedebudget van € 150.000. Daarbij werden we verplicht om de gehanteerde armoedegrens van 120% terug te draaien naar 110%. Door onder andere de krant uit de verstrekkingen te schrappen komen we uit met dit lagere budget. Nadat dit weer mogelijk was hebben we medio 2013 de inkomensgrens weer op 120% vastgesteld. Eind 2013 is er eenmalig extra geld verstrekt voor het intensiveren van armoede- en schuldenbeleid. Dit bedrag van € 100.000 is grotendeels gebruikt om alle kinderen in de doelgroep een kledingbon van € 45 te geven. Verder is een deel naar de Voedselbank en een deel naar het Jeugdsportfonds gedaan. In de gemeentefondsberekening is op basis van de Kadernota 2014-2017/Beleidsbegroting 20142017 rekening gehouden met een hogere gemeentefondsuitkering van € 350.000, waarvan € 175.000 zal worden ingezet voor de intensivering van het armoedebeleid. De andere helft is ingezet voor het sluitend maken van de begroting. Motivatie daarvoor was dat de gemeente Hengelo weloverwogen voorzieningen in stand heeft gehouden, die bekostigd zijn uit de algemene middelen. Door nieuwe inzichten op basis van de decembercirculaire 2013 ontvangt de gemeente Hengelo in 2014 ruim € 389.000 in plaats van het eerder gehanteerde bedrag van € 350.000 in de Kadernota/ Beleidsbegroting 2014-2017. Voorgesteld is om dit extra bedrag (ruim € 39.000 in 2014 en structureel € 156.000 vanaf 2015) in afwachting van de evaluatie van het armoedebeleid voorlopig te reserveren op de stelpost gemeentefonds. Er dient nader bepaalt te worden of deze middelen benodigd zijn voor het opvangen van de volume effecten of voor specifiek armoedebeleid. Leeswijzer Deze notitie start met Hoofdstuk 1 over de recente ontwikkelingen op het terrein van het armoedebeleid. In hoofdstuk 2 volgt een overzicht van de ontwikkelingen in het budget en het gebruik van de bijzondere bijstand en minimaregelingen gedurende de afgelopen jaren. In hoofdstuk 3 gaan we in op enkele andere ontwikkelingen. Tenslotte worden conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan (hoofdstuk 4).


Pagina 3 van 11

januari 2014

1. Armoedebeleid: bijzondere bijstand en minimaregelingen Een goed armoedebeleid bestaat naar onze mening uit meerdere onderdelen: bijzondere bijstand, minimabeleid, schuldhulpverlening, collectieve zorgverzekering, langdurigheidstoeslag en kwijtschelding. Wij gaan hier niet op alle aspecten uitgebreid in. Zo hebben we via het beleidsplan schuldhulpverlening aandacht besteed aan onze aanpak met betrekking tot schuldhulpverlening. Bijzondere bijstand Bijzondere bijstand is een zogenaamde open eindregeling. Dit houdt in dat iedere burger die noodzakelijke kosten maakt en binnen de grenzen van het beleid valt, ook daadwerkelijk een vergoeding krijgt. De gemeente kan een aanvraag niet weigeren omdat het budget op is. Het is op basis van ervaringscijfers redelijk in te schatten hoeveel er begroot moet worden. Dit geeft echter geen zekerheid. Budgetoverschrijding of -onderschrijding is jaarlijks mogelijk. Het bedrag dat begroot wordt, is afhankelijk van ervaringen in de afgelopen jaren, de conjunctuur, het aantal bijstandsgerechtigden en de verwachte toeloop. Maar ook gemeentelijke beleidskeuzes zijn bepalend; hoe ruimhartig wordt er verstrekt en wordt het in de vorm van een lening verstrekt of om niet. In de afgelopen jaren zijn er verschillende wijzigingen geweest binnen het bijzondere bijstand beleid. In 2007 is in Hengelo besloten om alle bijzondere bijstand om niet te verstrekken. Dit heeft een sterke stijging in de uitgaven voor bijzondere bijstand tot gevolg gehad. Dit zagen we vooral bij duurzame gebruiksgoederen en inrichtingskosten. Hengelo heeft er bewust voor gekozen om een ruimhartig beleid te voeren. Dit leek soms wel een aanzuigende werking te hebben. De vraag is dan of er meer armoede was of dat er toch minder naar alternatieven werd gezocht? Vanaf juni 2011 zijn er als proef vijf vouchers ingevoerd. Dit is deels ingezet vanuit een taakstelling, deels ook om te zorgen dat de bijzondere bijstand gebruikt werd waar het voor bedoeld was. Tenslotte was het ook bedoeld om extra lenen voor een duurder product te voorkomen. Voor de betrokkenen betekende het een beperking van de keuze. Bijbetalen vanuit eigen middelen was ook niet langer mogelijk. Vouchers waren er voor de televisie, de fiets, de koelkast, het fornuis en de wasmachine. Bij de evaluatie van de vouchers bleek dat het voor onze cliënten een groot succes was. Er zijn nog nooit zoveel wasmachines en televisies verstrekt als ooit tevoren. Dit was niet onverwacht. Voordat de voucher werd ingevoerd was de bijzondere bijstand voor deze goederen ook al om niet. Er is naar aanleiding van deze evaluatie besloten om de voucher voor de wasmachine, de koelkast en het fornuis voort te zetten. Hiermee is gewaarborgd dat de mensen over de meest noodzakelijke huishoudelijke apparaten konden blijven beschikken zonder het risico op verschulding te vergroten. Leenbijstand voor duurzame gebruiksgoederen De rest van de bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen, verhuis- en inrichtingskosten verstrekken we vanaf juli 2012 in de vorm van leenbijstand. Bij het vormgeven van het meerjarenbeleidsplan armoedebeleid was uit de inspraak gebleken dat het vertrekken van bijzondere bijstand in de vorm van een lening op weinig bezwaren stuitte. Zowel de medewerkers van sociale zaken als het maatschappelijk middenveld zagen zeker ook voordelen. De keuze voor leenbijstand is dus niet zozeer voortgekomen uit een taakstelling. Vooral het besef dat ook mensen met een laag inkomen in principe zelf verantwoordelijk zijn voor hun financiële huishouding was leidend. Mensen in hun kracht zetten en het vergroten van eigen waarde. Het past ook in de kanteling die we bij de WMO al kennen. Tenslotte maakt het een einde aan de gedachte dat mensen in de bijstand sneller kiezen voor vervanging van huisraad dan mensen met een iets hoger inkomen. Dit werd verondersteld vanuit de gedachte dat zij geen financiële afweging hoeven te maken. De gemeenteraad heeft er op dat moment wel op aangedrongen dat eenieder de mogelijkheid tot kwijtschelding van een gedeelte of van de gehele lening zou worden geboden. Het beleid is hier op aangepast. De kwijtschelding wordt gekoppeld aan het leveren van een maatschappelijke activiteit.


Pagina 4 van 11

januari 2014

Het gaat hierbij om het vinden van werk, het afronden van een opleiding of het verrichten van vrijwilligerswerk. Er wordt rekening gehouden met leeftijd, gezondheid e.d. Sport en cultuurfonds Het Sport en cultuurfonds is ingesteld om mensen financieel te ondersteunen bij activiteiten op het gebied van sport en cultuur. Wij vinden het belangrijk dat mensen maatschappelijk actief zijn bij een buurthuis, muziekles volgen of in verenigingsverband sporten. In de loop der jaren is het Sport en cultuurfonds uitgebreid met een vergoeding voor een bezoek aan het Rabotheater en vanaf 2009 een abonnement op de lokale krant. De krant is ingezet vanuit de gedachte dat vooral ook de oudere inwoners van Hengelo, die zich moeilijk buitenshuis begeven, op deze manier zich toch op de hoogte konden houden van alles in hun stad. In 2012 is het krantenabonnement geschrapt uit het pakket, op basis van een aanname dat het de participatie van burgers niet of onvoldoende bevorderde. De culturele activiteiten zijn vanaf 2012 uitgebreid met een bezoek aan Metropool. Er is vanaf dat moment ook een vergoeding mogelijk voor maatschappelijke en educatieve activiteiten. Dit laatste is vooral ook ingezet om mensen die zich inzetten om weer maatschappelijk actief te zijn ook financieel daarin te ondersteunen. Tevens is het vanaf 2012 mogelijk om aan ouders met schoolgaande kinderen een computer om niet te verstrekken. Aangezien de computer een duurzaam gebruiksgoed is, worden de uitgaven hiervoor geboekt onder de post bijzondere bijstand. Zorgverzekering Hengelo heeft een collectieve zorgverzekering afgesloten voor alle inwoners van Hengelo met een minimum inkomen. Mensen zonder WWB-uitkering kunnen zich hiervoor rechtstreeks aanmelden bij Menzis. De collectieve zorgverzekering voor minima kent meerdere aanvullende pakketten met zeer ruime vergoedingen. De gemeente biedt deze polis aan met een collectiviteitskorting. Hengelo verstrekt weinig bijzondere bijstand voor medische kosten, omdat we dit goed geregeld hebben in de collectieve ziektekostenverzekering voor minima. Onder de vergoedingen valt ook de eigen bijdrage voor huishoudelijke hulp. We betalen hiervoor als gemeente meer premievergoeding aan Menzis, maar hierdoor geven we veel minder uit aan bijzondere bijstand. Langdurigheidstoeslag Per 1 juli 2013 is hier een wetswijziging in werking getreden waardoor aanvragen met terugwerkende kracht niet meer mogelijk zijn. Hierover hebben wij de cliënten geïnformeerd via o.a. Alinea. Inkomensgrens Hengelo hanteert een hoge inkomensgrens van 120% voor bijzondere bijstand. Als mensen met hun inkomen onder deze grens blijven, krijgen ze in principe hun bijzondere kosten volledig vergoed. Hebben ze meer inkomen, dan wordt over dat meer-inkomen een draagkrachtberekening gedaan. Deze grens van 120% is ook ingesteld voor de minimaregelingen, om zo het bereik van de minimaregelingen zo groot mogelijk te laten zijn. De inkomensgrens voor inkomensondersteunende maatregelen is vanaf 2012 landelijk beperkt tot maximaal 110%, omdat de regering van mening was dat inkomensondersteuning zo beperkt mogelijk moest zijn. Hengelo heeft daarom voor de regelingen de grens van 120% moeten verlagen naar 110%. Het aantal aanvragen verminderde hierdoor niet substantieel. Halverwege 2013 heeft staatssecretaris Kleinsma aangegeven dat deze beperking wordt opgeheven. In Hengelo is vervolgens het minimabeleid weer aangepast en de 120% grens weer ingevoerd.


Pagina 5 van 11

januari 2014

2. Aantallen, budgetten en de ontwikkelingen daarin. In onderstaande grafiek zijn de uitgaven opgenomen over 2010, 2011 en 2012. Tevens is de prognose over 2013 opgenomen aan de hand van de voorlopige cijfers over 2013.

De precieze bedragen staan vermeld in overzicht a. op pagina 8.


Pagina 6 van 11

januari 2014

Duurzame gebruiksgoederen De forse daling van de uitgaven op de post bijzondere bijstand valt direct op. De daling van 2010 naar 2011 is wellicht nog te verklaren vanuit het dalend aantal bijstandsgerechtigden. De daling in 2012 en 2013 is vrijwel geheel toe te schrijven aan het dalend aantal aanvragen voor duurzame gebruiksgoederen. Door het herinvoeren van leenbijstand zoeken mensen sneller naar alternatieve oplossingen buiten de bijzondere bijstand. We hebben geen signalen dat dit leidt tot schrijnende situaties. Waarschijnlijk komt dit doordat waar nodig maatwerk wordt geleverd in de vorm van bijstand om niet of uitstel van betaling. Uiteraard is ook kwijtschelding van de lening mogelijk, conform beleid. Uit gesprekken met medewerkers volgt dat mensen met enige regelmaat afzien van een aanvraag als ze worden geïnformeerd over leenbijstand. We gaan dit vanaf 2014 bijhouden. Een aantal mensen regelt alsnog dat het duurzame gebruiksgoed wordt gerepareerd. Soms regelt men iets met familie, wordt de aanschaf uitgesteld of er wordt in de kringloopwinkel iets aangeschaft. De gratis computer voor gezinnen met schoolgaande kinderen was in 2011 voorzichtig ingeschat op 25 computers per jaar. In 2012 zijn er 21 verstrekt en in 2013 48. Dit is bijna een verdubbeling. De kosten voor dit product zijn gestegen van een inschatting van € 16.000 per jaar tot feitelijk € 26.892 in 2013. Kwijtschelding gemeentebelasting Over 2012 was voor kwijtschelding € 1.350.000 opgenomen in de begroting. De feitelijke bedragen die zijn kwijtgescholden liggen hier iets boven. Over 2013 wordt met een lager bedrag rekening gehouden, namelijk € 1.215.000. Dit heeft verschillende redenen. Zo is het maximale bedrag dat voor kwijtschelding in aanmerking komt verlaagd. In 2012 was dit € 275 voor afvalstoffenheffing. In 2013 is dit € 250. Dit heeft te maken met de invoering van Diftar. Verder is de hondenbelasting uitgesloten van kwijtschelding met ingang van 2013. Diftar heeft mogelijk ook gevolgen voor onze cliënten. Zij kunnen hier wel rekening mee houden. In 2012 is er uitgebreid aandacht geweest voor de gevolgen van de invoering voor de kwijtscheldingsmogelijkheden. Als er een naheffing komt, kan hiervoor geen bijzondere bijstand verstrekt worden. Immers mensen kunnen door eigen gedrag, zoals het scheiden van afval, een hoge aanslag voorkomen. Langdurigheidstoeslag De werkelijke uitgaven zijn iets hoger dan in de begroting opgenomen. Sport en cultuurfonds (sport, cultuur, studiekosten, zwemlessen, vakantiebijdrage, krant, bibliotheek, schouwburg/Metropool) De uitgaven laten een flinke daling zien in 2012. Dit wordt veroorzaakt door het schrappen van de krant uit het vergoedingenpakket. Daarentegen stijgt de deelname aan de bibliotheek. Wellicht is hier een gedeeltelijk verband tussen. Dat is echter niet aantoonbaar op dit moment. Het aantal bijstandsgerechtigden heeft invloed op de uitgaven van dit fonds, maar dat geldt ook voor de samenstelling van de gezinnen. Hierin zijn wel wat schommelingen zichtbaar. In 2013 zijn de uitgaven voor het Sport en cultuurfonds weer wat toegenomen. Collectieve ziektekostenverzekering Het aantal mensen dat gebruik maakt van de collectieve verzekering neemt nog steeds toe. Dit is begrijpelijk gezien het feit dat er een aantrekkelijke premiekorting is voor een zeer volledig vergoedingenpakket. De ruime dekking die wordt geboden is inclusief vergoeding voor de eigen bijdrage thuiszorg.


Pagina 7 van 11

januari 2014

Overzicht a. Financieel overzicht Bedragen in euro’s 2010 feitelijke Voorziening uitgaven

Kwijtschelding gemeentebelasting Bijzondere bijstand incl. duurzame gebruiksgoederen Langdurigheidstoeslag Sport en cultuur

(Incl. studiekosten, bibliotheek, krant, schouwburg/Metropool, zwemlessen, vakantiebijdrage)

Collectieve ziektekosten verzekering Totaal

1.444.262

feitelijke uitgaven 2010-2013 en begroting 2011 2012 2013 feitelijke feitelijke Feitelijke uitgaven uitgaven uitgaven (geëxtrapoleerd naar hele jaar, met cijfers t/m november 2013) 1.378.470 1.393.594 1.220.000

2014 2014 begroting

1.278.430

1.448.121

1.424.353

1.264.424

1.205.000

1.254.940

467.960

443.538

511.729

442.408

414.750

659.519

625.146

425.678

477.028

463.500

115.719

112.023

144.034

214.182

200.000

4.135.581

3.983.530

3.739.459

3.558.618

3.611.620

Overzicht b. Aantal toekenningen op onderdelen armoederegelingen Voorziening 2009 2010 2011 2012 Kwijtschelding 2555 gemeentebelasting (1.282) (waarvan automatisch) Sport- en cultuur 1.050 Zwemlessen 130 Vakantiebijdrage 320 Schouwburg/Metropool* 1458 Krant 850 Bibliotheek 1500 Studiekosten 870 Collectieve 5373 zorgverzekering Bijzondere bijstand 2486 Langdurigheidstoeslag 1247 Jeugdsportfonds 100 Computer * aantal verkochte kaartjes; vanaf 2012 ** betreft 37 aanvragers *** betreft 32 aanvragers

2013

3291 (1.112)

2993 (1.616)

3568 (1683)

Nog niet bekend

936 174 478 1165 1400 1844 771 5539

709 131 435 1049 1134 2057 760 5442

729 111 448 733/86** 0 2237 702 5774

837 118 449 664/89*** 0 2370 764 5607

2862 1233 205

2928 1087 197

2206 1927 1224 1135 202 348 21 48 is ook korting op kaartjes van Metropool mogelijk

Er zijn onderdelen die een duidelijke toename of afname van gebruik laten zien. Dit kan er op wijzen dat ons beleid aandacht behoeft. Hiervoor is het belangrijk te weten waardoor de wijzigingen worden veroorzaakt. Wij willen hier in het voorjaar van 2014 onderzoek naar doen. De resultaten hiervan kunnen worden betrokken bij het nieuwe armoedebeleid voor de jaren 2015 en volgende. Opvallend zijn bijvoorbeeld de forse toename bij de bibliotheek en de afname bij het sport en cultuurfonds. Op dit moment is onvoldoende bekend waardoor deze ontwikkelingen worden veroorzaakt.


Pagina 8 van 11

januari 2014

In onderstaand overzicht (c.) zijn de aantallen verstrekte duurzame gebruiksgoederen in beeld gebracht, tezamen met de uitgaven hiervoor over de jaren 2010 tot en met 2013. Overzicht c. Uitgaven en aantal toekenningen duurzame gebruiksgoederen

2010

Wasmachines Koelkasten Fornuizen Televisies Fietsen totalen Schatting complete woninginrichtingen Totale uitgaven aan duurzame gebruiksgoederen

2011

2012 waarvan vouchers (jun-dec) 147 92 74 69 72 454

252 194 154 136 85 821 104

284 217 178 152 111 942 72

€ 471.195

€ 567.584 (waarvan € 135.165 aan vouchers)

205 147 82 60 93 587 63

waarvan vouchers 199 136 80 54 80 549

€ 420.956

2013 prognose aan de hand van cijfers t/m november 137 95 57 4 15 308 56

€ 314.143

Het aantal verstrekte wasmachines, koelkasten, fornuizen, televisies en fietsen is vanaf juni 2011 toegenomen. Vanaf dat moment worden er vouchers verstrekt. Na de gedeeltelijke overgang van voucher naar leenbijstand is vanaf juli 2012 een sterke teruggang te zien. Dit geldt voor televisies en fietsen waarvoor dan leenbijstand wordt verstrekt. Echter ook het aantal toekenningen voor wasmachine, koelkast en fornuis laat in het eerste kwartaal 2013 een teruggang zien, terwijl hiervoor de voucher nog wel wordt ingezet. In totaal is er in 2012 € 146.628 minder uitgegeven aan duurzame gebruiksgoederen dan in 2011. In 2013 is er opnieuw minder uitgegeven namelijk € 106.813. Overigens was 2011 een jaar met zeer hoge uitgaven, vandaar dat ook 2010 wordt vermeld, om het iets meer in perspectief te zetten. Uit bovenstaand overzicht concluderen we dat het aantal verstrekte televisies in 2013 bijna nihil is. Het is niet duidelijk waardoor dit wordt veroorzaakt. Hetzelfde lijkt te gebeuren bij de fiets. Er zijn nauwelijks mensen die hier een lening voor willen aangaan. Kwijtschelding leenbijstand Vanaf 1 juli 2012 wordt bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen (met uitzondering van koelen, wassen, koken) en woninginrichting verstrekt in de vorm van leenbijstand. Hierbij wordt de mogelijkheid geboden om geheel of gedeeltelijk kwijtschelding te verkrijgen. Dit kan door een extra inspanning te leveren op het gebied van participatie. Mensen met een WWB-uitkering kunnen kwijtschelding krijgen door resultaten te laten zien in hun re-integratietraject. Mensen met een ander inkomen kunnen kwijtschelding krijgen door vrijwilligerswerk te gaan doen of aan te tonen dat ze dat al doen. Via een steekproefsgewijs dossieronderzoek en gesprekken met uitvoerende medewerkers zijn er gegevens verzameld over hoe de kwijtschelding in de praktijk verloopt. Hieruit blijkt dat zowel medewerkers als klanten nog moeten wennen aan het kwijtscheldingsbeleid. Uit de gesprekken met medewerkers blijkt dat in de spreekkamer wel degelijk over de mogelijkheid van kwijtschelding bij leenbijstand gesproken wordt. Het komt regelmatig voor dat mensen door de leenbijstand afzien van een aanvraag. Het is niet geregistreerd als iemand besloot geen aanvraag in te dienen. Uit de gesprekken met medewerkers blijkt dat cliënten regelmatig geen interesse hebben in het leveren van een prestatie om daarmee kwijtschelding te krijgen. Ze lossen dan liever gewoon de lening af. Uit een deel van de onderzochte rapportages blijkt dat er over kwijtschelding wordt gesproken. In andere gevallen is er wel aandacht voor geweest, maar heeft het geen concreet resultaat opgeleverd. Dat is dan niet in alle gevallen gerapporteerd. Het is immers geen verplichting om voor kwijtschelding te kiezen. Het komt natuurlijk ook regelmatig voor dat de klantmanager weet dat de klant (nog) niet tot een tegenprestatie voor kwijtschelding in staat is. Uit de gesprekken met medewerkers blijkt ook dat ze nu minder te maken hebben met eisende cliënten dan voorheen. Mensen verwijzen niet meer naar de maximum bedragen op internet.


Pagina 9 van 11

januari 2014

Steekproef We hebben binnen het uitkeringssysteem een steekproef uitgevoerd onder de toekenningen van bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen. Er is gekeken naar de vorm van de bijstandsverlening en of er gesproken is over de mogelijkheid van kwijtschelding. In relatie daarmee is gekeken of er al is afgelost of kwijtgescholden. Er is ook gekeken naar het soort inkomen en de inkomenscategorie (100%, 100-110%, 110-120% of >120%). Er zijn in totaal 117 zaken in de steekproef onderzocht. Opvallende resultaten zijn daarbij; 1. 50 % van de bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen wordt momenteel als lening verstrekt. 2. Er wordt onvoldoende gerapporteerd over de vraag of over de mogelijkheid van kwijtschelding is gesproken. Wat niet wil zeggen dat dit laatste niet gebeurd is. 3. Kwijtschelding heeft maar in 2% van alle gevallen plaatsgevonden. 4. 85% van de toekenningen gaat naar mensen met een inkomen onder de 100%. 5. In 75% van alle gevallen gaat het om mensen met een WWB-uitkering. Uit deze tussenevaluatie trekken we de voorlopige conclusie dat onze cliënten goed overwegen of ze een lening aangaan of niet. Dit leiden we onder andere af uit het dalend aantal aanvragen/ toekenningen en uit het dalend totaalbedrag dat door de gemeente wordt uitgegeven aan bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen. Bij het vormgeven van dit beleid was uitgangspunt dat de eigenwaarde van mensen wordt versterkt als ze zelf meer verantwoordelijkheid nemen voor de aanschaf van hun gebruiksgoederen. Dit kan door de leenbijstand en de kwijtschelding. Het is goed voor het zelfvertrouwen van mensen om te kunnen zeggen dat je zelf hebt betaald voor je huisraad in plaats van dat je het hebt gekregen. Ieder mens moet financiële keuzes maken. Soms betekent dit dat men iets krijgt, ruilt of tweede hands koopt. Als het niet anders kan, kan men een lening aangaan. Voor hen bij wie dat onmogelijk is, is er het vangnet van de verstrekking om niet. Dit heeft nog in de helft van alle gevallen plaatsgevonden. Gelet op de besparing van afgerond € 150.000 in 2012 en € 100.000 in 2013, het feit dat ons geen noodsignalen hebben bereikt en zowel leenbijstand als de tegenprestatie vorm begint te krijgen menen wij voorlopig van een succesvolle beleidswijziging te kunnen spreken.

3. Ontwikkelingen Kledingbonnen In september 2013 werd duidelijk dat we over 2013 circa € 100.000 eenmalig extra budget zouden krijgen van het rijk voor armoedebeleid en schuldhulpverlening. Vervolgens is hier met de commissie Sociaal over gesproken. De snelheid van handelen is mogelijk gemaakt door de pragmatische insteek van de raad. Afgesproken is dat € 80.000 zou worden besteed aan kledingbonnen. Voor de Voedselbank en het Jeugdsportfonds kwam voor ieder € 10.000 beschikbaar. De actie voor de kledingbonnen is inmiddels afgerond. Het is een groot succes te noemen. Er zijn 1437 bonnen besteld en vrijwel allemaal opgehaald. De winkels die in de actie betrokken zijn hebben allemaal een eigen actie aan de onze gekoppeld. De afspraak is gemaakt dat het niet uitgegeven budget voor de kledingbonnen wordt verdeeld over het Jeugdsportfonds en de Voedselbank. Dit heeft geresulteerd in een extra bedrag voor beide organisaties van € 7.667,50. Andere gemeenten tonen interesse in deze kledingbonnenactie. Overleg met het werkveld over kinderarmoede Op 22 november is door ons gesproken met vertegenwoordigers van Carint, MEE, onderwijs, peuterspeelzalen, sport, kerken en jongerenwerk. Onderwerp was met name armoede onder kinderen. Door de aanwezige organisaties wordt extra aandacht hiervoor ondersteund. Kijkende naar ons huidige voorzieningenpakket gaven zij unaniem aan dat met name de fiets en passende computerapparatuur voor kinderen van groot belang zijn om te kunnen participeren. Daarnaast is aandacht gevraagd voor het toenemende belang van het bezit van een mobiele telefoon. Dit gelet op onder andere roosterwijzigingen die via deze weg worden doorgegeven.


Pagina 10 van 11

januari 2014

Daarnaast is nadrukkelijk gesproken over voeding. Er zijn kinderen die niet of nauwelijks ontbijten. Dit was al wel bekend. Nieuw was dat een goede warme maaltijd ook niet meer vanzelfsprekend is. Beschermingsbewind Eind 2013 is een onderzoek uitgevoerd door Stimulansz in opdracht van staatssecretaris Jetta Klijnsma. Hengelo heeft hieraan meegewerkt. De resultaten verwachten we begin 2014. Aanleiding voor dit onderzoek ligt in de noodkreet van meerdere gemeenten, dat hun bijzondere bijstandsbudget voor een steeds groter deel opgaat aan de kosten van beschermingsbewind. Ook in Hengelo zijn de kosten scherp aan het toenemen. In 2012 hebben we € 166.713 uitgegeven aan deze kosten. Op 31 december 2012 waren er 145 huishoudens bekend die een beschermingsbewindvoerder hebben. Over 2013 wordt de inschatting gemaakt dat de kosten met 60% oplopen naar € 270.000. Dit is berekend op basis van de feitelijke kosten tot en met september 2013, zoals we in het onderzoek hebben moeten aangeven. Deze kostenstijging is zorgelijk. Het gaat om noodzakelijke kosten, de rechter spreekt de bewindvoering uit en gemeenten hebben vrijwel geen beleidsvrijheid. Nog onbekend is waar de aanleiding ligt voor deze stijging van mensen die beschermingsbewind aanvragen. Dit probleem heeft zeker ook landelijke aandacht.

4. Conclusies en aanbevelingen Conclusies: 1. De inkomensgrens is weer op 120% gezet in de loop van 2013. Het effect hiervan is nog niet bekend. 2. De vouchers zijn door cliënten gewaardeerd en hebben niet geleid tot een afname van gebruik. 3. Door de invoering van leenbijstand is een behoorlijke financiële besparing bereikt. 4. Van de mogelijkheid tot kwijtschelding wordt nog maar weinig gebruik gemaakt. Deze mogelijkheid lijkt nog onvoldoende bekend bij de doelgroep. 5. Over het bespreken van de kwijtschelding als mogelijkheid wordt nog onvoldoende gerapporteerd. 6. Het schrappen van de krant uit het aanbod heeft tot de verwachte besparing geleid. 7. De actie rond de kledingbonnen is een groot succes geworden. 8. Het pakket voor kinderen verdient aandacht. Aanbevelingen: 1. Er kan nog onvoldoende geconcludeerd worden over de kwijtscheldingspraktijk bij leenbijstand. Ons voorstel is om het beleid met bovengenoemde aanbevelingen voort te zetten. Een evaluatie is wenselijk eind 2014. Dan beschikken we waarschijnlijk over voldoende ervaring en gegevens om een definitieve inschatting te maken over de wenselijkheid en haalbaarheid van deze manier van bijzondere bijstand verstrekken. 2. Hiervoor is het ook noodzakelijk dat zowel medewerkers als cliënten nogmaals worden voorgelicht over de mogelijkheden en onmogelijkheden van dit systeem De inmiddels ingevoerd intervisie kan hierin wellicht ook een rol spelen. 3.

Onderzoek doen naar de oorzaken achter de stijgingen en dalingen in gebruik van de diverse regelingen en de resultaten hiervan betrekken bij het opstellen van het nieuwe meerjarenbeleid.

4. In het 1e kwartaal een adequaat kindpakket ontwikkelen binnen de regelingen en hierbij in ieder geval aandacht besteden aan computerapparatuur, telefoon, voeding en kleding. De fiets eventueel weer in de vorm van een voucher gaan verstrekken aan schoolgaande kinderen.


Pagina 11 van 11

januari 2014

Adviesraad Inkomen en Arbeid

Advies Hengelo, 13 januari 2014.

Advies concept Tussenevaluatie armoedebeleid 2012-2015 ‘Een nieuw evenwicht’ januari 2014, mede namens het lid Eddy Oude Wesselink. Algemeen Met belangstelling heeft de Adviesraad Inkomen en Arbeid de Tussenevaluatie armoedebeleid 20122015 gelezen. Armoede is zowel in Nederland als in de gemeente Hengelo een hardnekkig fenomeen. In dit rapport is de indicator voor armoede de lage inkomensgrens, een positie die wordt afgeleid van het bijstandsniveau. Een persoon is arm als het netto besteedbare inkomen van het huishouden waartoe hij of zij behoort beneden een bepaalde, absolute grens ligt. Veel huishoudens in Hengelo beschikken over een laag inkomen en worden geconfronteerd met armoede. Alhoewel de gemeente het armoedebeleid indiceert vanuit het inkomen is het gemeentelijk beleid naast aanbod van middelen gericht op participatie in de samenleving. Deze tussenevaluatie van het armoedebeleid geeft inzicht in de kwantitatieve en kwalitatieve resultaten (omvang) van het ingezette armoedebeleid en tegelijkertijd laat de nota zien dat het vinden van werk geen garantie biedt dat armoede wordt voorkomen of bestreden; een stelling die ook in de theorievorming rondom armoede wordt bevestigd. Derhalve richt het Hengelo’s armoedebeleid in deze tussentijdse nota zich op de opvattingen en effecten van de middelen die nodig zijn om burgers in Hengelo optimaal te laten participeren. Wat opvalt is de forse daling van de uitgaven op de post bijzondere bijstand, terwijl het aantal mensen dat gebruik maakt van de collectieve verzekering toeneemt. Op basis van de berekeningen en de uitvoering van het armoedebeleid zoals gepresenteerd in deze tussentijdse evaluatie onderschrijft de Adviesraad de conclusies en de aanbevelingen uit deze tussenevaluatie. Belangrijk is om in de evaluatie in te zoomen op de achtergrondkenmerken van armoede als geslacht, leeftijd (bijvoorbeeld is er sprake van kinderarmoede en de 65-plussers met een laag inkomen, met aandacht voor het aandeel van vrouwen), etnische herkomst, type huishouden, opleidingsniveau, gezondheid, buurt waar armoede in Hengelo frequent voorkomt, armoededuur en het inkomen zelf, waardoor het armoedebeleid in een meer dimensioneel perspectief wordt gedefinieerd. Verder is het van belang om mensen toe te leiden naar werk en in te spelen via coaching op hun mogelijke negatieve verwachtingen op werk. Advies De Adviesraad ondersteunt inhoud van de tussentijdse evaluatie en voegt de volgende aanbevelingen toe: a) Belangrijk is de focus op de zwakkeren in onze Hengelose samenleving, waarbij kinderen tot de prioritaire groep behoren. Belangrijk hierbij is achterstand te voorkomen (fiets, passende computerapparatuur en/of mobiele telefoon) en voeding. b) Bij het leveren van een tegenprestatie moet gezocht worden naar de balans tussen verstrekken van noodzakelijke ondersteuning en het dragen van de eigen verantwoordelijkheid. c) Belangrijk is de voortdurende monitoring van het uitgevoerde beleid (bijvoorbeeld via de ervaringen van ambtenaren) ten aanzien van de bijzondere bijstand, leenbijstand en vouchers (registratie van de ervaringen om daarmee nieuw beleid goed te kunnen afstemmen op behoefte en mogelijkheden). Namens de leden van de Adviesraad Inkomen & Arbeid Dr. Henk Ritzen, voorzitter.

Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum Tussenevaluatie armoedebeleid

Recommend Documents