colofon
ViÌ>>ÀÊN Ê>Êi`i`À« commentaar | jan medendorp
| inhoud
Managers 'ERARD 3ANDERINK
4 Hartman uit het dal dankzij Geert Steinmeijer 6 Gerard Marsman neemt na 35 jaar afscheid van Wehkamp 9 Wordt Paul Polman hoogste baas bij Nestlé? 10 Rob Willemsen verklaart nieuwe koers van Bolletje 13 TNT Fashion Group voorspelt forse prijsstijgingen 14 Beurs: Rabo Securities en Iris adviseren soms haaks op elkaar
4 Geert Steinmeijer, bedrijvendokter
Hij is bekend van Van Heek Ten Cate en heeft nog niet zo lang geleden het failliete tuinmeubelbedrijf Hartman overgenomen, dat nu - twee jaar later - een recordwinst boekt. Geert Steinmeijer legt uit dat zijn succes niet louter berust op geluk, maar ook op visie. Ook vertelt hij over wat er zich echt in die faillissements- en overnameperiode heeft voorgedaan.
19 Column Financieel Accent 20 Wim van der Leegte aasde al lang op Philips Almelo 23 Re-lion timmert driedimensionaal aan de weg 24 De verantwoordelijke job van UEFA’s Marc Timmer 26 Memphis in beeld 31 Column Juridisch Gezien 32 De huishoudboekjes van FC Twente en Heracles 36 Nieuws en Feiten 39 Miljonairsbeurs ziet toekomst 41 Zwanenhof gaat commercieel 42 Erik Volkerink toponderzoeker in Amerika 45 Column Personeelsmarketing 47 Webprint valt in de prijzen 49 Onroerend Goed Transacties 53 Tom Stamsnijder naar Gerolsteiner 57 Opmerkelijke personeelstransacties 61 IKTelgids
6 Gerard Marsman, afscheid
Na een 35-jarig dienstverband gaat algemeen directeur van Wehkamp Gerard Marsman met pensioen. In die lange periode hield hij zich vooral bezig met technische zaken en de laatste jaren vooral met internet, dat nu zorgt voor 80 procent van de bestellingen. Toch blijft de gids (althans voorlopig) bestaan, zij het met een andere functie.
10 Rob Willemsen, strategie
Na het terugtreden van aandeelhouder Ter Beek als directeur publiceerde Twentevisie als eerste een groot verhaal over het Almelose Bolletje. In deze uitgave een interview met commercieel directeur Rob Willemsen. Hij vertelt over de nieuwe koers van het vroegere beschuitbedrijf, over de nieuwe producten, de merkenstrategie en reclame. En Bolletje blijkt echt anders te smaken dan bijvoorbeeld de huismerken.
Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van interviews die hebben plaatsgehad in het economische programma ‘Memphis’. De opnames vinden maandelijks op dinsdag plaats in de TOS-ruimte van het Arke Stadion in Enschede. De data vindt u elders in dit magazine. Daarnaast fungeer t Twentevisie als officieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente Uitgever Twentevisie b.v., Getfertsingel 41, Enschede, Postbus 268, 7500 AG Enschede, Telefoon 053-4842180, Fax 053-4842189, E-mail:
[email protected], Website: www.twentevisie.nl Directie André Odding Bladmanager Anno Oude Engberink Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur), Martin Steenbeeke, Eric Brinkhorst (fotografie) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baart (fotografie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail:
[email protected], Website: www.ikt.nl Adver tentie-exploitatie MediaSales Nederland bv., Alber t Jan Starink, Karin Kremer, Aleid Kluivers, Telefoon 053 - 484 21 80, Fax 053 - 484 21 89, E-mail:
[email protected] Acquisitie IKTelgids Karin Kremer Basis lay-out & vormgeving TerZake. reclameadvies, Hengelo Druk Roelofs, Enschede Coverfoto Eric Brinkhorst Oplage De oplage bedraagt ongeveer 7.000 exemplaren en wordt ver spreid onder IKT-dee lnemer s, bedrijven met meer dan 5 wer knemer s, en zog enoemde ‘decision makers’. Ar tikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © MediaSales Nederland bv
Twentevisie 06/2007
Ik heb niet zo’n hoge pet op van managers,
iÊ«>>ÀÊ>>`iÊ>`>ÌÊ iiÃÊÛ>Ê`iÀÊiÛiÊ sterker nog, ik weet zeker dat het gros niet LÊ
`ÊiÀÕÌÊ}iÌÊÜ>Ã]ÊV
ÌÊÊ
iÊÌ`iÃÊ deugt. Nog sterker, faillissementen zijn in 70 ATS Kleizen versterkt Bouman iiÊ LiÃÌiÊ LiiÃÌ®Ê ÛiÜi°Ê 2INUS 0LATSCHORRE WIL pakweg vier van de vijf gevallenÌiÀ geheel of iÌÊ
PVUQMBDFNFOU Ìiiv}iëÀiÊiÌÊ
iÊ`>>ÀÛÀÊÜ>ÃÊLÕÌi gedeeltelijk te wijten aan mismanagement. VERTROUWEN TERUGHALEN 72 Strijd om een plaats in ons brein
DPBDIJOH }iÜÊ°Ê ÌÊiÃÌiÊ6>Ê`iÀÊiÛiÊiiÊÃV
Àv Van zowel de manager als de aandeelhou
MPPQCBBOCFHFMFJEJOH ÌiiÊÛiÀ>À}ÊÛ>ÊÊ`>ÌÊÊiÌÃÊÕÌÊ`iÊLii der. Geert Steinmeijer (dat voel je aan alles) 74 -ARKETING KIEZEN OM Diversiteitsmanagement in HRM laat in dit blad niet het achterste van zijn ÃÌÊ>>ÀÊLÕÌiÊâÕÊLÀi}i° GEKOZEN TE WORDEN UEJQNVGPNQQRDCCPCFXKGUPN tong zien, maar hij is voor zijn doen erg hard Ê
iLÊiiÊÛÀÃÌiL>ÀiÊv>ÃV>ÌiÊÛÀÊ`iÀ 77 Strategy map als schakel voor Frans Hartman. En wat de vroegere iiÀðÊiÊ`iiÊâi¶Ê7>>ÀÊ`iÊâiÊÜ>ÌÊ "RUINS EN +WAST DOET OOK IN Hartman-directeur Arne Schouwink allemaal 78 Addcomp is wereldspeler âiÊ`i¶Ê ÛÀLii`Ê6>Ê`iÀÊvÊÛ>Ê/ÊÜiiÌÊ BIO ENERGIE heeft uitgespookt voordat hij voor zichzelf NIEUW IN OOST-NEDERLAND! «iÀviVÌÊÌiÊÛiÀLiÀ}iÊÜ>ÌÊ
Ê`iÌ°ÊÊ`iÊ>v}i begon, wordt niet duidelijk (Steinmeijer ver79 Scope en IKT-nieuws «iÊ>ÀiÊÃÊ
ÊÌi}iÊÊÌÜiiÊiiÀÊÕÌÊâÊÀÊ JAAR ,ANDHUISHOTEL "LOEMENBEEK wijst op alle vragen daarover naar curator }iÛ>i°Ê/iÊÊiÊâÃÊâiîÊÛ`i`iÊ COMMERCIEEL Hijmans). Maar wat doet een loonklerk die 80 Twente Agenda Ê`iÊÃ>}ÊÛ>ÊâÊLi`ÀvÊ
>`ÊÛiÀ`i«ÌÊiÊ KLANTGERICHTHEID voor zichzelf begint in dezelfde branche? LEIDINGGEVEN $E KERMIS KOMT UIT .EEDE Ik >>ÀÊLiivÊ`ÀâiÕÀiÊÛiÀÊ`iÊÀiÀ}>Ã>ÌiÊÛ>Ê schat zo in dat hij in de weken voor zijn iiÊÌ`Ê`>>ÀÛÀÊiÊiiÊiiÀÊÌiÊÊÃV
ÀiivÊ COMMUNICATIE vertrek drukker is geweest met het maken ÛiÀÊ`iÊÃÊâiÃÊ`ÕLiÕâiÊ«iÊ>LÊ`iÊ van kopieën van klantenlijsten en leveranÃÌiÀ`>ÃiÊÜ>i®ÊÜ>>ÀÊ/Ê`iÊ«iÀÃVvi ciers en ontwerpen dan met zijn werk. En 3COPE EN )+4 NIEUWS Zie de bijsluiter in deze uitgave voor onze hijÀiÌiÃÊ>vÜiÀÌ° maakte ook nog even 70.000 dollar over open trainingen en kijk op www.XL10.nl naar China. En daar lijkt hij nu op gepakt te Ê`}ÊiÊÃÃÊÕÌÊÊ`iÊÃÞLÝÊLÊ Ê7iÃÃiÃÊ worden door Hijmans. De kans dat een frauiÊ`iÊ}ÀÌiÊÛiÀÃV
iÊÌiÊâiÊÌÕÃÃiÊ`iÊ>Ê derende bijstandsmoeder door een tanden`iÊ
>ÀÌÃÌV
ÌiÊiÌÊ Ê/ÜiÌiÊiiiivÌÊiÊ`iÊ borsteljagende rechercheur wordt aangepakt >Ê`iÊ`iÀiiÀÊð Personeel- en organisatieontwikkeling JOBO5012 AD 50x40mm 1 06-01-2006 12:27:00 is ontelbaar veel keren groter dan een sjoeÊÛ`ÊÃ}iÊ`iÀiiÀÃÊ
iiÊ>>À`}]Ê
iLÊ melende manager; toch ziet Hijmans nu een iiÊ`i«ÊÀiëiVÌÊÛÀÊ>`iÀi]Ê
ÕÊ`ÀvÛiÀiÊÛiÀ kansje. Het lijkt een beetje op Al Capone die L>âiÊiÊÃÃ\ÊÛ>Ê
iÌÊâV
ÊLiÜâiÊÌiÊ«âV
uiteindelijk voor belastingfraude (!) achter deÌiÊÛ>Ê
ÕÊ«>ÊÌÌÊiiÊ}ÀiâiâiÊ>}ÃÌÊÊÌÊ tralies ging. Voor mij (en wellicht ook voor 074 250 16 25 }Ê>ÀÊÌiÊâ°Ê"vÊ>v
>iÊÌiÊâÊÛ>Ê>`iÀi°Ê www.pamsolutions.nl Frans Hartman) is interessanter of het failBegin dit jaar nam de Bouman-groep (machiiÌÃÊÌiÊÛiiÊ`iÀiiÀÃÊâÊÛÃÌÀiÌÊÃV
>> lissement van Hartman ondanks of dankzij nebouw en procestechnologie) ATS Kleizen over hetÌiðÊiÌÌiÀiÊiÌÊ
ÕÊ«ÃÌiÊvÊ
ÕÊ}i`]Ê geklooi van Schouwink is gebeurd. van de Reggeborgh-groep. Deze overname biedt, Ik iÌÊ
ÕÊ>v
>i
i`°>>ÀÊÊ`iÊ`>ÌÊÊâiÊ hoorde onlangs marketinggoeroe Roland volgens directeur Bert Wessels – nieuwe kansen van Kralingen. Die heeft blijkbaar dezelfde Li}À«]Ê`>>ÀÊÃV
ÀÛiÊÜiÊÊ`ÌÊL>`ÊÊ}À>>}Ê omdat hiermee de Twentse toelevering naar de er varingen met managers als ik. ‘Vraag ÛiÀÊ`iÀiiÀÃÊiÊ
ÕÊÛiÀ
>i° luchten ruimtevaartindustrie verder wordt ver/UD ONDERNEMER 2INUS 0LATSCHORRE WIL DAT managers om meer winst en de kaasschaaf sterkt en de oorspronkelijke Bouman-bedrijven iÀ>À`Ê->`iÀÊÃÊÊÕÌâ`iÀ}°ÊÊ
iLÊiiÊ .EDERLAND GAAT PROFITEREN VAN DE MANIER wordt ter hand genomen. Vraag om groei Uw partner in opleidingen letterlijk meer ruimte krijgen om te groeien. `i«ÊÀiëiVÌÊÛÀÊ`iÊ>Ê`iÊ>Ài>}ÊÛÀÊâÊ WAARIN WE IN DE TIJD VAN DE 'ILDES EN DE door acquisities en per kerende post krijg i`iÀÊ«Ê`iÊLiÀ`iÀÊâÀ}`i]Ê`iÊÃÊ«}iÛi`Ê 'OUDEN EEUW HEBBEN GEOPEREERD GEEN je een lijstje overnamekandidaten. Vraag om `iÀÊ
iÌÊʼ`iÊ>>ÀÊ}iÜÊ`>Ê`iÊiÊ STORTVLOED VAN REGELTJES EN CONTROLERENDE meer export en de vliegtickets zijn besteld. >Ê}iÊ}ii}½°Ê iÊ`>}ÊÊ`>}ÊÕÌÊÊÛvÊÕÕÀʽÃÊ INSTANTIES MAAR SAMENWERKING OP BASIS VAN Maar vraag eens om ideeën om autonoom te V
Ìi`ÃÊ«ÃÌ>>ÌÊiÊ`>Ê>>ÀÊÕ`>ÊÌÕvÌÊÊ`iÊ groeien: dan blijft het oorverdovend stil’. VERTROUWEN /OK ALLIANTIES TUSSEN BEDRIJFSLE viÃÊÛÀÊâ°ÊÊÀ`ÌÊÊiiÊÕ`Ê{Ê`iÊÊÊ Een man naar mijn hart die Van Kralingen. VEN EN OVERHEID ZIJN MOGELIJK $E GRENSMAAS En}ÊâÕÊÕiÊLiÌ>i° ook advocaat Hijmans is een topper. Het IS DAARVAN EEN PRIMA VOORBEELD www.maatwerktwente.nl Ê
iLÊ>ÀiÊ}ii`iÊiiÊ
>ÛiÊ>Û`ÊiÌÊ
iÊ openbaar ministerie heeft geen tijd, geen zin, geen kennis om ingewikkelder zaken âÌÌiÊ«À>ÌiÊÊiiÊÛiÀ}>`iÀÀÕÌiÊLÊ,/6Ê"ÃÌ°Ê dan parkeerbonnen serieus aan te pakken, Êi}`iÊâÊâiÊiÊâ>}
i`Ê«ÊÌ>vi]ÊÊ
iLÊ
iÌÊ veel topcuratoren (Rob Wilderink, Jan van de Ûi`}iÊÛiÀ
>>ÊÌÊ`ÕÀÛiÊiÊÜiÊ«ÃV
À Hel) hebben stapels fraudedossiers Ûi°Ê"ÊiÌÊÊ`ÌÊÕiÀ° in het archief zien verdwijnen. ÊÜiÀ`ÊiV
ÌÊÃiÀiÕÃÊ}iiÊÌiÊ
ÊâV
ÊÊ Hijmans gaat toch het gevecht `iÊÛiÌL>iÀÊi``iÆÊ
ÊÜiÀ`ÊÛiÀÛ}iÃÊÛiÀiÌ aan met zo’n sjoemelaar. Hup ÌiÀ`ÊÌiÊ
ÊÊ`iÊii`>iÀÊÛ>Ê iÊÀ>>vÃV
>«Ê Norbert, hup. `iÊëiiÀÃÊ}}ÊÌÛiÀi° ÊÃÊLÊiÌÊiiÊÜiiiÊÛ>>ÌiÊ«iÀÊ>>À°Ê Kijk op www.visie.com /*&68*/0045/&%&3-"/% ÊÀii}ÊiiÊ
>ÀÌ>>Û>ÊÌiÊ
Ê}Ê}iiÊ `iÀÌ}Ê>>ÀÊÜ>Ã°Ê Êâ>ÃÊ
ÊÕÊiivÌ]ÊÜiÀÌÊ r
ÊâV
Ê``°Ê >Ê}>>ÌÊâÊÛiÀ}iÊ $ 0 . . & 3$ * & & >>ÀÊ`iÊv>iÊiÌÊÜiÊ
ÊÊÊ , -" / 5( & 3 * $ ) 5 ) & * % iivÌ° -&*%*/((&7&/ ÊÛ`Ê->`iÀÊiiÊv>Ì>ÃÌÃV
iÊ $ 0 . . 6 / * $ "5 * & `iÀiiÀ]Ê>>ÀÊÊLi}À«Ê
iÊ Twentevisie 06/2007 >Ê>Ê`iÊÌiÀÛiÜÃÊ`iÊÊiÌÊ
iÊ ;JFEFCJKTMVJUFSJOEF[FVJUHBWFWPPSPO[F }i>>ÌÊ
iL]Ê}ÊÃÌii`ÃÊiÌ°Ê PQFOUSBJOJOHFOFOLJKLPQXXX9-OM
70 ATS Kleizen versterkt Bouman
6AN CONTROLEREN NAAR VERTROUWEN
Ellen bellen.
Ook meer commerciële slagkracht?
‘Grootaandeelhouders kunnen hun rol slecht scheiden van die van directeur’
interview | geert steinmeijer
Het succesvolle tweede leven (door Jan Medendorp) Het nieuwe Hartman tuinmeubelbedrijf (onder leiding van Geert Steinmeijer) draait het beste jaar ooit. Binnen twee jaar nadat Steinmeijer de boedel heeft overgenomen, is de oude recordwinst (van acht miljoen guldens) al uit de boeken (nu vijf miljoen euro winst op een omzet van 55 miljoen, waarvan 80% uit het buitenland). Hartman heeft een boekjaar dat loopt van 1 augustus tot 1 augustus. Na ‘zepers’ met Tweka en Iduna laat Steinmeijer zien dat hij het kunstje van ondernemen nog steeds tot in zijn vingertoppen beheerst. “Het allerbelangrijkste is dat er een ontkoppeling is gekomen tussen Hartman en de kunststoffabriek.” In de tijd dat de kunststoftuinmeubelen niet aan te slepen waren, was de kunststoffabriek een slimme zet, de afgelopen jaren moest er steeds dik geld bij. Maar de fabriek was niet de molensteen die Hartman de das om deed, aldus Steinmeijer. “Een van de oorzaken was dat Hartman de laatste jaren
‘Frans heeft tot op het allerlaatste moment serieuze pogingen gewaagd om het bedrijf overeind te houden’ veel te veel omzetgericht heeft gewerkt, op ongeveer een derde van de omzet zat nul marge.” Dat hameren op omzet kwam ook uit de hoek van de bank waar de heren van de afdeling Bijzondere Kredieten wekelijks lijstjes wilden hebben van de verkopen. Voor alle duidelijkheid, als BK (in jargon) meekijkt over de schouder van de directeur, dan zijn er links en rechts al een paar rode vlaggetjes geplant en dan is de sfeer in een bedrijf weinig plezierig. “En het management was ook zeer jong.”
Frans Hartman
Geert Steinmeijer in de nieuwe showroom: “Toen ik bij Hartman kwam, vond ik het eigenlijk maar gewoon een opslagruimte, nu is het een belevingswereld.”
Grootaandeelhouders (niet zelden ook commissaris van hun bedrijf) kunnen hun rol slecht scheiden van die van de directeur, heeft Steinmeijer gezien. “Je wilt wel afscheid nemen van je bedrijf, dat is ook echt gebeurd, je kunt een jaar lang de wereld over gaan met je boot, maar uiteindelijk blijft het wel jouw bedrijf. En dat maakt het voor veel grootaandeelhouders emotioneel én verstandelijk erg Twentevisie 07/2007
van Hartman moeilijk. Ik zie het ook bij mijzelf.” Steinmeijer heeft vier textielbedrijven (Houstex, Twentsche Damast, Van Heek Scholco en L. ten Cate) onder de noemer Van Heek Ten Cate waar nu een aantal managers aan het roer staat. “Ik ben alleen maar commissaris bij Van Heek Ten Cate; ik mag er ook niet te vaak komen, want dan maak ik dezelfde fout. Als je er bent, dan ga je je er toch mee bemoeien: waarom heb je dat zo gedaan? En je gaat vertellen hoe jij het altijd deed. Dat is niet goed. Ja, dat heeft bij Hartman ook gespeeld.” Tot het faillissement had Frans Hartman 65% van de aandelen, na het faillissement speelt hij formeel geen rol meer bij het bedrijf. “Maar ik zie hem regelmatig.” Dan fel: “Frans heeft tot op het allerlaatste moment serieuze pogingen gewaagd om het bedrijf overeind te houden.”
ABN AMRO Toch is het opvallend dat ABN AMRO Steinmeijer belde om de failliete boedel van Hartman over te nemen. Want Steinmeijer is (een paar jaar geleden) zelf ‘geflikt’ door jongens van de afdeling participatie van Dé Bank. Om het bedrijf Iduna te redden, zouden hij en zijn trouwe zakenpartner (de bekende havenbaron Willem Cordia) samen met de bank het bedrijf een financiële injectie geven. Vlak voor het tekenen van het contract eisten de bankjongens dat Steinmeijer zijn eigen bedrijven nog even ‘koppelde’ aan Iduna. Steinmeijer schijnt (volgens de overlevering) de heren bijna te lijf te zijn gegaan omdat ze de werkgelegenheid van zijn gezonde bedrijven desnoods wilden opofferen voor hun eigen gewin. “Niet overdrijven, ik heb ze toen alleen geen hand gegeven.” Nu, een aantal jaren na dato, analyseert hij het incident: “Je moet het wel zien in de tijd, in 2002-2003 stond de economie er nog niet zo goed voor als nu. Iedereen, ook de mensen van de bank, was angstiger dan nu. Maar wij hebben dat toen netjes opgelost.” Steinmeijer en Cordia kochten het bedrijf terug en brachten het onder bij Van Heek Ten Cate. “Vanuit mijn optiek is er heel veel gebeurd, maar in de praktijk uiteindelijk heel weinig.” En toen belde de bank dat ze nog een leuke tuinmeubelboer op de plank hadden liggen. Net iets voor Geert… “We hebben er een forse prijs voor betaald, 25 miljoen. Maar we hebben er iets goeds voor teruggekregen.” Hartman draait inmiddels vrijwel zonder bancaire financiering. Twentevisie 07/2007
Van Heek Ten Cate is voor 85% van Steinmeijer en voor 15% van Cordia; bij Hartman heeft het duo (in dezelfde procentuele verhouding) samen 50% van de aandelen. Hartman (55 miljoen) en Van Heek Ten Cate (75 miljoen) hebben opgeteld een omzet van 130 miljoen. “Ik denk dat we in totaal zo’n 10 miljoen euro overhouden. Het beste jaar uit mijn geschiedenis als ondernemer.”
Succes Steinmeijer begon in 1992 als zelfstandig ondernemer. Zijn succes was in de eerste plaats te danken aan het simpel snijden in de vaak veel te hoge kosten. Soms was hij stomverbaasd over de luxe die hij aantrof bij failliete bedrijven. Later leerde hij dat niet alleen kostenreductie leidt tot succes. Je moet ook producten hebben, ontwerpen die de concurrent niet heeft. Voor zijn textielbedrijven heeft
‘Hartman was de laatste jaren te veel omzetgericht, op ongeveer een derde van de omzet zat nul marge’ Steinmeijer daarom enige tijd samengewerkt met de bekende vormgever Jan des Bouvrie. De ondergang van Hartman heeft hij geanalyseerd, maar hoe heeft hij het in zo’n korte tijd tot een succes kunnen maken? Hartman staat zeker niet bekend als de goedkoopste tuinmeubelproducent. En zo’n heerlijke zomer was het dit jaar niet. “ Ho ho, we hadden een uitstekend voorjaar en dat is de periode dat mensen tuinmeubelen kopen. En mensen kiezen anno 2007 voor kwaliteit.” En Steinmeijer gunt de tuinboer op de hoek van de straat een ruime marge. “Ik leg aan de detaillist uit wat hij per vierkante meter overhoudt. Niet de omzet, zijn marge. Wat hij verdient. Bij een heleboel klanten van ons, detaillisten dus, staat Hartman op nummer één.” Het gaat om de locatie en de plek in de winkel. Verder natuurlijk de kwaliteit, de styling en het zitcomfort. “Dat moet allemaal goed gepresenteerd worden. Voor het eerst sinds jaren hebben we in consumentenreclame geïnvesteerd. Heel veel mensen denken bij Hartman aan kunststof. Kunststof is bij ons nog maar 20%, de rest zijn andere producten.
Productontwikkeling
aan productontwikkeling. “Neem bijvoorbeeld onze nieuwe showroom. Toen ik bij Hartman kwam vond ik het eigenlijk maar gewoon een opslagruimte; nu is het een belevingswereld.” Hartman heeft weer iets nieuws bedacht. “We noemen het Renasol, een combinatie van resin dat is kunststof, natuur en sol, de zon. Een nieuwe ontwikkeling in kunststof.” Het kunststof gevlochten riet dat de afgelopen jaren populair is geworden, heeft als nadeel dat het een plastic uitstraling heeft. Het nieuwe product van Hartman is nog steeds kunststof, maar de uitstraling is veel natuurlijker. “Op die plastic-look is de consument uitgekeken, dat soort setjes kan je straks krijgen bij de Praxis voor 300, 400 euro.” De ondernemer Steinmeijer is weer helemaal ‘back in business’, hebben ook de banken en anderen gemerkt. “Nu het weer goed gaat, word ik weer veel gebeld.” Maar voorlopig geen nieuwe uitdagingen, of het moet Hartman betreffen. “Wij zijn nu bezig met internationalisatie; we zitten in landen als Engeland, Duitsland, maar ook in het verre Oosten, dat is wel grappig. De volgende stap zal zijn om dat verder uit te bouwen. Dat kan via autonome groei, maar dat kan ook door overnames. En we zijn nu aan het rondkijken in landen als China en Vietnam om daar een bedrijf op te richten.” ■
De afhandeling van het faillissement duurt inmiddels erg lang. Dat is volgens curator Norbert Hijmans te wijten aan onder meer de liquidatie van de Hartman-vestiging in Argentinië. “Dat moet naar Argentijns recht, dat was nogal ingewikkeld.” En Hijmans kan een betaling van vlak voor het faillissement van 70.000 dollar (55.000 euro) aan een Chinees bedrijf niet verklaren, of liever gezegd, de vroegere commercieel directeur als opdrachtgever kan dat niet verklaren. “Dan moet de rechter maar beslissen,” aldus Hijmans. En die vroegere commercieel-directeur van Hartman is Arne Schouwink, nu zelf ondernemer met Bellagio Tuinmeubelen.
Hartman heeft heel veel tijd en geld besteed
interview | gerard marsman
‘Wij hebben eraan bijgedragen dat internet nu gemeengoed is’
Wehkamp transformeert van (door Martin Steenbeeke) Van tweemaal per jaar een catalogus in de bus tot dagverse handel. Wehkamp heeft onder invloed van internet een gedaanteverandering ondergaan. Het voormalige postorderbedrijf verkoopt nu vier van de vijf artikelen per internet. Met dank aan de vooruitziende blik van directeur Gerard Marsman. “Internet is de redding voor het homeshoppen,” zegt hij op de drempel van zijn afscheid. Natuurlijk winkelt hij zelf ook bij Wehkamp, net als die vele andere Nederlanders die jaarlijks iets bestellen bij de grootste webwinkel van Nederland. “Ik hou niet zo van winkelen in de stad of een dorp, maar ik shop ook wel eens bij andere webwinkels. Je moet de concurrentie toch een beetje in de gaten houden,” zegt Gerard Marsman. Met 1,3 miljoen vaste klanten is Wehkamp marktleider op het gebied van homeshopping. “Onze naamsbekendheid is 98 procent, heel Nederland kent ons. Van de bijna zeven miljoen huishoudens in Nederland zitten er 4 miljoen in onze database.”
‘Internet is nog lang niet uitontwikkeld’
postorderbedrijf in webwinkel kunt geen kaartje meer op de bus doen. We zijn nu zoekende met de catalogus. Mensen vinden het prettig om het in bed, bad of op de bank door te bladeren maar de functie van de gids zal wijzigen. Als mensen het totale assortiment willen zien, of weten of het op voorraad is, dan verwijzen we ze naar internet.” Wehkamp heeft de slag al gemaakt van postorderbedrijf naar webwinkel, maar zal zich de komende jaren nog meer op het internet moeten storten. “Internet is nog lang niet uitontwikkeld,” zegt Marsman. Wehkamp begon in 1995 met internet. Waar anderen tijdens de ineenklappen van de ICT-zeepbel er de brui aan gaven, ging Wehkamp door. Het bedrijf zag internet als een nieuwe mogelijkheid om in contact te komen met potentiële klanten thuis. “Vroeger hadden we alleen de post, later kwam de telefoon erbij. We waren de eerste in Nederland met voiceresponse. Voor de komst van internet hebben we ook technologische ontwikkelingen aan ons voorbij laten gaan. Zo’n beeldtelefoon vonden we gewoon te duur voor consumenten.” Internet is een blijvertje geworden en niet meer weg te denken uit een doorsnee-huishouden. “Wij hebben eraan bijgedragen dat internet gemeengoed is geworden in Nederland.”
Bloemetjesjurken Marsman kwam 35 Jaar geleden als gesjeesde HTS-student bij Wehkamp in dienst, aanvankelijk met het idee na drie jaren te vertrekken. Hij is er nooit meer weggegaan. “Ik kreeg telkens een nieuwe baan aangeboden, daarom ben ik gebleven.” Eind september neemt hij afscheid als algemeen directeur, een functie die hij de laatste tien jaar heeft bekleed. “Op een gegeven moment denk je te vaak ‘dit heb ik al een keer meegemaakt’. De organisatie heeft ook behoefte aan een nieuw gezicht. En je kunt zelf beter je afscheid aankondigen dan dat anderen daar op zinspelen.”
Postorder Onder leiding van Marsman is de dikke catalogus op de achtergrond geschoven en zijn telefonie en internet veel belangrijker geworden. “Ik was er bij,” zegt hij bescheiden, maar binnen het bedrijf geldt Marsman als een van de aanjagers van de moderne marketingmiddelen. Anno 2007 worden de 25.000 artikelen allemaal verkocht via internet of telefoon. “We worden nog steeds postorderbedrijf genoemd, maar je
Gerard Marsman neemt afscheid als directeur van Wehklamp: “Op een gegeven moment denk je te vaak ‘dit heb ik al een keer meegemaakt’.”
Twentevisie 07/2007
Internet biedt Wehkamp de mogelijkheid meer artikelen onder de aandacht te brengen en tussentijds het assortiment te veranderen. Daarnaast is het goed voor het imago; het oude postorderbedrijf werd geassocieerd met “eikenhouten bankstellen en bloemetjesjurken,” weet Marsman. “Daar moesten we vanaf en internet heeft ons daarbij geholpen.” Het bedrijf ging meer merkproducten en jongere mode opnemen in het assortiment. Tegenwoordig zijn via Wehkamp bijvoorbeeld Philips-apparaten en C&A-kleding te koop. “Er zijn meer bedrijven als C&A die contact met ons zoeken en willen samenwerken in plaats van een eigen site op te zetten.” De verjonging van het assortiment heeft geresulteerd in een verlaging van de gemiddelde leeftijd van de klant met drie jaar. De opvolger van Marsman, Paul Nijhof, heeft aangekondigd dat hij voor de toekomst ook de band met de oudere klant wil houden. “Op een gegeven moment zijn mensen in de organisatie zich helemaal gaan richten op de jongere consument,” verklaart Marsman. “Maar je ziet nu dat internet niet nieuw meer is. Elke Nederlander, en
Twentevisie 07/2007
niet alleen de jongeren, gebruikt het. Ons assortiment moet dus ook weer afgestemd zijn op alle Nederlanders.”
Efficiency Internet heeft ook een keerzijde. De concurrentie is groter, waardoor de marges de laatste jaren zijn afgenomen. De omzet is met 350 miljoen euro stabiel, maar niet groeiende. De internetverkopen hebben het verlies aan verkopen via de catalogus opgevangen. “We waren een gesetteld postorderbedrijf met drie of vier grote concurrenten. Nu zijn we een pionier in de internetwereld met honderden concurrenten.” Ook van de ‘kale’ bedrijven met een beperkt aantal artikelen, een mindere service en dus ook mindere kosten heeft Wehkamp last, bekent Marsman.
‘We hebben nu een eigen baas ja, maar op zich is aandacht van je aandeelhouder niet onprettig’ De verkoop is grilliger, en het vertrouwde ritme dat twee keer per jaar een 1.400 pagina’s dikke catalogus werd verzonden, waarna de bestellingen binnenkwamen, is niet meer. Met gevolgen voor het personeel. Bij het distributiecentrum in Dedemsvaart (250 werknemers) heeft Wehkamp enkele ‘efficiencyrondes’ doorgevoerd en geprobeerd overtollig personeel uit te lenen. “Internet is onvoorspelbaar. Zelfs het moment op de dag waarop mensen aanwezig moeten zijn. Er was een periode dat er wat minder aanbod was. Dan kun je mensen doelloos in het magazijn laten rondlopen maar dat werkt demotiverend. Wij willen onze organisatie flexibeler maken. Wij proberen met de medewerkers en ondernemingsraad daar afspraken over te maken. Ze moeten er zijn op het moment dat klanten willen dat ze er zijn.”
Private equity Ook op het hoofdkantoor in Zwolle zal de organisatie worden aangepast. “Door de snelheid die nodig is bij het vernieuwen van het assortiment kun je niet meer werken met één afdeling die inkoopt en een andere die het probeert te verkopen. Het is daghandel geworden en dus gaan we toe naar multispecialisten, mensen die dingen tegelijkertijd kunnen.” Daarnaast speelt de transparantie van internet een rol. Kopers
kunnen met een paar muisklikken zien wie de goedkoopste aanbieder is. Er wordt meer op prijs geconcurreerd en Wehkamp moet mee in die ontwikkeling. “We zullen onze organisatie efficiënter inrichten om de consument een aangename prijs te laten betalen.” Het zal leiden tot banenverlies, maar getallen kan Marsman nog niet noemen. Het stroomlijnen van de organisatie lijkt te passen in het straatje van de nieuwe eigenaar van Wehkamp, Industri Kapital. Het private equity-fonds heeft er geen geheim van gemaakt Wehkamp over een aantal jaren weer te verkopen. “Een private equity-fonds komt om te gaan,” weet Marsman. “Maar als wij snijden in de organisatie doen we dat vooral om op prijs te kunnen concurreren. Onze winstgevendheid is en was goed.” Het is wel zo dat Industri Kapital nadrukkelijker over de schouder meekijkt dan GUS. Maar dat lag eerder aan de Engelsen. “Ze waren ons een beetje uit het oog verloren. We hebben nu echt een baas ja, maar op zich is aandacht van je aandeelhouder niet onprettig.” ■
Wehkamp is opgericht in 1952 door naamgever Herman Wehkamp. De zoon van een middenstander richtte ‘Wehkamps Fabriekskantoor’ op voor onder meer de verkoop van ‘winkeldochters’ uit de manufacturenzaak van Wehkamp sr. Herman Wehkamp had zich laten inspireren door Amerika en Duitsland, waar al postorderbedrijven waren. Na de eerste proef met matrassen, waarmee geadverteerd werd in de NCRV-gids, breidde het bedrijf vanuit een schuur in Slagharen snel uit. In 1964 verkocht hij het bedrijf aan het Engelse GUS (Great Universal Stores), dat ook postorderbedrijven in andere Europese landen bezat. “Ik vind het nog altijd jammer dat het niet is gelukt om een groot Europees bedrijf te bouwen. Het gaat in de retail toch om schaalgrootte. Elk bedrijf wilde blijkbaar zijn eigen autonomie houden.” Sinds januari 2006 is het bedrijf in handen van Industri Kapital, een Scandinavische vermogensbeheerder met een belegd vermogen van 4 miljard. Wehkamp heeft een hoofdvestiging in Zwolle en distributiekantoren in Dedemsvaart (kleine artikelen, kleding) en Maurik. In totaal werken er 700 mensen.
Enschedeër wellicht CEO bij Zwitsers voedingsmiddelenconcern Nestlé
interview | paul polman
Paul Polman drinkt geen koffie bij Starbucks (door Jan Medendorp) ‘Ik wacht voor de Starbucks, maar we gaan niet naar binnen’, staat in het sms-je van Paul Polman (50). Met bootschoenen, zonnebril en petje staat hij geleund tegen een paal. We wandelen naar een gezellig terras in het oude gedeelte van Genève. Polman is een onbekende grootheid uit Twente, nu nog CFO (chief financial officer) van het grootste voedingsmiddelenbedrijf ter wereld (met 275.000 werknemers, meer dan 100 miljard omzet), maar vanaf 20 september wellicht de allerhoogste baas van Nestlé. Van de zeven kandidaten zijn er nog slechts twee over, onder wie Polman. Hoewel Starbucks, ’s werelds grootste internationaal concern in koffiewinkels, bekend staat als uitbuiter van personeel en ook de koffieboeren niet rijk worden van levering aan deze coffeeshop op Amerikaanse leest geschoeid, moeten we volgens hem niet te veel zoeken achter zijn weigering daar naar binnen te gaan. Hij vindt het gewoon een ongezellige tent. We babbelen over Genève, dat hij waarschijnlijk nooit meer terug gaat naar Nederland en over het Nederlands elftal. Vorig jaar was hij even in Nederland om de marathon van Enschede te lopen. Toen maakte hij tijd voor Twentevisie voor een uitvoerig gesprek over zijn werk en leven (zie Twentevisie mei 2006). Nadien zijn we contact blijven houden. En nu maakt hij tijd in Genève, tussen verschillende afspraken door waaronder een presentatie in Londen van de halfjaarcijfers. Polman groeide op in een Enschedees gezin met zes kinderen (moeder woont er nog steeds), deed het atheneum op het Jacobus College, zat nog een poosje tussen de broeders in het katholieke seminarie in Apeldoorn om opgeleid te worden tot priester, maar wilde toch medicijnen studeren. Na drie keer uitgeloot te zijn, koos hij voor economie in Groningen.
Proctor & Gamble Het grootste deel van zijn arbeidzame leven stond in het teken van Proctor & Gamble waarvoor hij in veel landen werkte. Hij volgt het bedrijf nog op de voet. “Al was het alleen al omdat ze mijn pensioen goed moeten beheren,” lacht hij smakelijk. Zijn oorspronkelijke plan was om met pensioen te gaan, dankzij de gunstige bedrijfsregel dat werknemers vervroegd kunnen opstappen als leeftijd en dienstjaren samen meer dan 70 zijn. Maar toen belde zijn vriend Peter Brabeck en nodige hem uit
Twentevisie 07/2007
Paul Polman (links), op een terras in Genève, kwam op 1 januari 2006 naar Nestlé en wordt op 20 september wellicht verkozen tot CEO van ’s werelds grootste voedingsmiddelenconcern.
CFO te worden bij Nestlé. Diezelfde Brabeck was jarenlang CEO én president-commissaris en doet nu een stapje terug. De functie van CFO was niet heel logisch, want hij had wereldwijd voornamelijk in commerciële betrekkingen gewerkt. “Het mooie van mijn baan is dat als ik het antwoord niet weet, ik naar mijn medewerkers kijk en hun vraag de vraag te beantwoorden.”
Enthousiastmeren Waar Polman (zelfs niet in de verste verte familie van naamgenoot Pim) ongetwijfeld hoge ogen gooide tijdens de diverse interviews met de Raad van Commissarissen is zijn aanstekelijke manier van enthousiastmeren van mensen, zijn commercieel inzicht gekoppeld aan de wens op een verantwoorde manier te leven en te werken. Mooi voorbeeld was zijn manier om tweehonderd Nestlé-werknemers de marathon in Genève te laten lopen. Hij liet die mensen toespreken door een Amerikaanse Vietnam-veteraan die de halve wereld rondgaat met zijn rolstoel, puur op basis van mentale instelling. Hij liet al die mensen een contract tekenen dat ze de marathon zouden halen. Iedereen haalde de eindstreep, de laat-
ste deed er zeven uur over en werd met applaus opgewacht door de andere 199. “Je kunt jezelf op scherp zetten door tegen zoveel mogelijk mensen te vertellen wat je van plan bent te gaan doen. Doe het met vrienden, doe het voor een liefdadigheidsinstelling. Als je dan nog afzegt, breng je jezelf in moeilijkheden.”
Transformatie Nestlé moet in de komende jaren getransformeerd worden van een voedselbedrijf naar een bedrijf in ‘nutricien, health and wellness’. Dan moet de productrange aangepast worden, de research en development moet op die nieuwe strategie worden aangepast. “Dat is een behoorlijke klus waarover ik mijn plannen heb verteld. Maar ik zeg tegen iedereen dat ze die ander moeten nemen…” Hij staat er op het biertje te betalen. Of we hem ergens kunnen afzetten. “Welnee, ik ben met de tram.” In 2003 werd Polman door The Wall Street Journal uitgeroepen tot European Business Leader of the year. Die man wurmt zich tussen het winkelende publiek in een tram. “Vergeet je ‘hoesnummer’ nooit,” zwaait hij lachend als antwoord op de vraag die we niet stellen, maar blijkbaar duimendik op het gezicht ligt. ■
interview | rob willemsen
De beste reclame kwam van afvalgoeroe Sonja Bakker en die Bolletje kostte niets
‘Supermarktoorlog dwong (door Jan Medendorp) Bolletje als hofnar! Dat is inderdaad het beste archetype voor het bedrijf. Bolletje is paradoxaal: enerzijds een bedrijf dat tot voor kort zo gesloten was als een oester (ook voor vakbonden), nog steeds wil het bedrijf niets zeggen over omzet of winst. Anderzijds was de oude heer Ter Beek (Gerard) in de jaren vijftig al zo vooruitstrevend om beschuit in blauwe verpakking te stoppen en heel gewaagd de naam in Bolletje te veranderen. En deze maand is de nieuwe campagne gestart. Met heel ondeugende en soms zelfs prikkelende artikelen en commercials. Want ‘ik wil Bolletje chips voor bij de koffie’ en ‘ik wil Bolletje gebakken lucht’ is toch wel geinig. Zeker als de chips in de bekende ‘Pringels’-bussen zitten. Commercieel directeur Rob Willemsen (48) werkt al 23 jaar bij het familiebedrijf. Hij is verantwoordelijk voor die nieuwe campagne. Weliswaar past de nieuwe campagne in de traditie van het brutale jongetje dat op tafel sloeg en schreeuwde ‘ik wil Bolletje’. “Met de slogan ‘boer, bakker, Bolletje’ ging het over de hoge kwaliteit van het product. Deze tijd gaat heel erg over de gevoelswaarde die in een merk zit.” Na mijnheer Gerard kwam de zoon mijnheer Bertus (Ter Beek). Bij hem komt het gevoel hofnar niet direct op. Hij is grootaandeelhouder van het familiebedrijf. “We spreken hem zeer regelmatig en hij is op geen enkele manier kritisch over wat we aan het doen zijn; hij vertrouwt het volledig aan ons toe. Behalve aandeelhouder is hij ook commissaris en natuurlijk laten we zo’n grote campagne zien aan de Raad van Commissarissen. Maar dat is wat anders dan aan hem om toestemming vragen, zoals jij suggereert.”
‘ik wil Bolletje’ Natuurlijk wilde Bolletje ook verder met de beste slagzin van de eeuw: ‘ik wil Bolletje’. Normaal gesproken gaat een bedrijf met een nieuw product naar een reclamebureau om een campagne op te tuigen. “Dit is anders gegaan. We wilden terug naar onze roots. Wat zijn onze roots, wat is Bolletje? Om op die vragen antwoord te geven, zijn we een tijd bezig geweest. Het lijkt eenvoudig, maar geef maar eens antwoord op de vraag: wie ben jij nou precies? We hebben het profiel, de kern van het bedrijf, we hebben het zelf het DNA van Bolletje genoemd, opgeschreven.” Er staat een pand, er staan machines die beschuit en koekjes
Rob Willemsen, commercieel directeur van bolletje, is verantwoordelijk voor de nieuwe campagne.
Twentevisie 07/2007
ons creatiever worden' maken, er werken mensen, wat is het DNA van een bedrijf? “Dat zijn de instrumentele waardes die in een bedrijf zitten, natuurlijk zijn die van belang, maar het gaat nu om de gevoelswaarde van een merk. De gevoelswaarde die onze klanten bij het merk hebben.” Mijn gevoel: Bolletje zit er geinig uit, met de beschuiten is niets mis, leuke reclames met Rintje Ritsma, met de broertjes Van der Kerkhof. Klaar.
‘Wij maken de commercials niet om te kwetsen’ “Dat is het precies. Bolletje is van alles en nog wat. Bolletje is van een bedrijf dat alleen maar beschuit maakte een bedrijf geworden met een hele serie producten. We hebben een ontwikkeling doorgemaakt van overnames, opstarten van nieuwe producten, nieuwe markten zien binnen te dringen. Wat dus ontbrak was een eenduidig, strak gedefinieerd beeld van waar Bolletje voor staat.”
De Hofnar In die periode liep Willemsen marketinggoeroe Erik Bartels (niet geheel onomstreden overigens) tegen het lijf. “Hij bracht ons meer dan al die merkenbureaus die ons meer van hetzelfde wilden brengen. En dat wilden we precies voorkomen.” Bartels vroeg en vroeg en bleef doorvragen. “Toen hadden we de kern te pakken. Daarin stonden termen als ontwapenend, ondeugend, echt. En dat staat weer voor Pietje Bell, Dik Trom, Swiebertje. Je moet er om lachen. Een merk is een verhaal en dat verhaal bestaat uit archetypes. Archetypes zijn personen of gevoelens die altijd door een verhaal heen lopen. Dat zit in ons onderbewuste, dat is cultuurongebonden. In films, in religie, in alle verhalen komen ze steeds terug: rebel, held, oermoeder. Een van de archetypes is de hofnar. En dat past erg goed bij Bolletje. Als je het archetype gedefinieerd hebt, dan moet je daar producten bij maken, verpakkingen verzinnen, commercials bedenken.” Bolletje als Hofnar dus: “Er zijn heel veel serieuze producten, heel veel bedrijven die zich heel erg serieus nemen, maar er zijn ook gevoelens van vrolijkheid en plezier en die kant laten wij zien.” Ondersteund met pesterige, soms zelfs ietwat seksistische commercials (van slechts tien seconden). “Als je dat op de goede toon doet, dan gaat het goed. We hebben in het verleden ook wel eens dingen gedaan waarvan we dachten ‘nou als dat maar goed gaat’. Dat ging eigenlijk altijd goed. Het is net als bij mensen,
Twentevisie 07/2007
sommigen kunnen in gezelschap zonder problemen een schuine mop vertellen, anderen niet. Wij maken de commercials niet om te kwetsen en dat weten de mensen.”
Sonja Bakker Volgens Willemsen is de nieuwe stijl van Bolletje “ontmarketieren, de gladdigheid eraf halen, precies vertellen wat het nou is, op een beetje spannende manier.” Een grap met serieuze ondertoon. Dat komt bijvoorbeeld terug in ‘ik wil Bolletje koek als ontbijt’. “We hebben verwenproducten die alleen maar lekker zijn. Maar we hebben ook functionele producten, zoals knäckebröd, roggebrood, beschuit. Veel kinderen ontbijten slecht of niet. Wij hebben nu een koek gemaakt die exact dezelfde voedingswaarde heeft als een bruine boterham met halvarine en hagelslag.” En laat nou de afvalgoeroe van Nederland Sonja Bakker bij herhaling zeggen dat sommige producten erg goed zijn. Dat kan geen toeval zijn, maar dat is het wel als we Willemsen moeten geloven. “Ik zei al dat we producten hebben die in een verantwoord voedingspatroon erg goed passen en zij heeft daar ongevraagd veel positieve publiciteit aan gegeven. Daar hebben we haar voor bedankt. Nee, ze heeft geen factuurtje gestuurd. We hebben een grote advertentie geplaatst waarin we haar bedankt hebben.” Logisch want als gevolg van de aanbevelingen van Bakker ging de omzet van een aantal producten sterk omhoog.
Supermarktoorlog Bolletje wil jaarlijks vier, vijf nieuwe producten in de schappen leggen. “We weten natuurlijk dat niet alle producten zullen slagen; we weten jammer genoeg nooit welke dat zijn. Op dit moment reageert de handel erg enthousiast op onze producten, ze zijn blij met de toon en blij dat de nieuwe producten niet meer van hetzelfde zijn. Nee, we willen niet een groot Bolletje-schap in de winkels. We willen juist op zoveel mogelijk verschillende plekken liggen, bij het brood, broodbeleg, koek, babyvoeding. We willen op nog meer plekken komen te liggen, we willen ook daar anders in worden: niet categoriebepalend.” De winkels en de consumenten (dankzij Sonja Bakker) zijn dus enthousiast. “We hopen op een omzetgroei van vijf, zes procent.” Op de nieuwe producten zit meer marge dan op de gewone beschuit waarvan de prijs als gevolg van de supermarktoorlog zwaar onder druk kwam te liggen. “De supermarktoorlog heeft iedereen in de super-
marktwereld heel veel geld gekost. Maar het was nodig omdat er een marktcorrectie moest plaatsvinden. De supermarktoorlog heeft de zaken weer op scherp gezet, het heeft ons gedwongen nog harder, nog beter na te denken, nog creatiever te werk te gaan.
Grondstoffen Na de supermarktoorlog dreigt er een nog groter probleem: de structurele flinke toename van de grondstofprijzen. “Onze bloemleverancier, veruit onze grootste toeleverancier, heeft al gemeld dat de stijging van de prijzen zal doorzetten in de komende jaren. Grondstoffen als bloem gaan met 50% omhoog, chocolade wordt 30% duurder, noten 30% in de plus. Dat betekent dat onze producten in prijs met vele eurocenten zullen stijgen.” “In de afgelopen jaren zijn de levensmiddelen in verhouding erg goedkoop gebleven. Het deel van het inkomen dat mensen besteden aan voeding is teruggelopen. En dat kwam onder meer door de goedkope grondstoffen. Dat is nu voorbij. In China en India beginnen ze meer te consumeren. En anderzijds is er verdringing op de plaats waar grondstoffen worden verbouwd. Bijvoorbeeld biodiesel, waar ook grondstoffen voor nodig zijn die verbouwd worden op plekken waar normaal graan of rogge voor onze producten groeien. En op stijgende markten komen ook altijd speculanten af.” Ongeveer tweederde van alle producten van Bolletje wordt onder de merknaam Bolletje verkocht. Daarnaast maakt Bolletje onder meer voor Albert Heijn ook het huismerk beschuit. Willemsen bestrijdt dat het dezelfde beschuiten zijn. Onze Bolletje-beschuit heeft een andere structuur, een andere receptuur en hij is dikker en onze beschuit heeft een inkeping.” ■
Gerardus Johannes ter Beek (1843-1933) begon in 1867 een bakkerswinkel aan de Grotestraat in Almelo. In dat pand zit nu Bolletje Winkel & Koffieschenkerij en het bakkerijmuseum De Meelzolder. In 1954 verhuisde de bakkerij naar de Turfkade. Bolletje heeft in de afgelopen jaren diverse overnames gedaan, de vestigingen in Heerde (Arks Bakkerijen, 125 werknemers die koekjes en knäckebröd bakken) en Amsterdam (Jaffa Bakkerijen, 60 werknemers die pitabroodjes en bagels maken) zijn daar nog aan te danken. In Almelo werken ongeveer 350 mensen.
11
TNT Fashion Group waarschuwt voor forse prijsstijgingen in kledingsdistributie
interview | kleding
Transport in verdomhoekje ingehaald. Het werk ‘binnen vier muren’ bestaat uit opslag, orders gereed maken en licht werk als labels naaien, prijskaartjes bevestigen, borduurwerk en reparaties. Het order ‘picken’ gebeurt volledig computergestuurd. De medewerkers lopen, aan de hand van de aanwijzingen van hun polscomputers, met hun winkelwagentjes via de meest optimale weg door de magazijnen om snel de juiste order samen te stellen. “Voor sommige klanten heeft TNT Fashion Group meer dan 40.000 verschillende producten liggen.” Een deel van de klanten vraagt uitsluitend om winkelbevoorrading, andere willen dat TNT Fashion Group de productie van de orders in bijvoorbeeld China of India bewaakt en er tevens voor zorgt dat de goederen ook daadwerkelijk op de afgesproken datum worden geleverd. “Zo ligt bijvoorbeeld de totale Europese voorraad van het sportkledingmerk FILA bij TNT Fashion Group in Roosendaal opgeslagen. Het samenstellen van een folder in bijvoorbeeld Italië zorgt voor een stroom van orders van individuele winkels. Binnen twee of drie dagen kunnen deze hun spullen in ontvangst nemen.”
Amerikanen
Cor Noorlander, directeur van TNT Fashion Group, voorziet grote problemen door regelgeving in de transportsector.
(door Niko Wind) Cor Noorlander, directeur van TNT Fashion Group (het vroegere Bleckmann), voorziet op korte termijn een explosieve stijging (minstens 10%) in de kosten van de belevering van de detailhandel. “De belangrijkste reden voor deze kostenexplosie is gelegen in het besluit binnen het beroepsgoederenverkeer om overwerk wettelijk te reduceren. Dit betekent voor alle chauffeurs een forse beperking van de mogelijke werktijd en daarmee een inkomstendaling. Maar het brengt ook de transporteurs in de problemen omdat hierdoor de krapte op de arbeidsmarkt nog verder zal toenemen; het beroep van chauffeur zal financieel namelijk minder aantrekkelijk worden.” Een tweede punt van zorg betreft de steeds stringentere eisen die gemeenten stellen aan de belevering van winkels. “De steeds krappere vensterTwentevisie 07/2007
tijden maken de belevering van de detailhandel steeds moeilijker en kostbaarder.” De gemeenten moeten, in de ogen van Noorlander, eindelijk eens gaan inzien dat door dit beleid steeds meer winkeliers uiteindelijk de binnensteden zullen ontvluchten en hun heil gaan zoeken in megawinkelcentra, aan de rand van de steden. Om de overlast in de steden te verminderen, heeft TNT Fashion Group een groot aantal steunpunten in gebruik genomen, waar de goederen uit grote vrachtwagencombinaties worden overgeladen in bestelauto’s en kleinere vrachtwagens. “Op deze wijze kunnen we vrachten combineren en binnen de venstertijden meer winkels beleveren.”
Focus op logistiek Tien tot vijftien jaar geleden bestond de operatie bij Bleckmann voor 90% uit transport van kleding (vooral hangend). Inmiddels hebben de logistieke activiteiten het transport qua omvang nagenoeg
TNT Fashion Group profiteert van het groeiend aantal - vooral Amerikaanse - bedrijven die naar Europa willen exporteren. Nederland heeft daarbij vanwege het gunstige belastingklimaat en (in de ogen van de Amerikanen) prima infrastructuur een streepje voor. De keuze gaat dan veelal tussen TNT Fashion Group en DHL, omdat dit onder meer de enige twee bedrijven zijn die met hangend vervoer heel Europa kunnen afdekken. In deze concurrentiestrijd heeft TNT Fashion Group - naar eigen zeggen - een voordeel vanwege haar specialisatie en reputatie. Het aantal buitenlandse klanten groeit gestaag, maar Noorlander verwacht dat ook steeds meer Nederlandse merken en winkelketens (die de distributie nu nog zelf verzorgen) dit zullen gaan overdragen aan gespecialiseerde bedrijven. “De druk die privé-investeerders uitoefenen op verworven bedrijven om zich uitsluitend te richten op de kernactiviteiten speelt ons daarbij ook in de kaart.” ■ TNT Fashion heeft vestigingen in: Oldenzaal (7), Hengelo, Almelo, Helmond, Breda, Roosendaal, Amsterdam en Vianen. Het bedrijf heeft ruim 500 vaste medewerkers in dienst en gemiddeld 300 oproepkrachten.
13
interview | lex hoogduin
‘De meeste klanten zijn niet geïnteresseerd in aandelen of beleggen, die willen een financiële planning’
(door Jan Medendorp) Bestuursvoorzitter Loek de Vries van Koninklijke Ten Cate sprak in de studio van RTV Oost de beurscommentator aan op de tegengestelde adviezen van Rabo-bedrijven als IRIS en Securities. Bij IRIS is onlangs aangetreden Lex Hoogduin. Twentevisie toog naar Rotterdam voor zijn antwoorden over analyses, commentaren en adviezen.
Lex Hoogduin is chief economist van Robeco én directeur van IRIS
Per 1 december 2005 is Lex Hoogduin (51) de bijkans heilig verklaarde Jaap van Duijn opgevolgd als Chief Economist van Robeco. Van Duijn was daarnaast ook beheerder van het Robecofonds en dus actief belegger. En die functies botsten wel eens. Na de beurskrach van 2000 heeft Van Duin direct gezegd dat het allemaal wel goed zou komen. Hij kreeg gelijk.., uiteindelijk. Mede om belangenverstrengeling te voorkomen is gekozen voor een scheiding van de functies. Professor dr. Hoogduin was tot zijn overstap directeur van de divisie Wetenschappelijk Onderzoek bij de Nederlandsche Bank. “Ik was al jaren klant, maar kende Robeco als bedrijf nauwelijks.” Hoogduin is gepromoveerd op de rol van onzekerheid in de economie en hoe dat beslissingen beïnvloedt. “En als dat ergens het geval is, dan is dat op de financiële markten. Het heeft mij altijd gefascineerd hoe mensen daar beslissingen nemen.” Hoogduin was jarenlang het oogappeltje van wijlen Wim Duisenberg die hem ‘meenam’ naar de Europese Centrale Bank. Hoogduin heeft in diverse functies wel te maken gehad met beurzen en natuurlijk vooral met rentes, maar individuele aandelen staan verder van zijn belevingswereld. “Dat is voor mij betrekkelijk nieuw, Maar ik ben ook niet degene binnen IRIS die zich daar mee bezig houdt.”
Drie petten
14
Lex Hoogduin is gepromoveerd op de rol van onzekerheid in de economie en hoe dat beslissingen beïnvloedt. “En als dat ergens het geval is, dan is dat op de financiële markten. Het heeft mij altijd gefascineerd hoe mensen daar beslissingen nemen.”
IRIS staat voor Institute for Research and Investment Services BV, een onafhankelijke joint venture van Robeco en Rabobank. De Rabo-beleggingsadviseurs in den lande die werken voor particuliere klanten worden geacht de adviezen van IRIS (waar, op de zesde etage in de Rotterdamse Robeco-wolkenkrabber, zo’n veertig mensen voor werken) te volgen. Van de IRIS BV is Hoogduin ook directeur, daarnaast werkt hij nog steeds als hoogleraar Monetaire Economie en Financiële Instellingen aan de Universiteit van Amsterdam. “Ze willen bij Robeco graag dat ik dat werk blijf doen.” Drie petten draagt hij dus. “Als Chief Economist volg ik de economische ontwikkelingen wereldwijd, ik interpreteer, bekijk wat dat betekent voor de financiële markten en probeer antwoorden te geven op strategische vragen als in welke landen moet je zitten, in welke sectoren?” Hoogduin benadrukt dat zijn visie bij Robeco niet hoeft te worden gevolgd door de beleggers. “Mijn visie is slechts een onderdeel van de informatie waarop de fondsmanagers van Robeco zich baseren.” En die visie van Hoogduin is niet uitsluitend
Twentevisie 07/2007
Twentevisie 07/2007
bestemd voor Robeco-medewerkers, vooral institutionele instellingen (zoals pensioenfondsen die miljarden te beleggen hebben) zijn erg geïnteresseerd.
‘Delete’ Er verschijnt dagelijks een enorme stroom aan beursinformatie met onderzoek, analyses, commentaren. Ook op de computer van Hoogduin verschijnt dat automatisch. “Mijn delete-knop is de meest gebruikte toets,” lacht hij. “Ik probeer echt een eigen mening te vormen. Ik zoek eigen bronnen in bijvoorbeeld de academische wereld, ik bemoei me meer met de centrale banken, het IMF en ik probeer juist weg te blijven van de dagelijkse hectiek.” Hoogduin is natuurlijk een dure jongen voor Robeco, maar hij heeft het bedrijf ook geld bespaard. Zo liet hij direct een duur informatiescherm (“1500 dollar per maand”) weghalen. IRIS (en dan het strategieteam) waar hij dus formeel de baas van is, gebruikt hij vooral als een soort sparringpartner in zijn rol als chief economist van Robeco.
‘De meeste mensen horen graag bij de kudde, dat is wat veiliger’ Bij Robeco wordt in kleine, zelfstandige, competitieve beleggingsteams (bijna alles wordt gemeten bij Robeco) gewerkt. Dan kun je dus (als klant) geluk hebben of juist niet. “Niet iedereen heeft dezelfde kwaliteiten; we proberen de beste mensen in huis te halen, maar het is net zoals in alle takken van sport: je hebt goede, je hebt heel goede en je hebt minder goede.” Hoewel het bijna opvallend is hoe de adviezen van alle banken en beleggingsinstituten over het algemeen wel heel erg op elkaar lijken. Glimlachend: “De meeste mensen horen graag bij de kudde, dat is wat veiliger.”
Oostelijke fondsen Wim Steenkamp is beleggingsadviseur (van de Rabobank) van 2006 geworden. “Dat weet ik, daar was ik bij.” Steenkamp ontmoet in de studio van RTV Oost regelmatig CEO’s van oostelijke bedrijven als Ten Cate, Wavin, TKH, Oranjewoud, Grolsch met wie hij dan ook praat. Maar waar die Robeco-teams zelfstandig werken, moeten de Rabo-mensen zoals Steenkamp uitsluitend naar IRIS luisteren. Hoogduin reageert door te zeggen dat er gekozen is voor bepaalde kennisstructuren, centralisatie voor de retailklant. Maar waar het natuurlijk vooral om draait is de zorgplicht die financiële instellingen tegenwoordig hebben als gevolg van een paar affaires (ook bij de Rabobank, denk aan ‘Doetinchem’) van beleggingsmensen die hun eigen weg gingen. Dat heeft de bank veel geld gekost. Dan maar de veilige weg en individuele kennis onbenut laten, lijkt het beleid.
IRIS Erger nog, de mensen van IRIS volgen sommige individuele fondsen zoals Wavin en Oranjewoud niet eens, dus daar kan Steenkamp in dit blad of uitzendingen van RTV Oost nooit een advies over geven. Vooral in het geval van Wavin is dat sneu, want het aandeel was (na een moeilijke start) een succesnummer op de beurs. “Wij doen wat de Rabo Private Bank ons vraagt. Als die ons vraagt om meer aandelen te volgen, dan doen we dat. Maar de tendens is juist dat wij op hun verzoek minder individuele aandelen volgen. De research richt zich meer op beleggingsfondsen. Veruit de meeste retailklanten zijn niet geïnteresseerd in aandelen of beleggen op zichzelf. Die willen op een bepaald moment een bepaald vermogen hebben, voor de studie van hun kinderen, voor hun pensioen. Die klanten zijn veel meer bezig met financiële planning.” Volgens Hoogduin is het juist een probleem van veel beleggers dat ze in hun eigen markt beleggen, “waardoor ze niet optimaal risico’s spreiden. Het is veel beter om ook internationaal een gespreide portefeuille te hebben, als het in Nederland slecht gaat, gaat het in andere landen wellicht wel goed.” Om een advies te formuleren heeft IRIS een aantal bouwstenen, zoals Hoogduin dat noemt. “We doen bijvoorbeeld aan technische analyse, we proberen uit te rekenen wat een bedrijf waard is, we kijken naar factoren als seizoenpatronen. Net zoals bij alle banken worden de prestaties van de beleggingsteams en de ‘bouwstenen’ nauwlettend in de gaten gehouden. “Af en toe moet je net als bij een auto grootonderhoud, doen. Ik wil volgend jaar door een externe partij, dat moet je niet zelf doen, laten onderzoeken hoe goed IRIS het doet.”
Securities Om het nog ingewikkelder te maken bestaat binnen de Rabobank de afdeling Securities. Die geven ook ‘onafhankelijk’ en daarom af en toe adviezen die niet parallel lopen met IRIS. Zoals in het geval van Ten Cate toen IRIS ‘verkopen’ adviseerde en Securities het aandeel op ‘kopen’ had staan. De Vries van Ten Cate was woedend. “Daar kan ik best iets bij voorstellen. Te veel verschillende geluiden is niet goed, maar IRIS richt zich op de retail en Securities op de institutionele belegger, dus de klant krijgt niet twee verschillende adviezen van Rabo-bedrijven achter elkaar.” Nee, maar De Vries organiseert ‘roadshows’ voor beide partijen. “Je kunt dezelfde informatie hebben, maar de interpretatie kan verschillen.”
Het ROtterdamsch BEleggings COsortium is in 1929 opgericht en is met een beheerd vermogen van circa 140 miljard de grootste beleggingsspecialist in Nederland. Robeco is een zelfstandige dochteronderneming van de Rabobank.
15
achtergrond | beurs
Wegener en Stork zullen uit OAX verdwijnen
Het Rabo-beleggingsspel is een simpel maar leuk spel dat we spelen tijdens het maandelijkse radiocafé Memphis. Bezoekers kunnen een formulier invullen, anderen kunnen meespelen via internet (www.twentevisie.nl) en de vraag beantwoorden hoe hoog de AEX en sinds dit seizoen ook de OAX zullen staan bij het volgende café op 2 oktober. De winnaar van augustus was de heer A. Grijpma uit Enschede met een voorspelling van 517.4. Maar hij kon tijdens de bijeenkomst op 28 augustus niet aanwezig zijn, hij zal het kistje wijn thuisgestuurd krijgen. Wim Steenkamp, beleggingsadviseur van de Rabobank Midden-Twente (links) geeft tekst en uitleg aan Martin Steenbeeke.
’Campingcrash laat OAX onberoerd’ (door Jan Medendorp) De financiële ellende van de afgelopen maanden is te wijten aan de Amerikaanse hypotheekcrisis, hierover zijn veel krantenpagina’s gevuld. “Wij hebben het advies voor aandelen verlaagd naar neutraal, zonder overigens paniekvoetbal te spelen. Daarvoor zijn macro-economische factoren en de waardering van aandelen verantwoordelijk. Opvallend is dat de OAX, de index van beursgenoteerde oostelijke ondernemingen, slechts beperkte schade heeft opgelopen,” zegt Wim Steenkamp, beleggingsadviseur van de Rabobank Midden-Twente.
TKH moest een flinke tegenvaller incasseren vanwege een magere margeprognose voor het segment bandenbouwsystemen, onderdeel van de Machinegroep. “Juist de bandenbouwmachines zijn de motor achter de groei van TKH. Daarom werd het aandeel genadeloos afgestraft; de hoogste koers van 23,50 was op 20 juli, de laatste koers dit jaar op 16,30 half augustus. Wij hebben het advies verlaagd naar ‘houden’. En dat is te danken aan een mooie overname in Frankrijk. Dat nieuwe kabelbedrijf CAE zal in de tweede helft van dit jaar al bijdragen aan de winst.” TKH verwacht dit jaar 15 tot 20% meer winst te boeken dan vorig jaar.
“Dat de OAX niet zo veel te lijden heeft onder deze crisis heeft drie oorzaken: het ontbreken van financiële waarden binnen deze index; nichespelers als Oranjewoud en Nedap zijn ongevoelig voor dit soort crises en de overnamebiedingen op Stork en Wegener leiden de aandacht af.” Grolsch, TKH en Ten Cate daalden wel flink. “Wat betreft Grolsch is er niet echt een aanwijsbare reden, maar het koersverloop is wel teleurstellend in vergelijking met andere voedingswaarden zoals Heineken, Wessanen en Nutreco.” Grolsch versterkte zijn positie in Australië dankzij een belang van 10% in de brouwer Premium Beverages. “Grolsch staat op kopen, maar er wordt wel veel geduld gevraagd aan de beleggers,” glimlacht Steenkamp
Ten Cate heeft een winststijging geboekt van 20% en wist mooie orders te melden vanuit de VS voor brandwerende uniformen. Er wordt een verdere verbetering van de resultaten in de
Index 12/31/06 7/16/07 31.08.07 Verschil sinds Verschil sinds 16-07-2007 31-12-2006 AEX 495,59 561,90 522,73 -6,97% 5,48% AScX 689,41 860,97 790,01 -8,24% 14,59% OAX 350,80 423,19 416,16 -1,66% 18,63% Stork 39,78 48,00 47,56 -0,92% 19,56% Kon. Grolsch 31,40 32,50 28,36 -12,74% -9,68% Nedap 27,75 36,40 35,00 -3,85% 26,13% Kon. Ten Cate 23,21 33,74 28,48 -15,59% 22,71% Wegener 10,99 19,59 17,65 -9,90% 60,60% Oranjewoud 4,94 6,25 6,00 -4,00% 21,46% TKH Group 16,03 22,46 19,05 -15,18% 18,84% Wavin 14,80 18,25 17,21 -5,70% 16,28% AlterNext Reesink 98,95 120,00 112,90 5,92% 14,10%
Twentevisie 07/2007
actuele koers
tweede helft van dit jaar verwacht. De eerder uitgesproken winstgroei van 25% houdt Ten Cate overeind. Toch is Steenkamp niet heel enthousiast, het aandeel staat bij hem op ‘verkopen’. De slag om Stork zal binnenkort een climax bereiken. Zowel de Britse investeringsmaatschappij Candover als het IJslandse bedrijf Marel wil het bedrijf kopen en van de beurs halen. Candover heeft de steun van het bestuur en heeft daardoor slecht 50% van de aandelen plus 1 nodig. Zonder steun van het Stork-bestuur heeft een aandeelhouder driekwart van de aandelen nodig om een besluit door te drukken. Candover heeft een bod gedaan van 47 euro. Marel zou het bod van Candover kunnen torpederen met een bod van minimaal 49,35 euro, dan zijn andere grootaandeelhouders Centaurus en Paulson weer vrij in hun keuze.
datum
naam fonds
koopkoers
stijging/ stand huidige daling (%) benchmark benchmark
stijging/ daling (%)
05-jan
Ordina
17,11
17,94
4,85
681
694
1,91
AMX
12-jan
Grolsch
30,00
29,20
-2,67
720
787
15,00
AscX
19-jan
ASML
19,55
18,88
-3,43
506
536
5,93
AEX
26-jan
Crucell
20,93
17,91
-14,43
691
738
6,80
AMX
02-feb
TomTom
31,65
44,10
39,34
507
526
3,75
AEX
09-feb
SBM
27,66
28,27
2,21
508
520
2,36
AEX
23-feb
Aegon
15,28
14,59
-4,52
510
546
7,06
AEX
09-mrt
TKH Group
16,20
19,84
22,47
729
787
7,96
ASCX
benchmark
30-mrt
ING
30,92
29,90
-3,30
510
520
1,96
AEX
20-apr
TNT
33,65
32,95
-2,08
536
533
-0,56
AEX
27-apr
Wolters Kluwer
21,25
22,37
5,27
531
535
0,75
AEX
04-mei
Ahold
9,50
9,57
0,74
533
520
-2,44
AEX
18-mei
Laurus
3,30
4,43
34,24
817
812,5
-0,55
AscX
18-mei
Wessanen
11,94
11,70
-2,01
738
713
-3,39
AMX
01-jun
TomTom (extra)
34,01
44,10
29,67
544
526
-3,31
AEX
08-jun
Ballast Nedam
40,02
33,90
-15,29
812
787
-3,08
AscX
15-jun
Royal Dutch Shell A
29,50
27,15
-7,97
552
516
-6,52
AEX
22-jun
Fortis
31,22
27,22
-12,81
546
520
-4,76
AEX
22-jun
Aalberts
20,41
18,00
-11,81
730
715
-2,05
AMX AEX
27-jul
DSM
36,46
37,50
2,85
527
520
-1,33
03-aug
Unilever
21,84
22,20
1,65
516
520
0,78
AEX
03-aug
Univar
50,00
52,80
5,60
516
520
0,78
AMX
27-jul
Randstad
48,40
42,96
-11,24
527
520
-1,33
AEX
08-aug
call AEX 500 12-2007
32,00
40,90
27,80
503
520
3,38
AEX
call AEX 550 12-2007
9,05
11,75
29,80
503
520
3,38
AEX
15-aug
Arcelor Mittal
41,30
47,00
13,80
507
520
2,56
AEX
17
Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl
column | financieel accent
‘De accountant in 2010’: naar Online Portal Services (OPS) Het beroep van accountant is in beweging. De branche staat aan de vooravond van grote veranderingen en bevindt zich daar in een aantal gevallen al middenin. Nieuwe regelgeving, toenemend overheidstoezicht, verdergaande internationalisering, outsourcing, XBRL, toenemende kwaliteitseisen en nieuwe technologische mogelijkheden dwingen accountantskantoren tot het maken van keuzes.
Strategische keuzes In een voorgaand artikel hebben we gememoreerd dat niet ieder accountantskantoor tot dezelfde strategische keuze komt. Het is lastig om als accountantskantoor alles te blijven doen, zeker als het kantoor een relatief beperkte omvang heeft. Voor grote(re) kantoren (100+) ligt dat relatief eenvoudiger.
Online dienstverlening Eén aspect uit al deze veranderingen valt met name op. De dienstverlening van de accountantsorganisaties breidt zich voor de standaard dienstverleningsprocessen binnen de kantoren uit richting online. Met name in het MKB zullen werkzaamheden als het samenstellen van jaarrekeningen, het opstellen van de belastingaangiften en het verwerken van de salarisstroken online gaan plaatsvinden. Deze werkzaamheden worden verwerkt met behulp van de backoffice systemen op het kantoor. De cliënt zal de aanlevering en goedkeuring van de mutaties en documenten online verrichten. De communicatie tussen accountantskantoor en cliënt zal gaan verlopen middels een portal. De online dienstverlening is daarmee een verlengstuk geworden van het traditionele (accountants)proces. Uiteraard zal de accountant ervoor moeten zorgen dat hij naast ‘Online’, ook ‘On eye’ blijft met zijn cliënten.
Outsourcen financiële administratie Indien een accountantskantoor volledig online werkt, met andere woorden: alle gebruikte applicaties worden voor zover mogelijk webbased aangeboden, biedt dit met name in het MKB weer nieuwe kansen. De aloude standaardwerkzaamheden binnen een kantoor zullen met inzet van allerlei webbased software applicaties verminderen, althans efficiënter kunnen worden afgewerkt. Het biedt nieuwe kansen waar we spreken over Twentevisie 06/2007
outsourcen van het complete financiële proces. Accountants zijn goed uitgerust om het financiële proces zo efficiënt en goed mogelijk te laten verlopen. Wanneer dit proces zodanig wordt gestandaardiseerd en geoptimaliseerd, kan het voor ondernemingen in het MKB aantrekkelijk zijn om het administratieve proces uit te besteden.
Bent u ook geïnteresseerd in online dienstverlening, outsourcen, of de nieuwe kijk op dienstverlening, vraag er uw accountant naar. n Het eerste arikel ‘De accountant in 2010’ vindt u in het maart nummer 2007 van Twentevisie.
Accounting Services Een businessunit binnen het accountantskantoor (Finance & Control unit) houdt zich dan bezig met het overnemen van administratieve activiteiten of delen daarvan. Voorbeelden van deze administratieve activiteiten zijn inkoopadministratie, crediteurenadministratie, grootboekadministratie, projectadministratie, rapportages (maandelijks), pre-auditing en samenstellen van balansdossiers ten behoeve van de accountant. Door een efficiënte aanpak wordt de administratie meer en meer een instrument dat managementinformatie verschaft.
Business case Oursourcen is ‘in’. Echter uitbesteden is wel iets wat je moet willen. Een ondernemer moet het als een kans zien en niet als een bedreiging. Zeker in tijden van kostenbeheersing lijkt outsourcen een soort medicijn om tot een beter rendement te komen. Voor het opstellen van een business case: ‘Is outsourcen wel of niet interessant voor uw onderneming?’ dienen wel de onderliggende redenen voor het outsourcen te worden benoemd. Naast kostenbesparing kunnen dit zijn: continuïteit van uw financiële proces, ontbreken van kennis en opleiding binnen uw bedrijf, kwaliteit van de managementrapportages, focussen op core business etc. Voordat besloten wordt (delen van) het administratieve proces uit te besteden, dienen de processen te worden doorgelicht met behulp van een scan. De huidige situatie wordt in beeld gebracht (een nulmeting) en vervolgens wordt met de ondernemer bepaald hoe de processen verlopen nadat tot uitbesteding is overgegaan. De dienstverlening wordt vastgelegd in een service level agreement, zodat accountantskantoor en ondernemer precies weten wat er van elkaar verwacht wordt en tegen welke prijs.
L.G.H. (Rene) Scholten AA Directeur Ten Kate & Huizinga
Tenslotte Online Portal Services en Outsourcing. Een nieuwe kijk op dienstverlening.
H.J.J. (Henry) Janssen AA MKB adviseur vestiging Enschede
19
interview | wim van der leegte
Pa Van der Leegte werkte al bij de Philips Machinefabriek (door Jan Medendorp) Tien jaar lang had Philips de divisie ETG (Enabling Technologies Group) in de etalage staan. En tien jaar lang wilde Wim van der Leegte van de VDL-Groep de machinefabriek graag overnemen. “Ik zei tegen Gerard Kleisterlee (vroegere bestuursvoorzitter Philips) ‘ik ben de beste kandidaat voor jouw medewerkers’, dat vond hij ook, ‘maar je betaalt te weinig’, zei hij dan.” Eind vorig jaar kwam het er van. “Wat ik betaald heb? Een klein beetje goodwill.” Van der Leegte is in zijn nopjes met zijn grootste acquisitie ooit. In Almelo zijn ze waarschijnlijk ook blij, maar er moet nu wel geld verdiend worden. Geen betaalde koffiepauzes meer en vergaderen is prima, maar wel buiten werktijd (ook de ondernemingsraad). Twentevisie toog naar Eindhoven, sprak met Van der Leegte over logo’s, ETG en de Nederlandse industrie.
Tienjarige jacht op Machinefabriek levert VDL geen windeieren op
In zijn eigen jaarverslag schrijft Van der Leegte: ‘Met de overname van ETG is een significante groei in het hightech segment van de sector gerealiseerd. Met 1650 medewerkers en 270 miljoen euro omzet in 2006 is dit de grootste overname in de geschiedenis van de VDL-Groep. Naast vestigingen in Eindhoven en Almelo heeft ETG ook twee hightech modulebouwvestigingen in Singapore en China die een nieuwe dimensie geven aan de internationale activiteiten van de VDL-Groep’. In het glossy businessblad Quote begin dit jaar zegt Van der Leegte te rekenen op een recordwinst in 2007: ‘Met mijn juist gekochte fabrieken kan mij niets gebeuren, 2007 wordt een topjaar voor VDL. Let maar op’. VDL had in 2006 een omzet van 1,1 miljard en een winst van 64 miljoen, voor 2007 wordt gerekend op 1,5 miljard omzet (met nu in totaal 7.500 werknemers in dertien landen). Pfff, mijnheer Van der Leegte. Philips wil al tien jaar van ETG af, de sfeer in het Almelose bedrijf was om te snijden, vakbonden liepen af en aan en of dat nog niet alles is, eist u dit jaar al 5% rendement, iets wat ETG zelfs in de goede jaren niet haalde: “Ik kan flinke synergievoordelen halen met het vullen van de machines. Zowel VDL als ETG doet toelevering. De grootste klant van ETG is ASML; ook VDL werkt voor ASML. ETG maakt meer modules voor ASML, VDL maakt plaatwerk voor ASML. Nu doen we dat in een breder geheel. Je wilt synergievoordelen horen? ETG heeft een lasermachine die tot voor kort voor ongeveer een derde gevuld was. Nu voor honderd procent, ja met werk dat VDL heeft binnengebracht.”
ICT Met ETG heeft Van der Leegte ook, zoals hij dat zo mooi in het jaarverslag schrijft, hoogwaardige techniek in het concern gebracht. “We praten het eerst over nanometers in ons bedrijf.” Van der Leegte heeft weinig veranderd aan het bedrijf. “Het loopt goed, dan moet je ook niet gaan hakken. Ze draaien beter dan ik vooraf gesteld had, ze moeten 5% van de omzet verdienen, dat gebeurt nu.” De
20
Wim van der Leegte van VDL is in zijn nopjes met zijn grootste acquisitie ooit, de machine fabriek ETG.
Twentevisie 07/2007
Twentevisie 07/2007
hele ETG-divisie zal dit jaar naar verwachting van Van der Leegte zo’n 275 miljoen euro omzet bijdragen. Dankzij de synergie, dankzij investeringen die VDL gedaan heeft. Dankzij wellicht zijn motiverende toespraak op het sinaasappelkistje niet lang na de overname. “Voor Philips was ETG natuurlijk een klein deel in een heel groot bedrijf. Dan blijft de managementaandacht beperkt tot de algemene cijfers. ETG is bij ons een belangrijke poot.” Maak niet de fout een meesmuilende opmerking tegen Van der Leegte over Philips te maken. In alle vestigingen van VDL (en waarschijnlijk ook bij hem thuis) hangt aan alles met een stekker het merk Philips. Voor Van der Leegte geldt ook nog het aloude adagium ‘koopt Nederlandse waar, dan helpen wij elkaar’. “Philips heeft met de overname van ETG natuurlijk een geweldige kandidaat gezocht voor haar medewerkers, dat is een compliment voor Philips. Het bedrijf is niet voor de hoogste prijs gegaan. Ik weet dat er kopers zijn geweest waaraan ze ETG niet verkocht hebben, die wel veel meer geld boden.”
Philips Kom dus niet aan Philips, dat zit diep. Voordat zijn vader in 1953 VD Leegte Metaal oprichtte, werkte hij bij... de machinefabriek (ETG) van Philips in Eindhoven. “Nee, daarom heb ik het niet gekocht, je moet niet iets kopen op emotionele gronden, maar ik vind het wel een mooi verhaal.” Van der Leegte overweegt het pand aan de Schootsestraat waar zijn vader in 1953 is begonnen, te kopen. “Het is nu een brommerwerkplaats.” Even stil. “Ach, wat moet er ik mee?” Zijn nicht, tevens woordvoerder van de VDL-Groep, bemoeit zich nu met het gesprek: “Net als Philips gedaan heeft: er een museum in vestigen, het VDL-museum. Het zou jammer zijn als het zou worden afgebroken.” Resoluut afwijzend: “Er staat nu een huis voor dat er vroeger niet stond.” Terug naar Philips. Toen de oude heer Van der Leegte opstapte bij Philips kwam zijn chef langs om hem op zijn donder te geven dat hij was opgestapt. “Toen hij begreep dat mijn vader niet zou terugkomen bij Philips, liet hij vier jaar lang jaarlijks vijfhonderd gulden bezorgen. Als ondersteuning.” En Philips is sinds de eerste dag een klant van VDL. In 1966 kwam Wim in het bedrijf, dertien jaar later (1979) begon de echte groei. “Mijn vader was een technieker, die keek niet naar opbrengsten, had alleen oog voor het product. Ik vind een product pas mooi als ik er wat mee verdien.”
Tovenaar Hij is geen tovenaar, bezweert hij. “Met een open communicatie haal je het optimale uit de mensen. Ik laat zien waar het om gaat. Als we een verliesorder hebben, dan vraag ik ‘zou je dat thuis ook zo doen’. Nee natuurlijk, waarom dan wel hier? Ik heb de mensen in Almelo verteld dat ze zich optimaal moeten inzetten; ik heb gezegd dat het verleden niet zo positief geweest is en dat we dat de volgende jaren gaan veranderen. Het gaat om samenwerken, dan kun je iets veranderen. De
medewerkers moeten zorgen dat de fabriek een van de beste in de wereld is, want de hele wereld staat te dringen om te leveren. Ik voelde in Almelo dat het klikte tussen mij en de mensen. We hebben daar later nog uren zitten filosoferen.” O, ik dacht dat er bij niet gefilosofeerd en vergaderd werd in de uw tijd. “Als een bedrijf wordt overgenomen dan houdt de directie na werktijd een presentatie voor de mensen, om duidelijk te maken wat VDL doet.” Maar verder bij VDL geen liflafjes, op iedere vijf werknemers met een overal slechts één ‘stropdas’, want de overhead verdient het geld niet. “Dat was inderdaad zo omdat VDL sterk productiegericht was. Met het binnenhalen van ETG is er ook veel engineering bijgekomen, dus nu zal het ongeveer 1 op 4 zijn.” ETG draait binnen een half jaar na de overname dus beter dan verwacht. “En Almelo steekt daar nog bovenuit.”
Koffiepauzes Stafvergaderingen, OR-vergaderingen, afdelingsbijeenkomsten, het is allemaal prima, maar buiten werktijd, is de filosofie van Van der Leegte. En in Almelo is de (betaalde) koffiepauze verdwenen. “Dat is het enige dat is aangepast heb in Almelo. Ze werkten dus een kwartier minder. Als al mijn 7.000 werknemers elke dag een kwartiertje gaan koffiedrinken, kost dat miljoenen.” Wat niet betekent dat de gewone werknemer hem niet aan het hart ligt. “Dat zijn de mensen die voor ons de omzet maken. Als je op een product verlies maakt, ga dan eerst met de mensen op de werkvloer praten. Daar zit zoveel kennis, altijd vragen hoe het beter kan, dan motiveer je de inzet en je motiveert meedenken. Ze weten echt wel dat er een probleem is en wellicht komen zij met een idee voor verbetering; als honderd man ergens over nadenkt, dan heb je meer producten kans dat er iets verandert dan als alleen de directeur er mee bezig is.” Van der Leegte doet al aardig mee in de Quote500, maar hij zou echt flink kunnen stijgen door veel meer producten in het Verre Oosten te laten maken. Maar dat zeggen tegen Van der Leegte staat ongeveer gelijk met vloeken in de kerk. “Ik kan de lasser op de werkvloer geweldig motiveren, maar dat valt voor mij in het Chinees niet mee. Natuurlijk zijn wij duurder dan in China, maar daarom moeten we geweldig inventief te zijn op gebied van automatisering en robotisering. Innovatie heeft altijd werkgelegenheid opgeleverd.” Het niet uitbesteden van werk heeft ook te maken met zijn zwak voor Nederland. Dat komt zelfs terug in het VDL-logo. Een kwartier lang gaat het vervolgens over het oude VDLlogo, waarvan “de kenners vinden dat het ouderwets is.” Van alle bussen die in Europa rondrijden, komt 8% van VDL. “En daar past geen rood-witblauw-logo op, vind ik.” Tot slot, de toekomst. “Verkopen? Nooit.” Van der Leegte heeft drie kinderen die allemaal in het bedrijf werken. “Ik zal het bedrijf nooit verkopen, als ik overlijd heb ik het niet meer voor het zeggen, maar ik heb mijn kinderen met een grote VDL-pet opgevoed.” ■
21
Enschedees bedrijf visualiseert en simuleert voor defensie en zorg
interview | 3d
De schijnwereld van re-lion
Chris Haarmeijer, directeur van re-lion: “Wij zijn goed in het maken van ‘make believe-achtige situaties.”
(door Martin Steenbeeke) Alles wat re-lion maakt is nep, maar wel net echt. Wijken, wegen, gebitten; op de tweede verdieping van het Telematica-instituut in Enschede ensceneren knappe koppen met behulp van computers en 3D-animaties de werkelijkheid. Ideaal voor militairen, scootmobielers en medici in opleiding. “Wij zijn goed in het maken van ‘make believe-achtige situaties,” zegt directeur Chris Haarmeijer. Militairen die uitgezonden worden naar gevaarlijke missies als in Afghanistan bereiden zich in Nederland zo goed mogelijk voor op de oorlogsomstandigheden. In speciale oefendorpen op kazerneterreinen zijn huizen en straten gebouwd om de plaatselijke situatie uit te beelden. “Net echt maar niet goed genoeg,” zegt Chris Haarmeijer, directeur van re-lion. “Als je het eenmaal gezien hebt, dan ken je het wel.” Met virtuele simulatie zijn de mogelijkheden veel uitgebreider. Rust een militair uit met een speciale bril en een sensorpak en elke gewenste situatie kan met behulp van 3D-beelden nagespeeld worden. “Hoe kun je op een druk bezet marktplein een bom ontdekken? Hoe verplaats je je met vier man?,” geeft Haarmeijer voorbeelden.
Twentevisie 07/2007
Via de computer, waar de deelnemende militairen mee zijn verbonden, kan de oefenomgeving tot in detail worden aangepast. Moet de vrachtwagen op het plein worden vervangen door een personenauto? Lopen er wel of geen mensen op straat? Een muisklik is voldoende. Na afloop kan de computer exact de stappen van de deelnemers nalopen. “We verwachten er veel van,” zegt Haarmeijer over de Lumo Scenario Dismounted (kosten 100.000 euro per persoon). Het is het paradepaardje van relion, dat voortbouwend op de bestaande software (Lumo) ook de Lumo Builder (wijken, straten) en de Lumo Scenario Drive (verkeerssituaties) heeft ontwikkeld. Beginnende scootmobielers en mensen die hun rijbewijs moeten halen, zijn potentiële gebruikers. Voor de ANWB is in opdracht van verkeersbedrijf Rozendom een rijsimulator ontwikkeld.
Elvis Haarmeijer (31) heeft van zijn hobby (3D-visualisatie) zijn beroep gemaakt. Als middelbare scholier behoorde hij tot de ‘demoscene’, een groep computerfanaten die elkaar in binnen- en buitenland opzocht om in een sportzaal de hele dag met computers bezig te zijn. “Slapen deed je onder het bureau,” schetst Haarmeijer het fanatisme. Als
student informatica aan de Universiteit Twente richtte hij samen met Steven Wijgerse in 1999 zijn eigen bedrijf op: “Keep it simple software.” In 2001 kwam Daan Nusman er als derde vennoot bij. Ze legden zich toe op visualisatie voor de architectuur (ensceneren van straten, wijken), biomechanica en entertainmentindustrie. “Dansen in een Elvis-pak en de ‘echte’ Elvis die achter je op een scherm alle bewegingen exact nadoet,” geeft Haarmeijer een voorbeeld van een in opdracht ontwikkelde gimmick. Tot volle tevredenheid leidde het niet. “Wij waren een projectbedrijf, maar wilden een gespecialiseerd productbedrijf worden. Als je breed bezig bent, moet je over veel zaken veel kennis bezitten. Specialiseren geeft meer rust.” De TOP-regeling van de UT voor beginnende ondernemers bracht de jonge ondernemers in contact met ‘business accelerator’ Roel Reintsema. Het bood hun meer zakelijke kennis en het inzicht dat ze zich moesten richten op visualisatie en simulatie voor met name de zorg en defensiemarkt. “Op die markten wordt veel geoefend, en vaak ook nog risicovol,” legt Haarmeijer uit. Technische Geneeskunde is niet voor niets een nieuwe studierichting aan de Universiteit Twente. Re-lion heeft software geleverd en is momenteel bezig om een boorsimulator voor tandartsen te ontwikkelen. “Je ziet een mond met tanden voor je en je hoort zelfs het geluid van de boor op een kies.”
Tank Het probleem van de zorg is dat de financieringsstroom erg versnipperd is. Mede daarom is de defensiesector sinds 2005 het speerpunt. “Daar zit de enorme groei.” Onder druk van bezuinigingen neemt de operationele inzet af, maar er moet wel geoefend worden. En virtueel oefenen is goedkoper dan een echte tank de hei opsturen en onderhouden. Re-lion heeft bedrijven als Thales, Saab en Boeing als klant. Sterker nog, het levert niet alleen software, maar is met de eigen producten tegelijk een concurrent van de grote spelers. Die vinden dat niet leuk en dat noodzaakt tot een nieuwe herbezinning, zegt Haarmeijer. “Is het voor ons interessanter om producten te bouwen of beperken we ons tot de software?” Het is een vooralsnog een luxeprobleem. Re-Lion is met een omzet van 6 ton winstgevend, gegroeid tot tien werknemers en naarstig op zoek naar nieuw personeel. Probleem is dat veel UT-afgestudeerden een baan in het westen van Nederland prefereren, waardoor hardop nagedacht wordt over een tweede vestiging aan de andere kant van de IJssel. ■
23
Interview | UEFA
UEFA’s Hoofd Veiligheid en Stadions Marc Timmer bereidt zich voor op finales in Moskou en Oekraïne organiseerd, dat toen vooral werd bestuurd door een warboel van commissies. Het gerenommeerde Boston Consultancy legde de basis voor een professionele organisatie en Timmer werd (na afloop van de finale van de Champions League in Glasgow in 2002) gevraagd de nieuw opgerichte stadion- en veiligheidsafdeling van de UEFA onder zijn hoede te nemen.
Milan-Liverpool Marc Timmer reist van hot naar haar, maar het is natuurlijk ondoenlijk om al die stadions met zijn vijfkoppige staf te inspecteren. “We hebben een poule van stadioninspecteurs en veiligheidsmensen die al die stadions bezoeken en keuren.” En dat keuren gaat ver, want de UEFA wil bijvoorbeeld ook geen sponsoruitingen zien van de plaatselijke club. Grote clubs als Bayern München, Manchester United, Ajax spelen bijkans jaarlijks internationale wedstrijden en hebben genoeg geld om zaken te regelen. Maar de nieuwe EU-landen zullen wel de meeste aandacht krijgen van Timmer?
‘Soms grote problemen met stadionmanagers in westen’
‘Neem van mij aan dat Platini een man is voor wie geldt: veiligheid eerst’
onderzoek deed naar het projectmanagement bij het openbaar ministerie. Volgens de overlevering was het rapport vernietigend. “Laat ik het zo zeggen: toen ik mijn scriptie moest verdedigen, moest iedereen het rapport na afloop weer inleveren; op de hogeschool is geen afstudeerscriptie van mij te vinden.”
“Ja, al die stadions moeten voldoen aan een bepaald minimumniveau. Maar vergis je niet in de stadions in West-Europa, Daar voldoen de stadions vaak wel aan alle voorwaarden, maar daar hebben we soms problemen met het management van die grote stadions dat grote fouten maakt.” Timmer doelt onder meer op de wedstrijd vorig seizoen Lille-Manchester waar het bijna volledig uit de hand liep. En bij de finale in Athene tussen Milaan en Liverpool zijn de beelden, waarop te zien is hoe de Griekse politie wegrent, lesmateriaal (zevenduizend Engelsen zonder of met valse tickets) tijdens diverse workshops die de UEFA voor haar leden organiseert.
Pim Fortuyn
Moskou
Timmer kwam daarna bij de KNVB terecht. “Gewoon door te reageren op een advertentie in De Telegraaf waarin een beleidsmedewerker veiligheidszaken werd gezocht.” De KNVB dacht dat ze gek werd, een ex-marinier die aan de universiteit was afgestudeerd en ervaring had opgedaan bij zowel een BVO als het openbaar ministerie. Het was de tijd dat Henk Kesler nog voorzitter was van de KNVB, Arie van Eijden directeur, Picornie werd doodgestoken in Beverwijk en (toen al) in het parlement gesproken werd over een speciale voetbalwet. Timmer zat aan tafel bij de organisatie van Euro2000 en bij het overleg na de dood van Pim Fortuyn (op 6 mei 2002) toen op donderdag 8 mei Feyenoord tegen Dortmund (in Rotterdam) moest aantreden voor de finale om de UEFA-cup. Timmer maakte blijkbaar indruk (opnieuw: toeval bestaat niet), rond de eeuwwisseling werd de UEFA gere-
China mag (van het IOC) de Olympische Spelen in 2008 organiseren, de FIFA laat het WK van 2010 afwerken in Zuid-Afrika. Niet omdat ze daar zulke mooie stadions en velden hebben. Dat zijn politieke beslissingen waar ook een professional als Timmer mee te maken heeft: ‘zijn’ UEFA heeft de finale van de Champions League dit seizoen aan Moskou toegewezen. “Nee, het is zeker niet altijd gemakkelijk,” houdt Timmer zich op de vlakte. “Moskou is zeker een locatie waar we kopzorgen van hebben.” Volgend jaar wordt het EK bij hem om de hoek, in Oostenrijk en Zwitserland gehouden. “De UEFA is eindverantwoordelijk voor dat toernooi, maar de implementatie vindt plaats door een dochterbedrijf van ons. Dus voor wat betreft tijdbesteding ben ik op dit moment drukker met de Champions League dan met de voorbereiding van de EK 2008.” Dat zal anders zijn als vier jaar daarna het EK in
UEFA’s Hoofd Veiligheid en Stadions Marc Timmer, op wie de onlangs verkozen UEFA-preses Michel Platini zich blindelings verlaat.
(door Jan Medendorp) Als er in Istanboel of Londen bommen ontploffen, krijgt Marc Timmer een paar uur later een adviesaanvraag op zijn bureau: kunnen we daar voetballen? Marc Timmer (36) uit Almelo is hoofd veiligheid en stadions van de UEFA. Een man op wie wat dat betreft de onlangs verkozen UEFA-preses Michel Platini zich blindelings verlaat. Timmer heeft ook geen last van de (internationale) politieke spelletjes. Want de Nederlanders (onder leiding van UEFA-bestuurder Jeu Sprengers) hadden zich tijdens de verkiezingsperiode nogal tegen Platini gekeerd (en stemden voor de zittende Johanson). “Dat soort zaken kan Michel uitstekend scheiden.” We zitten op het terras van het (pas een paar jaar geleden) onder architectuur gebouwde UEFA-kantoor, aan de rand van Meer van Genève. Er zijn slechtere plaatsen om te werken. Niet veel verderop heeft de wereldvoetbalbond ook een pand laten verrijzen, uiteraard nog mooier, groter en luxer dan van de UEFA. Want de verhouding tussen de rijkste internationale voetbalorganisaties was niet altijd optimaal. Waar de Zwitser Blatter volgens de kenners de FIFA als zijn eigen hobbyclub runt, is het bij de UEFA niet zo ondemocratisch als wel
24
eens wordt vermoed, aldus Timmer. “Al dat glas, de doorkijkjes, de hele opzet van het pand staat voor transparantie.” Vooral de Champions League heeft de UEFA geen windeieren gelegd.
1600 wedstrijden Onder de vlag van de UEFA worden per seizoen in de 53 aangesloten landen ongeveer 1.600 wedstrijden gespeeld in zeventien competities. Naar schatting worden er in Europa zo’n 2.500 voetbalstadions gebruikt voor internationale wedstrijden. “Alle stadions die gebruikt worden voor Europese competities, dus de UEFA-competities, moeten worden goedgekeurd door de UEFA.” En daarvoor is Timmer verantwoordelijk. Niet slecht voor een jongen die zich op 16-jarige leeftijd aanmeldde bij de mariniers, omdat hij genoeg van school had. Het overlijden van zijn moeder op zeer jonge leeftijd zal zeker een rol hebben gespeeld bij die beslissing. “Ik wilde reizen, wat van de wereld zien.” Een paar jaar later toen hij in de Sinaï-woestijn werkte, kwam hij min of meer tot bezinning toen hij zich afvroeg of hij het werk bij de communicatie-eenheid tot zijn vijftigste wilde doen. Via het opleidingsinstituut LOI maakte hij (op zijn badlaken in de woestijn) vervolgens de Havo af. Terug in Nederland (“ze zagen mij komen, ik ging inderdaad weer thuis wonen”) ging hij de Heao doen in Enschede. Later
studeerde hij nog aan de VU in Amsterdam, Beleid, Organisatie en Communicatiewetenschappen en deed een postdoctoraal veiligheidsstudie.
Heracles Tijdens zijn studie aan de Heao deed hij onderzoek naar het functioneren van de businessclub van Heracles. “Die businessclub stelde toen nog weinig voor.” De Almelose voetbalclub was geen onbekend terrein voor hem, zijn oom (Gerard van de Riet) was scheidsrechtersbegeleider en oud-speler, zijn opa heeft in diverse Heracles-elftallen gespeeld.
‘Moskou is zeker een locatie waar we kopzorgen van hebben’ “De toenmalige voorzitter Tusveld vroeg mij na dat eerste onderzoek ook onderzoek te doen naar de hele club, het bestuur, management en accommodatie.” Saillant detail is dat het rapport van Timmer later gebruikt is als ondersteuning bij het haalbaarheidsonderzoek van het nieuwe stadion. Timmer grijnst. “Dat klopt.” Toeval bestaat niet; in die periode zat een officier van justitie in het bestuur van Heracles die Timmer ‘meenam’ naar het openbaar ministerie waar hij voor zijn scriptie
Twentevisie 07/2007
Twentevisie 07/2007
Polen en de Oekraïne wordt gespeeld. “Een grote verrassing voor ons; er moet nog heel veel werk worden verricht. Maar daarvoor is de UEFA ook, niet alleen om te vertellen hoe het moet, maar ook om te helpen ons gewenste niveau te bereiken.”
Zero tolerance Veiligheid is voor Timmer niet alleen loszittende stenen in een stadion of scheefhangend prikkeldraad, het gaat verder, van de infrastructuur tot terrorisme tot zaken als epidemieën. En zijn wil is geen wet (“er wordt door het bestuur wel zwaar geleund op de professionaliteit van de staf”), uiteindelijk beslist het bestuur dat er in Turkije (tot woede van de overheid) na de bomaanslagen niet gevoetbald wordt en in Engeland (na de aanslagen in metro en bussen) wel. “Ik kan daar natuurlijk niet heel veel over zeggen, maar neem van mij aan dat Platini een man is voor wie geldt: veiligheid eerst.” Platini, dat was toch de man die tijdens het Heizel-drama juichte voor een doelpunt van Juventus (tegen Liverpool)? Timmer verstrakt “Ik ken Platini al heel wat jaren. Het Heizel-drama is zijn persoonlijke trauma. Ik weet van Aigner, de toenmalige secretaris-generaal van de UEFA die de teams ophaalde, dat Platini in eerste instantie weigerde om te spelen, maar dat hij zich liet overhalen met het argument dat het anders nog verder uit de hand zou lopen.” Platini heeft zijn recente verkiezing onder meer te danken aan zijn uitspraken dat de sport centraal moet staan. “Het is niet meer uit te leggen aan de gewone man die met hard werken 2.000 euro per maand verdient, dat sommige spelers 150.000 euro per week ontvangen.” En Platini scoorde met zijn slogan ‘zero tolerance’. “Dat heeft mijn volledige steun: duidelijk zijn in het te voeren beleid en consequenties als het niet gebeurt.”
EU Het stoort Timmer dat veiligheidszaken die iedereen aangaan in verschillende landen van de EU anders zijn geregeld en andere prioriteiten krijgen. “De aanpak van voetbalvandalisme is vaak slecht gecoördineerd tussen landen.” Daar zou de UEFA een rol bij kunnen spelen. “Wij organiseren in november een conferentie met de EU; ik ben namens de UEFA verantwoordelijk voor het samenstellen van een actieplan, een plan samen met de nationale overheden in EU-verband om toch een aantal goede maatregelen te implementeren en beter af te stemmen.” In zijn tijd bij de KNVB heeft Timmer nog de fundamenten gelegd voor de voetbalwet. Timmer kan niet altijd zijn geboorteland als goed voorbeeld gebruiken. “Ik geloof niet in Clubcards en combireizen.” Het openbaar ministerie, de politie en de gemeenten geven vaak geen hoge prioriteit aan voetbalvandalisme. En blinken soms nog steeds uit in onkunde, zoals rond de wedstrijd Go Ahead-Ajax, een paar weken geleden. “De UEFA wil landen van elkaar laten leren. Jaarlijks organiseren wij een seminar voor alle veiligheids- en stadionmensen van alle 53 bonden uit waar de ‘best-practises’ worden behandeld.” ■
25
De hapjes en drankjes tijdens de opnames van Memphis worden aangeboden door Twentse Catering Groep en Twentevisie.
&SWBBSPPLPO[F BBOUSFLLJOHTLSBDIU
tJOGSBTUSVDUVSFtTUPSBHFtTFDVSJUZtNBOBHFETFSWJDFT
Memphis in beeld
XXXJDUTQJSJUOM
impressie | memphis
Beschuit, afscheid en tuinstoelen Op 28 augustus vond het radiocafé Memphis weer plaats in het Arke Stadion in Enschede. De drie boeiende gasten deden een boekje open over respectievelijk winstgroei door merkpositionering, de invloed van internet bij homeshopping en de wijze waarop een bedrijf uit het dal kan worden getrokken. De komende Memphis-opname vindt plaats op 2 oktober, opnieuw in het Arke Stadion. De gasten zijn Jan Pieter Loppersum, die afscheid neemt als directeur van de Industriële Kring Twente, de bekende cateraar Ben Hölscher en Bernard Kobes van het Hilversumse bedrijf Dutchview. Via de Twentevisie-nieuwsbrief kunt u maandelijks per e-mail een uitnodiging ontvangen. U wordt dan ook op de hoogte gehouden van de gasten die Jan Medendorp en Martin Steenbeeke ontvangen. Als u van deze emailservice nog geen gebruik maakt, kunt u zich opgeven via www.twentevisie.nl. U ontvangt dan bovendien de maandelijkse nieuwsbrief die een voorproefje geeft van wat de komende uitgave te bieden heeft. De data van de overige Memphis-opnames dit seizoen zijn: 30 oktober en 27 november, 3 december, 8 januari, 5 februari, 4 maart, 8 april, 6 mei en 3 juni van 17.0018.00 uur. Op de foto linksboven op deze pagina staan de tuinmeubelboeren Frank Krake (links), Geert Steinmeijer en Arne Schouwink (rechts) zogenaamd gezellig bij elkaar. Op de foto onder op deze pagina test presentator Merel ten Elzen bij Rob Willemsen of hij Bolletje Beschuit wel herkent. Op de volgende pagina’s ook een fotoreportage van de Memphis-bijenkomst van 28 augustus.
De gasten van Memphis waren (van boven naar beneden) Rob Willemsen, commercieel directeur van Bolletje, Gerard Marsman, algemeen directeur van Wehkamp, en Geert Steinmeijer die Hartman nieuw leven heeft ingeblazen. De eerste Memphis van het nieuwe seizoen viel in de smaak bij vele toehoorders. adv. Alarm Wesa 3/5/07
11:22
Pagina 1
Autobedrijf Kamp uw officiële dealer
voor Opel en Chevrolet
26
Kuipersdijk 117-119 I 7512 CD Enschede telefoon: (053) 476 03 60 I fax: (053) 431 47 46 e-mail:
[email protected]
Tel.: 053 4754500 Fax: 053 4754535
[email protected]
Almelo Weezebeeksingel 4, tel. (0546) 822661 Rijssen Butaanstraat 4, tel. (0548) 531500
, Alle nieuwe auto s en occasions: www.autobedrijfkamp.nl
kantoorconcepten www.ingridkleinsman.nl
27
impressie | memphis
Special Events De expert in groepsreizen
Niet het bezit, maar de beschikking over machines, maakt de ondernemer tot een efficiënt manager.
28
prverhuur.nl Kijk, da’s goeie PR!
voor al uw opsporingen WWWPDRECHERCHEADVIESNL
www.specialevents.nl T: 0546 628 629 Tubbergen
Dé verbinding tussen mens en techniek Business & Science Park Enschede 053 - 4 800 900
www.v-tel.it
29
Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl
column | juridisch gezien
Zorgplicht van de werkgever: waar ligt de grens? De werkgever heeft een wettelijke zorgplicht tegenover de werknemer. Als u als werkgever uw zorgplicht ex art. 7:658 BW niet nakomt, loopt u het risico dat de werknemer u met succes aansprakelijk stelt voor de door hem geleden schade in de uitoefening van zijn functie. Nieuw is dat de werkgever sinds 1 januari 2007 op grond van de Arbo-wet verplicht is een beleid te voeren dat gericht is op voorkoming c.q. beperking van psychosociale arbeidsbelasting. Deze nieuwe term behelst onder meer stressveroorzakende werkdruk in de arbeidssituatie. Hoe ver de zorgplicht van de werkgever strekt blijkt uit de navolgende twee uitspraken.
Aansprakelijkheid werkgever voor RSI De eerste uitspraak betreft een werkneemster, Riet, die op basis van een tijdelijke stageovereenkomst werkzaamheden bij de werkgever verricht. Riet valt na negen maanden uit wegens klachten aan beide armen. De bedrijfsarts constateert dat de verschijnselen duiden op RSI. Riet wordt 80-100% arbeidsongeschikt en belandt in de WAO. Riet stelt haar werkgever aansprakelijk voor de door haar geleden schade. Riet besteedde een substantieel gedeelte van haar werktijd aan beeldschermwerk. Voorafgaand aan haar werkzaamheden voor de werkgever was Riet altijd gezond en verder was de bedrijfsarts van mening dat de persoonlijke eigenschappen van Riet niet hebben bijgedragen tot de ziekte. Ten aanzien van de zorgplicht overweegt het Gerechtshof te Amsterdam het navolgende: Riet werkte bij de werkgever aan een niet-verstelbaar bureau. Zowel de werkplek waar Riet werd gedetacheerd als haar thuiswerkplek voldeed niet aan de ergonomische maatstaven. De werkgever was daarvoor wel verantwoordelijk, nu Riet van de werkgever een computer ter beschikking had gekregen en toestemming had om thuis werk te verrichten. Als goed werkgever had de werkgever aan de geldende arboregelgeving en de daarin opgenomen preventieve maatregelen gevolg moeten geven. De werkgever heeft echter de werkplek van Riet niet aan haar aangepast, geen voorlichting gegeven over ergonomisch werken en beeldschermwerk en evenmin heeft zij zorggedragen voor de juiste arbeidsomstandigheden op de thuiswerkplek van Riet. Het Hof acht de werkgever voor de schade van Riet aansprakelijk. De tweede uitspraak is van andere aard. Twentevisie 07/2007
NS Aansprakelijk voor schade door PTSS Werknemer Klaas heeft twintig jaar als hoofdconducteur bij de NS gewerkt. Tijdens zijn dienstverband is hij ca. 10 keer geconfronteerd met zelfdodingen en dodelijke ongevallen en verder werd hij regelmatig geconfronteerd met geweld en agressie. Ook Klaas belandt in de WAO en ontvangt een volledige WAO-uitkering. Klaas heeft door zijn ervaringen die hij in zijn werk heeft meegemaakt last van PTSS (posttraumatische stressstoornis), gepaard gaande met depressiviteit en een paniekstoornis. Klaas stelt dat zijn werkgever tekort is geschoten in zijn zorgplicht en stelt de NS aansprakelijk voor zijn schade. De NS heeft volgens de kantonrechter op tweeërlei wijzen haar zorgplicht geschonden.
Risico-inventarisatie en -evaluatie Ten eerste rekent de kantonrechter de NS erop af dat zij geen RI&E in de relevante periode heeft opgesteld. De NS is op grond van art. 4 en art. 5 van de Arbo-wet verplicht een beleid te voeren, gericht op het beschermen van werknemers tegen agressie en geweld en moet in dat kader een RI&E en een plan van aanpak opstellen. De NS had weliswaar op andere wijze risico’s (zie hieronder) in kaart gebracht, maar een RI&E biedt een meer gestructureerde en in beginsel vollediger risicoanalyse, samen met een plan van aanpak, aldus de kantonrechter.
pende agressie. In dit onderzoek wordt gemeld dat de ervaringen met agressie zeer ingrijpend zijn voor de betrokkenen. Volgens de kantonrechter is er sprake van een zodanig ernstig en frequent voorkomend probleem dat van de NS verwacht mag worden dat zij zich maximaal inspant om in de praktijk de risico’s voor haar personeel tot een minimum terug te brengen. Het enkele feit dat beleid is ontwikkeld brengt volgens de kantonrechter niet met zich mee dat daarmee aan de zorgplicht is voldaan. Van de NS had gevergd mogen worden dat zij preventiemaatregelen die wél werkten, zoals het houden van ingangscontroles, op grotere schaal had doorgevoerd of anders had aangegeven waarom zij niet in staat was dit te doen. Door dit na te laten, heeft de NS (wederom) haar zorgplicht geschonden. Kortom; de zorgplicht van de werkgever strekt verder dan u denkt… n
Anti-agressiebeleid Ten tweede rekent de kantonrechter de NS aan, dat zij haar anti-agressiebeleid, dat blijkens een rapport uit 1997 nog weinig effectief was, niet had bijgesteld. Dit rapport geeft zicht op de ontwikkeling van het anti-agressiebeleid van de NS gedurende de jaren 1991-1999. Uit dit rapport blijkt dat de NS in 1991 is begonnen met invoering van 11 anti-agressiemaatregelen. Hieronder bevinden zich de toegangscontroles op de stations, inzet van spoorwegpolitie en het gebruik van een portofoon. Als veruit de belangrijkste oorzaak van agressie wordt het niet in orde zijn van het treinkaartje genoemd. Verder heeft de NS in 1993 een onderzoek gedaan naar de stand van zaken met betrekking tot agressie tegen conducteurs. De uitkomst van dit onderzoek is dat ruim 9 van de 10 conducteurs met de regelmaat van de klok slachtoffer zijn van verbaal geweld, 50% wel eens slachtoffer is geworden van lichamelijke agressie en 25% ooit wel eens slachtoffer is geworden van gewa-
mr. Brigitte Siesling De auteur is werkzaam als advocaat bij Van Overbeek de Meyer c.s. Advocaten te Deventer
31
voetbal
FC Twente en Heracles Almelo
| huishoudboekjes
Voetbal in Twente (Door Eddy van der Ley) Betaald voetbal in Twente floreert als nooit tevoren, óók aan het bedrijfseconomische front. Bij FC Twente en Heracles Almelo gaat dit jaar bijna 25 miljoen euro om, een recordbedrag in de geschiedenis, maar de financiële hori-
zon belooft in de nabije toekomst nog beduidend uitgestrekter en kleurrijker te worden. FC Twente, dit jaar werkend met een begroting van 16,5 miljoen euro, is de club met de grootste ambities en
de meeste mogelijkheden. Als er geen beren op de weg verschijnen en volgende maand het startschot valt voor de langverwachte uitbreiding van het Arke Stadion, dan spoedt de voetbaltrots uit Enschede zich met zeven-
hebben samen 25 miljoen euro te besteden
floreert op alle fronten mijlslaarzen naar een begroting van circa 25 miljoen euro, een even historische als noodzakelijke stap. Het doel: de structurele vestiging als subtopper in de eredivisie. Ruim twintig kilometer naar het noordwesten
maakt Heracles Almelo kleine en zorgvuldige pasjes, het beperkte achterland indachtig. De sponsors mogen zich sinds kort wentelen in de uitgebouwde, fraai geoutilleerde businesslounge, de begroting is ietsjes opgekrikt (van 7,5 naar 8 miljoen euro), maar de echte groeispurt
FC Twente staat op het punt de grootste stap in de clubgeschiedenis te maken. Dus heeft het niet bijster veel zin om over het heden te praten, beseft de in het groot denkende voorzitter Joop Munsterman. Liever verhaalt hij alvast over de mogelijkheden die zich door de uitbreiding van het Arke Stadion aandienen. “Volgend seizoen kunnen we doorgroeien naar een begroting van 25 miljoen, maar over vier, vijf jaar is het pas echt ‘sky high’ voor FC Twente.”
Opgewaardeerde status Op de weg naar economische en sportieve stabiliteit ligt FC Twente vóór op het meest optimistische
32
hangt af van de uitbreiding van het Polman Stadion tot een capaciteit van twaalf- tot veertienduizend plekken. Plannen daartoe zijn er wel, concreet is er nog niets. Het doel: de structurele vestiging als middenmoter in de eredivisie
imago’ kan evenwel ook negatief uitpakken, heeft Munsterman gemerkt. “Als wij ons bij een club of speler melden, wordt er erg snel gereageerd door andere clubs. Daaruit blijkt dat onze belangstelling erg serieus genomen, en dat leidt weer tot hogere vraagprijzen. Zo hadden we in het verleden Ryan Donk en Rogier Molhoek van RKC Waalwijk op het oog, maar zij gingen dus naar AZ. Zo ook eerder dit jaar Milano Koenders: RKC Waalwijk vroeg een prijs die we niet konden betalen, juist dóórdat AZ meteen in de markt kwam. Uiteindelijk ging hij ook naar AZ. Dat is de situatie van nu. Als het nieuwe stadion opgeleverd is en we over een hogere begroting kunnen beschikken, ontstaat er wellicht een andere situatie.”
Nieuw stadion belooft gouden voetbalhorizon
In zijn kantoor aan de Getfertsingel in Enschede lepelt Twente-praeses en weekbladenmagnaat Joop Munsterman uit de losse pols klaterende cijfers en statistieken op. Een bloemlezing: “Voor dit seizoen zijn alle seizoenkaarten en alle business-seats uitverkocht. Voor de 24 skyboxen geldt hetzelfde. Voor het vólgende seizoen, na de oplevering van de L-vormige ring op ons stadion, hebben we óók al een bezettingsgraad van tachtig procent. En dan druk ik me nog voorzichtig uit. De 48 skyboxen die we dan ter beschikking hebben, zijn nu al verkocht. Verder bestaat voor de verdubbelde stoelcapaciteit van de businessclubs erg veel animo en staan er op de wachtlijst van seizoenkaarthouders al zo’n 6.000 mensen. En dan te bedenken dat de reclamecampagnes voor het nieuwe stadion nog moeten beginnen.” In het geweld van duizelingwekkende cijfertjes zou je bijna vergeten dat de huidige begroting van 16,5 miljoen euro al een mijlpaal is in de clubgeschiedenis. “En dan tellen we de inkomsten uit het Europees voetbal en de vaderlandse bekercompetitie nog niet eens mee. Ja, we staan er goed op,” zegt Munsterman eufemistisch.
huishoudboekjes | voetbal
Voetbalbegroting Die opmerking impliceert dat de technische staf meer financiële middelen ter beschikking krijgt. Munsterman: “Van de kleine tien miljoen euro extra die we hopen te realiseren, zal uiteraard een deel naar de voetbalbegroting gaan. Daarmee maak je een slag en zou je ook op dat gebied achter de top 4 om de vijfde plaats kunnen concurreren, met SC Heerenveen.” Toch wenst de preses zich niet bij voorbaat rijk te rekenen, de uitgavenkant van het huishoudboekje indachtig. “Laten we niet vergeten dat een groot deel van de extra inkomsten verloren gaat aan het aflossen van leningen, die we hoofdzakelijk zijn aangegaan om de uitbouw van
het Arke Stadion mogelijk te maken. Waar het kan, willen we die versneld terugbetalen.” Het maximale financiële rendement is volgens Munsterman over een jaar of vijf, zes te verwachten.
UEFA Cup-finale Er is één ‘maar’: de verdere groei van de begroting valt en staat met de volgende fase in de stadionuitbreiding naar een capaciteit van 36.000 tot 40.000 toeschouwers. Romancier Munsterman dagdroomt al van een volgende ‘L’, inclusief golvende overkapping, die het stadion geschikt moet maken voor interlands en mogelijk een UEFA Cup-finale. “Maar alles op zijn tijd,” benadrukt hij. “Als komende 1 oktober de eerste paal in de grond gaat, zijn wij als Raad van Commissarissen en directieteam gelukkige mensen. Dan heb je iets tastbaars, is het ook echt begonnen. Dan ook weet je zeker dat we binnen een jaar een prachtige accommodatie hebben staan, waarin we 24.000 mensen kunnen ontvangen. Op de ranglijst van stadions ben je clubs als Vitesse, Roda JC, FC Groningen en NAC dan in capaciteit voorbij, een noodzakelijke stap.” Munsterman ziet aldus een gouden toekomst aan de Twentse voetbalhorizon verschijnen. Hoe hij de positie van Heracles Almelo daarin taxeert? Hij volhardt in zijn gebruikelijke reactie. “Heracles Almelo? Heb ik geen mening over. Ik richt me alleen op FC Twente.”
Huishoudboekje FC Twente Begroting 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008
FC Twente-voorzitter Joop Munsterman: “Over vier, vijf jaar is het pas echt ‘sky high’ voor FC Twente.”
schema. Dankzij de uitgekiende transferpolitiek en het opwindende voetbal uit de voorbije jaargang, gekoppeld aan de voortrekkersrol in het vrouwenvoetbal en de pioniersfunctie op sociaal maatschappelijk terrein (Scoren in de Wijk), is de status van FC Twente in een vloek en een zucht opgewaardeerd.
‘Heracles Almelo? Heb ik geen mening over. Ik richt me alleen op FC Twente’’
Twentevisie 07/2007
Aan die razende ontwikkeling kleven vooral positieve effecten. Steeds meer grote bedrijven zien heil in een connectie met de eredivisieclub uit Enschede, getuige het vastleggen van buitenregionale sponsors als Volkswagen-dealer Pon/Huiskes/Kokkeler en de Utrechtse verzekeraar Axa. Het ‘nieuwe
Twentevisie 07/2007
12,9 miljoen euro 14,3 miljoen euro 15,1 miljoen euro 16,5 miljoen euro
Baten Sponsoring Recettes Tv-rechten Overige baten
2004/2005 66% 17% 13% 4%
2005/2006 59% 15% 22% 4%
2006/2007 58% 14% 20% 8%
2007/2008 58% 15% 19% 8%
33
| huishoudboekjes | interview
huishoudboekjes | voetbal
hennie ten hag voetbal
Heracles Almelo: kapitaal op het veld Heracles Almelo beweegt zich nog steeds met de zuinigheid van een Zeeuws meisje door het voetballandschap. De club past ervoor onverantwoorde fratsen uit te halen, getuige ook de oorverdovende windstilte op de transfermarkt. “Toch hebben we een belangrijke vertaalslag gemaakt,” zeggen algemeen directeur Nico Jan Hoogma en penningmeester Hans Bredewoud in koor. “In die zin dat we het kapitaal nu vooral op het veld hebben staan.” Voor de gemiddelde voetbalvolger was het de voorbije zomerperiode dodelijk saai bij Heracles Almelo. De van RKC overgenomen Ricky van den Bergh bracht weliswaar leven in de brouwerij, maar lange tijd was hij de enige nieuwe speler in de erg krappe selectie. En dan was er de arbitragezaak rondom vrije verdediger Tim Bakens, die zijn club RKC Waalwijk dolgraag wilde verruilen voor het Polman Stadion, maar van de rechter te horen kreeg dat hij 400.000 euro moest kosten. En dat was Heracles Almelo toch echt te gortig. “Ik wil heel graag Ronaldinho naar Almelo halen,” zegt Hoogma gekscherend.
ële staf. In dat kader wijst penningmeester Hans Bredewoud op het benutten van relatief onontgonnen achterland(en). “We zullen nog verder om ons heen moeten kijken,” zegt hij. “Dan denk ik aan het gebied richting Hardenberg en toch ook aan Duitsland. We hebben met Kai Michalke en Martin Pieckenhagen twee Duitse spelers in huis, terwijl Rob Maas en Nico-Jan Hoogma in de Bundesliga gespeeld hebben. Van die uitstraling willen we graag gebruik maken. Je ziet ook steeds meer dat bedrijven Heracles Almelo en FC Twente willen sponsoren. Dit is ook goed mogelijk omdat beide clubs zelden op dezelfde dag en in hetzelfde weekend thuis spelen.”
Begroting Heracles Almelo 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008
3,7 miljoen euro 6,8 miljoen euro 7,5 miljoen euro 8,0 miljoen euro
Ontwikkeling seizoenkaarten 2004/2005 3000 2005/2006 7400 2006/2007 7572 2007/2008 7817 Baten Sponsoring Recettes Tv-rechten Overige baten
2004/2005 72% 13% 13% 2%
2005/2006 53% 11% 33% 3%
ste divisie-contract. Dat zijn belangrijke ontwikkelingen voor de club, die nog wel eens uit het oog worden verloren. Maar het kapitaal ligt nu meer dan ooit op het veld, een goede zaak.”
Krapste selectie Dat Heracles Almelo met zeventien tot negentien contractspelers over de krapste selectie van de eredivisie beschikt, neemt Hoogma op de koop toe. “We hebben geïnvesteerd in kwaliteit in
2006/2007 56% 12% 30% 2%
2007/2008 56,5% 12,5% 29% 2%
plaats van kwantiteit. Natuurlijk kan dat bij veel blessures een nadeel worden, maar wij leggen het positief uit: je hebt sneller vastigheid, omdat de neiging er niet is om snel te wisselen.” Zolang de uitbreidingsplannen voor het Polmanstadion boven de tekentafel blijfven zweven, zal Heracles Almelo moeten leven met een financieel plafond en een (dus) een voor eredivisiebegrippen magere begroting. Creativiteit is aldus gevraagd, zowel van de technische als commerci-
Versterkend effect Ook Hoogma, ex-speler van de Enschedese rivaal, benadrukt dat het de aanwezigheid van FC Twente niet alleen remmend hoeft te werken, maar soms juist een versterkend effect kan hebben. “Ook voor FC Twente is het van belang dat Heracles Almelo een stabiele eredivisieclub wordt. Kijk eens naar de derby’s en hoeveel mensen daar plezier aan beleven. Dat heeft het bedrijfsleven ook in de gaten. En wat te bedenken van de gezamenlijke jeugdacademie, die haar vruchten afwerpt, óók voor ons. We zijn kampioen geworden bij de A1-junioren en een jongen als John Lubbers, die met de selectie meetraint, is het bewijs van de stelling dat niet alle goede jeugdspelers naar FC Twente vertrekken.’ n
‘Ook voor FC Twente is het van belang dat Heracles Almelo een stabiele eredivisieclub wordt’ “Maar we kunnen niet meer uitgeven dan we hebben. We hadden misschien twee ton voor Bakens kunnen betalen, maar dat was de limiet. Vergeet niet dat hij over tien maanden transfervrij is.”
34
Met de lancering van www.Twentesport. com, deze maand, is het Twentse sportleven een onafhankelijk medium rijker. De website, een initiatief van de vooraanstaande (sport)journalisten Gijs Eijsink, Eddy van der Ley en Wim Neeskens, moet een prikkelend platform worden van en voor de regionale sport, voorzien van een romantische signatuur. “Het zweet van de kleedkamer moet bij wijze van spreken door het beeldscherm heen te ruiken zijn.” Met Twentesport.com hopen de oprichters een impuls te geven aan het Twentse medialandschap, dat sinds de fusie van de regionale kranten Twentsche Courant en Tubantia (in 1995) danig aan pluriformiteit heeft ingeboet. Daarbij wordt niet gekozen voor platgetreden paden. “We kiezen in de regel voor een iets andere insteek dan de reguliere media,” zeggen de hoofdredacteuren Gijs Eijsink en Eddy van der Ley. “‘Natuurlijk serveren we dagelijks het regionale sportnieuws, maar we komen vooral ook met alternatieve en originele rubriekjes, weblogs en columns, die doorgaans één ding gemeen hebben: ze appelleren aan de liefde voor de sport.” Hoewel veelal landelijk opererend, zijn de oprichters kinderen van de streek. Gijs Eijsink (ex-Twentsche Courant Tubantia) is woonachtig in Hengelo, Eddy van der Ley (onder meer Algemeen Dagblad) in Enschede en Wim Neeskens (onder meer De Telegraaf) in Almelo. “Aan de geluiden die we horen, hebben we de overtuiging ontleend dat er markt is voor site die geheel in het teken staat van de Twentse sport,” weten de oprichters. “Dat is zo gek niet, want Twente heeft 600.000 inwoners én een even hoogwaardig als vruchtbaar sportklimaat.”
Stevig fundament Wie daaruit de conclusie destilleert dat armoede in Almelo troef is, heeft het mis. Mede dankzij de inspanningen van een nieuw investeringsfonds staat er op het veld een stevig fundament. Hoogma, niet zonder trots: “We hebben flink onze nek uitgestoken. Niet via het halen van spelers, maar wel op andere manieren. Everton Ramos da Silva speelde hier op huurbasis, maar die hebben we definitief kunnen vastleggen. Je hebt geen idee hoe dat tot stand is gekomen, hoe gecompliceerd de communicatie met Brazilië is geweest, maar goed: hij is nu echt van ons. Ook Emmanuel Boakye, die we van Ajax hadden gehuurd, is nu van ons. Heerenveen had niet voor niets belangstelling voor hem, des te knapper is het dat we hem hebben kunnen vastleggen. De mensen hier wilden Pieckenhagen en Maas langer bij de club: ook gelukt. Remon de Vries en Mark Looms hebben een loonsprong gemaakt, omdat zij nog rondliepen met een eer-
Twentesport.com moet prikkelen
Twentesport.com presenteert een keur aan prominente medewerkers. Als columnisten maken voetbaltrainer Theo Vonk, ex-wielerprof Rob Harmeling, schrijver Peter Bonder en extoproeister Karen Eshuis hun opwachting. Zij geven wekelijks, op een vaste dag, hun onversneden visie op sport. Ook Dennis Sepp, spits van amateurhoofdklasser Excelsior’31, krijgt een eigen rubriek. Hij laat zijn licht schijnen op ontwikkelingen in het regionale amateur-
Algemeen directeur Nico Jan Hoogma (rechts) en penningmeester Hans Bredewoud van Heracles Almelo moeten leven met een magere begroting.
Twentevisie 07/2007
Twentevisie 07/2007
voetbal. Voorts houden Gijs Eijsink, Eddy van der Ley en de in Oldenzaal woonachtige VIjournalist Peter Wekking een weblog bij over hun belevenissen in de wondere wereld van de sport. En in de ‘kortste column van Twente’, een wekelijks terugkerende rubriek op de voorpagina, krijgen prominente Nederlanders of Twentenaren een podium om kort en bondig een onderwerp te belichten. Ofschoon Twentesport.com oog heeft voor alle sporten, gaat veel aandacht uit naar het voetbal. De wedstrijden van FC Twente, Heracles Almelo, de vrouwen van FC Twente en de hoofdklassers Excelsior’31, HSC’21, Quick’20 en Sportclub Enschede worden gevolgd en beoordeeld door een deskundig panel, dat onder meer bestaat uit de ex-betaald voetballers Manuel Sanchez Torres, Folkert Velten, Willem de Vries, Berthil ter Avest, Clemens Zwijnenberg, René Roord, Alfred Nijhuis, John ter Mors, Michael Dikken en Ben Weber. Op grond van een puntensysteem worden een klassement bijgehouden en opgemaakt. Ook de bekende cabaretier André Manuel zal gaan meedraaien in het voetbalpanel. Eijsink benadrukt dat de site ván en vóór de Twentse sportliefhebbers is. “We hebben ook rubrieken waarbij recreatieve sporters in de gelegenheid worden gesteld hun eigen moment van glorie of mooiste doelpunt te beschrijven. Van schakers en wielrenners tot voetballers en rugbyers. Voorts sporen we mensen met schrijverstalent aan hun proza op te sturen. Twentesport moet niet alleen een platform van de Twentse sportsamenleving worden, maar ook een broedplaats van talent.” De grote vraag is hoe de initiatiefnemers de site, die in een besloten vennootschap is vervat, rendabel willen maken. “Natuurlijk beseffen we dat levensvatbaarheid van een website staat en valt met het aantal adverteerders. In die zin mogen we niet klagen over de commerciële respons die we, in het voortraject, hebben gehad. Maar het is eigenlijk heel simpel: aan ons de taak om van Twentesport.com een populair, veelbezocht medium te maken. Dan komen de adverteerders vanzelf.”
35
nieuws en feiten
| actueel
actueel | nieuws en feiten
Ondernemersnieuws Het bedrijfsresultaat van TenCate in het tweede kwartaal laat een voortgaande sterke groei zien van 27%. De omzet steeg met 13% tot € 235 miljoen. De omzetstijging werd vooral veroorzaakt door de zeer goede gang van zaken in de marktgroep TenCate Protective Fabrics. TenCate is op basis van nieuwe producten en haar technologische capaciteiten succesvol met veiligheidsweefsels, in het bijzonder voor het Amerikaanse leger (Gen 2 / Defender™ M). De omzet van de marktgroep TenCate Aerospace & Armour Composites bleef achter. Bij de kunstgrasactiviteiten was sprake van aanloopkosten met betrekking tot de forse capaciteitsuitbreiding, die gepaard ging met logistieke aanpassingen in Nederland. TenCate Thiolon Middle East voldeed aan de verwachtingen en leverde een sterke bijdrage. De Amerikaanse markt voor geosynthetics liet aan het eind van het kwartaal een licht herstel zien. TenCate verwacht een sterk tweede halfjaar en een winststijging over geheel 2007 van ten minste 25% (gecorrigeerd voor resultaat op desinvesteringen). De ondernemersvereniging Bundeling Bornse Ondernemers (BBO) gaat een onderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden om reclamebelasting in te voeren. De Kamer van Koophandel Oost Nederland verstrekt de BBO een bijdrage om het onderzoek te laten uitvoeren. De Bundeling Bornse Ondernemers is een actieve ondernemersvereniging die opkomt voor de belangen van de ondernemers in Borne. Zij wil freeriders in Borne aanpakken. Freeriders zijn ondernemers die niet bijdragen in de kosten voor het organiseren van activiteiten, maar er wel van profiteren.De belasting zou door de gemeente kunnen worden geïnd en vervolgens als subsidie aan het ondernemersfonds van de ondernemersvereniging kun-
alle activiteiten en personeel van het Nijverdalse bedrijf Maxys Software BV in. De overname leidt tot een behoorlijke positieversteviging van Mr. Access in Oost-Nederland. Mr. Access richt zich sinds 12 jaar op databaseontwikkeling en informatiemanagement voor het Nederlandse bedrijfsleven en (semi-)overheden, met name voor het MKB, maar ook voor grote bedrijven als Shell. Door de overname ontstaat een serieuze partner voor het grotere bedrijfsleven.
Leerlingen van de Plechelmusschool op de foto tijdens de foto-exepositie Zilveren Camera in Hengelo.
nen worden verstrekt. Op deze manier wordt elke ondernemer verplicht bij te dragen aan de activiteiten van de BBO. Automobielbedrijf Huiskes-Kokkeler, met ACHT vestigingen in Almelo, Enschede, Haaksbergen, Hengelo, Losser en Oldenzaal, is met ingang van komend seizoen auto- en leasepartner van FC Twente. De partijen sloten een overeenkomst voor vier seizoenen. Zowel de selectie als de technische staf van FC Twente gaat Volkswagen rijden. Door deze overeenkomst is er een einde gekomen aan een langdurige samenwerking met Automobielbedrijven Citroen Ruesink. Overigens opent Huiskes-Kokkeler eind 2008 een nieuwe vestiging aan de Zuiderval in Enschede. Het US Marine Corps heeft TenCate Protective Fabrics USA officieel geprezen voor de superieure en professionele wijze waarop producten
Marco Behrens, hoofd buitendienst Com merciële Zaken FC Twente (links) en Marco Golbach, commercieel directeur van Huiskes-Kokkeler.
36
en diensten van een uitmuntend kwaliteitsniveau worden geleverd in antwoord op de eisen van de Amerikaanse strijdkrachten.Om de zee-, grond- en luchtstrijdkrachten te beschermen produceert TenCate beschermende weefsels, zoals Defender™M. Deze worden specifiek ontwikkeld om te voldoen aan de strenge richtlijnen zoals die in overheidsspecificaties verplicht worden gesteld. Op 3 en 4 oktober, op beide dagen van 15.00 tot 22.00 uur, vindt in Zalencomplex ‘Dieka van de Kruusweg’ in Markelo de Zakenmanifestatie Hof van Twente 2007 plaats. Onder het motto ‘Benut de kracht van persoonlijk contact’ presenteren zich zo’n 50 bedrijven. Ook staan er ‘promopanelen’ waar bedrijven en instellingen hun aanbiedingen en vacatures kunnen plaatsen. De behoefte aan dit evenement heeft volgens voorzitter Henk Voskamp van het OndernemersPlatform ondermeer te maken met de huidige digitalisering. Daardoor treffen directies en beleidsmakers elkaar steeds minder persoonlijk. De ontwikkelingen bij collega’s om de hoek ontgaan hen vaak letterlijk. Het business-tobusiness evenement wordt georganiseerd door het OndernemersPlatform Hof van Twente in samenwerking met de Gemeente Hof van Twente, Kamer van Koophandel, MKB Oost-Nederland en alle plaatselijke ondernemersverenigingen in de Hof van Twente. De European Triathlon Union (ETU) heeft het Europees Kampioenschap Triathlon op de Olympische afstand toegewezen aan de Stichting Triathlon Holten. De toewijzing houdt wel in dat het zwemonderdeel niet in de Schipbeek kan worden afgewerkt. Er zijn vergevorderde besprekingen om gebruik te maken van de Domelaar tussen Markelo en Holten. Het Europees Kampioenschap zal eind juni/begin juli 2009 plaatsvinden. Database- en informatiespecialist Mr. Access lijft Twentevisie 07/2007
De beroemde foto-expositie Zilveren Camera in de Hengelose stadhuishal was een succes. Na een geslaagde opening met een toelichting van prijswinnaar Laurens Aaij hebben grote aantallen bezoekers - onder wie veel schoolgaande jeugd - kunnen genieten van het beste dat de Fotojournalistiek te bieden heeft. Het succes blijkt ook uit het verzoek van de organisatie om de tentoonstelling volgend jaar weer naar Hengelo te halen. Dankzij sponsors, waaronder Twentevisie, kon er tevens zo’n 1.500 euro worden gedoneerd aan Stichting Kans voor een kind.
de uit Herke Plantenga (Virtu Secure), Gerard Sanderink (Centric), Victor Jan Leurs (Computer SOS) en Tim Markus (PPM Oost) - koos uit zes genomineerde bedrijven Webprint als winnaar van deze eerste verkiezing voor jonge technologiebedrijven in Twente. Webprint, dat drie jaar bestaat, drukt foto’s af die via internet zijn toegestuurd. Webprint heeft grote landelijke bedrijven als klant, waaronder een bekende drogisterijketen. De vakjury vindt dat Webprint de beste mogelijkheden heeft om uit te groeien tot een landelijke toponderneming. Het bedrijf heeft nu een jaaromzet van 3,5 miljoen euro en denkt die binnen drie jaar te kunnen vertienvoudigen. Het bedrijf heeft met de verkiezing een bedrag van 5.000 euro en een reis naar Sillicon Valley in Amerika gewonnen. Webprint geeft het geld aan stichting KiKa. Op 15 juni reikten de jubilerende Hennie ten Hag en juryvoorzitster Wilma van Ingen de ten Hag Prestatie Prijs 2007 uit aan Fedde Zwanenbug van de Thales FBK Games, dat dit jaar 25 jaar bestaat.
geb. 27-10-1963, hodn Café Babbels/ MDM Handelsonderneming; G.J. Tjonk, geb. 28-21973, hodn Tjonk Bedrijfswagens; Professional Cable Assembly Procab B.V. hodn Procab Im/ Export; M. Haulussij, geb. 23-6-1976, hodn MD Plafonds & Wanden. Apeldoorn: Media (4u) B.V.; R.M.F. Heijder, geb. 22-1-1967, hodn InHetWeb Media; Bimix Europe B.V.; Bestdog B.V.; Steppex Quilting B.V. Borne: Remedie B.V.; Dijkhof Beheer B.V.; Ervebe B.V. Enschede: Teeninga Assurantiën B.V.; Regiotop B.V.; S&K Re-Active B.V.; Vosjes Stoffenhal B.V.; De Herbergier N.V. hodn Graze-Inn; E.G.J. Damink, geb. 6-91968, hodn Design Montage I; Günter Fentsch Benelux B.V.; Jansen Interim Management B.V.; Dimex Nederland B.V. Hengelo: W.H. SchlinkWildvank, geb. 17-10-1978, hodn Bar Brasil 51; H.B. Schoemaker, geb. 21-9-1971, hodn MB Combi Cleaning; H.H.T. Holding B.V.; Little Dublin B.V.; Jesa Beheer & Management B.V.; D. Lankreijer, geb. 25-5-1967, hodn Schilder- en Onderhoudsbedrijf Lankreijer; Poly-Duurzaam B.V.; M. Oelen, geb. 29-2-1980, hodn Virius; L.A. Holding B.V. - Hengelo’s Beroepsgoederen
Persoonality - payrolling, reïntegratie en HRM-vraagstukken in zijn algemeenheid - is het komende seizoen hoofdsponsor van het Vrouwenteam van FC Twente. Beide partijen hebben een overeenkomst getekend voor één seizoen, met een optie voor nog twee seizoenen. Persoonality fungeert daarmee als shirtsponsor van het Vrouwenteam dat komend seizoen speelt in de Eredivisie Vrouwen. Typische Uitgaven - de verzamelnaam voor uitgaven als Typisch Almelo, Typisch Hengelo etcetera met een gezamenlijk oplage van 660.000 kranten - is de eerste Diamantsponsor van Heracles Almelo. De samenwerking behelst onder andere de ondersteuning door de uitgever van de single The Power waarvan de opbrengsten naar Heracles Almelo gaan, twee pagina’s over Heracles in een aantal uitgaven en nieuws over Heracles in overige uitgaven. De opbrengsten van de advertenties op deze pagina’s gaan voor 20% naar Heracles Almelo. D e f a c u l t e i t C o n s t r u e r e n d e Te c h n i s c h e Wetenschappen van de Universiteit Twente heeft begin juli een raamovereenkomst getekend met Siemens. Daarin zijn een aantal afspraken en intenties voor de komende vijf jaar vastgelegd teneinde de samenwerking te verstevigen. Vooral op het gebied van onderzoek - uit te voeren door stagiairs, afstudeerders, promovendi en medewerkers van de UT - worden de banden aangehaald. De UT en Siemens hebben de intentie om niet alleen op onderzoeksgebied de samenwerking te intensiveren maar ook op het gebied van onderwijs. Op termijn zou Siemens een rol kunnen gaan spelen in het projectonderwijs van de faculteit CTW, gaan Siemens-medewerkers gastcolleges geven en kunnen ze promotieonderzoek doen. De vakjury van het ‘Rising Star Event’ - bestaanTwentevisie 07/2007
Fedde Zwanenburg van de Thales FBK Games neemt de ten Hag Prijs 2007 in ontvangst uit handen van Hennie ten Hag en Wilma van Ingen.
De Woonkamer Makelaardij heeft een nieuwe vestiging aan de Padangstraat betrokken en heeft tevens twee nieuwe medewerkers in dienst genomen. In het pand zijn nog twee andere jonge ondernemingen gevestigd, Hypotheek Servicecentrum Le Garage en WestendorpPR voor Persoonlijke Ontwikkeling & Reïntegratie. In de periode 1 juli tot en met 16 augustus heeft de Rechtbank de volgende faillissementen doorgegeven. Let wel, tussen het verschijnen van deze uitgave en de uitspraak van de rechtbank kunnen er wijzigingen ontstaan. Voor de actuele situatie kan men terecht bij het handelsregister, telefoon 09001234567 of via www.kvk.nl/faillissementen. Almelo: A. Wierbos, geb. 23-1-1952, hodn Administratiekantoor A. Wierbos; E. Vagevuur,
Transport B.V.; A.G. Gerritsen, geb. 13-121946, hodn AG Team International; Lemele: Paillet Zorgondersteuning B.V.; Oldenzaal: Love Fashion B.V.. Rijssen: V.E.C. Holding B.V.; V.V.C.R. Beroepsopleidingen B.V.; Beroeps Opleidingen Rijvaardigheid B.V.; Virtual Reality B.V.; Bruseco Chauffeursopleidingen B.V.; V.E.C. O.G. B.V. - VerkeersEducatieCentrum Drachten B.V.; RoadRisk Advisory Group B.V.; Advimex B.V. Vroomshoop: Sherwood B.V. Wierden: Vriesant/De Hypotheek & Assurantie Groep. ■
Persberichten kunnen per e-mail worden toegestuurd aan
[email protected]. Tekst als word-bestand, eventuele foto’s of ander illustratiemateriaal als jpeg, 300 dpi.
37
Na aanloopverlies verwacht Martin Vormeer nu behoorlijk winst
interview | beurs
Beurs voor levensgenieters
Martin Vormeer en Anniek Hatzmann zijn druk bezig met de voorbereidingen van de beurs Exclusief Lifestyle Event. (Foto: Marc van Heck.)
Toen vorig jaar in het Expo Center in Hengelo voor het eerst de lifestyle beurs OostNederland-Exclusief werd aangekondigd, waren - zoals gebruikelijk bij dit soort nieuwe initiatieven - de sceptici de eersten met een mening. Maar toen het evenement achter de rug was, veranderde scepsis in waardering. Volgens bedenker Martin Vormeer “werd het succes bepaald door de krachtige, originele formule: een homogene doelgroep (gelijkgestemden uit het topsegment), een all inclusive-concept op het hoogste niveau, kwaliteit in plaats van kwantiteit en een verrassende programmering.” Vormeer besloot - samen met zijn compagnon Richard Poelman, de financiële man, en producente Anniek Hatzmann - om de beurs weer op de agenda te zetten, opnieuw in het Expo Center op 26, 27 en 28 oktober. Het vertrouwen is zelfs zo groot, dat het event in het land wordt uitgerold, te beginnen volgend jaar op 14, 15 en 16 maart in Nieuwegein. Door deze expansiedrift moest de naam Oost-Nederland-Exclusief wel gewijzigd worden; het werd Exclusief Lifestyle Event.
Formule intact Aan de formule van de beurs wordt niet getornd. De deelnemers presenteren producten en diensten op het gebied van onder meer mode, auto’s, juwelen, beauty en health, kunst, woonmode, tuinen. De bezoekers kunnen kennismaken met Twentevisie 07/2007
de mooie en exclusieve pareltjes van het leven onder het motto ‘genieten mag'. Vormeer: “Wel is inhoudelijk hier en daar wat bijgeschaafd. Zo wordt de horeca niet meer geconcentreerd op één plek, maar zijn er vier horecapunten. En nieuw zijn bijvoorbeeld de business lounges. Deze worden verhuurd aan bedrijven, die per dag acht tot twintig gasten in een exclusieve omgeving kunnen ontvangen.”
Wel groenteleverancier, niet failliet Voorafgaand aan de eerste editie van de beurs kopte het regionale dagblad ‘Groenteboer organiseert miljonairsbeurs’. Vormeer was daar niet blij mee: “Ik ben groenteleverancier aan grootverbruik en daarbij begeef ik me in het hoge segment. Kwaliteit staat voorop, net als bij de beurs.” Het sarcasme van de regionale krant zal waarschijnlijk ook gevoed worden door het feit dat de krant zelf ook al enige jaren tracht een beurs van de grond te krijgen, maar dit terzijde. Wie overigens verder op internet zoekt, leest dat ene Martin Vormeer enige jaren geleden als slager failliet is gegaan. “Laat ik dat nu eens en voor altijd uit de wereld helpen. De failliete slager Martin Vormeer is een achterneef van mij, ik ben nooit failliet geweest.”
Van der Most neemt idee over Vormeer levert bij Dorset Mansion House als groenteleverancier, waar hij door Willem Dankers werd uitgenodigd hem te komen bezoeken op Art
Twente. We kwamen samen op het idee van een soort Twentse miljonairsbeurs, maar hij gaf aan daar zelf geen tijd voor te hebben. Het idee is bij mij niet meer uit de gedachten geweest. Ik was op de hoogte van de beurs in Amsterdam en verder was er geen vergelijkbaar evenement in Nederland. In Amsterdam was het een succes, waarom zou het hier niet lukken?” Daar wilde Vormeer inspiratie opdoen maar daar werd hij uit het pand gezet. “De organisator van deze beurs meldde daarna in de Quote 500 Junior, dat er ook nog een Twentse groenteboer bezig was een soortgelijk evenement van de grond te krijgen, maar dat dit volgens hem niet zou lukken, omdat hij het al een keer verplaatst had. Geweldig toch? Ik vond dat niet erg, het motiveerde des te meer.” Op zoek naar een hal kwam Vormeer bij Van der Most terecht. “Ik zat met Herman van der Most aan tafel, later met een jongedame. Met hen heb ik gesproken om de hal te huren in Hardenberg, om daar een regionale miljonairsbeurs te organiseren. Dit vonden zij een goed idee en ik zou de prijzen voor het huren van de hal opgestuurd krijgen. Er zat geen schot in en later kwam ik erachter dat ze zelf in Rijswijk waren begonnen met het Luxury Lifestyle Event. Ze hadden mijn idee gewoon overgenomen.” De gesprekken gingen voort in Enschede, bij Go Planet. Daar is de beurs van start gegaan, maar na korte tijd bleek dat de hal te klein was voor dit evenement en standhouders liepen er ook niet echt warm voor. “Ik heb het evenement toen verplaatst naar het Expo Center.”
Investering Uiteindelijk ging de beurs Oost-NederlandExclusief door in oktober vorig jaar. Dat je van zo’n eerste editie niet meteen miljonair wordt, begrijpt iedere zakenman, maar heeft Vormeer er nog wat aan over gehouden? “Nee, sterker nog, ik heb er een halve ton ingestoken. Maar dat vond ik een acceptabele investering en voor de toekomst zijn we erg positief. De inkomsten moeten voor het grootste deel uit de verhuur van stands komen en dat loopt erg goed. Na het aanloopverlies van vorig jaar verwacht ik nu een behoorlijke winst te kunnen maken.” Dat Vormeer in de formule gelooft, blijkt wel uit het feit dat de beurs in maart ook in Nieuwegein wordt georganiseerd. Martin Vormeer wil zijn beurs tot een blijvend, landelijk succes maken. n
39
‘Succes is meer dan alleen kennis, doelmatigheid en prestatie’
spiritualiteit | zwanenhof
Van retraitehuis tot modern bezinningcentrum
Directeur Joke Nijdam in De Zwanenhof in Zenderen, dat is omgevormd van rooms-katholiek retraitehuis tot eigentijds bezinningcentrum.
(door Patricia Penrhyn Lowe) Van Roomskatholiek retraitehuis tot eigentijds bezinningcentrum. De Zwanenhof in Zenderen is met zijn tijd meegegaan en profileert zich als een modern centrum waar bedrijven, groepen en individuen in de bespiegelende geest van vroeger terechtkunnen voor bedrijfstrainingen, conferenties, lezingen en zingevende programma’s. In de onberoerde wereld achter Zenderen doemt in het Twentse landschap een indrukwekkend gebouw op, het voormalige retraitehuis St. Jozef. Het kijkt streng neer op de nederige bezoeker aan de voordeur, maar opent zich van binnen als een warme gastheer, zoals het vroeger ook geweest moet zijn toen de paters Redemptoristen er nog door de gangen schreden in hun zwarte soutanes.Veel herinnert in het gebouw uit 1927 nog aan de laat NieuwAmsterdamse stijl van de Deldense architect Sleiderink. Ook aan het religieuze verleden, de kerkbanken op de bovenverdieping langs de wanden, de afbeeldingen van het leven van Christus van Toorop aan de muur. De geschilderde kruiswegstaties in de kapel, het onbetwiste hoogtepunt van de Zwanenhof met het houten tongewelf van de recreatiezaal. Sobere slaapkamers (76 overnachtingplaatsen in totaal), wat bleek van inrichting, maar wel met een eigen moderne badkamer. Twentevisie 07/2007
Spiritualiteit Directeur Joke Mijdam hoopt de systeemplafonds en andere sporen die het ‘functionalisme’ van de jaren zestig en zeventig heeft achtgelaten in elk geval ten dele ongedaan te maken. Dankzij een gift die door verschillende ordes en congregaties van zusters bij elkaar is gebracht voor het behoud van het gebouw.
‘Wij geven bedrijfstrainingen uit ‘hoofd en hart’’ Een bonte stoet van katholieken vond vroeger zijn weg naar het Retraitehuis aan de Retraiteweg, de foto’s aan de muur getuigen er nog van. Die tijd is definitief voorbij, al komen er nog altijd groepjes eenzame en onbemiddelde ouderen die er een weekje tussenuit willen of eenzaam zijn met Kerst en Oud en Nieuw. De Zwanenhof, zoals St. Jozef sinds 1963 neutraal heet, heeft nog altijd verschillende pijlers. Het huis is nog steeds eigendom van de paters en wordt in hun geest voortgezet. Redemptoristen die zich ruim van geest opstellen ten opzichte van andere geloven, moderne spirituele stromingen en Zen en Boeddha niet schuwen. Spiritualiteit en bezinning staan nog altijd centraal, vertelt Joke Mijdam. “Wij geven bedrijfstrainingen uit ‘hoofd en hart’, waarmee we
tegemoet komen aan de behoefte tot bezinning op de eigen waarden. Succes is meer dan alleen kennis, doelmatigheid en prestatie. Persoonlijke ontwikkeling en teambuilding zijn minstens zo belangrijk om succesvol te kunnen zijn.”
Coaching- en traingsbureaus De Zwanenhof werkt nauw samen met gerenommeerde coaching- en trainingsbureaus die zich met hun bedrijfstrainingen, seminars en lezingen op het gebied van waarden en inspiratie kwalitatief onderscheiden. ‘Creatiecoach’ en fysicus Marinus Knoope is een regular in de Zwanenhof. Daniel Ofman van organisatieontwikkelingbureau Core Quality heeft met De Zwanenhof business-modules ontwikkeld over veranderingsprocessen voor de zakelijke markt. Er is ook een samenwerkingsverband met Ad Fontes loopbaanontwikkeling (de actuele ‘50+ module’) waarmee de Zwanenhof inspeelt op de noodzaak om oudere werknemers geïnspireerd, inzetbaar en gezond te houden. Er is een executive programma en een programma voor managers die vorm en inhoud moeten geven aan veranderingsprocessen en daarvoor zelf ook moeten mee veranderen om de vernieuwingsslag te kunnen maken. De Zwanenhof heeft zich al met al succesvol ontwikkeld van introvert retraitehuis tot een open huis waar mensen nieuwe inspiratie kunnen opdoen.. n
41
Bijna weggestuurd onderdeel | onderwerpvan LOM-school, nu ‘vechten’ ze in Amerika om Overijsselse toponderzoeker
Erik Volkerink: onze onbekende (door Jan Medendorp) Op de lagere school in Ommen ging het niet goed met Erik Volkerink (33) en hij verkaste naar de LOM-school in Vroomshoop, waar hij in de klas tenten bouwen erg leuk vond, maar als het toen aan zijn leerkracht had gelegen, was het knulletje naar de zmok-school (zmok: zeer moeilijk opvoedbare kinderen) doorgestuurd. “Ze dachten dat ik gek was, minimaal dyslectisch, dat ik problemen met mijn oren had, met mijn ogen.” Nee, een wonderkind was de huidige consulting professor van Stanford University in de Verenigde Staten niet echt. Maar hij wordt nog steeds (in Nederland) niet op waarde geschat. Door de Nederlandse overheid, universiteiten en bedrijfsleven wordt hij zelden geconsulteerd. “Ja, dat verbaast me wel.” In de tuin van zijn ouderlijk huis in Ommen (langs het kanaal) kan hij er inmiddels om lachen dat hij toentertijd als een soort debiel werd gezien. “Wij werden altijd met het busje opgehaald, mensen bekeken ons alsof wij gek waren. Dat realiseerden wij ons heus wel, daarom deden wij expres gek.”
‘In Amerika werken universiteiten heel nauw samen met het bedrijfsleven’ Het moet vooral voor zijn ouders (pa werkte bij de Gasunie, moeder heeft nog steeds een hondenpension) een moeilijke tijd zijn geweest. “Toen ik naar de LOM-school moest, mochten bepaalde vriendjes van mijn oude school niet meer met mij spelen, omdat ik dom was.” Het kwam goed, hij ging eerst naar de LTS in Ommen, daarna de MTS in Hoogeveen, en in het eerste jaar op de HTS in Zwolle behaalde hij vrijwel alleen tienen en stuurde de leiding hem door naar de Universiteit van Twente. O ja, dat vriendje dat niet met ‘domme Erik’ mocht voetballen, kwam hij weer tegen in Zwolle. “Hij stopte met de opleiding, ik ging naar de UT. Mijn vriendjes van toen zijn bijna allemaal wel goed terechtgekomen, een aantal is bijvoorbeeld ondernemer geworden. Het gaat er om of je je passie vindt.”
Commodore 64
42
Bij Stanford begeleidt Erik Volkerink studenten en doet onderzoek. “De kansen die ik in de Verenigde Staten heb gehad, zou ik in Nederland nooit hebben gekregen.”
De passie van Erik was de Commodore 64, een voorloper van de huidige PC. “Ik kreeg heel veel interesse in logica, programmeren en wiskunde. Achter dat
Twentevisie 07/2007
interview | erik volkerink
man in Silicon Valley apparaat heb ik echt uren en uren gezeten.” Het leverde ruzie op met zijn ouders, die het apparaat zelfs tijdelijk afpakten. “Toen zat ik er hele nachten achter.” Hij zocht contact met ‘lotgenoten’ en organiseerde bijeenkomsten in de weekenden voor programmeergroepen. “Dat was ook competitief, je maakt demo’s en games, dan concurreerden we op hoe slim, mathematisch, goed je bepaalde dingen kon doen.” Volkerink maakt duidelijk dat hij zich nog steeds niet als een wonderboy beschouwt. “Ik heb er altijd erg hard voor moeten werken. Het kwam me niet aanwaaien, ik haalde nooit gemakkelijk hoge cijfers, dus ik vind mezelf helemaal niet zo slim, maar als ik werkelijk iets wil, dan geef ik nooit op.” Zijn CV haalt zijn bescheidenheid direct onderuit: op de Universiteit Twente studeerde hij tegelijk elektrotechniek, psychologie, bedrijfskunde en informatica!
Hewlett-Packard Volkerink ging stage lopen bij Hewlett-Packard in de Verenigde Staten, waar ze wel snel in de gaten hadden welk een talent ze in huis hadden gehaald. “Ze boden mij meteen een contract aan. En sindsdien ben ik daar gebleven.” De UT wilde hem na zijn afstuderen ook wel hebben, maar Volkerink bleef aan de andere kant van de plas. Enerzijds omdat de Amerikaanse baan hem op het lijf geschreven was (“het was een beetje informatica, het was een beetje elektrotechniek en bedrijfskunde, precies wat ik gestudeerd had”) en anderzijds bood Hewlett-Packard aan dat hij naast zijn werk bij het bedrijf op hun kosten kon doorstuderen (PhD), promotieonderzoek bij de Stanford University. Dat het Volkerink niet allemaal is komen aanwaaien, bleek opnieuw bij zijn overstap. “De eerste vakken die ik op Stanford deed, waren echt een ramp; ze gaven me een boek mee en ik moest echt elk woord opzoeken. Ik heb nog een paar oude boeken en onder bijna elk woord staat een streepje met de Nederlandse betekenis. “Promoveren op Stanford was vreselijk competitief, vooral de ‘qualifying exams’ waren vreselijk, meer dan de helft valt af en studenten uit India en China studeerden letterlijk dag en nacht omdat in sommige gevallen hun hele familie financieel afhankelijk waren van hun succes op Stanford. Ik herinner mij een student uit China die om twee uur ’s nachts in een computerzaal aan het studeren was. Hij viel om de paar minuten in slaap, schrikte weer wakker, om vervolgens weer verder te typen, terwijl hij kreunde van
Twentevisie 07/2007
de pijn in zijn vingers en handen van de RSI.” “Het was voor HP een erg dure grap, maar daardoor krijgen ze wel een beter beeld van wat er omgaat in de industrie; die vakgroep waarin ik mijn promotieonderzoek deed, stond heel goed aangeschreven,” aldus de doctor in de elektrotechniek.
Stanford University Ook bij Stanford University waren ze onder de indruk van Volkerink. “Ze wilden me niet laten gaan, toen werd mijn leven nog ingewikkelder, want hoewel ik dus al een fulltime baan had, kon ik de kans die zij boden niet laten schieten.” Volkerink werd consulting professor en bleef ook werken bij Hewlett-Packard, althans bij Agilent, een spin-off bedrijf daarvan. Overigens ook geen kleintje, want het is inmiddels beursgenoteerd; het bedrijf is gefocust op semiconductor tests, live siences, biotech, chemical analysis. Inmiddels is Erik Volkerink chief scientist van Verigy (1600 werknemers, half miljard omzet), weer een afgeleide van Agilent, maar ook inmiddels aan de beurs genoteerd. “Ik ben verantwoordelijk voor de research op het gebied van memorytests, zoals flashgeheugenchips voor I-Pods. Van alle verkochte chips wereldwijd is ongeveer een derde door ons getest.” Volkerink, het zal niet verbazen, krijgt regelmatig aanbiedingen van andere bedrijven, maar tot nu toe blijft hij zijn ‘eerste’ baas trouw. Uit loyaliteit, maar ook “omdat ze mijn salaris steeds verhogen.” Bij Stanford begeleidt Volkerink studenten en doet onderzoek. Hij sluit niet uit ooit nog naar Nederland terug te keren, maar staat niet te trappelen. “De kansen die ik in de Verenigde Staten heb gehad, zou ik in Nederland nooit hebben gekregen. Bovendien heb ik net een huis gekocht.” Wellicht dat Nederland hem weer te zien krijgt als hij de daad bij zijn wens voegt om een eigen bedrijf op te zetten. “Ik hoef me technologisch in mijn vakgebied niet verder te verdiepen, ik zal me moeten verbreden in andere gebieden dan de techniek. Waarschijnlijk iets met internet.”
gever voor een paar jaar in Amerika zijn gestationeerd. Maar ook Nederlanders die daar permanent zijn komen wonen, maar willen dat hun kinderen Nederlands leren. We hebben nu ongeveer vijftig leerlingen en vier leerkrachten. Miriam is directeur van de school, ik zit in het bestuur met nog vijf, zes anderen omdat we het non-profit doen. We hebben het professioneel opgezet om het vertrouwen van mensen te krijgen, dat ze hun kind naar ons toe brengen.”
Silicon Valley
Nederlandse school
Nederland volgt hij via internet. “Wel spreek ik regelmatig mensen van Philips op conferenties. Hier in de buurt (van Ommen) zit toevallig ook een bedrijf dat gespecialiseerd is in geheugen, Salland Engeneering. Nee, met de UT heb ik geen contact meer, ik was daar twee jaar geleden voor het laatst.” Dat ‘ze’ hem bijkans vergeten zijn, verbaast hem wel, want de regio, innovatieplatforms, de ontwikkelingsmaatschappijen spiegelen Twente toch graag aan Silicon Valley, niet toevallig ook de plek waar Stanford, Hewlett-Packard en de andere bedrijven al zitten. “De oprichters van Google zitten bijvoorbeeld een paar plekjes verderop. Dat is heel inspirerend.” Volkerink is wel eens gevraagd om als spreker op te treden bij een handelsmissie, het ministerie van Economische Zaken een keer, maar structurele samenwerking, gebruik maken van zijn kennis, talenten en vooral zijn ingangen bij Amerikaanse bedrijven, nee, dat gebeurt niet. “Ik zit hier ook in een soort commissie die zich met starters bezighoudt. Ik zie hoe het er in Silicon Valley aan toe gaat, hoe de industrie samenwerkt met universiteiten zoals Stanford. Bedrijven gebruiken veel technieken om hun innovatiecoëfficiënt en octrooiportfolio te verbeteren. De transitie van een ivoren-torenmodel naar een open-innovatiemodel maakt descriptieve innovaties mogelijk tegen erg lage kosten hetgeen een bedrijf erg competitief kan maken. Ik heb hier inmiddels erg veel workshops gegeven over innovatie en octrooibeleid. Misschien kan ik daar van toegevoegde waarde zijn.”
Samen met Miriam Ringelestijn, zijn toenmalige vriendin (nu echtgenote) uit Dedemsvaart, heeft Volkerink een Nederlandse school opgezet. “Zij was leerkracht. We waren nog niet getrouwd, de enige manier voor haar om met mij mee te gaan was door werk te vinden en toen dat er niet was, hebben we zelf werk gemaakt. We geven Nederlandse taal aan kinderen van mensen die door hun werk-
Je moet wel bedenken dat Volkerink flink veramerikaanst is. Waar in Nederland steeds over samenwerking tussen de drie technische universiteiten (Twente, Delft en Eindhoven) wordt gesproken, pleit hij juist voor sterkere concurrentie. En hij is nog steeds verbaasd dat de beste studenten uitgeloot kunnen worden voor een studie. ■
43
Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl
column | personeelsmarketing
Verkoop Binnendienst op koers? Vorige week begon met de volgende mail: ‘Dag Arjan. Alles goed? Ik wil op korte termijn met je praten over onze binnendienst. Het gaat me om de manier waarop ze onze verkoop ondersteunen. Ben tot en met donderdagochtend in het buitenland. Kun je aanstaande vrijdag aan het eind van de ochtend? Rond een uur of 11.30 bij mij op kantoor bijvoorbeeld? Eten we gelijk een broodje samen. Laat me even weten of dit past. Groeten Peter’. Verzonden zondagochtend om 13 minuten over 8. Terwijl ik de afspraak bevestigde, begon ik te bedenken wat er aan de hand kon zijn. Ik ken Peter als iemand die vooral gefocused is op verkoop. Als iemand die dicht bij de dagelijkse business staat en het liefst met één van zijn vertegenwoordigers op pad is. Om een belangrijke deal te sluiten. Een grote klant te behouden. Of wat dan ook… Zolang hij maar niet binnen hoeft te zitten ‘om te managen’ zoals hij zelf zegt. Verrassend dat hij me mailt over de binnendienst. Het is niet eens zijn afdeling.
vragen stelde en Peter vooral antwoordde, werd het ons duidelijk. De medewerkers op de binnendienst werkten best hard. Daar was niets mis mee. De afgelopen jaren was alleen de administratieve druk door interne procedures en vernieuwde wetgeving langzaam toegenomen. Ook had de afdeling wat taken ‘overgenomen’ van marketing. Kortom, ze raakten steeds sterker gefocused op het orderproces, het maken van offertes en op alle administratieve rompslomp daarom heen. En actieve verkoop, cross-selling, opvolgen van offertes, het nabellen van mailings…? Daar was nauwelijks tijd voor. De afdeling beperkte zich wat verkoop betreft tot het aannemen van orders en het beantwoorden of doorspelen van vragen.
Inderdaad, heel verschillende type medewerkers, met heel verschillende talenten. Beide succesvol in hun ‘part of the job’. Gek hè! ‘Hoe we Peter nu verder helpen?’vraagt u zich af. Wat denkt u zelf! ■
En nu…? Voor Peter was het duidelijk: ‘Onze binnendienst moet pro-actief met verkoop bezig zijn. Ze moeten de relatie met onze klanten verder uitbouwen en waar mogelijk de buitendienst ondersteunen. We hebben die afdeling niet voor niets Verkoop Binnendienst genoemd. Dit moet veranderen. Ik wil verkoopdrive. Hoe pakken we dat aan?’
Verkoopdrive Vrijdagochtend werd alles duidelijk. In amper 5 minuten vertelde Peter me klip en klaar wat er aan de hand was. Zijn collega Gerard, Hoofd Verkoop Binnendienst, was nu een week of vijf ziek. En omdat Peter de taken van Gerard waarnam, was hij de afgelopen weken meer dan ooit op kantoor geweest. Hij had een aantal dagen de werkplek van Gerard gebruikt, zodat hij kon zien wat er op de binnendienst gebeurde. Bovendien was hij daar voor de afdeling gemakkelijker aanspreekbaar dan op zijn kantoor op de derde. En nu sprak Peter nadrukkelijk ‘Ik ben me rot geschrokken’.
Terwijl ik de parkeerplaats afdraaide, bedacht ik hoe vaak we in ons vak vergelijkbare situaties tegenkomen. Een Verkoop Binnendienst die nauwelijks meer bezig is met verkoop. Maar langzaam is ‘afgedreven’ tot een min of meer administratieve en soms zelfs reactieve afdeling. Een afdeling die liever mailt of schrijft, dan dat ze de klant ‘live’ aan de lijn hebben om een relatie op te bouwen, ideeën aan te dragen en op die manier de klantenbinding te vergroten en verkoopresultaten te verbeteren. Jammer, jammer, jammer!
Alternatief ‘Ze zijn druk met van alles en nog wat, maar niet met onze klanten, niet met verkoop en al helemaal niet met acquisitie’, vertelde Peter met enige stemverheffing. ‘Weet je wat ik nog het ergst van alles vond’, ging Peter verder, ‘Er is geen verkoopdrive. Ze waren niet eens blij met een grote order van Henk. En toen Cees, een van mijn beste vertegenwoordigers, vroeg of ze 30 klanten wilden bellen om een nieuw product te introduceren, vroegen ze of we niet beter een mailtje konden sturen. Het lijkt verdorie wel of ze bang zijn om klanten te bellen. Of ze totaal niet begrijpen waar het werkelijk om gaat. Snap jij dat nu?’
Pro-actief Na wat heen en weergepraat, waarbij ik vooral Twentevisie 07/2007
Kan het anders? Natuurlijk kan dat! Neem Mark bijvoorbeeld. Mark runt een handelsonderneming. Mark heeft zijn binnendienst van 5 medewerkers samen met ons verdeeld in een groep Planning & Control en een groep Verkoop & Acquisitie. Iedereen doet dat waar hij of zij goed in is. Het onderscheid mag duidelijk zijn. Planning & Control wordt bemand door organisatorisch sterke en nauwkeurige types. In de groep Verkoop & Acquisitie vindt u de echte commerciëlen. Van die uitstekende luisteraars met een vlotte babbel en een behoorlijke verkoopdrive. Goed getraind bovendien. Als team werken beide groepen prima samen. Planning & Control organiseert, verzamelt, bereidt voor, maakt af en controleert. Verkoop & Acquisitie belt, kletst, scoort en draagt daarna direct weer over.
Arjan Bloemendaal Directeur Jobo Training & Advies en XL10 Training
45
Webprint snelgroeiende schakel in digitale fotografie
interview | ton marsman
Honderd foto’s per minuut (door Martin Steenbeeke) De opmars van de digitale fotografie heeft pijn veroorzaakt bij de traditionele fotohandel. Het Hengelose bedrijf Webprint profiteert. Het jonge bedrijf drukt foto’s af die via internet verstuurd worden en verwerkt ze desgewenst in een fotoalbum, kalender of wenskaart. Webprint is onlangs uitgeroepen tot ‘Rising Star’ van Oost-Nederland. De machines in de productiehal van Webprint nabij de A35 in Hengelo draaien van ’s ochtends zes uur tot ’s avonds twaalf. Zeven dagen per week. Dat was ruim drie jaar geleden, in de opstartfase, wel anders. Toen werd de machine aangezet voor een order, en weer uitgezet in afwachting van een ander. “Nu komen er elke minuut honderd foto’s binnen, dat zijn er zo’n 50 miljoen per jaar,” zegt directeur Ton Marsman (62) met gepaste trots. Webprint ligt fors voor op het uitgestippelde groeiscenario. Dit jaar wordt naar verwachting afgesloten met een omzet van zes miljoen; een stijging van zo’n 400 procent ten opzichte van vorig jaar. Het doel is om in 2010, binnen drie jaar dus, 500 miljoen foto’s af te drukken, ruwweg 2,5 procent van alle foto’s die jaarlijks in Europa worden afgedrukt. “En aan elke foto willen we één cent verdienen.” In 2006 is voor het eerst winst gemaakt.
Vijf cent Het succes wordt toegeschreven aan een combinatie van prijs en kwaliteit. Foto’s worden op Kodakpapier afgedrukt en met een prijs van negen cent per foto dook Webprint bij haar intrede op de markt al onder de gangbare tarieven. “Concullega’s zeiden dat wij binnen drie maanden failliet zouden zijn, maar inmiddels zitten we op vijf cent. Je moet klanten op prijs lokken. Van 39 naar 35 cent gaan, werkt niet.” De wet van de grote getallen doet opgeld bij Webprint. Liever veel klanten met wat minder marge, dan andersom. De filosofie is dat wie eenmaal zijn foto’s naar de server van Webprint heeft gestuurd, klant blijft. Want de foto’s blijven opgeslagen en kunnen ook gebruikt worden voor het samenstellen van een kalender, een wenskaart, of zelfs voor behang. “Onze uitdaging is om die ene foto toegevoegde waarde te geven,” verklaart Marsman.
Ansichtkaart Webprint is vrij laat in de markt voor digitale fotografie gestapt, maar noemt zich inmiddels trendsetter. "Je hoeft geen visionair te zijn om Twentevisie 07/2007
Webprint-directeur Ton Marsman. “In 2010 hebben we waarschijnlijk een omzet van 50 miljoen. Dat is één miljoen per personeelslid. Dan kun je het al niet meer winnen van me.”
te voorspellen dat het digitaal fotograferen een enorme vlucht neemt. Mensen die denken dat er minder foto’s afgedrukt worden, maken een vergissing. Dat is procentueel gezien wellicht zo, maar in absolute aantallen niet.” Marsman verwacht veel van de foto’s die via mobiele telefoon gemaakt worden. “Die heb je immers altijd bij je. En wat je op je pc kunt, kun je ook op je mobiel. Nu kun je bijvoorbeeld al vanaf het strand een foto naar ons sturen, waar wij vervolgens een ansichtkaart van maken en versturen.” De klanten komen rechtstreeks binnen via de eigen site, maar ook via tussenkomst van een drogisterij-keten als Kruidvat en kabelmaatschappijen @Home en Casema.
Rising Star De snelle groei is opgevallen. Het bedrijf versloeg in de eerste regionale Rising Star-verkiezing ABNAmro, Deloitte en Kennispark Twente andere jonge, snel groeiende technologiebedrijven als Ambient en Nanomi. Het leverde een nominatie voor de landelijke Rising Starverkiezing én meer aanzien op. Waar Marsman eerder op een dichte deur stuitte bij het verzoek om een lening, wordt hij nu door hogere echelons spontaan uitgenodigd voor een gesprek. “Twee jaar geleden wilde de jongste bediende me geen 40.000 euro lenen, nu zit ik bij een
lezing van Rijkman Groenink.” Marsman maakt er dankbaar gebruik van, want de komende jaren wil hij twee miljoen investeren in nieuwe apparatuur en een verhuizing naar een groter pand in Oldenzaal. Dan pas zal ook het personeelsbestand groeien, van 12 naar grofweg 50. “De klant doet het meeste werk,” legt Marsman uit. “Je moet niet zoveel handjes aan het werk hebben.” Hij is bezig met de aanschaf van een dertig meter lange machine die 12.000 foto’s per uur kan verwerken. “In 2010 hebben we waarschijnlijk een omzet van 50 miljoen. Dat is één miljoen per personeelslid. Dan kun je het al niet meer van me winnen.” n
Test
Webprint heeft onlangs in een test van het Algemeen Dagblad, berucht bij oliebollen- en haringverkopers, een 6,4 gescoord. De krant liet bij 44 bedrijven afdrukken van foto’s maken en deze door een deskundige jury beoordelen op onder meer kleur, scherpte en contrast. De overgrote meerderheid (37) scoorde een voldoende. Met name de éénuur-servicebedrijven bleven onder de maat. Belcompany werd met een 8,5 de winnaar. Webprint (22-ste) kreeg als commentaar van de AD-jury dat de correctie (licht-donker) wisselend van kwaliteit is. De website is ‘vaag’.
47
vastgoed | transacties
Vastgoed transacties Almelo u C irca 1.230 m² bedrijfsruimte aan de Planthofsweg 34A is door ten Hag bedrijfsmakelaars namens Gebr. Huzink verhuurd aan Enrichment Technology Nederland B.V. tegen een huurprijs van € 49.200,- per jaar.
u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens Westerik
Onroerend Goed aan het Bedrijvenpark Twente 146/D circa 60 m² bedrijfsruimte verhuurd aan een schadeherstel- c.q. restauratiebedrijf. De huurprijs bedraagt € 60,- per m².
Waaierd aan de Egbert Gorterstraat is voor naar verluidt een bedrag van ruim € 6.1 miljoen verkocht aan een particuliere belegger uit de Randstad.
Enschede u ten Hag bedrijfsmakelaars verkocht een appartementencomplex met parkeerterrein ‘de Stadsweide’ aan de Haaksbergerstraat 82 t/m 92 en Emmastraat 1 t/m 5 namens de Stichting Brex aan de Stichting International Institute for GEO-information Science and Earth Observation (ITC) tegen een koopsom van € 5.000.000,-.
u Post Jr. Bedrijfsmakelaars verhuurde aan de kan-
u A dvocatenkantoor Kaya heeft aan de
toortoren Magna Porta 225 m² kantoorruimte aan FBD Adviesgroep. De huurprijs bedraagt € 28.125,- per jaar.
Lasondersingel 96 een kantoorvilla gekocht van circa 520 m². De koopsom bedroeg € 810.000,-. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de eigenaar van het object tot stand.
u H et geheel verhuurde kantoorgebouw De
u DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens een parti-
culiere belegger bemiddeld bij de verkoop van de Twentepoort Oost 3 aan Laarhuis Beheer ten behoeve van Frisz Reclameconcepten en werd bijgestaan door Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars. De koopsom bedraagt € 555.000,- kosten koper.
Hengelosestraat 74 circa 450 m² bedrijfsruimte met zes kamerappartementen aan een particuliere belegger. De koopprijs bedraagt € 600.000,- k.k. u Namens een particuliere belegger heeft Uniek
Kroeskop Almelo Beheer B.V. aan RBW een kantoorgebouw aan de Ambachtstraat 20 met een oppervlakte van circa 2.035 m², tegen een huurprijs van € 145.000,- per jaar.
Bedrijfsmakelaars aan de Euregioweg 277 circa 95 m² kantoorruimte met circa 1.450 m² bedrijfsruimte, die is verhuurd aan het Grenenhuis B.V., verkocht aan eveneens een particuliere belegger.
u Aan de Jollesweg 5 heeft Uniek Bedrijfsmakelaars
u DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens Schroder
Vastgoed bemiddeld bij de verhuur van circa 277 m² kantoorruimte in het kantoorgebouw Magna Porta aan de Twentepoort. De huurder is Ovimo Trading en de huursom bedraag € 34.450,- per jaar. u U niek Bedrijfsmakelaars heeft namens een
opdrachtgever circa 200 m² kantoorruimte aan het Bedrijvenpark Twente 325 verhuurd aan Marquette Detachering B.V. De huurprijs bedraagt € 87,50 per m².
u Eshuis Accountants & belastingadviseurs B.V.
heeft aan de Auke Vleerstraat 8 de gehele eerste verdieping met een totale oppervlakte van 529 m² gehuurd. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, een particuliere belegger, tot stand. u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft
namens de eigenaar, een particuliere belegger, het bedrijfspand met een totale oppervlakte van 290 m², gelegen aan De Reulver 103, verhuurd aan M.I.C. Europe B.V. u Plaggemars Makelaars heeft namens een par-
ticuliere belegger de van Loenshof 1- 27 in verhuurde staat aangekocht. Het betreft circa 260 m².winkelruimte, 650 m².kantoorruimte en 3 appartementen De koopsom bedraagt € 2.300.000,u Axis Media-Ontwerpers B.V. heeft circa 703 m²
Deze winkelruimte De Klomp is verkocht aan Fortior Investments.
Twentevisie 07/2007
u Namens een particuliere belegger heeft Snelder
Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. de winkelruimte met een oppervlakte van 370 m², de twee bovengelegen woningen alsmede 9 garageboxen aan De Klomp 83 verkocht. De koper is Fortior Investments. De koopsom is niet bekend gemaakt. u Post Jr. Bedrijfsmakelaars verhuurde aan de
Mooienhof 8a 190 m² winkelruimte aan Manpower uitzend organisatie. De huurprijs bedraagt € 20.000,- per jaar.
u Post Jr. Bedrijfsmakelaars verhuurde aan de
u ten Hag bedrijfsmakelaars verhuurde namens
namens een particulier circa 330 m² kantoorruimte, 600 m² bedrijfsruimte en circa 100 m² magazijn verkocht aan een startende kozijnenfabrikant te Almelo.
Het kantoorgebouw De Waaierd aan de Egber t Gor terstraat is verkocht aan een particuliere belegger.
kantoorruimte gehuurd aan de Roomweg 6167. De huurprijs bedraagt € 63.270,- per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad op namens de huurder. Ten Hag Bedrijfsmakelaars trad op namens de verhuurder.
Haaksbergen u Aan de Metaalstraat 3 te Haaksbergen is circa per 1 augustus 2007 circa 380 m² bedrijfsruimte met 278 m² kantoor verhuurd. Met deze transactie is een huurprijs gemoeid van € 40.000,-. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars trad op namens de verhuurder. Hengelo u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens onderverhuurder Sahai Adviesbureau de kantoorruimte met een oppervlakte van 125 m² aan de Dennenbosweg 9 verhuurd aan Complete Media. De huurprijs bedraagt € 12.600,- per jaar. u Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars
heeft namens de eigenaar circa 390 m² kantoorruimte aan de Enschedesestraat 47 verhuurd aan Nautus B.V. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 54.765,-. u De Vrije Energie Producent B.V. heeft het kan-
toorgebouw met een oppervlakte van 385 m², aan de Hazenweg 70 gehuurd. De huurprijs bedraagt € 50.000,- per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, SMQ B.V., tot stand. u Aan de Josef Haydnlaan 64 is per 1 september
2007 circa 100 m² winkelruimte verhuurd aan Rich Hairstyle. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars trad op namens de verhuurder. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 6.500,-. u Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars heeft namens opdrachtgever een winkelpand met bovenwoningen aangekocht aan de Molenstraat 6. De gerealiseerde koopsom is niet bekend gemaakt.
›
49
vastgoed | transacties
Rijssen u U niek Bedrijfsmakelaars heeft namens een buitenlandse investeerder circa 1.618 m² winkelruimte aangekocht aan de Haarstraat 30, 32 & en 34. De verkoper is eveneens een particuliere belegger. u ten Hag bedrijfsmakelaars heeft bemiddeld bij
de verkoop van Twentepoort Oost 15 en 43. Circa 640 m² bedrijfs- en kantoorruimte werd door de curator verkocht aan een particuliere belegger tegen een koopsom van € 507.500,-.
De Roessinghsbleekweg 21 in Enschede is verkocht aan een par ticuliere belegger.
u Post Jr. Bedrijfsmakelaars verhuurde aan
de Pasmaatweg 28 600 m² winkelruimte aan Matras Direct +. De huurprijs bedraagt €38.500,- per jaar. u DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens de verhuur-
der, een bouwbedrijf , een verhuurtransactie tot stand gebracht voor het pand aan de Twentepoort Oost 50-54, dat een oppervlakte heeft van circa 3.000 m² en uit diverse kantoorruimtes en bedrijfsruimte bestaat. De huurder is PBF Group. u Aan de Aquamarijnstraat 135 is circa 335 m²
bedrijfsruimte met kantoor verhuurd. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars trad op namens Drienerlo Exploitatie B.V. Met deze transactie is een huurprijs gemoeid van € 22.500,-. u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft
namens de particuliere eigenaar het woonhuis met pompstation en werkplaats gelegen aan de Landmansweg 90 verkocht. De koopsom bedroeg € 425.000,-. De koper is eveneens een particulier. u Circa 5.151 m² winkelruimte en circa 75 m²
kelderruimte aan de Nieuwstraat zijn door ten Hag bedrijfsmakelaars namens Oostvogel B.V. verhuurd aan FnS Retail B.V. tegen een huurprijs van € 125.000,- per jaar. u I n winkelcentrum De Hengelose Es heeft
Tuunte Fashion B.V. 326 m² winkelruimte ondergehuurd van Bart Smit B.V. De huurprijs bedraagt € 50.000,- per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad op namens de onderhuurder. u Aan de Oude Molenweg Post Jr. Bedrijfsmakelaars
verhuurde aan de Molenweg 100 m² kantoorruimte aan een administratiekantoor. De huurprijs bedraagt € 10.000,- per jaar. u De firma Sulteq heeft aan de Zirkoonstraat 10
192 m² bedrijfsruimte gehuurd ten behoeve van een pompenrevisie-bedrijf. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transacTwentevisie 07/2007
u Namens een particuliere belegger heeft Uniek
tie namens de zittende huurder tot stand. De huurprijs bedraagt € 10.000,- per jaar.
Bedrijfsmakelaars circa 415 m² bedrijfsruimte aan de Butaanstraat 10 verhuurd aan Rijssense Montage Werken. De huurprijs bedraagt € 45,- per m².
u Post Jr. Bedrijfsmakelaars verhuurde 150 m²
kantoorruimte aan de Oude Boekeloseweg 1 aan een Accountants en administratie kantoor. De huurprijs bedraagt € 15.750,- per jaar. Nijverdal u L evite Makelaars B.V. verkocht namens de eigenaar een nieuw gebouwde bedrijfsunit van totaal 670 m², inclusief 175 m² kantoorruimte op de begane grond en 170 m² op de 1e verdieping aan de Rudolf Dieselstraat 27 aan een bedrijf dat systeemplafonds en scheidingswanden monteert. Oldenzaal u S tichting Huisartsenlaboratorium Oost heeft aan de Deurningerstraat 39 157 m² kantoorruimte gehuurd. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, een particuliere belegger, tot stand. u A an de Textielstraat 20B is circa 327 m²
bedrijfsruimte met circa 124 m² kantoorruimte verhuurd aan Rhino Valves Europe. Met deze transactie is een huurprijs gemoeid van € 34.000,-. Euverman Temmink & Partners u Bedrijfsmakelaars trad op namens de verhuur-
der.Aan de Textielstraat 10B is door bemiddeling van Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars een nieuwbouw bedrijfsunit verkocht. De koopsom bedraagt naar verluidt € 95.000,-. Ootmarsum u Het bedrijfspand aan de Eerste Stegge 56 is door Tel Holding verkocht aan een particuliere belegger. Het pand omvat circa 8.730 m² waarvan 650 m² kantoorruimte. Het pand is volledig verhuurd aan Masterfoam BV en Imbema Kunststoftechniek BV. De huuropbrengst van het object bedraagt circa 250.000,- per jaar. Een koopsom werd niet bekend gemaakt. DTZ Zadelhoff v.o.f. trad op namens de verkopende partij.
u U niek Bedrijfsmakelaars heeft aan de
Ambachtsstraat 5-7 namens een particuliere belegger circa 240 m² kantoorruimte verhuurd aan de People & Print Group. De huurprijs is niet bekend gemaakt. u A an de Wa t t s t r a a t 2 0 A heeft Uniek
Bedrijfsmakelaars circa 100 m² opslagruimte aan een stukadoorsbedrijf en voor € 48,- per m². Vroomshoop u Op Bedrijventerrein Vroomshoop Oost is een perceel bedrijfsterrein met een oppervlakte van 1.849 m² door ten Hag bedrijfsmakelaars namens Timmerhuis Projecten verkocht aan Westerik Onroerend Goed B.V. tegen een koopsom van € 138.675,-. Wierden u Plaggemars Makelaars heeft namens de eigenaar 130 m² winkelruimte aan de Marktstraat 4a verhuurd aan Bonita GMBH & Co KG. De huurprijs bedraagt € 17.000,- per jaar. u N amens de eigenaar heeft Plaggemars
Makelaars 80 m² winkelruimte aan de Kerkhofstraat 2 verhuurd aan een pizzeria. De huurprijs bedraagt € 10.000,- per jaar. u P laggemars Makelaars heeft namens eige-
naar ca 1.000 m² bedrijfsruimte aan de Noord Parallelweg 1a verkocht. De koopsom is niet bekend gemaakt. u A an de Industrieweg 9 heeft Plaggemars
Makelaars namens eigenaar ca 350 m² edrijfsruimte verhuurd aan Egberink Auto B.V De huurprijs is niet bekend gemaakt. u P laggemars Makelaars heeft namens eige-
naar ca 330 m² bedrijfsruimte aan de Bedrijvenstraat verhuurd aan Autohandel Gerrits De huurprijs bedraagt € 15.000,per jaar. ■
51
Tom Stamsnijder krijgt in Duitsland het vertrouwen
interview | wielrennen
‘Ik wil binnen 3 jaar meespelen in finales’ (door Gerhard Nijboer) Gewoon over je sport en carrière praten zonder dat het grote Dwoord valt, is in de wielrennerij niet meer mogelijk. Ook Tom Stamsnijder, de pas 22jarige eerstejaarsprofrenner uit Enter, beseft dat hem altijd weer vragen gesteld zullen worden over snuivende, spuitende, slikkende en zelfs bloedvervangende activiteiten in het peloton der haarloze benen. “Liefhebbers van de sport voelen zich bedrogen, vooral jonge renners denken verraden te zijn door collega’s en zien zich in hun toekomst bedreigd. Maar er zijn ook nog genoeg mooie dingen in de wielersport om over te praten.” Niet alleen het D-woord is in een gesprek met Tom Stamsnijder altijd een onderwerp, ook de familierelatie ontbreekt nooit. Tom is namelijk zoon van ex-wereldkampioen veldrijden en tweevoudig Tourdeelnemer Hennie Stamsnijder, maar heeft ook nog een uiterst talentvolle broer Bas. En een beloftevolle broer, Rob, die als gevolg van een herseninfarct deels werd verlamd en toen hij zich daar overheen gevochten had, werd teeltbalkanker geconstateerd. Rob Stamsnijder zal zich nooit bij de wielrennende wereldtop kunnen voegen. De wraak voor zoveel lichamelijk en geestelijk ongemak werd subiet gecounterd door broer Tom: “Rob, ik maak jóuw droom waar. Ik word prof en laat zien wat jij had wíllen laten zien.” En zo is het gegaan. Rob heeft inmiddels zijn pijlen gericht op een bijna afgeronde HBO-studie werktuigbouwkunde en Tom heeft zijn beloften waargemaakt: hij gaat sinds dit jaar door het leven als professioneel wielrenner. Niet zoals velen hadden verwacht bij de Rabobank, maar bij een Duitse ploeg.
Telkens net niet Drie jaar lang polste ‘Gerolsteiner’ Tom Stamsnijder om in Duitse dienst te komen fietsen, omdat ze ‘in de Pruis’ ook wel zagen dat er zo’n ‘verdamde Holländer’ bezig was alles uit zijn carrière te halen. Maar Tom Stamsnijder hoopte heel lang op een profcontract bij de grote Rabobank-ploeg. “Ik heb vijf jaar in de beloftenploeg gefietst en elk jaar kwam ik net niet in aanmerking voor de overstap naar de grote Rabo-ploeg. Telkens zeiden ze dat ik te jong was of er nog niet aan toe was. Dat komt natuurlijk ook omdat ik deel uitmaak van een uitzonderlijk goede lichting met renTwentevisie 07/2007
Drie jaar lang polste ‘Gerolsteiner’ Tom Stamsnijder om in Duitse dienst te komen fietsen.
ners als Thomas Dekker, Robert Gesink, Martijn Maaskant en Lars Boom. En ik werd ook binnen de beloftenploeg altijd gebruikt om in dienst te rijden van die jongens. Vervolgens komen zij als winnaars in de uitslagenlijsten. In de Pro Tour-ploeg van Rabo komen elk jaar maar een beperkt aantal plaatsen vrij en dan kiezen ze natuurlijk voor de jongens die de uitslagen hebben gereden. Vorig jaar had ik er schoon
genoeg van, want ik wist zeker dat ik klaar was voor het grote werk. Vorig jaar heb ik tegen (toen nog) algemeen manager Theo de Rooij gezegd dat ik het zat was.” Saillant detail is dat Theo de Rooij een goede vriend van is van Hennie, de vader van Tom. Wellicht was dat eerder een nadeel dan een voordeel omdat De Rooij de schijn van belangenverstrengeling wilde voorkomen.
53
›
interview | wielrennen
Discovery Channel In de Ronde van België van vorig jaar kwam plotseling de droom binnen handbereik toen het Amerikaanse Discovery Channel (ex-Lance Armstrong, toen nog Floyd Landis en nu Alberto Cantador) hengelde naar de diensten van Tom Stamsnijder. Ploegleider Johan Bruijneel ziet in hem een veredelde uitgave van George Hincapie, een renner die op alle onderdelen van de wielersport uit de voeten kan en zowel als knecht als afmaker van onschatbare waarde voor een ploeg is. Daarnaast is Stamsnijder evenals Hincapie een renner die altijd doorgaat en in principe in geen enkele wedstrijd afstapt. Na zijn gesprek met Discovery Channel belde Tom meteen zijn broer Rob met de woorden: “Ik weet het nu zeker. Ik ga jouw droom waarmaken. Ik word prof.” Maar tóch werd het Discovery Channel. Hij liet de unieke mogelijkheid om te fietsen in de ploeg van meer (al dan niet gedrogeerde) Tour de France-winnaars namelijk aan zich voorbij gaan. Omdat óók Gerolsteiner zich opnieuw bij hem meldde met een tweejarig profcontract. “Ik ben een renner die vertrouwen nodig heeft, anders ga ik twijfelen. En ik was bij de beloften van de Rabo behoorlijk aan het twijfelen geslagen. Op die momenten heeft Gerolsteiner altijd bij me aangeklopt, waarmee ze lieten zien dat zij wél vertrouwen in mij hadden. Als ze dan na drie jaar nog steeds terugkomen, dan mag je dat niet weigeren. Dus werd het Duitsland.”
Vader Hennie En dan komt toch vader Hennie weer om de hoek kijken. Welke rol heeft de ex-wereldkampioen en huidige topman van wereldmarktleider van fietsonderdelen Shimano bij de contractbesprekingen gespeeld? “Vader is mee geweest. Hij heeft geadviseerd dat ik bij mijn eerste profcontract niet alleen naar het geld moet kijken, maar vooral wat de ploeg met mij van plan is. Welk wedstrijdprogramma ik mag rijden en welke rol ik in de ploeg krijg, hoewel je als broekie niet teveel te eisen hebt.” Zeker niet in financieel opzicht, want het leven van een beginnend profwielrenner is geen vetpot. En ook als je wat langer bezig bent en niet tot de top-50 van de wereldranglijst behoort, mag je als wielrenner blij zijn dat je een redelijk belegde boterham bij elkaar kunt fietsen. “Ik krijg, inclusief premies, een normaal salaris, maar daar moet ik dan ook alles zelf van betalen, behalve de fietsen en kleding. Ik woon gelukkig nog thuis en hoef geen kostgeld te betalen. Het geld dat ik daardoor overhoud én het startgeld van de criteriums besteed ik aan extra medische verzorging, massage, extra trainingen en reiskosten. Dankzij de hulp van mijn ouders en broers, maar ook van masseur Johan Pluimers, Johan Krake en André Kerkhof, die me achter hun brommer laten trainen en mij naar de criteriums en naar het vliegveld brengen en halen, kan ik het allemaal doen. Ook van mijn Twentevisie 07/2007
trainingsmaatje Joost Posthuma steek ik veel op.” Pa Hennie is als trainer op een zijspoor gezet door Tom. “Hij gedroeg zich vaak als een fanatieke en emotioneel vader. Als ik een blessure had, zei hij dat hij dat ook wel eens had gehad en dat ik gewoon door moest gaan. Later bleek dat advies tot een veel ernstiger blessure te leiden. Ik had gewoon rust moeten nemen. Het is beter een trainer te hebben die met wat meer afstand kan adviseren.”
Ronde van Spanje De inspanningen om zijn ambities waar te maken, zijn inmiddels ook diep doorgedrongen in Stuttgart, waar het management van Team Gerolsteiner huist. Manager Hans Holzner en ploegleiders als Udo Bölts zijn zelfs zó gecharmeerd van de inzet van Tom Stamsnijder dat de jonge Twent in zijn eerste jaar al is geselecteerd voor de Ronde van Spanje. En zelfs in de ‘eigen’ Ronde van Duitsland mocht de ‘verdamde Holländer’ opdraven, ten koste van een Duitse collega uit zijn ploeg. En hij fietst niet met de minsten in één team. Zo zijn daar de sprinters Robert Förster en David Kopp, de klimmers Bernard Kohl, Beat en Markus Zberg en de Italiaanse alleskunner Davide Rebbellin. Stamsnijder is de enige Nederlander in de overwegend Duitstalige formatie. “Dat ik meteen in een van de grote ronden mag rijden, is supermooi. Joost Posthuma rijdt de Vuelta ook, dat is mooi meegenomen.” Opmerkelijk was ook dat Stamsnijder door Gerolsteiner in vrijwel alle voorjaarsklassiekers werd opgesteld. Behalve Luik-Bastenaken-Luik reed hij alle grote wedstrijden en, nóg opmerkelijker voor een jonge renner, hij reed ze allemaal uit. Ook nadat hij zich in de eerste honderden kilometers de ‘kloten had afgedraaid’ voor zijn kopmannen. “Ja, maar dat is ook de mooie manier om de finales van die wedstrijden te leren kennen. Als ik over een paar jaar zelf in de finale van die wedstrijden zit, moet ik natuurlijk wel de weg kennen én weten waar de moeilijk- en mogelijkheden zijn. Dus rijd ik nu al vast over de finish en ook nog zo hard mogelijk ook.”
Bas “Ik wil me binnen drie jaar met de top kunnen meten. Een topper zijn. Dat betekent dat ik niet alle wedstrijden hoef te winnen, maar ik wil dan wél in finales mee kunnen spelen. Dat de wielerwereld in de wedstrijden serieus rekening moeten houden met deze Stamsnijder. En misschien is tegen die tijd ook Bas profwielrenner. Dan kunnen we samen de naam Stamsnijder hoog houden in het peloton.” De 18-jarige Bas wordt overigens ook gezien als een groot talent en tekende onlangs een contract als semi-prof bij de Van Vliet-ploeg. Om zijn doelstelling nóg dichterbij te brengen, heeft Tom Stamsnijder het besluit genomen om in het Zuidduitse Schwarzwald samen met
Rob (links), de beloftevolle broer van Tom Stamsnijder zal zich als gevolg van een herseninfarct en later teeltbalkanker nooit bij de wielrennende wereldtop kunnen voegen.
de tijdrijder Michael Rich een huisje te huren, van waaruit hij kan trainen. “In dat gebied kun je het tijdrijden trainen, zowel op het vlakke als op bergachtig terrein; je kunt in het midden- en hooggebergte trainen, maar ook op heel lange heuvels, zoals je die in de Waalse klassiekers tegenkomt. Michael Rich is daar nu aan het zoeken en in het najaar wil ik daar dan regelmatig naar toe.”
Schoon en eerlijk Volgend jaar fietst Tom Stamsnijder ook nog bij Gerolsteiner in Duitse dienst. Maar onder druk van de dopingpubliciteit is vooral bij de oosterburen de sponsoring van wielerploegen in gevaar. Ook Gerolsteiner beraadt zich over haar toekomst in die sport. Dat gaat ook niet aan Tom Stamsnijder voorbij. “Maar ik ben niet bang voor mijn toekomst. Als ik zo door blijf gaan én wij gaan met z’n allen op deze manier door om doping en fraude uit onze sport te bannen, gaat de wielersport een heel mooie toekomst tegemoet. We moeten even door de zure appel heen, maar vooral voor de jongere renners is het goed te zien dat juist de grote jongens aangepakt worden. Dat helpt enorm om de sport schoon en eerlijk te maken en te houden. Maar er zal ieder jaar ongetwijfeld een enkeling gepakt blijven worden. Zo realistisch ben ik ook wel. Als je dát wilt voorkomen moeten we direct stoppen met alle vormen van prestatiesport. En dát gun je die paar valsspelers toch niet?” n
55
actueel | personeelstransfers
“A leader is most effective when people barely know he exists. When his work is done, his aim fulfilled, his troops will feel they did it themselves.” (Lao Tzu c.604BC-531BC, Chinese philosopher,
Mens en organisatie Voor de maand september werden de volgende opmerkelijke transfers op management- en directieniveau in Twente bij de redactie van Twentevisie aangemeld. Outplacementbureaus, werving- en selectiebureaus, bedrijven of instellingen, maar ook nieuwe medewerkers zelf kunnen recente transfers doorgeven aan de redactie van Twentevisie via www.twentevisie.nl (voorpagina, rechts in de menubalk). Evelien Verboom is per 1 september de nieuwe Commercieel Directeur van Sprekers Platform te Apeldoorn. Evelien was hiervoor werkzaam bij Imabo Haaksbergen in de functie van Sales Manager.
Evelien Verboom. Per 1 juli is Edwin Fransen is de nieuwe Bedrijfsleider voor het rayon Enschede en Hengelo bij de Betoncentrale Twenthe bv geworden. De Oldenzaler heeft ruime ervaring in de desbetreffende branche. Hiervoor was hij werkzaam als vestigingsmanager bij een organisatie in bouwmaterialen in Oldenzaal. Het echtpaar Vlek-Wijnbergen vormt per 1 mei het nieuwe directieteam van Landgoed de Holtweijde te Lattrop.
Jeroen Diepenmaat, voorheen werkzaam als Senior P&O-er bij Vredestein Banden, heeft per 1 augustus de functie aanvaard van Manager Human Resources bij BV Twentsche Kabelfabriek. In deze eindverantwoordelijke HR-functie zal hij de afdeling P&O aansturen. Ir. Jan Zengerink (39) is per 1 juni 2007 benoemd tot General Manager van de Wiefferink Groep in Oldenzaal. Tevens is Bas den Breejen benoemd tot Operation Manager. Zengerink was voorheen werkzaam bij Brenntag waar hij verschillende directiefuncties bekleedde in Noord- en Zuid-Amerika. Den Breejen werkte bij Hawo als Productie Manager. Met ingang van 1 september vertrekt Joost Goderie als lid van het directieteam van Reggefiber in Rijssen. Zijn functie wordt gedeeltelijk door Arjan Hoop (directeur Reggefiber bv) en gedeeltelijk door Alex Goldblum (Managing Director Eurofiber) overgenomen. Goderie werd in 2003 Algemeen Directeur bij Eurofiber, dat destijds een doorstart maakte met een kleine groep mensen. Thomas Kahnt (42) is per 1 juli benoemd tot Regio Directeur bij de Eden Hotel Group, waar hij verantwoordelijk is voor de drie Eden hotels in de regio Twente. Kahnt over zijn nieuwe functie: “Bij de Eden Hotel Group staat ondernemerschap hoog in het vaandel. De Twentse hotels werken al goed samen op diverse vlakken en dit ga ik verder intensiveren met name op commercieel gebied. Ik ben zowel analytisch als creatief sterk en ik verwacht dat ik dit in mijn nieuwe functie optimaal kan benutten.” Kahnt komt van Bilderberg Hotel De Keizerskroon in Apeldoorn waar hij sinds 2004 General Manager was. Onlangs heeft er bij Bouwbedrijf Elferink te Overdinkel een management buy out plaatsgevonden. Hennie Oude Vrielink is de nieuwe eigenaar. Hij werkt al 16 jaar bij Elferink, waarvan de laatste drie jaar als Algemeen Directeur. Bij het bouwbedrijf werken 30 mensen en het bestaat inmiddels 60 jaar.
Bij Capac Inhouse Services heeft Remco Stolk uit Oldenzaal een stap gemaakt door de functie van Commercieel Directeur te aanvaarden. Hiervoor was hij Commercieel Manager bij hetzelfde bedrijf.
Jeroen Diepenmaat.
Twentevisie 07/2007
Deze pagina wordt samengesteld door Joost Luttikhuis, directeur van Cevae TopSelect. Objectief, in samenspraak met de hoofdredactie.
Naam: Arnoud Jonker Leeftijd: 51 jaar Burgerlijke staat: gehuwd met Helma en vader van 3 kinderen, Coen (22), Jetske (21) en Bas (18). Vorige functie: Interim Manager bij verschillende organisaties Nieuwe functie: Directeur-eigenaar Rodelta Pumps International bv en Rotaserve Pump Overhaul bv te Hengelo. Na jaren interim-werk te hebben gedaan nu toch op zoek naar een vaste stek? Ja, het interimvak is prachtig, maar 80.000 km per jaar is wel heel veel in een land dat steeds voller wordt. Ik zocht al een jaar of zeven naar een leuk productiebedrijf in een nichemarkt. Het lijkt behoorlijk riskant, een bedrijf overnemen dat in korte tijd drie keer failliet is gegaan Dat klopt! Maar blijkbaar zijn onze producten van erg goede kwaliteit, want de klanten blijven onze pompen en spare-parts afnemen. Er is een fatsoenlijke orderstroom aan opdrachten. Daarnaast is er een financiële en strategische samenwerking met het Noorse Turoteknikk. Dit bedrijf was al een grote afnemer van onze producten en is nu mede-aandeelhouder geworden. Daarnaast werken hier erg professionele mensen en is de sfeer uitzonderlijk goed. De meeste mensen zijn na het faillissement gebleven of weer teruggekomen na de doorstart. Dat aspect heeft ook een grote rol gespeeld bij de afweging om wel of niet door te starten. En hoe zie je de toekomst voor het bedrijf? Ik ben positief gestemd. We willen de komende jaren inzetten op landen als Rusland, Oekraïne, Iran, Irak, Korea, Maleisië, Japan. Dat mij enorme groeimarkten. Voor dit jaar alleen al verwacht ik een verdubbeling van de omzet. Het is belangrijk voor ons om de kwaliteit en de leverbetrouwbaarheid van de producten hoog te houden.” Is dit je nou je droombaan? Vroeger wilde ik altijd graag meubelmaker worden. Ik ben bouwkundig ingenieur en heb meermalen bij een meubelfabriek gewerkt. Ik heb daarnaast gedurende de jaren erg veel mogen zien en doen bij verschillende bedrijven waardoor ik op vele fronten over het bedrijfsleven kan meepraten en de juiste beslissingen denk te kunnen nemen. Ik zit dus heel erg goed op mijn plek hier.
57
IKT Visie op…
Be good and tell it
ATS Kleizen versterkt Bouman 70 Strijd om een plaats 72 in ons brein Diveriteitsmanagement 74 in HRM Strategy map als schakel 77 Addcomp is wereldspeler 78 Scope en IKT-nieuws 79 Twente Agenda 80
Werkgevers en werknemers in Twente hebben een stijgend vertrouwen in de Twentse economie. De zaken gaan goed en ik ben er van overtuigd dat dit binnenkort in de regio-enquête ook naar voren zal komen. Er verschijnen echter dreigende wolken aan de hemel, waarvoor we nog te gemakkelijk de ogen sluiten: een snel oplopend tekort aan gekwalificeerd personeel; hoger opgeleiden én echte vakmensen. In tegenstelling tot de periode rond de eeuwwisseling zal dit tekort niet van tijdelijke aard zijn. Door de vergrijzing zal de omvang van de beroepsbevolking langzaam dalen, terwijl de vraag naar (goed opgeleid) personeel niet zal afnemen. Twente is een belangrijke industriële regio en wil deze positie door technologische innovatie verder versterken. Maar als er geen mensen zijn om alle functies goed te vervullen, komt die potentiële groei in gevaar. Betere contacten met het onderwijs en zelf zorgen voor naen bijscholing kunnen een basis vormen om mensen aan het bedrijf te binden. Daarnaast is een goede PR buiten de regio een belangrijk instrument om het tij te keren. We hebben in de regio kwalitatief goede en ondernemende onderwijsinstellingen en technologische topbedrijven en instituten. Op het gebied van de nano-technologie behoren we zelfs tot de wereldtop. De insiders weten dat, maar buiten dat relatief kleine kringetje blijft het veel te stil. Het lijkt er wel op alsof we de Twentse bescheidenheid tot een cultus hebben verheven met ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ als lijfspreuk. En dat geldt niet alleen voor de Universiteit Twente, die medepromotor van de Twentse economie uitstraalde dat het ondernemend was en samenwerkte met het regionale bedrijfsleven. Die samenwerking is de afgelopen jaren nog verder versterkt, maar je hoort er alleen zo weinig van. Ook het bedrijfsleven - op enkele uitzonderingen na - laat zich te weinig zien en het lijkt er wel op alsof ze de successen het liefst binnenskamers houden. Daar zullen we samen iets aan moeten doen. Zoals het nu gaat, komen we er niet. Zonder duidelijker uitstraling komen hoog opgeleiden niet naar het kansrijke en mooie, maar onbekende Twente en kiezen investeerders voor regio’s die wél meer aan de weg timmeren. Geert de Raad Voorzitter IKT
| Twentevisie | Jaargang 19 | Nummer 7 | September 2007 |
Toeleverancier n a a r d e
ATS Kleizen
lucht- en ruimtevaartindustrie
versterkt Bouman ATS (Advanced Tooling Systems) Kleizen is een bijzonder bedrijf, voortgekomen uit de modelmakerij Kleizen en omgevormd tot een gespecialiseerde en geavanceerde gereedschapmakerij voor grotere delen. Uniek in Nederland, maar wel met concurrenten in met name Duitsland en de Verenigde Staten. “Wij maken vooral gereedschappen die nodig zijn voor het samenstellen van delen van vliegtuigen.”Met trots laat hij een deel zien van een mal van acht meter lang, die gebruikt wordt voor de productie van de Airbus 380. De mallen voor de deuren van het landingsgestel van de JSF, die door Fokker zullen worden gemaakt, zijn net uitgeleverd, maar er liggen al weer andere werkstukken op de freesbank, die een bijzondere vorm hebben gekregen. Ook weer voor de vliegtuigindustrie. Fotograferen is daar uiteraard taboe. De ‘tools’ die in Almelo worden gemaakt zijn bedoeld voor de serieproductie van onderdelen. Veelal composieten en sandwich-materiaal, maar ook nog veel aluminium, dat in lagen op elkaar wordt geperst. “Ook de romp van de A 380 is van gelaagd aluminium opgebouwd. De mallen, waarin deze rompdelen worden bewerkt, zijn in Almelo vervaardigd en begin dit jaar naar Duitsland getransporteerd. “Op dat moment ben je blij dat je over een enorm grote productiehal beschikt. Nu lijkt het er leeg, maar over enkele maanden kunnen hier weer enorme mallen liggen.
70
Slechts 17 man
Bert Wessels: “We gaan binnen VMO een Aerospacecluster opzetten.”
Eind januari van dit jaar nam de Bouman groep ATS Kleizen over van Reggeborgh beheer. Voor beide partijen een logische stap omdat het relatief kleine ATS Kleizen te sterk afhankelijk was van de grillige lucht- en ruimtevaart industrie, terwijl Bouman de afzetmarkt wilde vergroten. Daarnaast was het pand van Bouman te klein geworden en moest voor de business unit procestechnologie nieuwe ruimte worden gevonden. Voor directeur Bert Wessels speelde in het achterhoofd ook mee dat hij op deze wijze een aantal top-frezers binnen kon halen, waarvan ook de machinefabriek kon profiteren. De klantenkring is voor hem door deze overname wel veel breder
en internationaler geworden. Hij leverde - in het kader van het JSF-programma - al aan Stork Fokker. Met ATS Kleizen heeft hij nu een flink deel van de internationale luchtvaartindustrie als klant. “En door de combinatie met Bouman kunnen we een breder pakket leveren.” De naam van Bouman beheer is gewijzigd in Bouman Industrial Suppliers Group; de overkoepeling van drie hoogwaardige toeleveranciers: Bouman Machinefabriek, Bouman Procestechnologie en ATS Kleizen
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
(door Niko Wind)
ATS was een onderdeel van de poging van Reggeborgh om een grote Europese organisatie met hoogwaardige toeleveranciers op te zetten. Modelmakerij Kleizen vormde daarvoor de Nederlandse basis omdat daar al erg veel ervaring was met gekromde vlakken. "De bedrijven in Duitsland en Engeland waren al verkocht voordat zij eind vorig jaar bij ons aanklopten.” Die toenadering was niet toevallig. Er waren goede contacten omdat Bouman veel laswerk voor ATS uitvoerde. Lang hoefden Wessels en zijn medeaandeelhouders niet na te denken. De bedrijven sluiten naadloos op elkaar aan en het leverde de groep een ideale kans om verder te groeien. Het fraaie pand op het industrieterrein Twentepoort in Almelo (op het punt waar hard gewerkt wordt aan het doortrekken van de A35) geeft een uitstraling van een grote en invloedrijke onderneming. Dat ‘grote’ valt wat tegen. Het bedrijf telde slechts 17 medewerkers. Door de verplaatsing van de engineeringafdeling van Bouman Procestechnologie is de benedenverdieping van het gebouw wel wat voller geworden. De bovenverdieping is verhuurd aan Panalytical en Slag bij Almelo. Ook in de productiehal is voldoende ruimte voor verdere groei. “De uitstraling van het pand is in deze wereld erg belangrijk, maar ook gasten van de andere bedrijven ontvangen we graag op Twentepoort.” De drie bedrijven zijn complementair aan elkaar en er wordt erg veel werk onderling uitbesteed. Het ineenschuiven van beide organisaties kost uiteraard flink wat inspanningen. “De mentaliteit was overal gelijk: nuchter en Twents. Alleen in de wijze van bedrijfsvoering waren er grote verschillen. We zijn nu bijvoorbeeld bezig om de ERP-systemen in elkaar te schuiven, waardoor we ook echt voordeel kunnen halen uit onze schaalgrootte. Die schaalgrootte en de mogelijkheid om werk van Bouman bij ATS
www.ikt.nl
onder te brengen is, volgens Wessels, noodzakelijk om ook op termijn te kunnen overleven. “Bij de ontwikkeltijd van een vliegtuig duurt het gemiddeld vijf jaar voordat de eerste gereedschappen besteld worden. Dan komt er plotseling veel werk los, maar die stroom droogt weer even snel op, want met de feitelijke productie van de vliegtuigen hebben we niets te maken. Dat doen de vliegtuigbouwers zelf, vaak samen met toeleveranciers als Fokker.” Dat de kwaliteit van de ‘tools’ essentieel zijn voor een foutloze productie van de onderdelen, is duidelijk. Het gaat daarom bij ATS niet om houten mallen voor kleine series, maar om aluminium en staal en vooral om maatvoering, kleine toleranties en een absoluut minimum aan slijtage en vervorming. Zonder computer, CAD-CAM en uiterst nauwkeurige 5-assige bewerkingsmachines is dat niet mogelijk. “Wij krijgen via een beveiligde internetverbinding de gegevens over de vorm en de kromming door en moeten dan een ‘doos’ bouwen, waarin het gemaakt kan worden.”
Wereldje Bert Wessels was - als toeleverancier aan Fokker - wel een beetje bekend in de wereld van de vliegtuigbouwers. Na de overname begin dit jaar ging die wereld écht voor hem open. “Er is een aantal verenigingen van toeleveranciers waarvan de NAG, de Netherlands Aerospace Group, de belangrijkste is. Daar zijn bijeenkomsten en daar hoor je wat er internationaal speelt en waar dus voor ons werk is weg te slepen.” Een deel van die toeleveranciers was uiteraard al wel bekend. Zo verricht Bouman veel werk voor Thales, dat ook veel defensieorders binnenhaalt. Met de Twentse producenten van vliegtuigonderdelen heeft Wessels veel contact binnen het netwerk van de VMO waar men bezig is een Aerospace-cluster op te zetten. “Een van de doelstellingen hierbij binnen deze VMO cluster is, door samenwerking grotere projecten binnen te halen die voor een afzonderlijk MKB-bedrijf niet haalbaar zijn.” Daarnaast zijn bijvoorbeeld collectieve trainingen van deze bedrijven binnen het cluster, (onder andere contractbeoordelingen) mogelijkheden om de marktpositie van deze bedrijven verder te versterken.” Maar ook de machinefabriek Bouman heeft orders in de sfeer van de aerospace, zoals het bewerken van de titanium gietstukken voor de lanceerinrichting van de Patriot-raket. In de regio is VDL (de vroegere machinefabriek Philips Almelo) als toeleverancier voor de halfgeleiderindustrie een goede klant. Bouman maakt zelfs ‘vleugels’ voor de stabiliteit van de snelle marineboten. Iets compleet anders is de productie van de spaken van een reuzenrad van 60 meter in diameter. “Wij hebben een freesbank van 8 meter lengte staan en zijn een van de weinigen die dit werk aan kunnen.” De derde ‘poot’ van het concern richt zich volledig op de procestechnologie: engineering en assemblage op locatie. “Daarbij gaat het onder meer om de chemische en farmaceutische industrie. Een belangrijke klant is Urenco/ETNL omdat daar - evenals in de luchtvaart - extreem hoge eisen aan het materiaal en de organisatie worden gesteld. Bouman heeft net een grote order gekregen voor de nieuwe fabrieken in Amerika en Frankrijk: een combinatie van de machinefabriek en de engineering van procestechnologie gevolgd door montage ter plaatse. ■
71
Merken en beelden z o rg e n
Strijd om een plaats
voor binding én emotie
in het overbelaste brein tie voor de doelgroep en - iets wat vaak vergeten wordt - het moet aansluiten bij de identiteit van de organisatie, dus bij het mission statement van het bedrijf.” Als we verder terug gaan in de tijd zien we de verschuiving in het begrip ‘branding’. In de oorspronkelijke vorm - het brandmerken van koeien - ging het om het vastleggen van het eigendomsrecht, daarna kwam de fase van herkenning en risicoreductie. “Men kent Douwe Egberts en Spa en zal deze producten sneller uit de schappen pakken. Philips staat voor kwaliteit en betrouwbaarheid en bij de paraplu van RVS-verzekeringen is de zekerheid zelfs in het beeldmerk vervlochten.” Kwaliteit en betrouwbaarheid blijven nog wel een onderdeel van de beleving van een merk, maar er is meer bijgekomen: identificatie en compensatie. “Die identificatie zie je vooral bij de jeugd, waar men zich door het dragen van een bepaald merk kleding of schoenen identificeert met een groep. De tegenpool is de compensatie. Apple staat voor creatief; dus kopen mensen die creatief willen overkomen een Apple PC. Veel mannen rijden op een Harley Davidson als compensatie voor een gebrek aan mannelijkheid en het kattenvoer Sheba hoort bij luxe vrouwen, die niemand anders hebben om voor te zorgen.”
72
milieubewuste onderneming en is nu bezig met de herpositionering als energie-onderneming; de Postbank wilde meer hypotheken gaan verkopen, maar werd nog steeds geassocieerd met de spaarbankboekjes en de transacties bij het postkantoor. De hypotheekadviseur die aan huis komt werd het succesvolle alternatief voor de kantoren van de andere banken. Een ander succesvol voorbeeld was de switch van de Landbouwuniversiteit Wageningen naar het veel bredere life science. ■
Prikkels en nog eens prikkels
Onno Maathuis
In de huidige tijd, waarin sprake is van een informatie overload, filteren onze hersenen steeds meer informatie weg. Producten, mensen en ideeën vechten een strijd uit om een plaatsje in ons brein. Merken en beelden spelen daarbij een steeds sterkere rol. Zij stralen een boodschap uit en roepen emotie op. De boodschappen en emoties kunnen verschillen. Belangrijk is dat deze relevant zijn, aansluiten bij de identiteit en ‘echt’ zijn. Onno Maathuis, specialist op het gebied van identiteitsontwikkeling, positionering en portfoliomanagement binnen de Positioneringsgroep, gaf zijn gehoor tijdens een drukbezochte IKT-bijeenkomst inzicht in de ‘strijd om het brein’ en de waarde van positionering als ondersteuning van de bedrijfsstrategie.
“Merkenbeleid en de wijze waarop een merk wordt gepositioneerd is geen speeltje van de afdeling communicatie. In tegendeel, het vormt een essentieel onderdeel van de strategie en de dagelijkse bedrijfsvoering. Een bedrijf investeert in een merk omdat een sterk merk een positieve bijdrage kan leveren aan het bedrijfsresultaat.” Een sterk merk heeft volgens Onno Maathuis effect op alle onderdelen van de bedrijfsvoering. “Dat geldt óók voor de bereidheid van andere bedrijven om samen te werken en voor de inzet en trouw van het eigen personeel!”
“Het gaat bij het ‘bouwen’ van merken om drie facetten van het begrip welbevinden: voortplanting, het elimineren van gevoelens van inferioriteit en plezier.” Onno Maathuis presenteerde een schijf met 24 elementen die essentieel zijn voor het ‘beleven’ van een merk. “Hoe explosiever deze cocktail, hoe sterker het merk.” Dit schema is - evenals de andere sheets van zijn lezing - te downloaden van de site van IKT (werkgroep Ondernemen en Communicatie). “Het ‘For Live’ van Volvo staat voor veiligheid, de zorg voor dierbaren en zelfwaardering; de slogan ‘Think Different’ van Apple associeert met schoonheid, individualiteit en creativiteit en Orange hanteert de term ‘Open’ om de onafhankelijkheid, de nieuwsgierigheid en de creativiteit in de mens op te roepen. Philips schakelde over van ‘better’ naar ‘simplicity’ en legde daarmee de nadruk op gebruiksgemak.” Dat het menselijk brein overbelast is en dus selectief moet zijn in de perceptie, de verwerking en de opslag is bekend. Producten, mensen en merken die de eerste zijn, hebben al een plaatsje in onze hersenen veroverd voordat anderen die plaats zouden kunnen bezetten. Hét voorbeeld uit de recente tijd zijn Google en Tom Tom, die naast een merknaam ook begrippen zijn geworden. We hebben het over googelen en tom-tommen als we het hebben over zoeken op internet of het rijden met een navigatiesysteem. “Maar als je niet de eerste kunt zijn, kun je altijd nog een nieuwe categorie creëren, waarin je wél de eerste kunt zijn. Dat gold bijvoorbeeld voor de Smart, maar ook voor Joop Zoetemelk, die altijd tweede werd.” De grote politieke partijen strijden, volgens Maathuis, om leiderschap; de kleinere zoeken niches om zich te kunnen profileren. “Dat is het treurige voor D’66. De partij doet niet meer mee in de strijd om het leiderschap en heeft geen profiel.”
Harley Davidson
Herpositioneren
Bij positionering gaat het om het creëren van een voorkeurspositie in het brein van de doelgroep. “Randvoorwaarden daarbij zijn het onderscheidend vermogen ten opzichte van de concurrentie, de relevan-
Andere markten of een veranderende wereld vragen om een ander imago. Deze herpositionering kost vaak enorm veel energie. Shell wilde zich na de publiciteit rond de Brand Spar terugvechten tot
(door Niko Wind)
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
www.ikt.nl
Landgoed Twente Onno Maathuis was ook betrokken bij de nieuwe positionering van toeristisch Twente. “Twente heeft een weinig ingevuld imago als het om toerisme gaat. Men weet dat het er rustig en veilig is, met veel natuur en een gemoedelijke, gastvrije bevolking. Maar het stereotype van het platteland klinkt daarin door: dorps, boeren, weinig dynamisch en met de vergane glorie van de textielindustrie. Voor de roerist is er amper verschil tussen Twente, Drente en de Achterhoek.” In de herpositioneringoperatie is er een omslag van massatoerisme naar kwaliteit; naar modern en eigentijds ondernemerschap met een rol van de steden temidden van de natuur.” De toon van de campagnes zal eigentijds zijn en de voertaal Nederlands. “Op deze wijze reken je af met het boerse imago van de regio.” De campagnes van Bolletje en de Zuivelhoeve passen dus niet in het nieuwe beeld dat Twente als toeristische regio wil uitstralen. Die kwaliteit wordt tot uitdrukking gebracht in de nieuwe slogan: ‘Twente, landgoed van Nederland.” Een landgoed is immers een kwalitatief hoogstaand groen gebied met daarin fraaie bebouwing, waarmee Twente aansluit op het gevoel van landleven en kwaliteit van het leven. Met de nadruk op kwaliteit sluit de toeristische sector, volgens Maathuis, naadloos aan op de sociaal-economische ontwikkeling van Twente, waarin innovatie en kwaliteit centraal staan.
73
Krapte op de arbeid s m a r k t
In alle kleuren,
v ra a g t o m ‘ a n d e re ’ w e r k n e m e rs
geaardheden en leeftijden Outsourcing en insourcing Uiteraard zijn er bewegingen om dit (dreigende) tekort aan arbeidskrachten op te vangen of in ieder geval te verminderen. De participatie van vrouwen is de laatste jaren sterk gestegen en ligt bijna op het niveau van Denemarken. In ons land zijn dat echter vooral parttime banen. De overheid tracht door een verbetering van de kinderopvang het voor vrouwen mogelijk (en aantrekkelijk) te maken om langer te gaan werken. De industrie heeft al jaren geleden de stap gezet naar het outsourcen van werk naar India, China en Oost-Europa. En dat geldt niet alleen voor eenvoudig productiewerk, maar ook steeds meer voor hoogwaardige ICT-dienstverlening. “Aan de andere kant zie je een ontwikkeling dat buitenlands talent naar Nederland komt. Per 1 mei jl. is het mogelijk geworden om zonder ingewikkelde procedures hoogopgeleiden uit Polen en andere Oost-Europese EUlanden naar Nederland te halen.” Voor anderen blijft het moeilijk en blijft de VS met haar soepele immigratiebeleid verreweg de grootste afnemer van dit ‘Aziatisch’ talent. Oscar Westerterp had ook een aantal oplossingen op micro-economisch niveau zoals de gezamenlijke ICT-voorziening van vier Twentse transportondernemingen en die bij Livio en Sensata (het vroegere Texas Instruments).
74
Diversiteitsmanagement
Oscar Westerterp (l) en Rob Gründemann: “De traditionele, blanke hoogopgeleide werknemer begint steeds schaarser te worden.”
De sterke opleving van de economie heeft geleid tot een forse afname van de werkloosheid en een navenante toename van het aantal vacatures. Nu al zitten we bijna op het niveau van 2000 en 2001 in welke periode er een harde strijd werd gevoerd om het aanwezige schaarse talent. Ook nu weer is hét probleem de discrepantie tussen de vraag en het aanbod. De deskundigen verwachten in Nederland eind 2007 liefst 280.000 vacatures, met name op MBO- en HBOniveau. Het zal onmogelijk zijn om deze op de traditionele manier in te vullen. Een complicatie op de wat langere termijn is de afname in de groei van de beroepsbevolking. Het CBS verwacht in de komende vier jaar een groei van 39.000 personen per jaar. In de periode 1990-2005 waren dat er nog 100.000. Als we wat verder vooruit kijken, zien we een sterke afname van het aantal werkzame mensen van 8,3 miljoen nu naar 7 miljoen in 2040. De afname bedraagt in Twente maar 10%’; in de Achterhoek krijgt men te maken met een krimp van ruim een kwart.
Voor Oscar Westerterp (Beljon + Westerterp) en Rob Gründemann (TNO Arbeid) staat vast dat werkgevers andere wegen zullen moeten gaan inslaan op hun personeelsbehoefte in te vullen. Hun presentatie over diversiteitsbeleid voor de IKT-werkgroep Personeel & Organisatie trok opvallend veel toehoorders.
(door Niko Wind)
Dat de groei van het arbeidspotentieel in Nederland vooral ligt bij de vrouwen en de oudere werknemers vraagt om een andere aanpak en vooral een andere kijk op de problematiek. Oscar Westerterp: “We moeten niet praten over vergrijzing, maar verzilvering, want oudere werknemers kunnen van enorme waarde zijn voor de Nederlandse economie. En dat geldt ook voor de 65plussers.” Het CBS verwacht dat er rond 2030 tegenover elke 100 werkenden veertig 65-plussers zullen staan.
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
De traditionele, blanke hoogopgeleide werknemer begint steeds schaarser te worden. Volgens Rob Gründemann is er dus maar één mogelijkheid om ook in de toekomst aan voldoende gekwalificeerd personeel te komen: diversiteitsmanagement. “Dit is veel meer dan personeelsbeleid. Het heeft betrekking op alle activiteiten binnen een organisatie, die bijdragen aan het optimaal en duurzaam benutten van de kwaliteiten van alle medewerkers, rekening houdend met al hun verschillen én overeenkomsten. Onze enige kans is om optimaal gebruik te maken van die diversiteit.” Het binnenhalen van ‘andere’ medewerkers - vrouwen, allochtonen en ouderen - betekent in zijn ogen niet alleen het vervullen van vacatures, maar levert een organisatie veel extra’s op. “Een divers samengestelde groep medewerkers benadert een problematiek ook vanuit verschillende perspectieven, wat automatisch leidt tot innovatieve producten en diensten.” Ook in de klantbenadering biedt diversiteit voordelen omdat de klanten zelf ook veel diverser zijn geworden. De supermarkten hebben dit als eerste begrepen door in allochtone wijken steeds meer allochtoon personeel aan te nemen. De klanten herkenden zich meer in de winkel en het imago van de branche (en de verschillende ketens) werd verbeterd. In de Verenigde Staten is zelfs sprake van een explosieve groei van het aantal vrouwelijke autoverkopers; in Europa een typisch mannenberoep! “Diversiteitsmanagement betekent ook rekening houden met de verschillen en zorgt daardoor voor een hogere arbeidsproductiviteit, minder verzuim en minder verloop.” Westerterp begrijpt de weerstand van werkgevers tegen oudere werknemers niet. Bij de werving en selectie wijst hij zijn opdrachtgevers er keer op keer op dat de ideale jonge en dyna-
www.ikt.nl
mische medewerker amper meer te vinden is en dat het aantrekken van ouderen enorm veel voordelen biedt. 45-plussers zijn veel minder sterk gericht op carrière maken omdat ze weten wat ze wel en wat ze niet kunnen. Ze hebben meer (levens)ervaring en zijn veel minder grillig dan hun jongere collega’s. “Ook hebben zij veel minder dan de jongeren de behoefte om van baan te veranderen. En - als ze het naar hun zin hebben - willen ze vaak tot hun 65ste blijven. Dit lagere verloop bespaart daarnaast veel werving en opleiding.” De overheid helpt daarbij een handje omdat een werkgever voor 55-plussers geen arbeidsongeschiktheidsverzekering meer hoeft af te sluiten.
Draagvlak “Het invoeren van diversiteitsbeleid kan alleen als het (top)management er voor de volle 100% achter staat. Zij moeten dat uitdragen en laten zien dat deze aanpak goed is voor de organisatie. Het moet verankerd zijn in het bestaande beleid en een integraal onderdeel uitmaken van de cyclus van planning en controle. Alleen dan kan men zien welke maatregelen de diversiteit in positieve of negatieve zin beïnvloeden. Het gaat zoals bij alle bedrijfsprocessen om operationaliseren, meten en evalueren!” Rob Gründemann was enthousiast over de aanpak van de gemeente Almelo, waar het beleid is gericht op het aannemen van vrouwen, allochtonen, ouderen en mensen met een arbeidshandicap. “Ook de doelstelling van het Career Center Twente past in het streven om hoger opgeleiden te binden aan een bedrijf of een regio. Het CCT zorgt dat iemand van buiten de regio (of van buiten het land) onder meer ook geholpen wordt met het vinden van huisvesting, de school voor de kinderen en een baan voor de partner.” Voor grote organisaties is het van belang dat de HRM-afdeling een afspiegeling is van de organisatie die men wil zijn. Dus ook met allochtone medewerkers, herintredende vrouwen, ouderen en gehandicapten. Ook recruitmentbureaus gaan er meer en meer toe over om allochtone consultants in dienst te nemen. Dat de markt inspringt op deze ontwikkeling is, volgens Oscar Westerterp, niet meer dan logisch. ”Er zijn al uitzendbureaus voor 65-plussers, werving- en selectiebureaus voor vrouwen, voor allochtonen en voor native speakers.” Hij verwacht dat er binnenkort ook bureaus voor homo’s en lesbiennes zullen komen. “Diversiteit betekent immers ook het inspelen op segmenten van de beroepsbevolking.”
Ramadan Dat de MKB-ondernemer in deze strijd om de werknemer het moeilijk kan krijgen, staat voor hem vast. Hij of zij is veel te druk met het runnen van het bedrijf om zich bezig te houden met zaken als diversiteitsmanagement. “Doe het dan samen, binnen brancheverenigingen en regionale organisaties, of roep de hulp in van externe (uitzend- of recruitment)bureaus. Om te overleven zult u personeel van veler pluimage moeten aannemen en uw organisatie moeten aanpassen aan de verschillende culturen en leeftijden. Er zijn nu al bedrijven waar gezamenlijk de afsluiting van de ramadan wordt gevierd.” ■
75
Kunststof granulaat voor met name de automobielind u s t r i e :
Addcomp is wereldspeler additiefkorrels in hun kunststofonderdelen die door de toevoeging van deze additieven bijzondere eigenschappen krijgen. Het gaat daarbij onder meer om UV-stabilisatie, brandvertraging of antistatische eigenschappen. Addcomp ontwikkelt zelf de additieven-receptuur en weet deze formulering - met zelf ontwikkelde technologie - om te zetten in een voor de klant gemakkelijk te gebruiken granulaat. De productietechnologie is uiteraard geheim. Reden voor Tijhuis om alle apparatuur in eigen huis te bouwen. “Bescherming met octrooien werkt in onze situatie contraproductief omdat dit de concurrentie op ideeën kan brengen terwijl schending van een octrooi moeilijk is vast te stellen.”
78
Automobielindustrie De belangstelling is groot. Vooral ook uit de automobielindustrie die aan de verschillende kunststofdelen zeer hoge eisen stelt. Addcomp bezit niet alleen de hoogste ‘automotive’ kwaliteitscertificering (ISO/TS 16949:2002) maar levert aan klanten op alle continenten. Maar ook in andere marktsegmenten ontstaat steeds meer belangstelling voor de speciale granulaten van Addcomp. “We gaan zeer selectief te werk en willen vooral actief zijn in die segmenten waar als gevolg van innovatieve oplossingen een langdurige relatie met klanten gerealiseerd kan worden. Door onze succesvolle innovaties en betrouwbare kwaliteit zijn wij de afgelopen jaren enorm gegroeid met als gevolg dat wij nu bijna ‘nee’ moeten verkopen. Als in oktober een nieuwe installatie gereed komt, krijgen we gelukkig wat meer lucht.”
Voor Jan Tijhuis (R) en Paul Stassen gaan de zaken alleen maar bergop.
Nog geen tien jaar na de start is het gespecialiseerde Nijverdalse Addcomp Holland BV uitgegroeid tot een wereldspeler en een bijna onmisbare partner voor een deel van de internationale kunststofverwerkende industrie. Het bedrijf verhuisde medio 2006 naar een gloednieuw pand en heeft nu al een bouwvergunning aangevraagd voor een forse uitbreiding. De onstuimige groei werd in de voorafgaande twee jaar gehonoreerd met een plaats in de Nederlandse Technology Fast 50 en de Europese Technology Fast 500. Met een verwachte omzetgroei van 100% lijken deze klasseringen ook voor het lopende jaar verzekerd. Het ‘geheim’ achter deze ontwikkeling is de innovatiekracht van het management: Jan Tijhuis, directeur Operations, is een echte selfmade ‘Willy Wortel’ en mededirecteur Paul Stassen is verantwoordelijk voor marketing en sales.
(door Niko Wind)
“Onze kracht is de combinatie van techniek, chemie en marketing. Wij zijn internationaal gezien een van de beste op ons terrein en weten dit over te brengen op onze klanten.” En veel van die klanten zitten in de toelevering naar de automobielindustrie. Zij verwerken de Addcomp
Het Nijverdalse bedrijf is in de automobielbranche inmiddels een zeer gewaardeerde partner geworden. Paul Stassen houdt in alle centra van de automobielindustrie lezingen om het gebruik van nieuwe Addcomp technologie te promoten. “We richten ons in eerste instantie op de techneuten. Samen met onze partners in de industrie dragen wij ons steentje bij om auto’s veiliger, lichter, en goedkoper te maken.” Om deze reden zijn er nog maar weinig auto’s waarin geen Addcomp product verwerkt is: je ziet ons niet, maar zijn er wel!”
Export Qua personeelsomvang in Addcomp klein: 25 personeelsleden waarvan 17 (in drie ploegen) in de productie. Jan Tijhuis begon bij Ten Cate als monteur van textielmachines en kwam later bij Ten Cate Thiolon en Ten Cate Moulding in aanraking met kunststoffen. Deze selfmade man runt het bedrijf ook op eigen wijze. Niet vervelend doen als iemand onverwacht vrij wil hebben (waardoor ook niemand problemen maakt met overwerk) en - als het kan - één zijn met zijn mensen die óók uit alle delen van de wereld afkomstig zijn. Zijn fraaie kantoor is alleen voor belangrijke gasten; zelf is hij veel liever in de productie of bij de installatie van een nieuwe machine. “Onze groei blijft explosief doorgaan, met name in het buitenland. De export bedraagt nu 90% en dat zal alleen maar toenemen.” Tijhuis maakt daarbij geen onderscheid tussen grote en kleine klanten en tussen kleine batches van 1.250 kg en 20 ton. “Wij hoeven onze machines niet om te bouwen. Schoonmaken en een andere receptuur en ze kunnen weer draaien.” De eindcontrole is dusdanig dat de kwaliteit gegarandeerd wordt. Addcomps ISO/TS 16949 certificering geeft de klant zekerheid. Of de klant nu in Europa, de VS, Japan of Zuid-Korea zit. ■
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen
Scope Nieuwe deelnemers
Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen.
IKT-Almelo
Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur per e-mail aan te leveren.
ICT Spirit B.V. Postbus 135 7480 AC Haaksbergen Contactpersoon: mevrouw L. Ottenschot Ook deelnemer geworden van: Berkelland, Enschede, Haaksbergen, Hengelo en West-Twente Almi Machinefabriek B.V. Postbus 28 7670 AA Vriezenveen Contactpersoon: de heer J.J. Landhuis Mobile Service Networks B.V. Postbus 46 7550 AA Hengelo Contactpersoon: mevrouw ing. V.C. van Vilsteren
IKT-Enschede
BPI organisatie advies Laaressingel 197 7514 EP Enschede Contactpersoon: de heer N.W. Staman Wivacon ’t Veld 15 7603 EC Almelo Contactpersoon: de heer ing. P. van der Vaart Gerrits & de Mari Integrale Colosseum 109 7521 PP Enschede Contactpersoon: mevrouw I.J. Gerrits Salt & Pepper Communication Postbus 217/Bastille kamer 310 7500 AE Enschede Contactpersoon: mevrouw E.C. Leeffers
IKT-Haaksbergen
HRM Surplus Raaweg 20 7482 RK Haaksbergen Contactpersoon: de heer J. Haverkate
IKT-Hengelo
Bedrijfsorganisatie – Adviesbureau Beekman Van Heekgaarde 4 7622 KE Borne Contactpersoon: de heer ing. H.J. Beekman Higher Consultancy Jachthuis 17 7631 KL Ootmarsum Contactpersoon: mevrouw R. Nijboer
IKT-Oldenzaal
Twee “R” Recycling Groep B.V. Welbergweg 71 7556 PE Hengelo Contactpersoon: de heer A.G.A. Reef
IKT-West-Twente
Hotel Restaurant De Uitkijk Hellendoornsebergweg 8 7447 PA Hellendoorn Contactpersoon: mevrouw K. Jansen-Holterman Hotel-Restaurant-Partycentrum-Catering Dalzicht Grotestraat 285 7441 GS Nijverdal Contactpersoon: de heer W.G.M. Schoonderwoerd
www.ikt.nl
79 Ons adres: IKT/Twentevisie T.a.v. Saskia Rikhof-Slot Postbus 5501 7500 GM ENSCHEDE
Tel. 053 – 48 49 980 Fax. 053 - 48 49 985 E-mail
[email protected]
TenCate is op 6 juni jl. tijdens het congres Samen Groeien door Sociale Innovatie onderscheiden met de Erasmus Innovatie Award. Een duidelijke visie, het vinden van een goede balans tussen innnovatie en efficiency èn samenwerking met bedrijven en kennispartners maken TenCate volgens het juryrapport tot de meest innovatieve en competitieve organisatie van Nederland.
Jaarvergadering en Twenteconcert
Rinnooy Kan en Music All In Gastspreker op de jaarvergadering, op donderdagmiddag 4 oktober a.s. in de Twentse Schouwburg in Enschede, is dr. Alexander Rinnooy Kan, sinds augustus 2006 voorzitter van de Sociaal-Economische Raad. Daarvoor was hij onder meer rector-magnificus van de Erasmus Universiteit en voorzitter van VNO-NCW. Voorafgaande aan zijn inleiding en de jaarrede van IKTvoorzitter Geert de Raad, die om 16.15 uur begint, zal in het besloten deel van de jaarvergadering IKT-directeur Jan Pieter Loppersum zijn functie formeel overdragen aan zijn opvolger Arné Bagerman. Tijdens het informele gedeelte kunnen de bezoekers afscheid nemen van ‘JP’ en kennis maken met Arné. Op donderdag 1 november a.s. organiseert IKT weer het jaarlijkse Twente Concert. Het bekende muziekprogramma ‘Music All In’ uit de jaren zeventig - van Pim Jacobs samen met de vermaarde orkestleider Rogier van Otterloo - staat model voor deze 15e aflevering van het IKT Twente Concert. In de sfeervolle ambiance van de Oude Blasiuskerk in Delden zullen deze keer 19 topmusici optreden. Vier solisten: Jan Wessels (trompet), Allard Buwalda (saxofoon), Bert Boeren (trombone) en Madeline Bell (zang), ondersteund door een strijkersgroep van elf personen o.l.v. Ernö Oláh en een viermansterke jazzritmesectie zullen een bijzondere Music All In Twente ten gehore brengen. De deelnemers van IKT ontvangen hiervoor eind september de uitnodiging. Het aantal plaatsen is beperkt. Deze worden opvolgorde van aanmelding gehonoreerd. Wie het eerst komt, het eerst maalt!
Twente Agenda 2007 80
Datum
Aanvang
Onderwerp
12 sept. 13 sept. 17 sept. 19 sept. 19 sept. 20 sept. 24 sept. 26 sept. 04 okt. 08 okt. 09 okt. 23 okt. 25/26 okt. 01 nov. 05 nov. 10 nov. 15 nov. 16 nov. 21 nov. 26 nov. 28 nov. 06 dec. 10 dec. 12 dec. 13 dec.
16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 07.30 uur 16.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 15.30 uur 16.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 09.00 uur 18.00 uur 16.00 uur 09.30 uur 16.00 uur 12.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur
Bedrijfsbezoek IKT-Almelo IKT Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT Bedrijfsbezoek IKT-Berkelland IKT KPMG Ontbijtbijeenkomst KPMG Bedrijfsbezoek IKT-West-Twente IKT Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie IKT Discussiebijeenkomst IKT-Haaksbergen IKT Jaarvergadering IKT/afscheid dhr. J.P. Loppersum IKT Bedrijfsbezoek IKT-Oldenzaal IKT Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo IKT Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie IKT Innovation Festival BTC Twente Twente Concert IKT Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie IKT Interregionaal Klootschiet Toernooi IKT Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek, & Techniek IKT Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen IKT Lunchbijeenkomst IKT-Berkelland IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente IKT Eindejaarsbijeenkomst IKT-Enschede IKT Eindejaarsbijeenkomst IKT-Oldenzaal IKT Eindejaarsbijeenkomst IKT-Almelo IKT Eindejaarsbijeenkomst IKT-Hengelo IKT
Organisatie
Voor nadere informatie: IKT KPMG
tel. 053 - 484 99 80 tel. 053 - 483 25 40
Agenda www.ikt.nl heeft uiteraard een belangrijke agendafunctie. Het openingsscherm toont de bezoekers direct alle bijeenkomsten in de lopende en de komende maand en één muisklik later alle bijeenkomsten van een kring of een werkgroep. Naast inhoudelijke informatie over de bijeenkomsten is er - voor IKT-deelnemers - de mogelijkheid om zich on-line aan te melden. Voor de besturen van de kringen en werkgroepen zijn ook hun vergaderdata aangegeven. De samenstelling van de kringbesturen en werkgroepen is uiteraard ook op de site vermeld. Belangrijk voor andere Twentse organisaties is de Twente-agenda, waarin hun activiteiten kunnen worden opgenomen. Deze agenda staat zowel op de site als op de laatste pagina van Twentevisie.
Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen