DIRECTORAAT GENERAAL ORGANISATIE GEZONDHEIDSZORGVOORZIENINGEN Dienst Psychosociale Gezondheidszorg Cel Geestelijke Gezondheidszorg
UW BRIEF VAN UW REF. ONZE REF.
PSY/MM/107/2008/126935
DATUM
OMZENDBRIEF AAN ALLE PSYCHIATRISCHE EN ALGEMENE ZIEKENHUIZEN T.a.v. de ALGEMEEN DIRECTEUR
BIJLAGE(N) CONTACT TEL. FAX E-MAIL
BETREFT
Manuel Moreels 02/524.86.04 02/524.86.20
[email protected]
Informatie betreffende de “Dienst voor intensieve behandeling van psychiatrische patiënten IB (SGA-volwassenen)”
Geachte, Bij de start van het pilootproject “de behandeling van de patiënten met gedrags- en/of agressieve stoornissen” in juni 1995 werden door de federale overheid drie centra aangeduid die zowel wat betreft patiëntenpopulatie, therapeutische activiteit als infrastructuur onderling sterk verschilden, namelijk CH J. Titeca -Brussel, CHP Les Maronniers - Doornik en PC Bethaniënhuis - Zoersel. Sinds februari 1996 werd in Zoersel een afzonderlijke eenheid van 8 SGA-patiënten opgericht. Een gelijkaardige eenheid werd in Brussel opgericht in juni 1997 en in Doornik in juli 1997. Deze drie centra hebben destijds een behandelprotocol in het kader van dit pilootproject opgesteld. Teneinde de specifiek werking van de units te verzekeren met het oog op een betere observatie en een specifieke en intensieve behandeling van deze patiënten met uitgesproken ernstige, complexe en langdurige psychiatrische stoornissen, werd hiervoor een uitgebreide personeelsomkadering voorzien (15 voltijds equivalenten per 8 bedden). De deelnemers aan het pilootproject werden tevens begeleid door de onderzoeksequipe van het Universitair Pychiatrisch Centrum St. Jozef te Kortenberg. Uit hun onderzoeksrapport blijkt dat deze patiënten op een adequate manier kunnen verzorgd worden als ze vanuit andere actoren in de geestelijke gezondheidszorg gericht worden toegeleid om tijdelijk opgevangen te worden in een specifieke SGA-eenheid die voor dit doel werd opgericht. Binnen de specifieke therapeutische context, die in deze SGA-eenheden wordt mogelijk gemaakt, kan aan een belangrijk deel van de SGA-patiënten een betere kwaliteit van leven, een continue therapeutische relatie alsook een therapeutisch perspectief en de mogelijkheid tot positieve evolutie geboden worden. Van bij de toeleiding worden dan ook met de betrokken ziekenhuizen afspraken gemaakt hoe de betrokken patiënten na hun behandelingsfase in de SGA-eenheid verder zullen doorstromen in het zorgtraject. We kunnen dan ook concluderen dat er een bewezen nood bestaat aan deze specifieke settings voor de behandeling SGA-patiënten voorzover zij inhoudelijk en organisatorisch gedacht worden als een specifieke zorgschakel van de nog verder uit te bouwen zorgtrajecten voor de deelpopulatie van volwassenen met ernstige, complexe en langdurige psychiatrische stoornissen (cfr. de basisprincipes van de uitbouw van zorgcircuits en netwerken zoals omschreven in de interministeriële gemeenschappelijke verklaring van 6/12/04 ).
Victor Hortaplein 40, bus 10 ● 1060 Brussel ● www.health.fgov.be
De contracten voor de 3 pilootprojecten waren van bij het begin bedoeld voor een periode van drie jaar. Daar het evenwel noodzakelijk was dat in afwachting van een toekomstige regelgeving de deelnemende instellingen hun werkzaamheden konden voortzetten, werden de overeenkomsten steeds jaarlijks verlengd zodat de Staat telkens slechts voor het lopend jaar gebonden is. Sedert het jaar 2001 werd het Psychiatrisch Centrum Sint-Amandus te Beernem opgenomen als deelnemer aan het pilootproject. Ook de NRZV heeft in zijn advies, gegeven op 12 oktober 2006 m.b.t de erkenning en programmatie van de SGA eenheden er voor gepleit om deze SGA-eenheden te benoemen als één van de te erkennen diensten voor intensieve behandeling, in concreto voor de deelpopulatie volwassen SGA-patiënten. Ook adviseert de NRZV om deze Intensieve behandeleenheid in de toekomst uitdrukkelijk te benoemen als één van de zorgmodules van het zorgtraject voor volwassen met ernstige, complexe en langdurige psychiatrische stoornissen. Op zijn beurt maakt dit zorgtraject deel uit van het globale voorzieningoverschrijdend GGZ-zorgprogramma voor de leeftijdsdoelgroep volwassenen. Door de dienst intensieve behandeling voor volwassenen SGA-patiënten expliciet te benoemen als een schakel van een nog verder uit te bouwen zorgtraject worden alle voorzieningen die deel uitmaken van het zorgtraject opgeroepen om mee een verantwoordelijkheid op te nemen voor het realiseren van de trajectbegeleiding en het transfer beleid (die o.a een gerichte toeleiding van de patiënten moet waarborgen en die de dichtslibbing van deze dienst moet voorkomen). Op niveau van het later uit te bouwen zorgtraject wordt de medeverantwoordelijkheid van alle in het zorgtraject deelnemende GGZ-voorzieningen best invulling gegeven via hun lidmaatschap aan een trajectcomité. Het trajectcomité kan instaan voor alle “individuele patiëntoverschrijdende” beleidsopdrachten. De opdrachten die rechtstreeks betrekking hebben op de aansturing en bijsturing van de zorg voor individuele patiënten (o.a intake, transfer, verlenging, ...) kunnen daarentegen beter gerealiseerd worden door een vorm van casemanagement opgezet in een directe samenwerking tussen het SGA-team én het verwijzend team. Deze vorm van overleg beantwoordt beter aan de vooropgestelde doelstelling omdat bij dit overleg alle zorgverleners aanwezig zijn die direct betrokken zijn op de zorg voor de patiënt. De Minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken heeft de wens geuit om, in afwachting van de erkenning en programmatie van deze zorgtrajecten als onderdeel van de voorzieningoverschrijdende zorgprogramma’s, over te gaan tot structurele implementatie van opvang en behandeling van volwassen SGA-patiënten. Hiervoor diende een kader te worden uitgewerkt met betrekking tot erkenningscriteria, programmatie- en reconversieregels waarvoor volgende koninklijke besluiten dienden te worden opgemaakt, namelijk: •
Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 23 oktober 1964 tot bepaling van de normen die door de ziekenhuizen en hun diensten moeten worden nageleefd . Koninklijk besluit tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 3 augustus 1976 houdende vaststelling van de programmatiecriteria voor de psychiatrische ziekenhuisdiensten Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 16 juni 1999 tot vaststelling van de nadere regelen bedoeld in artikel 32 van de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987, met betrekking tot de aard en het aantal bedden waarvan de desaffectatie in aanmerking mag komen om de ingebruikneming van ziekenhuisbedden mogelijk te maken.
• •
PAGINA
2
Met het kaderbesluit was het de bedoeling om een “Dienst voor intensieve behandeling van psychiatrische patiënten : IB” te creëren; met het programmatiebesluit zouden voor deze doelgroep 64 bedden in algemene ziekenhuizen en psychiatrische ziekenhuizen voor het ganse Rijk worden voorzien en met het reconversiebesluit zal de mogelijkheid worden geboden dat 1 bed IB (SGA-volwassenen) opgericht kan worden door de desaffectatie van 1 A-bed of 1,33 T-bedden. Ik ben dan ook zeer verheugd u te kunnen mededelen dat de hierboven vermelde koninklijke besluiten werden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 26 juni 2008. De “Dienst voor intensieve behandeling van psychiatrische patiënten IB” wordt ingeschreven in Artikel 2 van het koninklijk besluit van 23 oktober 1964 tot bepaling van de normen die door de ziekenhuizen en hun diensten moeten worden nageleefd. In het kaderbesluit vindt u de «Bijzondere normen toepasselijk op de Dienst voor intensieve behandeling van psychiatrische patiënten, Kenletter IB (gevolgd door de aanduiding van de betrokken doelgroep)». In de Algemene normen wordt bepaald dat 1. De dienst intensieve behandeling van psychiatrische patiënten richt zich tot de hiernavolgende doelgroepen : • sterk gedragsgestoorde en/of agressieve patiënten, ouder dan 18 jaar; • kinderen en jongeren met een sterk gedragsgestoorde en/of agressieve problematiek; • kinderen en jongeren met een psychiatrische problematiek die een misdrijf hebben gepleegd; • patiënten met een middelengerelateerde problematiek en een psychotische problematiek; • geïnterneerde patiënten van de “medium risk” groep. 2. Een IB-dienst kan uitsluitend worden opgericht in een ziekenhuis. 3. Iedere IB-dienst bestaat uit 8 bedden of een meervoud hiervan. In de Specifieke normen voor de IB-dienst (SGA-volwassenen) is bepaald dat als IB-dienst (SGAvolwassenen) worden erkend, de diensten die patiënten opnemen en die minstens 7 jaar ervaring hebben met het behandelen van patiënten die : • •
ten minste 1 behandeling in een residentiële psychiatrische setting hebben ontwricht; één of meerdere uitgesproken gedragsstoornissen of agressief gedrag vertonen en in de voorgeschiedenis reeds 3 overplaatsingen en/of wijziging van setting gekend hebben zonder dat daarbij voldoende therapeutisch resultaat werd bereikt; gestoord en/of agressief gedrag vertonen dat zich hetzij op zichzelf hetzij op anderen richt, al dan niet verwikkeld met een middelengerelateerde problematiek en al dan niet gekaderd in een acuut psychotisch beeld.
•
Worden uitgesloten van een opname in een IB-dienst (SGA-volwassenen) patiënten : • •
die jonger dan 18 jaar of ouder dan 64 jaar zijn met een duidelijke mentale handicap (IQ lager dan 65) die niet in staat zijn nieuw gedrag aan te leren met een chronisch irreversibele organische pathologie; met crimineel gedrag zonder specifieke psychiatrische pathologie of patiënten met een middelengerelateerde problematiek zonder uitgesproken agressie; mits motivatie worden geïnterneerden “medium risk”, wanneer zij de inclusiekenmerken van SGA-patiënten vertonen, toegelaten voor een opname in een IB-dienst;
• •
PAGINA
3
•
die in een chronisch psychotische toestand verkeren waarbij weinig of geen verandering wordt verwacht
Het verblijf moet beperkt in tijd zijn. De verblijfsduur mag in beginsel niet meer dan zes maanden bedragen. Deze mag een maal verlengd worden met maximum zes maanden. Voorts worden de architectonische, de functionele en de organisatorische normen beschreven. Belangrijk in dit kader te vermelden is dat de IB-dienst (SGA-volwassenen) een architecturale eenheid vormt, afgezonderd van de andere diensten van het ziekenhuis, dat de dienst moet ingericht en uitgerust zijn voor de opvang en de behandeling van agressieve en/of ernstig gedragsgestoorde patiënten, dat de dienst de patiënt een voldoende veilige omgeving moet bieden in een gestructureerd kader en dat de inrichting dusdanig moet zijn dat aan het personeel een voldoende veilig en vertrouwelijk kader geboden wordt. Voor wat betreft de organisatorische normen is normatief opgelegd dat de medische leiding van de IB-dienst (SGA-volwassenen) wordt toevertrouwd aan een geneesheer- specialist in de psychiatrie die minstens halftijds aan de dienst van 8 IB-bedden is verbonden. Hij vormt, samen met een psycholoog en een hoofdverpleegkundige , het multidisciplinair team dat instaat voor de goede gang van zaken in de dienst. Daar deze nieuwe kenletter is geïntroduceerd in de ziekenhuiswetgeving, werd in die zin het RIZIV verzocht de mogelijkheid te onderzoeken om het toezichtshonorarium voor de hierboven vernoemde medische leiding in de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen aan te passen (0,5 VTE/8 IB-bedden) en hiervoor ook de nodige financiering te voorzien. De IB-dienst (SGA-volwassenen) dient per eenheid van 8 bedden te beschikken over een equipe van 15 voltijdse equivalenten personeelsleden, met inbegrip van het multidisciplinair team, waarvan : 2,5 VTE personen met licentiaats- of masterdiploma die directe therapeutische zorg verstrekken, waarvan ten minste 1 VTE psycholoog; 12,5 VTE verpleegkundigen en/of opvoeders en/of sociaal assistenten en/of psychologisch assistenten en/of paramedici, waarvan tenminste 0,5 VTE sociaal assistent, tenminste 0,5 VTE paramedicus, tenminste 0,5 VTE psychologisch assistent en tenminste 6 VTE verpleegkundigen houders van het diploma ofwel van gegradueerde verpleegkundige, vanaf het Bologna-akkoord gelijkgesteld met “bachelor in de verpleegkunde”, ofwel gebrevetteerde verpleegkundige, vanaf het Bologna-akkoord gelijkgesteld met “gediplomeerde in de verpleegkunde”. Artikel 2 van het koninklijk besluit van 3 augustus 1976 houdende vaststelling van de programmatiecriteria voor de psychiatrische ziekenhuisdiensten, wordt aangevuld met de volgende bepaling : "5. De diensten voor intensieve behandeling van psychiatrische patiënten voor de subdoelgroep sterk gedragsgestoorde en/of agressieve patiënten, ouder dan 18 jaar (kenletter IB (SGA-volwassenen) : 64 bedden in algemene ziekenhuizen en psychiatrische ziekenhuizen voor het ganse Rijk.". Artikel 1 van het koninklijk besluit van 16 juni 1999 tot vaststelling van de nadere regelen bedoeld in artikel 32 van de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987, met betrekking tot de aard en het aantal bedden waarvan de desaffectatie in aanmerking mag komen om de ingebruikneming van ziekenhuisbedden mogelijk te maken wordt aangevuld met volgende bepaling : PAGINA
4
“17° “bedden IB (SGA-volwassenen)”: bedden voor intensieve behandeling van psychiatrische patiënten, doelgroep sterk gedragsgestoorde en/of agressieve patiënten.”. In hetzelfde koninklijk besluit wordt een artikel 6bis ingevoegd, luidend als volgt “De oprichting van 1 bed IB (SGA-volwassenen) kan slechts tot stand komen door de desaffectatie van 1 A-bed of 1,33 T-bedden.” Voor een volledig overzicht van alle praktische details inzake programmatie, erkenning en reconversiemogelijkheden verwijs ik u graag naar de betreffende besluiten in het Belgisch Staatsblad.
Met de meeste hoogachting.
DECOSTER, Directeur generaal.
PAGINA
5
