56 Januari 2007
ROM-Rijnmond werkt aan versterking van de economie
én kwaliteit van de leefomgeving in de regio Rijnmond. Aan
het bestuursplatform nemen deel de ministeries van V&W,
VROM, EZ en LNV, Provincie Zuid-Holland,
Stadsregio Rotterdam, zeventien Rijnmondgemeenten, Havenbedrijf Rotterdam N.V., Deltalinqs en Kamer van Koophandel Rotterdam.
actief
Mainportontwikkeling Rotterdam in 2007
Woningbouw op Rechter Maasoever
Regionale aanpak lucht onder stoom
i nterview Ronald Paul (Havenbedrijf Rotterdam):
‘MER’s Tweede Maasvlakte grondig uitgevoerd’ ‘De buitencontour van de Tweede Maasvlakte gaan we in één keer aanleggen. We zijn afgestapt van aanleg in fasen. Aanleg in één keer is voor het milieu en de financiën voordeliger’, zegt Ronald Paul, projectdirecteur Maasvlakte 2 bij het Havenbedrijf Rotterdam N.V. Zijn team is verantwoordelijk voor aanleg en inrichting van 2000 bruto hectare nieuw gebied, waarvan ca. 1000 hectare voor gronduitgifte en ca. 1000 voor havens en wegen, aansluitend op de bestaande Maasvlakte. Het Havenbedrijf Rotterdam N.V. is daarbij bepaald niet over één nacht ijs gegaan. Een meerderheid van de Tweede Kamer
Havenbedrijf snelle invulling van de hectares
MER Aanleg
steunde deze keuze toen de PKB van het Project
verwacht. Projectdirecteur Paul: ‘De buitencon-
Paul: ‘Als je de buitencontour in meerdere
Mainportontwikkeling Rotterdam oktober vorig
tour ligt er in 2010. Daarbinnen leggen we de
fasen aanlegt, moeten de hoofdontsluitingen
jaar besproken werd. Aanvankelijk werd gedacht,
hectares aan, afhankelijk van de vraag. Nu al
-weg, spoor, nutsvoorzieningen- meerdere keren
in stappen te gaan werken: eerst een kleine
weten we dat we tien jaar vooruit kunnen met
worden doorgeknipt en verschoven terwijl ze
bedijking invullen, en als er meer vraag naar
de eerste 600 hectare voor gronduitgifte. Want
er dan net liggen. Ook daarom is aanleg in één
hectares zou zijn, de zeewering verleggen en het
een terrein van 167 ha is al uitgegeven en voor
keer financieel voordeliger. Er is, behalve het
op te spuiten oppervlak verruimen.
een andere containerterminal van 143 ha is een
economische en financiële voordeel, ook een
Maar de marktvraag is zodanig groot dat het
aantal bedrijven in de race.’
ecologisch pluspunt bij een éénmalige contour. We hebben in de milieu-effectrapportage (MER) voor de aanleg divers onderzoek gedaan. Twee keer aanleggen van de contour brengt twee keer zoveel onrust in het milieu. Wij zien nu zo min mogelijk ecologische verstoring. We hadden al eerder gekozen voor een compacte doorsteek en uitbreiding van de Yangtzehaven. De kustlijn daarvan is korter dan bij eerdere varianten en zal nu aan harde zeewering ongeveer vier kilometer omvatten en aan zachte -dat zijn duinen- ongeveer acht kilometer. We zochten de technisch meest optimale mix: een groot duinprofiel met een beperkte harde zeewering.’ In de MER Aanleg is gekeken naar de effecten van aanleg en aanwezigheid van de grotere Maasvlakte. Daaruit blijkt dat de invloeden voornamelijk effect hebben op Voornes duin, zegt Paul. ‘Elders niet, en dat komt vooral doordat we de compacte doorsteekvariant gaan aanleggen. Ongeveer twee hectare duin zal eronder lijden. Dit zal bij Hoek van Holland en de kust van Delfland ruimschoots worden gecompenseerd met 15 tot 18 hectare. Het zal deel uitmaken van het toekomstige 35 hectare nieuw duingebied. Ronald Paul
Toekomstbeeld Tweede Maasvlakte vanuit de lucht.
Ons compensatieproject wordt gelijktijdig uitgevoerd met versterking van de zeewering in het kader van het project Zwakke schakels.’ MER Bestemming
dieren. En de beschreven maatregelen in de
zijn. Om de inwoners in het gebied in de buurt
De effecten van het gebruik van de nieuwe
rapportages waarborgen, in combinatie met de
van de landaanwinning en het zeereservaat
Maasvlakte zijn onderzocht in de MER
impulsen uit de andere programma’s van het
goed van de plannen op de hoogte te houden,
Bestemming. Ronald Paul: ‘Onderzocht zijn
Project Mainportontwikkeling Rotterdam, de
heeft de projectorganisatie onlangs in samen-
de effecten van exploitatie van de nieuwe
toenemende kwaliteit van de leefomgeving in
werking met het Rijk en Rijkswaterstaat en het
havens op luchtkwaliteit, geluid en veiligheid.
Rijnmond.’
Hoogheemraadschap Delfland een serie informa-
Maar ook verkeer en vervoer, water, natuur,
De MER’s Aanleg en Bestemming verschijnen
tieavonden gehouden. Paul: ‘Ook dat aspect van
licht, landschap, archeologie en recreatie zijn
begin 2007 bij het aanvragen van de verschil-
zo’n groot project vind ik uitermate belangrijk, je
aandachtsgebieden waar de onderzoekers naar
lende vergunningen die voor de aanleg nodig
naaste buren laten weten wat je van plan bent.’
gekeken hebben. De uitkomsten zijn vervolgens kwalitatief beoordeeld door experts: ze leiden tot een heldere uitkomst op hoofdlijnen. Alle alternatieven voldoen aan de gestelde randvoorwaarden en wettelijke normen. De natuurcompensatie is ruimschoots geregeld. De Tweede Maasvlakte wordt een toonaangevend duurzaam bedrijventerrein dat flexibel kan inspelen op de marktvraag. De milieueffecten van de alternatieven zijn niet ongunstiger dan die van de referentie-ontwerpen uit de eerdere PKB. De alternatieven geven in oplopende mate invulling aan de geformuleerde ambities van het Havenbedrijf
Hugo de Bruijn
Rotterdam en de gemeente Rotterdam. Daarmee is aan alle eisen voldaan en voldoende informatie beschikbaar om verantwoord te besluiten over de jongste uitbreiding van de Rotterdamse haven. Maasvlakte 2 schept ruimte voor de toekomst via een duurzame economische groei. Natuurcompensatie en natuurontwikkeling leiden tot nieuwe kansen voor zeldzame planten en Artist impression Tweede Maasvlakte vanuit zuidwesten.
ppaaggiinnaa9
Gemeente en Havenbedrijf nu aan zet
Op weg naar bestemmingsplan Tweede Maasvlakte ‘Nu de Eerste en Tweede Kamer ingestemd hebben met de Planologische Kernbeslissing PMR, start de gemeente Rotterdam op korte termijn de procedure voor het bestemmingsplan’. Dit zegt Guus van de Hoef, verantwoordelijk projectdirecteur bij de gemeente Rotterdam. Hij leidt de projectorganisatie van de gemeente Rotterdam die samen met de provincie en DCMR de planvorming integraal voorbereidt. Het bestemmingsplan wordt inhoudelijk voor-
Om snelheid in het proces te houden, wil Van de
containeroverslag, industrie en distributie tot
bereid door de projectorganisatie Maasvlakte 2
Hoef de inspraak in het kader van de procedures
2030. Bij de MER Bestemming worden verschil-
van het Havenbedrijf Rotterdam N.V. dat ook het
voor de realisatie van Maasvlakte 2 zo veel
lende varianten voor inrichting en transport
bijbehorende milieueffectrapport (MER) opstelt.
mogelijk parallel doorlopen. ‘Organisatorisch
doorgelicht op (milieu)effecten als geluid,
Hierbij zijn ruim 65 specialisten op het gebied
borgen we dit via een coördinatieoverleg van
luchtkwaliteit, verkeersafwikkeling en veiligheid.
van ruimtelijke ordening, milieu, verkeer, juri
directeuren van betrokken (gemeentelijke) dien-
Van belang is dat dit goed gebeurt en dat de
dische zaken e.d. betrokken. Van de Hoef stemt
sten, DCMR, HbR en PMR.’
keuze voor de voorkeursvariant, gebaseerd op
af met de rijksoverheid via de projectorganisatie Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR).
de meest milieuvriendelijke variant, goed is Hoofdlijnen
onderbouwd gezien de lange looptijd (30 jaar)
Wat zullen de hoofdlijnen van het bestemmings-
onvermijdelijk binnen een bepaalde bandbreedte.
Inhoudelijke afstemming en coördinatie tussen
plan worden?
Het voorontwerp bestemmingsplan wordt door
alle overheden en het HbR zijn cruciaal voor
Van de Hoef: ‘Het bestemmingsplan heeft betrek-
de gemeente Rotterdam gelijktijdig met de MER
succes, stelt Van de Hoef. ‘Het doel is dat de
king op de aanleg en inrichting van circa 2.000
in procedure gebracht. Daarna volgt een advies
gemeenteraad van Rotterdam het bestemmings-
ha nieuw havengebied (Tweede Maasvlakte)
van de landelijke commissie MER.
plan Tweede Maasvlakte voorjaar 2008 kan vast-
waarvan 1.000 ha als haven en -industrie zal
stellen en Gedeputeerde Staten dit vervolgens
worden ingericht en ca. 1000 ha als zeewering,
Inspraak en draagvlak
kunnen goedkeuren. De planning is ambitieus,
havenbekkens en infrastructuur. Het bestem-
Het Havenbedrijf heeft een serie informatiebij-
maar niet onhaalbaar vanwege de gekozen aan-
mingsplan wordt inhoudelijk onderbouwd door
eenkomsten in de hele regio georganiseerd. Op
pak: integraal, grondig, zorgvuldig en met alles
de twee milieueffectrapportages (MER) die het
grond van de Wet op de Ruimtelijke Ordening
rekening houdend. Het zo veel mogelijk gelijk op
HbR als initiatiefnemer opstelt. De MER Aanleg
zal de gemeente Rotterdam het voorontwerp-
blijven lopen van de uitvoering van de andere
gaat over de locatiekeuze voor de buitencontour,
bestemmingsplan en de onderliggende MER
PMR-deelprojecten zal bijdragen aan realisatie
vooral over het gebruik en de (gefaseerde) inrich-
ter inzage leggen. Belanghebbenden kunnen
van de planning van het bestemmingsplan.’
ting van de Tweede Maasvlakte voor
dan reageren op (delen van) het voorontwerp-
column Guus van de Hoef: ‘integrale aanpak is cruciaal’.
Hard werken in 2007 bestemmingsplan. Deze zienswijzen worden inhoudelijk behandeld door het bevoegd gezag, dit kan tot aanpassingen leiden in het ontwerpbestemmingsplan, dat opnieuw ter visie wordt
Dit jaar komt ’t er op aan: het waarmaken van
de voorstellen over Lucht moeten waterdicht
gelegd. Vervolgens stelt de gemeenteraad het
de intenties van de Tweede Maasvlakte gekop-
zijn voor de Raad van State én voor Brussel. Het
bestemmingsplan definitief vast. Uiteindelijk
peld aan een goed woon- en leefklimaat in het
kabinet wil het NSL in maart bespreken, zegt
besluiten Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland
Rijnmondgebied. Een economie in evenwicht met
staatssecretaris Van Geel (Milieu).
over de goedkeuring van het bestemmingsplan.
natuur en recreatie, beperking van de overlast,
Dit besluit is voor beroep bij de Raad van State
soepel transport voor mensen en goederen.
In maart zal het beheerplan voor het Zee-
vatbaar.
Ik noem 2007 ‘het jaar van de waarheid’. Het
reservaat op grond van de Natuurbeschermings
Maatschappelijk draagvlak voor het bestem-
Project Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR)
wet de inspraak ingaan. Hoe zullen de maat-
mingsplan Tweede Maasvlakte is cruciaal, stelt
komt zeer dicht bij uitvoering nu het parlement
schappelijke oordelen daarover zijn? De inspraak
Van de Hoef. ‘We steken veel energie in zorgvul-
de herstelde PKB heeft goedgekeurd.
zal veel duidelijk maken. En dan, als klap op de
dige inspraakprocedures. Daarom maak ik geen
vuurpijl, verwacht de Tweede Kamer in april al
verschil tussen de formele inspraak (wettelijk
‘t Begint direct. Deze maand ligt deel 4, de
een eerste voortgangsrapportage van het werk
verplicht) en de informele: het zijn voor mij twee
afronding van de herziene PKB ter visie. Vele
aan PMR.
kanten van dezelfde medaille. We zullen in ieder
instanties en maatschappelijke organisaties, een
geval alle betrokken gemeenten, maatschap-
aantal daarvan vertegenwoordigd in het OMP,
Er moet dit jaar, nog vóór de zomer op alle fron-
pelijke organisaties en zakelijk belanghebbenden
investeren erin. Niet alleen financieel, maar
ten dus vreselijk veel gebeuren.
in het hele plangebied actief informeren en hun
ook met hun inzet. Die investeringen van de bij
We zien dat bestuurders in Rijnmond, provincie
meningen horen. Hoe we dat precies gaan doen?
PMR betrokken ministers, de Projectorganisatie
en rijk, en zeker ook bij bedrijfsleven en maat-
U hoort spoedig van ons.’
Maasvlakte 2 van het Havenbedrijf en de vele
schappelijke partijen steeds meer vanzelfspre-
andere betrokkenen, staan borg voor een goede
kend onze richting uitkijken. Want: wij brengen
afloop.
partijen aan tafel. ROM-Rijnmond is er gewoon, geschraagd door de inzet van al die bestuurders.
Binnenkort verschijnen de twee milieu-effect
Zij beseffen het belang van schone lucht, een
rapportages over aanleg en bestemming van
goed leefklimaat en groen als voorwaarde voor
de Tweede Maasvlakte. Die zijn gekoppeld
een bloeiende economie in ons havencomplex.
aan de concessie-aanvraag, het voorontwerpbestemmingsplan respectievelijk de aanvraag
We hebben steun aan de vergezichten die ons
Natuurbeschermingswetvergunning. Deze stap-
zijn aangereikt. Het streven bijvoorbeeld dat
pen worden in de procedure de ultieme test of
we eigenlijk al kennen van de International
de afspraken in de voorbereidende fase voor
Advisory Board onder leiding van Ruud Lubbers.
burgers en organisaties acceptabel zijn.
En Rotterdam wil bij de veertig wereldsteden horen waar in 2025 geen uitstoot van CO2 meer
In februari krijgen we de afspraken over lucht-
te bespeuren valt. Bill Clinton sprak daarover
kwaliteit. Als onderlegger van het bestem-
onlangs op paleis Soestdijk.
mingsplan wordt een overeenkomst getekend
Zulke vergezichten motiveren ons bij ROM-
over de aanpak van de verbetering van de lucht
Rijnmond extra om te duiken in alle onderwer-
tussen de belangrijkste PMR-partijen. Later
pen, waar samenwerking nodig is.
moeten deze afspraken corresponderen met het Nationaal Samenwerkingsprogramma Lucht. Dus
Jan Laan, directeur ROM-Rijnmond
ppaaggiinnaa9
Johan Moraal
PMR
Natuur en recreatie rond Rotterdam Als tegenwicht voor de Tweede Maasvlakte komt er 750 hectare nieuw natuur- en recreatiegebied rond Rotterdam, waarvan 600 ha in Midden-IJsselmonde en 150 ha ten noorden van Rotterdam. Op IJsselmonde is 600 hectare gepland ten
van bewoners- en belangenorganisaties en de
duidelijke voorwaarde: er moet draagvlak voor
oosten van Rhoon. ‘Extra natuur en recreatie,
gemeente uitgenodigd om tot een vrij concreet
zijn. Maar dat ontbreekt. Ik verlang van de pro-
voor mensen uit de stad èn uit de regio’, zegt
plan te komen. Verschillende van hen hadden
vinciale politieke bestuurders hierover heldere
projectleider Johan Moraal. Hij werkt bij de
eerder, deskundig uitgewerkte, voorstellen
uitspraken. De landbouwers, die al jaren energie
provincie Zuid-Holland die het PMR-project 750
gedaan. We toonden voorontwerpen om scherp
steken in het planproces, weten absoluut niet
hectare trekt. ‘Deze maand verschijnt een ont-
te krijgen waar kansen, zorgen en knelpunten
waar ze aan toe zijn.‘
wikkelperspectief voor het gebied. Het wordt een
zitten. Een kaart maken met daarop de plekken
unieke plek met rust en ruimte in deze drukke
voor water of landbouw ingetekend, bleek
Noord
regio. Goede bereikbaarheid vanuit de omgeving
nog niet haalbaar. De volgende stap, na het
Ten noorden van Rotterdam komt 150 hectare
is daarom belangrijk. Zo komt er een verbinding
ontwikkelingsperspectief, is het maken van een
natuur en recreatie, waarvan 100 bij Berkel en
voor fietsers en wandelaars over de A15 en
bestemmingsplan en een milieueffectstudie.
Rodenrijs en 50 langs de Schie. De gemeente
Betuweroute heen.‘
Ook in die fase vervult Zuid-Holland een actieve
Rotterdam heeft als trekker overleg gevoerd met
Het ontwikkelperspectief gaat uit van een
rol, opnieuw in nauwe samenwerking met de
de betrokken (deel)gemeenten en de Stadsregio
geleidelijke verandering. Het gebied, nu nog
gemeente.’
Rotterdam Zij werkt nu aan masterplan waarin
volledig agrarisch, zal in 2020 een gebied zijn
locaties, globale inrichting en fasering van het
met duurzame natuur en volop recreatie. Moraal:
Foppe Haanstra, provinciaal voorzitter van
project worden opgenomen. Begin 2007 start
‘Landbouw neemt dan nog een bescheiden plek
LTO-Noord, Zuid-Holland, is teleurgesteld over
de communicatie met omwonenden, bedrijven
in, maar er blijft zeker ruimte voor agrariërs. De
de huidige planopzet die de provincie voor ogen
en andere belanghebbenden over dit concept-
karakteristieke openheid van de polders en de
heeft: ‘Prima landbouwgrond hier weghalen is
masterplan. De reacties worden gepeild en op
oorspronkelijke dijken blijven behouden.’
een vorm van kapitaalvernietiging. De PKB stelt
basis daarvan het concept-masterplan verder
‘Zomer 2006 hebben we vertegenwoordigers
aan het realiseren van natuur en recreatie een
uitgelijnd.
Wie doet wat wanneer? Wie is bij het Project Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR) voor welke zaken verantwoordelijk? Wanneer komt wat in procedure? Ter wille van de duidelijkheid beperken wij ons hier tot de hoofdzaken en belangrijkste procedures. De gemeente Rotterdam is verantwoordelijk
serie projecten om het bestaande havengebied
door instelling van een Zeereservaat in de
voor (de vaststelling van) het bestemmingsplan
intensiever te benutten en de kwaliteit van de
Voordelta. Dit programma wordt uitgevoerd door
Tweede Maasvlakte. Het bestemmingsplan
locale leefomgeving te verbeteren.
de (interdepartementale) projectorganisatie
wordt inhoudelijk onderbouwd door milieuef-
Mainportontwikkeling Rotterdam.
fectrapportages voor de aanleg én bestemming
De rijksoverheid bevordert de samenhang in
van de Tweede Maasvlakte en een passende
de uitvoering van de PMR-projecten. En staat
De provincie Zuid-Holland is verantwoordelijk
beoordeling. De gemeente trekt daarnaast het
zelf aan de lat voor verplichte maatregelen
voor de ontwikkeling van 750 hectare natuur- en
programma Bestaand Rotterdams Gebied: een
om natuurschade te compenseren, ondermeer
recreatiegebied rond Rotterdam.
PMR Procedures
De belangrijkste procedures voor PMR globaal in de tijd, t/m 2008 (Onder voorbehoud van wijzigingen door besluitvorming en eventuele beroepszaken).
2007
LNV: Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit - HbR: Havenbedrijf Rotterdam N.V. - VenW: Verkeer en Waterstaat
Start procedure bestemmingsplan Tweede Maasvlakte
Start procedure ontwerp Beheerplan Voordelta
Aanvraag Natuurbeschermings wetvergunning (NB) door HbR
Aanvraag concessie voor Landaanwinning door HbR
Start NB-procedure
2008
Vaststelling gemeenteraad Rotterdam Goedkeuring Gedeputeerde Staten Provincie Zuid-Holland
Instelling Voordelta incl. Zeereservaat door de ministers van LNV en VenW Verlening NB-vergunning de minister van LNV
Verlening concessie Landaanwinning door de minister van VenW
Eén loket voor info en reacties Er komt één loket voor informatie en inspraak
gaat er ook voor zorgen dat documenten tijdig
Voor meer informatie:
over alle procedures in het kader van uitvoering
voor iedereen ter inzage liggen en op internet
van PMR. Hiermee wordt voorkomen dat
staan. Het IVW zal inspraakmogelijkheden
Inspraakpunt Verkeer en Waterstaat
belanghebbenden eindeloos moeten zoeken bij
aankondigen en indien gewenst facilliteren
Postbus 30316
welke overheidsinstantie hij of zij moet zijn voor
bij bijeenkomsten. Verder functioneert het
2500 GH Den Haag
informatie, inspraak en reacties.
Inspraakpunt als postbus voor reacties, kan deze
Telefoon (070) 351 9600
Dit loket wordt beheerd door het Inspraakpunt
samenvatten en analyseren voor overheden die
[email protected]
Verkeer en Waterstaat (IVW). Dit inspraakpunt
de besluiten zullen nemen.
www.inspraakvenw.nl
ppaaggiinnaa9
Zeereservaat
Natuur met oog voor visser en toerist Bij de landaanwinning voor de Tweede Maasvlakte gaat circa 2.500 ha zeegebied met bijbehorende natuurwaarden verloren. Op grond van de Europese Habitat-richtlijn is de overheid verplicht dit natuurverlies elders in de omgeving te compenseren. Het Rijk heeft daarom besloten circa 25.000 ha zeegebied in de Voordelta tussen de Tweede Maasvlakte en Schouwen-Duiveland tot beschermd natuurgebied uit te roepen. In dit gebied gaat natuur de voorrang krijgen boven visserij, toerisme en andere economische activiteiten. De rijksoverheid gaat dit vastleggen in een speciaal inrichtings- en beheerplan. Zij zal daarbij ook de definitieve begrenzing van het Zeereservaat vastleggen. Haken en angels
1.250 meter rond de twee grootste zandbanken)
in de Voordelta op platvis (m.n. tong), garnalen
In het Zeereservaat blijven menselijke activitei-
waar varen, vissen en zwemmen verboden zou
en schelpdieren. Bij ongewijzigd beleid zou
ten alleen toegestaan als deze de ontwikkeling
worden. ‘Dit zou de economische doodssteek
dit de facto niet meer mogelijk zijn geweest.
van het bodemleven, de zeehonden en bijzondere
zijn geworden voor kleinschalige beroepsvissers
Zeker, de betrokken vissers mogen een beroep
vogelsoorten (zoals bijvoorbeeld de zwarte
uit Goedereede, Ouddorp en Tholen die van
doen op schadecompensatie bij de overheid. De
zee-eend) geen schade toebrengen. Om de
oudsher sterk afhankelijk zijn van dit visgebied’,
bewijslast hierbij ligt echter bij de vissers. Het
zeehonden in de Voordelta te beschermen, werd
zegt Nathalie Steins, hoofd Visserijzaken van het
is (vrijwel) onmogelijk om aan te tonen hoeveel
aanvankelijk gedacht aan een zone van ca.
Productschap Vis. ‘Zij vissen al generaties lang
vis je in de vrijwaringszone had kunnen vangen, maar niet gevangen hebt. En hoeveel je dit kost: heel lastig gezien de fluctuerende marktprijzen.’ Op aandrang van de beroepsvisserij, recreatieve ondernemers en betrokken kustgemeenten is minister Peijs van Verkeer en Waterstaat oktober 2006 tegemoet gekomen aan de meeste bezwaren. Zo wordt o.a. voor ‘minder-verstorende activiteiten’ de vrijwaringszone rond de zeehonden op de zandbanken op de meeste plaatsen beperkt tot 150 meter. Er komt ook een stimulerings- en ontwikkelingsfonds van circa 10 tot 12 miljoen euro voor met name de visserij en toeristischrecreatieve sector. ‘We zijn heel blij met deze toezeggingen’, reageert Steins opgelucht. ‘Het haalt de kou voor een deel van onze achterban uit de lucht. Hun visgebieden blijven een groot deel van het visseizoen toegankelijk. Ook de gedachte achter het stimuleringsfonds vind ik positief: het biedt iets extra’s voor de betrokken vissers én stimuleert de vissector in de regio als geheel. Dit met de kanttekening dat we nu nog niet weten wat de omvang en verdeling tussen de visserij- en recreatiesector zal worden’.
Kaart Voordelta en Zeereservaat
Nathalie Steins
Nieuwe kansen voor toerisme
Het Zeereservaat is geen bedreiging meer, eerder
‘Gelukkig ziet het Rijk nu af van onnodige beper-
een kans voor het toerisme, ‘mits de start van het
kingen op de watersport in het Zeereservaat’,
seizoen naar tevredenheid wordt ingevuld’, ver-
zegt Coby van den Berg namens de Veero, de
volgt zij. ‘Laten we dit gebied vooral op de kaart
vereniging van recreatieondernemers op de
zetten als een uniek, internationaal recreatie- en
Kop van Goeree. ‘We zijn nog wel in gesprek
natuurgebied waar je kunt genieten van het leven
met het Rijk en provincie over de start van het
op en onder water. We denken bijvoorbeeld aan
surfseizoen tijdens Pasen.’
rondvaarten met gids door het Zeereservaat. En aan een marien paviljoen in Stellendam waar je (inter)actief kennis kunt maken met natuur, visserij en recreatie in dit gebied. Wij pleiten voor een schutsluis in de Brouwersdam om de Grevelingen en de Voordelta met elkaar te verbinden. Er ontstaat zo één groot deltanatuurgebied op de grens van Noordzee en een zeearm met kenmerkende ondiepten en uitwisselingsmogelijkheden naar beide kanten van de dam. De waarde van dit gebied kan worden geborgd door een zorgvuldig gekozen balans tussen de Europese natuurrichtlijnen en de recreatieve functies op en rond de dam.’ Minister Peijs heeft toegezegd onderzoek te laten instellen naar een doorlaat in de Brouwersdam. Samenwerking De samenwerking binnen het Overleg van Maatschappelijke Partijen en met de PMRprojectorganisatie ervaren Van den Berg en Steins als ‘prettig en constructief’. Steins: ‘Partijen hebben verschillende posities en belangen die soms flink kunnen botsen, maar we komen er meestal wel goed uit. Het mooie van het OMP vind ik ook dat je mensen van organisaties met andere invalshoeken en ideeën ontmoet. Dat is uitermate leerzaam.’ Coby van den Berg
ppaaggiinnaa9
Boomweide, Landtong Rozenburg.
Werk in uitvoering
Bestaand Rotterdams Gebied Het PMR-onderdeel Bestaand Rotterdams Gebied (BRG) bestaat uit een hele serie projecten om het bestaande havengebied van Rotterdam intensiever te benutten en de kwaliteit van de leefomgeving in de (wijde) omgeving van Rotterdam te verbeteren. ROM-Rijnmond heeft zich daarvoor actief ingezet. Het programma wordt gefinancierd door o.a. overheden en het Havenbedrijf Rotterdam N.V. De eerste projecten zijn afgerond en andere
havengerelateerde functies. De gewonnen ruimte
wijk Westwijk te verminderen. Op de planning
in uitvoering. Veel projecten hebben door hun
wordt aangewend voor (nieuwe) terreinuitgifte
staan ook twee geluidsschermen langs de spoor-
aard een lange voorbereidingstijd nodig en
of andere havengerelateerde functies. December
lijn en de A20 in Rotterdam-Noord. Mede door
zullen de komende jaren starten, het volledige
2006 is reeds circa 132 hectare, ruim over de
financiële steun van BRG gaat het Kenniscentrum
BRG-programma loopt uiteindelijk door tot 2021.
helft van de taakstelling, gerealiseerd.
Geluid de komende jaren een aantal geluids-
De totale kosten worden globaal geraamd op
maatregelen onderzoeken en uitvoeren, gericht
ruim 160 miljoen euro, op te brengen door over-
Kwaliteit leefomgeving
op de procesindustrie, containers, wegverkeer,
heden (met name Rijk, provincie Zuid-Holland,
Een groot aantal projecten geeft een impuls aan
railverkeer, transport en logistiek.
Stadsregio Rotterdam en gemeente Rotterdam)
de leefbaarheid in Rijnmond.
Door de aanleg van zogeheten ‘stil asfalt’
en bij sommige projecten private organisaties.
Op grond van de bestuursovereenkomst tussen
wordt de geluidsoverlast van wegen met druk
ROM-Rijnmond monitort de resultaten en effec-
Prorail en de gemeente Rozenburg – die na
havengerelateerd verkeer verminderd. Eind 2005
ten van de projecten uit het BRG-programma en
bemiddeling van ROM-Rijnmond in april 2005 is
startte het Warmtebedrijf Rotterdam, o.a. met
rapporteert hierover aan de rijksoverheid.
getekend – heeft Prorail maatregelen genomen
een financiële bijdrage vanuit BRG.
aan de Calandspoorbrug om de geluidsoverlast Intensivering bestaand havengebied
van het treinverkeer over de Havenspoorlijn flink
De herinrichting van de Landtong Rozenburg tot
Dit project is er op gericht de bestaande
te reduceren. Binnenkort worden metingen uitge-
een groen recreatiegebied in de regio is goed
havengebieden intensiever te gebruiken. Het
voerd om de effecten daarvan te meten.
op gang gekomen. Van groot belang wordt ook
doel is 200 hectare in 2021 door herontwikke-
In Vlaardingen is gestart met de plaatsing van
de geplande natuur- en recreatieimpuls aan
ling, aanwinning en/of intensiever gebruik van
een geluidsscherm om de geluidsoverlast voor de
het Oostvoornse Meer. Aangepast peilbeheer
Oostvoornse Meer.
Vrijheidsweg, Goedereede.
Start aanleg Rivierparken Charlois.
en verzouting door beheerste toelating van
Op diverse plekken aan de Nieuwe Maas en de
aanleg van een Rivierpark bij Pernis (de steiger
zeewater staat gepland voor eind volgend jaar.
Nieuwe Waterweg zijn Rivierparken in ontwikke-
voor de Watertaxi ligt er al), de komende jaren
Aan het Groene Strand zijn reeds maatregelen
ling waardoor bewoners weer direct zicht en toe-
gevolgd door de overige parken.
uitgevoerd. Verder komen er duikvoorzieningen
gang krijgen tot de rivier. Van de tien geplande
en zullen oeverranden aangepakt en beter
parken zijn er inmiddels vier in uitvoering. Aan
bereikbaar gemaakt worden voor bezoekers.
het Charloisse Hoofd, bij de ingang van de fietstunnel onder de Maas, ligt sinds de zomer van
Voor meer informatie:
Onder de titel ‘Gebiedsgerichte benadering’ zijn
2006 een wandelpad, geflankeerd door bankjes,
Programma Bestaand Rotterdams Gebied:
en worden projecten uitgevoerd ter verbetering
groen en open ruimte. Waar voorheen sprake
Gemeente Rotterdam/ dS+V
van de leefbaarheid in Westvoorne, Goedereede,
was van een verwaarloosde openbare ruimte, is
programmacoördinator BRG
Hoogvliet, Charlois en Hoek van Holland.
het nu goed toeven en genieten van het uitzicht.
Ester de Bever
In Goedereede is de Vrijheidsweg voorzien van
Verderop staat De Visser, een metershoog
tel. (010) 489 7306
rotondes en zijn nieuwe voet- en fietspaden
kunstobject. Aan de Maashaven Zuidzijde
[email protected]
aangelegd om duin en strand beter te ontslui-
is een trap over de dijk langs de Brielselaan
ten. In Hoek van Holland is begonnen met de
gemaakt om een al aanwezig parkje aan het
Intensiveringsprojecten haven:
herinrichting van sportpark De Rondgang en
water toegankelijk te maken vanuit de wijk. In
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
ook in Hoogvliet zijn de werkzaamheden voor
Delfshaven-Schiemond is de boulevard langs de
Wim Zwakhals
het Hellingpark begonnen. Een eerste project in
Maas vernieuwd inclusief een nieuw hekwerk
tel. (010) 252 1308
Westvoorne is in voorbereiding.
en is een speeltuin geopend. Binnenkort start de
[email protected]
Calandspoorbrug.
ppaaggiinnaa119
‘Perfectiezucht verzwakt draagvlak’
Luchtkwaliteit Tweede Maasvlakte ‘Zowel het milieu als het Havenbedrijf Rotterdam zijn gebaat bij een duurzame aanleg en inrichting van de Tweede Maasvlakte. Ditzelfde geldt voor de aanpak van de luchtkwaliteit op korte termijn. Om de gezondheid van bewoners én concurrentiepositie van de Rotterdamse haven ook op (middel)lange termijn blijvend te beschermen, zijn echter verdergaande maatregelen nodig. Dit alleen al om te kunnen voldoen aan de toekomstige EU-norm van 20 microgram fijn stof per m3’. Aldus reageert Arno Steekelenburg namens de Zuidhollandse Milieufederatie op de inzet van het Havenbedrijf Rotterdam N.V., en de gemeente Rotterdam in het dossier Tweede Maasvlakte en luchtkwaliteit. Omdat nog druk gesleuteld wordt aan een
worden nu nog gestookt met sterk vervuilde
schoon transport over rails, weg en water. Pas
Bestuursconvenant terzake met exacte maatre-
brandstoffen. De overheid gaat dit terecht
als dit allemaal niet voldoende zou zijn, komen er
gelen, moet Steekelenburg zich noodgedwongen
aanpakken door ‘bonus-malus’ maatregelen
stof- en geluidsschermen op een aantal drukke
beperken tot wat nu bekend is. ‘Positief is
voor de binnenvaart. Eigenaren die voor 2010
plaatsen langs de A15. Liever niet, het zijn z.g.
het uitgangspunt: het stand-still principe: de
zélf overschakelen op schone motoren schonere
‘end of pipe’-maatregelen en erg duur.’
luchtkwaliteit mag vergeleken met de huidige
brandstoffen, mogen op een bescheiden rijks-
situatie er door aanleg, inrichting en gebruik van
subsidie rekenen. Wie vanaf 2010 vuil blijft
Openheid en draagvlak
de Tweede Maasvlakte er niet op achter uitgaan.
varen, moet dan 10% toeslag op het havengeld
Hoewel optimistisch gestemd, maakt
Om verwachte normoverschrijdingen bij Hoek
gaan betalen. Met beide maatregelen kan naar
Steekelenburg zich toch zorgen over twee
van Holland en een brede strook langs de A15 te
verwachting zo´n 20% uitstoot van stikstofoxiden
hardnekkige problemen. Hij heeft daarbij ook
voorkomen, zullen extra maatregelen nodig zijn.
en fijn stof worden bespaard. Een andere
suggesties voor de aanpak. ‘Het Rijk heeft –en
Hierbij wordt vooral ingezet op bronmaatregelen,
maatregel is beperking van de vaarsnelheid
krijgt- vrijwel geen grip op een andere grote ver-
gericht op schoon transport van en naar de
op het Hartelkanaal en de Oude Maas tussen
vuilingsbron: het internationale scheepvaartver-
Tweede Maasvlakte’.
Beerenplaat en de Botlekbrug. Je kunt dit
keer. Hiervoor zijn echt de EU en internationale
toepassen op alle schepen, of op alleen op vuile
initiatieven van havenbedrijven en overheden
Schoon transport
schepen. Dit laatste heeft sterk mijn voorkeur.’
zelf nodig. Wereldwijd is dit heel lastig, laten we
Vooral de scheepvaart zal zijn bijdrage moeten
‘Wat het wegtransport betreft is het versneld
daarom beginnen met Noord-West Europa. Als
leveren, stelt Steekelenburg. ‘Nu al rijden vracht-
invoeren van schone motoren in vrachtwagens
voor alle havensteden aan de Noord- en Oostzee
wagens per ton en kilometer schoner als het
de meest structurele maatregel. ‘Het HbR kan
dezelfde milieu- en luchtnormen gesteld en
gaat om gezondheidsbedreigende luchtvervuiling,
bij de uitgifte van terreinen op de Tweede
gehandhaafd worden, komt het gewenste ‘level
terwijl schepen toch in beginsel veel minder
Maasvlakte bovenwettelijke (milieu)eisen stellen
playing field’ niet in gevaar.’
brandstof hoeven te gebruiken omdat water
aan bedrijven die zich er willen vestigen. Het
En, vervolgt hij: ‘tot mijn spijt signaleer ik een
minder wrijvingsweerstand biedt. Veel schepen
gaat daarbij om uitwerking van de modal split,
neiging bij overheden en het Havenbedrijf om pas naar buiten te komen met plannen als alle zaken perfect en gedetailleerd geregeld zijn. Timmer toch niet alles van te voren dicht, is mijn advies. Perfectionisme maakt je kwetsbaar en roept onnodig veel weerstand op. Dan kan ieder detail je later de das omdoen. Het belangrijkste is uiteindelijk de normen en milieudoelen te realiseren. Inhoudelijk doen de overheid en het HbR niet alleen ons en andere belanghebbenden tekort, maar vooral zichzelf. Waarom zou je geen gebruik maken van goede ideeën en expertise van (locale) milieu- en bewonersorganisaties? Daar kunnen plannen alleen maar beter van worden en meer maatschappelijk draagvlak krijgen.’
Arno Steekelenburg
Twee jaar na ondertekening bestuursconvenant
’t Gonst op de Rechter Maasoever Op 6 december 2004 tekenden bestuurders van het Rijk, provincie, Stadsregio Rotterdam en Waterweg-gemeenten en vertegen woordigers van het (haven)bedrijfsleven het Bestuursovereenkomst Herstructurering Rechter Maasoever. Het was na jarenlange voorbereiding de kroon op een project dat ROM-Rijnmond actief heeft gefaciliteerd. Wat is na circa twee jaar na ondertekening de stand van zaken? Hoever zijn we nu? ROM Actief verkende het rivierfront en sprak met betrokken bestuurders en projectleiders. Hoek van Holland: eerste woningen gebouwd
het plan en ontwikkelen we nu de stedenbouw
‘Het is eigenlijk een wonder dat je hier iets kunt
kundige randvoorwaarden. De basis is Kaap
realiseren. De problemen zijn ingewikkeld, de
de Goede Hoek: het winnende ontwerp van de
belangen lopen uiteen‘. Theo van Eijk is voorzit-
gehouden prijsvraag, gewonnen door project-
ter van de deelgemeente Hoek van Holland.
ontwikkelaar AM, met o.a. Vera Yanovshtchinsky
En enthousiast, als portefeuillehouder voor de
als architect. Direct na aanleg van de zeewering
plangebieden Waterwegcentrum Oost en West,
start in 2008 of 2009 de bouw.’
over de recente vorderingen. Over Oost: ‘De
Van Eijk: ‘Ik verwacht dat we tweede kwartaal
eerste appartemententoren aan de Strandweg is
2007 de stedenbouwkundige randvoorwaarden
klaar, de volgende binnenkort. Grondgebonden
kunnen vaststellen. Heel knap dat de verschillende partijen over hun eigen schaduw zijn gesprongen om iets maatschappelijks voor elkaar te krijgen. Het maken van het afsprakenkader was al een eerste overwinning. Een tweede
Marjan Maatman
grote stap is de medewerking van het ministerie
meer begrip voor elkaar en dat geeft betere
van LNV. De herontwikkeling ligt direct aan
inzichten. Dat helpt ons, verwacht ik, bij de
tegen een natuurgebied dat op Europees niveau
aanpak van een volgend project. Draagvlak bij de
grote waarde heeft. Hier is een zoetwaterkwel
bevolking krijg je vooral wanneer er iets gebeurt.
in een zilte omgeving en dat levert een unieke
Voor dit deel van de Hoek bestaan al sinds 1945
plantenrijkdom op.’
plannen op papier. Wanneer je begint met heien
‘De voorbereiding heeft lang geduurd, te lang.
of grond kruien, dan gelooft de bevolking er in.’
Maar dankzij het vele overleg krijgt iedereen
vervolg op pagina 14
Theo van Eijk woningen zijn in aanbouw. De overige afspraken met marktpartijen voor dit gebied zijn op een oor na gevild. Maar de grote slag maken we nu in West. De planning is om daar in de winter van 2007-2008 de nieuwe zeewering aan te leggen zodat we binnendijks kunnen herontwikkelen en de natuur extra ruimte geven. Zo brengen we onze woningvoorraad beter op peil, helpen we de badplaats en geven we de voorzieningen een impuls.’ Marjan Maatman, tot voor kort projectleider voor het Waterwegcentrum, vanuit het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam: ‘In het westelijk deel komen 680 woningen binnen een nieuwe zeewering. Met het hoogheemraadschap en Rijkswaterstaat is overeenstemming over hoe die precies loopt. Daarom kunnen we verder met
9 ppaaggiinnaa13
praktische manier te borgen in overeenkomsten met de toekomstige gebruikers. We zijn goed op weg om daar uit te komen, maar we zijn er nog niet. Vlaardingen, de provincie, de DCMR en Deltalinqs zullen samen hun beste beentje voor moeten zetten.’ Het gaat zeker lukken, zegt wethouder Hans Versluijs van Vlaardingen. ‘Ik begrijp best dat de bedrijven niet zitten te wachten op onze plannen. Ik denk dat we nu goed omgaan met het spanningsveld tussen milieu en andere factoren. We zijn er bijna uit met de maatwerkovereenkomst. Maassluis enthousiast
Piet Juten, gemeentelijk projectleider voor Het
De juridische en technische details kunnen we
‘Het bestemmingsplan voor de nieuwbouw-
Balkon: ‘In 2004 maakten we schoon schip in
altijd later nog regelen in aparte convenanten
wijk Balkon is door Gedeputeerde Staten van
de plannen, omdat niemand zich er senang bij
voor deelgebieden. Hopelijk kunnen we de
Zuid-Holland goedgekeurd. De eerste paal gaat
voelde. Nieuwe mensen erbij, frisse ideeën.
komende tijd snellere stappen maken.’
de eerste helft 2007 de grond in!’, zegt een
Ashok Balohtra tekende het stedenbouwkundig
enthousiaste Arnold Keijzer, wethouder van
plan. Met veel doorkijk mogelijkheden en een
Maassluis. Hij is tevreden over de voortgang van
combinatie van laag- en hoogbouw. Aan de west-
de twee Rechter Maasoever-projecten in zijn
kant komt een blikvanger: “de Toren van Babel”,
gemeente: ‘Dankzij een eigen overeenkomst met
maximaal 20 woonlagen hoog. Langs de Nieuwe
het bedrijfsleven in 2004 kon extra nieuwbouw in
Waterweg komt een prachtige, doorgaande,
de Burgemeesterswijk van start, zo`n 200 wonin-
fiets- en looproute. Het bestemmingsplan is
gen. De drie woontorens zijn vrijwel op hoogte,
twee centimeter dik, waarvan er anderhalf alleen
de eerste is opgeleverd.’ In de wijk Het Balkon,
al gaan over de milieueisen. Toch wordt, denk ik,
pal aan de Waterweg, komen 1000 woningen
een kwalitatief heel aantrekkelijk geheel.’
voor de kleine en de grote portemonnee. Er is in
Keijzer: ‘De contacten met partijen als Deltalinqs
het bestemmingsplan ruimte gereserveerd voor
zijn goed. Een les van de RMO-projecten is dat
horeca en kinderopvang. Keijzer: ‘Differentiatie
je in een zo vroeg mogelijk stadium als betrok-
in woningbouw vinden wij heel belangrijk.
kenen met elkaar aan tafel moet. En wanneer
René Daemen
Daarom valt 30% van de huizen in de goedkope
belangrijke externe partijen hun visie al hebben,
René Daemen, projectmanager Rivierzone bij de
sector, deels huur en deels koop. Ik verwacht
steek dan vooral energie in het samen problemen
gemeente: ‘We hebben geleerd van de tegenval-
doorstroming binnen Maassluis en belangstel-
oplossen. Straks willen we ook andere terreinen
ler in 2005. Nu zijn we beter geprepareerd. De
ling uit de regio. Prima. Het wordt een mooie,
aan de rivieroever herontwikkelen. Dan profite-
nieuwe overeenkomst voorziet in het toetsen van
goed ontsloten wijk. Dankzij subsidie van het
ren we van de opgedane ervaring en een helder
de toepasbaarheid van de zeehavennorm: we
rijk komen er twee ongelijkvloerse kruisingen,
kader als het ROM-Rijnmond convenant.’
weten tevoren wat er wel en wat er niet onder
waarvan één voor langzaam verkeer. Met een
valt. De eerste herontwikkeling vindt plaats
station pal naast de deur kun je elk kwartier met
Vlaardingen, Rivierzone komt vlot
rondom NS-station Vlaardingen-Centrum dat
de trein.’
In 2005 stagneerde de ontwikkeling van de
ver af ligt van de bedrijven. Het voorontwerp
Rivierzone in Vlaardingen toen de Raad van
bestemmingsplan voorziet oplevering vanaf 2009,
State een zogeheten Stap 3-besluit van de
onder meer van 500 woningen, een Regionaal
interimwet Stad en Milieu van de provincie vernietigde. Daarop volgden gesprekken, waarin het (haven)bedrijfsleven op de Linker Maasoever en de gemeenten aankoersen op plannen die aan alle belangen recht doen. ‘We balanceren hierbij op het randje van wat mogelijk lijkt te zijn. De huidige milieugebruiksruimte voor de haven- en industriële bedrijven hebben we keihard nodig’, stelt Wim van Sluis, voorzitter van Deltalinqs. ‘Een en ander wordt bestuurlijk door alle betrokArnold Keijzer, Piet Juten
kenen onderkend. De kunst is om dit op een
De bestuursovereenkomst Rechter Maasoever (RMO) bestaat uit een bestuurlijk afsprakenkader als uitgangspunt voor herstructurering van de noordelijke rivieroever van Rotterdam t/m Hoek van Holland tot aantrekkelijke woon- en werkgebieden. Die zijn nodig omdat nieuwe woningbouwlocaties in de regio schaars zijn. Er zijn bestuurlijke afspraken gemaakt over ondermeer vroegtijdige integratie van milieuaspecten bij de ontwikkeling van ruimtelijke plannen; toepassing van (speciale) voorzieningen aan woningen om negatieve milieueffecten te reduceren of te compenseren; en het actief informeren van toekomstige bewoners over de bestaande milieubelasting en milieuruimte die de bedrijven nu en in de toekomst hebben.
Opleidingscentrum, allerlei voorzieningen en beter ingerichte openbare ruimte. Het komend half jaar wordt het deelplan verder gebracht tot een bestemmingsplan. Ook misschien het bouwrijp maken van het terrein, wellicht saneren. Daarnaast wordt een overeenkomst afgesloten over het verplaatsen van een bedrijf rond de Koningin Wilhelminahaven dat geluidhinder veroorzaakt.’ Versluijs: ‘We bieden ondernemers elders goede terreinen aan voor droge- maar ook havengebon-
Hans Versluijs
Schiedam
De gemeente is in gesprek met Deltalinqs en
den bedrijvigheid. Daarom zijn we hard bezig de
Het gebied rond de Wiltonhaven en voormalige
projectontwikkelaar EMC om na wijziging van
infrastructuur te verbeteren. Aan de Waterweg
Wilton-Feijenoordwerf in Schiedam is een
de Wet Geluidshinder de planvorming voor de
wordt een kleine haven uitgebaggerd en voorzien
van oudste projecten die in het kader van
Houthaven opnieuw op te pakken. Voor het
van kademuren. Er is rijkssubsidie voor een
het ROM-project Herstructurering Rechter
Gustoproject (Nieuw-Mathenesse) hebben de
viaduct onder de spoorlijn. De Marathonweg,
Maasoever, voorloper van het latere RMO-
gemeenten Schiedam en Rotterdam een ontwik-
een cruciale lokale verbindingsweg, krijgt
Bestuursconvenant, zijn aangepakt. “Na bodem-
kelingsvisie opgesteld. Na goedkeuring door
hierdoor grotere capaciteit. We onderzoeken
sanering is de herstructurering in de jaren ’90
beide Colleges van B&W zal het bedrijfsleven
mogelijkheden om deze weg deels onder de
gefaseerd uitgevoerd” vertelt gemeentelijk pro-
worden geconsulteerd.
grond te laten lopen. De ontwikkelingen in de
jectleider Raymond Vredebregt. “Midden jaren
Rivierzone hangen nauw samen met dingen in de
’90 startte de laatste fase, de herinrichting tot
Rotterdam, stadshavens
rest van de stad.’
een nieuw, modern bedrijventerrein, dat vijf jaar
De Merwehaven en Vierhavens zullen de komen-
later is afgerond. De hiermee gemoeide inves-
de jaren tranformeren naar stedelijk gebied
teringen van bedrijven en overheden bedroegen
met woningen en woonvriendelijke bedrijven.
ruim 50 miljoen euro. Op dit moment zijn er circa
Dit in het kader van recente afspraken tussen
80 bedrijven met in totaal circa 3.500 medewer-
de gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf
kers. Onder de bedrijven bevinden zich Huisman-
Rotterdam N.V. over toekomstige ontwikkelingen
Itrec, SBM-offshore, Facilicom en Mammoet,
in het hele stadshavensgebied. Daarbij hebben
het bedrijf dat de Russische onderzeëer Koersk
de gemeente en Havenbedrijf de verantwoor-
in 2004 heeft gelicht. Damen Shiprepair heeft
delijkheden van de Ontwikkelingsmaatschappij
zijn werf uitgebreid door overheveling van haar
Stadshavens Rotterdam N.V overgenomen.
activiteiten uit Vlaardingen-Oost.’
9 ppaaggiinnaa15
Regionale aanpak lucht
Uitvoering komt op stoom ‘De uitvoering van maatregelen uit het Regionaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond begint langzaam maar zeker op gang te komen. Een willekeurige greep uit het pakket: sinds september 2006 rijdt de RET als eerste openbaar vervoerbedrijf in Europa vrijwel uitsluitend met schone bussen. Dit jaar zullen meerdere Rijnmond-gemeenten hun wagenparken (verder) ‘verschonen’, naar verwachting gevolgd door verschillende (grote) bedrijven. Op stapel staat ook een pilot walstroom voor de binnenvaart.’ Dit meldt Cor Verhoeckx, hoofd Coördinatie
schaft en 80 bussen van een roetfilter voorzien.
De komende drie jaar gaan we nog een paar
Milieutaken van de gemeente Rotterdam.
Hiermee is 90% van het RET-buspark schoon, het
flinke slagen maken. Ook andere gemeenten zijn,
Hij is voorzitter van het Kernteam Uitvoering
hoogste % in Europa.’ Dit zal ook zo blijven, zegt
gesteund door de Stadsregio Rotterdam, begon-
dat in opdracht van het Bestuurlijk Overleg
desgevraagd Hugo de Bruijn, beleidsmedewerker
nen met de voorbereiding. We zijn ook in gesprek
ROM-Rijnmond de uitvoering van het Regionaal
milieu van de Stadsregio Rotterdam. ‘Als conces-
met een aantal grote ondernemingen met eigen
Actieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond
siehouder openbaar vervoer houden wij vast aan
bedrijfsvloten om dit voorbeeld te volgen. Een
(RAP) coördineert. Het RAP integreert de
de eis van schoon OV, ook in de nabije toekomst.’
ander middel om het bedrijfsleven te stimuleren,
Rotterdamse Aanpak Lucht (RAL), het Masterplan
is schoon aanbesteden door overheden. Eind
Luchtkwaliteit ROM-Rijnmond en de plannen
Schone wagenparken
2006 zijn drie pilots in het grondtransport
van aanpak luchtkwaliteit van de Stadsregio
Andere speerpunten zijn schone gemeentelijke
uitgevoerd waarbij alleen aannemers die schoon
Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam N.V.
wagenparken en schoon aanbesteden.
transport garanderen in aanmerking kwamen
ROM-Rijnmond coördineert en faciliteert de
Verhoeckx: ‘De gemeente Rotterdam bijvoorbeeld
voor de klus. We gaan schoon aanbesteden
regionale aanpak.
heeft zich ten doel gesteld dat in 2010 tenminste
nu op grotere schaal toepassen, dit om het
75% van zijn wagenpark (circa 1.600 auto’s) zal
bedrijfsleven te stimuleren op schone wagens
Nadat december 2005 het Bestuurlijk Overleg
zijn. Dit houdt in dat auto’s van een roetfilter
over te schakelen. Verder start de gemeente in
ROM-Rijnmond het RAP had vastgesteld, zijn
worden voorzien of vervangen worden door nieu-
2007 met milieuzonering, het weren van vuile
vorig jaar veel maatregelen verder uitgewerkt en
we die minimaal voldoen aan de Euro-4 norm.
vrachtwagens uit het kernwinkelgebied in de
de eerste in uitvoering genomen. ‘De RET heeft
Deze vervanging begint nu op gang te komen,
Rotterdamse binnenstad.’
vorig jaar 90 superschone bussen (Euro-5) aange-
de teller stond eind 2006 jaar op 160 wagens.
De Bruijn, desgevraagd: ‘de Stadsregio
RAP Het Regionaal Actieprogramma Luchtkwaliteit Rijnmond (RAP) omvat een pakket van ruim 50 kosteneffectieve maatregelen om de luchtkwaliteit in de Rijnmond de komende drie jaar te verbeteren. De focus daarbij is gericht op locaties waar de wettelijke normen voor fijn stof en stikstofoxiden nu of in de (nabije) toekomst worden overschreden. In 2007 verschijnt er een kaart van Rijnmond waarop alle knelpunten staan. Op basis van deze kaart wordt conform de nieuwe Wet luchtkwaliteit voor de regio een programma opgesteld waarin alle ‘betekenisvolle’ ruimtelijke ontwikkelingen (m.n. nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen) en verbetermaatregelen zijn opgenomen.
Rotterdam onderzoekt nog of milieuzonering
zullen volgen.’
ingevoerd kan worden in het Noordelijk
Veelbelovend is het project Verkeersslang.
Havengebied van Rotterdam-West t/m
‘Hierbij worden ouders gestimuleerd hun
Vlaardingen’.
kinderen met de fiets of lopend naar school te brengen in plaats van met de auto. In 2006
Binnenvaart
zijn we gestart met 50 van de 180 scholen. Dit
Het HbR start voorjaar 2007 een tweejarige
project is naast luchtkwaliteit ook gericht op
pilot met walstroom in de Maashaven. ‘Dit
verkeersveiligheid en het leidt tot meer bewegen
om ervaringen op te doen ter voorbereiding
door kinderen. Uit metingen blijkt dat op
van verdere opschaling van walstroom voor de
sommige scholen bijvoorbeeld de CO2-reductie
binnenvaart in alle Rotterdamse binnenhavens
met 32.000 kilo per dag verminderd is. In 2007
en hierop beleid te ontwikkelen’, verduidelijkt
gaan we daarom ook door met de Rotterdamse
projectleider Maurits Prinssen. ‘Verder wordt
Verkeersslang.
onderzoek gedaan naar walstroom voor ferry- en
Verder gaan de Stadsregio Rotterdam en
cruiseschepen.’
gemeente de komende drie jaar op grote schaal
Eind 2006 tekenden minister Peijs van Verkeer
parkeer- en reisvoorzieningen bij openbaar
en Waterstaat en de binnenvaartsector een
vervoerstations aanleggen en het (regionale)
convenant om de komende jaren op schonere
fietspadennet voltooien.’
brandstoffen en motoren over te schakelen.
Hugo de Bruijn
Maurits Prinssen
Tevens worden er verschillende nieuwe technieken toegepast binnen de vloot van het Havenbedrijf: o.a. schonere brandstof, roetfilters en stikstofoxide-katalysators. Verkeer en vervoer ‘Ook maatregelen gericht op verkeer kunnen bijdragen aan verbetering van de luchtkwaliteit,’ zegt Lutske Lindeman, planoloog bij de dS+V, afdeling Verkeer en Vervoer. ‘In 2010 zullen alle belangrijke doorgaande wegen naar het Centrum voorzien zijn van groene golven. Bij een snelheid van 50 km per uur zullen automobilisten steeds groen licht krijgen. Dit voorkomt veel stoppen en optrekken met alle stikstofoxide- en fijnstof-uitstoot vandien. We zijn begonnen met de Schieweg, Stadionweg, Maasboulevard en de Boompjes De andere hoofdontsluitingswegen Cor Verhoeckx en Lutske Lindeman
9 ppaaggiinnaa17
R3
Hans van Vliet
Stoompijp tussen AVR en Tronox:
Goed voorbeeld doet volgen Met slimme samenwerking tussen bedrijven kan al snel winst worden gemaakt, zowel in economisch opzicht als voor het milieu. Toch zijn er enige stroomversnellers nodig. ROM-Rijnmond R3 spant zich in om rendabele duurzaamheidsprojecten hoog op de agenda van bedrijven en overheden te krijgen. Zoals bijvoorbeeld een gezamenlijke stoompijp in de Botlek. Waarom ondersteunt ROM-Rijnmond R3 zo’n
van de één-op-één situatie in levering en afname
en leveringszekerheid te garanderen vaak zeer
project?
van - in dit geval - stoom, naar de situatie van
hoog, een tweede belangrijke reden om aan te
Hans van Vliet, R3-projectleider voor de
meer-op-meer. Het sterke van een gezamenlijke
sluiten.’
Botlekloop: ‘Stoom is nodig voor vele toepas-
stoompijp is dat dan zowel levering als afname
Chris Jordan, Deltalinqs en verbonden aan
singen in de chemische industrie.
van stoom te garanderen zijn. Dat zal ook een
ROM-Rijnmond R3, was enkele jaren terug
Uit de studie naar beschikbare restwarmte in
mogelijk bezwaar bij bedrijven wegnemen om
betrokken bij deze eerste stoompijp tussen
de Botlek die ROM-Rijnmond R3 in 2005 liet
van elkaar afhankelijk te worden.
AVR en Tronox. Hij ziet volop efficiency-kansen
uitvoeren, bleek dat de vraag naar stoom aardig
voor meer bedrijven: ‘Op dit moment verkeren
in balans was met de stoom die beschikbaar was
Welke overweging zal voor bedrijven de doorslag
verschillende bedrijven in de situatie dat hun
bij andere bedrijven. Dan ligt het voor de hand
geven om aan te sluiten op de stoompijp?
utilities aan vervanging toe zijn. Dan wordt
potentiële leveranciers en afnemers met elkaar
‘Het is niet zo kostenefficiënt om alles zelf
deelname aan gezamenlijke voorzieningen extra
in contact te brengen om te zien of daar een
te willen doen’, zegt Gus Gevaerts, manager
interessant. Zet de kosten voor aansluiting op
gezamenlijke pijp voor aangelegd kan worden.
supply chain Europe bij Tronox. ‘Het startpunt
een dergelijk stoomnetwerk, af tegen de kosten
Want ook hoogwaardige stoom blijft nu deels
is bijna altijd dat een bedrijf voor een grotere
voor eigen nieuwe utilities, inclusief afschrijving,
onbenut en dat is jammer.
uitgave staat voor vervanging, uitbreiding of
onderhoud, beheer en andere verborgen kosten.
We kennen in de Botlek al enkele geslaagde
groot onderhoud van de eigen installatie. Dan
Dat biedt inzicht in wat stoom werkelijk kost.’
voorbeelden van gezamenlijke utilities, zoals bij-
zal veelal blijken dat het geld efficiënter besteed
voorbeeld de stoompijp tussen het chemiebedrijf
kan worden aan aansluiting op een stoompijp.
Is een gezamenlijke infrastructuur zoals voor een
Tronox en afvalverwerker AVR. Maar we willen
Daarnaast zijn de bedrijfskosten om piekafname
stoompijp ook interessant voor het Havenbedrijf Rotterdam?
E
‘Ja’, zegt Anne van Delft, werkzaam bij de afdeling Energie en Procesindustrie van het
industrie
Havenbedrijf: ‘Wij investeren in toenemende hogedrukstoom = hoge exergie
+ warmte (Joule)
mate in infrastructuur, zeker als meerdere bedrijven er voordeel van hebben. Concreet kan het gaan om investeren in een gezamenlijke stoompijp tegen gunstige voorwaarden, bijvoor-
AANBOD
beeld om langere afschrijvingstermijnen mogelijk maken. Er moet natuurlijk wel een goede
AFNAME
flex leverancier
businesscase achter zitten. Voor het Havenbedrijf is het aanbod aan infrastructuur ook een aantrekkelijke vestigingsfactor.’
- warmte (Joule)
Sorptiekoeling
De mogelijkheden voor een rendabele business tankopslag
De Botlekloop
kassen
stad (warmtebedrijf)
case onderzoeken, dat is de optiek van waaruit dergelijke R3-projecten binnen ROM-Rijnmond
Gus Gevaerts
Anne van Vliet
Anne van Vliet
ontstaan, stelt Hans van Vliet.
zijn, is er ook ruimte ontstaan die we uitstekend
participanten aan een stoomnetwerk kunnen
‘Er is een globale tracéstudie met kostenraming
voor andere doeleinden kunnen gebruiken. Er
leveren, hoeven bedrijven niet meer zelf te
gedaan naar deze stoomleiding. Eind januari
zijn dus vele ‘verborgen’ voordelen waarvan we
maken met aardgas. Dat kan voor betere doelein-
2007 komen we met partijen bij elkaar om de
profiteren sinds we op de stoompijp aangesloten
den gebruikt worden.’
resultaten te bespreken. Dan wordt duidelijk wie
zijn.’
‘Big is beautiful’, zegt Chris Jordan. ‘ In dit
serieuze belangstelling voor aansluiting op de
geval: hoe groter de capaciteit van de stoom-
stoompijp heeft, en onder welke voorwaarden.
Voor een gezamenlijke stoompijp ligt centraal
leiding is, hoe hoger het rendement, zowel
We kunnen voor investering in hardware en in
beheer en planning voor de hand, is de ervaring
energetisch als financieel. De volgende stap in
operatie van een gezamenlijk netwerk ook aan
van Tronox en AVR.
dit proces is vaststellen wie er in principe mee
een externe partij denken. Bedrijven hoeven
Hans Wassenaar, van de afdeling business
willen doen. De leiding die we voor de eerste
zich dan alleen bezig te houden met leveren of
development en innovatie van AVR: ‘Tronox
deelnemers willen aanleggen, biedt in principe
afnemen van stoom. We hebben uitgerekend dat
maakt elke dag een afnameplanning voor ons,
mogelijkheden voor meer deelnemers in de
de investering, afgeschreven over lange termijn,
omdat wij kunnen kiezen tussen stoom maken
toekomst. Gus Gevaerts: ’Nu meer bedrijven
relatief laag doorwerkt in de kosten per ton
of elektriciteit leveren. We willen de energie
hun utilities moeten vernieuwen, is het naast de
stoom. Dat is een voordeel van dit project. Alle
die vrijkomt uit onze afvalverbranding, zo goed
beoogde energie-efficiency extra zinvol om dit
nu beschikbare gegevens hebben we gepresen-
mogelijk inzetten. De stoom die wij en andere
gezamenlijke traject te onderzoeken.’
teerd in de eerste workshopbijeenkomst van het recent gestarte Deltalinqs Energie Forum, dat samen met ROM-Rijnmond R3 de mogelijkheden voor energie-efficiency onderzoekt.’ Welke voordelen zien bedrijven bovenop de energie-efficiency? Gus Gevaerts: ‘Als bedrijven extra capaciteit nodig hebben (tijdelijk of permanent), zijn ze gebaat bij een gezamenlijke stoompijp, omdat ze dan extra kunnen afnemen wanneer dat nodig is. Die flexibiliteit zonder eigen investeringen -ook in de toekomst- is economisch interessant. Tronox verhoogt zijn stoomafname sneller dan gepland waardoor wij mogelijk ook belangstelling voor een tweede stoompijp krijgen. Een ander voordeel is dat ons gasverbruik minder pieken en dalen vertoont en dus goedkoper is geworden. Verder besparen we op onderhoudskosten. En omdat de schoorsteen en boilers weg
9 ppaaggiinnaa19
Martin Hogeboom vertrekt
Colofon
Martin Hogeboom, secretaris van ROM-Rijnmond,
wensen wij Martin alle succes toe in zijn verdere
Coördinatie en eindredactie
gaat per 1 februari het stafbureau verlaten. Hij gaat
carrière als zelfstandig consultant.
Krijn van Rijn, ROM-Rijnmond
voor zichzelf beginnen op het gebied van beleids- en
Redactie
omgevingsvraagstukken in relatie tot ruimtelijke
Bij het ter perse gaan van dit nummer van
Agnes Koerts, Derk van der Laan
projecten of programma’s.
ROMactief, is de vacature van secretaris nog
Inez Postema-Hollenberg
Wij gaan Martin als secretaris én collega zeker
niet vervuld. Over invulling zal t.z.t. nader
Krijn van Rijn
missen. Hoewel we daarom zijn vertrek betreuren,
worden bericht.
Vormgeving buro Geest, Rotterdam Fotografie en kaarten Coby van den Berg, Roy Borghouts Kees Spruijt, dS+V Gemeente Rotterdam Havenbedrijf Rotterdam N.V., Mammoet B.V. Project Mainportontwikkeling Rotterdam Druk Nivo, Delft Oplage 2800 exemplaren Rotterdam, januari 2007 ROM Actief ROM Actief is een uitgave van ROM-Rijnmond. Het blad biedt informatie over verschillende ROMprogramma’s en –projecten en ontwikkelingen op het gebied van ruimtelijke ordening en milieu in de Rijnmond. ROM Actief verschijnt ieder kwartaal en wordt (op verzoek) gratis toegezonden. Voor plaatsing op de verzendlijst en reacties op de inhoud kunt u contact opnemen met het stafbureau ROM-Rijnmond. ROM Actief is ook te lezen op internet: www.rom-rijnmond.nl. Via de zoekfunctie op deze site zijn in het interactieve archief snel artikelen en onderwerpen op te vragen. ROM-Rijnmond Wilhelminakade 909 Postbus 6526 3002 AM Rotterdam telefoon 010 252 48 30 fax 010 252 48 40 email:
[email protected]
s t a f b u re a u Christine Lammerts
directeur
Hester Visser
programmasecretaris R3
Marion Wasiman
senior beleidsadviseur
010 252 48 30
010 252 48 35
[email protected]
010 252 48 37
[email protected]
010 252 48 30
[email protected]
Martin Hogeboom
Krijn van Rijn
Machiel Bakx
Patricia van Rixoort
beleidsmedewerker
management- en projectassistente
010 252 48 36
[email protected]
010 252 48 31
[email protected]
Jan Laan
secretaris
010 252 48 32
[email protected]
Senior communicatieadviseur 010 252 48 34
[email protected]
management- en projectassistente
