Niveaus in het Nederlandse onderwijs: een toetsing van de ISLED-ESS schaling Heike Schröder Harry B.G. Ganzeboom Vrije Universiteit Amsterdam
Het meten van opleidingsniveaus Probleem: geen standaard indeling van opleidingsniveaus • Oorzaken: – Verschillen in onderwijssystemen tussen landen – Verschillen nationale onderwijssystemen over tijd
• Gevolgen (voor vragenlijsten): – Variatie in aantal onderscheiden niveaus – Variatie in precieze vraagstelling – Variatie in benamingen
Gangbare oplossingen • Harmoniseren: bv. International Standard Classification of Education (ISCED) • Gebruik van duurmaat: bv. aantal jaren in opleiding • Probleem: verlies aan informatie
Het Nederlandse onderwijssysteem in de ESS 1 2 3
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Niet voltooid lager onderwijs Lager onderwijs (LO), Basisschool, Lager speciaal onderwijs Lager Beroepsonderwijs (LBO), Lagere Technische School (LTS), Nijverheidsonderwijs, Huishoudschool, Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (VMBO): basisberoepsgerichte of kaderberoepsgerichte leerweg Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs (MAVO), (Meer) Uitgebreid Lager Onderwijs (MULO, ULO), Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (VMBO): theoretische of gemengde leerweg Kort Middelbaar Beroepsonderwijs (KMBO) Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO), Beroepsopleidende leerweg (BOL), Beroepsbegeleidende leerweg (BBL) MBO-plus voor toegang tot het HBO, korte HBO-opleiding (korter dan 2 jaar) Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs (HAVO), Vooropleiding, Hoger Beroepsonderwijs (VHBO), Middelbare Meisjesschool (MMS) Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs (VWO), Gymnasium, Atheneum, Hogere Burgerschool (HBS) Hoger Beroepsonderwijs (HBO), Kweekschool, Conservatorium, MO-akten, nieuwe stijl hogescholen Wetenschappelijk Onderwijs (WO), Universiteit, Technische/Economische Hogeschool oude stijl Postdoctorale opleiding (leraren- en beroepsopleidingen zoals medici, apotheker) Aio/Oio of andere promotie-opleiding tot graad van doctor
Het Nederlandse onderwijssysteem in ISCED ESS Opleidingsniveau NL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Niet voltooid lager onderwijs LO LBO MULO, MAVO KMBO, VHBO MBO MBO plus, MMS, HAVO HBS, VWO HBO WO Post-doctorale opleidingen
13 Promotieopleidingen
N
ISCED
23 266 309 263 20 291 111 87 84 313 121 19
0 Not completed primary education 1 Primary or first stage of basic
10
N 23 226
2 Lower secondary or second stage of basic 572 3 Upper secondary
482
4 Post secondary, non-tertiary
111
3 Upper secondary
171
5 First stage of tertiary
453
6 Upper secondary Second stage of tertiary
10
Een alternatieve oplossing: ISLED ISLED: International Standard Level of Education = optimale schalingen van opleidingsniveaus • Berekend met ESS-data, eerst ronde 1 t/m 3, nu t/m 4 • Opleidingscategorieen dusdanig geschaald dat: – de indirecte effecten van inputs op outputs via opleiding gemaximaliseerd worden en … – … de directe effecten van inputs op outputs geminimaliseerd worden
• Inputvariabelen: Ouderlijke beroepen & opleidingen • Outputvariabelen: Beroep respondent & opleiding partner
MIMIC-model LO-
Inputs
LO LBO MAVO KMBO MBO MBO+ HAVO VWO HBO WO Post DR
Outputs
Calibratie • We bereiken vergelijkbaarheid (voor cross-nationaal onderzoek) door te ijken op de duurmaat • De optimale schaalwaarden worden vervolgens in een cross-nationale metriek omgezet dmv. Een logistische transformatie: ISLED • ISLED heeft waarden tussen 0 en 100 en geeft een indicatie van wat opleidingsniveaus ‘waard’ zijn (in Europa)
Measuring and Modelling Level of Education
8
Uitkomsten (vorige keer en nu) LO-
Oud (3 rondes ESS) Nieuw (4 rondes ESS) -1.8075 -2.221
ISLED 21.1
LO
-1.627
-1.5265
25.8
VMBO
-1.228
-1.1861
31.8
MAVO
-0.572
-0.4779
45.9
KMBO
-0.422
-0.4244
47.2
MBO
-0.196
-0.1411
53.0
MBO+
0.312
0.3828
63.9
HAVO
0.132
0.2459
61.2
VWO
0.668
0.6749
69.4
HBO
1.040
1.0105
75.0
WO
1.681
1.6693
84.1
WO+
2.160
2.0270
87.8
DR
2.416
2.7567
92.9
De ISLED-schalingen
Probleemstelling Hoe functioneert ISLED-NL wanneer toegepast op nieuwe data?
• Validatie van de met ESS-data gegenereerde ISLED met andere data • (ISSP) International Social Survey Project (2003-2008)
Het Nederlandse onderwijssysteem in ESS en ISSP ESS
ISSP
1 Niet voltooid lager onderwijs 2 Lager (speciaal) onderwijs 3
LBO, HHS, LTS, LHNO, VMBO-b, VMBO-k
1 2
ISLED 1
21.1
Lager onderwijs LBO, HHS, LTS, VMBO-b, LHNO, VBO
2
25.8
3
31.8
4 MAVO, ULO, MULO, VMBO-t
3
MAVO, ULO, MULO, VMBO-t
4
45.9
5 KMBO 6 MBO, BBL, BOL
6
KMBO , leerlingwezen , BBL-BOL
5
47.2
7
MBO
6
53.0
8
63.9
7 MBO plus, K-HBO 8 HAVO, MMS, VHBO
4
HAVO, MMS
7
61.2
9 VWO, HBS 10 HBO, Kweekschool, MO, Conserv.
5
VWO
9
69.4
8
HBO
10
75.0
11 WO, TH, EH 12 Post-doctorale opleidingen
9
WO
11
84.1
12
87.8
13
92.9
13 Promotieopleidingen
Conclusies • Verandering ten opzichte van gebruikelijke schalingen van onderwijsniveaus zitten met name in relatief lage score van beroepsonderwijs (LBO, MBO) • Deze ISLED-NL biedt een significante en substantiële verbetering van meting van onderwijsniveaus in Nederland • Duur als meting van onderwijsniveau: – meer random meetfout dan kwalificaties – meer systematische meetfout dan kwalificaties
• Niettemin: twee metingen (kwalificaties en duur) is nog beter dan een enkele optimale meting (ISLED)
Data en onderzoeksontwerp • Zes rondes ISSP (2003-2008), verzameld in drie golven • Initiële N: 6585 • Uiteindelijke N: 4913 – Selectie: Respondenten 25-64 jaar oud
• FIML (Full Information Maximum Likelihood, Allison) op ‘available cases’
Opleidingsmeting in ISSP-NL • Dubbele meting van opleidingsniveau voor respondent en partner: – hoogste kwalificatie – opleidingsduur
• Dit maakt MTMM-model (multiple trait muliple method) mogelijk: – identificatie van random meetfouten – Identificatie van systematische meetfouten
• Identificatie via groter SEM model
Het meetmodel • Twee latente variabelen: – opleiding respondent – opleiding partner
• Vier geobserveerde variabelen: – duur (respondent & partner) - hoeveel jaar onderwijs na de basisschool – hoogst voltooide opleiding (respondent & partner): gemeten in 8 categorieën
• Iets ingewikkelder: – EDDUR, ISCED, ISLED
MTMM model SEDU
EDU
EDDUR
ISLED
SEDDUR
ESS as a Source of Stratification Data
SISLED
17
Uitkomsten meetmodellen 1 • Duurmetingen hebben een gecorreleerde errorterm, ISLED niet • Duur en ISCED zijn slechte metingen: we verliezen 20 respectievelijk 17% van de informatie • ISLED is heel goed, maar ook niet perfect: we verliezen 6% van de informatie.
Uitkomsten meetmodellen 2 Meetmodellen oud (ESS) Model
Duration ISCED ISLED
1
2
3
EDDUR & ISCED
EDDUR & ISLED
EDDUR, ISCED & ISLED
0.788 0.899
0.780 0.929
0.782 0.899 0.929
1
2
3
EDDUR & ISCED
EDDUR & ISLED
EDDUR, ISCED & ISLED
0.790 0.829
0.797
0.797 0.826 0.942
Meetmodellen nieuw (ISSP) Model
Duration ISCED ISLED
0.942
Uitkomsten meetmodellen 3 ISSP-data: • gedetailleerde opleidingsmetingen voor ouders – We kunnen ook vader’s en moeder’s opleiding in ISLED meten
• dubbele opleidingsmetingen voor respondent en partner – We kunnen in deze data gecorreleerde errortermen berekenen
Uitkomsten meetmodellen 4 Vader’s en moeder’s opleiding in ISCED Model
1 EDDUR & ISCED
2 EDDUR & ISLED
3 EDDUR, ISCED & ISLED
Vader’s en moeder’s opleiding in ISLED 1 EDDUR & ISCED
2 EDDUR & ISLED
3 EDDUR, ISCED & ISLED
Niet gecorrigeerd voor systematische meetfout Duration ISCED ISLED
0.828 0.799
0.818 0.921
0.819 0.801 0.921
0.830 0.798
0.816 0.923
0.817 0.801 0.923
Wel gecorrigeerd voor systematische meetfout Duration ISCED ISLED
0.816 0.811
0.803 0.938
0.803 0.814 0.938
0.818 0.809
0.801 0.940
0.801 0.813 0.940
Het volledige SEM-model SEDDUR
FEDU SEDU
SISLED
MEDU EDDUR EDU FOCC
MOCC
ISLED
OCC
Uitkomsten structurele modellen 1 • Hoe hoger de meetkwaliteit in de opleidingsvariabele: – hoe hoger de verklaarde variantie in de afhankelijke variabelen – hoe kleiner de directe effecten van inputs op outputs – hoe groter de indirecte effecten via opleiding
• ESS: alleen dubbele metingen voor opleiding van de respondent • ISSP: ook voor de partner > correctie voor systematische meetfout mogelijk
Uitkomsten structurele modellen 2 ESS R2
Enkelvoudige indicatormodellen 1
2
3
EDDUR
ISCED
Opleiding R.
0.210
Beroep R.
0.239
ISSP R2
Meervoudige indicatormodellen
ISLED
4 EDDUR & ISCED
5 EDDUR & ISLED
6 EDDUR, ISCED &ISLED
0.211
0.239
0.278
0.286
0.283
0.326
0.351
0.383
0.393
0.392
Enkelvoudige indicatormodellen 1
2
3
EDDUR
ISCED
ISLED
Opleiding R.
0.160
0.139
Beroep R.
0.241
0.256
Meervoudige indicatormodellen 4 EDDUR & ISCED
5 EDDUR & ISLED
6 EDDUR, ISCED &ISLED
0.221
0.239
0.253
0.251
0.295
0.342
0.361
0.360
Uitkomsten structurele modellen 3 ISSP
Enkelvoudige indicatormodellen
Dubbele indicatorenmodel EDDUR & ISLED
ISCED
ISLED
Opleiding Respondent FMEDUC FOCC
0.143 0.127
0.155 0.165
0.176 0.166
R2
0.145
0.214
0.250
0.193 0.547
0.132 0.686
0.078 0.759
0.441
0.558
0.621
87.051 0.0219
94.871 0.0232
116.604 0.201
Beroep Respondent FOCC EDUC R2 FIML Chi-square RMSEA
Samenvatting • ISLED-NL blijkt goed bruikbaar te zijn ook voor ISSP-data • ISLED verbetert ook hier merkbaar de meetkwaliteit van opleiding • Voordelen van ISLED: – Meer detail dan ISCED – Minder random meetfout dan ISCED en duur – Geen systematische meetfout (duur wel) • Een combinatie van twee maten levert maximale meetkwaliteit op door correctie voor random en systematische meetfout
Hercoderen van ISLED in SPSS: www.harryganzeboom.nl
Hartelijk dank voor uw aandacht!
