Milieu-effectrapport Project Mainportontwikkeling Rotterdam

Milieu-effectrapport Project Mainportontwikkeling Rotterdam Deelnota 750 ha natuuren recreatiegebied

Ministerie van Verkeer en Waterstaat Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij Ministerie van Economische Zaken Den Haag, mei 2001

1

Inhoudsopgave

1

2

Inleiding / leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 1.1

Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

1.2

Plaats van deze Deelnota in het MER PMR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

1.3

De Deelnota 750 ha natuuren recreatiegebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

1.4

Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

Ontwikkelen van varianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 2.1

Over dit hoofdstuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 2.1.1 Doel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 2.1.2 Beoordelingskader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

2.2

Uitgangssituatie voor ontwikkelen varianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 2.2.1 Doelstelling en programma van eisen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 2.2.2 Focus op de regio Rotterdam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 2.2.3 Robuust en aangesloten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

2.3

Visie op de natuurontwikkeling in het project . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

2.4

Visie op de invulling van recreatie in het project . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

2.5

Ontwikkelen varianten: aanpak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

2.6

Ruimtelijke ontwikkelingen als basis voor inperken zoekruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 2.6.1 Noodzaak voor het afbakenen van de autonome ruimtelijke ontwikkeling . . . . . .23 2.6.2 Uitgangspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 2.6.3 Beschrijving van de ruimtelijke ontwikkeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

2.7

Verdere inperking zoekruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 2.7.1 Werkwijze verdere inperking zoekruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 2.7.2 Resultaat verdere inperking zoekruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

2.8

Fase 2: ontwikkelen varianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 2.8.1 Aanpak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 2.8.2 Inventarisatie (stap 2.1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 2.8.3 Analyse en structuur (stap 2.2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 2.8.4 Onderzoek van mogelijkheden (stap 2.3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 2.8.5 Vastleggen varianten (stap 2.4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45

2.9

2

Te maken keuzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46

Inhoudsopgave

3

Beschrijving varianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50 3.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

3.2

Variant I: geconcentreerde impuls . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50 3.2.1 Invulling Midden-IJsselmonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

3.3.2 Mogelijkheden invulling Noordflank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 3.4

Huidige situatie & autonome ontwikkeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70

4.2

Midden-IJsselmonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70 4.2.1 Inleiding gebiedsbeschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70 4.2.2 Autonome gebiedsontwikkeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72 4.2.3 Natuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75 4.2.4 Recreatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80 4.2.5 Landschap, archeologie, cultuurhistorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 4.2.6 Bodem en water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90 4.2.8 Verkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

4.3

Noordflank: Schiezone, Intermediaire Zone, Eendragtspolder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97 4.3.1 Inleidende gebiedsbeschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97 4.3.2 Autonome gebiedsontwikkeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101

Deelnota MER

4.2.7 Hinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93

4.3.3 Natuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102 4.3.4 Recreatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104

Deel B

Bestaand Rotterdams Gebied

4.1

Milieu-effectrapport

4

Vervolgbesluiten varianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67

Deel A

3.3.1 Invulling Midden-IJsselmonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60

Hoofdrapport

Variant II en III: gedeelde impuls . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60

Samenvatting

3.2.3 Subvarianten natte natuur en getijdengebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54 3.3

Planologische kernbeslissing

3.2.2 Verbinding met Rotterdam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53

5

Landaanwinning

4.3.8 Verkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119

750 ha natuuren recreatiegebied

4.3.7 Hinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118

Deelnota MER

4.3.6 Bodem en water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114

Deelnota MER

4.3.5 Landschap, archeologie, cultuurhistorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109

Inleiding effectbeschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 5.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126

5.2

Beoordelingskader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 5.2.1 Basis: beoordelingskader in de richtlijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 5.2.2 Projectdoelen en beleidsdoelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127

5.3

Effectbeschrijving en beoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127

5.4

Aggregatie en beoordeling effecten op leefbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131

5.5

Leeswijzer voor de hoofdstukken 6 t/m 13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131

3

6

Natuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 6.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132

6.2

(Inter)nationale diversiteit ecosystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 6.2.1 Oppervlakte nieuwe natuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 6.2.2 Diversiteit ecotopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136 6.2.3 Waardering ecotopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138

6.3

(Inter)nationale diversiteit soorten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139

6.4

Natuurlijkheid en mate samenhang ecosysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 6.4.1 Natuurlijkheid van het systeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 6.4.2 Versterking (P)EHS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147

7

6.5

Potenties van het gebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150

6.6

Effecten op bestaande natuurwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152

6.7

Soortbescherming op grond van de Vogel- en Habitatrichtlijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155

6.8

Nee-tenzij-principe van het Structuurschema Groene Ruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155

Recreatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158 7.1 7.2

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158 Samenhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .159 7.2.1 Interne samenhang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .159 7.2.2 Effecten op het verzorgingsgebied (op basis van fietsafstand) . . . . . . . . . . . . . .161

7.3

Recreatieve kwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163 7.3.1 Veiligheid en overlast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163 7.3.2 Recreatieve toegankelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166 7.3.3 Gebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .167 7.3.4 Diversiteit in recreatievormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171 7.3.5 Aanbod versus vraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173

7.4

Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174 7.4.1 Openbaar vervoervoorziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174 7.4.2 Langzaam verkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .175 7.4.3 Ontsluiting voor snelverkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176 7.4.4 Toegevoegde waarde recreatieve langzaam verkeersstructuur Rijnmond . . . . .177 7.4.5 Interne ontsluiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178 7.4.6 Effecten op bestaande recreatieve voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .179

4

Inhoudsopgave

8

Landschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182 8.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182

8.2

Landschappelijke identiteit en imago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .183 8.2.1 Aantrekkingskracht groengebieden op de inwoners van de Rijnmond . . . . . . . .183

8.3.1 Geomorfologische processen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186 8.3.2 Geomorfologisch waardevolle patronen en elementen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187 8.4

Archeologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188 8.4.1 Bekende aanwezige monumenten en vindplaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188 8.4.2 Gebieden met hoge of middelhoge kans op archeologische sporen . . . . . . . . . .190

8.5

Cultuurhistorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191

Deel B

Geomorfologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186

Deel A

8.3


8.2.2 Natuurlijke en (historisch-)cultuurlijke kenmerkendheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . .184

Landschappelijke diversiteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194 8.6.1 Diversiteit in ruimtematen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194 8.6.2 Overige beelddifferentiatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .195

8.7

Landschappelijke samenhang en structuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .196 8.7.1 Landschappelijke hoofdstructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .196

9

Ruimtelijke kwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198 9.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198

9.2

Toekomstwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199

Deelnota MER

8.7.2 Landschapsbeeld in de omgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .197

9.2.1 Robuustheid natuuren recreatiefunctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199 9.2.2 Gevoeligheid voor externe ruimtelijke ontwikkelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200

Hoofdrapport

8.6

Samenvatting

patronen en gebieden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193


8.5.2 Waardevolle historisch-geografische en -bouwkundige structuren,


8.5.1 Waardevolle historisch-geografische en -bouwkundige elementen . . . . . . . . . . .191

9.3.1 Functionaliteit restruimtes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205

Landaanwinning

Gebruikswaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205


9.2.5 Belevingswaarde - bijdrage aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat . . . . . . . . .204 9.3

Deelnota MER

9.2.4 Gebruiksflexibiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .203

Deelnota MER

9.2.3 Mogelijkheid tot fasering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202

9.3.2 Mate waarin gedwongen vertrek plaatsvindt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206 9.3.3 Impact op (bestaand) ruimtegebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208 10

Veiligheid tegen overstromingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210 10.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210 10.2 Veiligheid tegen overstromingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210 10.2.1 Kans op overstromingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210 10.2.2 Effect op maatgevend hoogwater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210 10.2.3 Mogelijke omvang schade bij calamiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211

5

11

Bodem en Water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214 11.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214 11.2 Duurzaam waterbeheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215 11.2.1 Watertoets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215 11.2.2 Oppervlakte waterberging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .217 11.2.3 Relatie tussen water in het stedelijk en landelijk gebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . .218 11.3 Bodem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219 11.3.1 Belasting van de bodem met verontreinigende stoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . .219 11.3.2 Bodemkwaliteit van de ondiepe ondergrond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .221 11.3.3 Oppervlakte ongestoorde bodemopbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222 11.3.4 Winning / gebruik grondstoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223 11.4 Grondwater en oppervlaktewater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .224 11.4.1 Nutriënten en bestrijdingsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .224 11.4.2 Zware metalen en PAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225 11.4.3 Effecten op het grondwatersysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226 11.4.4 Beïnvloeding van de zoete, zoute en brakke watersytemen . . . . . . . . . . . . . . . .227

12

Hinder. . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230

12.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230 12.2 Geluid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230 12.2.1 Effecten door recreatieve activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .230 12.2.2 Effecten door verkeersaantrekkende werking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231 12.3 Lucht

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232

12.4 Externe veiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233 13

Verkeer en vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234 13.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234 13.2 Bereikbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234 13.2.1 Afwikkelingskwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234 13.3 Verkeersveiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .239

14

Beoordeling en vergelijking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 14.1 Doelstelling en methodiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 14.1.1 Doelstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 14.1.2 Methodiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 14.2 Beoordeling van de varianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244 14.2.1 Aggregatie op aspecten themaniveau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244 14.2.2 Natuur, landschap en recreatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244 14.2.3 Ruimtelijke kwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .249 14.2.4 Kust en zee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251 14.2.5 Milieukwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251 14.3 Overzicht beoordelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253 14.3.1 Beoordeling voor de elementen van de inrichtings- en locatiekeuze . . . . . . . . .254 14.4 Meest milieuvriendelijke variant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .256

6

Inhoudsopgave

15

Leemten in kennis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258 15.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258 15.2 Natuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258 15.3 Recreatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258

15.7 Hinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .260 15.8 Verkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .260 16

Aanzet evaluatieprogramma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262 16.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262

Deel B

15.6 Bodem en water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259

Deel A

15.5 Ruimtelijke kwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259


15.4 Landschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259

Bijlage A Beleids-en toetsingskader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287 A.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .288 A.2.1. Reeds genomen beslissingen in het kader van PMR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .288 A.2.2. Te nemen besluiten door de rijksoverheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .289 A.2.3. Vervolgprocedures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291 A.3 Beleidskader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .293

Deelnota MER

A.2 Besluiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .288

A.3.1 Internationaal beleidskader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .293 A.3.2 Nationaal beleidskader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .294

Hoofdrapport Samenvatting

Afkortingen en begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273


Gebruikte literatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .265


16.2 Elementen voor een evaluatieprogramma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .308

B.2

Uitgangssituatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .308

B.3

Mogelijkheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .312

B.4

Effecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317

B.5

Kostenindicatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320

Bijlage C Overkluizing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .321 C.1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .322

C.2

Oplossingsrichting: overkluizing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .324

C.3

Veiligheid in verband met vervoer gevaarlijke stoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .326

C.4

Kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .327

C.5

Alternatieve oplossingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .328

Landaanwinning

B.1


Bijlage B Getijdengebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307

Deelnota MER

A.3.4 Regionaal beleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303

Deelnota MER

A.3.3 Provinciaal beleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .300

7

1 Inleiding / leeswijzer

volgende drie deelprojecten van PMR mogelijk te maken: •

deelproject Bestaand Rotterdams Gebied (BRG);

1

Inleiding / leeswijzer

1.1

Algemeen

•

deelproject Landaanwinning;

•

deelproject 750 ha natuuren recreatiegebied.

Het kabinet voorziet in de nabije toekomst

De besluiten die het kabinet voorstelt om

een ruimtetekort in het haven- en industriege-

deze deelprojecten ruimtelijk mogelijk te

bied van Rotterdam voor de sectoren deep sea

maken, worden vastgelegd in deel 1 van de nota PKB+. Om het milieubelang een vol-

containers, de daarvan afgeleide distributie en de petrochemie. In het regeerakkoord van 1998 is vastgesteld dat het kabinet dit ruimtetekort

waardige plaats te geven in de besluitvorming wordt voor het opstellen van de nota PKB+ ook

wil oplossen, en tegelijkertijd de mogelijkheden

de zogenaamde procedure van de milieu-effect-

van deze ruimtelijke ontwikkelingen wil benut-

rapportage (m.e.r.) doorlopen. Dit betekent dat

ten om de kwaliteit van de leefomgeving in en

een milieu-effectrapport (MER) moet worden

rond de haven te verbeteren.

opgesteld. In deze Deelnota van het MER PMR zijn de effecten van het deelproject 750 ha

Het kabinet wil daarom via de procedure van de zogenaamde planologische kernbeslissing+ (PKB+) komen tot een besluit over een

natuuren recreatiegebied beschreven. 1.2

Plaats van deze deelnota in het MER PMR

samenhangend pakket van maatregelen dat: •

•

de positie van de mainport Rotterdam ver-

In figuur 1.1 is aangegeven uit welke onder-

sterkt door het probleem van het ruimtete-

delen het MER Project Mainportontwikkeling

kort voor haven- en industriële activiteiten,

Rotterdam is opgebouwd (MER PMR). De kern

dat in het Rotterdams havengebied is gesig-

van de informatie is te vinden in het hoofdrap-

naleerd, op te lossen;

port van het MER en in de samenvatting. Het

de kwaliteit van de leefomgeving in

hoofdrapport en de samenvatting geven de

Rijnmond verbetert door de mogelijkheden

lezer de belangrijkste milieu-informatie die

te benutten die het oplossen van het ruimte-

nodig is voor de besluitvorming in het kader van de PKB+/m.e.r.-procedure over de

tekort in de mainport biedt.

Mainportontwikkeling Rotterdam. In het Het kabinet stelt voor deze dubbele doelstel-

8

hoofdrapport en de samenvatting staat ook de

ling voor het Project Mainportontwikkeling

informatie over de procedure, doel van het

Rotterdam (PMR) te realiseren, door de

MER, de probleem- en doelstelling van PMR,

Hoofdstuk 1 Inleiding / leeswijzer

een overzicht van de belangrijkste milieu-effecten

en autonome ontwikkeling en wordt een verant-

en de bijdrage van PMR aan het tweede deel

woording gegeven van de gebruikte basisgegevens

van de projectdoelstelling: verbetering van de

en gehanteerde voorspellingsmethodieken.

kwaliteit van de leefomgeving.

opzichte van de andere deelnota’s en ten

•

Deelnota Bestaand Rotterdams Gebied

opzichte van het hoofdrapport en de samen-

•

Deelnota Landaanwinning

vatting van het MER PMR.

•

Deelnota 750 ha natuuren recreatiegebied Deze nota is de Deelnota 750 ha natuuren De deelnota’s vormen de onderbouwing voor

recreatiegebied.

Deel B

deelnota 750 ha natuuren recreatiegebied ten

Deel A

Naast de hoofdnota MER PMR en de samenvatting zijn er drie achtergronddocumenten:


Figuur 1.1 laat zien wat de positie is van de

beoordeling daarvan. Verder is in deelnota’s een

bied bevat detailinformatie over de bijdrage

beschrijving opgenomen van de huidige situatie

aan de leefbaarheid door het deelproject.

SAM

N O TA DEEL and Besta ams rd R o t t e ie d Geb

T T IN E N VA

G

N O TA D E E L in n in g aanw Land

HOO

FDRA

PPOR

T

N O TA DEEL ctare e 7 5 0 h ru r eenn Naattuuu attie N a ie r c c Rr ee ree d g e b ie G

Hoofdrapport

Landaanwinning

ONDERBOUWING

HOOFDLIJNEN

MILIEU-EFFECTRAPPORT MAINPORTONTWIKKELING ROTTERDAM

Samenvatting

De Deelnota 750 ha natuuren recreatiege-


ten van die varianten of projectactiviteiten en de


van de deelprojecten, de verwachte milieueffec-

Deelnota MER

De Deelnota 750 ha natuuren recreatiegebied

Deelnota MER

1.3

in op mogelijke varianten of projectactiviteiten

Deelnota MER

het hoofdrapport. De deelnota’s gaan uitgebreid


het hoofdrapport en voor de samenvatting van

Figuur 1.1 Plaats van Deelnota 750 ha natuuren recreatiegebied in het MER PMR

9

Daarbij is niet gestreefd naar een zelfstandig

Anders dan dat voor de beide andere deel-

leesbaar rapport: de informatie over probleem-

projecten het geval is ligt aan deze Deelnota

stelling, doel en besluitvormingskader is opge-

slechts een beperkt aantal brondocumenten ten

nomen in het hoofdrapport. Dit geldt ook voor

grondslag. Wel wordt verwezen naar voorgaan-

de (integrale) toetsing van het deelproject 750

de rapporten en onderzoeken, samengevat in

ha natuuren recreatiegebied aan het tweede

de literatuurlijst.

deel van de dubbele doelstelling (hoofdstuk 4 van het hoofdrapport). In deze Deelnota is uitgebreid aandacht

1.4

Leeswijzer De Deelnota opent met twee hoofdstukken

besteed aan de mogelijke manieren waarop

over de varianten voor het deelproject 750 ha

750 ha natuuren recreatiegebied kan worden

natuuren recreatiegebied die in het MER zijn

gerealiseerd. Er is beschreven en beargumen-

onderzocht. Hoofdstuk 2 beschrijft daarbij het

teerd op welke wijze de varianten tot stand zijn

gevolgde proces, maar kijkt tevens terug naar

gekomen en hoe de varianten er uit zien.

de fase tussen de startnotitie en de richtlijnen. In deze periode zijn keuzes gemaakt over de

Het MER voor het deelproject 750 ha natuur-

invulling van de 750 ha natuuren recreatiege-

en recreatiegebied heeft een bijzonder karakter

bied. De overwegingen hierbij zijn opgenomen

vanwege het volgende:

in hoofdstuk 2. Hoofdstuk 2 sluit af met een

•

in het MER dient voor een aantal keuzes, die

overzicht van de varianten, die verder zijn

in de periode tussen het verschijnen van de

besproken en toegelicht in hoofdstuk 3.

startnotitie en dit MER door het kabinet zijn gemaakt, de toelichting en onderbouwing te •

De varianten hebben betrekking op enkele

verschaffen;

locaties of plangebieden op Midden-IJsselmonde

het beoordelingskader dat in dit MER vanwege

en in de Noordflank van Rotterdam. Er is voor

de richtlijnen moet worden gehanteerd

gekozen om in deze Deelnota de beschrijving

bevat ten aanzien van de 750 ha natuuren

van de referentiesituatie (huidige situatie en

recreatiegebied zowel criteria en aspecten

autonome ontwikkeling) van de plangebieden

die zijn gericht op het in beeld brengen van

in één hoofdstuk op te nemen (hoofdstuk 4).

de mate waarin de projectdoelstellingen

In de hoofdstukken 6 tot en met 13 zijn de

worden gerealiseerd als criteria en aspecten

effecten van de varianten voor de verschillende

die zijn gericht op het beschrijven van

milieuaspecten beschreven. Deze effecten

milieu-effecten van de ingreep; bij dit laatste

hebben voor een deel betrekking op de project-

wordt de basis van het beoordelingskader

doelstellingen (in hoeverre worden door de

gevormd door beleidsdoelstellingen.

verschillende varianten de doelstellingen gerealiseerd) en voor een deel op milieu-effecten.

Aan de Deelnota zijn enkele bijlagen toege-

10

Dit onderscheid is toegelicht in hoofdstuk 5, dat

voegd. De bijlagen bevatten nadere informatie

aan de effectbeschrijvingen voorafgaat. Daarin

over het beleidskader (als aanvulling en detail-

wordt onder andere ingegaan op het aan de

lering van het betreffende hoofdstuk in het

richtlijnen ontleende beoordelingskader voor

hoofdrapport), over de specifieke mogelijkhe-

deze studie en het onderscheid dat is gemaakt

den en beperkingen voor getijdenwerking, en

in criteria en aspecten die zijn gericht op het in

over de mogelijkheden en beperkingen van een

beeld brengen van mate waarin de doelstellingen

overkluizing van de A15 en de Betuwelijn.

worden gerealiseerd en in criteria en aspecten

Hoofdstuk 1 Inleiding / leeswijzer

die zijn gericht op het beschrijven van de milieu-effecten. De beoordeling van de varianten is opgeno-

Deze informatie is de onderbouwing van hoofdstuk 4 van de hoofdnota. De bijlagen zijn: •

bijlage A, waarin het beleids- en toetsings-

Deel B

de leefbaarheid van de onderzochte varianten.

Deel A

in detail een beschouwing van de bijdrage aan


men in hoofdstuk 14. Dit hoofdstuk bevat meer

vergroting van het zoetwatergetijdengebied kan worden gerealiseerd; •

bijlage C, deze bijlage bevat een nadere beschrijving van de mogelijkheden voor een overkluizing van de A15 en Betuwelijn nabij

Tevens is een overzicht van afkortingen en begrippen opgenomen.

Deelnota MER

het plangebied op IJsselmonde.

Aan dit MER ligt een aantal documenten ten grondslag. Deze zijn niet in dit MER opgeno-

Hoofdrapport

wijze voor het plangebied IJsselmonde een

Samenvatting

bijlage B, hierin is beschreven op welke


•


kader meer in detail is beschreven;

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER


men.

11

2 Ontwikkelen van varianten

zoals ook wordt gevraagd in de richtlijnen. In het vervolg van dit MER zijn de effecten beschreven aan de hand van de varianten. 2.1

Over dit hoofdstuk In dit hoofdstuk is beschreven hoe de vari-

2.1.1 Doel

anten tot stand zijn gekomen en welke overwegingen daarbij een rol hebben gespeeld.

Het deelproject 750 ha natuuren recreatie-

Daaraan voorafgaand is de uitgangssituatie

gebied komt voort uit het geconstateerde knel-

beschreven. Hierbij komen de doelstellingen en

punt voor het Rijnmondgebied: de leefbaarheid

het programma van eisen aan de orde.

staat onder druk, onder andere als gevolg van

Vervolgens is een beschrijving opgenomen van

het ontbreken van natuuren recreatiegebieden

de visie op de natuurontwikkeling die aan de

van voldoende omvang, kwaliteit en bereik-

basis ligt voor de selectie van de belangrijkste

baarheid. Dit onderdeel van het leefbaarheids-

natuurdoeltypen. Tevens is aandacht besteed

probleem wordt aangepakt door het aanleggen

aan de overwegingen die hebben geleid tot het

van 750 ha natuuren recreatiegebied.

inperken van het zoekgebied tot de drie zogenaamde regioparken. De uitkomst van het pro-

Ten behoeve van het beschrijven van het probleemoplossend vermogen van mogelijke

ces zijn de varianten. Deze zijn beschreven in hoofdstuk 3 van deze Deelnota.

oplossingsrichtingen -in hoeverre dragen 750 ha natuuren recreatiegebied bij aan het verbe-

2.1.2 Beoordelingskader

teren van de leefbaarheid- en voor de beschrijving van de (milieu-)effecten is het noodzakelijk

12

In de richtlijnen voor dit MER zijn - naast het

om varianten te ontwikkelen. De term ‘alterna-

beoordelingskader voor het beoordelen en ver-

tief’ is gereserveerd voor oplossingen voor het

gelijken van de oplossingsrichtingen - criteria

ruimtetekort in de haven (zie hoofdnota).

voor de keuze van een locatie voor de 750 ha

Daarom wordt voor de 750 ha natuuren recre-

natuuren recreatiegebied opgenomen. In de

atie-gebied uitsluitend gesproken over varian-

richtlijnen wordt uitgegaan van een getrapte

ten. Varianten zijn mogelijke manieren om de

aanpak (locatiekeuze gevolgd door ontwikkelen

voorgenomen activiteit, zoals geconcretiseerd

alternatieven en varianten). In dit MER is

in het programma van eisen, te realiseren. In

gekozen voor een andere aanpak, die in

dit geval gaat het bij varianten om een ruimte-

paragraaf 2.4 is beschreven. Dit laat onverlet

lijke aanduiding (begrenzing) en een typering,

dat onderstaande criteria uit de richtlijnen zijn

schets en beschrijving van de inrichting van de

gebruikt bij het inperken van de zoekruimte en

verschillende onderdelen binnen de begrenzing,

bij het ontwikkelen van de varianten.

Hoofdstuk 2 Ontwikkelen van varianten

De criteria conform de richtlijnen [lit. 65] zijn:

de mainport Rotterdam gekoppeld aan het ver-

de bereikbaarheid vanuit het stedelijk gebied;

•

de mate waarin het gebied flexibiliteit en

onder het verbeteren van de leefomgeving verstaat:

duurzaamheid kent voor de functies natuur

•

van het beslag op sleutelvoorraden (ruimte,

de kansen voor de versterking van (aan het

grondstoffen, energie, biodiversiteit), het

watersysteem gelieerde) natuurlijke processen;

terugdringen van emissies in de hele keten

de kansen voor ontwikkeling van een diver-

van grondstofwinning tot aan het afvalstadi-

siteit aan nieuwe ecosystemen;

um en het verbeteren van de lokale milieu-

de ruimtelijke samenhang met bestaande

kwaliteit (geluid, stank enz.);

• •

•

het verbeteren van de natuur en de recrea-

regio te realiseren natuurgebieden binnen

tie: vergroten van de oppervlakte natuurge-

de Ecologische Hoofdstructuur;

bied, het verbeteren van de kwaliteit van

de te realiseren identiteit en belevings-

ecosystemen en het verbeteren van de kwa-

waarde per locatie;

liteit van recreatiegebieden;

de veiligheid (zee-, rivieren neerslaginvloeden).

•

het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit: vergroten van de gebruikswaarde, de belevings-

In de richtlijnen [lit. 65] is aangegeven dat in

waarde en de toekomstwaarde van de ruimte.

het MER specifiek aandacht moet worden besteed aan de haalbaarheid van een getijden-

De doelstelling van het deelproject 750 ha

gebied. Op basis van eerdere onderzoeken is

natuuren recreatiegebied is het leveren van

immers geconcludeerd dat in de locatie

een belangrijke bijdrage aan de verwezenlijking

IJsselmonde - één van de kansrijke potentiële

van het tweede deel van de dubbele doelstel-

locaties binnen de zoekgebieden - een belang-

ling: het verbeteren van de leefbaarheid rond

rijke meerwaarde voor natuur en recreatie

de haven. Het deelproject is in zijn aard vooral

gerealiseerd zou kunnen worden door in een

gericht op het verbeteren van de natuur en de

groter of kleiner deel van dit gebied weer getij-

recreatie. Het zal echter zeker ook een bijdrage

denwerking toe te laten. Vanwege het specifie-

kunnen leveren aan het verbeteren van de

ke karakter hiervan is in bijlage B bij deze

ruimtelijke kwaliteit, van het vestigingsklimaat

Deelnota ingegaan op de technische haalbaar-

en van het milieu in het algemeen.

heid van een getijdengebied. Aanzet tot programma van eisen 2.2

Uitgangssituatie voor ontwikkelen varianten

2.2.1 Doelstelling en programma van eisen

De essentie van het programma van eisen is vermeld in paragraaf 4.4 van de richtlijnen.

Landaanwinning

en - waar van toepassing - autonoom in de


•

en recreatie;

Deelnota MER

•

het verbeteren van het milieu: verminderen

Deelnota MER

•

In de richtlijnen [lit. 65] staat dat het kabinet

De realisering van 750 hectare natuuren recreatiegebied is gericht op verbetering van

Doelstelling Ruimte scheppen voor de ontwikkeling van

Deel B

met andere recreatiegebieden; •

Deel A

van de dubbele doelstelling zijn gelijkwaardig.

Hoofdrapport

de ruimtelijke en functionele samenhang

Samenvatting

Mainportontwikkeling Rotterdam. Beide delen


recreatie binnen het gebied);


is de dubbele doelstelling van het Project

Deelnota MER

•

de recreatieve kwaliteit (o.m. het aandeel


beteren van de leefbaarheid rond de haven. Dat •

de kwaliteit van de leefomgeving en meer specifiek op het leveren van bijdragen aan de ver-

13

sterking van de kwaliteit van recreatie en

ruimtelijke meer verspreide projecten als het

natuur in de regio. Bovendien wordt een bijdra-

Bossenplan, Groen netwerk en Uitwerking

ge geleverd aan de verbetering van het vesti-

Regionale Groenstructuur beschreven. In het

gingsklimaat voor bedrijven.

vervolg Beleidsconvenant ROM-Rijnmond [lit. 66] blijft de Rijnmond het zoekgebied voor

De ‘geest van het programma van eisen’ is

750 ha natuuren recreatiegebied. In een herdef-

hiermee in het voorgaande in feite al neergezet.

iniëring van de projecten worden IJsselmonde,

Door het kabinet zijn in bijlage 2, ‘Uitgangs-

Voorne-Putten en Oranjebuitenpolder niet meer

punten voor het deelproject 750 hectare natuur-

specifiek vermeld, maar als onderdeel van het

en recreatiegebied’ bij de kabinetsbrief van 11

Groenakkoord [lit. 10]. In de startnotitie PKB /

juli 2000 aan de voorzitter van de Tweede

MER Mainportontwikkeling Rotterdam [lit. 61]

Kamer [lit. 56] punten genoemd waarmee bij

wordt gesteld dat het zoekgebied voor ontwik-

het deelproject 750 ha natuuren recreatiege-

keling van de 750 ha “ruimer dan Rijnmond” is.

bied rekening moet worden gehouden (zie

Op basis van het Interim rapport PMR op Koers

kader). Dit programma van uitgangspunten en

[lit. 62] heeft het kabinet besloten dat de 750 ha

wensen zijn in het kader van dit MER op ver-

zoveel mogelijk ‘in en om het stedelijk gebied’

schillende plaatsen in het proces gehanteerd.

moeten worden gesitueerd, wat door BOM en in

Deels gaat het immers om criteria die zijn

Buiten Binnen Bereik [lit. 27] verder geïnterpreteerd

gehanteerd bij het inperken van de zoekruimte

is als de Stadsregio Rotterdam. Dit betekent

voor de 750 ha, deels om ontwerpeisen en -uit-

een feitelijke fysieke loskoppeling van de 750 ha

gangspunten en deels om uitspraken die zijn

natuuren recreatiegebied en de landaanwinning.

vertaald in projectdoelstellingen gekoppeld aan het beoordelingskader (zie hoofdstuk 5).

In een brief aan de Tweede Kamer [lit. 56] stelt het kabinet dat de ontwikkeling van 750 ha plaats dient te vinden “liefst dichtbij Rotterdam”.

2.2.2 Focus op de regio Rotterdam

Het kabinet wil dat een “substantieel deel” van de 750 ha in Midden-IJsselmonde gesitueerd is.

In de periode tussen het verschijnen van de startnotitie [lit. 61] en het vaststellen van de

Opname van een enkel groenproject in de noordrand van Rotterdam is “bespreekbaar”.

richtlijnen in december 2000 is het zoekgebied

Deze uitspraken en besluiten van het kabi-

voor de 750 ha natuuren recreatiegebied

net hebben geen (bindende, ruimtelijke) rechts-

‘ingedikt’ van - in feite - geheel Zuidwest

kracht. Dit ontstaat pas als, mede op grond van

Nederland tot de directe omgeving van

dit MER, besluiten over de 750 ha natuuren recreatiegebied zijn opgenomen in een PKB+.

Rotterdam. Deze keuze is in deze paragraaf toegelicht.

Argumenten Achtergrond en visie In het ROM-Rijnmond Convenant [lit. 126]

In Buiten Binnen Bereik [lit. 27] wordt de zoekruimte verkleind van de Stadsregio Rotterdam

wordt Rijnmond doelgebied voor de ontwikke-

naar drie zgn. zoekgebieden:

ling van 750 ha natuur en recreatie genoemd.

•

Binnen het kader van de gedefinieerde projecten voor verwezenlijking van de dubbele doel-

ten noordwesten van Rotterdam; •

stelling worden o.a. groenontwikkelingsprojecten voorgesteld op IJsselmonde, Voorne-Putten en in de Oranjebuitenpolder. Verder worden

14

Regiopark Stad aan de Groenblauwe Slinger Regiopark Stad aan de Rotte ten noordoosten van Rotterdam;

•

Regiopark Stad aan de Delta ten zuiden van Rotterdam.


Deel B Deel A Hoofdrapport Samenvatting

Bestaand Rotterdams Gebied Landaanwinning

Beheer en onderhoud • het regiopark wordt duurzaam beschermd met adequate regelgeving; • het regiopark wordt duurzaam beheerd. Hiervoor stellen de publieke en private partijen tezamen een beheersplan en kostenraming op; • de ingerichte terreinen zullen aan de daarvoor meest geschikte beheerder worden overgedragen, hiervoor moeten de lokale, regionale en provinciale overheden, de terreinbeherende natuurorganisaties en private partijen een gezamenlijk voorstel doen.


Aanleg, beheer en onderhoud • voor het gebied wordt een fasering in kwantiteit en kwaliteit ontworpen die tegemoet komt aan nader aan te geven prioriteiten in gebruiksmogelijkheden; • het gebied wordt zo veel mogelijk als een (compacte) eenheid aangelegd; • bij de realisatie en instandhouding van het gebied wordt meerwaarde gezocht in een samenwerking met private partijen (PPS); • bij de aanleg wordt rekening gehouden met aanwezige gevallen van bodemverontreiniging; • tijdens de aanleg van het gebied moet het scheepvaartverkeer op de Oude Maas ongestoord kunnen verlopen.


Bereikbaarheid • het gebied is veilig en goed bereikbaar voor openbaar vervoer en langzaam verkeer.

Deelnota MER

•

omvang en aard van de recreatieve voorzieningen moeten afgestemd zijn op de huidige en toekomstige gebruiker van het recreatiegebied; het gebied is openbaar en is kosteloos toegankelijk. Voor onderdelen van het gebied kan hiervan in het kader van te ontwikkelen PPS-constructies (publiek-private samenwerking) desgewenst en na overleg met alle betrokkenen worden afgeweken.

Deelnota MER

Gebruik • er zijn goede mogelijkheden om te wandelen en te fietsen, maar het gebied kent ook andere vormen van dagrecreatie met een hoge kwaliteit; • recreatievoorzieningen moeten zowel in kwantitatieve als in kwalitatieve zin een aantoonbare bijdrage leveren aan de regionale recreatieve behoefte;

•

Deelnota MER

Locatie en ontwerp • het centrum van het gebied ligt niet verder dan 10 tot 15 kilometer van het centrum van Rotterdam; • de precieze locatie en begrenzing van de 750 hectare natuuren recreatiegebied moeten nog worden vastgesteld in de PKB+; • de 750 hectare moeten de ecologische hoofdstructuur versterken; • rekening gehouden dient te worden met nieuwe inzichten op het gebied van watermanagement. Indien technisch en financieel mogelijk dient bij het ontwerp te worden uitgegaan van het toelaten van het getij in het binnendijkse gebied. Het uiteindelijk toelaten van getijdenwerking is nog onderdeel van nadere afweging; • de 750 hectare moeten een dusdanige samenhang in natuur, recreatie en landschap opleveren dat een grote bijdrage wordt geleverd aan de identiteit en belevingswaarde van het gebied; • IJsselmonde dient afdoende tegen overstromingsgevaar te blijven beschermd; • de mogelijkheden om bij het inrichten van het gebied op termijn het kwaliteitsniveau van de inrichting te verhogen dienen opengehouden te worden; • Midden-IJsselmonde is thans een stiltegebied. Dit karakter dient zo veel mogelijk behouden te blijven; • bij het ontwerp dient rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van de landelijke leidingenstraat; • de groenprojecten zijn aanvullend op de al lopende groenprojecten.


Kader 2.1 Programma van Eisen

15

De achtergrond van de keuze voor de drie

kingsconcentraties te zoeken naar mogelijkhe-

regioparken is beschreven in Buiten Binnen

den voor de 750 ha natuuren recreatiegebied.

Bereik. Vanuit de dubbele doelstelling van het

Van belang hierbij is tevens, dat het alternatief

project is in dat rapport een nadere invulling

‘ZuidwestNederland’ niet langer wordt

gegeven aan het begrip leefbaarheid. Daarbij

beschouwd als een realistische oplossingsrich-

wordt gerefereerd aan diverse beleidsstukken

ting voor het ruimtetekort. Concreet betekent

en onderzoeksrapporten. Dit leidt in het rapport

dit, dat voor het eerste deel van de dubbele

‘Buiten Binnen Bereik’ tot de volgende definitie

doelstelling -ruimte voor economische activitei-

van leefbaarheid: ‘leefbaarheid is de mate

ten- uitsluitend in het Rijnmondgebied wordt

waarin mensen zich thuis voelen in hun (direc-

gezocht naar oplossingen (landaanwinning of

te) omgeving, zowel in sociale en maatschap-

intensiveren ruimtegebruik in bestaand haven-

pelijke zin als in fysieke en ruimtelijke zin’. Deze

en industriegebieden). Ook vanuit dit opzicht is

definitie laat zien dat leefbaarheid in eerste

het logisch om (uitsluitend) in de Rotterdamse

instantie is gekoppeld aan het menselijk welbe-

regio te zoeken naar mogelijkheden voor de

vinden. Natuurwaarden, rust en ruimte staan in

750 ha natuuren recreatiegebied. In de richtlij-

deze visie ten dienste van de mens. In Buiten

nen wordt de verbetering van de natuur en de

Binnen Bereik is het begrip leefbaarheid verder

recreatie nevengeschikt genoemd als onderde-

gerelateerd aan de vier aspecten kwaliteit,

len van de beoogde verbetering van de leefom-

kwantiteit, bereikbaarheid en betekenis.

gevingskwaliteit. Samengevat: de nadere (mensgerichte) invulling van het begrip leef-

Vanuit deze uitwerking van het begrip leef-

baarheid en de concentratie van wonen en wer-

baarheid, en vanwege de relatie die wordt

ken (met de daaruit voortkomende aantasting

gelegd tussen enerzijds de toename voor de

van de leefbaarheid) in en rond Rotterdam lei-

ruimte voor bedrijvigheid (met de daarbij beho-

den tot een voorkeur om de locatie(s) voor de

rende dreigende verdere aantasting van de leef-

750 ha natuuren recreatiegebied te zoeken in

baarheid), is het logisch om maatregelen ter ver-

de directe omgeving van Rotterdam. Met de

betering van de leefbaarheid te situeren op plaat-

drie regioparken zoals aangegeven in Buiten

sen waar de knelpunten (de grootste druk op de

Binnen Bereik is een groot deel van de omge-

leefbaarheid) zich voordoen. In zuidwestelijk

ving van Rotterdam als potentiële locatie (zoek-

Nederland zijn dat met name de woon- en werk-

ruimte) aangemerkt. De ligging van deze gebie-

gebieden die zijn verbonden aan de havenacti-

den maakt het mogelijk om zowel een verbete-

viteiten: de Rotterdamse regio. Daar zijn tevens

ring van de kwaliteit van natuur als van recrea-

de grootste bevolkingsconcentraties te vinden.

tie te realiseren. De open en groene gebieden ten oosten en zuiden van Rotterdam (Voorne-

16

Een tweede factor van belang is dat in de

Putten, Alblasser- en Krimpenerwaard, Hoekse

huidige opzet de maatregelen voor de leefbaar-

Waard) zijn niet meegenomen als zoekgebied.

heid in de vorm van de 750 ha natuuren recre-

Deze keuze is enerzijds gebaseerd op de wens

atiegebied fysiek en ruimtelijk zijn losgekop-

om deze gebieden zo veel mogelijk te behou-

peld van de landaanwinning. Bij het ontwerp

den in de huidige staat (vanwege de land-

van de landaanwinning is rekening gehouden

schaps-, natuuren recreatiewaarden) en ander-

met compensatie van natuuren recreatie-

zijds omdat de drie zoekgebieden door hun

waarden die verloren gaan of worden aange-

directe fysieke en functionele koppeling aan de

tast. Deze ruimtelijke ontkoppeling maakt het

dynamische stad goede mogelijkheden bieden

mogelijk om meer gericht en dichter bij bevol-

om met behulp van 750 ha natuuren recreatie-

één van de uitgangspunten is opgenomen is

den aangepakt in samenhang met de 750 ha

geformuleerd dat het gebied zo veel mogelijk

natuuren recreatiegebied.

als een compacte eenheid zou moeten worden aangelegd.

Voor elk van de drie regioparken worden in

De groene gebieden in de Rotterdams regio

Buiten Binnen Bereik locaties voorgesteld voor

-veelal groene restruimtes tussen rode functies,

ontwikkeling van (een deel van) de 750 ha.

daarnaast overgangen naar de groene ruimte

Omdat in de richtlijnen expliciet om een beschou-

buiten de regio- vervullen in de huidige situatie

wing van de drie regioparken als geheel wordt

reeds een functie als recreatieve uitloop voor

gevraagd, wordt in onderstaande paragraaf niet

de stad. Het gaat voornamelijk om routegebon-

uitgegaan van de locaties zoals gedefinieerd in

den recreatie (fietsen en wandelen). Deze func-

Buiten Binnen Bereik [lit.27], maar van het zoek-

tie van de groene ruimtes wordt in de regio als

gebied van de regioparken als geheel.

waardevol beschouwd, die bijdraagt aan de leefbaarheid. Dit heeft geleid tot de vraag of de

2.2.3 Robuust en aangesloten

leefbaarheid van de regio niet ook -en mogelijk beter- zou zijn gediend bij een versterking van de recreatieve medegebruiksfunctie van de

Deelnota MER

In deze paragraaf wordt ingegaan op de

Landaanwinning

Rotterdam


Stad aan de Groenblauwe slinger

Deelnota MER

Stad aan de Rotte

Deelnota MER

Den Haag

Voorne

Goeree

Deel B

heer- kunnen juist in de regioparken goed wor-

Deel A

van 750 ha over één of meerdere locaties. Als

Hoofdrapport

mogelijke verdeling van de totale oppervlak

kan worden gedacht aan duurzaam waterbe-

Samenvatting

geven. Ook andere aspecten -waarbij met name


manier waarop in dit MER is omgegaan met de


gebied een forse impuls aan de leefbaarheid te



Stad aan de Delta

Figuur 2.1 De zoekgebieden (regioparken) Stad aan de Groenblauwe Slinger, Stad aan de Rotte en Stad aan de Delta

17

agrarische omgeving. Dit kan bijvoorbeeld door

bedrijventerrein) is relatief klein; de bescher-

de 750 ha niet als één blok (‘geconcentreerde

ming tegen toekomstige functiewijzigingen

leefbaarheidsimpuls’) te realiseren, maar als een

moet worden gerealiseerd door dit vast te

groot aantal kleinere gebieden (omvang: van

leggen in streek- en bestemmingsplan; deze

enkele hectares tot enkele tientallen hectares) uit

bescherming lijkt minder hard dan de com-

te smeren over een veel groter gebied (‘versprei-

binatie van inrichting en planologische

de impuls’); de omvang van het gebied dat zo kan

bescherming;

worden aangepakt is veel groter (2-5 maal) dan

•

leidt tot een moeilijk te realiseren en te

750 ha. De inzet kan bijvoorbeeld bestaan uit het

beheren plan, vanwege de onduidelijke

versterken van recreatieve fietsen wandelroutes,

begrenzing en structuur.

groene aankleding van het landschap en vestigen van recreatieve (routegerelateerde) steunpunten. Er is voor gekozen om een dergelijke

Deze overwegingen laten onverlet dat bij de nadere uitwerking van de varianten gekeken is

‘verspreide impuls’ niet als variant in het MER

naar de mogelijkheden om een beperkt deel van

op te nemen en daarmee ook niet mee te

het beschikbare areaal te gebruiken voor verster-

nemen als een mogelijke invulling van het in de PKB+ te nemen besluit. De motivatie hierbij

king van de recreatieve medegebruiksfunctie

is de volgende:

een substantieel deel van de 750 ha als één

•

de bijdrage van verspreide impuls aan de

robuust gebied wordt gerealiseerd en de reste-

natuurdoelstelling van het project zou

rende hectares in enkele grotere blokken (ten-

beperkt zijn, omdat de bijdrage aan de

minste enkele tientallen hectares) worden toebe-

natuurwaarden sterk toeneemt met de toe-

deeld en niet verder worden versnipperd.

van gebieden. Daarbij is er van uitgegaan dat

name van de aaneengesloten oppervlak; de leefbaarheidsimpuls zou derhalve met name gericht zijn op recreatieve functies; •

•

Visie op de natuurontwikkeling in het project

een verspreide impuls zou zich in hoge mate richten op routegebonden recreatie;

Een belangrijk onderdeel van het deelproject

de ‘opnamecapaciteit’ is daardoor kleiner

750 ha natuuren recreatiegebied is het creëren

dan bij een geconcentreerde impuls (aan-

van natuurgebied dat de kwaliteit en samen-

eengesloten areaal natuuren recreatiege-

hang van ecosystemen dient te verbeteren en

bied); ook zou maar een deel van de recrea-

de ecologische hoofdstructuur moet versterken.

tieve behoefte worden gedekt; •

2.3

Deze doelstelling is geconcretiseerd aan de

een verspreide impuls kan naar verwachting

hand van natuurdoeltypen. Een natuurdoeltype

geen of geringe meerwaarde hebben voor

is gedefinieerd als een nagestreefde combina-

duurzaam waterbeheer;

tie van abiotische en biotische kenmerken op

de agrarische functie in het gebied waar de

een bepaalde ruimtelijke schaal. Een natuur-

verspreide impuls plaatsvindt zal verder

doeltype beschrijft dus een bepaalde natuur-

onder druk komen te staan en beperkingen

kwaliteit (criteria hiervoor zijn verscheidenheid

krijgen opgelegd; vanuit agrarisch perspec-

en natuurlijkheid) en kan gebruikt worden als

tief is het derhalve de vraag of dit positief

toetsbare doelstelling voor een natuurgebied [lit. 2].

moet worden beoordeeld; •

de ‘robuustheid’ van verspreide impuls

Ecologische hoofddoelstelling voor het

tegen een eventuele toekomstige functiewij-

Deltagebied

ziging naar een rode functie (woningbouw,

18

De visie op de te ontwikkelen natuur in het

Deel B Deel A



herstel van een estuarium en zoetwatergetij-

tiegebied is afgeleid uit de ecosysteemvisie

dengebied in het mondingsgebied van Rijn

Delta. Deze ecosysteemvisie mondt uit in aan-

en Maas; deze prioriteit vraagt herstel van

bevelingen voor de keuzes en prioriteiten die

getijdenrivieren (relevant voor dit project)

vanuit het landelijk natuurbeleid nodig zijn voor

en daarnaast om een ander beheer van de

het Deltagebied, waartoe het plangebied voor

Haringvlietsluizen, een sanering van het de

de 750 ha natuuren recreatiegebied behoort.

waterbodem in Haringvliet, Hollandsch Diep

Op basis van de twee uitgangspunten uit

zeearmen (Grevelingen, Veerse Meer,

bij voorkeur op een zo natuurlijk mogelijke

Krammer-Volkerak en Markiezaat); •

flankerende natuurontwikkeling binnendijks;

het Deltagebied geformuleerd. Deze luidt als

hier wordt onder andere uitbreiding van

volgt: “het vergroten van de bijdrage van het

zoete moerassystemen binnendijks langs de

Deltagebied aan de nationale en internationale

zoete waterbekkens en langs het zoetwater-

biodiversiteit door daar waar maar enigszins

getijdengebied èn verder landinwaarts aan-

mogelijk is voorwaarden te scheppen voor de

bevolen. Ook zeekleibossen zullen de natuur-

ontwikkeling van (onderling samenhangende)

waarden van het Deltagebied versterken.

estuariene systemen met bijbehorende natuurlijke processen en patronen”.

Visie op de natuurontwikkeling in het kader van de 750 ha natuuren recreatiegebied

Voor de korte termijn, de planperiode van

De Oude Maas is bijzonder perspectiefvol

het Natuurbeleidsplan (2020) zijn de prioriteiten

voor de ontwikkeling van zoetwatergetijdenge-

uitgewerkt in een aantal concrete aanbevelin-

bieden omdat deze rivier, met een gemiddeld

gen, waarvan de belangrijkste voor het plange-

getij van 0,8 tot 1,4 m de enige resterende

bied hierna worden genoemd.

Nederlandse getijdenrivier is van enig formaat.

Hoofdrapport

Landaanwinning

internationale diversiteit moet worden vergroot


ecologische situatie in de vier afgesloten

Deelnota MER

en in de Biesbosch en optimalisatie van de

het natuurbeleidsplan (dat de nationale en

wijze) is een ecologische hoofddoelstelling voor

Deelnota MER

•

Deelnota MER

kader van het deelproject 750 ha natuuren recrea-

Samenvatting

van de leefbaarheid


verspreide impuls past niet binnen de doelstellingen en biedt onvoldoende bijdrage aan de verbetering


Figuur 2.2 Geconcentreerde en gedeelde impuls voor de leefbaarheid als basis voor de varianten; de

19

Omdat vooral ruimtegebrek een optimale ont-

quenties voor andere functies (bijvoorbeeld

wikkeling van de getijdennatuur in de weg

door het verplaatsen van een dijk). Daarom is er

staat, bieden ontpolderingen goede mogelijk-

in het kader van dit project voor gekozen om het

heden voor de vergroting van het areaal aan

al dan niet toelaten van getijden op te nemen

zoete intergetijdenzone.

als variabele (zie paragraaf 2.7). Op die manier

Uit de ecologische hoofddoelstelling volgt,

kan in het MER een afweging worden gemaakt

naast de prioriteit tot het ontwikkelen van zoet-

over het toelaten van getijden in het gebied.

watergetijdengebied, de keuze voor een zo

Daarom zijn in de begeleid natuurlijke eenheden

natuurlijk mogelijk systeem. Natuurlijkheid

twee natuurdoeltypen geselecteerd afhankelijk

hangt in het Deltagebied nauw samen met getij-

van het toelaten van getijden in het gebied:

denwerking en rivierdynamiek. Het realiseren

•

van de ecologische doelstellingen van het Deltagebied vraagt dan ook om het toelaten van

zoet getijdenlandschap indien het gebied onder getijdeninvloed komt;

•

open boslandschap indien het gebied niet

getij en rivierdynamiek op zoveel mogelijk plaat-

onder getijdeninvloed komt.

sen en binnen een zo groot mogelijke ruimte.

Voor begeleid natuurlijke eenheden is gesteld dat de minimum benodigde oppervlak-

Om het begrip ‘natuurlijkheid’ in te vullen,

te voor het toelaten van natuurlijke processen

zijn bij de natuurdoeltypen vier beheersstrate-

die de landschappelijke differentiatie sturen,

gieën onderscheiden in volgorde van toene-

500 ha bedraagt. Dit betekent dat voor een

mende menselijke invloed. Gelet op de beschik-

optimale inrichting van het gebied voor primai-

bare ruimte en op het feit dat een deel van het

re natuurontwikkeling minimaal ongeveer 350

gebied tevens een recreatieve bestemming zal

ha nodig is wanneer het gebied een geheel zal

krijgen, wordt in het kader van dit project uitge-

vormen met ca 150 ha bestaand natuurgebied.

gaan van twee beheerstrategieën:

Daarmee kan een minimumoppervlakte van

•

(bijna) 500 ha gerealiseerd worden.

begeleid natuurlijke eenheden in de gebieden met een primaire natuurfunctie: het accent ligt op natuurlijke processen op land-

•

In de gebieden waar recreatief medegebruik

schapsschaal. Manipulaties op dat niveau

wordt gepland en/of een ecologische verbindings-

zijn toegestaan. Zo wordt het mogelijk om

zone dient te worden uitgegaan van multifunctio-

niet aanwezige, maar gewenste processen

nele eenheden. Deze natuurdoeltypen zijn gro-

na te bootsten. Het uitgangspunt is een zo

tendeels afgeleid van halfnatuurlijke eenheden

groot mogelijk aaneengesloten gebied met

maar kunnen door het medegebruik niet vol-

een zo groot mogelijk oppervlak. Deze nieu-

doen aan de voor natuurdoeltypen gestelde

we natuur dient ook zoveel mogelijk aan te

eisen. Deze natuur wordt beheerd op ecotoopni-

sluiten bij de bestaande natuurgebieden;

veau. Patroonkenmerken liggen min of meer op

multifunctionele eenheden in de gebieden

voorhand vast. De grenzen tussen de ecotopen

met een recreatiefunctie en in de ecologi-

worden door de beheerder instandgehouden. Te

sche verbindingszones; meekoppeling met

realiseren natuurdoeltypen in de gebieden met

andere gebruiksfuncties van het gebied.

extensief recreatief medegebruik en voor de ecologische verbindingszone zijn:

Het toelaten van getijden in Midden-

20

•

inheemse boscultuur bestaande uit een mix

IJsselmonde sluit het beste aan bij de ecologi-

van hakhout en griend, bosgemeenschappen

sche hoofddoelstelling voor het Deltagebied

van zeeklei en middenbos (tussenvorm

maar deze maatregel heeft belangrijke conse-

tussen opgaand bos en hakhout);


• •

rietland en ruigte langs water en op moe-

grote populatie en diverse samenstelling- breed

rassige plaatsen;

en gevarieerd. De beschikbaarheid van natuurge-

grasland.

bieden wordt door de bewoners als zeer belangrijk ervaren, waarbij kan worden geconstateerd

omvang van natuuren recreatiegebieden.

Visie op de invulling van recreatie in het

Rotterdamse regio zijn twee vormen te onderscheiden:

Uit de analyse van de bestaande recreatiesi-

•

tuatie in het Rijnmondgebied is gebleken dat er

ruimte, maar ook als setting voor meer

een tekort bestaat aan kwalitatief goede en bereikbare recreatiegebieden. Het gebrek aan rust, ruimte en groen wordt ervaren als een

natuur, om te kunnen genieten van rust en actieve bezigheden;

•

recreatieve voorzieningen om actief bezig te zijn.

belangrijk knelpunt in de leefbaarheid. Door de ontwikkeling van de bevolking in het

Voor beide vormen van openluchtrecreatie

Rijnmondgebied (leeftijdsstructuur, sociaal-econo-

geldt dat de bereikbaarheid vanuit de stad

mische factoren zoals welvaart en multi-etniciteit)

goed (attractief en veilig) moet zijn.

Deelnota MER

zal de vraag naar recreatieve mogelijkheden nog toenemen. Deze vraag is -mede als gevolg van de

fase

stap

resultaat

paragraaf

afbakenen

recreatiegebied op basis van bestaande en

zoekruimte

zoekgebied

toekomstige groene en andere functies

stap 1.2: inperken

inperken zoekruimte op basis van programma

zoekruimte

van eisen

fase 2:

stap 2.1:

overzicht potenties, mogelijkheden, opgave

ontwikkelen

inventarisatie

varianten

stap 2.2: analyse

2.7

Landaanwinning

inperken

2.6


afbakenen zoekgebied voor nieuw natuuren

Deelnota MER

stap 1.1:

Deelnota MER

fase 1:

2.8.2

structuur; aanduiden variabelen en bouwstenen

en structuur

2.8.3

stap 2.3:

mogelijkheden voor ruimtelijke verdeling

onderzoek van

bouwstenen; schifting

2.8.4

mogelijkheden stap 2.4:

vastleggen en beschrijven van nader uit te

vastleggen

werken varianten

2.8.5

varianten

Tabel 2.1

Hoofdrapport

project

Voor de recreatie in het buitengebied in de

Samenvatting

2.4


zoet watergemeenschap.

Deel B

wezig zijn met betrekking tot bereikbaarheid en

•

Deel A

lijke eenheid:


dat reeds in de huidige situatie knelpunten aan-


Voor water is uitgegaan van de halfnatuur-

Overzicht van fasen en werkstappen bij de ontwikkeling van varianten

21

Het te ontwikkelen natuuren recreatiege-

in dit MER nader zijn onderzocht.

bied is er op gericht de knelpunten in de recreatiesituatie op te lossen.

De eerste stap van fase 1 -het nader afbakenen van de zoekruimte- heeft plaatsgevonden

2.5

Ontwikkelen varianten: aanpak

door middel van de beschrijving van de autonome ruimtelijke ontwikkeling, zoals beschre-

Aanpak in twee fasen Het proces om te komen tot varianten is

ven in paragraaf 2.4. De verdere inperking van de zoekruimte vond plaats op basis van het

verlopen in de volgende fasen ( zie tabel 2.1):

programma van eisen. Dit is schematisch weer-

•

gegeven in figuur 2.3.

in fase 1 is het zoekgebied voor de 750 ha natuuren recreatiegebied verder ingeperkt op basis van een aantal elementen uit het programma van eisen;

•

Geen getrapte keuze In de richtlijnen wordt impliciet uitgegaan

fase 2 heeft betrekking op het ontwikkelen

van een getrapt keuzeproces, waarbij in een eer-

van varianten binnen het resterende zoekge-

ste stap een keuze uit locaties wordt gemaakt en

bied. In deze fase heeft een uitgebreid zoek-

in een tweede stap de ontwikkelingen van alter-

proces, waarbij ook overleg is gevoerd met

natieven en varianten zou plaatsvinden.

betrokken instanties, uiteindelijk geleid tot het definiëren van een aantal varianten die

Bij het uitwerken van de varianten voor dit MER is deze werkwijze niet gevolgd.

Figuur 2.3 Stapsgewijze inperking van de zoekruimte voor de 750 ha natuuren recreatiegebied. In de richtlijnen zijn de drie regioparken als zoekgebied aangegeven. De voor de 750 ha bruikbare zoekruimte is verder ingeperkt op basis van de autonome ruimtelijke ontwikkeling (‘witte vlekken’, uitsluiten van bestaand en toekomstig groen) en een toets aan het programma van eisen (PvE). Voor het resterende gebied (aangeduid als plangebieden of locaties) zijn de varianten ontwikkeld.

22


het totale zoekgebied voor de 750 ha natuuren

750 ha natuur en recreatiegebied, aaneengeslo-

recreatiegebied (de drie regioparken), uitgaande

ten of verdeeld over meerdere locaties, gesitu-

van de eis dat het moet gaan om ‘nieuw groen’

eerd zouden kunnen worden. Een keuze uit

ten opzichte van de referentiesituatie (2020).

locaties (regioparken) is derhalve niet gemaakt.

Deze eis impliceert dat voor het jaar 2020 moet

Het proces heeft zich gericht op het onderzoe-

worden vastgesteld welke gebieden kunnen

ken van de mogelijkheden om binnen de

worden aangemerkt als (dan) bestaand groen.

begrenzing van de regioparken tot realistische en probleemoplossende varianten te komen.

Autonome ruimtelijke ontwikkeling als basis

Hierbij is gebruik gemaakt van de locatiekeuze-

voor inperken zoekruimte

functie aanwezig of in ontwikkeling is buiten de Kader 2.2 Begrippen zoekgebied:

zoekruimte voor de 750 ha vallen. In het kader van dit MER is er daarnaast van

gebied dat op basis van de richtlijnen in be-

uitgegaan dat gebieden met een bestaande of

schouwing moet worden genomen (de drie

voorgenomen kapitaalsintensieve functie

regioparken)

(woonfunctie, bedrijventerrein, infrastructuur)

zoekruimte:

de 750 ha. In dergelijke gebieden zou de investe-

de delen van het zoekgebied die voldoen aan

ring om te komen tot een transformatie naar

de criteria voor de 750 ha natuuren recreatie-

een natuuren recreatiefunctie te groot zijn. Dit

gebied

laat onverlet dat voor het oplossen van ecologi-

Deelnota MER

niet in aanmerking komen als zoekgebied voor

mogelijkheden bestaan om een impuls aan de leefbaarheid te geven

Autonome ontwikkeling als basis voor de referentiesituatie

studiegebied:

Een beschrijving van de autonome ontwik-

gebied waar zich relevante effecten kunnen

keling is ook nodig in het kader van het MER,

voordoen als gevolg van de voorgenomen

omdat de effecten van de voorgenomen activiteit

activiteit

moeten worden afgezet tegen de situatie zoals die autonoom zou ontstaan vanuit de huidige situatie, dat wil zeggen wanneer het vastgestel-

2.6

Ruimtelijke ontwikkelingen als basis voor

de overheidsbeleid zal zijn geëffectueerd en

inperken zoekruimte

zonder dat de voorgenomen activiteit (het aanleggen van 750 ha natuuren recreatiegebied)

2.6.1 Noodzaak voor het afbakenen van de autonome ruimtelijke ontwikkeling

Landaanwinning

lijk kunnen zijn.


de delen van de zoekruimte waar de beste

Deelnota MER

wel ingrepen in dergelijke gebieden noodzake-

Deelnota MER

sche en leefbaarheidsknelpunten mogelijk juist plangebieden of locaties:

zal hebben plaatsgevonden. Deze situatie wordt ook aangeduid als de referentiesituatie. Deze is per aspect beschreven in hoofdstuk 4 (referen-

Deze paragraaf gaat in op fase 1, stap 1 van

Samenvatting

gebieden waar reeds een natuur- of recreatie-

Hoofdrapport

Het uitgangspunt ‘nieuw groen’ betekent dat


criteria uit de richtlijnen.

Deel B

Deze stap heeft betrekking op het inperken van

beschouwd als het zoekgebied waarbinnen de

Deel A

eenstemming met de richtlijnen - gezamenlijk


het proces dat heeft geleid tot de varianten.


De drie regioparken zijn -overigens in over-

tiesituatie).

23

2.6.2 Uitgangspunten

gebied zodanig zijn dat het gebied daardoor niet beschikbaar is voor de 750 ha natuuren

Complicerende factoren bij het definiëren van de autonome ruimtelijke ontwikkeling zijn: •

•

•

recreatiegebied, zijn de onderstaande uitgangspunten gehanteerd.

de status, hardheid en bindendheid van overheidsplannen is niet altijd duidelijk (het

Bestaande natuuren recreatiegebieden

gaat naast streek- en bestemmingsplannen

Als bestaande natuuren recreatiegebieden

bijvoorbeeld ook om structuurplannen en

zijn aangemerkt gebieden die feitelijk en plano-

projectvoornemens);

logische een natuuren / of recreatiefunctie

het daadwerkelijk realiseren van genomen

hebben. Ook gebieden die kwalitatief (nog) niet

(ruimtelijke) besluiten is (mede) afhankelijk

voldoen aan de kwaliteitseisen van de ‘nieuwe’

van financiering, draagvlak, medewerking

hectares zijn aangemerkt als ‘bestaand groen’.

andere partijen e.d.; een planologische

Voor deze gebieden is geen functiewijziging

reservering betekent niet automatisch dat

noodzakelijk en ze vallen daarmee dus af als

daaraan een uitvoeringsplan en / of een

zoekruimte voor de 750 ha. Dit laat onverlet

budget is gekoppeld;

dat voor de betrokken gebieden wellicht een

de termijn waarop besluitvorming leidt tot

kwaliteitsimpuls wenselijk zou zijn om de

daadwerkelijke uitvoering is vaak onbekend;

natuuren / of recreatiefunctie te versterken.

dit geldt bijvoorbeeld voor plannen aangaande infrastructuur en ruimtelijke reserveringen voor infrastructuur; •

Autonome ontwikkeling tot een natuuren recreatiefunctie

sommige (principe)besluiten bevatten geen

Het gaat hierbij om een voorgenomen ont-

concrete ruimtelijke aanduiding dan wel

wikkeling waarbij er sprake is van een functie-

bieden nog verschillende mogelijkheden; dit

verandering en transformatie van een gebied

is bijvoorbeeld het geval bij sommige struc-

naar een natuuren / of recreatiefunctie.

tuurplannen, terwijl ook de compensatiever-

Randvoorwaarden om dergelijke gebieden niet

plichtingen samenhangende met plannen

te beschouwen als zoekruimte zijn:

voor infrastructuur niet altijd ruimtelijk zijn

•

vastgelegd; •

tie is beschreven is formeel vastgesteld en

plannen liggen soms geheel of gedeeltelijk over elkaar, zodat voor één gebied verschil-

heeft een bindende werking; •

lende toekomstperspectieven kunnen bestaan. Verder zijn er gebieden waarvoor geen vast-

status plan: het plan waarin de transforma-

er is uitzicht (draagvlak, financiën) dat de transformatie in 2020 zal zijn gerealiseerd;

•

het moet gaan om een natuuren recreatiefunctie die past binnen de doelstellingen

gesteld overheidsbeleid tot een aanpassing van

van het deelproject 750 ha natuuren

de bestaande functie bestaat, maar waarvoor

recreatiegebied.

op basis van bijvoorbeeld situering kan worden

Gebieden die aan deze randvoorwaarden vol-

aangenomen dat binnen afzienbare termijn een

doen komen niet in aanmerking als zoekruimte

functiewijziging (zoals verstedelijking) in gang

voor de 750 ha natuuren recreatiegebied.

zal worden gezet. Autonome ontwikkeling tot een niet-groene Uitgangspunten Om te kunnen vaststellen of de bestaande situatie en de autonome ontwikkeling van een

24

functie: Dit betreft voorgenomen ontwikkelingen waarbij er sprake is van een transformatie van


een gebied naar een stedelijke functie (woning-

2.6.3 Beschrijving van de ruimtelijke

bouw, bedrijventerrein, infrastructuur); ook

ontwikkeling

hiervoor geldt: Bronnen

tie is beschreven is formeel vastgesteld en

en de autonome ontwikkelding hiervan zijn de

In het kader van dit project worden derge-

vigerende streekplannen gebruikt. Daarnaast

lijke ontwikkelingen als een harde belemmering

zijn ter aanvulling op en ter detaillering van de

beschouwd; deze gebieden komen derhalve

streekplannen regionale en gemeentelijke

niet in aanmerking als zoekruimte voor de 750

structuurplannen (waaronder het ontwerp

ha natuuren recreatiegebied.

structuurplan Ruimtelijk Plan Rotterdam 2010

Zuidvleugelkaart [lit. 23];

maatregelen. Indien deze inpassings- en

•

Haalbare Kaart [lit. 114];

compensatiemaatregelen nog niet eenduidig

•

Gebiedsuitwerking Den Haag-Rotterdam

ruimtelijk zijn vastgelegd zijn deze niet als

[lit. 60].

autonome groenontwikkeling meegenomen.

Het detailniveau van de beschrijving van de

Mogelijke tracés (ruimtelijke reserveringen

huidige situatie en de autonome ontwikkeling

voor (spoor)wegen) zijn buiten de 750 ha

is (nog) zodanig grof dat bestemmingsplannen

natuuren recreatiegebied gehouden.

van de betrokken gemeenten buiten de studie zijn gelaten.

Voor een deel van het gebied Stad aan de

De recente Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening

Delta is een landinrichting in voorbereiding. Het

bevat een aantal uitspraken die relevant kunnen

landinrichtingsplan [lit. 14] voorziet in een con-

zijn voor de ontwikkeling van de 750 ha natuur-

tinuering van de agrarische functie in een groot

en recreatiegebied (zie bijlage A). Voor de afba-

deel van het bestaande landbouwgebied op

kening van de zoekruimte voor het natuuren

IJsselmonde. Het landinrichtingsplan is onder-

recreatiegebied zijn deze uitspraken vooralsnog

deel van vastgesteld overheidsbeleid. Gezien

niet als bindend en beperkend beschouwd.

de aard van de voorgenomen activiteit en de criteria voor de afbakening van de zoekruimte komt in feite alleen (of in hoofdzaak) agrarisch

Streekplannen Voor het gebied van de drie regioparken

gebied in aanmerking om te worden getrans-

gelden vier vigerende streekplannen, allen

formeerd tot natuuren recreatiegebied.

vastgesteld in de periode 1995-1998 (Tabel 2.2).

Daarmee zal in alle gevallen dat een gebied binnen een landinrichtingsproject in aanmerking

Overige bronnen

komt om te worden getransformeerd, het

Tabel 2.3 geeft een overzicht van de overige

betreffende landinrichtingsplan moeten worden

gebruikte bronnen per regiopark. Ook is de sta-

aangepast. Daarmee wordt in het kader van dit

tus aangegeven.

Hoofdrapport

•

Samenvatting

en landschappelijke en ecologische inpassings-


zicht zijn verder gebruikt:

Landaanwinning

landinrichtingsplannen bekeken. Voor het over-

vaak sprake van een compensatie-verplichting


(zoals infrastructuur en bedrijventerreinen) is


[lit. 25]), structuurschetsen, structuurvisies en

Deelnota MER

Bij niet-groene ruimtelijke ontwikkelingen

Deel B

definiëring van de huidige ruimtelijke situatie

op realisatie per 2020.

Deel A

heeft een bindende werking, en er is uitzicht


Als belangrijkste informatiebron voor de

Deelnota MER

status plan: het plan waarin de transforma-

Deelnota MER

•

deelproject de landinrichting de facto niet als autonome ontwikkeling beschouwd.

25

Relatie streekplannen - regioparken Regiopark

streekplan Zuid-

streekplan Zuid-

streekplan

ontwerp

Holland West

Holland Oost

Rijnmond

streekplan Zuid-

(1997)

(1995)

(1996)

Holland Zuid

[lit 79]

[lit. 75]

[lit. 77]

(1998) [lit. 82]

Stad aan de

X

-

0

-

Stad aan de Rotte

-

X

X

-

Stad aan de Delta

-

-

X

0

Groenblauwe Slinger

X

Streekplan van toepassing op groot deel regiopark

o

Streekplan van toepassing op klein deel regiopark

-

Streekplan niet van toepassing op regiopark

Tabel 2.2

regiopark

Relatie streekplannen - regioparken

bron

status

Stad aan de

Regionaal Structuurplan Noordrand II en III (1998) [lit. 115]

vastgesteld

Groenblauwe

Ontwikkelingsperspectief Groen-Blauwe Slinger (1998) [lit. 81]

vastgesteld

Slinger

Modellenstudie Schiebroekse Polder (1999) [lit.120]

vastgesteld

Structuurvisie Bergschenhoek (1999) [lit. 22]

-

Advies Gebiedscommissie Oude Leede (2000) [lit.20]

vastgesteld

Partiële herziening streekplannen N 470 (2000) [lit. 87]

vastgesteld

Ontwerp-Structuurplan RPR2010 [lit. 25]

-

Stad aan de Rotte Structuurvisie Zevenhuizen-Moerkapelle (1995) [lit. 69]

-

Structuurschets Rottewig (1997) [lit.111]

vastgesteld

Ontwerp Structuurvisie Nesselande (1997) [lit. 70]

-

Ontwerp-Structuurplan RPR 2010 [lit. 25]

-

Ontwerp Structuurschema Kleine Luchtvaartterreinen (PKB)

deel 1 PKB wordt verwacht eind 2001

Stad aan de Delta Regionaal Structuurplan VINEX Midden-IJsselmonde (1998)

Tabel 2.3

26

[lit.119]

vastgesteld

Structuurschets Deltawig (1998) [lit. 116]

vastgesteld

Structuurschets Buitenplaatsen op Zuid (1998) [lit. 117]

vastgesteld

Structuurvisie Deltapoort (1998) [lit. 67]

-

Structuurschets Voornse Zoom (1998) [lit. 118]

vastgesteld

Plan Herinrichting IJsselmonde (1997) [lit. 14]

-

Herrijkingsopgave Rotterdam-Dordrecht (1998) [lit. 127]

vastgesteld

Overzicht overige bronnen Huidige situatie en autonome ontwikkeling


•

De inperking van de zoekruimte voor de 750

groen (recreatie- en natuurgebied) < == >

figuur 2.4. Om figuur 2.4 leesbaar te houden is

gemaakt tussen auto(snel)wegen en spoorwe-

gekozen voor een eenvoudige legenda, die is

gen.

gebaseerd op de legenda van de streekplannen.

Niet als autonome ruimtelijke ontwikkeling

De belangrijkste informatie in figuur 2.4 is het

zijn meegenomen ontwikkelingen die op de

onderscheid tussen:

streekplankaarten als ‘gewenst’, ‘potentieel’ of

•

bestaande / huidige situatie <== > autonome

‘ontwikkelingsrichting’ zijn aangegeven en de

ontwikkeling

verbindingen die als ‘eco-ader’ of ‘recreatieve

legenda- eenheid inperking

legenda-eenheid

zoekgebieden

Streekplankaarten

bestaand niet-groen

stadsen dorpsgebied bestaand of in uitvoering bedrijventerreinen bestaand of in uitvoering

autonoom ontwikkeld niet-groen

stadsen dorpsgebied nieuw of ontworpen

bestaand groen

natuurgebied bestaand recreatiegebied bestaand of in uitvoering

autonoom groen

natuurgebied nieuw natuurontwikkelingsgebied

Deelnota MER

bedrijventerrein nieuw of ontworpen

niet in streekplankaarten opgenomen

bestaande glastuinbouw

concentratie glastuinbouw

autonome glastuinbouw

ontwikkelingsgebied concentratie glastuinbouw

bestaande infrastructuur

bestaande autowegen / 1e orde wegen bestaande regionale wegen / 2e orde wegen als

Landaanwinning

autonoom water


water

Deelnota MER

bestaand water

Deelnota MER

recreatiegebied bestaand of in uitvoering

Deel B

ven. Binnen infrastructuur is onderscheid

Deel A

ruimtelijke ontwikkeling is weergegeven in

Hoofdrapport

als karakteristieke eenheden apart weergege-

Samenvatting

bestaande ruimtelijke situatie en de geplande


Infrastructuur, water en glastuinbouw zijn


niet-groen (bebouwing en bedrijventerreinen).

ha natuuren recreatiegebied op basis van de


Kaart inperken zoekruimte

belangrijk voor regionale ontsluiting bestaande railverbinding bestaande metro-verbinding als belangrijk voor regionale ontsluiting autonoom ontwikkeld infrastructuur

aan te leggen / nieuwe autowegen / 1e orde of regionale wegen / 2e orde als belangrijk voor de regionale ontsluiting nieuwe railverbinding: HSL, Betuwelijn nieuwe metro verbinding als ontsluitend belangrijk

Tabel 2.4

Overzicht van de (belangrijkste) legenda-eenheden van de kaart Huidige ruimtelijke situatie

en autonome ontwikkeling en de relatie met de legenda-eenheden van de streekplankaarten

27

Figuur 2.4 Huidige ruimtelijke situatie en autonome ruimtelijke ontwikkeling

verbindingszone’ zijn aangegeven.

Schiedam en Rotterdam Noord aan de zuid-

Stiltegebieden, waterwingebieden en overige,

rand, die van Zoetermeer, Pijnacker, Berkel

voor één of twee streekplankaarten specifieke,

en Rodenrijs aan de oostrand en die van

legenda-eenheden zijn niet weergegeven.

van Delft centraal gelegen; •

het regiopark wordt intensief verstedelijkt:

autonome ontwikkeling

VINEX locaties Noordrand II & III (± 8000

Stad aan de Groenblauwe Slinger Niet-groen: •

bestaand: bepalende stedelijke concentraties zijn die van Maassluis, Vlaardingen,

28

autonoom: vooral de oostelijke grens van

Beschrijving huidige ruimtelijke situatie en

nieuwe woningen), NW-Leidschenveen en Ypenburg.

gebied ten zuiden van Berkel en Rodenrijs

Vlaardingen en Maassluis, het gebied tus-

(de Schiebroeksche en Boterdorpsche

sen Schiedam en Delft, en het gebied tussen

polder) wordt in de toekomst doorsneden

Delft en Zoetermeer;

door infrastructuur.

autonoom: uitbreiding van het groen is vooral voorzien aan de noordrand van

Stad aan de Rotte

Schiedam en ten oosten van Pijnacker,

Niet-groen:

Daarnaast wordt de verbindingszone naar

•

Stad aan de Rotte versterkt door de (voor-

delijke concentraties van Rotterdam-Noord

ziene) aanleg van de Boterdorpsche Plas en

aan de zuidgrens, Berkel en Rodenrijs,

Landscheidingszone (beide gekoppeld aan

Bergschenhoek-Bleiswijk en Zoetermeer aan

de aanleg van de VINEX locaties Noordrand

de westgrens en Waddinxveen en Gouda

II en III).

aan de oostgrens;

bestaand: glastuinbouwconcentraties zijn

stedelijke concentraties wordt het regiopark

gesitueerd rond De Lier en Pijnacker;

verder verstedelijkt op de VINEX locaties

autonoom: aan de zuidwestelijke grens is uit-

Nesselande (± 5000 nieuwe woningen),

breiding van glastuingebied De Lier voorzien.

Noordrand II en III, Zoetermeer-Oost, en ten

Water:

westen van Gouda / Waddinxveen.

bestaand: Naast de Oude Maas zijn de

Groen:

gebiedsbepalende wateren Delftsche Schie,

•

Vlaardingenvaart, Noordvliet, Boonervliet

geconcentreerd in het zuidwestelijk deel:

en Berkelse Zweth. Daarnaast komen plassen in de Akkerdijkse Plassen en de •

Rottemeren en het Bergsche bos; •

groen wordt vooral geconcentreerd aan de

autonoom: in het kader van realisatie van

noordgrens (Bentwoud) en zuidgrens (ver-

de Groenblauwe Slinger is vergroting van

binding met Stad aan de Delta), maar ook in

het open water areaal voorzien, maar de

de Zuidplaspolder en aangrenzend aan de

exacte locaties zijn nog niet bekend.

nieuwe verstedelijkinglocaties van Gouda en Waddinxveen is groenontwikkeling voorzien.

bestaand: het regiopark wordt aan de zuid-

Glastuinbouw:

zijde begrenst door de A20 en aan de

•

bestaand: glastuinbouwconcentraties zijn

noordrand door de A4 en A12. De A13 en de

gesitueerd rond Bleiswijk en in de

spoorverbindingen tussen Rotterdam en

Zuidplaspolder;

Delft / Den Haag en tussen Den Haag en •

autonoom: de ontwikkeling van nieuw

Vlietlanden;

Infrastructuur: •

bestaand: groen is beperkt en voornamelijk

Landaanwinning

•

autonoom: aansluitend op bestaande


•

•

Deelnota MER

Glastuinbouw: •

bestaand: bepalende elementen zijn de ste-

Deelnota MER

•

•

Deel B

regiopark te vinden in het gebied tussen

Deel A

Zoetermeer-Rotterdam (ZoRo) lijn. Vooral het

Hoofdrapport

N209, de aanleg van de HSL en Randstadrail /

al in het centrale en noordelijke deel van het

Samenvatting

bestaand: concentraties van groen zijn voor-


•


Zoetermeer, de verbinding A13 -A16 via de

Deelnota MER

Groen:



autonoom: De bestaande glastuinbouwge-

Gouda / Utrecht doorkruisen het gebied;

bieden Bleiswijk en Zuidplaspolder worden

autonoom: een aantal omvangrijke

verder uitgebreid.

infrastructurele werken is voorzien in het

Water:

regiopark: de aanleg van A4 tussen Delft en

•

bestaand: De twee belangrijkste doorgaande

Schiedam, de aanleg van N470 van Rotterdam

wateren in Stad aan de Rotte zijn de Rotte

via Berkel en Rodenrijs naar Delft en

aan de westgrens en de Hollandsche IJssel

29

aan de zuidgrens. Open wateren zijn de

van Rotterdam, met echter de barrière van

Rottemeren, de plassen in de Bleiswijkse Zoom, Zevenhuizerplas, de plassen in het

•

A15/Betuwelijn; •

autonoom: nieuw groen is voorzien ten

Hoge en Lage Bergsche Bos en de Bergsche

zuiden van Spijkenisse en tussen Hoogvliet

Voor- en Achterplas;

en Albrandswaard (gekoppeld aan het

autonoom: gekoppeld aan de aanleg van

Brouwerakkoord), in de Koedoodzone en

VINEX locatie Nesselande wordt uitbreiding

gekoppeld aan het Zuidelijk Randpark (zui-

van de Zevenhuizerplas in oostelijke richting

delijk van de A15, bij VINEX locatie Portland-

voorzien.

Carnisselande), en in het Devel gebied tussen

Infrastructuur:

Barendrecht, Ridderkerk en Zwijndrecht

•

bestaand: het regiopark wordt aan de zuid-

(gekoppeld aan een plan voor landinrichting);

zijde begrensd door de A20 en de spoorver-

tevens wordt nog groen gerealiseerd als

binding naar Gouda / Utrecht. De A12 en de

compensatie voor infrastructuur.

spoorverbinding tussen Den Haag /

Glastuinbouw:

Zoetermeer en Gouda doorkruisen het

•

regiopark; •

autonoom: in regiopark Stad aan de Rotte

bestaand: glastuinbouwconcentraties zijn gesitueerd tussen Ridderkerk en Barendrecht;

•

zijn enkele grote infrastructurele werken

autonoom: De bestaande glastuinbouwgebieden worden verder uitgebreid.

voorzien: aanleg van de HSL langs de

Water:

westelijke grens, verbinding A13-A16 via

•

N 209, ringweg Gouda.

bestaand: De belangrijkste doorgaande waterloop in Stad aan de Delta is de Oude Maas aan de zuidgrens. In het westelijk deel

Stad aan de Delta

van Stad aan de Delta moeten Hartelkanaal,

Niet groen:

Spui, Bernisse genoemd worden, in het

•

oostelijk deel Waal en Devel. Open water-

bestaand: regiopark Stad aan de Delta grenst aan een aanzienlijke stedelijke concentratie van Rotterdam-Zuid,

partijen komen lokaal voor; •

Rozenburg, Botlek, Spijkenisse, Hoogvliet,

•

ontwikkelingen voorzien.

Ridderkerk, en Zwijndrecht. In het regiopark

Infrastructuur:

liggen de woonkernen Rhoon, Poortugaal

•

bestaand: Stad aan de Delta wordt aan de

en Barendrecht;

noordzijde begrensd door de infrastructuur-

autonoom: naast relatief kleinschalige lokale

bundel A15 / havenspoor. Het oostelijk deel

stedelijke uitbreidingen gekoppeld aan de

van het regiopark wordt doorsneden door

bestaande woonkernen wordt op Midden-

de A29, A16, en de spoorverbinding

IJsselmonde de VINEX locatie Portland-

Rotterdam - Dordrecht / Breda. Het westelijk

Carnisselande (± 9900 nieuwe woningen)

deel van het regiopark wordt (regionaal)

aangelegd.

ontsloten door o.a de Groene Kruisweg en

Groen:

de metro-verbinding van Rotterdam-Zuid

•

via Rhoon naar Spijkenisse;

bestaand: groenvoorzieningen zijn voornamelijk geconcentreerd langs de Oude

30

autonoom: er zijn geen grote water-

•

autonoom: belangrijkste infrastructurele

Maas en de Bernisse en in groenzones

werken zijn de mogelijke verlenging van de

rondom de stedelijke kernen. Het Zuidelijke

A4 in zuidelijke richting langs de oostgrens

randpark vormt de verbinding naar de ste-

van Hoogvliet en Spijkenisse, de aanleg van

delijke groenvoorzieningen (o.a. Zuiderpark)

de Betuwelijn langs de A15, de aanpak van


de A15, de aanleg van de HSL in het Devel

visies voorkomen als mogelijk te ontwikkelen

gebied en de ontsluiting van de VINEX loca-

gebieden (woningbouw, groen, combinaties

tie Portland / Carnisselande.

daarvan). Door de ligging van deze gebieden

recreatiegebied

hier ontwikkelingen zullen gaan voordoen. De

Op basis van het criterium dat de 750 ha

betreffende plannen en visie’s voldoen niet aan

natuuren recreatiegebied nieuw te ontwikkelen

de criteria zoals geformuleerd in paragraaf

moet zijn, kan de zoekruimte worden ingeperkt

2.6.2, zodat deze gebieden in dit MER zijn mee-

worden tot de ‘witte vlekken’ in figuur 2.4. Deze

genomen als zoekruimte.

witte vlekken zijn benoemd in tabel 2.5. Bij enkele van de genoemde witte vlekken

2.7

Verdere inperking zoekruimte

Deel B

gebied ligt het immers voor de hand dat zich

Deel A

Eerste inperking zoekruimte 750 ha natuuren


ten opzichte van het stedelijk en landelijk

ontwerp gemeentelijke structuurplan RPR 2010

verder ingeperkt. De basis voor de verdere

een groene functie toegekend. De aanduiding

inperking is gelegen in enkele elementen uit

in het streekplan is echter niet exact (het gaat

het programma van eisen voor de 750 ha

om een verbindingsfunctie); in het ontwerp-

natuuren recreatiegebied, namelijk:

RPR 2010 zijn voor Schieveen conflicterende

•

omvang en aangesloten beschikbaar areaal;

belangen aangegeven (groen versus bedrijvig-

•

afstand tot het stedelijk gebied van

heid) als basis voor een voorstel om deze

Rotterdam;

conflicten op te lossen. Gezien de gehanteerde

•

uitgangspunten zijn deze gebieden in dit MER

mogelijkheid om een rustig natuuren recreatiegebied te realiseren.

meegenomen als zoekruimte. Ook voor de

regiopark

zoekruimte 750 ha natuuren recreatiegebied

Stad aan de Groenblauwe Slinger

Landaanwinning

leefbaarheid op de volgende manier ingevuld.


geldt dat deze gebieden in diverse plannen en

Deelnota MER

ruimte deze elementen ter verbetering van de

Deelnota MER

Concreet zijn bij de verdere inperking van de

gebieden Eendragtspolder en Zuidplaspolder

Hoofdrapport

In de tweede stap van fase 2 is de zoekruimte

Samenvatting

gebieden is zowel in het streekplan als in het


2.7.1 Werkwijze verdere inperking zoekruimte

polder Schieveen-Intermediaire zone. Aan deze

Deelnota MER

geldt bijvoorbeeld voor de cluster Schiezone-


kunnen kanttekeningen worden geplaatst. Dit

Maasland Midden-Delfland Schiezone / polder Schieveen / Intermediaire zone

Stad aan de Rotte

Eendragtspolder Tweemanspolder / Wilde Veenen Zuidplaspolder

Stad aan de Delta

Geervliet Midden-IJsselmonde Devel

Tabel 2.5

Overzicht zoekruimte voor 750 ha natuuren recreatiegebied na eerste inperking op basis van

huidige ruimtelijke situatie en autonome ontwikkeling

31

Omvang, aaneengesloten areaal In het programma van eisen wordt gesproken over een robuust en aaneengesloten natuuren recreatiegebied. In het kader van dit MER is er

figuur 2.4 (paragraaf 2.6.3) is gezocht naar gebieden met een minimaal aaneengesloten areaal van 500-600 ha. Daarnaast is gezocht naar gebieden waar de

voor gekozen om een opdeling van de 750 ha

inzet van een beperkt aantal hectares in sterke

over twee of meer gebieden niet a priori uit te

mate zouden kunnen bijdragen aan de verster-

sluiten (zie paragraaf 2.2.3), mits:

king van de natuuren recreatiestructuur. Deze

•

er tenminste sprake is van één robuust en

laatste gebieden kunnen bij de verdere uitwer-

aaneengesloten gebied, waarvoor vanwege

king van de varianten worden gebruikt als

de gewenste functie (beleving van rust,

mogelijke locaties voor relatief kleine delen van

ruimte en natuur) een minimale netto

de 750 ha.

oppervlak van circa 500-600 ha beschikbaar moet zijn (figuur 2.5); •

de resterende hectares op een zodanig wijze

Afstand tot het stedelijk gebied van Rotterdam Het natuuren recreatiegebied moet vanuit

kunnen worden gelocaliseerd, dat deze aan-

de stedelijke gebieden van de Rotterdamse regio

sluiten bij bestaande natuuren / of recreatie-

goed bereikbaar zijn. Als concrete eis voor de

gebieden dan wel bij verbindingszones; deze

bereikbaarheid is gewerkt met de afstand tot de

‘extra’ hectares dienen derhalve een duidelijke

stadsas van 15 km of een uur fietsen.

versterking van de bestaande of voorgenomen natuuren recreatiestructuur (en daarmee van de leefbaarheid) te betekenen.

Rust Eén van de kernpunten uit de probleemstelling is het ontbreken van voldoende mogelijk-

Voor de verdere inperking van de zoekruim-

heden om in het Rijnmondgebied en goed

te betekent dit dat binnen de ‘witte vlekken’ op

bereikbaar te kunnen genieten van ‘rust en

Figuur 2.5 Onderscheid tussen de doelen voor de onderdelen van de 750 ha natuuren recreatiegebied bij de geconcentreerde en de gedeelde impuls

32


regiopark

‘witte vlekken’

toetsing aan programma

Eendragtspolder

voldoet

Tweemanspolder / Wilde Veenen afstand tot stad te groot Stad aan de Delta

Tabel 2.6

Zuidplaspolder

afstand tot stad te groot

Geervliet


Midden-IJsselmonde

voldoet

Devel


Verdere inperking zoekruimte voor 750 ha natuuren recreatiegebied door toepassen criteria

uit programma van eisen: cursief aangegeven gebieden voldoen niet aan de criteria

ruimte’. Het ontbreken van rust is daarmee een

De zoekruimte in de gebieden Maasland,

belangrijk knelpunt en derhalve een belangrijk

Midden-Delfland, Tweemanspolder, Wilde

kwaliteitskenmerk van de 750 ha natuuren

Veenen en Geervliet valt af omdat deze gebie-

recreatiegebied. Gebieden waar rust ontbreekt

den te ver van het stadscentrum van Rotterdam

of onvoldoende aanwezig is (hoge geluidbe-

liggen. De Zuidplaspolder en Devel vallen af

lasting) zijn daarom niet als zoekruimte opgevat.

omdat ze te ver van Rotterdam liggen.

2.7.2 Resultaat verdere inperking zoekruimte

Van de resterende zoekruimte biedt de polder Schieveen onvoldoende mogelijkheden om het

Robuust areaal Na het toetsen van de zoekruimte van figuur

robuuste deel van het natuuren recreatiegebied te realiseren in een vorm die voldoet aan

2.4 op de criteria ‘omvang’ en ‘afstand ‘ blijven

de gestelde eisen van rust en ruimte. Door de

nog enkele ‘witte vlekken’ over:

situering naast vliegveld en enkele hoofdwegen

•

het gebied midden-IJsselmonde, begrensd

(snelweg A13, Doenkade) zou in dit gebied, ook

door de bebouwde kom van Rhoon, de A15,

na een transformatie tot natuuren recreatiege-

de VINEX locatie Portland / Carnisselande en

bied, onvoldoende rust en stilte kunnen worden

de natuuren recreatiegebieden langs de

gerealiseerd. Voor dit gebied liggen overigens

Oude Maas;

ook enkele claims ten aanzien van de gewenste

de Eendragtspolder tussen de Rotte en

ruimtelijke ontwikkeling (onder andere in het

Zevenhuizen-Moerkapelle;

ontwerp-RPR2010, groen en bedrijvigheid).

• •

de Schiezone, polder Schieveen, en Intermediaire zone direct ten noorden van Zestienhoven en te oosten van de A13.

Deel B

onvoldoende rust, te klein

Deel A

Intermediaire zone

Hoofdrapport

onvoldoende rust

Samenvatting

onvoldoende rust, te klein

polder Schieveen


Stad aan de Rotte

Schiezone

Landaanwinning



Midden-Delfland


Groenblauwe Slinger

Deelnota MER


Deelnota MER

Maasland

Deelnota MER

Stad aan de


van eisen

In afwijking van de toetsing aan het programma van eisen (Tabel 2.6) zijn de gebieden

33

Schiezone en Intermediaire zone wel meegeno-

de stad Rotterdam en de groengebieden in

men als zoekruimte voor de ontwikkeling van

Midden-Delfland (Groenblauwe Slinger) voor

een beperkt deel van de 750 ha natuuren

langere tijd worden gewaarborgd. Verwacht

recreatiegebied. De motivering hiervoor is als

wordt dat de inzet van een beperkt deel van de

volgt. Het doel van 750 ha, vergroting van de

750 ha natuuren recreatiegebied in deze beide

leefbaarheid van de regio Rijnmond, is gebaat

gebieden een belangrijke meerwaarde voor de

bij een goede bereikbaarheid van groengebie-

leefbaarheid kan hebben. Het gaat dan om de

den vanuit de stad. Recreatief en ecologisch is

inzet van een klein deel van de 750 ha in

het daarnaast belangrijk dat verschillende regi-

aanvulling op een robuust areaal. Voor de

oparken met elkaar verbonden zijn en blijven.

beperkte inzet in aansluiting op bestaande

De verbinding tussen Groenblauwe Slinger

ontwikkelingen en met de nadruk op het

(Midden-Delfland) en het Rottegebied langs de

verbeteren van de recreatieve en ecologische

noordrand van Rotterdam staat onder druk

verbinding is het gegeven dat het gaat om een

door grootschalige stedelijke en infrastructurele

gebied met weinig rust geen beperkende factor;

werken. Met name in de Intermediaire zone

gesteld kan worden dat het ontbreken van rust

wordt de nog bestaande groene zone tussen

en ruimte juist vraagt om een groene versterking

het toekomstige woningbouwgebied

van de routes.

Noordrand enerzijds en Rotterdam anderzijds aanzienlijk bedreigd door aanleg van de N470,

Na het inperken van de zoekruimte resteert

HSL en de verbinding A13-A16. Bescherming

een viertal locaties of plangebieden (figuur 2.6

van het nog bestaande groen en verdere

en 2.7). Van deze locaties zijn de gebieden

ontwikkeling van het groen voor ecologische

Midden-IJsselmonde en Eendragtspolder

en recreatieve verbindingen is noodzakelijk om

voldoende groot (circa 750 ha) als locatie voor

de gewenste functie te waarborgen.

de geconcentreerde impuls. De locaties Schiezone en Intermediaire zone kunnen alleen

Ook in de Schiezone kan door aanvullende groenontwikkeling de verbindingsfunctie tussen

bijdragen als onderdeel van de gedeelde impuls.

Figuur 2.6 Resterende zoekruimte (locaties of plangebieden) gerelateerd aan de mogelijke bijdrage aan de leefbaarheidsdoelstellingen bij de gedeelde en/of de geconcentreerde impuls

34

2.8

Fase 2: ontwikkelen varianten

de hand van gebiedsgegevens, eerdere rapportages en stellingnamen voor de na fase 2

2.8.1 Aanpak

resterende zoekgebieden in beeld gebracht waarmee bij het ontwikkelen van varianten

In paragraaf 2.7 is de zoekruimte voor de een gebied in IJsselmonde en een aantal

op welke wijze op een logische en gestruc-

gebieden ten noorden van Rotterdam. De

tureerde manier zou kunnen worden om-

gezamenlijke omvang van deze gebieden is

gegaan met de in werkstap 2.1 verzamelde

veel groter dan 750 ha. Fase 2 bestaat uit het

informatie; deze werkstap heeft geleid tot

ontwikkelen van varianten voor deze locaties.

het aanduiden van variabelen, het maken

De varianten bestaan daarbij uit een combinatie

van keuzes ten aanzien van de variabelen en

van locatie -een begrenzing tot 750 ha- gecom-

het vaststellen van bouwstenen voor de

bineerd met een typering van de inrichting.

varianten;

In fase 2 zijn voor deze locaties varianten

•

stap 2.3 bestaat uit het ‘aftasten’ van

ontwikkeld: combinaties van begrensde hectares

mogelijke manieren om de bouwstenen in

en een daarbij behorende inrichting. Fase 2 van

de na fase 1 resterende zoekruimte in te

het ontwikkelen van varianten kent de volgende

passen;

werkstappen: •

•


Landaanwinning

stap 2.2: in deze werkstap is geanalyseerd


•

Deelnota MER

rekening zou moeten worden gehouden;

Deelnota MER

750 ha natuuren recreatiegebied ingeperkt tot


Figuur 2.7 Resterende zoekgebieden

Deelnota MER




stap 2.4, waarin op basis van de verzamelde

stap 2.1: inventariseren potenties, problemen,

gegevens en in overleg met betrokken partijen

opinies en opgaven. In deze werkstap is aan

de definitieve varianten voor nader onder-

35

zoek in het MER zijn vastgelegd.

elementen bevatten waarmee bij het ontwikkelen

Deze werkstappen en de tussentijdse

van varianten rekening kan worden gehouden.

resultaten zijn in de rest van deze paragraaf besproken.

In de Natuurvisie Deltawig [lit. 6] zijn mogelijkheden beschreven voor versterking van de

2.8.2 Inventarisatie (stap 2.1)

natuurwaarden in het deltagebied nabij Rotterdam. Het deelproject Deltawig omvat

Opgave Bij het ontwikkelen van de varianten dient

355 ha (waarvan 200 ha natuurontwikkeling / Nationaal Landschapspatroon en 155 ha

te worden geconcretiseerd op welke manier de

recreatiebos) te creëren op het centrale/zuidelijke

natuuren recreatiedoelstelling kan worden

deel van IJsselmonde en het zuidoostelijke deel

gerealiseerd. Deze doelstelling is neergelegd in

van Putten. Voor dit gebied zijn binnen het

het programma van eisen (zie paragraaf 2.2.1).

Groenakkoord [lit. 10] financiële afspraken

Het programma van eisen biedt op het niveau

gemaakt over de verwerving, inrichting en het

van de concrete inrichting van de mogelijke

beheer. Het project is een onderdeel van de

locaties nog veel ruimte. Er heeft daarom een

ontwikkeling van 1000 ha extra natuuren

nadere analyse van de resterende zoekgebie-

recreatiegebied in Rijnmond, een uitvloeisel

den plaatsgevonden. Daarbij gaat het om de

van het Beleidsconvenant ROM-project

potenties en aandachtspunten in het licht van

Rijnmond [lit. 126].

de leefbaarheidsdoelstellingen.

Voor het Deltawiggebied is een natuurvisie ontwikkeld, rekening houdend met lopende

Voorgaande studies Voorafgaand aan het opstellen van dit MER

projecten zoals landinrichting IJsselmonde, VINEX locatie Portland / Carnisselande, locatie-

is door vele betrokken partijen (overheden,

keuze AWZI Barendrecht. Het Deltawiggebied

belangengroepen) reeds veel aandacht besteed

heeft potenties om het areaal aan zoetwaterge-

aan de betreffende gebieden en de mogelijke

tijdenatuur uit te breiden en een duurzame

invulling van deze gebieden voor natuuren

instandhouding, herstel en ontwikkeling van

recreatie. Met name voor het gebied Midden-

samenhangende, natuurlijk functionerende

IJsselmonde is in een een groot aantal studies

zoetwatergetijdensystemen te verwezenlijken.

en beleidsplannen (ruimtelijk, groen, natuur)

Vanuit de natuur is aanbevolen om met de her-

reeds een duidelijke lijn voor de gewenste

inrichting een hoog ambitieniveau, namelijk

ontwikkelingsrichting van het gebied aanwezig.

‘realisatie van de Rotterdamse Biesbosch’ na te streven. Met name de zoetwatergetijdennatuur

De studies en visies bevatten derhalve veel

heeft bijzondere natuurwaarden terwijl de lig-

materiaal dat bij het ontwikkelen van de varianten

ging nabij de agglomeratie recreatief medege-

voor dit MER is gebruikt. De belangrijkste c.q.

bruik en educatie, in de directe woonomgeving,

meest relevante van deze studies zijn in deze

mogelijk maakt. Daardoor kan het Deltawigproject

paragraaf besproken. Naast onderstaand beschre-

een bijdrage leveren aan de kwaliteit van het

ven rapporten zijn studies en beleidsplannen

woon- en leefmilieu voor de inwoners van de

aanwezig die vanwege mogelijke ruimtelijke

stadsregio Rotterdam.

ontwikkelingen in het gebied (stedenbouw, infrastructuur, groenontwikkeling) zijn opgesteld.

36

In het rapport ‘750 hectare rust, ruimte en

Deze zijn niet specifiek gericht op de 750 ha

groen’ [lit.1] is door de ANWB, Vereniging

natuuren recreatiegebied, maar kunnen

Natuurmonumenten en Stichting Zuid-Hollands


Landschap een visie neergelegd over de mogelijke

-

inrichting van Midden-IJsselmonde voor natuur -

het gebied biedt voor het versterken van de

heid van natuur;

middengebied van IJsselmonde;

zonering: afnemende recreatieve intensiteit en toenemende natuurfunctie van de stad

-

het verbeteren en versterken van het netwerk van verbindingen.

(Rotterdam) naar de rivier (Oude Maas); •

rust, ruimte en bereikbaarheid zijn belangrijke

De gemeente Albrandswaard heeft in ‘Land-

kenmerken van de 750 ha natuuren

schapspark Albrandswaard, natuur aan de

recreatiegebied.

Oude Maas’ [lit.21] een visie neergelegd op de

In het rapport wordt onder andere gerefereerd

mogelijkheden voor het ontwikkelen van het

aan eerdere studies, die specifiek ingaan op de

gebied tussen Rhoon en de VINEX locatie wijk

mogelijkheden om op Midden-IJsselmonde

Portland / Carnisselande tot een natuuren

getijden te introduceren.

recreatiegebied. In de visie van Albrandswaard is sprake van een tweedeling in het gebied

inrichting, gericht op recreatief gebruik moeten

Binnen Bereik’ [lit. 27] opgesteld. De doelstel-

krijgen. In het zuidelijk deel zou een vermenging

ling van dit rapport was het in beeld brengen

van agrarische en groene functies moeten resul-

van concrete mogelijkheden voor de realisatie

teren in een grotere recreatieve aantrekkelijkheid.

van 750 ha nieuw groen. In dit rapport is per

De gemeente Albrandswaard geeft in de visie

regiopark een beschrijving opgenomen van

aan dat een versterking van de getijdeninvloed

karakteristieken en potenties, na een analyse

in het gebied gerealiseerd zou kunnen worden

en het beoordelen van autonome ontwikkelin-

door het verplaatsen van de buitendijkse golf-

gen is vertaald in een ‘opgave’ per locatie. Voor

baan (bijvoorbeeld naar het noordelijk deel van

de drie regioparken zijn de opgaven:

het gebied).

•

Stad aan de Groenblauwe Slinger; -

•

verbeteren van de verbinding met de

-

In het rapport Nieuw Rotterdams Peil [lit. 123]

stad (groene loper, overkluizing A4);

geeft het Wereld Natuur Fonds een visie op de

verbeteren kwaliteit verbindingszone

mogelijke ontwikkeling van het mondingsgebied

tussen Midden Delfland en het centrale

van Maas en Rijn. In het rapport wordt aangegeven

deel van de Groenblauwe Slinger;

dat het gehele mondingsgebied hoge potenties

verbeteren van het netwerk (kwalitatief en

heeft voor de ontwikkeling van (getijden)natuur,

kwantitatief) in de Groenblauwe Slinger;

waar natuurlijke processen (begrazing, getijden)

Stad aan de Rotte;

Landaanwinning

provincie Zuid-Holland het rapport ‘Buiten


noorden van de Essendijk- zou een parkachtige

Deelnota MER

gemeente Rotterdam in samenwerking met de

Deelnota MER

Midden-IJsselmonde. Het noordelijk deel -ten

Deelnota MER

In opdracht van het BOM is door de

weer een belangrijke rol spelen.

verbeteren van de verbinding van de Rotte

Het rapport ‘Stad en estuarium’ [lit.130] is in

met de stad, waaronder het Kralingse Bos;

het kader van het Project Mainportontwikkeling

transformeren van de Eendragtspolder

Rotterdam opgesteld met als doel een visie te

en de Tweemanspolder;

ontwikkelen ten behoeve van het ontwikkelen

Deel B

de Delta naar de stad brengen door de ontwikkeling van een getijdenpark in het

Deel A

-

versterken van de identiteit en herkenbaar-

Hoofdrapport

•

sen stad en Delta;

Samenvatting

natuurlijke dynamiek (getijden); •

realiseren van een goede verbinding tus-


gebruik maken van de mogelijkheden die

Stad aan de Delta;


•

en / of de Gouwe voor recreatievaart; •


en recreatie. Kernpunten in deze visie zijn:

verbinden van de Rotte met de Noord Aa

37

van varianten voor de leefbaarheidsimpuls

kend tot een zonering voor natuur en recreatie

voor de regio. Als zoekgebied is daarbij gekeken

(afnemende recreatieve functie naarmate de

naar het mondingsgebied van Rijn en Maas,

afstand tot de stad toeneemt),

globaal begrensd door de Biesbosch, Nieuwe

•

Waterweg en Grevelingen. De integrale visie

(dijkenpatroon, polderstructuur) wordt als

integreert de vijf onderscheiden thema’s estariumnatuur, ontwikkeling van een landschappelijk

de bestaande structuur van het gebied waardevol en te handhaven aangemerkt;

•

over het eventueel samengaan van de

raamwerk, versterken van het recreatieve aan-

natuuren recreatiefunctie met de agrari-

bod, duurzame zoetwatervoorziening en hoog-

sche functie (of eventuele andere functies,

waardige woonmilieus. In de integrale visie in

zoals wonen en werken) in één gebied

‘Stad en estuarium’ is veel ruimte gereserveerd

wordt verschillend gedacht;

voor estuariumnatuur. Op basis van de visie is

•

de mogelijke meerwaarde van de 750 ha

in ‘Stad en estuarium’ een aantal varianten

natuuren recreatiegebied voor de water-

(voor gebieden in IJsselmonde, in de Hoekse

huishouding en watervoorziening (kwaliteit

Waard en het gebied Goudswaard) globaal

en kwantiteit, waterberging, duurzaam

uitgewerkt. De globale uitwerking voor

waterbeheer) wordt als belangrijk ervaren.

IJsselmonde heeft betrekking op een gebied

In paragraaf 2.3 is een visie op natuuront-

dat deels in de Hoekse Waard ligt. Voor het

wikkeling binnen het project opgenomen. Deze

gedeelte in IJsselmonde is voor het gedeelte

visie heeft meegespeeld bij de verdere

ten zuiden van de Essendijk een ontwikkeling

uitwerking van de varianten.

tot getijdengebied geschetst, gecombineerd met ‘wonen in en aan het getij’.

2.8.3 Analyse en structuur (stap 2.2)

Conclusies naar aanleiding van voorgaande

Variabelen

studies De voorliggende studies hebben een sterke

recreatiegebied (natuuren recreatiefunctie, die

focus op het gebied Midden-IJsselmonde. Voor

beiden ook afzonderlijk worden genoemd als

de gebieden aan de noordzijde van Rotterdam

na te streven doelen) en de vraag wat bepalend

zijn diverse studies verricht, die -met uitzonde-

is voor de inrichting van het gebied is een drie-

ring van Buiten Binnen Bereik [lit. 27] - echter

tal, met elkaar samenhangende, variabelen

niet primair zijn gericht op het realiseren van

gehanteerd. Deze variabelen zijn deels geba-

de 750 ha natuuren recreatiegebied.

seerd op een analyse van de overeenkomsten

Met betrekking tot het gebied Midden-

en verschillen tussen de voorgaande studies;

IJsselmonde kan op basis van de voorliggende

door middel van deze variabelen kunnen de

studies het volgende worden geconcludeerd:

voorgaande studies in een structuur worden

•

het gebied heeft grote potenties voor natuur

gevat. De onderscheiden variabelen zijn:

en recreatie, die sterk samenhangen met de

•

•

•

verdeling natuur-recreatie: wat is (voor het

mogelijkheden om hier op de één of andere

betreffende onderdeel van een plangebied)

manier getijdenwerking te introduceren;

richtinggevend voor de inrichting: de

over het toelaten van natuurlijke dynamiek

natuurfunctie of de recreatiefunctie;

(getijden) in een groter of kleiner deel van

38

Gezien de functies van de 750 ha natuuren

•

mate van transformatie, beperkingen: in

Midden-IJsselmonde bestaan sterk uiteen-

hoeverre worden beperkingen gehanteerd

lopende opvattingen;

bij de mate van transformatie van het bestaan-

de ligging van het gebied leidt vanzelfspre-

de landschap (dijken-wegen-watergangen);


•

verdeling van de hectares. In tabel 2.7 is aangegeven welke keuzes er

Mate van transformatie De resterende zoekgebieden (Midden-

met betrekking tot deze variabelen zijn gemaakt.

IJsselmonde, Eendragtspolder, Schiezone,

Deze keuzes zijn onderstaand toegelicht.

Intermediaire zone) hebben in de huidige situatie

recreatiegebied een maximale transformatie

dynamiek daarin een hoofdrol) kunnen beperkin-

uit te voeren, waarbij weinig rekening wordt

gen worden ondervonden of ervaren voor recre-

gehouden met bestaande patronen en waardes.

atief medegebruik. De recreatieve doelgroep

Anderzijds kan er voor worden gekozen om

voor dergelijke natuur is beperkt. Anderzijds

bij het realiseren van de 750 ha natuuren

komen in gebieden die een meer recreatieve

recreatiegebied zoveel mogelijk aan te sluiten

functie hebben, als gevolg van inrichting, beheer

bij bestaande patronen en waardes. In

en gebruik (verstoring), natuurlijke processen

beperkte vorm zou het inrichten ten behoeve

minder tot hun recht, waardoor meer op

van natuur en recreatie kunnen bestaan uit

recreatie gerichte gebieden voor wat betreft

het accentueren en complementeren van

hun ecologische functie minder hoog worden

bestaande natuuren recreatiestructuren in

gewaardeerd. De manier waarop (delen van

het bestaande agrarische landschap.

het) gebied worden ingericht en beheerd heeft

Voor de gebieden Midden-IJsselmonde en

daardoor invloed op de mate waarin de natuur-

Eendragtspolder is een voor de hand liggende

respectievelijk recreatiedoelstellingen worden

keuze om bij de transformatie naar een natuur-

gehaald. Door hierin te variëren kan worden

en recreatiegebied zo mogelijk aan te sluiten bij

gezocht naar een optimum, waarin door een

het bestaande landschapspatroon (dijken,

goede mix maximaal wordt bijgedragen aan de

polderstructuur, watergangen). Vanuit de

verbetering van de leefbaarheid.

natuuren recreatiedoelstelling lijkt er immers

Ten behoeve van het ontwikkelen van

geen meerwaarde te bestaan in het opheffen

varianten is er voor gekozen om bij de inrichting

van de bestaande landschappelijke structuren;

van het gebied niet uitsluitend naar de uitersten

als gevolg van de functieverandering zullen

te gaan, maar er voor te zorgen dat binnen de

uiteraard wel veranderingen optreden.

750 ha natuuren recreatiegebied zowel deel-

Deel B

deze inrichting speelt de waterhuishouding en de

Deel A

om bij het realiseren van de 750 ha natuuren

Hoofdrapport

functie is. In principe bestaat de mogelijkheid

sen gerichte inrichting en beheer (‘wildernis’; bij

Samenvatting

sterk of zelfs uitsluitend op de natuurlijke proces-


recreatief medegebruik reeds een belangrijke

Landaanwinning

van de ecologische functie. In gebieden met een


troon en wordt gesteld dat in de huidige situatie


zowel melding gemaakt van de recreatieve als

Deelnota MER

waarde toegekend aan het dijken- en polderpa-

Deelnota MER

Midden-IJsselmonde bijvoorbeeld wordt veel

In de doelstellingen van het project wordt

Deelnota MER

Verdeling natuur-recreatie


een bepaalde waarde en functie. Voor het gebied

Een specifiek punt ten aanzien van de mate

gebieden ontstaan met een accent recreatie als

van transformatie is het toelaten van getijden-

deelgebieden met een accent natuur. Varianten

werking. In de meest maximale transformatie

met uitsluitend 750 ha ‘wildernis’ of varianten

zou in Midden-IJsselmonde het gehele gebied

met alleen 750 ha ‘attractiepark’ zijn derhalve

kunnen worden omgezet in een getijdengebied

niet onderzocht.

door het (gedeeltelijk) verwijderen van de dijken; in een beperktere vorm kan getijdenwerking worden toegelaten in een deel van het gebied.

39

variabele

speelruimte

keuze ten behoeve van de varianten

natuur of recreatie

uitersten: •

wildernis;

•

attractiepark.

•

extremen niet uitwerken (wildernis te wild, attractiepark te kermisachtig);

•

streven naar integratie natuur en recreatiefunctie ;

mate van transformatie

begrenzing en verdeling

uitersten: •

accentueren en completeren;

•

volledige transformatie.

uitersten: • •

•

accentverschillen.

•

rekening houden met bestaande structuren;

•

geen maximale transformatie.

•

tenminste één groot

robuust, aaneengesloten

aaneengesloten gebied

in één gebied;

(minimaal 500 ha);

versnipperen.

•

geen ‘snippervariant’;

•

verdelen overige hectares over verschillende gebieden mogelijk.

Tabel 2.7

Overzicht van variabelen, speelruimte en keuzes variantontwikkeling

Verdeling

en de manier waarop de bouwstenen kunnen

In het programma van eisen voor de 750 ha

worden verdeeld. De localisering van de

natuuren recreatiegebied is opgenomen dat

bouwstenen binnen de plangebieden is sterk

het moet gaan om een ‘robuust’ gebied. Ten

afhankelijk van de potenties en de ligging van

behoeve van het afbakenen van de zoekruimte

het betreffende gebied. Ook het uiteindelijk

is als criterium gehanteerd dat tenminste één

beeld van een bouwsteen is afhankelijk van de

aangesloten gebied van 500 à 600 ha moet

plaats. Dit geldt met name voor de bouwsteen

worden ingericht. Binnen de resterende zoek-

natuur, waar het beeld sterk wordt bepaald

ruimte -gezamenlijk groter dan 750 ha- bestaan

door natuurlijke processen op de abiotische

echter nog diverse mogelijkheden om de

uitgangssituatie.

hectares te situeren.

Bij de afbakening van bouwstenen is (met uitzondering van de agrarische functie in één

Aanduiden bouwstenen De onderscheiden variabelen en de keuzes

40

van de bouwstenen) geen rekening gehouden met andere functies dan natuur en recreatie;

die ten aanzien daarvan zijn gemaakt kunnen

tevens is rekening gehouden met water als een

ten behoeve van het ontwikkelen van varianten

belangrijke drager voor de inrichting. Eventuele

concreet worden gemaakt in de vorm van bouw-

andere nieuwe functies, zoals wonen of werken,

stenen. Door deze bouwstenen ruimtelijk te ver-

zijn immers niet in het programma van eisen

delen over de beschikbare zoekruimte ontstaan

opgenomen. Natuur en recreatie zijn als aanlei-

de varianten. De keuzes ten aanzien van de

ding voor inrichting en ruimtegebruik bij uitstek

variabelen zijn bepalend voor de inhoud van de

geschikt voor verweving, met wisselende

bouwstenen (typering, inrichtingsmaatregelen)

accenten op een van beide functies. Met de


bouwstenen wordt invulling gegeven aan de

structuren (figuur 2.8).

•

intensieve recreatie;

•

verbindingszone (recreatie, natuur);

•

accentueren en complementeren agrarisch

Landaanwinning 750 ha natuuren recreatiegebied


Deelnota MER Deelnota MER

Deelnota MER


landschap.

Deel B

extensieve recreatie;

Deel A

natuur;

•

Hoofdrapport

•

met daarin bestaande natuuren recreatie-

Samenvatting

zonering tussen stad en groene buitenruimte


De volgende bouwstenen zijn onderscheiden:

Figuur 2.8 Zonering tussen stad en groene buitenruimte als basis voor bouwstenen

41

bouwsteen recreatie intensief

recreatie extensief

natuur

typering en

stadspark recre-

(stads)bos, rust

groot, aanneengesloten gebied

functie

atieve functie

recreatieve en

waar natuurlijke processen

primair en

natuurfunctie meer

(beeld)bepalend zijn, water als

overheersend

in evenwicht

sturend element, getijdennatuur of natuur zonder getijden; natuurfunctie primair

beeld

cultuurlijk, inten-

meer natuurlijk

natte natuur, getijdengebied of

sief, park met

open bos- en park-

mozaïeklandschap (afwisseling

afwisseling van

landschap

van open delen, struwelen en

bomen en bos,

bossen, laagste delen met open

gras

water) beeld wordt bepaald door natuurlijke processen op de abiotische onderlegger

referentiebeeld

Amsterdamse Bos

Spaarnwoude

Biesbosch (met getijden)

Twiske

Oostvaardersplassen (zonder getijden)

voorzieningen

gericht op intensief

gericht op extensief

beperkt en gericht op extensief

‘stadspark’gebruik:

gebruik, genieten

medegebruik/kennis nemen

sportvelden,picknick-

van rust en groen:

van natuur: informatieborden,

plekken, trap- en

ondersteuning

uitkijkplaatsen,wandel-/

ligvelden, banken,

wandelen fiets-

natuurroutes

‘sturen’ van de

routes, ‘begeleiden’

recreant

van de recreant

inrichtings-

transformatie van

transformatie

aanpassen waterhuishouding

maatregelen

gebied tot park-

met behulp van

tot gewenste peil voor natuur-

achtige inrichting,

beperkte ingrepen,

waarden, eventueel grond-

attractiepunten en

‘aankleden’ van het

verzet t.b.v. gradiënten en

voorzieningen voor

bestaande

open water

dagjesbezoek

landschap

(picknick, etc) beheer

intensief beheer

interne ontsluiting ontsloten door

deels intensief

natuurlijke processen

beheer, deels

(begrazing, getijdenwerking)

extensiever

op landschapsniveau, alleen

beheer

ingrijpen op processen

ontsloten door

extensief ontsloten (wandel-

fietsen wandel-

fietsen wandel-

paden), toegangelijk voor

paden, skateroutes,

paden, ruiterpaden

wandelaars

etc.

Tabel 2.8 Typering en beschrijving van de bouwstenen

42


bouwsteen

voorzieningen buiten het

parkeren in gebied

gebied

aanwezig watersysteem

beperkte functie

beperkte functie

bergingsfunctie voor water

voor watersysteem

voor watersysteem

mogelijk grondwaterstanden

grondwaterstand

grondwaterstand

hoog

afstemmen op

afstemmen op

recreatieve functie

recreatieve functie

mogelijke

woonfunctie lokaal

woonfunctie lokaal

woonfunctie niet te continueren

combinaties

te handhaven, geen

te handhaven, geen

wegens waterhuishouding en

met andere

uitbreiding

uitbreiding

beheer

functies

Tabel 2.8 Typering en beschrijving van de bouwstenen

Beschrijving bouwstenen De typering en eigenschappen van de drie

bijvoorbeeld door aanvullingen op groenelementen en -structuren, versterken van

(naar omvang) belangrijkste bouwstenen zijn

langzaamverkeerroutes (aanleg fiets-, wandel-

beschreven in tabel 2.8.

en ruiterpaden), aanpak van barrières (tunnels, viaducten) e.d. Deze bouwsteen is bij de verdere

Naast deze bouwstenen is gewerkt met een bouwsteen ‘verbindingszone’. Deze bouwsteen

uitwerking van de varianten in zeer beperkte mate toegepast.

is gericht op het geven van een kwaliteitsimpuls voor recreatieve routes en ecologische verbin-

in een variant altijd zowel natuur- of recreatiebouwstenen worden opgenomen;

•

bij de begrenzing van de bouwstenen

omgeving, rustpunten, aanpak van barrières

rekening wordt gehouden met bestaande

(van bestaande en toekomstige infrastructuur)

landschappelijke patronen (zoals dijken- of

door middel van tunnels of viaducten e.d. voor-

wegenpatroon, kreken en watergangen);

zover er plaatsen zijn waar dit relevant is.

•

de bouwsteen ‘accentueren en completeren’ uitsluitend aanvullend op een robuust

Verder is een bouwsteen ‘accentueren en

areaal kan worden toegepast.

completeren agrarisch landschap’ bekeken. Deze bouwsteen is er op gericht om in gebie-

Ten aanzien van de uitwerking van de

den waar een agrarische functie samengaat

bouwsteen ‘natuur’ in de vorm van ‘getijden’ is

met recreatief gebruik (zoals bijvoorbeeld in

er voor gekozen deze in Midden-IJsselmonde te

Midden-IJsselmonde in de huidige situatie) de

begrenzen bij de leidingenstraat; getijdengebied

recreatieve functie te ondersteunen. Dit kan

kan dan worden gerealiseerd aan de oost- of

Landaanwinning

•

ter plaatse. Het gaat om versterken van de groene


afhankelijk van de plaats en de bestaande situatie

Deelnota MER

impliceren dat:

Deelnota MER

De keuzes ten aanzien van de variabelen

dingen. De inhoud van de bouwsteen is sterk

aankleding, bieden van een aantrekkelijke (fiets)-

Deel B

voorzieningen voor

Deel A

ontsluiting

Hoofdrapport

randen van gebied bereikbaar,

Samenvatting

goed bereikbaar,


externe


natuur


recreatie extensief

Deelnota MER

recreatie intensief

43

westzijde van de leidingenstraat (of beide). Voor

situeren. In het brondocument tussentijdse

deze uitwerking is de randvoorwaarde veilig-

varianten zijn deze mogelijkheden beschreven

heid tegen overstromingen (primaire kering op

en is een globale beoordeling uitgevoerd van

wettelijk veiligheidsniveau) van belang. Met

de mogelijke bijdrage van de varianten aan de

betrekking tot de bouwsteen ‘verbindingszone’

leefbaarheidsdoelstellingen. Hierbij zijn de cri-

is voor het gebied Midden-IJsselmonde

teria uit de richtlijnen gebruikt. Op grond van

geconstateerd dat deze een essentieel onder-

de beoordeling van de zogenaamde tussentijd-

deel vormt van de mogelijke kwaliteit van het

se varianten zijn enkele conclusies getrokken.

gebied; maatregelen om de bereikbaarheid vanuit de stad en het opheffen van de barrière-

Er is geconcludeerd dat het inzetten van een

werking van de A15 en de spoorlijn te bewerk-

groot deel van de hectares in de Eendragtspolder

stelligen zijn onontbeerlijk en derhalve bij de

niet als een realistische variant kan worden

varianten voor Midden-IJsselmonde altijd

beschouwd. In de Eendragtspolder kunnen

opgenomen.

gezien de bijzondere abiotische omstandigheden (gradiënten in hoogteligging, gradiënten in

De combinatie van bouwstenen en land-

bodemopbouw, bijzondere bodemtypes zoals

schappelijke structuren biedt in principe een

katteklei) bijzondere en waardevolle natuur-

groot aantal mogelijkheden om invulling te

waarden worden gerealiseerd. Met betrekking tot

geven aan de varianten. Hierbij dient rekening

de recreatieve doelstellingen ligt de Eendragtspolder

te worden gehouden met een logische zonering

echter minder gunstig ten opzichte van de gebie-

en situering voor de natuuren recreatiebouw-

den met de grootste leefbaarheidsproblemen

stenen (aansluiten bij bestaande ecologische en

(gekoppeld aan economische activiteiten) dan de

recreatieve structuren, bereikbaarheid, ontslui-

locatie Midden-IJsselmonde. De Eendragtspolder

tingsmogelijkheden).

ligt bij een gebied waar reeds belangrijke recreatieve voorzieningen aanwezig zijn (Rottemeren).

De nadere invulling van de bouwstenen (welke inrichtings- en beheermaatregelen moeten

Met betrekking tot de locatie Midden-

worden getroffen) is afhankelijk van de plaats

IJsselmonde is geconcludeerd dat de bijdrage

van de bouwsteen; bij de nadere invulling spelen

aan de leefbaarheid in beeld kan worden gebracht

ook de lokale abiotische omstandigheden (water-

door middel van een klein aantal varianten.

huishouding, bodemsamenstelling en de daarmee

De bouwstenen kunnen daarbij in het gebied

samenhangende potenties voor natuurwaarden)

worden gesitueerd met gebruikmaking van

een rol. Dit betekent bijvoorbeeld dat de bouw-

het bestaande dijkenpatroon als basis. Als

steen ‘natuur’ voor een deelgebied in Midden-

begrenzingen worden gehanteerd de Essendijk

IJsselmonde een andere invulling krijgt dan de

(grens tussen bouwstenen natuur en recreatie)

bouwsteen natuur in de Eendragtspolder; ook de

en de leidingenstraat door de Molenpolder/

resulterende natuurwaarden zullen daardoor

Portlandpolder (grens tussen natte natuur met

voor deze gebieden sterk verschillen.

mogelijkheid getijden en natte natuur zonder mogelijkheid getijden). Voor de gedeelde

2.8.4 Onderzoek van mogelijkheden (stap 2.3)

impuls is de situering van de beschikbare hectares binnen de locatie Midden-IJsselmonde

Binnen de begrenzing van de plangebieden

44

een belangrijk element in de keuze. Deze situe-

zijn diverse mogelijkheden aanwezig om de

ring is immers in belangrijke mate bepalend

bouwstenen, in wisselende oppervlaktes, te

voor de ruimtelijke ontwikkelingen.


2.8.5 Vastleggen varianten (stap 2.4)

transformeren deel van Midden-IJsselmonde; het gebied ten zuiden van de Essendijk en ten

Varianten

oosten van de leidingenstraat blijft agrarisch

Het zoekproces naar relevante en realistide varianten zoals weergegeven in tabel 2.9 en

noordelijk deel van Midden-IJsselmonde

verder beschreven in hoofdstuk 3. Bij het vast-

enige ruimte beschikbaar blijft voor een

stellen van de varianten is gebruik gemaakt van

voortzetting van agrarisch grondgebruik en /

de informatie uit voorgaande plannen en stu-

of voor toekomstige transformatie naar een

dies, de inzichten die zijn verworven aan de

andere functie. het gebied ten zuiden van de

hand van de tussentijdse modellen en het over-

Essendijk en ten oosten van de leidingen-

leg dat daarover met betrokkenen is gevoerd.

straat blijft agrarisch gebied. Het overige

Deel B

variant III: gedeelde impuls, waarbij in het

Deel A

•


sche varianten heeft uiteindelijk geresulteerd in

gebied.

Voor alle varianten zijn voor het gedeelte

hectares geconcentreerd ingezet in Midden-

ten zuiden van de Essendijk en ten westen van

IJsselmonde, waarbij tevens een goede ver-

de leidingenstraat twee subvarianten (wel of

binding met de stad wordt gemaakt. In het

geen getijden) onderzocht;

gebied ten zuiden van de Essendijk wordt straaat als het oostelijk deel primair inge-

heden aanwezig voor de inzet van de hectares

richt voor de natuurfunctie.

in de noordrand van Rotterdam. Deze mogelijk-

variant II: gedeelde impuls, waarbij de inzet

heden zijn:

voor Midden-IJsselmonde (circa 600 ha) is

a: inzet van circa 150 ha in de gebieden

geconcentreerd in het noordelijk deel en in

Schiezone en Intermediaire zone;

het gedeelte ten westen van de leidingenstraat; de leidingenstraat is ten zuiden van

b: inzet van circa 150 ha in het westelijk deel van de Eendragtspolder.

Deelnota MER


de Essendijk als grens gehanteerd voor het te

Deelnota MER

•

Voor de varianten II en III zijn twee mogelijk-

Deelnota MER

zowel het westelijk deel van de leidingen-

Hoofdrapport

recreatieve functie.

variant I: hierbij worden alle beschikbare

Samenvatting

De varianten zijn:


•


deel van Midden-IJsselmonde krijgt een

Figuur 2.9 Overzicht varianten

45

hoofdvariant

geconcentreerde impuls

gedeelde impuls

MiddenIJsselmonde

I

II

Noordflank

III

a

b

a

b

getijden ja/nee

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

codering

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

≈

met getijden

a

Schiezone en Intermediaire zone

≠

geen getijden

b

Eendragtspolder

Tabel 2.9

Overzicht gebruikte coderingen voor de (sub)varianten

Samen met de variatiemogelijkheden voor

De opzet van de varianten verschaft de

getijden ontstaan derhalve in totaal 10

informatie mogelijkheid over de volgende keuzes:

(sub)varianten (zie figuur 2.9 en tabel 2.9).

•

de verdeling van 750 ha natuuren recreatiegebied: wordt ingezet op een

In alle varianten is een robuuste invulling

‘geconcentreerde impuls’ waarbij 750 ha

van een groter of kleiner deel van Midden-

als één aaneengesloten gebied worden

IJsselmonde voorzien; in alle varianten wordt

gerealiseerd, of wordt een beperkte mate

derhalve ook rekening gehouden met het ophef-

van opdelen gehanteerd (‘gedeelde impuls’);

fen van de barrièrewerking van de A15 en de

dit wordt inzichtelijke gemaakt uit de verge-

Betuwelijn door middel van een overkluizing.

lijking van variant I met de varianten II en III; •

In het MER worden de varianten vergeleken

bij de gedeelde impuls, de situering van circa 600 ha natuuren recreatiegebied

met de autonome ontwikkeling (‘referentiesitu-

binnen het plangebied Midden-IJsselmonde;

atie’). Deze is voor de beschouwde plangebie-

dit wordt inzichtelijk uit de vergelijking van

den beschreven in hoofdstuk 4.

de varianten II en III; •

2.9

Te maken keuzes

bij de gedeelde impuls, de keuze voor het situeren van circa 150 ha in de Noordflank van Rotterdam; hierbij gaat het om de keuze

Het kabinet wil in de PKB+ een beslissing nemen over de locatie en de inrichting van 750 ha natuuren recreatiegebied. Op basis van de bovenstaande uitwerking van de mogelijke manieren voor de invulling van 750 ha natuuren recreatiegebied kan de beslissing over locatie en inrichting worden gesplitst in keuzes voor verschillende elementen.

46

tussen de subvarianten a en b; •

het al dan niet toelaten van getijdenwerking in Midden-IJsselmonde.

Landaanwinning

Natte natuur: zonder getijdenwerking


b

Figuur 2.10 Sfeerbeelden bouwstenen

47


Deelnota MER

Natte natuur: met getijdenwerking

Deelnota MER

a

Deelnota MER

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B



48

c

Intensieve recreatie

d

Extensieve recreatie

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER


49


Deelnota MER

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B



3 Beschrijving varianten

en goed bereikbaar natuuren recreatiegebied. Circa 50 ha worden gebruikt voor het versterken van de verbinding met de stad voor recreanten en voor een verbinding met het groen in de stad. 3.1

Inleiding

De situering van de bouwstenen is gebaseerd op de zonering tussen stad en het groene buiten-

In dit hoofdstuk is een beschrijving opgenomen

gebied (figuur 3.1). Intensieve recreatie wordt gesi-

van de varianten die in het MER zijn onderzocht.

tueerd in het noordelijk deel, dicht bij Rotterdam

Het hoofdstuk is ingedeeld naar de hoofdindeling

en ontsluitingsroutes. Het zuidelijke deel krijgt een

geconcentreerde impuls of gedeelde impuls.

primaire natuurfunctie (bouwsteen natuur) aan-

In paragraaf 3.2 komt variant I, geconcentreerde

sluitend op de bestaande buitendijkse natuur-

impuls, aan de orde. In deze paragraaf is tevens

gebieden. Voor het gedeelte ten westen van de

aandacht besteed aan de mogelijk invulling van

leidingenstraat zijn twee subvarianten onder-

getijdennatuur in Midden-IJsselmonde (para-

zocht, namelijk wel of geen getijden. De inrich-

graaf 3.2.3) en is de overkluizing (paragraaf 3.2.2)

ting is weergegeven in figuur 3.2a.

beschreven. Aard en omvang van de inrichtingsactiviteiten In paragraaf 3.3 is ingegaan op de gedeelde

Het gedeelte ten noorden van de Essendijk

impuls voor de leefbaarheid. Daarbij is voor de

wordt omgevormd van een voornamelijk

locatie Midden-IJsselmonde met name gekeken

agrarisch gebied tot een natuuren recreatie-

naar de situering van de beschikbare hectares.

gebied. De inrichtingsactiviteiten bestaan uit

Verder is de uitwerking voor de locaties in de Noordflank van Rotterdam beschreven (3.3.2).

het aanleggen van recreatieve en groenzieningen, aanplant van bomen en struiken, aanleggen van infrastructuur en voorzieningen.

In dit hoofdstuk wordt de informatie gegeven zoals gevraagd in de richtlijnen.

In het gedeelte ten zuiden van de Essendijk wordt het landbouwgebied omgevormd tot natuurgebied. De omvang van de ingreep is

3.2 Variant I: geconcentreerde impuls

afhankelijk van het gewenste beeld. Voor de subvariant getijdennatuur kan een omvangrijke aan-

3.2.1 Invulling Midden-IJsselmonde

voer van grond wenselijk zijn. Voor de subvariant zonder getijden is enig grondverzet wenselijk om

Beschrijving op hoofdlijnen De impuls aan de leefbaarheid krijgt in deze

hoogteverschillen en (kleine oppervlaktes) open water te creëren.

variant gestalte door de transformatie van de gehele locatie (oppervlak: circa 700 ha) MiddenIJsselmonde tot een aantrekkelijk, aansprekend

50

Recreatief programma Het recreatief programma kent een intensieve

dergelijke met bijpassende eenvoudiger voor-

gaat in het gebied ten zuiden van de Essendijk,

zieningen. Gedacht wordt aan wandelpaden,

waar extensief medegebruik van natte natuur

fietsen ruiterpaden, trapveldjes en picknick-

mogelijk wordt gemaakt.

plaatsen. De groene omgeving wordt ingericht

Intensieve recreatieve opvang en voorzienin-

als park, bos, weiden, en waterpartijen.

gen zijn gesitueerd in het noordelijke deel van

Recreatief medegebruik van het primair

Polder het Buitenland van Rhoon. Hier kunnen

voor natuur ingerichte gedeelte ten zuiden van

uiteenlopende sportieve activiteiten worden

de Essendijk is mogelijk langs de randen en via

ontwikkeld op daarvoor ingerichte voorzienin-

een extensieve wandelpadenstructuur, en bestaat

gen zoals sportvelden, skeelerbanen en derge-

uit extensieve vormen van recreatie zoals

lijke. In een schil om de voorzieningen heen in

wandelen en natuurgerichte activiteiten, zoals

zuidelijke richting vindt een verschuiving plaats

het bezoek aan een vogelkijkhut of deelnemen

van intensief recreatief gebruik naar meer

aan excursies.

bouwsteen extensieve recreatie bouwsteen natuur NATUUR

Landaanwinning

RECREATIE


bouwsteen intensieve recreatie

Deelnota MER

groene verbinding

Deelnota MER

infrabundel A15 en Betuwelijn

Deelnota MER

Rotterdam

Deel B

een passende aankleding, dat geleidelijk over-

Deel A

sportief over in recreatief wandelen, fietsen en

Hoofdrapport

omgeving. Het recreatief gebruik gaat van

voorzieningen en gebruiksmogelijkheden in

Samenvatting

nenten vormen een samenhangend geheel van


recreatief medegebruik in een groener wordende


en een extensieve component. Beide compo-


Hoofdstuk 3 Beschrijving varianten

grienden langs de Oude Maas Figuur 3.1 Principe van de inrichting van het plangebied Midden-IJsselmonde

51

Figuur 3.2 Inrichtingsschets variant I (Midden-IJsselmonde)

Natuurdoeltypen De inrichting van het zuidelijk deel van het

52

krijgt ook een primaire natuurfunctie maar daar wordt geen getijdenwerking toegelaten. Variant I

plangebied, ten zuiden van de Essendijk, is

heeft de grootste oppervlakte aan gebied met

gericht op het realiseren van een hoge mate

een primaire natuurfunctie omdat het gebied

van natuurlijkheid en op het maximaal tot

zowel ten oosten als ten westen van de leidin-

uiting laten komen van de hoge potenties van

genstraat ligt (de leidingenstraat zelf uitgezon-

het gebied voor natuurwaarden. De natuur-

derd). De te verwachten natuurdoeltypen zijn

waarden worden sterk bepaald door het al dan

beschreven in paragraaf 2.3. en paragraaf 3.2.3.

niet toelaten van getijden. Voor het gedeelte ten

Het landschapsbeeld in het natuurgebied wordt

westen van de leidingenstraat zijn twee subva-

gestuurd door natuurlijke processen. Het beheer

rianten onderzocht, wel of geen getijden. Het

richt zich alleen op deze processen (begrazing,

gedeelte ten oosten van de leidingenstraat

getijdeninvloed, waterpeil).


ligt de barrière van de A15 en Betuwelijn, die

zienlijk ‘losser’ worden gemaakt: hogere grond-

moet worden gepasseerd. Voor langzaamver-

waterstanden zijn mogelijk, toenamen van de

keer wordt gebruik gemaakt van bestaande

fluctuatie van grondwaterstanden en mogelijk

wegen en fietsverbindingen. Autoverkeer kan

periodieke gedeeltelijke inundatie worden geac-

het gebied benaderen via de toekomstige

cepteerd. Hierdoor kan het gebied een functie

Rhoonsebaan. Het exacte tracé voor deze weg

gaan vervullen in het kader van het duurzaam

ligt nog niet vast; duidelijk is wel dat deze weg

waterbeheer. De waterhuishouding van het gebied ten

telijk) en de wegenstructuur ten noorden van

noorden van de Essendijk wordt minder

Barendrecht en de VINEX locatie Portland /

ingrijpend aangepakt. De gewenste recreatieve

Carnisselande.

functies maken, met name in het intensieve

De interne ontsluiting van het gebied is pri-

gedeelte, beheer van peilen noodzakelijk.

mair gericht op de gebruikers van het gebied (fietsers en wandelaars).

3.2.2 Verbinding met Rotterdam

De overkluizing van de A15 en de Betuwelijn De bestaande en eventueel te handhaven

Over de A15 en de Betuwespoorlijn wordt als onderdeel van de varianten een verbin-

functies in en rond het gebied (wonen, golf-

dingszone gecreëerd ten behoeve van recreatie

baan) blijven bereikbaar voor autoverkeer. De

en ecologie. Deze verbindingszone wordt moge-

ontsluitingsweg voor de golfbaan wordt ver-

lijk gemaakt door een overkluizing van de A15

plaatst naar de zone langs de leidingenstraat.

en Betuwelijn. Deze wordt over een breedte van

Deelnota MER

is een belangrijk onderdeel van de ontsluiting.

circa 430 meter (oost-west) over de A15 aange-

lijn wordt in de overkluizing opgenomen (zie

ving. Aan de zuidzijde sluiten de geplande

ook bijlage C). Een overkluizing op deze plaats

natuurfuncties aan bij de bestaande buitendijk-

is ook opgenomen in de Trajectnota/MER voor

se gebieden (Rhoonse en Carnisse grienden,

de A15. Bij de overkluizing zijn kanttekeningen

Klein Profijt). Aan de noordzijde van het plange-

geplaatst vanwege de strijdigheid van deze

bied wordt aangesloten op de groenstructuur

ontwikkeling met de veiligheid voor de wegge-

van Rotterdam-zuid (Zuidelijk Randpark) en

bruikers van de A15 in relatie tot het transport

Portland-Carnisselande (Koedoodzone, groene

van gevaarlijke stoffen. De A15 is een route

buffer langs A15). De overkluizing over de A15

waarover veel van dergelijke stoffen worden

en de Betuwelijn speelt een belangrijke rol in

vervoerd. In bijlage C wordt hierop nader inge-

de aansluiting tussen de groene structuren zui-

gaan.

delijk en noordelijk van de infrastructuurbundel.

Landaanwinning

een goede aansluiting op functies in de omge-


van de A15 wordt opgenomen. Ook de Betuwe-

Deelnota MER

De zonering in het gebied is gebaseerd op

legd, waarbij tevens de voorziene verbreding

Deelnota MER

Aansluiting op andere functies in de omgeving

Wezenlijke elementen in de overkluizing zijn, Waterhuishouding In de huidige situatie is de waterhuishouding in het plangebied vooral gericht op de


aansluiting geeft op de Groene Kruisweg (wes-

Deel A

zuidelijk van de Essendijk) het peilbeheer aan-

Hoofdrapport

Rotterdam. Tussen het plangebied en Rotterdam

Samenvatting

primaire natuurfunctie krijgt (bouwsteen ‘natuur’,

Deel B

ting van het gebied kan in het gedeelte dat een

het natuuren recreatiegebied is afkomstig uit


Een belangrijk deel van de gebruikers van

agrarische functies. Als onderdeel van de inrich-


Ontsluiting

naast de inrichting van het element zelf, de aansluitingen in zuidelijke richting op het plangebied Midden-IJsselmonde en in noordelijke

53

richting op het zuidelijk randpark en de verbinding naar het Zuiderpark. Met name de noorde-

3.2.3 Subvarianten natte natuur en getijdengebied

lijke aansluiting verdient aandacht vanwege de beperkt beschikbare ruimte.

In alle varianten wordt het gebied ten zuiden van de Essendijk en westelijk van de leidingen-

De inrichting van de verbindingszone bestaat

straat ingericht als nat natuurgebied. Er is in

uit een lint van aaneengesloten elementen met

het MER gekeken naar twee mogelijke inrichtin-

een groen karakter, waarbij de ecologische func-

gen voor dit gebied: één waarbij het gedeelte

tie gecombineerd wordt met een recreatieve

ten westen van de leidingenstraat wordt inge-

gebruiksfunctie en met zowel langzaam verkeer

richt als getijdengebied, en één waarbij het

als openbaar vervoer. De overkluizing biedt

gebied wordt ingericht als nat natuurgebied

daarnaast ruimte aan andere voorzieningen.

zonder getijdenwerking.

Binnen de beschikbare breedte moet dus een

In deze paragraaf worden de begeleid

aantal functies, waaronder ecologie, naast

natuurlijke eenheden die de belangrijkste bij-

elkaar worden gesitueerd en waar mogelijk

drage aan de natuurwaarden zullen leveren,

gebundeld. Watergebonden natuur zal buiten

beschreven [lit. 2].

de overkluizing onder de bestaande en nieuwe infrastructuur worden verbonden. De overkluizing, als onderdeel van de verbindingszone, wordt ingericht als een kwalitatief

Situering en inrichting In de subvariant getijdengebied worden

hoogwaardige en gevarieerde gebruiksruimte

enkele polders in Midden-IJsselmonde, te weten

waarbij groene elementen tezamen zorgdragen

de Zegenpolder, Portlandpolder en Molenpolder

voor de ecologische verbindingsfunctie. Het

westelijk van de leidingenstraat, in open verbin-

groen bestaat uit een afwisseling van open

ding met de Oude Maas gesteld. Over een lengte

ruimten (grasvelden) en meer besloten ruimten

van circa 200 m moet daartoe de bestaande

met opgaande begroeiing.

primaire waterkering worden verwijderd.

De verbindingen tussen Midden-IJsselmonde

In de bijlage B Getijdengebied is een aantal

in het zuiden (nieuw) en het Zuiderpark in het

technische aspecten die samenhangen met het

noorden (bestaand) bestaan uit een bundeling

introduceren van getijdenwerking in Midden-

van langgerekte, doorlopende voorzieningen

IJsselmonde beschreven. Op basis hiervan is

zoals recreatieve routes voor langzaam verkeer

een ‘werkmodel’ geformuleerd, dat is gehan-

in combinatie met brede ecologisch beheerde

teerd als onderdeel van de betreffende varian-

bermen, houtsingels en water met natuurvrien-

ten die in dit MER worden onderzocht. Met het

delijke oevers. Deze voorzieningen kunnen voor

formuleren van dit model is derhalve nog geen

een deel worden gekoppeld aan bestaande

keuze gemaakt, maar is het mogelijke getijden-

infrastructuur door inrichting van te verwerven

gebied hanteerbaar gemaakt ten behoeve van

gronden. Met het oog op de gewenste verbin-

de effectbeschrijving (zie tekstkader ‘Werkmodel

ding naar het Zuiderpark, moet de ecologische

getijdengebied’ en figuur 3.3).

verbinding op de overkluizing aan de oostkant worden geconcentreerd. Kleinschalige gebruiksfuncties als bijvoorbeeld tennisbanen of een wandelpark maken deel uit van de inrichting.

54

Subvariant getijdengebied

Werkmodel getijdengebied

•

het (toekomstige) getijdengebied wordt

De inhoud van het werkmodel getijden is

betreft samenstelling (fysische karakteristie-

gebaseerd op het uitgangspunt, dat de ingreep

ken, milieuhygienische samenstelling) past

op korte termijn zou moeten leiden tot een

bij gebiedseigen bodemsamenstelling; door

ecologisch en recreatief waardevol gebied. Het

middel van het aanbrengen van de grond

werkmodel getijden ziet er als volgt uit (zie ook

kan een initieel patroon van hogere en lage-

bijlage B):

re delen worden gerealiseerd;

•

Zegenpolder lopen te verplaatsen; deze

een lengte van circa 200 m verwijderd; hier-

leidingen worden door de ingreep zelf welis-

door ontstaat een in- en uitstroomopening

waar niet aangetast maar komen mogelijk

die de Zegenpolder via de Rhoonse grienden

als gevolg van de ontpoldering te ver buiten

en Klein Profijt verbindt met de Oude Maas;

bereik van de beheerders van de leidingen.

de bestaande secundaire kering (Essendijk) Een beeld van dit werkmodel wordt gege-

niveau (1:4.000); dit impliceert het verwijde-

ven in figuur B-7. Dit kaartbeeld geeft derhalve

ren van bomen en huizen, verbreden en ver-

een mogelijke (initiële) inrichting van het getij-

hogen van de dijk; ten westen van de leidingenstraat wordt een

dengebied weer, zoals dat zou kunnen ontstaan door het inbrengen van circa 2,7 miljoen m3

nieuwe primaire waterkering aangelegd, die

grond. Uiteraard komt na het openen van de

aan de noordzijde aansluit op de Essendijk

dijk een natuurlijk proces van erosie en sedi-

en in de zuidzijde aansluit op de bestaande

mentatie op gang, dat er voor zal zorgen dat

waterkering;

het initiële patroon van hogere en lagere delen

de ontsluitingsweg van de golfbaan wordt

zal worden aangepast tot een patroon dat in

verplaatst naar de zone van de leidingenstraat;

evenwicht is met de processen.

Deel B Deel A Hoofdrapport

Landaanwinning

se getijdengebied Klein Profijt wordt over


in aanvulling hierop kan het noodzakelijk zijn om bestaande buisleidingen die door de

wordt versterkt tot het wettelijk vereiste

•

•

de Zegenpolder en het bestaande buitendijk-

Deelnota MER

•

de bestaande primaire waterkering tussen

Deelnota MER

•

Deelnota MER

gedeeltelijk opgevuld met grond die voor wat

Samenvatting

Kader 3.1


Figuur 3.3 Schematische doorsnede door het getijdengebied bij een inrichting volgens het werkmodel




55

Beschrijving van het natuurdoeltype zoet getijdenlandschap [lit. 2] Ligging beneden gemiddeld laag water is vereist voor een deel van het gebied, naast

bodem bestaat uit zand (op plaatsen met een sterkere waterbeweging) en slik (zand met een wisselend percentage silt en lutum) (op meer beschutte plaatsen).

voldoende komberging om een groot volume water en sediment ongestoord met de getijden

Het getijdenlandschap bestaat uit een stelsel

door het gebied te kunnen laten stromen. Dit is

van geulen met daartussen kleinere en grotere

noodzakelijk voor het op diepte houden van de

eilanden (figuur 3.4). De verdeling van de

getijdengeulen en voor de vorming van droog-

ecotopen is als volgt:

vallende platen en slikken. Het systeem is verder onderhevig aan peilwisselingen van de grote

•

zone van ondiep water (GLW -1,5m tot GLW)

rivieren, gemiddeld zeepeil onder invloed van de

(10% van de totale oppervlakte).

wind en getijdenbeweging vanuit de zee. De

Nagenoeg permanent watervoerend en

Figuur 3.4. Globaal beeld van de ecotopen in het getijdengebied en het aangrenzende gebied met natte natuur

56


doelsoorten van het zoetwater getijdengebied en van open boslandschap hogere planten

Absintalsem, Akkerdoornzaad, Bevertjes, Bilzekruid, Bitter barabarakruid,

Lathyruswikke, Meekrap, Moerasstreepzaad, Moeslook, Onderaardse klaver, Platte bies, Rijstgras, Ruige anjer, Schraallandpaardebloem, Veenreukgras, Veldsalie, Viltroos, Vogelpootklaver, Weidekervel, Wilgesla, Wrangwortel, zoogdieren

Franjestaart, Mopsvleermuis, Noordse woelmuis, Otter, Waterspitsmuis

vogels

Blauwborst, Grauwe klauwier, Kerkuil, Kwak, Oeverzwaluw, Ooievaar, Porseleinhoen, Slobeend, Steenuil, Torenvalk, Watersnip, Wielewaal, Woudaapje, Zomertaling, Zwarte stern

reptielen

Ringslang

amfibieën

Boomkikker, Kamsalamander, Rugstreeppad

libellen

Bruine korenbout


Zompvergeet-mij-niet

Deel B Deel A

Harlekijn, IJzerhard, Kale vrouwenmantel, Kamgras, Klein bronkruid,

Hoofdrapport

kruid, Gevlekte scheerling, Gewone ossetong, Graslathyrus, Grijskruid,

Samenvatting

Driekantige bies, Dubbelkelk, Fijne kervel, Fijne ooievaarsbek, Geoord helm-


Boksdoorn, Bont kroonkruid, Bosmuur, Brede ereprijs, Draadklaver, Driedistel,

hogere planten

Armbloemige waterbies, Brede orchis, Dichtbloemig kweldergras, Dunstaart, Dwergvlas, Echt lepelblad, Echte heemst, Engels gras, Engels lepelblad, Engels slijkgras, Fijn goudscherm, Fraai duizendguldenkruid, Geelhartje, Gewone dophei, Groot nimfkruid, Klein glaskroos, Kleine kroosvaren, Knolvossestaart, Knopig doornzaad, Kwelderzegge, Lamsoor, Loos blaasjeskruid,


(niet in het open boslandschap)

Deelnota MER

doelsoorten van het zoetwater getijdengebied

Zeevetmuur, Zilt torkruid, Zilte waterranonkel vogels

Landaanwinning

Welriekende nachtorchis, Wilde kievitsbloem, Zeealsem, Zeegerst, Zeerus,


fonteinkruid, Tandjesgras, Trosdravik, Vleeskleurige orchis, Vlotvaren,

Deelnota MER

Schorrekruid, Selderij, Sierlijke vetmuur, Snavelruppia, Spaanse ruiter, Spits

Deelnota MER

Moeraspaardebloem, Moeraswespenorchis, Paarbladig fonteinkruid,

Baardmannetje, Blauwe kiekendief, Bontbekplevier, Dodaars, Grauwe kiekendief, Grote karekiet, Grutto, IJsvogel, Kemphaan, Kleine plevier, Kluut, Krooneend, Kwartelkoning, Lepelaar, Noordse stern, Paapje, Pijlstaart, Purperreiger, Rietzanger, Roerdomp, Snor, Strandplevier, Tureluur, Velduil, Visdief, Waterral

vissen

Fint, Kolblei, Rivierkonderpad, Spiering, Winde doelsoorten van het open boslandschap (niet in zoetwater getijdengebied)

vogels

Tabel 3.1

Geelgors, Grauwe gors, Groene specht, Roodborsttapuit

Doelsoorten voor zoetwater getijdengebied en open boslandschap [lit. 2]

57

onder invloed van getijdenwerking en de

Het zoetwater getijdengebied kan een

rivier. Bij zeer sterke morfodynamische

geschikt habitat vormen voor doelsoorten uit

omstandigheden geen begroeiing met

het natuurbeleid. Doelsoorten zijn soorten die

waterplanten, met sterke tot matige morfo-

aan twee of meer van de volgende criteria vol-

dynamiek waterplanten groei. Onder minder

doen:

dynamische omstandigheden kan ook slib

•

relatief grote betekenis voor behoud van de

kunnen ontstaan: zandbedding, zandbedding

soort;

met vegetatie, slibbedding en slibbedding

•

met vegetatie; •

internationaal gezien heeft Nederland een

tot bezinking komen. De volgende ecotopen

slikken en platen (GLW is ondergrens tot 50%

de soort vertoont in Nederland een dalende trend;

•

de soort is in Nederland zeldzaam.

overstromingsduurlijn) (30% totale opp.). Onder gemiddelde omstandigheden tweemaal per dag overspoeld. Afhankelijk van de

•

De huidige veiligheid van het achterliggende

morfodynamiek kunnen zandige en slikkige

gebied (kans op overstromingen door falen van

substraten al dan niet met pioniervegetaties

de primaire waterkering) wordt hierbij (ook) van-

ontstaan. De volgende ecotopen kunnen

wege wettelijke vereisten gegarandeerd.

ontstaan: zandplaten, zandplaten met pio-

•

Overige kenmerken en randvoorwaarden

In de ontpolderde polders kan zich een zoet /

niervegetaties, slikken, slikken met pionier-

zwak brak getijdennatuurgebied ontwikkelen

vegetaties en afslagoevers;

dat tevens (door het verlagen van hoogwater)

lage gorzen (ondergrens 50 % overstromings-

een beperkte bijdrage kan leveren aan de toe-

duurlijn tot GHWS) (30 % van de totale opp.).

komstige veiligheid van het achterliggende

Overstromingsduur door het getij onder

gebied tegen overstromingen (hoogwater-

gemiddelde omstandigheden kleiner dan 50%.

bestrijding). Gezien de complexe samenhang

De volgende ecotopen kunnen ontstaan: bie-

van de bepalende factoren voor de maatgeven-

zengors, structuurrijke gorsruigte en rietgors;

de hoogwaterstanden ter plaatse, is de exacte

hoge gorzen (ondergrens GHWS) (30% van de

bijdrage aan de veiligheid niet bepaald.

totale opp.). standplaatsen boven gemiddeld

Hiervoor zijn aanvullende (model) berekeningen

springtij-hoogwater. De volgende ecotopen

noodzakelijk.

kunnen ontstaan: gorsruigte, overstromingsarm wilgenvloedbos, griend. Op de hogere

De bepalende factoren bij de inrichting van

delen (niet meer dan 2 dagen per jaar over-

het getijdengebied zijn de hoogteligging, de

stroomd) kan hardhoutooibos ontwikkelen.

waterstandsfluctuaties op de Oude Maas (tijslag), de grootte van het gebied en de instroomopening.

In het diepe open water komen verschillende

58

Bij een voldoende grote opening zal de water-

soorten vissen voor. Het open water is rustge-

stand in de polders de waterstand op de Oude

bied voor ganzen en eenden. Op de hogere

Maas gaan volgen. Afhankelijk van de bijdrage

delen ontstaan periodiek droogvallende platen

van de bovenafvoer op de Oude Maas op de

en slikken, deze zijn schaars begroeid. Op de

hoogwaterstanden is eventueel een tweede

minder overstroomde delen vormt zich een

opening te overwegen. Indien de huidige pri-

helofytenzone met biezen en riet. De helofyten-

maire waterkering intact blijft zal de instroom-

zone is een belangrijk foerageergebied voor gan-

opening als hoogwaterkering (dat wil zeggen

zen en eenden. De bossen zijn belangrijk als

een afsluitbare constructie) moeten worden

broeden rustplaats voor visetende watervogels.

uitgevoerd. Dit levert extra beheerinspannin-


gen en risico’s bij hoogwater, en vraagt daartoe

waardevolle gradiënten worden aangebracht.

om een sluitingsprocedure. Ook kan gekozen

Dit geeft tevens voordelen indien moeilijk

worden voor de aanleg van een nieuwe primai-

elders afzetbare grond wordt gebruikt.

re waterkering rondom het gebied.

tegen overstroming, heeft de ontpoldering invloed

ecologisch waardevolle gradiënten in het

op de scheepvaart en het kwelbezwaar in het

gebied gaan vormen omdat in eerste instantie

achterliggende gebied. Met name ten aanzien van

het grootste deel van het gebied diep/ondiep

de scheepvaart kunnen aanvullende voorzieningen

water wordt. Afhankelijk van de sedimenatie-

noodzakelijk zijn.

snelheid ontstaat op langere termijn een

Samenvatting

De subvariant ‘natte natuur’ is de invulling

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Situering en inrichting

kunnen bij de inrichting reeds ecologisch

Deelnota MER

aanvoer van grond van elders in het gebied

Hoofdrapport

Subvariant natte natuur


zoetwater getijdengebied. Door middel van de

Deel B

mogelijke (beperkte) bijdrage aan de veiligheid

Deel A

Indien de huidige hoogteligging van het gebied in stand blijft zullen zich pas over decennia


Naast de positieve effecten op de natuur en

Figuur 3.5 Beeld van de ecotopen bij een inrichting als nat natuurgebied

59

van de bouwsteen ‘natuur’ voor de betreffende

Het open boslandschap kan een geschikt

delen van Midden-IJsselmonde voor het geval er

habitat vormen voor doelsoorten uit het natuur-

niet wordt gekozen voor getijden. Voor het gedeel-

beleid.

te van het plangebied ten zuiden van de Essendijk, oostelijk van de leidingenstraat is deze bouwsteen

Overige kenmerken en randvoorwaarden

onderdeel van beide subvarianten I≈ en I≠.

In vergelijking met de subvariant met getijdeninvloed in de Zegenpolder, ontstaat een

Beschrijving van het natuurdoeltype open boslandschap In Bal, et al 1995 [lit. 2] heet het natuurdoel-

groter aaneengesloten natuurgebied met een vergelijkbaar karakter. De inrichting van het gebied kan in zijn geheel worden afgestemd op

type ‘kleiboslandschap’, maar in het kader van

integrale begrazing met bijpassende extensieve

dit project wordt gestreefd naar een mozaïek-

recreatieve voorzieningen. Aangezien in deze

landschap. Daarom wordt het natuurdoeltype in

variant er geen open verbinding met de Oude

dit MER ‘open boslandschap’ genoemd.

Maas wordt gemaakt, blijft de Zegenpolderse

Dit natuurdoeltype kent geen getijdenwer-

dijk toegankelijk voor wandel- of fietsrecreatie.

king, en een vrij hoge grondwaterstand, zodat

De dijk kan worden opgenomen in een rond-

afwisseling tussen droge en nattere gebieden

gaande of doorlopende route.

ontstaat. Als uitgangspunt voor de verdeling van drogere en nattere delen kan een min of

3.3

Variant II en III: gedeelde impuls

meer vergelijkbare verdeling als bij het zoetwater getijdengebied worden aangehouden. Een

3.3.1 Invulling Midden-IJsselmonde

beeld van de inrichting is gegeven in figuur 3.5. Het open boslandschap ontstaat doordat de

Variant II

remmende werking van water uitblijft, die wel

Beschrijving op hoofdlijnen

aanwezig is in het zoetwater getijdengebied.

De leefbaarheidsimpuls krijgt in deze variant

Door de inzet van grazers (jaarrond begrazing)

gestalte door de transformatie van een groot deel

wordt de diversiteit en de openheid van het

van de locatie (circa 600 ha) Midden-IJsselmonde

landschap gewaarborgd. Het landschapsbeeld

tot een aansprekend, aantrekkelijk en goed

wordt dus deels bepaald door de abiotische

bereikbaar natuuren recreatiegebied (figuur 3.6).

onderlegger (bodem, grondwater, reliëf) en

Circa 50 ha worden gebruikt voor het versterken

deels door de begrazing. Hierdoor ontstaat een

van de verbinding met de stad voor recreanten

bosgemeenschap van zeeklei afgewisseld via

en voor een verbinding met het groen in de stad.

geleidelijke overgangen (struweel, mantel- en zoomvegetaties) met voedselrijke, bloemrijke

60

Verschil met variant I is dat het gedeelte van

graslanden, op vochtiger plaatsen riet- en ruig-

de Molen- en Portlandpolder ten oosten van de

tegemeenschappen. Wanneer de begrazingsdruk

leidingenstraat de huidige agrarische functie

zeer hoog is, kunnen de lage vegetaties zelfs

behoudt.

domineren. Omdat in het studiegebied zoete

De situering van de bouwstenen is geba-

omstandigheden domineren (zie hoofdstuk 4,

seerd op de zonering tussen stad en het groene

beschrijving bodem en water) zullen op de laag-

buitengebied (figuur 3.5). Intensieve recreatie

ste locaties zoete aquatische gemeenschappen

wordt gesitueerd in het noordelijk deel, dicht bij

onstaan in het open boslandschap. De meest

Rotterdam en ontsluitingsroutes. Het zuidelijke

waardevolle watergemeenschappen ontstaan bij

deel (ten zuiden van de Essendijk en ten westen

mesotrofe of matig eutrofe omstandigheden.

van de leidingenstraat) krijgt een primaire



Deelnota MER




De inrichting is weergegeven in figuur 3.6.

Portlandpolder blijft echter mogelijk.

Aard en omvang van de inrichtingsactiviteiten

Natuurdoeltypen

Als variant I.

Als variant I, alleen wordt het gedeelte van de Molen- en Portlandpolder ten oosten van de

Recreatief programma

leidingenstraat geen open boslandschap zoals

Het recreatief programma van deze variant

dat wel het geval is bij variant I, maar blijft dat

lijkt sterk op dat van variant I. Doordat bij deze

gebied agrarisch.

variant de Molen- en Portlandpolder oostelijk van de leidingenstraat niet worden getransformeerd zijn de mogelijkheden voor extensief

Landaanwinning

recreatieve medegebruik van de Molen- en


tes te maken iets beperkter dan in variant I. Het

Deelnota MER

natuurfunctie (bouwsteen ‘natuur’, twee subvarianten onderzocht - wel of geen getijden -).

Deelnota MER

Figuur 3.6 Inrichtingsschets van variant II, plangebied Midden-IJsselmonde

Ontsluiting De ontsluiting van het gebied vindt -evenals

medegebruik van natuurgebieden kleiner. Ook

bij variant I- met name plaats via de noordzijde.

is de mogelijkheid om rondgaande wandelrou-

Omdat het noordelijk deel van het plangebied

61

in de varianten I en II dezelfde invulling krijgt

grote mate vergelijkbaar met die bij variant I.

is ook de manier van ontsluiten gelijk (dus zie

De Molen- en Portlandpolder beoosten de lei-

variant I voor beschrijving).

dingenstraat behouden hun agrarische functie, zodat daar het agrarisch polderpeil wordt

Aansluiting op andere functies in de omgeving In vergelijking met variant I is in deze variant de aansluiting op bestaande functies in het

gehandhaafd. Dit is, gezien de ontwateringsrichting, technisch geen probleem. Mogelijk moeten wel (kleine) aanvullende ingrepen in de waterhuishouding plaatsvinden.

noordelijk deel van het plangebied ongeveer gelijk. In het zuidelijk deel van het plangebied

Variant III

is, doordat een deel van de polders bezuiden

Beschrijving op hoofdlijnen

de Essendijk hun agrarische functie houden, de

De leefbaarheidsimpuls krijgt in variant III

aansluiting op de groene structuren langs de Oude Maas iets minder sterk dan bij variant I.

gestalte door de transformatie van een groot, maar vooral in het zuiden gelegen deel van de

Waterhuishouding

locatie (circa 600 ha) Midden-IJsselmonde tot

De ingreep in de waterhuishouding is in

een aantrekkelijk en aansprekend natuuren

Figuur 3.7 Inrichtingsschets van variant III, plangebied Midden-IJsselmonde

62


recreatiegebied (figuur 3.7). Circa 50 ha worden

bij variant I- met name plaats via de noordzijde.

gebruikt voor het versterken van de verbinding

Doordat hier een deel van het plangebied de

met de stad voor recreanten en voor een verbin-

agrarische functie behoudt is de afstand tussen

ding met het groen in de stad.

natuuren recreatiegebied groter en de aanslui-

langs de Oude Maas, met natuurfuncties en

De situering van de bouwstenen is gebaseerd op de zonering tussen stad en het groene

(routegebonden) recreatie). In het noordelijk deel van het plangebied is

buitengebied (figuur 3.1). Intensieve recreatie

de aansluiting op bestaande groene structuren

wordt gesitueerd in het noordelijk deel, dicht bij

minder sterk dan bij de varianten I en II. Aan de

Rotterdam en ontsluitingsroutes. Het zuidelijke

oostzijde bestaat een goede aansluiting op de

deel krijgt een primaire natuurfunctie (bouw-

groenstructuur rond de VINEX locatie Portland /

steen natuur, twee subvarianten onderzocht -

Carnisselande en via deze met de overkluizing.

wel of geen getijden -).

Aan de westzijde blijft een agrarisch gebied aanwezig tussen de routes naar Rotterdam.

Aard en omvang van de inrichtingsactiviteiten Als variant I.

Waterhuishouding De ingreep in de waterhuishouding is verge-


lijkbaar met die bij variant I. De Molen- en

Het recreatief programma van deze variant

Portlandpolder beoosten de leidingenstraat

lijkt sterk op dat van variant I en II, maar is ver-

worden omgevormd tot extensief recreatiege-

der naar het zuiden geprojecteerd. Door het

bied; dit betekent dat het polderpeil niet op het

‘uitvallen’ van ruimte in het noordelijk deel van

‘agrarisch’ niveau hoeft te blijven, maar in ver-

het plangebied wordt bij deze variant de Molen-

gelijking met variant I minder sterk kan worden

en Portlandpolder oostelijk van de leidingen-

aangepast. Dit is, gezien de ontwateringsrich-

straat niet getransformeerd tot een extensief te

ting, technisch geen probleem. Mogelijk moe-

gebruiken recreatiegebied. Door het wegvallen

ten wel (kleine) aanvullende ingrepen in de

van een deel van de ruimte in het noordelijk

waterhuishouding plaatsvinden.

deel van het plangebied zijn er minder mogelijkheden voor het maken van rondgaande wan-

3.3.2 Mogelijkheden invulling Noordflank

delen fietsroutes dan bij variant I. Voor de invulling van de locaties in de Natuurdoeltypen

Noordflank van Rotterdam is ongeveer 150 ha

Als variant II.

beschikbaar. In deze paragraaf komt aan de orde op welke wijze de beschikbare locaties

Ontsluiting

Deel B Deel A

gebruiken recreatiegebied.

Hoofdrapport

goed aan bij de bestaande structuren (grienden

Samenvatting

dingenstraat wordt omgevormd tot extensief te


sluiten in het zuidelijk deel van het plangebied

Landaanwinning

De natuuren recreatiefuncties van variant III

Molen- en Portlandpolder ten oosten van de lei-


pe de agrarische functie. Het gedeelte van de

omgeving


andere functies. Deze ruimte behoudt in princi-

Aansluiting op andere functies in de

Deelnota MER

Midden-IJsselmonde ruimte ‘over’ blijft voor

Deelnota MER

tuur minder direct dan bij de varianten I en II.

Deelnota MER

Verschil met variant II is dat bij variant III met name in het noordelijk deel van de locatie


ting van het recreatieve gedeelte aan infrastruc-

kunnen bijdragen aan de leefbaarheidsimpuls.

De ontsluiting van het gebied vindt -evenals

63

Schiezone

Met de inrichting van dit natuuren recreatie-

Algemene beschrijving

gebied wordt een bijdrage geleverd aan de

Het gebied tussen Overschie en Zweth

recreatieve en ecologische kwaliteiten van dit

(figuur 3.8), tot aan de Berkelsche Zweth in het

stedelijk uitloopgebied. De recreatieve route

noorden, wordt ingericht als een gebied met

vanuit Rotterdam naar de groene gebieden

een sterke verweving van natuur en recreatie.

tussen Delft en Rotterdam krijgt op deze manier

De inrichting van het gebied bestaat uit een

een kwaliteitsimpuls.

afwisseling van waterelementen met opgaand groen. De inrichting is zodanig dat ruimte wordt geboden voor wandelpaden, fietspaden en pick-

Aard en omvang van de inrichtingsactiviteiten De inrichtingsactivitieten zijn bescheiden

nickweiden, maar dat daartussen voldoende

van omvang: de bestaande agrarische functie

ruimte blijft voor ontwikkeling van kleinschalige

wordt verwijderd. De deelgebiedjes worden

natuurlijke waarden in bosjes, ruigten en water-

deels beplant met bos en struweel.

partijen.

Figuur 3.8 Inrichtingsschets van Schiezone en Intermediaire zone (subvariant a bij de varianten II en III)

64

Het programma voor de Schiezone is gericht

recreatieve en ecologische verbinding te maken

op het ondersteunen van routegebonden recre-

tussen de Groenblauwe slinger en het Rotte-

atie. Recreatief langzaam verkeer tussen stad

merengebied. In de natuurgebieden is natte

en groene buitenruimte kan in de Schiezone

natuur aspectbepalend.

gebruik maken van eenvoudige voorzieningen.

Aangezien de beide genoemde polders worden doorsneden door wegen railinfrastruc-

Natuurdoeltypen

tuur, moeten er voor de verbinding tussen de

De natuurfunctie is voor de locatie

natuurgebieden de nodige barrières worden

Schiezone niet de hoofdfunctie. In paragraaf 2.3

gepasseerd. De verbindingen hebben tot doel

is beschreven dat voor deze gebieden voor de

recreatieve routes te realiseren en een ecologische

ontwikkeling van natuurwaarden en de selectie

uitwisseling mogelijk te maken tussen de gebieden.

Deel B

groene inrichting van het gebied beoogt een

Deel A




Ontsluiting

aanbrengen van beplantingen en voorzieningen

De ontsluiting vindt plaats vanuit Overschie

ten behoeve van de recreatie.

en Delft. Recreatief programma

is om de bestaande recreatieve en in mindere

tieve elementen zoals wandelpaden, fietspaden

mate ecologische structuren te versterken. Aan

en een enkele lig- of picknickweide.

de zuidzijde sluit de Schiezone aan op de stedeDe natuurfunctie is voor de Intermediaire

geeft aansluiting op het groene en open gebied

zone niet de hoofdfunctie. In paragraaf 2.3 is

tussen Rotterdam en Delft.

beschreven dat voor deze gebieden voor de ontwikkeling van natuurwaarden en de selectie

Waterhuishouding

van natuurdoeltypen is uitgegaan van een aan-

De inrichting van het plangebied Schiezone

tal multifunctionele eenheden.

leidt niet of nauwelijks tot aanpassingen van de lokale waterhuishouding. De deelgebiedjes zijn klein en ingesloten door andere functies met hun eigen peilvereisten.

Ontsluiting De recreatieve ontsluiting vindt in hoofdzaak plaats vanuit westelijke en oostelijke richting, aangezien er wordt aangestuurd op oost-west

Intermediaire zone

lopende verbindende recreatieve (fiets)routes.

Algemene beschrijving De Intermediaire zone tussen Rotterdam en Berkel en Rodenrijs, de Zuidpolder en

Landaanwinning

ve) routes. De noordzijde van de Schiezone

Natuurdoeltypen


lijke omgeving van Rotterdam en de (recreatie-

Deelnota MER

richt met landschappelijke beplanting en recrea-

Deelnota MER

Het doel van de inrichting van de Schiezone

De terreinen worden aangekleed en inge-

Deelnota MER

Aansluiting op bestaande structuren

Hoofdrapport

De inrichtingsactiviteiten bestaan uit het

Samenvatting



tal multifunctionele eenheden.


van natuurdoeltypen is uitgegaan van een aan-

Aansluiting op bestaande structuren De Intermediaire zone ligt op een ‘knooppunt’

Schiebroeksche Polder, wordt ingericht als een

van groene en grijze infrastructuur. Via de inter-

aaneenschakeling van een vier- of vijftal natuur-

mediare zone worden de ecologische en recrea-

gebieden, met een recreatieve en ecologische

tieve structuren van de Groenblauwe slinger ver-

gebruiks- en verbindingsfunctie (figuur 3.8). De

bonden met die van het Rottemerengebied.

65

Waterhuishouding

Schiezone en Intermediaire zone. Zijn beide

De waterhuishouding van het gebied is

andere Noordflank-locaties sterk gericht op de

momenteel gericht op de agrarische functie. Na

verbindingsfunctie, de Eendragtspolder kan ook

transformatie van het gebied is de agrarische

een functie vervullen als overloop van het Rotte-

functie uit het plangebied verdwenen, zodat

merengebied en als interessant en waardevol

meer mogelijkheden ontstaan om het gebied

natuurgebied (in aanvulling op het

een bijdrage te laten leveren aan duurzaam

Rottemerengebied).

waterbeheer.

De inrichting van het gebied is gericht op het realiseren van een natuuren recreatiegebied, in

Eendragtspolder

aansluiting en als aanvulling op de bestaande

Algemene beschrijving

voorzieningen in het Rottemerengebied. De

De mogelijke bijdrage van de Eendragts-

inrichting bestaat uit enkele waterpartijen, lig-

polder (figuur 3.9) aan de leefbaarheid heeft

weiden, parkeervoorzieningen, wandelpaden en

een wat ander karakter dan bij de locaties

fietspaden. De zonering van natuur en recreatie

Figuur 3.9 Inrichtingsschets voor de Eendragtspolder (subvariant b bij de varianten II en III)

66


vindt plaats op het niveau van de inrichting van

Waterhuishouding

de waterpartijen en de beplantingen. Daarbij

noodzakelijk. De recreatieve- en natuurfunctie

de situering van parkeervoorzieningen en paden

maken het mogelijk dat een hoger peil wordt

bereikt dat er verschillen ontstaan in drukke en

ingesteld dan in de huidige situatie (agrarisch

minder druk bezochte delen van het gebied.

grondgebruik). Mogelijk aanpassingen in de waterhuishouding binnen de polder is


noodzakelijk om het peil in het plangebied

Het agrarische grondgebruik wordt vervan-

afzonderlijk te kunnen regelen.

gen door een inrichting ten behoeve van natuur en recreatie. De inrichtingsactiviteiten bestaan

3.4

Vervolgbesluiten varianten

Deel B

voor natuurdoeleinden ingericht, en wordt met

Deel A

beheersing van het grondwater(polder)peil


Na transformatie van het gebied blijft

worden bepaalde delen van het gebied specifiek

Het gebied wordt in grote lijnen ingericht

een bestemmingsplan. Na het vastleggen van de voorgenomen activiteit in de PKB+ is derhal-

volgens de bouwsteen extensieve recreatie. Het

ve vooruitlopend op de daadwerkelijke aanleg

gebied wordt ingericht voor dagrecreatie, met

nog een aantal vervolgbesluiten noodzakelijk.

een deel watergebonden vormen van recreatie

Sommige onderdelen van de voorgenomen

en een deel routegebonden recreatie (wande-

activiteit zijn m.e.r.-plichtig, zoals het doorste-

len, fietsen).

ken van de bestaande deltadijk en het aanleggen van een nieuwe primaire waterkering, het

Natuurdoeltypen

verleggen van (grote) ondergrondse leidingen

De natuurfunctie is voor de Intermediaire

over een grote lengte en grootschalige ontgron-

zone niet de hoofdfunctie. In paragraaf 2.3 is

dingen (zie ook bijlage A voor een opsomming

beschreven dat voor deze gebieden voor de

van mogelijke m.e.r.-plichtige activiteiten).

ontwikkeling van natuurwaarden en de selectie van natuurdoeltypen is uitgegaan van een aan-

Het vigerende streekplan maakt een transfor-

tal multifunctionele eenheden. Als gevolg van

matie van het plangebied Midden-IJsselmonde

de bijzondere abiotische uitgangssituatie kun-

tot een natuuren recreatiegebied mogelijk. Het

nen echter in de Eendragtspolder bijzondere

bestemmingsplan zal wel moeten worden aan-

natuurwaarden tot ontwikkeling komen.

gepast. Voor de locaties in de Noordflank van Rotterdam dienen zowel streek- als bestem-

Ontsluiting

mingsplan te worden aangepast. De besluitvor-

De ontsluiting van het gebied vindt plaats

ming hierover is niet (meer) m.e.r.-plichtig van-

vanuit het zuiden en oosten (A20). Aansluiting op bestaande structuren Het gebied sluit goed aan op bestaande

wege dit MER. Voor de varianten met getijden in MiddenIJsselmonde is het noodzakelijk de primaire

recreatieve en groene structuren van de

waterkering te verleggen. De besluitvorming

Rottemeren.

hierover is m.e.r.-plichtig.




legd in een streekplan, landinrichtingsplan of

Landaanwinning

geheel passen in vigerend beleid zoals vastge-


zakelijk zijn.

Deelnota MER

den activiteiten voorgesteld die niet of niet

Deelnota MER

In de beschreven inrichtingsvarianten wor-

Voor waterpartijen kan enig grondverzet nood-

Deelnota MER

beplantingen en recreatieve voorzieningen.


uit het aanleggen van fietsen wandelpaden,

67

De opzet van de varianten is verder zodanig, dat hierin geen verdere m.e.r.-plichtige activeiten zijn opgenomen. Er is immers geen sprake van een grootschalige ontgronding of het over een grote afstand verleggen van buisleidingen.

68

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER


69


Deelnota MER

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B



4 Huidige situatie & autonome ontwikkeling

4.1 Inleiding In dit hoofdstuk is de referentiesituatie

4.2 Midden-IJsselmonde 4.2.1 Inleiding gebiedsbeschrijving

beschreven voor de in hoofdstuk 2 geselecteerde locaties. Onder de referentiesituatie wordt de

De locatie Midden-IJsselmonde ligt tussen

stand van zaken in 2020 verstaan, dat wil zeggen

Rhoon en Barendrecht, ten zuiden van Rotterdam

de ontwikkeling van de huidige situatie van de

(figuur 4.1). Het gebied wordt in het noorden

locaties onder invloed van bestaand en voor-

begrensd door, van noord naar zuid Rotterdam-

genomen beleid. De referentiesituatie wordt in

Zuid, de havengoederenspoorlijn, Zuidelijk

hoofdstuk 6 t/m 13 gebruikt om de effecten van

Randpark en de A15. Rhoon en de Groene

de in hoofdstuk 2 ontwikkelde en hoofdstuk 3

Kruisweg vormen de westelijke begrenzing. De

beschreven varianten te bepalen.

(deels nog aan te leggen) VINEX locatie Portland / Carnisselande en de groenzone van de Koedood

In dit hoofdstuk is in paragraaf 4.2 een

vormen de oostelijke begrenzing. In het zuiden

beschrijving opgenomen van de locatie Midden-

grenst Midden-IJsselmonde aan de Oude Maas

IJsselmonde. Na een algemene gebiedsbeschrij-

en aanliggende grienden.

ving volgt een meer gedetailleerde beschrijving per thema. De drie locaties ten noorden van

Midden-IJsselmonde maakt deel uit van

Rotterdam (Schiezone, Intermediaire Zone en

het eiland IJsselmonde. Het ontstaan van

Eendragtspolder) zijn beschreven in paragraaf 4.3.

IJsselmonde hangt sterk samen met de ontwikkeling van de Nederlandse kust als geheel. De

Het huidige ruimtegebruik op de locaties is

wisselwerking tussen getijden- en rivierinvloed

weergegeven in figuur 4.1 (Midden-IJsselmonde)

heeft geresulteerd in een bodemopbouw waar

en figuur 4.13 (Noordflank). De referentiesituatie als

klei, zand en veen elkaar afwisselen. IJsselmonde

gevolg van de autonome ruimtelijke ontwikkeling is weergegeven in figuur 4.3 en figuur 4.14. De huidi-

is ontgonnen in de late Middeleeuwen en definitief ingepolderd in de 17e en 18e eeuw (zie para-

ge situatie voor de verschillende onderwerpen:

graaf 4.2.5 voor een beschrijving van de ont-

natuur, recreatie, landschap, archeologie, cultuur-

staansgeschiedenis en historische ontwikkeling).

historie, veiligheid tegen overstroming, bodem, water, geluid, externe veiligheid en verkeer zijn

70

Midden-IJsselmonde wordt in de huidige

weergegeven in figuren 4.4 t/m 4.12 (Midden-

situatie voornamelijk agrarisch gebruikt

IJsselmonde) en figuren 4.15 t/m 4.22 (Noordflank)

(figuur 4.1). De kleigronden maken hoogwaardige

Hoofdstuk 4 Huidige situatie & autonome ontwikkeling

De inpoldering heeft geleid tot een zeer karak-

van Midden-IJsselmonde wordt deze hoog-

teristieke ruimtelijke structuur van door dijken

dynamische stedelijke omgeving doorbroken

omgrensde polders. Langs de dijken staat een

door de Oude Maas en aanliggende grienden.

aantal historische boerderijen en boombeplan-

De grienden langs de Oude Maas staan onder

tingen (paragraaf 4.2.5 en figuur 4.7). Verspreid

invloed van het (zoetwater)getij en zijn recrea-

over het gebied ligt een aantal (agrarische)

tief en ecologisch zeer waardevol.

gebouwen en woonhuizen. De dijken hebben

Natuurgebied Klein Profijt (in beheer van Zuid-

een belangrijke waterkerende functie voor

Hollands Landschap) wordt voornamelijk ecolo-

Rotterdam-Zuid. De zuidelijk gelegen Zegen-

gisch beheerd en heeft een belangrijke (inter)-

polderse Dijk doet dienst als primaire waterke-

nationale vogelfunctie (zie paragraaf 4.2.3). De

ring en voldoet aan alle daaraan gestelde eisen

overige grienden (grotendeels in beheer van

(figuur 4.10). De meer centraal gelegen Essendijk

Natuur en Recreatieschap IJsselmonde) hebben

heeft een secundair waterkerende functie. Naast

vooral een recreatieve functie varierend van

een waterkerende functie hebben de dijken op

extensief (struinnatuur) tot intensief (golfbaan,

Midden-IJsselmonde een recreatieve en ecolo-

jachthaven) (paragraaf 4.2.4). Opgemerkt moet

gische verbindingsfunctie.

wel worden dat een aantal grienden, Johannapolder, Nieuwe Polder en Hoge Veld, gelegen Het natuurgebied Klein Profijt is gesaneerd.

sturend ruimtelijk element van MiddenAan de noordkant sluit Midden-IJsselmonde

belangrijke leidingen is geconcentreerd in de zgn.

via het Zuidelijk Randpark aan op het stedelijke

Nationale Buisleidingenstraat. De overige ruimte-

groen en de recreatievoorzieningen van het

lijke inrichtings- en gebruiksmogelijkheden van

Zuiderpark. Het Zuidelijk Randpark heeft een

deze ± 100 m brede zone zijn zeer beperkt. Maar

zeer versnipperd ruimtegebruik variërend van

ook buiten de Nationale Buisleidingenstraat lig-

bedrijvigheid tot landbouw en recreatie.

gen grote leidingen, zoals een hoofdwaterleiding

Verspreid liggen zones met een groene functie,

en een brandstofleiding (figuur 4.2).

gebouwen en woonhuizen, water, parken bos-

Landaanwinning

IJsselmonde genoemd worden. Een aantal


ondergrondse (buis)leidingen als belangrijk en

zijn op stortplaatsen van (vervuild) havenslib.

Deelnota MER

Behalve de waterkeringen moeten ook de

gebieden en volkstuincomplexen. De A15 en de Het zuidelijk deel van Midden-IJsselmonde

Deel B

en Havenspoorlijn). Alleen aan de zuidgrens

Deel A

van de agrarische gebieden is relatief beperkt.

Hoofdrapport

en infrastructuur (A15, A29, Groene Kruisweg

Samenvatting

ook boomgaarden voor. De ecologische waarde


bebouwing (Rotterdam Zuid, Rhoon, Barendrecht)


oosten wordt gedomineerd door stedelijke

Rhoon) komen op de meer zandige kleigronden

Deelnota MER

Midden-IJsselmonde (Polder Buitenland van


De omgeving ten noorden, westen en

Deelnota MER

akkerbouw mogelijk. In het noordelijk deel van

havenspoorlijn vormen echter nog een grote

(Zegen- Molen- en Portlandpolder) heeft in het

barrière om te kunnen spreken van een door-

Streekplan Rijnmond (lit. 77) de status van stil-

gaand groen gebied dat Midden-IJsselmonde

tegebied.

en Zuiderpark met elkaar kan verbinden.

71

Figuur 4.1 Huidig ruimtegebruik Midden-IJsselmonde (bron Topografische Dienst, lit. 128)

4.2.2 Autonome gebiedsontwikkeling

inrichtingsturende factor. De Koedood blijft een belangrijke rol spelen in de waterbeheersing op

De direkte omgeving van Midden-IJsselmonde wordt momenteel en in de nabije toekomst

In het Zuidelijk Randpark is verdere groen-

intensief autonoom ontwikkeld (figuur 4.3). De

ontwikkeling voorzien [lit. 117]. Uitbreiding van

meest ingrijpende verandering is de aanleg van

het groen zal de verbindende functie van het

VINEX locatie Portland / Carnisselande ten

Zuidelijk Randpark als corridor tussen de stede-

westen van Barendrecht [lit. 119]. Door de

lijke groenvoorziening van het Zuiderpark en

bouw van circa 9.000 - 10.000 woningen zal het

Midden-IJsselmonde versterken.

inwonertal van Barendrecht verdubbelen. Ook

In de omgeving van Rhoon en Poortugaal is

ten oosten van Rhoon en ten noorden van

conform het Groenakkoord [lit. 10] en Regionaal

Poortugaal is uitbreiding van het aantal wonin-

Groenstructuurplan [lit. 113] voorzien in groot-

gen voorzien, resp ± 350 en ± 900 woningen.

schalige groenontwikkeling in de vorm van Bos

Naast deze ‘rode’ ontwikkelingen is ook groen-

Valckesteijn en Bos Kijvelanden.

ontwikkeling voorzien. De VINEX locatie

72

Midden-IJsselmonde [lit. 119].

Voor IJsselmonde als geheel is een

Portland / Carnisselande zal worden omgeven

Landinrichtingsplan opgesteld [lit. 14] waarin

door een groene bufferzone (het bos Pendrecht

voor Midden-IJsselmonde enkele inrichtings-

langs de A15 aan de noordzijde, de Koedood-

maatregelen zijn uitgewerkt (o.a fietspaden en

zone aan de zuidwestelijke zijde). Het groen

bermbeplanting langs de dijken). Anticiperend

krijgt zowel een natuur- als recreatiefunctie.

op het project 750 ha natuuren recreatiege-

Nadruk in de Koedood-zone ligt op water als

bied zijn de voorgestelde maatregelen opge-



Deelnota MER




ten opzichte van de VINEX locatie Portland /

Door de voorziene verbreding van de A15

Carnisselande zal de komende jaren leiden tot

en de aanleg van de Betuwelijn wordt de infra-

een toename van de verkeersdruk op de dijk-

structuurbundel die Midden-IJsselmonde

wegen.

scheidt van Rotterdam aanzienlijk breder.

Landaanwinning

nader uit te werken gebied [lit. 15].


De vertraagde aanleg van de Rhoonse Baan

Deelnota MER

schort en is Midden-IJsselmonde benoemd als

Deelnota MER

Figuur 4.2 (Buis)leidingen Midden-IJsselmonde (bron Provincie Zuid-Holland)

Op dit moment wordt het sluisbeheer van

Midden-IJsselmonde raakt hierdoor verder

de Haringvlietsluizen heroverwogen. Hiervoor

geisoleerd ten opzichte van Rotterdam-Zuid.

is een milieu-effectrapport opgesteld [lit. 97].

Wel wordt ter ontsluiting van de VINEX locatie

De voorkeur voor het alternatief beheer

Portland / Carnisselande een Tramplus-verbin-

‘Getemd getij’ is vastgelegd in de Vierde Nota

ding aangelegd vanuit Rotterdam en wordt de

Waterhuishouding. Bij dit sluisbeheer gaan de

zgn. Rhoonse Baan aangelegd richting Rhoon

sluizen 95% van de tijd gedeeltelijk of geheel

en Groene Kruisweg. Het tracé van de Rhoonse

open. In het plangebied zijn de effecten ervan

Baan is echter nog niet definitief vastgesteld.

op de waterstand en de morfologische toe-

73

stand in de Oude Maas echter beperkt. Volgens

IJsselmonde is al in vele rapporten genoemd

modelberekeningen zullen de waterstanden

als te ontwikkelen landschapspark (ROM-

dalen met 5 à 10 cm en zal de gemiddelde con-

Rijnmond Convenant [lit. 126], Ruimtelijk Plan

centratie chloride toenemen van 0,4 naar 2 g/l

Rotterdam 2010 [lit. 25], Structuurvisie Delta-

[lit. 98], dat wil zeggen van zoet naar zwak brak

wig [lit. 116], Structuurvisie Buitenplaatsen op

[lit. 97]. Een eerste stap naar ‘Getemd getij’, dat

Zuid [lit. 117] ). Tot daadwerkelijke realisatie is

pas op de langere termijn zal worden ingesteld,

het niet gekomen. Er kan worden geconsta-

vormt het beheer volgens het alternatief ‘de

teerd dat de locatie, als nog laatste relatief

Kier’. Tot de invoering van dit beheer is beslo-

grote open en groene gebied op Midden-

ten op 5 juli 2000 [lit. 49]. Gevolgen hiervan

IJsselmonde, vroeg of laat in beeld zal komen

voor de Oude Maas en aanliggende grienden

als een gebied waar verdere verstedelijking zou

zijn naar verwachting minimaal. Midden-

kunnen plaatsvinden. Hoewel hiervoor op dit

Figuur 4.3 Autonome ruimtelijke ontwikkeling Midden-IJsselmonde

74


moment geen plannen bestaan kan een moge-

Schelde). De Oude Maas vertegenwoordigt

lijke verstedelijking van het gebied op termijn

binnen deze drie perspectieven een belangrijke

een bedreiging zijn voor het open en groene

waarde. De Oude Maas is na de afsluiting van

karakter van het gebied.

het Haringvliet in 1970 het grootste en meest oor-

IJsselmonde zijn gelegen in de buitendijkse ter-

ring: intergetijdenslikken - biezengors - rietgors -

reinen langs de Oude Maas, met name in de

griend en grasgors. Het voorkomen van biezen-

Rhoonse en Carnisse grienden (in beheer van

gorzen in de Noordelijke Delta is tegenwoordig

Natuur en Recreatieschap IJsselmonde) en het

vrijwel geheel beperkt tot de Oude Maas terwijl

natuurreservaat Klein Profijt (in beheer van

van het oppervlak aan getijdengrienden in

Stichting het Zuid-Hollands Landschap), gele-

Nederland de helft langs de Oude Maas ligt

gen op de noordoever, en in het aan de zuidoe-

[o.a. lit. 124]. Door de grote verscheidenheid

ver gelegen natuurreservaat Oeverlanden Oude

aan vegetatietypen herbergen zoetwater getij-

Maas. De ecologische waarde van de binnen-

dengebieden een rijke flora en fauna.

dijkse polders zijn relatief beperkt. De oorspronkelijke aanwezige zoetwater getijdengebieden in het benedenrivierengebied

ven in paragraaf 4.3.6 (bodem en water). Deze

verdwenen vanaf de Tweede Wereldoorlog

kenmerken zijn ook belangrijk voor het aspect

geleidelijk als gevolg van inpoldering, opspui-

natuur omdat deze de potenties van een gebied

tingen, rooien en egaliseren van grienden. De

voor natuurontwikkeling sterk (kunnen) bepalen.

grootste verandering trad op bij het afsluiten

Gegevens over de getijdenwerking van de Oude

van de Haringvlietsluizen in 1970, hetgeen

Maas zijn opgenomen in de bijlage B Getijden-

ingrijpende wijzigingen in de hydrologie en de

gebied.

getijdendynamiek in het Rijn-Maasestuarium

Deelnota MER

De abiotische randvoorwaarden zijn beschre-

Deel B Deel A

Ramsar. Het heeft de kenmerkende vegetatiezone-

Hoofdrapport

De belangrijkste natuurwaarden op Midden-

Samenvatting

wetland volgens de criteria van de Conventie van


gebied. Het gebied van de Oude Maas is een


4.2.3 Natuur


spronkelijke restant van het zoetwater getijden-

ter getijdenmilieu alleen gehandhaafd in het

van of in opdracht van de provincie Zuid-

noordelijk deel van het benedenrivierengebied;

Holland [lit. 6, lit. 7, lit. 73, lit. 80, lit. 84, lit. 89,

de getijdenamplitude neemt stroomopwaarts

lit. 109, lit. 124] en op door de provincie Zuid-

sterk af (zie bijlage B). De kern van het reste-

Holland aangeleverde inventarisatiegegevens

rende zoetwater getijdengebied bestaat uit de

voor vegetatie, broedvogels, wintervogels,

Oude Maas en delen van de Sliedrechtse

zoogdieren, vlinders en sprinkhanen [lit. 85].

Biesbosch. Daarmee zijn deze gebieden van groot (inter)nationaal belang.

Flora en vegetatie in het Oude Maasgebied In de richtlijnen is aangegeven dat de te ver-

De Rhoonse en Carnisse grienden worden

wachten winst van projectactiviteiten voor het

beheerd door het Natuur- en Recreatieschap

milieu en de natuur, dient te worden bekeken

IJsselmonde. Het cyclisch beheer van de grien-

vanuit drie perspectieven: lokaal (soorten en

den bevordert de variatie in planten- en dier-

ecotopen), regionaal (ecoystemen) en bovenre-

soorten. Alleen al in de Rhoonse grienden zijn

gionaal (Deltakust systeem van Rijn, Maas en

in en op knotwilgen ruim 70 soorten planten en

Landaanwinning

vooral gebaseerd op enkele recente rapporten


zee via de Nieuwe Waterweg bleef het zoetwa-

Deelnota MER

De beschrijving van de huidige situatie is

Deelnota MER

tot gevolg had. Door de open verbinding met

75

mossen aangetroffen waaronder de Eikvaren

rode lijst-soort Zomerklokje. Naast deze

[o.a. lit. 7 en lit. 124]. Deze soort is in Zuid-

waarden op lokaal perspectief, is het gebied

Holland alleen nog in de duinstreek te vinden.

ook waardevol vanuit (boven)regionaal per-

In de Rhoonse en Carnisse grienden komen ca. 15

spectief. Natuurwaardeberekeningen aan de

verschillende wilgensoorten en hun bastaarden

hand van vegetatieopnamen door de provincie

voor [o.a. lit. 7 en lit. 124].

Zuid-Holland geven aan dat de vegetaties in

Het natuurgebied Klein Profijt bestaat uit bie-

Klein Profijt tot de meest waardevolle binnen

zen- en rietgorzen, grienden en wilgenvloedbos,

de provincie behoren. De aanwezige vegetaties

grasland (op het slibdepot) en een eendenkooi.

behoren tot het zoetwater getijdengebied dat

Er komen diverse zeldzame en kenmerkende

op internationaal niveau als zeer waardevol

plantensoorten voor. Met name de getijdensoor-

wordt beschouwd. Een brede getijdenkreek, het

ten behoren tot de zeldzame(re) soorten

Kooigat, scheidt Klein Profijt van de Rhoonse

(Spindotter, Driekantige bies, Rivierkruiskruid,

grienden. Om afslag tegen te gaan, heeft

Moerasstreepzaad). [o.a. lit. 7 en lit. 124].

Rijkswaterstaat rond 1970 een oeververdediging

Rietgors is van belang als groeiplaats van de

bij Klein Profijt aangebracht [lit. 124].

natuurdoeltype

ha

%

Klein Profijt (totaal aantal ha: 76) zk-2.1

klei-oermoeras (inclusief zoet getijdenlandschap)

8

11

zk-3.01

zoet watergemeenschap

1

1

zk-3.04sl

rietland en ruigte in ruime zin

12

16

zk-3.09

hakhout en griend

7

9

zk-3.10

bosgemeenschappen van zeeklei

43

56

zk-4.2

grasland

2

2

zk-4B.3

rietcultuur

3

4

Carnisse grienden (totaal aantal ha: 50) x_geen

geen natuurdoeltype van toepassing

7

14

x_recrlnd

grasbegroeiing met recreatief doel (bv. speelweide)

1

3

zk-3.01

zoet watergemeenschap

6

11

zk-3.04sl


2

4

zk-3.06sl

bloemrijk grasland in ruime zin

0

1

zk-3.09

hakhout en griend

9

17

zk-3.10

bosgemeenschappen van zeeklei

23

46

zk-4B.4

inheemse boscultuur

1

3

Rhoonse grienden (totaal aantal ha: 47) x_geen

geen natuurdoeltype van toepassing

4

9

x_recrlnd

grasbegroeiing met recreatief doel (bv. speelweide)

1

3

zk-3.04sl


4

8

zk-3.06sl

bloemrijk grasland in ruime zin

1

2

zk-3.09

hakhout en griend

33

70

zk-4B.4

inheemse boscultuur

4

8

Tabel 4.1

76

Natuurdoeltypen voor Klein Profijt, Rhoonse en Carnisse grienden [lit.89]


IJsvogel

Rode

Blauwe

landelijke

provinciale

EU-Vogel-

lijst

lijst

doelsoort

doelsoort

richtlijn

X

X

bijlage I

X

X

Rietzanger

X

Waterral

X

bijlage I X

Bruine kiekendief

te realiseren natuurdoeltypen in Klein Profijt,

Blauwborst, Gekraagde Roodstaart, Rietzanger

de Rhoonse en Carnisse grienden wordt

(niet recent), Groene Specht, IJsvogel en Grote

verwezen naar tabel 4.1.

Karekiet (incidenteel) [lit. 85].

Kuifeend is het gebied van internationaal

doortrekkers [lit. o.a. 124].

belang omdat er regelmatig meer dan 1 pro-

Het gebied vervult een belangrijke regionale

cent van de Noordwesteuropese populatie ver-

functie voor veel soorten bos-, moeras- en wei-

blijft. De duikeenden (vooral Kuifeend en

devogels. Sommige soorten komen alleen voor

Tafeleend) zijn het meest talrijk, gevolgd door

in de buitendijkse gebieden (Dodaars, Blauwe

de ganzen (Grauwe Gans, Brandgans, Kolgans

Reiger, Bergeend, Krakeend, Zomertaling,

en Rietgans), grondeleenden (Wilde Eend en

Bruine kiekendief, Buizerd, Sperwer, Kluut,

Wintertaling), Rallen en Meerkoeten en meeu-

Kleine Plevier, Tureluur, Stormmeeuw, Visdief,

wen. Tijdens de wintervogeltellingen in Klein

Bosuil, IJsvogel, Groene Specht, Nachtegaal,

Profijt en Rhoonse en Carnisse grienden zijn

Blauwborst, Gekraagde Roodstaart, Sprink-

onder andere waargenomen: Dodaars, Aal-

haanrietzanger, Snor, Rietzanger, Grote

scholvers, Futen, Grauwe gans en Kolgans.

Karekiet, Matkop en Wielewaal). In het Oude

Voor de watervogels zijn het open water, de

Maasgebied broedden gedurende de periode

intergetijdenslikken, de biezengorzen, rietgor-

1985-1994 in totaal 15 rode lijstsoorten en 7

zen en grasgorzen van belang.

vogelrichtlijn-soorten waarvan 3 (Bruine Kiekendief, Kluut, Blauwborst) tot de regelmatige

Tijdens de voor- en najaarstrek gebruiken

broedvogels behoren. De bijzondere soorten die

grote aantallen vogels het Oude Maasgebied

in het natuurreservaat Klein Profijt voorkomen,

als tussenstop op weg naar respectievelijk hun

zijn samengevat in tabel 4.2. Ook hieruit blijkt

broeden overwinteringsgebied. Het gebied

de waarde op lokaal en (boven)regionaal

vervult een belangrijke functie als foerageer-

niveau.

plaats voor eenden, steltlopers en zangvogels.

Landaanwinning

vooral van belang voor watervogels. Voor de

zowel broedvogels, overwinterende vogels als


Het Oude Maasgebied is van belang voor

Als overwinteringsgebied is de Oude Maas

Deelnota MER

Vogels in het Oude Maasgebied


In de Carnisse en Rhoonse grienden broeden

Deelnota MER

Voor een beschrijving van de aanwezige c.q.


Bijzondere vogelsoorten in Klein Profijt [lit. 7]

Deelnota MER

Tabel 4.2

bijlage I

Deel A

X

Hoofdrapport

X

Blauwborst

Samenvatting

Groene specht

Deel B

X


Matkop

77

Daarnaast passeren grote aantallen vogels de

zijn in de huidige situatie in vergelijking met de

Oude Maas op doortrek. Een aantal soorten

buitendijkse waarden zeer beperkt te noemen.

blijkt de loop van de rivier te volgen, als trek-

De meeste gronden zijn in gebruik als bouw-

route naar de broedgebieden in het binnenland.

land, een klein deel als tuinbouwgrond en grasland. Karakteristiek is de aanwezigheid van dij-

Overige fauna in het Oude Maasgebied In het buitendijkse gebied, en in het binnen-

ken met laanbeplanting en lintbebouwing, en enkele grote watergangen (voormalige kreken).

dijkse gebied, komen alleen algemene soorten

De dijktaluds en dijkbermen hebben een zekere

amfibieën voor. De ringslang komt voor in de

potentie voor de, voor het rivierengebied karak-

Sliedrechtse Biesbosch.

teristieke stroomdalflora, maar in de huidige

In Klein Profijt komt de bever voor, een rode

situatie zijn de waarden beperkt.

lijstsoort, een landelijke doelsoort en een soort van bijlage II van de Habitatrichtlijn. Deze soort

Wat de fauna betreft, komen bijna alleen

heeft waarschijnlijk vanuit de Biesbosch gebie-

zeer algemene soorten voor. Zo vormen akkers

den langs de Oude Maas weten te koloniseren.

een voortplantingsgebied voor soorten als

Ook de Hermelijn, een provinciale doelsoort,

Haas en Veldmuis. Ook Kieviet en Scholekster

komt in Klein Profijt voor. Andere waardevolle

komen in beperkte mate voor als broedvogel.

soorten die in de buitendijkse natuurgebieden

De Steenuil en de Groene Specht zijn ook

voorkomen, zijn de Noordse Woelmuis, een

broedvogels van het poldergebied, waarschijn-

rode lijstsoort en een soort van bijlage II van de

lijk door de aanwezigheid van dijken overige

Habitatrichtlijn, Dwergspitsmuis, Waterspitsmuis

beplantingen. Daarnaast vormen de akkers foe-

(rode lijstsoort en doelsoort uit het natuurbe-

rageergebied voor soorten als Patrijs, Fazant,

leid) en Rosse Woelmuis. De Nederlandse

Wilde eend en Houtduif. Daar waar akkers

Noordse Woelmuizen behoren tot de onder-

grenzen aan buitendijkse grienden, vormen ze

soort Microtus oeconomus arenicola die elders

in bepaalde perioden een aantrekkelijk foerageer-

in Europa ontbreekt. Om die reden heeft

gebied voor diverse roofdieren zoals Bruine

Nederland vanuit het bovenregionale perspec-

Kiekendief, Bosuil, Boomvalk, Sperwer, Buizerd,

tief een internationale verantwoordelijkheid

Smelleken, Wezel en Hermelijn.

voor het behoud van deze ondersoort. In bijla-

Het gebied heeft geen belangrijke functie

ge II van de Habitatrichtlijn is deze soort aange-

als overwinteringsgebied voor vogels. Als

duid als prioritaire soort. Door het voorkomen

wintergasten komen Blauwe Reiger, Knobbel-

van deze soort langs de Oude Maas behoort

zwaan, Kokmeeuw, Kauw, Zwarte Kraai, Meerkoet

deze ook tot de belangrijke gebieden voor

en Houtduif voor. Op de watergangen kunnen

zoogdieren in Nederland [lit. 16]. Tenslotte is

onder andere Kuifeend, Slobeend en Wilde Eend

ook een aantal vleermuizen waargenomen in

voorkomen.

de buitendijkse gebieden: Meervleermuis,

In het gebied komen de Gewone Dwerg-

Gewone Dwergvleermuis, Ruige Dwergvleer-

vleermuis, Ruige Dwergvleermuis en Groot-

muis en Laatvlieger. Dit betreffen geen rode

oorvleermuis voor. In de omgeving is de rode

lijstsoorten, maar de Meervleermuis komt wel

lijst(vlinder)soort Bruin Blauwtje waargenomen.

voor op bijlage II en IV van de Habitatrichtlijn en de andere komen voor op bijlage IV.

Realisatie provinciale ecologische hoofdstructuur

Binnendijkse polders

voor natuur is de versterking van de ecologi-

De belangrijkste (positieve) ontwikkeling De binnendijks aanwezige natuurwaarden

78

sche hoofdstructuur in de binnenen buiten-

aaneengesloten moerasverbinding met

Dwergmuis, Dwergspitsmuis,

Oude Maas

enige wilgen en soorten als Harig

Wezel, Hermelijn

(13 km)

Wilgenroosje en Koninginnekruid.

kreekverbinding

dertig meter brede moerasruigte met

Hollandsch Diep-

enige opslag van bijv. wilgen en planten-

Oude Maas

soorten als Harig Wilgenroosje

(14 km)

en Koninginnekruid.

Ecologische verbindingszones in het plangebied [lit. 80]




Deelnota MER


Tabel 4.3

Dwergspitsmuis, Dwergmuis

Deel B

Groote Gat-

Deel A

soorten

Hoofdrapport

omschrijving

Samenvatting

naam



Figuur 4.4 (P)EHS Midden-IJsselmonde

79

dijkse gebieden (figuur 4.4). In het plangebied

dijken is het landschap in zijn huidige vorm als

is een aantal verbindingszones gepland (zie

recreatief aantrekkelijk te beschouwen. Daarbij

tabel 4.3). Realisatie ervan betekent een ver-

dient te worden opgemerkt dat de aantrek-

sterking van de natuurwaarden in het gebied.

kingskracht zich zal beperken tot omliggend stedelijk gebied en een specifieke doelgroep.

4.2.4 Recreatie Er is in het plangebied een driedeling te Recreatief aanbod

maken in de volgende subgroepen:

Het gebied van Midden-IJsselmonde zelf heeft op dit moment reeds een belangrijke

1 grienden

recreatieve functie. Deze functie is van exten-

2 medegebruik agrarisch gebied

sieve aard en met name routegebonden. Het

3 zuidelijk randpark en Zuiderpark

gaat daarbij met name om (fiets)tochten uit omliggende stedelijke gebieden. Door het groene agrarische karakter en de oude kronkelige

In figuur 4.5 zijn de diverse gebieden en objecten aangegeven.

Figuur 4.5 Huidige situatie recreatie Midden-IJsselmonde

80


Grienden en omgeving

haven met horecagelegenheid. Er zijn hier 395

van recent onderzoek van Enting en Ziegelaar

ligplaatsen. De golfbaan met horecavoorziening

[lit. 17]. Bij deze schattingen wordt gebruik

heeft circa 90.000 bezoekers per jaar, bestaande

gemaakt van een groot aantal aannames,

uit 75.000 voor individueel golf, circa 10.000

waardoor de onzekerheid in de kwantitatieve

voor een clinic en circa 5.000 voor bezoek aan

uitspraken tamelijk groot is. Op basis van veld-

de horecavoorziening (mondelinge mededeling

onderzoek (enquêtes), een telefonische enquête

beheerder golfbaan). Iets verder van het gebied

en vervolgens extrapolatie naar de totale popu-

afgelegen recreatieve objecten zijn:

latie van Midden-IJsselmonde wordt het aantal

•

bezoeken aan de Rhoonse en Carnisse grienden

gemiddeld 8 bezoeken per bezoeker per jaar. Strucker [lit. 124] geeft geschatte bezoekersaan-

Agrarisch gebied

tallen van 150.00 en 60.000 voor respectievelijk

Het recreatieve gebruik van het agrarische

Rhoonse en Carnisse grienden. Ruim de helft

gebied is moeilijker in te schatten. Doordat het

van deze bezoeken worden afgelegd in het

gebied voor een aanzienlijk deel een door-

weekend. Per hectare bedraagt het aantal bezoe-

stroomfunctie heeft voor toerisme gebonden

ken jaarlijks ongeveer 10.000. Op ‘topdagen’ -

recreatie zal het verblijf in het gebied relatief

geschikte dagen in het weekend- bedraagt het

kort zijn. Bij relatief goed weer (droog / zon)

aantal bezoekers per hectare naar schatting

heeft het gebied in de huidige situatie reeds

80-100; op dergelijke dagen bezoeken ruim

een aantrekkende werking. Er is een raming

10.000 mensen de Rhoonse en Carnisse grien-

gemaakt met de volgende uitgangspunten:

den. Deze recreatiedruk is voor natuurgebieden

•

jaarlijks aantal uren zonneschijn: circa 1400;

met recreatief medegebruik erg hoog. Ter ver-

•

90 % van het recreatieve bezoek vindt plaats

gelijking: de recreatiedruk in de Oostvaarders-

tijdens de uren zonneschijn;

plassen bedraagt op topdagen minder dan

•

gemiddeld verblijf in het gebied is 1 uur;

10 per hectare. Het natuurgebied Klein Profijt

•

circa 15 km aantrekkelijke route (inclusief de

vormt een onderdeel van de Grienden. In Klein Profijt wordt een bezoekersaantal geraamd van

randen); •

gemiddeld 5 bezoekers per 100 meter per

10.000 bezoekers per jaar1, waarvan naar schat-

uur zonneschijn.

ting 25% per auto, 30% tot 35% per fiets en 30

Bij dit gemiddelde komt het uurbezoek op

tot 35% met overige vervoersmiddelen komt.

750 personen per uur zonneschijn. Bij 1400 uur

De bezoekers zijn met name dagjesmensen

zonneschijn zijn dat 1,05 miljoen bezoekers,

[lit. 17] die er doorgaans niet langer dan drie

wat neer komt op een jaarrondbezoek van

uur verblijven. Eén op de tien bezoekers recre-

circa 1,15 miljoen.

ëert er af en toe ook een hele dag. De natuur en de rust zijn de belangrijkste sterke punten

Parken

van het gebied.

Het Zuidelijk Randpark kent 2,3 mln. bezoe-


haven.


kerheid van ± 7.000) bezoekers, dat wil zeggen

Landaanwinning

binnen haven en 25 ligplaatsen buiten de


jachthaven te Heerjansdam: 205 ligplaatsen

Deelnota MER

•

van ± 70.000) door circa 147.000 (met een onze-


ha): 55 toerplaatsen en 300 vaste plaatsen;

Deelnota MER

geschat op 1,2 miljoen (met een onzekerheid

camping en jachthaven te Barendrecht (12

Deel B

huidige situatie kan gebruik worden gemaakt

Deel A

plangebied. Ten zuiden van Rhoon ligt een jacht-


deel van het bezoek komt echter wel door het

aan de Rhoonse en Carnisse grienden in de

Deelnota MER

Voor de schatting van het aantal bezoekers

De golfbaan ligt buiten het plangebied. Een

1 Raming op basis van bezoek in eerste openingsjaar en schatting Zuid-Hollands landschap.

81

ken per jaar (door 80.000 personen) [lit. 17]. Dit

In de meeste gevallen komt men naar de

zijn voornamelijk bezoeken van mensen die

gebieden met de auto of de fiets, al wordt het

regelmatig fietsen of een eindje wandelen, al

Zuidelijk Randpark ook wel lopend bezocht [lit

dan niet met de hond. Het bevat bos en groen-

16]. Voor het Zuidelijk Randpark is de gemiddel-

gebied met wandelen fietsroutes vanuit de

de reistijd 10 tot 20 minuten. Voor de Oude

Rotterdamse wijken Pendrecht, Zuidwijk en

Maas en de Grienden kan deze oplopen tot een

Lombardijen en vanuit Barendrecht en Smitshoek.

uur. Volgens de bereikbaarheidsanalyse uitge-

Verder ligt er een café-restaurant.

voerd door de gemeente Rotterdam [lit.29],

Het Zuiderpark functioneert op dit moment

worden de grienden en het golfterrein binnen

meer als wijken buurtpark als gevolg van de

1 uur bereikt met de fiets vanuit Hoogvliet,

afname van het voorzieningenniveau en de

Barendrecht, het zuidelijk deel van Rotterdam

kwaliteit van het park. Het park biedt mogelijk-

en Spijkenisse.

heden voor recreatieve vormen, zowel actieve,

Door het gebied lopen twee doorgaande

passieve als educatieve vormen van recreatie.

fietsroutes. Een belangrijke route ligt langs de dijk

Verder biedt het gebied de mogelijkheden voor

van de Oude Maas. Deze verbindt Zwijndrecht,

waterfietsen op de waterpartijen, evenementen

Poortugaal en Hoogvliet. Verder loopt er een

op de grasvelden en is er een groot volks-

route door het Zuidelijk Randpark.

tuinencomplex. Het voorzieningenniveau in het

Men komt vrijwel nooit met het openbaar

Zuiderpark is de laatste jaren gereduceerd,

vervoer. De belangrijkste openbaar vervoerhal-

diverse attracties zijn verdwenen. In het park

tes liggen op enige afstand van het gebied, in

zijn de volgende voorzieningen aanwezig; fiets-

het Zuiderlijk Randpark, in de VINEX locatie

paden, wandelpaden (educatief: ‘natuurpad’),

Portland / Carnisselande (bus) en in het cen-

enkele horecagelegenheden (buitenconcerten),

trum van Rhoon (bus en metro).

volkstuinen en sportcomplexen.

De A15 en de A16 en de spoorwegen vormen grote barrières. Positief is dat er een vrij-

Recreatief gedrag Voor de meeste bezoekers van de hierboven

liggend fietspad ligt langs de gehele lengte van de Oude Maas.

vermelde gebieden en objecten speelt de (geringe) afstand tot het recreatiegebied de doorslaggevende rol bij de keuze van het

Bezoekersaantallen De referentiesituatie in het geval van het

gebied. Daarnaast blijken de natuur en de rust

bezoekersaantal is de situatie zoals die zou ont-

echte publiekstrekkers te zijn. De recreanten

staan bij het realiseren van het voorgenomen

bezoeken de gebieden vaak niet alleen, maar

beleid. Ook de effecten van bevolkingsgroei (in

nemen één of twee andere personen mee. Dit

Midden-IJsselmonde mede vanwege woning-

zijn in maar weinig gevallen kinderen. In het

bouw in Midden-IJsselmonde) en wijzigingen

Zuidelijk Randpark zijn het in 25% van de

van de samenstelling van de bevolking (toena-

gevallen kinderen en in de Grienden zijn het

me van het aandeel van de leeftijdscategorie

zelden kinderen.

met relatief veel recreatieve bezoeken) is hierbij van belang.

Bereikbaarheid Voor de bestaande gebieden van Midden-

82

In tabel 4.4 is een overzicht opgenomen van het geraamde huidige recreatieve gebruik van

IJsselmonde wordt vooral de bereikbaarheid bij

Midden-IJsselmonde (plangebied plus aangren-

de recreanten als sterk punt ervaren [lit.16]

zende buitendijkse gebieden). Als groeipercen-

door de relatief korte afstanden.

tage voor de periode tot 2010 is voor het gebruik


aantal bezoeken aan de Rhoonse- en Carnisse

op fietstijd binnen respectievelijk 3 kwartier,

grienden is een groeipecentage van 10%

1 uur en 1 uur + 15 minuten fietsen, hierbij

gehanteerd. Een sterkere toename van dit

is op grond van ervaringscijfers aangeno-

gebied is niet te verwachten vanwege de reeds

men dat bereikbaarheid binnen 3 kwartier

relatief hoge recreatieve druk op dit gebied.

wenselijk is (primair verzorgingsgebied),

Een relatief sterke groei (25%) is geraamd voor

bereikbaarheid binnen een uur maximaal

het recreatief medegebruik van het agrarisch

acceptabel is (verzorgingsgebied in brede

gebied.

zin) en bereikbaarheid binnen een uur + een kwartier niet meer acceptabel is (valt buiten

Omvang verzorgingsgebied

verzorgingsgebied).

De omvang van het verzorgingsgebied voor het deelgebied Midden-IJsselmonde is bepaald

dat het aantal inwoners in de bestaande stede-

•

huidige opbouw, spreiding en samenstelling

lijke gebieden ongeveer gelijk zal blijven. Voor

van de bevolking. Deze zijn zowel voor de

de nieuwe wijk Carnisselande is een inwone-

huidige als toekomstige situatie als uitgangs-

raantal van circa 22.000 aangenomen.

punt gehanteerd;

•

Voor de referentiesituatie en de varianten is

binnen de gemeentegrens van Rotterdam:

het aantal inwoners berekend dat binnen drie-

bevolkingsgegevens op subbuurtniveau

kwartier (‘eerste schil’) respectievelijk 1 uur

(leeftijdsopbouw, etnisch of allochtoon);

fietsafstand (‘tweede schil’) van de entree van

overige gemeenten: bevolkingsgegevens op

de recreatiegebieden woont. De resultaten van

gemeenteniveau, opgesplitst in eenheden

de berekeningen zijn opgenomen in tabel 4.5.

van 260 hectare (leeftijdsopbouw); •

prognoses van toekomstige stadsuitbreidin-

Behoefte aantal recreatieve bezoeken van het

gen (hebben betrekking op de toekomstige

verzorgingsgebied

situatie) zijn wegens onvolledigheid van gegevens niet meegenomen;

Schattingen voor de behoefte aan mogelijkheden voor recreatieve uitstapjes naar het

huidig

groei-prognose (%)

referentie

golfbaan

0,09

10

0,10

grienden

1,20

10

1,32

extensief medegebruik

1,15

25

1,44

Midden-IJsselmonde totaal

2,44

Tabel 4.4

Hoofdrapport

van de regio is als uitgangspunt gehanteerd

tellingen bestaan uit sommaties van:

Samenvatting

uitgevoerd door de gemeente Rotterdam. De


teerd. Met betrekking tot het aantal inwoners

Landaanwinning

Rijnmond is opgenomen. De berekeningen zijn


de Oude Maas zijn gesitueerd (grienden), gehan-

Deelnota MER

van een GIS waarin het fietsroutenetwerk van

Deelnota MER

IJsselmonde, die met name aan de oevers van

Deelnota MER

situatie van de recreatieve gebieden op Midden-

van deze bereikbaarheid is gebruik gemaakt


Als referentiesituatie wordt de bestaande

met behulp van GIS [lit. 29]. Voor het bepalen

•

Deel B

er is onderscheid gemaakt in bereikbaarheid

Deel A

•


van de golfbaan 10% gehanteerd. Ook voor het

2,86

Geraamd aantal bezoeken (miljoenen per jaar) in de huidige situatie en in de referentiesituatie

83

leeftijdscategorie 0 tot 9

10 tot 20

20 tot 55

55+

totaal

eerste schil

32

31

135

66

264

tweede schil

33

33

142

58

266

totaal

65

64

277

124

530

Tabel 4.5

Aantal inwoners (in duizenden) in het verzorgingsgebied voor de referentiesituatie

per leeftijdsgroep

groen kunnen onder andere worden gebaseerd

Ook kan gesteld worden dat de bekendheid

op gegevens van het Sociaal Cultureel Plan-

en / of de aantrekkingskracht van de gebieden

bureau [lit. 107]. Op grond van type en frequentie

vrij gering is. Naar de grienden en de Oude

van uitstapjes [lit. 107] kan een schatting worden

Maas komt bijvoorbeeld maar circa 15% van de

gemaakt van het gemiddeld aantal recreatieve

Rotterdammers [lit 12] en maar circa 30% van

uitstapjes per inwoner. Voor de groene bestem-

de mensen uit de doelgroep voor deze gebie-

mingen (inclusief stadsparken en -bossen)

den bezoekt ze ook werkelijk [lit. 17]. Voor het

komt dit uit op ongeveer 15 tot 20 uitstapjes

Zuidelijk Randpark wordt een vergelijkbaar per-

per jaar per inwoner, waarvan circa 5 aan stads-

centage gevonden.

parken of -bossen. Dit komt bij benadering over-

Als relatief zwak punt wordt ook de veilig-

een met het geraamde aantal bezoeken per

heid ervaren en het Zuidelijk Randpark onder-

inwoner volgens [lit. 17], dat voor Midden-

vindt veel overlast van de (aanleg van de)

IJsselmonde voor de belangrijkste groene gebie-

Betuwelijn.

den (Oude Maas, Grienden, Zuidelijk Randpark en Oostpark) wordt geschat op ongeveer 15

4.2.5 Landschap, archeologie, cultuurhistorie

bezoeken per inwoner per jaar. Uitgaande van deze schattingen zou (de behoefte aan) het aantal recreatieve bezoeken

Ontstaansgeschiedenis Vanaf ongeveer 5000 jaar geleden ontstond

(exclusief bezoek aan stadspark en stadsbos)

onder invloed van het rijzen van de zeespiegel

voor de inwoners van het verzorgingsgebied

een rij strandwallen, ongeveer ter plaatse van

ongeveer 8 tot 10 miljoen per jaar bedragen.

de huidige kustlijn. De lagune achter deze strandwallen raakte onder invloed van zoetwater

Knelpunten Temidden van de snel groeiende stedelijke

rijzen van de zeespiegel ging echter door en

gebieden rond Rotterdam, is en ontstaat er een

drong de lagune binnen. Hierdoor werden

groot gebrek aan recreatie- en groengebieden

delen van het veen weggeslagen en werden

dicht bij huis. Dit vertaalt zich onder meer in

lagen klei afgezet. Er ontstond een patroon van

een grote vraag naar stadsparken en dagrecre-

opgeslibde, periodiek overstromende klei- en

atieve mogelijkheden in de stadsrand.

veengebieden doorsneden door een vertakt

In het gebied van Midden-IJsselmonde is

84

waardoor het Hollandveen gevormd werd. Het

systeem van riviergeulen en kreken (bijvoor-

naast het gebrek aan recreatieve ruimte met

beeld de Koedood in het plangebied). Door de

name de gebrekkige samenhang van de weini-

grote dynamiek en slechte afwatering is het

ge bestaande gebieden een groot probleem.

plangebied tot in de late Middeleeuwen waar-


Hetzelfde geldt voor de vroege Middeleeuwen.

gebied zijn huidige vorm. Daarbij werd de

Men mag aannemen dat voor zover er in het

Koedood als oude stroomgeul afgedamd. Bij

plangebied werd gewoond, de nederzettingen

die gelegenheid is in één keer een groot aantal

lagen op de oevers van rivieren. Het binnen-

polders bedijkt waaronder ook de Polder Nieuw

land bleef nog lang onbewoonbaar.

Pendrecht en de Polder het Buitenland van

Vanaf het jaar 1000 was er sprake van

Rhoon (zie figuur 4.7). In 1660 volgt de bedij-

grootschalige ontginningen van de veenen

king van de Molenpolder en in 1676 kon de

kleigebieden. Ook in deze tijd was er sprake

Zegenpolder aan het bedijkte areaal worden

van een stijging van de zeespiegel, waartoe

toegevoegd. Honderd jaar later, 1769, werd de

men aanvankelijk terpen opwierp en men

Portlandpolder van dijken voorzien. In al deze

later dijken ging aanleggen tegen het water.

zogenaamde nieuwlandpolders bevond de

Omstreeks 1300 was een groot deel van de

bewoning zich langs de dijken. Nog steeds is

omgeving van het plangebied omdijkt, name-

dit het minst verstedelijkte gebied. Het bodem-

lijk het land van Poortugaal, het eiland Rhoon

gebruik bestond uit een combinatie van akkers

en de oostelijk van de Koedood gelegen

en weiden.

Riederwaard (zie figuur 4.6).

Als resultaat van deze ontstaansgeschiede-

Bij een aantal overstromingen, waaronder

van het plangebied rond 1850 uit een samen-

een grote overstroming in 1373, ging echter de

stelsel van ruimten, meest oost-west gericht,

Riederwaard en daarmee het grootste deel van

duidelijk begrensd door dijken. De meeste dij-

het plangebied verloren. Alleen het eiland van

ken werden extra gemarkeerd door hun

Rhoon bleef behouden. Oude nederzettingen

beplanting met bomen en sommige door

zijn daarbij verloren gegaan.

bebouwing aan de dijk.

Deelnota MER

nis en ingebruikname bestond het landschap

Deel B

de Koedood met elkaar verbonden en kreeg het

Deel A

Romeinse Tijd zijn nauwelijks sporen gevonden.

Hoofdrapport

werden de delen ten westen en ten oosten van

Samenvatting

ders bleef nog lange tijd onbedijkt. Pas in 1580

door de overstromingen. Uit de IJzertijd en


dien zijn alle sporen uit de prehistorie uitgewist


Het overige gebied buiten deze oudlandpol-


schijnlijk nauwelijks bewoond geweest. Boven-

vroegst bedijkte land. Opmerkelijk is hier dat de

Landaanwinning

Poortugaal en Hoogvliet op de dijken van dit


polderde eilanden in de dorpen Rhoon,

Deelnota MER

bewoning dus plaats op de overgebleven inge-

Deelnota MER

In deze tijd (late Middeleeuwen) vond de

boerderijen en huizen allen langs de omringende dijk werden gebouwd en niet in het gebied zelf. De belangrijkste reden hiervoor was de veiligheid die de dijk bood tegen zowel binnendijks als buitendijks water. Hieruit is het dominante bebouwingstype van de polder ontstaan, de zogenaamde lintbebouwing. De voornaamste vorm van landbouw in deze oudlandpolders was tot aan het begin van deze eeuw de melkveehouderij en het gebied bestond voornamelijk uit weiden met boomrijke kavelscheidingen

Figuur 4.6 Ontstaansgeschiedenis

in de lage gedeelten.

Midden-IJsselmonde

85

Vanaf het begin van deze eeuw, maar vooral na 1945, onderging het landschap rond het plan-

Geomorfologie Door de inundaties en kleiafzettingen is

gebied grote veranderingen, met name door de

Midden-IJsselmonde in geomorfologisch opzicht

ontwikkeling van de zuidelijke Randstad. Thans

door zijn wijze van ontstaan een betrekkelijk vlak

bepalen stedelijke ontwikkelingen het landschap

eiland met zeer geringe hoogteverschillen. In het

van rond het plangebied in hoge mate. Een zeer

plangebied zijn weinig aardkundige waarden

groot deel wordt ingenomen door bevolkings-

aanwezig. Wel is er een aantal kreekpatronen

en industrieconcentraties terwijl het resterend

dat van enig belang is en een aantal wegen en

agrarisch deel wordt doorsneden door een

weteringen dat samenloopt met oude kreekrug-

groot aantal rijks- en provinciale wegen. De

gen. Verder is aan de oostelijke rand van het

agrarische sfeer, die vroeger geheel Midden-

plangebied de Koedood gelegen, een voormali-

IJsselmonde kenmerkte, treft men tegenwoordig

ge rivierloop van de Oude Maas naar de

nog slechts lokaal aan in het plangebied.

Nieuwe Maas (figuur 4.7). Op de hoogtelijnen

Figuur 4.7 Archeologische, cultuurhistorische en geomorfologische waarden Midden-IJsselmonde (bron ROB [lit. 91 en 93] en provincie Zuid-Holland [lit.76] )

86

bewoond geweest. Eventuele sporen zijn uitge-

van het plangebied. Vermoedelijk is dit een oude

wist door de vele overstromingen die het

loop van de Oude Maas. Op de bodemkaart is de

gebied geteisterd hebben. Langs de oude

loop niet te herkennen, wat zou betekenen dat

rivierloop langs de Essendijk is de archeologi-

het een rivierloop dieper in de ondergrond is.

sche verwachtingswaarde hoog, omdat ver-


Landaanwinning

Essendijk een zone hoger is gelegen dan de rest


late Middeleeuwen waarschijnlijk nauwelijks

Deelnota MER

kaart (figuur B.5) is af te lezen dat langs de

Deelnota MER

Figuur 4.8 Indicatieve archeologische verwachtingswaarde Midden-IJsselmonde (bron ROB [lit 92])


Deelnota MER




wacht mag worden dat op dit hogere deel van Archeologie

het landschap bewoning heeft plaastgevonden.

Verwachtingswaarde

Dit vermoeden wordt versterkt door de Romeinse

Figuur 4.8 geeft de archeologische verwach-

vondsten langs dezelfde oude rivierloop tussen

tingswaarde van Midden-IJsselmonde (volgens

Rhoon en Poortugaal [lit. 8].

de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden [lit. 92]). Voor het grootste deel van het plange-

Vindplaatsen

bied geldt dat er een lage trefkans is op archeo-

Op Midden-IJsselmonde ligt een tiental

logische vondsten. Door de grote dynamiek en

archeologische vondsten waarvan een aantal

slechte afwatering is het plangebied tot in de

met een hoge waarde [lit. 91 en lit.93] (Figuur 4.7).

87

Strikt genomen liggen slechts vier vondsten in

•

resten van een boerderij uit de 17e eeuw.

het plangebied, de anderen liggen erbuiten. In

Deze vondst heeft een waarde gekregen van

het plangebied zijn alleen vondsten gedaan

een meldingsgebied (nr. 7);

vanaf de late Middeleeuwen. In het zuidoosten, net buiten het plangebied is een vondst gedaan

sporen van een waterput/-reservoir en fragmenten van keramiek, alles uit de 18e eeuw

uit de Romeinse Tijd (nr 1 in figuur 4.7). Het

en jonger. De waarde ervan is onbekend (nr.8).

betreft de resten van een nederzetting. Deze

Even ten oosten van het plangebied, aan

vondst is voorgesteld als meldingsgebied.2

weerszijden van de reeds genoemde vondst uit

Uit de Late Middeleeuwen zijn de volgende

•

de Romeinse Tijd, zijn vondsten (9 en 10)

vondsten gedaan (tussen de haakjes de num-

gedaan van vermoedelijke nederzettingsterrei-

mers die corresponderen met figuur 4.7)

nen uit de Late Middeleeuwen. Beide zijn voor-

•

gesteld als attentiegebied.

vermoedelijke locatie van een kerk uit 1100 (nr. 2). Eén van de nederzettingen, Carnisse,

3

Tenslotte maakt studie van historische bron-

die bij de overstroming van 1373 verloren is

nen verder aannemelijk dat het kerkhof van

gegaan moet toen reeds een kerk hebben

Pendrecht aan de zeedijk langs de zuidkant van

bezeten. Op grond van oude kaarten wordt

de Zegenpolder heeft gelegen. Ook in de zuid-

verondersteld dat deze nederzetting in de

oosthoek van het plangebied is vermoedelijk

omgeving van de huidige Korte Koedood

een voormalig kerkhof gelegen.

lag. De waarde is onbekend; •

vermoedelijke archeologische vindplaats van een kerk uit de 12e eeuw (nr. 3). Ten westen van Carnisse lag Pendrecht. Ook

•

•

Dijken en kaden In het noordelijke gedeelte van het plangebied,

deze plaats is met de overstroming verloren

rond het oudland van Polder het Binnenland

gegaan. Van deze vindplaats is de waarde

van Rhoon, is nog een aantal dijken aanwezig

onbekend;

waarvan het dijktracé vrijwel zeker teruggaat

huiswerf, waarvan de ophoging vermoede-

tot ca. 1000, de oudste periode van ontginning

lijk dateert uit de Late Middeleeuwen (nr. 4).

en bedijking (zie figuur 4.7).

De werf is thans in gebruik als woonplaats

•

Historische geografie en bouwkunst

In het grootste gedeelte van het plangebied

en is daarom niet gewaardeerd;

zijn de dijken tussen 1500 en 1800 tot stand

Uit de Nieuwe Tijd zijn de volgende vond-

gebracht. Ook het overgrote gedeelte van de

sten gedaan:

kaden aangelegd ten behoeve van de molenbe-

huiswerf, waarvan de ophoging vermoedelijk dateert uit de 16e eeuw (nr. 5). De werf

maling is in deze periode gerealiseerd.

is thans in gebruik als woonplaats en is

hun ouderdom en omdat ze een beeld geven

daarom niet gewaardeerd;

van 1000 jaar lang strijd tegen het water.

huiswerf, waarvan de ophoging vermoedelijk dateert uit de 14e eeuw (nr. 6). De werf is thans in gebruik als woonplaats en is daarom niet gewaardeerd;

Alle dijken zijn van hoge waarde vanwege

(Molen)weteringen In het plangebied is een groot aantal weteringen aanwezig dat voor de afvoer van overtollig

2 Meldingsgebieden betreffen sites waarvan het archeologisch belang duidelijk vaststaat. Gestreefd wordt naar een

blijvend behoud van de site. 3 Attentiegebieden zijn sites met een duidelijke archeologische verwachtingswaarde.

88


water in de polders is aangelegd. Omtrent hun

•

Essedijk 56, Boerderij uit ca. 1920. (nr 5);

ouderdom is geen absolute zekerheid. Een aan-

•

Havendam, Voormalig gemaal uit 1878. Een

tal is wellicht direct bij de totstandkoming van

Korteweg 4, Boerderij uit 1912. (nr 7);

middeleeuwse ouderdom zijn. Het merendeel

•

Nieuweweg, Gemaal, tegenwoordig woon-

zal evenwel samenhangen met de introductie

huis uit 1875-1900. Hoofdvorm intact. Een

en doorvoering van de molenbemaling die in

monument van bedrijf & techniek (nr 8);

•

Oude Weg 1, Boerderij uit ca. 1925. (nr 10);

•

Oude Weg 4, Boerderij Johanna hoeve uit

geven van de waterstaatkundige geschiedenis

ca. 1800. (nr 11);

Oude wegen

•

Veerweg, Brug uit 1875-1900. Vrij gaaf. Waterstaatskundig monument (nr 12);

Een aantal wegen in het plangebied is reeds

Veerweg 7, Veerhuis tegenwoordig woonhuis ‘t Veerhuys uit ca. 1900. De oorspronke-

ten tijde van de verkaveling in gebruik geno-

lijke functie is herkenbaar. Markant object

men. Zij zijn in een vroeg stadium tot stand

(nr 13);

gebracht en behoren als zodanig tot de eerste,

•

Het Weegje 3, Boerderij uit 1893. (nr 14);

primaire, landschapselementen. De ouderdoms-

•

Rijsdijk 131, Woonhuis uit 1850-1900.

bepaling van deze wegen is erg lastig. Het is

huis-boerderij uit ca. 1890. (nr 16); •

Rijsdijk 102, 104. Boerderij uit 1868. (nr 17);

•

Rijsdijk 101, Boerderij uit 1875-1900. (nr 18);

Terp / oude woongrond

•

Rijsdijk 100, Woonhuis uit ca. 1915. (nr 19);

In het plangebied bevindt zich een aantal

•


oude woongronden. Deze gronden zijn al lange

•


tijd bewoond en vaak zijn ze door de jaren

•

Rijsdijk 96, 98. Boerderij uit ca. 1915. (nr 22);

heen kunstmatig opgehoogd. Deze woongron-

•

Rijsdijk 95, Boerderij uit ca. 1915. (nr 23).

den zijn karakteristiek voor het polderlandschap en daarom van hoge waarde.

Alle panden zijn vrij gaaf tot gaaf en karak-

Landaanwinning

waarde vanwege hun hoge ouderdom.

Rijsdijk 109, Boerderij tegenwoordig woon-


•

eeuwse ouderdom zijn. De wegen zijn van hoge

Deelnota MER

goed mogelijk dat ook deze wegen van middel-

Karakteristieke arbeiderswoning (nr 15);

teristiek voor streek en periode. Monumenten en karakteristieke panden In het plangebied staat een groot aantal

Landschapsbeeld, imago en identiteit

historische gebouwen. De nummers tussen

Het typerende beeld van het plangebied is

haakjes corresponderen met de nummers in

het polderlandschap. In het plangebied zijn vele

figuur 4.7.

weteringen aanwezig. Het dijkenpatroon is een

•

Achterdijk 9, 11. Vrijstaand woonhuis uit

afspiegeling van de open aanwassen van de

ca. 1925 (nr 1);

afgelopen eeuwen.

•

Essendijk 4, Boerderij uit 1891. Vrij gaaf en


•


van het gebied.

Deelnota MER

Deze weteringen zijn allen van hoge waarde door hun ouderdom en omdat ze een beeld

ca. 1935. (nr 9);

Hoofdrapport

gezet.

Omloopseweg 6, Vrijstaand woonhuis uit

Samenvatting

•

Deelnota MER

dit gebied in hoofdzaak na 1500 in gang werd

Deel B

•

Deel A

de polders gegraven en kan derhalve van


monument van bedrijf & techniek (nr 6).

Zoals reeds opgemerkt heeft het agrarisch

karakteristiek voor de streek en periode (nr 2);

grondgebruik nog de overhand in het plange-

•

Essendijk 11. Boerderij uit ca. 1915. (nr 3);

bied en bepaalt hierdoor het karakter ervan. De

•

Essendijk 24, Boerderij uit ca. 1930. (nr 4);

meeste gronden in het gebied zijn in gebruik

89

als bouwland, als tuingrond en voor een zeer

een onregelmatige vorm. Bijzonder onregelma-

klein deel als grasland.

tig is over het algemeen de percelering in grote

Het vroegere ontginningsbeeld, strookvor-

delen van de polder het Buitenland van Rhoon.

mige percelen die vanaf de rivieroever naar

De afdamming van de nog niet geheel dichtge-

een achterkade opstrekken is in een beperkt

slibde Koedood, inclusief het daarmee nog in

aantal gevallen in het huidige verkavelingspa-

verbinding staande krekenstelsel, is voor dit

troon van Midden-IJsselmonde nog zichtbaar.

onregelmatige karakter verantwoordelijk.

In het plangebied is van het oude stramien afgeweken ten gunste van een meer eigentijd-

4.2.6 Bodem en water

se ofwel meer op de nieuwe landschappelijke situatie geënte, benaderingswijze. In deze polders overheersen korte stroken, rechthoeken en

Bodemopbouw en -gebruik De afwisseling van rivier en zee-invloed

vierkanten. Door de aanwezigheid van kronkeli-

heeft op Midden-IJsselmonde geleid tot een

ge geulen en prielen hebben de percelen soms

bodem waarin zeeklei afgewisseld wordt met

Figuur 4.9 Bodemkaart Midden-IJsselmonde (bron Stiboka, naar [lit.121] )

90

wordt dat dit een min of meer stabiele situatie

Midden-IJsselmonde bestaat de bodem uit een

is, zonder verdere verspreiding. Verder van de

afwisseling van lichte klei en zavel, zogenaam-

dijk af zijn geen verontreinigingen van de stort

de vaaggronden [lit. 121]. Deze afwisseling,

gevonden in de Zegenpolder. Van de overige

globaal genomen in een oost-west georienteerd

stortlocaties zijn geen gegevens bekend. De

patroon, weerspiegeld de sedimentatie- en

kwaliteit van bodem en water ter plaatste van

inpolderingsgeschiedenis: in de afzonderlijke

de stortlocatie leidt tot beperkingen ten aanzien

polders zijn over het algemeen de iets zwaardere

van de ecologische mogelijkheden. De hoge

gronden aanwezig in het noordelijk gedeelte.

gehalten aan koper, lood en zink zorgen voor

De grondwatertrap in het gebied varieert tussen

een zogenaamd ‘ecologisch risico’.

V en VI; de grondwaterstand wordt in de polders kunstmatig in stand gehouden. Het voornamelijk agrarische bodemgebruik (vollegrondstuinbouw

Oppervlakte- en grondwaterkwaliteit Parameters als stikstof, fosfaat en de milieu-

met lokaal grasland) leidt tot een immissie van

vreemde stoffen blijven in het grondwater en

nutriënten, bestrijdingsmiddelen en zware

de meeste oppervlaktewateren onder de grens-

metalen, die normaal is voor dergelijke land-

waarde. Slechts een deel van de wateren in

bouwgebieden.

geheel Midden-IJsselmonde voldoet niet aan

Voor zware metalen ontbreken gegevens. Het oppervlaktewater is over het algemeen

Zoals uit de vorige paragraaf blijkt, betreft dit

zoet (chloridegehalte < 300 mg/l). Alleen inciden-

op de locatie voornamelijk agrarisch grondge-

teel en lokaal (Zegenpolder) is er sprake van een

bruik. Hierdoor zal de bodem en het grondwa-

zwak brakke tot brakke conditie [lit. 132]. Dit onder

ter mogelijk relatief hoge gehalten nutriënten

invloed van de Oude Maas. Er wordt ruimschoots

en bestrijdingsmiddelen bevatten.

voldaan aan de eis van maximaal 300 mg/l chlori-

Langs de zuidgrens van het locatie zijn langs de Oude Maas enige stortplaatsen van

de gesteld aan de gebruiksfunctie vollegrondstuinbouw op Midden-IJsselmonde [lit. 33].

Landaanwinning

ge of vroegere bodemgebruik van het gebied.

het gebied in de zomer rond de MTR-norm4.


een gebied wordt sterk bepaald door het huidi-

[lit. 33]. Het stikstof- en fosfaatgehalte ligt in

Deelnota MER

De milieuhygiënische bodemkwaliteit van

Deelnota MER

Bodemkwaliteit

Deelnota MER

de minimumkwaliteit voor stikstof en fosfaat

havenslib aanwezig. Het betreft de Johannapolder, de Nieuwe Polder, Hoge Veld, Klein Profijt en de Zegenpoldersedijk. Klein Profijt is

Deel B

beddingen terug te vinden. Op de locatie

Deel A

verhoogde concentraties gemeten. Verondersteld

Hoofdrapport

gevonden. Zo zijn in de sloot van de Zegenpolder

4.9). Ook zijn lokaal nog restanten van kreek-

Samenvatting

wegend uit kalkhoudende jonge zeeklei (figuur


van met benzeen vervuild water plaats heeft


kreekzanden en veen. De bodem bestaat over-



Watersysteem en kwel Het maaiveld en de oppervlaktewaterpeilen

reeds gesaneerd. Bij de Zegenpolderse dijk

in vrijwel het gehele gebied liggen beneden de

gaat het om een voormalige stortplaats die

gemiddelde waterstand van de omringende

afgedekt is met havenslib uit de Johannapolder

rivieren en het zeeniveau. In het oostelijk deel

en de Eemhaven [lit. 13]. In 1999 is nader

van het gebied is sprake van zoete kwel (omge-

onderzoek verricht naar de verontreinigings-

ving Barendrecht en meer oostwaarts). Meer

situatie op deze locatie [lit. 4]. Hieruit bleek dat

naar het westen en in plangebied Midden-

er op twee locaties een beperkte verspreiding

IJsselmonde heeft het kwelwater incidenteel en

4 MTR = Maximaal Toelaatbaar Risico = norm uit de Vierde Nota Waterhuishouding

91

lokaal een (zwak) brak karakter. De hoeveelheid

oppervlaktewaterpeil wordt gehandhaafd. Het

kwel is als gevolg van de slechte doorlatendheid

grondwaterpeil ligt in de winter wat hoger en

van de kleigrond klein: 0 tot 0,5 mm/etmaal. Het

in de zomer wat lager dan dit polderpeil. Hoe

kwelwater wordt via het slotenstelsel in de pol-

groot die afwijking is, is sterk afhankelijk van

ders afgevoerd en via gemaal Breeman afge-

de plaatselijke situatie. Met name de samen-

voerd op de Oude Maas.

stelling van de bodem (doorlatendheid) en de

Het zuidelijk deel van dit gebied behoort tot het Oude Maassysteem en het noordelijk deel

slootafstand spelen hier een belangrijke rol in. De polderpeilen zijn weergegeven in figuur 4.10.

tot het Nieuwe Maas / Waalsysteem. De grondwaterstand in de lagen hieronder, Grondwaterstanden De grondwaterstand in de bovenste bodem-

met de term stijghoogte. Ter hoogte van Midden-

laag (de deklaag) wordt sterk gereguleerd door

IJsselmonde staat de stijghoogte in het diepere

de mens. Midden-IJselmonde is opgedeeld in

grondwater sterk onder invloed van de omlig-

peilgebieden waarbinnen een vastgesteld

gende rivieren en ligt rond de 1m -NAP.

Figuur 4.10 Waterkaart Midden-IJsselmonde

92

de watervoerende pakketten, wordt aangeduid


weg met 2x2 rijstroken met een wettelijke

oostelijke richting. Bij de Koedood zorgt het

geluidzone van 350 meter aan weerszijden van

gemaal Breeman voor afwatering op de Oude

de weg (zie figuur 4.11). Volgens de Wet geluid-

Maas. Ook de polders ten noorden van de

hinder (Besluit geluidhinder spoorwegen (BGS)

Essendijk worden ontwaterd via de Koedood.

heeft de havenspoorlijn een geluidzone met

Incidenteel kan in de polders water worden inge-

een breedte van 400 meter aan weerszijden

laten. Het waterschap beheert daartoe enkele

van het spoor. De ligging van de geluidcontou-

inlaatpunten. De betrokken polders in het plan-

ren 57 en 70 dB(A) is berekend (SRM I) en in

gebied zijn voor wat betreft de waterhuishouding

tabel 4.6 opgenomen.

niet aan elkaar gekoppeld, met uitzondering van de polders ten zuiden van de Essendijk.

Het noordelijk deel van Midden-IJsselmonde ligt binnen de geluidzone van het industrieter-

Midden-IJsselmonde wordt tegen hoog bui-

rein Heijplaat. Het zuidelijk deel van Midden-

tenwater beschermd door een primaire water-

IJsselmonde (Zegen-, Portland- en Molenpolder)

kering (Zegenpolderse Dijk) en een secundaire

is als stiltegebied vastgelegd in het Streekplan

waterkering (Essendijk). Beide voldoen momen-

Rijnmond [lit. 77].

hoogwaterbescherming.

Autonome ontwikkeling Autonome ontwikkelingen die veranderingen

4.2.7 Hinder

in de geluidsituatie van Midden-IJsselmonde tot gevolg hebben, zijn de verbreding van de

Geluid

bied Midden-IJsselmonde wordt in belangrijke

van de VINEX locatie Portland / Carnisselande.

mate bepaald door de aanwezigheid van de A15,

Daarnaast moet de toename van het verkeer-

contourafstand

57 dB(A)

596 m

70 dB(A)

115 m

Tabel 4.6

geluidbelasting

Huidige situatie geluidimmissie goederenspoorlijn

contourafstand

57 dB(A)

796 m

70 dB(A)

168 m

Tabel 4.7

Landaanwinning

aanleg van de Rhoonse Baan ter ontsluiting


De akoestische situatie in het het plange-

Deelnota MER

ging van de bestaande havenspoorlijn en de

Deelnota MER

A15, de aanleg van de Betuwelijn ter vervan-

Bestaande situatie

geluidbelasting

Deelnota MER

teel aan de meest recente wettelijke eisen voor

Deel A

wateren via een stelsel van watergangen af in

Hoofdrapport

den van de weg en de Groene Kruisweg een

Samenvatting

4.10. De polders ten zuiden van de Essendijk


telijke geluidzone van 600 meter aan weerszij-

Deel B

A15 is een weg met 2x3 rijstroken met een wet-

Midden-IJsselmonde is weergegeven in figuur


De afwateringsstructuur van de polders in

de Groene Kruisweg en de Havenspoorlijn. De


Waterhuishouding en waterkeringen

Autonome ontwikkeling geluidimmissie als gevolg van goederenspoorlijn

93

geluid na realisatie van de landaanwinning als

N429 (Groene Kruisweg) en enkele lokale wegen

autonome ontwikkeling worden gezien.

bronnen van emissie van luchtverontreinigende stoffen. Daarnaast zijn de industriële bronnen

De Betuweroute heeft volgens de Wet geluid-

binnen het Rijnmondgebied verantwoordelijk

hinder (Besluit geluidhinder spoorwegen (BGS)

voor een bijdrage aan de emissie. Normen wor-

een geluidzone met een breedte van 850 meter

den niet overschreden in het plangebied.

aan weerszijden van het spoor. De ligging van de geluidcontouren 57 en 70 dB(A) is berekend

Autonome ontwikkeling

(SRM I) en in tabel 4.7 opgenomen.

Toename van verkeer op de A15 na verbreding en aanleg van Maasvlakte II en op de

Lucht

Rhoonse Baan zal leiden tot toename van de uit-

Bestaande situatie

stoot van luchtverontreinigende stoffen aan de

In de huidige situatie zijn voor de locatie

noordgrens van de locatie. Dit zal niet leiden tot

Midden-IJsselmonde met name de A15, A29,

overschrijding van de normen in het plangebied.

Figuur 4.11 Huidige situatie hinder (geluid en externe veiligheid)

94


Externe veiligheid

Middeldijk en de Essendijk Midden-IJsselmonde

Midden-IJsselmonde moet vooral de externe

worden bereikt. Vanaf de A15 kan bij afrit 19 bij

veiligheid rond de A5, A29, havenspoorlijn en

Rhoon via de N492 (de Groene Kruisweg) en de

industriegebied Heijplaat beschouwd worden.

Rijsdijk Midden-IJsselmonde worden bereikt.

De risico’s vervoer gevaarlijke stoffen zijn af

De interne verkeersafwikkeling van Midden-

te leiden uit het rapport ‘risico’s transport

IJsselmonde verloopt vervolgens over lokale

gevaarlijke stoffen over de weg’ van de provin-

dijkwegen, waarvan de Rijsdijk, Middeldijk, en

cie Zuid-Holland uit 1997 [lit 78]. De A15 is

Essendijk de belangrijkste zijn. Deze wegen

daarbij een belangrijke weg waarlangs risico’s

hebben nu voornamelijk een functie als gebieds-

aanwezig zijn. Bij de A15 ter hoogte van

ontsluitingswegen en erftoegangswegen.

gemiddelde etmaal-intensiteit op het baanvak

zijden van de weg.

Vaanplein-Groene kruisweg op de A15 is Groene Kruisweg 98.000 (beide referentiejaar 1995, lit 101]). Het verschil tussen beide baan-

plangebied rekening gehouden met het risico

vakken is 11.000 voertuigen die de A15 verlaten

verbonden aan de verschillende (buis)leidingen

richting Groene Kruisweg. Van de voertuigen

in de ondergrond van Midden-IJsselmonde.

op de A15 is gemiddeld 45% havengebonden (25 % auto’s en 20% vrachtwagens) en 55% niet

Autonome ontwikkeling

havengebonden (voornamelijk auto’s). Het aan-

Toename van het verkeer op de A15 na ver-

deel recreatief verkeer op de A15 met bestem-

breding en aanleg van Maasvlakte II zal resulte-

ming Midden-IJsselmonde wordt als gering

ren in een bredere zone van de IR 10-6 risico-

ingeschat.

contour: 150 m aan weerszijden van de weg. De IR

10-6

risicocontour rondom de Betuwelijn

De congestiekans (kans op filevorming) neemt op de A15 in oostelijke richting snel toe

zal toenemen van 30 naar 45 à 50 m. Daarnaast

van 0-2 % op het baanvak Reeweg-Groene

resulteert de verlegging een verschuiving van de

Kruisweg naar meer dan 20% op het baanvak

contouren-zones in zuidelijke richting, dichter bij

Groene Kruisweg-Vaanplein (referentiejaar

de locatie Midden-IJsselmonde. Autonome ont-

1995). De etmaalintensiteit op het zuidelijk tra-

wikkelingen in het gebruik van de leidingen op

ject van de Groene Kruisweg is 31.000 voertui-

Midden-IJsselmonde zijn niet bekend.

gen (referentiejaar 1995). Uitbreiding van mainport Rotterdam zal

4.2.8 Verkeer

naar verwachting resulteren in een sterke toename van de etmaalintensiteiten [lit 101]. Voor

Auto Het gebied Midden-IJsselmonde is gelegen

het baanvak Groene Kruisweg-Vaanplein wordt

Landaanwinning

Daarnaast moet bij de inrichting van het

109.000 voertuigen, op het baanvak Reeweg-


risico-

contour op 30 meter van het spoor.

Deelnota MER

Voor de havenspoorlijn ligt de IR

10-6

een toename voorzien naar 165.000 voertuigen,

ten zuiden van Rotterdam tussen Rhoon en

voor de Groene Kruisweg zuid een toename

Barendrecht. Het gebied wordt nationaal en

naar 52.000 voertuigen. De congestiekans

regionaal ontsloten door de A29 ten oosten van

neemt hierdoor verder toe. In de TN/MER A15

Hoofdrapport

risicocontour ligt op 100 tot 200 m aan weers-

Samenvatting

locatie Midden-IJsselmonde is groot. De


De verkeersdruk op het wegennet rond de

bestaat geen IR 10-6 risicocontour, de IR 10-8

Deelnota MER

tour op 130 meter van de weg. Voor de A29


risicocon-

Deelnota MER

Midden-IJsselmonde ligt de IR

10-6

Deel B

de A29 kan bij afrit 20 bij Barendrecht via de

In het kader van de externe veiligheid op

Deel A

Bestaande situatie


IJsselmonde en de A15 aan de noordrand. Vanaf

95

worden verbredings- en benuttings-varianten beschreven die de congestiekans op de A15 aanzienlijk moeten verkleinen.

Openbaar vervoer Midden-IJsselmonde is per openbaar vervoer via een metroverbinding vanuit Rotterdam-Zuid naar Rhoon en via een aantal

De aanleg van ± 10.000 woningen in VINEX

regionale busverbindingen. Ter ontsluiting van

locatie Portland / Carnisselande resulteert in

de VINEX locatie Portland / Carnisselande is

een forse toename van de verkeersdruk op

voorzien in de aanleg van een tramplus verbin-

Midden-IJsselmonde. Er is voorzien in de aan-

ding vanuit Rotterdam-Zuid en een aantal nieu-

leg van een nieuwe onsluitingsweg in weste-

we (regio) busverbindingen.

lijke richting (de zgn. Rhoonse Baan), maar het tracé is nog niet definitief vastgesteld. Tot de daadwerkelijke realisatie van de Rhoonse Baan,

Langzaam verkeer Voor fietsers en voetgangers vormen de A29

zal ontsluiting van de VINEX locatie plaats blij-

en de infrastructuurbundel A15 / Havenspoorlijn

ven vinden over het bestaand (dijk)wegennet.

aanzienlijke barrières die slechts op een beperkt

Figuur 4.12 Huidige situatie verkeer Midden-IJsselmonde: auto

96

Eendragtspolder

voet Midden-IJsselmonde te bereiken. De interne langzaam-verkeersafwikkeling op Midden-


4.3.1 Inleidende gebiedsbeschrijving

IJsselmonde vindt plaats over de dijken polderwegen. Ook liggen langs de Oude Maas en

Samenvatting

Landaanwinning

beperken de aantrekkelijkheid om per fiets of te


4.3 Noordflank: Schiezone, Intermediaire Zone,

Deelnota MER

aantal locaties over te steken zijn. Deze barrières

Deelnota MER

Figuur 4.12 Huidige situatie verkeer Midden-IJsselmonde: openbaar vervoer


Deelnota MER




Het plangebied de Schiezone ligt direkt ten

de leidingenstraat fietspaden. Het fietspaden-

noordwesten van vliegveld Zestienhoven /

netwerk is kwalitatief voldoende en aantrekke-

Rotterdam Airport en de A13. Het wordt

lijk, hoewel het gecombineerd gebruik van een

begrensd door het water van de Delftse Schie

aantal dijken door auto’s en fietsers kan leiden

en de autosnelweg A13 (figuur 4.13). Deze

tot (een gevoel van) onveiligheid en daarmee

begrenzingen hebben een sterke barrièrewer-

tot een afname van de aantrekkelijkheid van de

king, waardoor de Schiezone relatief geïsoleerd

fietsroute.

ligt ten opzichte van de omliggende

97

Figuur 4.12 Huidige situatie verkeer Midden-IJsselmonde: fiets

(groen)gebieden. De Schiezone ligt in het veen-

Rotterdam Airport. Het wordt begrensd door de

weide gebied. Het ruimtegebruik is divers

N209 (Doenkade) in het zuiden en de bewonings-

(figuur 4.13) en varieert van agrarische (weide)

en glastuinbouwzone van Berkel en Rodenrijs in

gronden tot een begraafplaats (Hofwijck) en een

het noorden. Het plangebied bestaat uit twee

particulier landgoed (de Tempel). De Schiezone

polders (Zuidpolder en Schiebroekse Polder),

wordt omgeven door open groengebieden:

die van elkaar gescheiden worden door de

Midden-Delfland, Polder Schieveen en Akker-

spoorlijn Rotterdam Hofplein - Den Haag en de

dijkse Plassen, maar wordt door de infrastruc-

aanliggende N471. De Intermediaire Zone ligt

tuur hiervan gescheiden. In het zuiden sluit de

op de overgang van veenweidegebied in het

Schiezone aan op Rotterdam-Noord en Schiedam

westen naar de droogmakerijen in het oosten.

en wordt het via de Schie verbonden met stede-

De functie is overwegend agrarisch met voor-

lijke groen- en recreatievoorzieningen ten zuiden

namelijk grasland en glastuinbouw. Lokaal

van Zestienhoven.

komt akkerbouw voor. De Intermediaire Zone ligt ingeklemd tussen

Het plangebied Intermediaire Zone ligt ten noordoosten van vliegveld Zestienhoven/

98

de stedelijke bebouwing van Rotterdam-Noord en Berkel en Rodenrijs en is één van de laatste

westelijke deel ook weiland en glastuinbouw

dan ook een belangrijke groene corridorfunctie

voorkomt (figuur 4.13). Karakteristiek voor de

toegewezen gekregen in verscheidende studies

Eendragtspolder is het open karakter en het

[o.a lit.20 en lit. 120].

verkavelingspatroon en de daaraan gekoppelde ontwateringsstructuur, de zgn. tochten.

Het plangebied Eendragtspolder ligt ten

De Eendragtspolder grenst aan het intensief gebruikte recreatiegebied van de Rottemeren-

in een diepgelegen rationeel verkavelde droog-

Zevenhuizer Plas- Hoge en Lage Bergsche Bos,

makerij, ontstaan in de 19e eeuw door het

dat tevens de verbinding vormt met de stede-

droogmalen van een verveningsplas. De

lijke groenvoorzieningen van Rotterdam Noord

kleigronden zijn geschikt voor hoogwaardige

(Bergsche Plassen en Kralingse Plas).




Deelnota MER


oosten van de Rottemeren. Het plangebied ligt

Deel B

akkerbouw plaats, hoewel lokaal in het zuid-

en het Rottemerengebied. Het plangebied heeft

Deel A

recreatie voorzieningen van Midden-Delfland

Hoofdrapport

landbouw. Er vindt dan ook voornamelijk

Samenvatting

open verbindingen tussen de groen- en de



Figuur 4.13 Huidig ruimtegebruik Noordflank a Schiezone en Intermediaire zone

99

Figuur 4.13 Huidig ruimtegebruik Noordflank: b Eendragtspolder

100


4.3.2 Autonome gebiedsontwikkeling

Schiezone) van Rotterdam-Noord met de groengebieden in Midden-Delfland, zoals de Akker-

Schie vormt een barrière richting Schiezone. Ten

kelen ‘robuust’ gebied voor recreatie, natuur en

oosten van de Schiezone is de autonome situa-

landschap bedoeld. Het is een ca. 20.000 ha

tie onduidelijk. In de polder Schieveen wordt

groot waterrijk en groen gebied dat in een

zowel groenvoorziening als bedrijvenontwikke-

grote S-vorm een verbinding vormt tussen het

ling voorzien [lit 25], mogelijk in combinatie te

Groene Hart bij Alphen aan den Rijn en het

ontwikkelen. Voor de Doenkade bestaan plan-

open gebied in Midden-Delfland. De uitwerking

nen tot ombouw tot autosnelweg ter verbinding

van de Groenblauwe slinger is in februari 1999

van de A13 en A16.

vastgelegd [lit. 81]. De hoofddoelstellingen van de Groenblauwe slinger zijn als volgt: • • • • • •

De (groene) corridorfunctie van de Inter-

het ontwikkelen van een robuuste groen-

mediaire zone als verbinding tussen de Groen-

structuur;

blauwe slinger in het westen en het Bergsche

het scheppen van een aantrekkelijk woon-

Bos en Rottemerengebied in het oosten wordt

en leefmilieu voor mens, plant en dier;

ernstig bedreigd door ingrijpende autonome ont-

het ontwikkelen van vitale recreatieve en

wikkelingen (figuur 4.14). De aanleg van VINEX

ecologische verbindingen;

locaties Noordrand II en III bij Bergschenhoek

vormgeven van goede verbindingen en aan-

en Berkel en Rodenrijs zal resulteren in een toe-

trekkelijke overgangen tussen stad en land;

nemende druk op en vraag naar recreatieve

versterken van de identiteit van het gebied

voorzieningen. Omdat het een toename betreft

met water als inrichtingsmiddel;

van jonge gezinnen zal naar verwachting de

creëren en beheren van een duurzame

vraag naar actief-recreatieve activiteiten groei-

wateren milieuinrichting.

en. Daarnaast zal door afname van groen in de directe leefomgeving de vraag naar gemeen-

In de Schiezone zijn voor de komende jaren

schappelijk groen met wandel / fietsmogelijkhe-

geen ingrijpende autonome ontwikkelingen

den toenemen. Deels wordt hier autonoom op

voorzien. (Figuur 4.14) Het plangebied maakt

geanticipeerd door de uitbreding van de groen-

deel uit van het gebied van de Groenblauwe

voorzieningen richting Rottemerengebied.

slinger, maar wordt zelf (nog) niet (verder) ont-

Aanleg van een verbinding tussen de A13 en

wikkeld. De Schiezone heeft in het Streekplan

A16 via de N209, aanleg van de N470, HSL en

Rijnmond [lit. 77] de status van “bestaand of in

ZoRolijn zal een versnippering van de

ontwikkeling zijnd groengebied”, maar is (nog)

Intermediaire Zone betekenen en verlies van de

niet volledig als zodanig ingericht. In het

corridorfunctie. De Intermediaire Zone wordt in

Ruimtelijk Plan Rotterdam 2010 [lit. 25] is de

vele rapporten genoemd als te ontwikkelen

Schiezone genoemd als onderdeel van de zoge-

recreatieve (en ecologische) verbindingszone

naamde ‘Groene Loper’ ter verbinding van de

(o.a. Gebiedscommissie Oude Leede, [lit 20],

stedelijke groenvoorzieningen (Rotterdamse

Modellenstudie Schiebroekse Polder [lit 120],

Deel B

blauwe slinger wordt een nog verder te ontwik-

Deel A

structie Midden-Delfland. Echter, de Delftsche

Hoofdrapport

recreatiewaarden in het gebied. Met de Groen-

Samenvatting

ontwikkeling voorzien in het kader van de recon-


wordt aan de noordrand van Rotterdam groen-

slinger is van groot belang voor de natuuren

Landaanwinning

ontwikkeling. Ontwikkeling van de Groenblauwe


berging [lit.35]. Ten westen van de Schiezone


slinger de belangrijkste autonome groen-

Deelnota MER

als een mogelijke locatie voor toekomstige water-

Deelnota MER

voorgenomen realisatie van de Groenblauwe


dijksche Plassen. De Schiezone is voorgesteld

Deelnota MER

Ten noordoosten van Rotterdam vormt de

101

Ruimtelijk Plan Rotterdam 2010 [lit. 25] en

4.3.3 Natuur

Verbinden en Vernatten [lit. 37]. Tot concrete realisatie is het echter nog niet gekomen. Er bestaan verschillende visies over de invulling

Flora en fauna De Schiezone heeft waarschijnlijk geen

van deze verbindingszone. De visies conflicte-

belangrijke functie voor weidevogels, hoewel

ren met name op de keuze wel of geen recrea-

de gegevens ontbreken om dit met zekerheid te

tieplas in het oostelijk deel (Schiebroekse pol-

stellen. Het landgebied de Tempel, dat buiten de

der) en op de keuze wel of geen bedrijvigheid

begrenzing valt van het gebied dat voor de ont-

in het westelijk deel (Zuidpolder). Er is ondui-

wikkeling van natuur en recreatiemogelijkheden

delijkheid over de beleidsstatus van het gebied

in aanmerking komt, is onder andere belangrijk

en de verschillende inrichtingsvisies erop.

voor vleermuizen (Watervleermuis, Meervleermuis, Gewone Dwergvleermuis, Ruige Dwergvleermuis,

In de Eendragtspolder zelf zijn geen ingrijpen-

Laatvlieger, Rosse Vleermuis, Grootoorvleermuis).

de autonome ontwikkelingen voorzien (figuur

In het telgebied voor wintervogels waartoe de

4.14). Het streven om het huidige open land-

Schiezone behoort, komen zowel watervogels

schapsbeeld te handhaven is vastgelegd in ver-

voor als vogels van bossen en parklandschap-

scheidende gebiedsvisies [lit. 68 en 69]. In de

pen. Blijkbaar wordt de waarde van het telge-

Vijfde Nota Ruimte Ordening wordt indirect de

bied voor wintervogels vergroot (en bepaald)

Eendragtspolder genoemd als mogelijke locatie

door de aanwezigheid van De Schie en van het

voor waterberging en wordt de zone Gouda,

landgoed de Tempel.

Rotterdam, Zoetermeer genoemd als verstedelijksoptie aan de rand van het Groene Hart [lit. 54]. In

De Intermediaire Zone heeft een belangrijke

de direkte omgeving van de Eendragtspolder is

functie voor weidevogels, o.a Kievit, Scholekster,

een toename in de recreatieve druk te verwachten

Grutto en Tureluur. Ook broedt in dit gebied

door de aanleg van VINEX locaties Noordrand II

waarschijnlijk de Steenuil (komt voor in een rui-

en III en Nesselande. Deels wordt hierop geanti-

mer gebied dan de Intermediaire zone en de

cipeerd door de voorgenomen uitbreiding van de

exacte locatie is niet bekend). Er zijn geen winter-

Zevenhuizer Plas en verdere ontwikkeling van de

vogeltellingen. In de Intermediaire zone komen

recreatieve mogelijkheden van het Rottemeren-

de gewone en de Ruige Dwergvleermuis voor.

gebied. Hoewel hiervoor geen vastgelegde plannen bestaan kan worden verwacht dat de de

De Eendragtspolder heeft een belangrijke

groene (landbouw en/of recreatie) functie van

functie voor weide- en deels ook akkervogels

de Eendragtspolder, als gevolg van situering

(Scholekster, Kievit, Grutto, Tureluur, Veldleeuwerik,

ten opzichte van de stedelijke gebieden in de

Graspieper en Gele Kwikstaart). Ook de Steenuil

Randstad, onder druk kan komen te staan. Met

broedt waarschijnlijk in de Eendragtspolder. Er

het realiseren van de uitbreiding van de

zijn geen wintervogeltellingen. In dit gebied

Zevenhuizerplas, gekoppeld aan woningbouw,

komen de Gewone Dwergvleermuis, de Ruige

is de verstedelijking immers al ‘opgerukt’ tot de

Dwergvleermuis en de Laatvlieger voor. Ten slot-

Middelweg, de zuidelijke grens van de

te zijn in de omgeving van deze locatie de res-

Eendragtspolder.

pectievelijk rode lijst-vlinder-soort Bruin Blauwtje en sprinkhaansoort Veenmol aangetroffen.

102




Deelnota MER b Eendragtspolder

Deelnota MER

Deelnota MER

a Schiezone en Intermediaire Zone




Figuur 4.14 Huidig ruimtelijke gebruik en autonome ruimtelijke ontwikkeling Noordflank

103

naam

omschrijving

soorten

Pijnacker - Berkel

aaneengesloten, gecombineerde moeras-

minder kritische diersoorten

(7 km)

en graslandverbinding met open plassen

(Hermelijn, Waterspitsmuis,

en plaatselijk kruidenrijk grasland.

Gewone Pantserjuffer, Variabele Waterjuffer, Watervleermuis)

Ackerdijkse plassen-

verbindingszone tussen de natuurontwik-

Grootoorvleermuis,

Rottemeren

kelingsplannen in het kader van de

Watervleermuis, Bunzing,

(6 km)

Groenblauwe slinger en het Bentwoud.

Hermelijn, Wezel,

Kern van de verbinding zijn stroken

Gehakkelde Aurelia,

hoogopgaand bos langs een waterloop,

Landkaartje

aan de randen geleidelijke overgang naar het aangrenzende cultuurland. Rottemeren-

aaneengesloten moerasverbinding

Dwergmuis, Wezel,

zuidplaspolder

Dertig meter brede moerasruigte met

Hermelijn, Bunzing, Grote

(6 km)

natte ruigten en wilgenstruweel.

Roodoogjuffer

Zevenhuizerplas-

brede moerasverbinding met

Matkop, Gehakkelde Aurelia,

groene zoom (6 km)

plaatselijk bosvorming. Struwelen en

Landkaartje,

ruigtevegetaties.

Houtpantserjuffer, Boomsprinkhaan

Tabel 4.8

Ecologische verbindingszones in de Noordflank [lit. 80]

Realisatie provinciale ecologische hoofdstructuur

Noord naar de groengebieden van Midden-

De belangrijkste (positieve) ontwikkeling

Delfland en de Akkerdijksche Plassen, via de

voor natuur is de versterking van de ecologi-

A13 per auto en via het pad langs de Delftsche

sche hoofdstructuur. In het plangebied is een

Schie per fiets.

aantal verbindingszones gepland (zie tabel 4.8).

De Intermediaire Zone kent nauwelijks recre-

Realisatie ervan betekent een versterking van

atief medegebruik. Het ontbreekt aan (aantrek-

de natuurwaarden in het gebied (figuur 4.15).

kelijke) fietspaden en de glastuinbouwconcentratie maakt het gebied landschappelijk-recrea-

4.3.4 Recreatie

tief bezien niet interessant. In de omgeving van de plangebieden zijn diverse mogelijkheden

Recreatief aanbod Schiezone en Intermediaire

voor zowel intensieve recreatie (Bergsche Voor-

Zone

en Achterplas, Hoge en Lage Bergsche Bos, zie

Binnen het plangebied van Schiezone en

den met extensief recreatief medegebruik (b.v.

recreatieve functies voor (figuur 4.16). In de

Akkerdijksche Plassen). De verbindingen tussen

Schiezone ligt weliswaar landgoed de Tempel,

de bovenstaande recreatiegebieden en de plan-

maar dit is in particulier bezit en slechts beperkt

gebieden zijn echter slecht en onaantrekkelijk,

open voor publiek. De Schiezone wordt wel

met name voor langzaam verkeer.

gebruikt als doorreisgebied vanuit Rotterdam-

104

beschrijving Eendragtspolder) als natuurgebie-

Intermediaire Zone zelf komen geen specifiek

Deelnota MER

Landaanwinning


b Eendragtspolder

Deelnota MER


Deelnota MER


Figuur 4.15 (P)EHS Noordflank

105

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B



Recreatief gedrag Schiezone en Intermediaire

zomerhuisjes, camping en jachthaven, voor-

Zone

namelijk gericht op recreanten van het Rotte-

Het recreatieve gebruik van de Schiezone beperkt zich tot de verbindingszone vanuit

merengebied. De directe omgeving van de Eendragtspolder

Rotterdam-Noord naar de groengebieden van

wordt zeer intensief recreatief gebruikt. Ten westen

Midden-Delfland voornamelijk via het fietspad

van de Eendragtspolder ligt het Rottemeren

langs de Delftsche Schie.

gebied, ten zuiden de Zevenhuizerplas, ten zuidwesten het Hoge en Lage Bergsche Bos. Het totale

Bereikbaarheid Schiezone en Intermediaire

recreatiegebied heeft een oppervlak van 940 ha,

Zone

waarvan 200 ha water.

Beide plangebieden zijn binnen drie kwartier

Rottemeren en Zevenhuizerplas zijn voorna-

fietsen te bereiken vanuit vanuit Rotterdam-

melijk gericht op wateren oeverrecreatie. De

Noord, binnen het uur vanuit bijna geheel

Zevenhuizerplas biedt zwem, zeil en surfgele-

Rotterdam [lit. 29], maar N209, A13 en A20 en

genheid. De Rottemeren bieden daarnaast ook

Hofpleinlijn vormen barrières voor goede

vissteigers, jachthavens, kano-en rondvaartmo-

bereikbaarheid vanuit Rotterdam-Noord. De

gelijkheden. De Bleiswijkse Zoom (de westelijke

Schiezone is per auto langs de Delftsche Schie

Rotte-oever) en het Hoge en Lage Bergsche Bos

beperkt bereikbaar, per openbaar vervoer niet of

zijn volledig ingericht op intensieve recreatie,

nauwelijks. De bereikbaarheid per auto van de

maar bieden daarnaast ook meer extensieve

Intermediaire Zone is via de N471 / N209 goed.

wandel-, fiets-, mountainbike- en paardrijmoge-

Ook per openbaar vervoer is de Intermediaire

lijkheden. In het Hoge Bergsche Bos ligt een

Zone goed te bereiken middels een stationshal-

concentratie van (kapitaal)intensieve recreatie-

te op de Hofpleinlijn (figuur 4.22).

voorzieningen, zoals een golfbaan, klimhal, buitensportcentrum en skicentrum.

Knelpunten Schiezone en Intermediaire Zone Belangrijkste knelpunt is de bedreiging van

Het Rottemerengebied is een populaire recreatieve bestemming. Het gebied wordt

de verbindingsfunctie van de Intermediaire

door meer Rotterdammers en vaker bezocht

Zone door doorsnijding door nieuwe infrastruc-

dan buitengebieden elders in de regio Rijnmond

tuur. Het gebied dreigt hierdoor zodanig versnip-

(tabel 4.9). Het Rottemerengebied als geheel

perd te raken dat de connectie tussen Midden-

wordt jaarlijks meer dan 2 miljoen keer bezocht.

Delfland en Rottemeren in gevaar komt. Knelpunt

Het gemiddelde aantal zomerbezoeken is ± 75.000

is ook de onduidelijke beleidsstatus van de Inter-

per week, in het winterseizoen ± 27.000 per week.

mediaire Zone en Schieveense Polder.

In het drukste seizoen (zomer) is het bezoek vooral geconcentreerd op weekenddagen, buiten het

Recreatief aanbod Eendragtspolder De Eendragtspolder wordt voornamelijk

106

zomerseizoen is het onderscheid tussen week en weekend veel kleiner.

agrarisch gebruikt en heeft nauwelijks eigen

Binnen het Rottemerengebied trekken

recreatieve voorzieningen (figuur 4.16). Het

Bleiswijkse Zoom en Lage Bergsche Bos de

karakteristieke droogmakerij-landschap heeft

meeste bezoekers (tabel 4.10). Het aantal

potentie voor recreatief medegebruik. Echter,

bezoekers per deelgebied is niet zozeer gerela-

de relatief slechte toegankelijkheid van de pol-

teerd aan afstand tot de stad, maar meer aan

der vormt een barrière, met name voor lang-

de verdeling extensieve / intensieve recreatie-

zaam verkeer. Aan de noorden westrand ligt

vormen, het voorzieningenniveau en de aantrek-

een klein aantal recreatieve voorzieningen als

kelijkheid / toegankelijkheid voor autoverkeer.

Landaanwinning


b Eendragtspolder

Deelnota MER


Deelnota MER

Figuur 4.16 Huidige situatie recreatie Noordflank

107

Samenvatting

Hoofdrapport



Deelnota MER

Deel A

Deel B



De Zevenhuizer Zoom, waar het plangebied Eendragtspolder op aansluit, trekt minder

Bereikbaarheid Eendragtspolder De Eendragtspolder is via de A20 en de

bezoekers dat de overige deelgebieden. Het is

Zuidplas- en Middelweg redelijk bereikbaar per

slechter bereikbaar en biedt minder (intensief)

auto. De bereikbaarheid per fiets en openbaar

recreatieve mogelijkheden.

vervoer is aanzienlijk slechter, wat een belemmering vormt voor de recreatieve ontwikkeling van

Naast de eigen recreatieve functie vormt het Rottemerengebied tevens de verbinding naar noordelijker gelegen groenvoorzieningen, zoals

de Eendragtspolder. Daarnaast is de Eendragtspolder intern slecht toegankelijk (figuur 4.22). Het Rottemerengebied is goed bereikbaar per

bijvoorbeeld het Bentwoud. Het Bergsche Bos

auto: meerdere ontsluitingswegen en verspreid

vormt de verbinding naar de drukbezochte ste-

liggende parkeerplaatsen. Wel is er toenemende

delijke groenvoorzieningen van Rotterdam-

kans op congestie van de ontsluitingswegen

Noord: Bergsche Voor- en Achterplas, Kralingse

door het toenemend aantal bezoekers. De helft

Bos en Plas. In deze parken wordt een breed

van de recreanten komt gemotoriseerd naar het

scala aan voorzieningen aangeboden, zowel

Rottemerengebied, 40 % op de (brom)fiets en

gericht op land- als waterrecreatie en zowel

10% te voet. De percentages kunnen tot 10 %

intensief als extensief. Het Kralingse Bos is de

variëren naar deelgebied en seizoen. Het gebruik

populairste stedelijke groenvoorziening (wordt

van de auto in het recreatieve verkeer is niet

door 48 % van de Rotterdammers, gemiddeld

zozeer gerelateerd aan afstand tot de stad, maar

10 keer per jaar bezocht).

meer aan de verdeling extensieve / intensieve recreatievormen, het voorzieningenniveau en de

Recreatief gedrag Eendragtspolder Door het zeer brede aanbod van recreatieve voorzieningen trekkende het Rottemeren een

aantrekkelijkheid / toegankelijkheid voor autoverkeer. Het Rottemerengebied en Eendragtspolder

breed publiek, uit alle leeftijdscategorieën en

zijn voor een groot deel van Rotterdam Noord-

met gevarieerde etnische en sociale achtergrond.

Oost binnen een half uur tot uur op de fiets te

Wel is het gebied in toenemende mate min-

bereiken. De fietsroute langs de Rotte is zeer

der aantrekkelijk voor de extensieve recreanten

aantrekkelijk. Voor andere delen van Rotterdam

en de rustzoekers.

is de fietsafstand en -duur beduidend langer.

regiopark

recreatiegebied

Stad aan de Rotte

Rottemeren (Bleiswijkse

% Rotterdammers

gemiddeld

dat het recreatie-

aantal

gebied bezoekt

bezoeken

20 %

8

16 %

6

6%

3

en Zevenhuizer Zoom, Lage en Hoge Bergsche Bos, Zevenhuizerplas) Stad aan de Delta

Oude Maas + Rhoonse grienden

Stad aan de GBS

Tabel 4.9

108

Midden-Delfland

Bezoek aan recreatiegebieden Regio Rijnmond (naar lit. 12)

Bleiswijkse Zoom

(noord)west

37,5 %

Zevenhuizer Zoom

(noord)oost

11 %

Zevenhuizer Plas

zuidoost

16,5 %

Hoge Bergsche Bos

zuid centraal

14 %

Lage Bergsche Bos

zuidwest

21 %

Tabel 4.10 Verdeling van de bezoekers aan de verschillende deelgebieden van de Rottemeren

veen werden de eerste dijken aangelegd. Door

belangrijke barrière vanuit Rotterdam-Noord.

de hogere ligging van het veen ten opzichte

Ook kan door een toenemende druk op het

van het waterpeil in de rivieren was er in eerste

Rottemerengebied vanuit de VINEX locaties een

instantie nauwelijks wateroverlast. Door het

gebrek ervaren worden aan extensieve (rustige)

inklinken van het maaiveld en het stijgen van

recreatiemogelijkheden.

de zeespiegel door een transgressiefase vanaf 1100 werd het noodzakelijk dijken aan te leggen. Daarnaast werd, om de enorme hoeveelheden water af te voeren, vanuit het achterland

Ontstaansgeschiedenis De plangebieden ten noorden van Rotterdam maakten in het vroege Holoceen deel uit van het waddengebied in het zuidwesten van Nederland

een groot aantal ontwateringskanalen richting rivier gegraven. Langs deze ontwateringskanalen en riviertjes ontstonden boerderijlinten. Tussen 1300 en 1650 voldeed het afwate-

met een patroon van opgeslibde, periodiek

ringssysteem door een verdergaande maai-

overstromende klei- en veengebieden doorsne-

veldsdaling niet meer. Door de komst van

den door een vertakt systeem van riviergeulen /

windmolens was het toch mogelijk de gebieden

kreken.

te blijven bewonen. De laagste delen waren

In de Romeinse Tijd beperkte de bewoning

echter niet meer geschikt als akkerbouwgrond.

in de delta van de Maas zich vooral tot de hoge

Hiervoor in de plaats kwam de veehouderij.

strandwallen langs de zee en de oeverwallen

Door een toename van de bevolking en de

langs de rivieren. In de Schiezone en net buiten

groei van bedrijvigheid steeg de vraag naar

de Intermediaire zone zijn bewoningssporen uit

brandstof. Turf was een uitstekende brandstof

deze tijd aangetroffen.

en aan het einde van de 14e eeuw begon de

Pas vanaf 800, de Vroege Middeleeuwen,

Landaanwinning

4.3.5 Landschap, archeologie, cultuurhistorie

Hoofdrapport

voor het langzaam verkeer. De A20 vormt een

Samenvatting

Pas geruime tijd na de ontginning van het


men in de natte wildernis kon doordringen.


de bereikbaarheid vanuit Rotterdam, met name


tieve ontwikkeling van het Rottemerengebied is

veenstroompjes in de rivier uitwaterden, zodat

Deelnota MER

Belangrijkste knelpunt in de verder recrea-

vond bewoning plaats langs de rivier, waar de

Deelnota MER

Knelpunten Eendragtspolder

Deel B

bezoekers

Deel A

ligging

Deelnota MER

deelgebied Rottemeren



vervening; eerst het gebied ten oosten van

begonnen de nog spaarzame ontginningen van

Berkel en Rodenrijs en later ten zuidoosten. Na

de (veen)wildernis achter de duinen. Verspreid

1530 was het mogelijk ook onder het waterpeil

op de kreekruggen werden boerderijen gebouwd,

turf te winnen en ontstond er een waterrijk

zoals bij Kandelaar, ten westen van Schiezone.

landschap. Door de verturving verdween de

Tijdens de vroege ontginningen (1000 - 1100)

oorspronkelijke strokenverkaveling en was er

109

steeds meer sprake van een plassengebied.

schaalvergroting van de landen tuinbouw.

Alleen de met klei bedekte polders werden niet

Tevens breidden de woonkernen zich flink uit.

afgegraven. Hier bleef het veenweidegebied intact. Tussen 1650 en 1750 nam de turfwinning

Geomorfologie In de drie plangebieden zijn geen bijzondere

zeer grote vormen aan. Door verveningen en

aardkundige waarden aanwezig. Enerzijds

afslag door water werden de zwakke legakkers

doordat er geen reliëf aanwezig is, anderzijds

geheel of gedeeltelijk weggeslagen. Kleine

omdat de gebieden niet uniek zijn (figuur 4.17).

petgaten groeiden aaneen tot grote meren waardoor op den duur veenplassen ontston-

Archeologie

den. Omringende dorpen, dijken en polders

Verwachtingswaarde

werden door het water bedreigd.

In de Schiezone is recent veelvuldig onder-

Aan het einde van de 17e eeuw was rond

zoek verricht door BOOR. Ze heeft daarbij op

Berkel en Rodenrijs, waaronder de Eendragts-

vele plaatsen vondsten gedaan. In tegenstelling

polder, de Zuidpolder en de Schiebroekse

tot het ROB heeft ze daarom voor het hele

Polder, zoveel veen gestoken dat het gebied

gebied een hoge archeologische verwachtings-

nog slechts bestond uit grote plassen en geïso-

waarde (zie figuur 4.18).

leerd liggende stroken bovenland met daartus-

Ten noorden van de Intermediaire zone

sen boerderijen en wegen. Men besloot actie te

heeft het BOOR recent onderzoek verricht in het

ondernemen en de plassen droog te leggen.

kader van de toekomstige VINEX locatie aldaar.

De drooggevallen bodem van de plassen werd

Ze heeft hierbij vele archeologische vondsten

vervolgens geheel nieuw ingedeeld. De oude,

gedaan. Op basis hiervan en op basis van haar

wat onregelmatige verkaveling werd vervangen

ervaringen met het gebied heeft ze in tegenstel-

door strakke rechthoekige kavels. In de Eendragts-

ling tot het ROB voor de Intermediaire zone een

polder, de Zuidpolder en de Schiebroeksepolder

middelhoge archeologische verwachtings-

zijn deze patronen nog steeds goed zichtbaar.

waarde.

Kavels zijn nu samengevoegd, omdat de drainage-

Ten zuiden van de Eendragtspolder heeft

mogelijkheden sterk verbeterd zijn. Halverwege

het BOOR recent onderzoek verricht. Ze heeft

de 19e eeuw werden de laatste veenplassen

hierbij geen archeologische vondsten gedaan.

drooggemalen. De Schiezone ligt op het over-

Op basis hiervan heeft zij dezelfde archeologi-

gangsgebied van het veenweidegebied en de

sche verwachtingswaarden voor het plangebied

droogmakerijen.

als het ROB. Dit betekent voor het grootste deel

Vanaf de 19e eeuw ontstond in de steden

van het plangebied een zeer lage trefkans. De

een groeiende behoefte aan tuinbouwproduc-

zone met middelhoge trefkans betreft geul-

ten. Hierdoor kwam in het gebied rond Berkel

zanden van de formatie van Gorkum die in de

en Rodenrijs aan het einde van de 19e eeuw de

(diepere) ondergrond voorkomen. Eventueel

(glastuin)bouw op gang. De tuinders vestigden

zouden hier bewoningssporen uit de Romeinse

zich op veenresten langs de vaarten, die een

Tijd kunnen voorkomen.

belangrijke plaats innamen in het vervoer van

110

de producten. Na de eeuwwisseling trad een

Vindplaatsen

aanzienlijke professionalisering op. De meeste

De onderstaande vindplaatsen zijn op basis

19e en vroeg-20e eeuwse kassencomplexen zijn

van de gegevens zoals ze bekend zijn bij het

inmiddels vernieuwd. Na de Tweede Wereld-

ROB; deze gegevens zijn niet volledig en moe-

oorlog was sprake van een sterke groei en

ten bij keuzes over de daadwerkelijke invulling





Deelnota MER





b Eendragtspolder

Figuur 4.17 Archeologische, cultuurhistorische en geomorfologische waarden Noordflank (bron ROB, lit. 91 en lit. 93]

111

a Schiezone en Intermediaire Zone (bron BOOR, lit. 5)

b Eendragtspolder (bron ROB, lit. 92)

Figuur 4.18 Indicatieve archeologische waarde Noordflank

112

Rondom de molens wordt een molenbiotoop

•

resten van de hofstede Rodenrijs uit de Late

met een straal van 400 m aangehouden, waar

Middeleeuwen. De vondst is aangeduid als

geen bebouwing mag plaats vinden. Dit om het

meldingsgebied (nr. 1);

landschapsbeeld niet te verstoren en vanwege

archeologische resten uit de Late

het vroegere ‘windrecht’ van de molens.

Middeleeuwen, bestaand uit onder andere

•

•

Ten noorden van de Schiezone ligt de

aardewerkresten uit voornamelijk de 16e en 17e eeuw. De waarde ervan is onbekend (nr.3);

Berkelsche Zweth. Deze eeuwenoude, cultuur-

sporen van bewoning uit de Romeinse Tijd,

goed zichtbaar in het landschap en zijn vroegere

net buiten het plangebied gelegen. De vondst

functie is nog steeds te herkennen. De trekvaart

is aangeduid als meldingsgebied (nr. 4);

is door mensen gegraven en is nog voorzien

resten uit de Late Middeleeuwen en de Nieuwe

van ‘jaagpaden’. Over deze (schelpen)paden

Tijd, voornamelijk bestaande uit steengoed. De

konden de paarden de schuiten voorttrekken.

historisch zeer waardevolle watergang is zeer

waarde ervan is onbekend (nr. 5 en 7); •

sporen van bewoning, net buiten het plangebied. De sporen zijn van hoge archeologische

Monumenten en karakteristieke panden Door gebrek aan tijd zijn de gegevens van

waarde en het terrein dient geïnspecteerd en

monumenten en karakteristieke panden voor

gewaardeerd te worden (nr. 6).

de Noordflank niet bekend. De monumenten en

In de Eendragtspolder zijn, op een vondst in

karakteristieke panden zijn in de Noordflank

Zevenhuizen na, geen archeologische vondsten

echter meestal binnen de bebouwde kom gele-

gedaan.

gen. Gekeken naar de varianten blijkt dat de eventueel aanwezige monumenten en karakte-

Historische geografie en bouwkunst

ristieke panden niet aangetast zullen worden.


is onbekend (nr. 2); •

Waardevolle watergang


aardewerk en steengoed. De waarde ervan

Deelnota MER

•

Deel B

denis hebben ze een zeer belangrijke rol gespeeld.

nummers in figuur 4.17.

Deel A

Nummers tussen haakjes corresponderen met

Hoofdrapport

in het beeld van het landschap in. In de geschie-

Samenvatting

van het gebied geactualiseerd worden.



De huidige ruimtelijke opbouw wordt met

dijken. Deze dijken nemen een kenmerkende

name gekenmerkt door de historisch gegroeide

plaats in het landschapsbeeld in.

aaneenschakeling van poldereenheden ieder

Landaanwinning

Eendragtspolder ligt een aantal waardevolle


Landschappelijke hoofdstructuur

Deelnota MER

Aan de rand van de Zuidpolder en de

Deelnota MER

Waardevolle dijken

met een eigen perceelspatroon. Tussen de polHistorische bebouwingslint

ders ligt een netwerk van boezemvaarten,

Door de kenmerkende manier van ontgin-

kades en bebouwingslinten die gemiddeld 2,5

nen in het gebied vond langs de ontginningsas

meter boven de polders uitsteken.

bebouwing plaats. Hierdoor ontstond de voor het gebied karakteristieke lintbebouwing. De Zuidpolder en de Schiebroeksepolder worden

Landschapsbeeld De Eendragtspolder, de Zuidpolder en de

aan de noordwestzijde begrensd door het

Schiebroekse Polder zijn allen karakteristiek

bebouwingslint Berkel en Rodenrijs.

voor het droogmakerijenlandschap met een rationele stroken- of blokverkaveling dat ten

Molen met biotoop

oosten van Berkel en Rodenrijs is gelegen. De

De molens nemen een heel belangrijke plaats

droogmakerijen waren tot voor kort bijna

113

uitsluitend als akkerbouwland in gebruik. De

stand is hier relatief diep. In het zuidwestelijk

laatste decennia is hier veel glastuinbouw

deel van de Eendragtspolder is een overgang

gekomen. De kassen zijn tegenwoordig beeld-

naar het veengebied aanwezig. De bodem van

bepalende elementen in het voorheen open

de polder bestaat hier uit moerige gronden en

landschap. Ten westen van Berkel en Rodenrijs

een katteklei-ondergrond. In dit deel van de

is sprake van een complex van slagenland-

polder zijn de grondwaterstanden relatief hoog.

schap en droogmakerijen-landschap, met

Nabij De Vijf Huizen is buitendijks langs de

afwisselend bovenland en droogmakerijen.

Rotte -een voormalige veenstroom- een strook

Ook Schiezone maakt hier deel van uit. Het

veen aanwezig. In het plangebied voor de

noordelijke gedeelte van Schiezone is een

Eendragtspolder is derhalve een interessante

slagenlandschap en het zuidelijke gedeelte

gradiënt aanwezig van zware kalkhoudende,

een droogmakerijenlandschap.

goed ontwaterde en gerijpte kleigrond in het noordwesten naar moerige, katteklei bevatten-

4.3.6 Bodem en water

de gronden met een niet gerijpte ondergrond en hogere actuele grondwaterstanden.

Bodemopbouw en -gebruik De locatie Schiezone, Intermediaire Zone en

De belangrijkste agrarische functie van de

Eendragtspolder maken deel uit van het laag-

Intermediaire Zone en de Schiezone is gras-

veengebied in het centrale deel van Zuid-

land. Daarnaast komt in de Intermediaire Zone

Holland. Het veen is vanaf de 13e eeuw groten-

glastuinbouw en enkele percelen bouwland

deels vergraven voor de turfwinning. De ont-

voor. Een groot deel van de Schiezone wordt

stane plassen zijn enkele eeuwen daarna - tot

ingenomen door de begraafplaats Hofland. Het

in de negentiende eeuw - drooggepompt, de

bodemgebruik in de Eendragtspolder bestaat

zogenaamde droogmakerijen.

voornamelijk uit bouwland, grasland en enkele percelen glastuinbouw.

De bodem op de locaties Intermediaire Zone

Zowel grasland als akkerbouw zorgen door

en de Schiezone bestaat voornamelijk uit zware

bemesting voor een verrijking van bodem en

kalkhoudende klei en moerige tot venige gron-

grondwater met de voedingsstoffen (nutriën-

den met een ongerijpte ondergrond (figuur 4.19).

ten) fosfor (P) en stikstof (N). Op deze manier komen ook zware metalen als koper en cadmi-

De bodem in de Eendragtspolder bestaat uit de plasbodem van de veenplassen: de kleiige

bestrijdingsmiddelen toegepast die gedeeltelijk

ondergrond met plaatselijk restanten veen en

in bodem en water terechtkomen.

‘verslagen’ veen. Voor de huidige bodemop-

Ook glastuinbouw zorgt voor een verrijking

bouw heeft dit geresulteerd in een afwisseling

met nutriënten en daarnaast kan emissie van

van enerzijds zeekleigronden, lithologisch

bestrijdingsmiddelen (zoals lindaan, dichloor-

gezien variërend van lichte zavel tot zware klei,

vos, parathion en fluorantheen) optreden.

en anderzijds veengronden (figuur 4.19). Ook

Een van de belangrijkste verontreinigingen

warmoezerijgronden, afwisseling van klei en

door wegverkeer is zink [lit. 34]. Met name de

veen, komen plaatselijk voor. De Eendragtspolder

Schiezone, waar de A13 langs loopt en de

is een voorbeeld van een drooggemalen plas,

Intermediaire zone, waar de N209 langsloopt,

destijds ontstaan door turfwinning. De bodem

zullen dit ondervinden.

van de kern van de Eendragtspolder bestaat uit kalkhoudende zware zeeklei. De grondwater-

114

um in de bodem terecht. Daarnaast worden

Landaanwinning


b Eendragtspolder

Deelnota MER


Deelnota MER

Figuur 4.19 Bodemkaart Noordflank

115

Samenvatting

Hoofdrapport



Deelnota MER

Deel A

Deel B



Oppervlaktewaterkwaliteit De concentraties stikstof en fosfaat in het

huizerplas, de Tweemanspolder en de Klappolder. Voor een klein deel is dit zoete kwel; het

water in deze regio zijn hoog: vrijwel alle meet-

meeste is echter brak of zout. De kwel in de

punten overschrijden de grenswaarde. In de

locatie Eendragtspolder is plaatselijk zout van

Zuidpolder, zuidwestelijk deel van de Inter-

aard.

mediaire Zone, bedraagt zowel het stikstof als het fosfaatgehalte 5 à 10 maal de grenswaarde. Wat zware metalen betreft zijn met name de gehalten aan kwik, koper en zink te hoog [lit. 34].

Grondwaterstanden Voor de betrokken gebieden (polders) geldt dat de grondwaterstand in de bovenste bodem-

In de locatie Eendragtspolder is de water-

laag (de deklaag) sterk wordt gereguleerd door

kwaliteit ten aanzien van kwik slechter dan in

de mens. De gebieden zijn opgedeeld in peilge-

de rest van Schieland [lit. 36].

bieden waarbinnen een bepaald oppervlaktewaterpeil wordt gehandhaafd. Het grondwaterpeil

Watersysteem In het grootste deel van Delfland treedt infil-

ligt in de winter wat hoger en in de zomer wat lager dan dit polderpeil. Hoe groot die afwijking

tratie op, hetgeen bijzonder is voor een gebied

is, is sterk afhankelijk van de plaatselijke situa-

met diepgelegen droogmakerijen. De belang-

tie. Met name de samenstelling van de bodem

rijkste oorzaak hiervan is de grondwateronttrek-

(doorlatendheid) en de slootafstand spelen hier

king van Gist Brocades te Delft (grootte in 1984:

een belangrijke rol in. De polderpeilen van loca-

0,5 miljoen m3/jr, laatste jaren: circa 12 miljoen

ties zijn weergegeven in figuur 4.20.

m3/jr ). De onttrekking zorgt voor een behoorlijke verlaging van de grondwaterstand in het

De grondwaterstand in de lagen hieronder,

eerste watervoerend pakket, waardoor water in

de watervoerende pakketten, wordt meestal

de deklaag naar dit dieper gelegen pakket weg-

aangeduid met de term stijghoogte. Hier zal

zijgt. Behalve richting de onttrekking zal ook

alleen de stijghoogte in het bovenste (=eerste)

een deel van het infiltrerende water richting de

watervoerende pakket worden besproken.

aanzienlijk lager gelegen gebied ten oosten van

In het gebied van de Groenblauwe slinger

het gebied stromen. Op de locaties Intermediaire

vertoont de stijghoogte een sterke gradiënt

Zone en Schiezone echter, die aan de rand van

onder invloed van de grondwateronttrekking in

Delfland liggen, treedt kwel op.

Delft die uit dit pakket onttrekt. In het zuid-

In het westelijk deel van Delfland ligt de

westen van het gebied ligt de stijghoogte rond

zoutwatergrens (1000 mg Cl/l) op ongeveer 25

0,5m -NAP, aflopend tot 5m -NAP in het noord-

m onder NAP; dit komt overeen met enkele

oosten. De stijghoogte in dit watervoerend pak-

meters onder de deklaag. Het water in het

ket ligt ter hoogte van Schieland rond de 6m

watervoerend pakket kan hier dus als zout

-NAP.

beschouwd worden. In het oosten ligt de zoetzout-grens dieper; hier is het water in het watervoerend pakket brak (> 500 mg Cl/l). Een

De drie locaties in de Noordflank maken

uitzondering hierop is een gebiedje ten oosten

onderdeel uit van polders. De ontwaterings-

van Pijnacker, waar plaatselijk zoet grondwater

structuur van de polders is weergegeven in

in het watervoerend pakket voorkomt.

Figuur 4.20. Keringen van buitenwater zijn in

In het grootste deel van Schieland treedt kwel op, met uitzondering van een strook langs de Hollandsche IJssel en de Gouwe, de Zeven-

116

Waterhuishouding en waterkeringen

deze gebieden niet aanwezig.

Landaanwinning


b Eendragtspolder

Deelnota MER


Deelnota MER

Figuur 4.20 Waterkaart Noordflank

117

Samenvatting

Hoofdrapport



Deelnota MER

Deel A

Deel B



4.3.7 Hinder

turele autonome ontwikkeling, de verbinding tussen A13-A16 via de N209, de aanleg van de

Geluid

N470, HSL en Zoro-lijn.

bestaande situatie

In de autonome ontwikkeling neemt het

De belangrijkste geluidsbron voor plange-

geluid van railverkeer voor de Hofpleinlijn ten

bied Schiezone is de A13, met een geluidzone

opzichte van de huidige situatie af. Hierdoor zul-

breedte van 600 m aan weerzijden van de weg.

len de contourafstanden kleiner worden. De lig-

De belangrijkste geluidsbronnen voor plan-

ging van de geluidscontouren 57 en 70 dB(A) is

gebied de Intermediaire zone zijn de N209

berekend (SRM I) en in tabel 4.12 opgenomen.

(Doenkade), N471, de Hofspoorlijn en Rotterdam Airport/Zestienhoven. Het plange-

Verder zal de HSL in de nabijheid van het

bied ligt binnen de zone van de N209 (zone-

plangebied worden aangelegd; de ligging van

breedte 250 meter) en de Hofpleinlijn (zone-

de contouren is in tabel 4.13 is opgenomen.

breedte 100 meter). De ligging van de geluidscontouren 57 en 70 dB(A) is berekend (SRM I)

Lucht

zijn in tabel 4.11 opgenomen.

bestaande situatie In de huidige situatie zijn in het plangebied

Een deel van de Zuidpolder ligt binnen de 35

van de Schiezone en Intermediaire Zone met

KE contour en 47 BKL contour van Rotterdam

name de A13, N209, en enkele lokale wegen

Airport / Zestienhoven. In de direkte omgeving

bronnen die voor emissie van luchtverontreini-

van de Eendragtspolder liggen geen belangrijke

gende stoffen verantwoordelijk zijn. Bij de A13

geluidbronnen.

wordt de luchtkwaliteit als een probleem ervaren. Daarnaast zijn de industriële bronnen


binnen het Rijnmondgebied en de luchthaven

De geluidsituatie in plangebied Intermediaire

Zestienhoven eveneens verantwoordelijk voor

Zone verandert door de ingrijpende infrastruc-

een bijdrage aan de emissie van deze stoffen.

geluidbelasting

contourafstand

57 dB(A)

81 m

70 dB(A)

-

Tabel 4.11 Huidige situatie geluidbelasting Hofpleinlijn

geluidbelasting

contourafstand

57 dB(A)

67 m

70 dB(A)

-

Tabel 4.12 Autonome ontwikkeling geluidbelasting door de Hofpleinlijn

118



4.3.8 Verkeer

Aanleg van nieuwe infrastructuur in de Intermediaire Zone zal leiden tot een toename

auto De Schiezone is per auto goed bereikbaar

van de uitstoot van luchtverontreinigende stof-

de Schiezone is de A13. De risico’s van het ver-

door het nagenoeg ontbreken van wegen. In de MER Noordrand II en II wordt een

voer gevaarlijke stoffen zijn af te leiden uit het rapport ‘risico’s transport gevaarlijke stoffen

overzicht gegeven van de verkeersintensiteiten

over de weg’ van de provincie Zuid-Holland uit

rond het oostelijk deel van de Intermediaire

1997 [lit. 78]. De A13 is een belangrijke weg

Zone en de verwachte veranderingen hierin

waarlangs risico’s aanwezig zijn. Maar langs de

onder invloed van de autonome ontwikkelingen

A13 is tussen Zestienhoven en Delft-Zuid geen

als de aanleg van de VINEX locaties Noordrand

10-6

contour aanwezig, de zonebreedte van de

II en II en de aanleg van nieuwe infrastructuur

10-8

risico-contour is 200 m. Verder moet reke-

als de HSL, ZoRo-lijn en N470 (tabel 4.14). De

ning gehouden worden met de aanwezigheid

spreiding in verwachte waarden is het gevolg

van een aantal leidingen langs de noordgrens

van doorrekenen van verschillende varianten.

Hofpleinlijn naar verwachting in het voordeel

Hofspoorlijn en Rotterdam Airport / Zestienhoven.

van openbaar vervoer (toename in het aandeel

risico-contour met een

reizigerskilometers van 10% naar 20%). De toe-

Rond de N209 ligt een

10-8

zone breedte van 120 m (Schiebroekse Polder)

name van het openbaar vervoergebruik gaat

tot 140 m (Zuidpolder). Verder moet rekening

voornamelijk ten koste van het autogebruik,

gehouden worden met de aanwezigheid van

maar ook licht ten koste van het fietsgebruik

een aantal leidingen langs de noord en zuid-

[lit. 112].

grens van de Intermediare Zone (o.a. NGU-gasleiding en NAM-olieleiding). In de direkte

De Eendragtspolder is via de A20 en de

omgeving van de Eendragstpolder zijn geen

Zuidplas - en Middelweg redelijk bereikbaar per

belangrijke bronnen van risico.

auto. Intern is de Eendragtspolder slecht toe-

Landaanwinning

bied de Intermediaire Zone zijn de N209, de


van de ZoRo-lijn en het opwaarderen van de

Deelnota MER

Belangrijke bronnen van risico voor plange-

Deelnota MER

De modal split verschuift door de aanleg

NAM-olieleiding).

Deelnota MER

van de Schiezone (o.a. NGU-gasleiding en

Deel B

Schiezone als Intermediaire Zone is miniem

Deel A

Belangrijke bron van risico voor plangebied

Hoofdrapport

goed. Interne verkeerafwikkeling van zowel

Samenvatting

bestaande veiligheid


Intermediaire Zone is via de N471en N209

Externe veiligheid


Schie. De bereikbaarheid per auto van de


via de A13 - Doenkade en langs de Delftsche

fen.

gankelijk.

geluidbelasting

contourafstand

57 dB(A)

269 m

70 dB(A)

40 m

Tabel 4.13 Autonome ontwikkeling geluidbelasting door HSL

119

a Huidige situatie

b Autonome ontwikkeling

Figuur 4.21 Referentie situatie hinder Schiezone en Intermediaire Zone

120


Het Rottemerengebied is goed bereikbaar

langzaam verkeer

per auto: meerdere ontsluitingswegen en

A20 en Hofpleinlijn vormen barrières (fysiek en

gemotoriseerd naar het Rottemerengebied,

psychisch) voor goede bereikbaarheid vanuit

40 % op de (brom)fiets en 10% te voet. De

Rotterdam-Noord.

percentages kunnen tot 10 % variëren naar deelgebied en seizoen. Het gebruik van de auto

Het Rottemerengebied en Eendragtspolder

in het recreatieve verkeer is niet zozeer gerela-

zijn voor een groot deel van Rotterdam-Noord

teerd aan afstand tot de stad, maar meer aan

binnen een half uur tot uur op de fiets te berei-

de verdeling extensieve / intensieve recreatie-

ken. De fietsroute langs de Rotte is zeer aan-

vormen, het voorzieningen-niveau en de aantrek-

trekkelijk. Voor andere delen van Rotterdam is

kelijkheid / toegankelijkheid voor autoverkeer.

de fietsafstand en -duur beduidend langer.

openbaar vervoer

Het interne fietsnetwerk van zowel

De Schiezone is per openbaar vervoer nau-

Schiezone, als Intermediaire Zone, als

welijks bereikbaar. De Intermediaire Zone is per

Eendragtspolder is beperkt door het ontbreken

spoor goed te bereiken middels een halte op

van (aantrekkelijke) fietspaden.

de Hofpleinlijn. Door de voorgenomen aanleg van de Zoro-lijn en een opwaardering van de

Zone door autonome infrastructurele ingrepen

Hofpleinlijn zal de bereikbaarheid per openbaar

zal het langzaam verkeer verder bemoeilijken

vervoer verder toenemen.

en minder aantrekkelijk maken.

De bereikbaarheid van de Eendragtspolder

Deelnota MER

Verdere versnippering van de Intermediaire

per openbaar vervoer is slecht. Per trein of metro is het slechts mogelijk in de buurt te

Deel B

bezoekers. De helft van de recreanten komt

Deel A

geheel Rotterdam [lit. 29], maar N209, A13 en

Hoofdrapport

ontsluitingswegen door het toenemend aantal

Samenvatting

Rotterdam-Noord, binnen het uur vanuit bijna


toenemende kans op congestie van de


drie kwartier fietsen te bereiken vanuit vanuit


Schiezone en Intermediaire Zone zijn binnen

verspreid liggende parkeerplaatsen. Wel is er

verwachte

verwachte

intensiteit

etmaalintensiteit

toename

1993

autonome

Landaanwinning

etmaal


weg

Deelnota MER

de Zevenhuizerplas.

Deelnota MER

komen van het Lage en Hoge Bergsche Bos en

ontwikkeling Landscheidingsweg

8.300

22.000-25.000

+ 165 - 205 %

Rodenrijse weg

7.900

1.500

- 80 %

Boterdorpse weg

11.500

20.000-22.500

+ 75 - 95 %

N209-Doenkade

24.100

36.000-44.000

+ 50 - 85 %

Tabel 4.14 Etmaalintensiteiten 1993 wegennet noordelijk deel Intermediaire Zone en verwachte etmaalintensiteiten onder invloed van autonome ontwikkeling [lit. 112]

121

a Schiezone en Intermediaire Zone: auto

b Schiezone en Intermediaire Zone: auto

Figuur 4.22 Huidige situatie verkeer Noordflank

122




Deelnota MER b Schiezone en Intermediaire Zone: openbaar vervoer

Deelnota MER

Deelnota MER

a Schiezone en Intermediaire Zone: openbaar vervoer

Samenvatting





123

a Schiezone en Intermediaire Zone: fiets

b Schiezone en Intermediaire Zone: fiets


124

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

125

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B



5 Inleiding effectbeschrijving

de richtlijnen is de basis voor het beoordelingskader zoals dat is gebruikt bij de beschrijving van de effecten van de varianten in hoofdstuk 6 t/ 13 van dit MER. Ten behoeve van de 750 ha 5.1

Inleiding

natuuren recreatiegebied is de set criteria, zoals weergegeven in de richtlijnen, op enkele

In dit hoofdstuk is de methode beschreven waarmee in de hoofdstukken 6 t/m 13 de effecten

punten aangepast: •

er is (bij het thema Kust en zee) een aspect

zijn beschreven en beoordeeld. De effectbeschrij-

‘veiligheid tegen overstromingen’ opgenomen

ving en - beoordeling richt zich op de in hoofdstuk 2

vanwege het belang dat dit aspect heeft bij

ontwikkelde en in hoofdstuk 3 beschreven

de beoordeling van getijdenvarianten;

varianten voor de inrichting van 750 ha natuur-

•

de criteria gericht op de effecten op kust en

en recreatiegebied. De effectbeschrijving en

zee zijn, gezien de situering van de 750 ha

beoordeling in hoofdstuk 6 t/m 13 vindt plaats

natuuren recreatiegebied, verder niet in

aan de hand van het in de richtlijnen weergegeven

beschouwing genomen;

beoordelingskader, dat aangepast is aan de

•

bij een groot aantal criteria dient volgens de

specifieke eisen van dit MER 750 ha natuuren

richtlijnen gebruik gemaakt te worden van

recreatiegebied. De criteria zijn gegroepeerd in

kwantitatieve parameters en meeteenheden.

thema’s en aspecten ten behoeve van aggregatie

Vanwege de aarde van de ingreep, het globale

van de beoordelingen in hoofdstuk 14.

niveau van uitwerking van de ingreep en een gebrek aan gedetailleerde gegevens

5.2

Beoordelingskader

aangaande de bestaande milieusituatie is voor de meeste criteria in dit MER een

5.2.1 Basis: beoordelingskader in de richtlijnen

kwalitatieve effectbepaling uitgevoerd; •

In de richtlijnen voor het Project Mainport

doordat de varianten voor de 750 ha natuuren recreatiegebied -in tegenstelling tot de

Rotterdam [lit. 65] is vanuit de probleem- en

varianten voor de landaanwinning- zijn

doelstelling (verbetering van de leefbaarheid)

gesitueerd op het land is er sprake van

naast een aantal uitgangspunten en randvoor-

duidelijke en voor de afweging belangrijke

waarden voor de ontwikkeling de varianten ook

ruimtelijke effecten en effecten op bestaand

een beoordelingskader aangegeven om van die

ruimtegebruik en ruimtelijke kwaliteit. In de

varianten de effecten (‘Wat levert het op voor de

richtlijnen is een thema ruimtelijke kwaliteit

leefbaarheid’en ‘Wat gaat er verloren aan bestaan-

opgenomen. Ten behoeve van de 750 ha

de waarden’) te beoordelen en te vergelijken.

natuuren recreatiegebied worden de effecten en de beoordeling voor dit thema

De uitgebreide set criteria uit bijlage 2 van

126

in een aparte paragraaf beschreven.

Hoofdstuk 5 Inleiding effectbeschrijving

Effectbeschrijving en beoordeling

Doordat het project is gericht op het verbeteren

werkwijze gebruikt in de Projectnota

van de kwantiteit en kwaliteit van natuur en

Landaanwinning [lit. 105], gekozen voor een 5-

recreatie zijn de criteria die zich daar op richten te

puntsschaal. Dit houdt in dat de effectscores,

beschouwen als ‘doelcriteria’. Daarnaast zijn er de

kwalitatief of kwantitatief bepaald, onderverdeeld

criteria die gericht zijn op het in beeld brengen

worden in 5 klassen, variërend van ++ tot - (zie

van de (milieu)effecten. Dit is van belang voor

Tabel 5.1). De classificatie van een effect vindt

zowel de structuur en de inhoud van het beoor-

plaats op basis van een beargumenteerd ‘des-

delingskader als voor de (integrale) beoordeling

kundigen-oordeel’. Conform de richtlijnen vindt

van de varianten. Het beoordelingskader is

de beoordeling plaats ten opzichte van de

derhalve opgesplitst in aspecten die betrekking

referentiesituatie (= de autonome ontwikkeling

hebben op projectdoelen en aspecten die

vanuit de huidige situatie van een aspect zonder

betrekking hebben op algemene (beleids)doelen.

de invloed van de voorgenomen aanleg van

Dit is aangegeven in tabel 5.1, het beoordelings-

750 ha natuuren recreatiegebied, beschreven

kader zoals dat in dit MER is gehanteerd. Per

in Hoofdstuk 4). Daarnaast geldt dat een aantal

criterium kan op basis van de projectdoelstellingen

aspecten en criteria is opgenomen om te toetsen

dan wel op basis van het (milieu)beleid een

in hoeverre aan de doelstellingen, uitgangs-

doelstelling worden geformuleerd (in de hoofd-

punten en randvoorwaarden van het project

stukken 6 t/m 13). Deze doelstelling is vervolgens

750 ha natuuren recreatiegebied is voldaan.

in de effectbeschrijvingshoofdstukken de basis

In tabel 5.2 is dit zichtbaar gemaakt in de alge-

voor de beoordeling van de effecten.

mene beschrijving van de beoordelings-klassen.

beoordeling ++ + 0 --

Tabel 5.1

criteria projectdoelen

criteria effectbepaling

draagt sterk bij aan

sterke verbetering van de milieukwaliteit

projectdoelstellingen

vergeleken met de referentiesituatie

draagt bij aan project-

verbetering van de milieukwaliteit

doelstellingen

ten opzichte van de referentiesituatie

draagt niet bij aan de

neutraal ten opzichte van de referentie-

projectdoelstellingen

situatie

(doet afbreuk aan de

negatief milieueffect vergeleken

projectdoelstellingen)

met de referentiesituatie

(doet sterk afbreuk aan

sterk negatief milieueffect vergeleken

de projectdoelstellingen)

met de referentiesituatie

Deel B

criteria hetzelfde is. In dit MER is, conform de

Deel A

de projectdoelstellingen worden gerealiseerd.

Hoofdrapport

nodig naar een scoringsmethode, die voor alle

Samenvatting

vergelijken en te aggregeren is een ‘vertaalslag’

in het kader van het meten van de mate waarin


de beoordelingscriteria in feite een functie hebben

Landaanwinning

plaats. Om de criteria met elkaar te kunnen


activiteiten in die zin dat een belangrijk deel van


(kwalitatief) en deels cijfermatig (kwantitatief)

Deelnota MER

wijkt af van vele andere m.e.r.-plichtige


De effectbepaling vindt deels beschrijvend

Deelnota MER

Het project 750 ha natuuren recreatiegebied

5.3

Deelnota MER

5.2.2 Projectdoelen en beleidsdoelen

De 5-puntsschaal die is gebruikt bij de beoordeling van de effecten

127

thema

NRL

aspect

criterium

project- of effectdoel

(richtlijnen:

(NB: richtlijnen:

(NB: richtlijnen: parameters

aspect)

criterium)

en meeteenheden)

natuur

(inter)nationale

oppervlakte nieuwe natuur

diversiteit

diversiteit ecotopen

ecosystemen

waarde van de ecotopen

(inter)nationale

hogere planten,

diversiteit soorten

vogels

projectdoel

projectdoel

vissen zoogdieren overige fauna (amfibieën en insecten) natuurlijkheid en

natuurlijkheid van het systeem

mate samenhang

versterking (P)EHS

projectdoel

ecosysteem potenties van het

tot ontwikkeling laten komen

gebied

van potenties van het gebied

bestaande

verlies van groeiplaats/leef-

natuurwaarden

gebied beschermdeflora en

projectdoel effect

fauna recreatie

samenhang

interne samenhang

projectdoel

verzorgingsgebied (obv van fietsafstand) recreatieve kwaliteit

veiligheid en overlast

projectdoel

recreatieve toegankelijkheid gebruik diversiteit in recreatie vormen aanbod versus vraag bereikbaarheid

openbaar vervoervoorziening

projectdoel

langzaam verkeer toegevoegde waarde recreatie routes Rijnmondgebied snelverkeer ontsluiting interne ontsluiting bestaande

effecten op bestaande

recreatieve

recreatieve voorzieningen

voorzieningen

Tabel 5.2

Beoordelingskader MER 750 ha natuuren recreatiegebied

naar bijlage 2 van de richtlijnen [lit 9]

128

effect


criterium


(NB: richtlijnen:


aspect)

criterium)

en meeteenheden)

landschap,

landschappelijke

aantrekkingskracht van de

archeologie

identiteit en imago

groengebieden

cultuurhistorie

beleving van landschappelijk

projectdoel effect

identiteit geomorfologie

geomorfologische processen

effect

waardevolle patronen en elementen archeologie

aanwezige monumenten en

effect

Deel B

(richtlijnen:

Deel A

aspect


thema

cultuurhistorie

waardevolle historisch-geogra-

effect

fische en -bouwkundige elementen waardevolle historisch-geogra-

landschappelijke

diversiteit in ruimtematen

diversiteit

overige beeld-differentiatie

landschappelijke

landschappelijke hoofd-

samenhang en

structuur

structuur

effect effect

Deelnota MER

gebieden

landschapsbeeld in de omgeving projectdoel

recreatiefunctie gevoeligheid voor externe ruimtelijke ontwikkelingen mogelijkheid tot fasering

Landaanwinning

kwaliteit

robuustheid natuur-en


toekomstwaarde

Deelnota MER

ruimtelijke

Deelnota MER

RK


fische structuren, patronen en

Hoofdrapport

archeologische sporen

Samenvatting

gebieden met hoge kans op


vindplaatsen

gebruiksflexibiliteit bijdrage aantrekkelijk vestigingsklimaat gebruikswaarde

functionaliteit restruimtes mate van gedwongen vertrek impact op bestaand ruimtegebruik

effect

129

thema

KZ

aspect

criterium


(richtlijnen:

(NB: richtlijnen:


aspect)

criterium)

en meeteenheden)

kust en zee

veiligheid tegen

kans op overstromingen/falen

overstromingen

primaire waterkering

effect

effect op maatgevend hoogwater mogelijke omvang van schade bij calamiteiten M

bodem

duurzaam

watertoets

en water

waterbeheer

oppervlakte waterberging

projectdoel

relatie tussen water in het stedelijk en het landelijk gebied duurzaam waterkwaliteit belasbodem

ting van de bodem met

effect

verontreingde stoffen bodemkwaliteit van de ondiepe ondergrond ongestoorde bodemopbouw winning / gebruik grondstoffen gronden

verontreiniging met nutriënten

oppervlaktewater

en bestrijdingsmiddelen

effect

verontreiniging zware metalen en pak effecten op grondwatersysteem beïnvloeding van de veranderingen tussen zoet, brak en zout watersystemen hinder

geluid

effecten van recreatieve

effect

activiteiten effecten verkeersaantrekkende werking externe veiligheid

toename activiteiten gevaar-

effect

lijke stoffen VV

verkeer

lucht

luchtkwaliteit

effect

bereikbaarheid

afwikkelingskwaliteit/IC ver-

effect

houding verkeersveiligheid

ongevalskans

effect

NRL = Natuur, recreatie en landschap; RK = Ruimtelijke kwaliteit; KZ = Kust en zee; M = Milieu; VV = Verkeer en vervoer

130


Voor nagenoeg alle criteria die verband houden

verwoord in de studie ‘Buiten binnen Bereik’

ces dat ten grondslag ligt aan de varianten is er

van de Gemeente Rotterdam [lit. 27]. Hierbij

immers op gericht geweest om oplossingsrich-

zijn de criteria die horen bij de projectdoelen

tingen te formuleren die ook daadwerkelijk bij-

geaggregeerd op basis van de volgende

dragen aan het oplossen van de knelpunten.

aspecten: kwaliteit;

Aggregatie en beoordeling effecten op

•

kwantiteit;

leefbaarheid

•

bereikbaarheid;

•

betekenis.

Om de effecten van de 750 ha natuuren

De effectbeschrijving in de volgende hoofd-

aggregatieslag gebaseerd op de hiërarchische

stukken 6 t/m 13 is geordend op het niveau

indeling conform de richtlijnen (thema’s en

van de thema’s. Er is gekozen voor een indeling

aspecten). Deze aggregatieslag wordt tevens

op basis van thema’s en niet op het (hoogste)

benut om aan te geven in hoeverre de aange-

niveau dat in de richtlijnen wordt gehanteerd,

dragen oplossingsrichtingen voor de 750 ha

omdat de varianten uiteindelijk beoordeeld en

natuuren recreatiegebied bijdragen aan de ver-

vergeleken worden op basis van de per aspect

betering van de kwaliteit van de leefbaarheid,

geaggregeerde scores (Hoofdstuk 14).

zoals die in de richtlijnen is gerelateerd aan: •

•

•

het verbeteren van het milieu: verminderen

De beschrijving van elk aspect begint met

van het beslag op sleutelvoorraden, het

een overzicht van de aspecten en beoordelings-

terugdringen van emissies in de hele

criteria. Vervolgens wordt per criterium een toe-

gebruiksketen en het verbeteren van de

lichting gegeven op het criterium, waarna de

lokale milieukwaliteit;

beschrijving van de effecten volgt. Vervolgens is

het verbeteren van de natuur en de recreatie:

het beoordelingskader beschreven en de wijze

vergroten van de oppervlakte natuurgebied,

waarop de verdeling op de 5-puntsschaal tot

het verbeteren van de kwaliteit van eco-

stand gekomen is. Elk criterium wordt afgesloten

systemen en de verbeteren van de kwaliteit

met een beoordeling van de varianten en een

van recreatiegebieden;

overzicht van de uiteindelijke effectscores.

het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit: ver-

Binnen elke paragraaf komen eerst de aspecten

groten van de gebruikswaarde, de belevings-

aan de orde die betrekking hebben op de

waarde en de toekomstwaarde van de ruimte.

projectdoelstellingen en vervolgens de criteria

Daarbij wordt vanuit drie perspectieven

voor de milieu-effecten.

(lokaal, regionaal en bovenregionaal) naar de oplossingsrichtingen en de effecten daarvan

Aggregatie van de effectscores op aspect-

gekeken. Hierbij komen met name de criteria

niveau en beoordeling en vergelijking van de

gerelateerd aan de projectdoelstellingen aan de

varianten vindt plaats in hoofdstuk 14.

Landaanwinning

een aggregatie uitgevoerd. Daarbij is de ene

Hoofdrapport

meeteenheden op twee verschillende manieren

Samenvatting

Leeswijzer voor de hoofdstukken 6 t/m 13


5.5


op basis van dezelfde set critera, parameters en

Deelnota MER

beeld te brengen is in hoofdstuk 14 van dit MER,


ingegaan.

Deelnota MER

recreatiegebied op de leefbaarheid goed in

In hoofdstuk 14 van dit MER is hierop nader

Deelnota MER

5.4

•

Deel B

op een viertal leefbaarheids-aspecten, zoals

beoordelingen niet voorkomen. Het ontwerppro-

Deel A

met de projectdoelstellingen geldt dat negatieve


De tweede aggregatieslag is meer gericht

orde.

131

6 Natuur

recreatiegebied worden beoordeeld aan de hand van aspecten en criteria. In tabel 6.1 is een overzicht gegeven van de aspecten en criteria die voor het thema natuur onderscheiden 6.1

Inleiding

zijn. De opzet van de effectbepaling is tweeledig. De meeste aspecten en criteria toetsen de

De effecten van de maatregelen in het kader van de realisering van de 750 ha natuuren aspect

geplande (natuur)ontwikkeling aan de gestelde doelen voor 750 ha natuuren recreatiegebied

criterium

doelstelling binnen het project

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van realiseren van de projectdoelen (inter)nationale

oppervlak nieuwe natuur

diversiteit

zo groot mogelijk oppervlak voor natuur

ecosystemen


vergroten biodiversiteit op ecosysteemniveau

waardering van de ecotopen

realiseren ecotopen van grote regionale en (inter)nationale waarde

(inter)nationale

hogere planten

vergroten biodiversiteit op

diversiteit soorten

vogels

soortniveau (doelsoorten, rode

vissen

lijstsoorten, soorten uit de

insecten

Habitat- en Vogelrichtlijn)

zoogdieren amfibieën natuurlijkheid en


streven naar een zo groot moge-

mate samenhang

lijke natuurlijkheid (zo weinig

ecosysteem

mogelijk menselijke ingrepen) versterking (P)EHS

(P)EHS moet worden versterkt

potenties van

tot ontwikkeling laten komen van

maximaal insteken op potenties

het gebied

potenties van het gebied

van het gebied

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van optreden van milieu-effecten effecten op bestaande

verlies van groeiplaats/leefgebied

voorkomen van aantasting van

natuurwaarden

beschermde flora en fauna

leefgebieden van beschermde soorten (flora en fauna)

Tabel 6.1

132

Beoordelingskader voor het thema Natuur

Hoofdstuk 6 Natuur

door middel van (inter)nationale normen voor

De effectbeschrijving en -beoordeling van

de waardering van natuur (zoals natuurlijkheid

de milieu-effecten is gebeurd door de varianten

en diversiteit) en het beleid ten aanzien van

te vergelijken met de referentiesituatie.

natuur (realisering van een ecologische hoofdstructuur). Daarmee worden de positieve

Groene Ruimte.

niveau. De projectdoelstellingen zijn eveneens 6.2

(Inter)nationale diversiteit ecosystemen

Daarnaast mag het project niet voorbijgaan

voor het Deltagebied is geformuleerd [lit. 3].

beschrijven en te beoordelen.

Deze luidt als volgt: ’het vergroten van de bijdrage van het Deltagebied aan de nationale

Eerder is aangegeven dat in het kader van het

en internationale biodiversiteit door daar waar

project 750 ha natuur en recreatie een zonering

maar enigszins mogelijk is voorwaarden te

van de recreatieve druk in het gebied wordt aan-

scheppen voor de ontwikkeling van (onderling

gebracht. Daartoe is, aan de rand van het gese-

samenhangende) estuariene systemen met bij-

lecteerde gebied, in Midden-IJsselmonde ook 70

behorende natuurlijke processen en patronen’.

of 85 ha gereserveerd voor intensieve recreatie. Dit gebied is niet meegenomen in de toetsing

De bijdrage aan de nationale en internationale

aan de doelstellingen van het project. Het gebied

biodiversiteit wordt getoetst op ecosysteem-

zal wel een onderdeel uitmaken van de ‘groene’

niveau (aan de hand van de oppervlakte nieuwe

verbinding tussen de gebieden met een primaire

natuur, diversiteit en waardering ecotopen)

natuurfunctie en een extensieve recreatiefunctie

en op soortniveau. Toetsing aan het aspect

met het Zuiderpark. Door de toegewezen

(inter)nationale diversiteit ecosystemen geeft

gebruiksfunctie (intensieve recreatie) zal de

een beeld van de verbetering van de kwaliteit

natuur in het desbetreffende gebied naar ver-

vanuit het bovenregionale perspectief.

wachting niet wezenlijk bijdragen aan de toekomstige natuurwaarden in het totale projectgebied.

6.2.1 Oppervlakte nieuwe natuur

Omdat de natuurwaarde er achteruit kan gaan, wordt voor de bepaling van de negatieve effecten dit gebied wel meegenomen. De beschrijving


seerd op de ecologische hoofddoelstelling die

of verstoring van actuele natuurwaarden te

Landaanwinning

criteria opgenomen om te verwachten verlies


de 750 ha natuuren recreatiegebied is geba-

Deelnota MER

de desbetreffende gebieden. Daartoe zijn ook


De visie op de natuurontwikkeling binnen

Deelnota MER

aan eventueel bestaande natuurwaarden in

Deelnota MER

in tabel 6.1 opgenomen.

Deel B

beschreven, zowel op ecosysteem- als op soort-

Deel A

Habitatrichtlijn en uit het Structuurschema

Hoofdrapport

besteed aan de afwegingskaders van de

verwezenlijking van de leefbaarheiddoelstelling

Samenvatting

effecten van de nieuwe natuur ontwikkeld ter


Tot slot wordt in dit hoofdstuk ook aandacht

Toelichting op het criterium Doelstelling van het project 750 ha natuur-

van de effecten is zowel kwantitatief als kwalita-

en groengebied betreft onder meer het realiseren

tief. Kwantitatieve scores betreffen oppervlaktes.

van een grote oppervlakte natuur. Aan de hand

Kwalitatieve scores geven op beschrijvende wijze

van het criterium ‘oppervlakte nieuwe natuur’

weer welke effecten te verwachten zijn. Bij de

wordt de winst in oppervlakte voor de natuur

beoordeling van de effecten is een 5-delige

beschreven. De diversiteit en de waarde van

schaal gehanteerd; per criterium is aangegeven

deze natuur wordt beschreven bij het criterium

op welke wijze is beoordeeld. De indeling van

‘diversiteit ecotopen’. Als maat voor dit effect is

deze schaal is per criterium toegelicht.

het bruto oppervlakte meegenomen dat zal

133

worden gerealiseerd. De inschatting van deze

Beoordelingskader en beoordeling

oppervlakten, is gebaseerd op de verdeling van

Er is onderscheid gemaakt in de beoordeling

de bouwstenen en van desbetreffende gebieden

van de nieuwe natuur in de gebieden met een

in de varianten (zie hoofdstuk 3).

primaire natuurfunctie en in de gebieden met een primaire recreatiefunctie.

In de praktijk zal niet alle oppervlakte natuur worden, er zullen ook wegen en andere voor-

Bij de beoordeling van oppervlakte voor

zieningen voor de recreatieve invulling van het

begeleid natuurlijke eenheden is ervan uitge-

gebied, worden aangelegd. De bruto oppervlak-

gaan dat de totale oppervlakte natuur (incl. de

te geeft echter een goed beeld van de verschil-

aangrenzende bestaande natuurgebieden)

len tussen de varianten.

minstens 500 ha moet bedragen [lit. 2]. Deze oppervlakte is nodig om grootschalige natuurlijke

Beschrijving van de effecten

processen voor landschappelijke variatie toe te

In tabel 6.2 zijn per variant de oppervlaktes

laten. Bij een kleinere oppervlakte is de ontwikke-

aan nieuwe natuur weergegeven. Hierbij is

ling van een begeleid natuurlijke eenheid moeilij-

onderscheid gemaakt tussen gebieden met een

ker en zal het beheer bij afnemende oppervlakte

primaire natuurfunctie waar begeleid natuur-

steeds meer proces- en patroongericht zijn tot op

lijke natuur tot ontwikkeling zal kunnen komen

ecotoopniveau in plaats van op landschapsni-

en gebieden met een primaire recreatiefunctie

veau. Voor halfnatuurlijke en multifunctionele

en gebieden met een verbindingsfunctie met

eenheden kan de oppervlakte kleiner zijn. Echter,

halfnatuurlijke eenheden. In hoofdstuk 3 zijn de

voor een efficiënte buffering tegen negatieve

onderscheiden natuurdoeltypen beschreven.

externe invloeden is het wenselijker dat ook halfvarianten

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

primaire natuurfunctie getijdengebied

325

325

open boslandschap

140

465

195

195

325 325

325 325

325 325

325

primaire recreatiefunctie1) extensief

195

195

195

195

210

210

210

210

150

150

150

150

150

150

150

150

50

50

50

50

50

50

50

50

(Midden-IJsselmonde) extensief (Noordflank) verbindingsfunctie Midden-IJsselmonde 1) De oppervlaktes zijn:

50

50

• Midden-IJsselmonde: 195 of 210 ha extensieve recreatie • Schiezone: ± 50 ha • Intermediaire zone: ± 100 ha • Eendragtspolder: ± 150 ha

Tabel 6.2

134

Oppervlakte nieuwe natuur (ha)

Hoofdstuk 6 Natuur

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

primaire recreatiefunctie

+

+

++

++

++

++

++

++

++

++

totaalbeoordeling

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

Beoordeling oppervlakte nieuwe natuur

primaire recreatiefunctie: nieuw oppervlak half-

lijke complexen worden gerealiseerd. Dit heeft

natuurlijke/multifunctionele natuur (weegfactor 1)

geleid tot het beoordelingskader in tabel 6.3.

0

+ 150-200 ha; Bij de totaal beoordeling van het effect is de

++ >200 ha.

oppervlakte waarvoor een begeleid natuurlijk natuurdoeltype is voorgesteld, hoger gewaardeerd

Bij de totaalbeoordeling is de oppervlakte

dan oppervlakte die beschikbaar is voor halfnatuur-

aan ecologische verbindingszone niet mee-

lijke en multifunctionele natuurdoeltypen (recrea-

genomen omdat de oppervlakte klein is ten

tiegebieden en verbindingszones). De mogelijkhe-

opzichte van de andere oppervlaktes en de

den voor het realiseren van grotere aaneengeslo-

oppervlakte bij alle varianten gelijk is, waar-

ten eenheden natuur waarbij natuurlijke processen

door dit kenmerk niet onderscheidend is. Op

min of meer ongestuurd kunnen plaatsvinden,

basis van het beoordelingskader en de ken-

zijn in Nederland namelijk beperkt en worden

merken van de varianten zijn alle varianten

daardoor hoog gewaardeerd. Ook zal naast de

beoordeeld ten aanzien van de oppervlakte

natuurwaarde die het gebied zal hebben, de netto-

nieuwe natuur die zal worden gerealiseerd.

oppervlakte aan natuur groter zijn in een gebied

gen van recreatieve voorzieningen. In de gebieden

natuurlijke eenheden wordt ingericht. De

met een recreatieve functie zullen deze voorzie-

varianten II en III scoren even hoog omdat in

ningen meer ruimte opeisen. Op basis van de

beide varianten de oppervlakte met een

genoemde argumenten is als uitgangspunt gesteld

primaire natuurfunctie en dus met begeleid

dat de gebieden met een primaire natuurfunctie

natuurlijke eenheden gelijk zijn. Het verschil in

een grotere bijdrage zullen leveren aan de interna-

oppervlakte natuur in de gebieden met een

tionale diversiteit van ecosystemen.

primaire recreatieve functie tussen de varianten II en III is gering. Bij variant I is de oppervlakte

De beoordeling voor het criterium oppervlak nieuwe natuur gaat als volgt: primaire natuurfunctie: nieuw oppervlak

met een recreatieve functie kleiner dan bij varianten II en III maar de te ontwikkelen natuur in deze gebieden draagt relatief minder

begeleid-natuurlijke natuur (weegfactor 2)

bij aan de internationale diversiteit van

0

ecosystemen.

200-300 ha;

Landaanwinning

dat hier het grootste gebied met begeleid


nauwelijks ruimte verloren gaat voor het aanleg-

Deelnota MER

Variant I krijgt de hoogste effectscore door-

Deelnota MER

met een primaire natuurfunctie omdat er geen of

Hoofdrapport

100-150 ha;

Samenvatting

natuurlijke eenheden in aaneengesloten ruimte-


Tabel 6.3

Deel B

II a

≠

Deel A

I

≈


primaire natuurfunctie

I

Deelnota MER

subcriterium


varianten

+ 300-400 ha; ++ > 400 ha.

135

6.2.2 Diversiteit ecotopen

rekening gehouden met een minimum oppervlakte van elk ecotoop en een natuurlijke

Toelichting op het criterium

oppervlakteverhouding tussen de ecotopen.

In het natuurbeleid is diversiteit een van

Ook is rekening gehouden met een voortschrij-

de criteria aan de hand waarvan prioriteiten in

dende vegetatieontwikkeling. Zo kan een deel

het natuurbehoud kunnen worden gesteld. Het

van de slikken zich op termijn ontwikkelen naar

project dient een bijdrage te leveren aan de

biezen- en rietgors. In praktijk zal de geplande

regionale en (inter)nationale diversiteit. De

natuur, met name de bosgedeeltes, tijd nodig

meerwaarde dient te worden bekeken vanuit

hebben om zich te ontwikkelen. Het getijden-

(boven)regionaal perspectief voor natuur.

gebied kan zich vrij snel ontwikkelen.

De effecten op de diversiteit aan soorten in

In eerste instantie is bekeken of de varianten

het gebied is met het aspect ‘internationale

goede mogelijkheden bieden om een goed

diversiteit soorten’ behandeld. De (inter)natio-

functionerend begeleid natuurlijk systeem te

nale waarde van de ecotopen is in de volgende

ontwikkelen. Uitgangspunt hierbij is dat begeleid

paragraaf met het aspect ‘Waardering van

natuurlijke eenheden een zeldzame combinatie

de ecotopen’ beschreven, en is deels ook

van milieufactoren nodig hebben, waardoor ze

gebaseerd op de zeldzaamheid van deze

landelijk gezien maar op enkele plaatsen te

ecotopen. Het creëren van zeldzame ecotopen

realiseren zijn. Daardoor zal het realiseren van

verhoogt ook de (inter)nationale diversiteit.

begeleid natuurlijke eenheden de diversiteit regionaal maar ook nationaal vergroten.

Om dubbeltelling in de beoordeling van de

Bij alle varianten is 325 tot 465 ha gereser-

varianten te voorkomen, is de diversiteit van

veerd voor de ontwikkeling van begeleid

ecotopen in het kader van dit project gedefinieerd

natuurlijke eenheden. De minimumoppervlakte

als de mogelijkheden die het project biedt om

voor deze eenheden is gesteld op 500 ha, maar

een ‘volledig’ systeem te creëren en is hier nog

in combinatie met de omringende, reeds aan-

geen rekening gehouden met zeldzaamheid.

wezige natuurgebieden is er voldoende ruimte

De zeldzaamheid van de ecotopen vormt de

voor begeleid natuurlijke eenheden. Dit geldt

basis voor de waardering van de ecotopen

vooral voor variant I (zie ook het criterium

(zie paragraaf 6.2.3). Op basis van dit kenmerk

‘oppervlakte nieuwe natuur’).

wordt de bijdrage van het project aan de (inter)nationale en regionale diversiteit van de te ontwikkelen natuur beoordeeld.

Ten aanzien van de bijdrage aan de diversiteit is ook gekeken naar de ‘volledigheid’ van de systemen. Daartoe zijn oppervlakten te ont-

Beschrijving van de effecten Bij de beschrijving en vervolgens ook de

dengebied bestaat uit ondiep water, slikken, bie-

beoordeling aan het criterium diversiteit

zen- en rietgors en griend/wilgenvloedbos.

ecotopen, om de meerwaarde van de project-

Vanwege de dynamiek bestaat dit systeem niet

activiteiten vanuit regionaal perspectief in

uit een groot aantal ecotopen. In tabel 6.4a is

beeld te brengen, wordt uitgegaan van een

een overzicht van de oppervlaktes van de

‘eindsituatie’ waarbij de gewenste natuur zich

verschillende ecotopen van de getijdennatuur

heeft ontwikkeld. Het gebied wordt dusdanig

gegeven bij het toepassen van de ‘initiële

ingericht dat de gewenste ecotopen zich

inrichting volgens het werkmodel’.

optimaal kunnen ontwikkelen. Daarbij is

136

wikkelen ecotopen per type bepaald. Een getij-

Hoofdstuk 6 Natuur

ecotoop

aantal ha

diep water

2

ondiep water

80 20

grienden / wilgenvloedbos

98

Tabel 6.4a Oppervlaktes ecotopen bij varianten met getijden (bij ‘initiële inrichting volgens werkmodel getijdengebied’

60

moerasvegetatie en ruigtes

222

grasland, zoombegroeiing en bos

181

Tabel 6.4b Oppervlaktes ecotopen bij varianten zonder getijden

De diversiteit die wordt gerealiseerd bij de

ruigten, op de hoger gelegen delen ontstaat

onderscheiden varianten is daarom beoordeeld

bloemrijk grasland overgaand via struweel,

ten aanzien van de natuurlijke samenstelling

mantel en zoom-begroeiing tot bos. In tabel

van het systeem. Daarbij is als uitgangspunt

6.4b is een overzicht van de oppervlaktes van

gehanteerd dat indien al de ecotopen aanwezig

de verschillende ecotopen van het open bos-

zullen zijn in het gebied die te verwachten zijn

landschap gegeven indien het hele gebied als

in de desbetreffende begeleid natuurlijke een-

open boslandschap wordt uitgevoerd (variant I≠).

heden (eindstadium), de diversiteit maximaal is. Hetzelfde geldt voor alle eenheden die deel

Beoordelingskader en beoordeling Bij de beoordeling van diversiteit van de

kunnen uitmaken van het open boslandschap c.q. zoetwatermoeras.

ecotopen binnen het aspect (inter)nationale diversiteit ecosystemen wordt vooral gekeken

De beoordelings voor het criterium diversi-

naar de gebieden met een primaire natuur-

teit ecotopen vindt plaasts als volgt:

functie. Deze zullen de grootste bijdrage aan

0

‘nieuwe natuur’ leveren. Diversiteit is niet in één getal uit te drukken. Het is niet de optelsom van alle ecotopen of van alle soorten in een bepaald gebied. Ook in het Nederlandse natuurbeschermingsrecht zijn er weinig verwijzingen naar de instandhouding van natuurlijke verscheidenheid (= diversiteit aan soor-


ling van diversiteit uit af te kunnen leiden.

vochtiger plaatsen ontwikkelt zich rietland en

Landaanwinning

vegetatie en hoger gelegen gebieden. Op de


tionale schaal) om er een norm voor de beoorde-

Deelnota MER

staat een afwisseling van open water, moeras-

Deelnota MER

ten en ecosystemen op een nationale en interna-

Deelnota MER

In geval van een open boslandschap ont-

Samenvatting

open water

Hoofdrapport

aantal ha


ecotoop

Deel A

biezen- en rietgors

Deel B

125


slikken

minimaal de helft van de ecotopen die in het systeem thuishoren zullen tot ontwikkeling komen;

+ minimaal driekwart van de ecotopen die in het systeem thuishoren zullen tot ontwikkeling komen; ++ alle ecotopen die in het systeem thuishoren, zullen tot ontwikkeling komen.

137

In tabel 6.5 zijn de scores voor het criterium

Ook dit criterium geeft dus een beeld van de

diversiteit ecotopen weergegeven. Bij alle

meerwaarde van de projectactiviteiten vanuit

varianten is er voldoende ruimte voor de ont-

het (boven)regionaal perspectief.

wikkeling van alle ecotopen die deel uitmaken van het getijdengebied of van het open bos-


landschap zoals ook is weergegeven in tabel

De internationale betekenis van de Neder-

6.4a en tabel 6.4b. De verschillen in oppervlakte

landse natuur ligt vooral in kwelders en schor-

van dit gebied zijn reeds bij het vorige crite-

ren, zoetwater getijdengebieden, oermoerassen

rium beoordeeld.

in polders, laagvenen en moerasvenen, duinen en stuifzanden [lit. 133]. De zoetwater getijden-

Er zijn geen varianten waarvan maar een zoda-

gebieden zijn internationaal waardevol omdat

nig kleine oppervlakte is ingericht met een primai-

er tal van internationaal bedreigde of unieke

re natuurfunctie, dat niet alle ecotopen meer tot

plantensoorten kunnen groeien (Spindotter-

ontwikkeling kunnen komen. Daardoor is de bij-

bloem, Zomerklokje, Driekantige bies, Rivier-

drage aan de (inter)nationale diversiteit groot.

kruiskruid, Moeraskruiskruid en Stijf barbarakruid). Daarnaast komen er internationaal

6.2.3 Waardering ecotopen

bedreigde vegetatietypen voor. Ook de vogeltellingen en onderzoek naar de bodemfauna


(onder andere kevers, spinnen) bevestigen de

Doelstelling van de 750 ha natuuren groen-

grote internationale betekenis van het Neder-

gebied omvat het realiseren van ecotopen met

landse zoetwater getijdengebied. De zoetwater

een (inter)nationale waarde. Het criterium

getijdengebieden zijn ecologisch binnen afzien-

‘waardering ecotopen’ beschrijft de (inter)natio-

bare tijd (10-50 jaar) te ontwikkelen maar de

nale waarde van de te realiseren natuur in de

geschikte ruimte voor dergelijke ecotopen is

varianten en toetst daarmee aan de project-

zeer beperkt. Dit versterkt de internationale

doelstelling. Deze waardering is gebaseerd op

waarde van de zoetwater getijdengebieden.

de zeldzaamheid van de ecotopen (inclusief

Door het veranderen van het beheer van de

voorkomende soorten en vegetatietypen) en op

Haringvlietsluizen zal het areaal aan getijdenge-

de vervangbaarheid (hoe snel is zo’n ecotoop

bied, dat door diverse ingrepen in het verleden

te ontwikkelen en is er (inter)nationaal nog

zeer sterk achteruit is gegaan, weliswaar in deze

voldoende ruimte en de abiotisch geschikte

regio vergroten maar het blijft een natuurtype

uitgangspositie om een dergelijk biotoop te

dat nog steeds internationaal zeldzaam is.

realiseren). (Inter)nationale zeldzaamheid van ecosystemen (en van soorten) is een van de

Door de unieke eigenschappen van laag

belangrijkste criteria voor beleidskeuzen in het

Nederland zijn zeekleibossen op grote schaal,

natuurbeleid.

zoals die hier tot ontwikkeling kunnen komen,

varianten


Tabel 6.5

138

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

++

++

++

++

++

++

++

++

Beoordeling criterium diversiteit ecotopen

Hoofdstuk 6 Natuur

uniek; elders in de wereld komen ze nauwelijks

ecotopen. In alle varianten komt getijdengebied

begeleidende bossen in Noordwest-Europa.

of open boslandschap voor en dit heeft de

Door begrazing kan het open boslandschap zich

effectscores bepaald. Zoals reeds in deze para-

ook verder ontwikkelen tot een moerasgebied.

graaf is beschreven, heeft getijdengebied een

Dat kan ook een grote internationale betekenis

zeer grote internationale waarde. De varianten

hebben doordat het binnen Europa zeldzamer

met getijdengebied hebben daarom ecotopen

is, belangrijke botanische waarden heeft en

met een zeer grote internationale waarde.

omdat er verschillende diergroepen kunnen

Internationaal gezien scoren de varianten met

voorkomen. Daarom is open boslandschap

getijdengebied daarmee het gunstigst. Bij vari-

(inter)nationaal gezien als waardevol gekenmerkt.

anten met het open boslandschap is de interna-

Omdat het een begeleid natuurlijke eenheid

eenheden met een kleinere zoekruimte, wordt de realisatie van halfnatuurlijke en multifunctio-

6.3

(Inter)nationale diversiteit soorten

nele eenheden lager gewaardeerd dan de begeleid natuurlijke eenheden (internationaal gezien


beperkt tot niet waardevol).

voorwaarden te scheppen voor de ontwikkeling

te realiseren natuur in het gebied met een

van (onderling samenhangende) estuariene

primaire natuurfunctie. De beoordeling van het

systemen met bijbehorende natuurlijke proces-

criterium waardering ecotopen vindt als volgt

sen en patronen. Dit sluit aan op de ecologische

plaats:

hoofddoelstelling voor het Deltagebied. Daarom wordt getoetst aan de bijdrage van het

ontwikkeling internationaal beperkt waarde-

project aan de biodiversiteit op soortniveau.

volle ecotopen; + ontwikkeling internationaal waardevolle

Het aspect (inter)nationale diversiteit soorten

ecotopen (= open boslandschap);

beschrijft de mogelijkheden van het project

++ ontwikkeling internationaal zeer

750 ha natuuren recreatiegebieden voor soor-

waardevolle ecotopen (= getijdengebied).

ten die vanuit het natuurbeleid van belang zijn.

varianten criterium

waardering ecotopen

Tabel 6.6

Landaanwinning

gekeken naar de internationale waarde van de


door daar waar maar enigszins mogelijk is

Deelnota MER

de nationale en internationale biodiversiteit

Op basis van literatuurgegevens [lit. 2] is

Deelnota MER


Deelnota MER

recreatiegebied moet een bijdrage leveren aan


De realisering van de 750 ha natuuren

Hoofdrapport

nele eenheden worden gerealiseerd.

Samenvatting

waarbij alleen halfnatuurlijke of multi-functio-

land beperkter zijn dan voor halfnatuurlijke


tionale waarde groot. Er zijn geen varianten

betreft, waarvoor de mogelijkheden in Neder-

0

Deel B

de effectscores voor het criterium Waardering

echter niet veel afwijken van de vele rivier-

Deel A

voor. Qua soortensamenstelling zal het type


In tabel 6.6 is een overzicht opgenomen van

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

+

++

+

++

+

++

+

++

+

Beoordeling criterium waardering ecotopen

139

Voor geïnteresseerden in een uitgebreide

deels getijdengebied in combinatie met open

beschrijving van de te verwachten soorten, is

boslandschap en anderzijds volledig in de vorm

hoofdstuk 3 belangrijk. Daarin wordt uitgebreid

van een open boslandschap. Door deze ontwik-

ingegaan op de visie op natuurontwikkeling en

keling neemt de habitatgeschiktheid voor een

de belangrijke soorten. In dit kader is de aan-

aantal doelsoorten toe (zie hoofdstuk 3). Voor

dacht met name gericht op de beschrijving

deze twee inrichtingsmogelijkheden zijn in

van de meerwaarde van het project ten opzich-

tabel 6.10 de potenties weergegeven voor

te van de referentiesituatie. Het criterium is

hogere planten en verschillende diergroepen.

onderverdeeld in hogere planten, vogels,

Daarbij is een toelichting opgenomen over de

vissen, zoogdieren en overige fauna.

eventuele toename van de habitatkwaliteit.

Het voorspellen van significante veranderin-

Voor planten vormt het getijdengebied een

gen in aantallen soorten bij deze zeer globaal

grotere bijdrage aan de biodiversiteit dan het

gedefinieerde inrichtingsmodellen is zeer

open boslandschap. Bij beide natuurdoeltypen

moeilijk. Op kwalitatief niveau kan wel iets

ontstaan nieuwe habitats voor doelsoorten

gezegd worden in veranderingen in (potenties

maar het getijdengebied biedt meer mogelijk-

voor) soortengroepen.

heden voor specifieke, waardevolle flora van het getijdengebied (Zomerklokje, Spindotter,

De diversiteit aan soorten die zal voorkomen in de 750 ha natuuren recreatiegebied is

Driekantige bies). Op soortniveau hebben de vissen veel

afhankelijk van verschillende factoren:

voordeel bij herstel van estuariene systemen

•

het natuurtype dat wordt gerealiseerd in het

(getijdengebied). Het gebied is goed bereikbaar

gebied met een primaire natuurfunctie;

voor soorten vanuit de Noordzee en vanuit het

de oppervlakte van het gebied met een

stroomopwaartse gebieden. Voor amfibieën,

primaire natuurfunctie in relatie tot

reptielen en zoogdieren is het aandeel in de

minimumarealen;

biodiversiteit van getijdengebied en het open

de diversiteit in de gebieden met een

boslandschap vergelijkbaar. Bij vergelijking van

recreatieve functie.

de doelsoorten van het getijdengebied en het

•

•

open boslandschap (zie hoofdstuk 3) blijken Aan deze factoren wordt bij de effect-

dezelfde doelsoorten een geschikt habitat te

beschrijving aandacht besteed. Eerst wordt

vinden in het gebied. De Franjestaart en

beschreven welke soortgroepen zullen voor-

Mopsvleermuis vinden er een geschikt foerageer-

komen in de te ontwikkelen natuur. Daarna

gebied en ook voor de andere doelsoorten

wordt het effect van de oppervlakte natuur-

(Noordse woelmuis, Otter, Waterspitsmuis,

gebied beschreven. Vervolgens wordt beschrij-

Ringslang, Kamsalamander, Rugstreeppad en

venderwijze aandacht besteed aan de mogelijke

Boomkikker) is een geschikt habitat gecreëerd.

bijdrage aan de diversiteit van soorten door de

Echter niet elk natuurdoeltype is steeds in zijn

gebieden met een recreatieve of verbindings-

geheel geschikt als habitat voor een bepaalde

functie.

soort. Zo heeft het getijdengebied voor de (inter)nationaal waardevolle Noordse woelmuis

Beschrijving van de effecten Het natuurtype dat wordt gerealiseerd in gebieden met een primaire natuurfunctie In het gebied met een primaire natuurfunctie zijn twee inrichtingsmogelijkheden; enerzijds

140

een groter aandeel geschikt habitat als het open boslandschap. Voor de andere soorten is het verschil tussen beide natuurdoeltypen klein. Wat vogelsoorten betreft, herbergen zowel getijdengebieden als het open boslandschap

Hoofdstuk 6 Natuur

internationaal en nationaal belangrijke soorten.

strikt afhankelijk zijn van intergetijdengebieden.

Echter, het Deltagebied is een tussenstation en

Daarom heeft het getijdengebied een hogere bij-

overwinteringsgebied voor tal van trekvogels,

drage aan de biodiversiteit op (vogel)soortniveau.

potenties

getijden

open bos

toelichting

gebied hogere planten

zeer groot

groot

bij getijdengebied meer mogelijkheden voor specifieke, waardevolle flora van het

Deel B

potenties

Deel A

soortengroep


waaronder een groot aantal steltlopers die

vissen

zeer groot

groot

het open boslandschap (natte natuur zonder getijden) biedt mogelijkheden voor vissen indien wordt uitgegaan van een duurzaam watersysteem. Bij dit type

potenties voor het voorkomen van (riviergebonden) vissen zeer groot (paaigebied, kraamkamer). Getijdengebied kan o.a. een habitat voor

Deelnota MER

een gebied met getijdenwerking zijn

de Fint vormen. insecten

groot

klein

beide natuurdoeltypen bieden onder


natuur zijn geen doelsoorten genoemd. In

Hoofdrapport

toename van habitats voor doelsoorten.

Samenvatting

Driekantige bies); bij beide natuurtypen een


getijdengebied (Zomerklokje, Spindotter,

amfibieën en reptielen

groot

zeer groot

kikkers, padden in binnendijkse rietlanden

Landaanwinning

dan bij het open boslandschap


oppervlakte is groter bij het getijdengebied

Deelnota MER

lijstsoort Bruine korenbout. De habitat

Deelnota MER

andere een geschikt habitat voor de rode

en kleibos, deze biotopen komen meer voor bij het open boslandschap. Beide natuurtypen bieden echter geschikte habitats voor doelsoorten (Ringslang, Rugstreeppad, Boomkikker en Kamsalamander).

Tabel 6.7

Bijdrage aan biodiversiteit voor flora en verschillende diergroepen door de gebieden met een

primaire natuurfunctie voor de twee onderscheiden natuurdoeltypen.

141

soortengroep

potenties

potenties

getijden

open bos

toelichting

gebied weidevogels

geen

geen

beperkt tot geen geschikt broedbiotoop afhankelijk van de oppervlakte grasgors c.q. grasland die tot ontwikkeling zal komen.

moeras- en

groot

zeer groot

rietvogels

toename broedbiotoop voor minder verstoringsgevoelige soorten

moerasbos- en

groot

zeer groot

struweelvogels

toename broedbiotoop, vooral bij het open boslandschap, verstoring vanuit stadsrandfuncties

vogels van slikken

groot

geen

en platen

groot nieuw broedgebied bij het getijdengebied, maar veel kans op verstoring door combinatie met recreatieve functie groot nieuw foerageergebied voor benthos-eters, minder gevoelig dan de broedvogels

pleisterende

groot

geen

viseters

bij getijdengebied relatief klein nieuw areaal

pleisterende

groot

geen

zeer groot

zeer groot

duikeenden

bij getijdengebied relatief klein nieuw areaal

pleisterende herbivoren

relatief groot nieuw areaal bij beide natuurdoeltypen, minder gevoelig voor verstoring

diversiteit vogels

zeer groot

groot

zoogdieren

zeer groot

groot

groot oppervlakte met nieuwe habitats voor doelsoorten, voor de Noordse woelmuis met name bij het getijdengebied.

Tabel 6.7

Bijdrage aan biodiversiteit voor flora en verschillende diergroepen door de gebieden met een

primaire natuurfunctie voor de twee onderscheiden natuurdoeltypen.

Door de combinatie van natuur met recreatie kan de toekomstige kwaliteit van biotopen negatief worden beïnvloed. De gevoeligste groep zijn

142

De oppervlakte van de gebieden met een primaire natuurfunctie Als nieuwe natuurgebied een functie in de

de broedvogels van moeras- en rietvegetatie,

ecologische hoofdstructuur wil vervullen en

moerasbos en struweel. Afhankelijk van de uitein-

daarmee ook structureel wil bijdragen aan de

delijke inrichting (situering wegen, oppervlakte

biodiversiteit op soortniveau, dan zullen de

aaneengesloten areaal e.d.) zullen alleen de meer

lokale populaties die daarin voorkomen een

algemene soorten voorkomen of kunnen ook

hoge overlevingskans moeten hebben. Op

meer verstoringsgevoelige soorten voorkomen.

basis van areaal-indicaties voor belangrijke

Hoofdstuk 6 Natuur

doelsoorten is getoetst of het voorkomen van

aangrenzende natuurgebieden een kernpopula-

‘kernpopulaties’ mogelijk zal zijn binnen de

tie voor bepaalde soorten kan ontstaan. Zo

oppervlakte die beschikbaar is voor de primaire

grenst bijna 140 ha direct aan het gebied dat

natuurontwikkeling.

aangewezen is voor primaire natuurontwikkeling

toename van met name getijdennatuur van

minste een geringe uitwisseling is met andere

325 ha (alle varianten met getijdenatuur)

populaties want een volledig geïsoleerde popu-

en van open boslandschap tussen 140 ha (vari-

latie heeft een veel groter kerngebied nodig.

ant I≈), 325 ha (bij varianten II≠ en III≠) of 465

Deze uitwisseling is binnen dit project goed

ha (bij variant I≠) een relatief grote toename

mogelijk omdat het gebied voor de natuuront-

betekent in geschikte habitats voor soorten van

wikkeling gelegen is in de directe nabijheid van

het open boslandschap en/of het getijdenge-

waardevolle natuurgebieden en langs de Oude

bied. Variant I heeft de grootste oppervlakte

Maas verspreiding en migratie plaatsvindt van

met een primaire natuurfunctie. In de varianten

verschillende soorten (zoals de bever).

II en III is deze oppervlakte 140 ha kleiner.

beheer en de recreatiedruk in het gebied. Een

ca. 50 ha zoet getijdengebied geen kernpopulaties

intensief beheer en een hoge recreatiedruk

van doelsoorten (vogels en zoogdieren) aan-

zullen leiden tot een beperkt aantal algemene

wezig zijn. Bij ca.300 tot 400 ha zijn alleen kern-

soorten in het desbetreffende gebied. Bij een

populaties van de Noordse woelmuis, Water-

extensiever beheer en lagere recreatiedruk

spitsmuis en Grutto aanwezig. Bij een iets gro-

kunnen ook meer waardevolle soorten voor-

tere oppervlakte ontstaat ook een kernpopulatie

komen. Daarbij is een groter gebied waardevol-

van de Blauwborst. In het open boslandschap

ler omdat een grotere oppervlakte meer ruimte

is voor de meeste soorten een grotere opper-

biedt voor een zonering van de recreatie zodat

vlakte nodig dan bij het getijdengebied voor

ook heel rustige delen voorkomen. Ook de aan-

het ontstaan van kernpopulaties zodat er naar

wezige barrières spelen een rol of een soort zal

verwachting geen kernpopulaties van doelsoor-

voorkomen. Hoe meer een gebied versnipperd

ten van het open boslandschap in het gebied

is, hoe lager de kans is dat er zich waardevolle

Midden-IJsselmonde zullen voorkomen. Bij een

soorten vestigen.

grotere oppervlakte oevervegetatie in het open

Indien het gebied met een primaire recreatie-

boslandschap is de situatie vergelijkbaar met

functie in Midden-IJsselmonde wordt gepland

het getijdengebied (kernpopulatie van Noordse

(variant I) sluit het gebied volledig aan op de

woelmuis en Waterspitsmuis).

natuurontwikkeling in het gebied met een pri-

Bij een kleinere oppervlakte zal het nieuwe

maire natuurfunctie. Daardoor kan de bijdrage

natuurgebied in ieder geval een belangrijke

aan de diversiteit in de recreatiegebieden vrij

versterking van de netwerkstructuur tussen

groot zijn. Zowel bij de Schiezone als bij de

habitatplekken betekenen waardoor samen met

Intermediaire zone (bij variant IIa en IIIa) gaat

Landaanwinning

volle soorten is afhankelijk van de inrichting,

deze gegevens is af te leiden dat tussen 1 ha en


traject sprake is van een ‘kernpopulatie’. Uit


Het voorkomen van (inter)nationaal waarde-

Deelnota MER

een soort reeds aanwezig kan zijn en bij welk

Gebieden met een primaire recreatiefunctie

Deelnota MER

In [lit. 2] is aangegeven bij welke oppervlakte

Deel B

vrouwtjes omvat. Essentieel is wel dat er ten-

Deel A

getijdengebied voor [lit. 124]. Waardoor een

Hoofdrapport

ren en vogels tenminste 20 reproducerende

Samenvatting

er langs de Oude Maas 568,7 ha (zoetwater)-


33,2 ha en Klein profijt: 62,9 ha). In totaal komt

Deelnota MER

Op grond van theoretische modellen is aangenomen dat een ‘kernpopulatie’ van zoogdie-


(Rhoonse grienden: 43 ha, Carnisse grienden:

143

het niet om een aaneengesloten gebied. Deze

natuurfunctie. In de gebieden met een primaire

gebieden moeten wel in samenhang met de

natuurfunctie wordt de grootste diversiteit aan

Groenblauwe slinger worden bezien waarop

waardevolle soorten verwacht. De beoordeling

deze zullen aansluiten. De Eendragtspolder

is gebaseerd op de beschrijving van de potenties

(onderdeel van variant IIb en IIIb) betreft wel

van het getijdengebied en het open bosland-

een aaneengesloten gebied dat ook aansluit op

schap voor planten en dieren en, deels ook, op

een gebied met actuele waarden, zodat de

de beschikbare oppervlakte van het gebied met

potentiële diversiteit van dit gebied groot is.

een primaire natuurfunctie omdat deze zeker

De diversiteit heeft betrekking op flora,

voor vogels en zoogdieren het al dan niet voor-

amfibieën, vogels en zoogdieren. Omdat de

komen van een kernpopulatie bepaalt. Dit is

gebieden met een recreatieve of verbindings-

reeds aangegeven bij de effectbeschrijving.

functie niet direct aansluiten op de rivier, wordt

De beoordeling van het criterium (inter) natio-

er geen grote bijdrage aan de (inter)nationale

nale diversiteit soorten vindt als volgt plaats:

diversiteit aan vissoorten verwacht. De functie van de desbetreffende gebieden voor (inter)-

waarde van begeleid natuurlijke natuur

nationaal waardevolle soorten die in het PMR-

(gebied met primaire natuurfunctie) voor

project worden meegenomen, is gering.

hogere planten: 0


klein;

+ groot;

Bij de beoordeling van de varianten zijn

++ zeer groot.

alleen de kansen voor het voorkomen van (inter)nationale diversiteit aan soorten in het


gebied met een primaire natuurfunctie mee-


genomen. De bijdrage aan deze diversiteit door

vissen, amfibieën en insecten:

de gebieden met een recreatiefunctie is

0

namelijk relatief beperkt ten opzichte van de

+ groot;

bijdrage door de gebieden met een primaire

++ zeer groot.

klein;

varianten criterium

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

oppervlakte natuur

>400

>400

<400

<400

<400

<400

<400

<400

<400

<400

in het gebied met een

ha

ha

ha

ha

ha

ha

ha

ha

ha

ha

hogere planten

++

+

++

+

++

+

++

+

++

+

vogels

++

+

+

0

+

0

+

0

+

0

vissen

++

+

++

+

++

+

++

+

++

+

insecten

+

0

+

0

+

0

+

0

+

0

zoogdieren

++

+

+

0

+

0

+

0

+

0

amfibieën

+

++

+

++

+

++

+

++

+

++

primaire natuurfunctie

Tabel 6.8

Beoordeling criteria (inter)nationale diversiteit soorten in de gebieden met een primaire

natuurfunctie

144

Hoofdstuk 6 Natuur


6.4

Natuurlijkheid en mate samenhang


ecosysteem

vogels en zoogdieren: klein en gebied groter dan 400 ha of groot

groot maar gebied kleiner dan 400 ha; ++ zeer groot en gebied groter dan 400 ha.

vanuit het regionaal perspectief, wordt getoetst aan: •

natuurlijkheid van het systeem (in deze paragraaf);

In tabel 6.8 wordt een overzicht gegeven

•

versterking van de PEHS door realisering

van de effectscores voor de criteria

aaneengesloten groen- en/of natuurgebieden

(inter)nationale diversiteit soorten gebaseerd

(in de volgende paragraaf).

Deel B

+ groot en gebied groter dan 400 ha of zeer

samenhang van het ecosysteem, belangrijk

Deel A

en gebied is kleiner dan 400 ha;

Het aspect natuurlijkheid en mate van


0

niet wordt gehaald en mogelijk ook meer ver-

standigheden voor, waar de oorspronkelijke

storing van met name broedvogels kan plaats-

soortenrijkdom aan te danken is. Ook in het

vinden. Foeragerende vogels en de Noordse

Biodiversiteitsverdrag wordt dit benadrukt.

woelmuis zullen naar verwachting minder hin-

De huidige verscheidenheid aan soorten wordt

der van de verstoring door recreatie ondervin-

voor een belangrijk deel in stand gehouden

den. Variant I met getijden scoort maximaal

door menselijke ingrepen in het kader van

voor vogels, de kans op het voorkomen van

natuur-, milieu- en waterbeheer. Vanuit het

(rode lijst)soorten is zeer groot. De overige vari-

natuurbeleid is een terugkeer naar meer

anten met getijdenwerking scoren iets minder

natuurlijke omstandigheden gewenst [lit. 2].

goed doordat deze gebieden kleiner zijn. Bij het

Daarom is in het kader van de 750 ha

open boslandschap ontstaat er een groter en

natuuren recreatiegebied gestreefd naar het

geschikter leefgebied voor amfibieën (alle vari-

scheppen van randvoorwaarden voor een zo

anten met open boslandschap scoren dus zeer

natuurlijk mogelijk systeem.

goed). Het getijdengebied is een geschikter

De natuurlijkheid van een ecosysteem wordt

gebied voor de Noordse woelmuis, als indica-

hier gedefinieerd als de mate waarin dat

tor voor oeverbewonende zoogdieren.

systeem wordt gestuurd door natuurlijke ecologische processen, en niet door menselijk

Een aandachtspunt voor alle varianten

beheer. Met ander woorden de natuurlijkheid

betreft de aanwezigheid van de golfbaan en de

neemt toe als een ecosysteem over een groter

ontsluiting ervan door het projectgebied. Deze

oppervlak met minder sturing van de mens

vormt bij alle varianten een bron van onrust en

functioneert.

zorgt voor een barrière tussen de gebieden met een primaire natuurfunctie en de buitendijkse


natuurgebieden.

Bij de effectbeschrijving is een onderscheid gemaakt tussen natuurdoeltypen met 1e


Daar doen zich de natuurlijke processen om-


bieden de beste garantie voor soortenbehoud.

een aantal kritische soorten het minimumareaal

Landaanwinning

III is die oppervlakte kleiner, waardoor er voor


Natuurlijke (ongestoorde) ecosystemen

Deelnota MER

een primaire natuurfunctie. In de varianten II en


Deelnota MER

Variant I heeft de grootste oppervlakte met

6.4.1 Natuurlijkheid van het systeem

Deelnota MER

primaire natuurfunctie.


op de diversiteit in de gebieden met een

145

prioriteit (begeleid natuurlijke natuur die

als minder natuurlijk beschouwd. In deze

mogelijk is in de gebieden met een primaire

gebieden is de inrichting en het beheer afge-

natuurfunctie) die direct onder invloed van

stemd op de te realiseren ecotopen. Dit leidt tot

natuurlijke processen staan en natuurdoeltypen

een landschapspatroon dat tot op ecotoop-

met een kleinere zoekruimte (halfnatuurlijke en

niveau door de mens wordt bepaald.

multifunctionele eenheden) die een intensiever beheer nodig hebben.


In de gebieden met een primaire natuur-

Uitgaande van de gehanteerde definitie van

functie is uitgegaan van begeleid natuurlijke

‘natuurlijkheid’ is bij de beoordeling zowel

eenheden. Dat wil zeggen dat er alleen

rekening gehouden met de te realiseren

gestuurd wordt op landschapsniveau. In deze

natuurdoeltypen (begeleid natuurlijk of half-

eenheden wordt wel beheer gepleegd, maar dit

natuurlijk/multifunctioneel) als met de

beperkt zich tot integrale maatregelen. Het

oppervlakte die beschikbaar is voor de begeleid

menselijk ingrijpen kan bestaan uit inrichtings-

natuurlijke natuur. De beoordeling van het

maatregelen om een geschikte uitgangssituatie

criterium natuurlijkheid van het systeem vindt

te creëren waarin de differentiërende processen

als volgt plaats:

optimaal kunnen functioneren of het inzetten van grote grazers. Binnen een begeleid natuur-

0

minimaal de helft van het beschikbare

lijke eenheid vindt geen ruimtelijke differentia-

gebied onder invloed van natuurlijke

tie van het beheer plaats.

processen zonder sturing van de mens op

Bij het getijdengebied zorgen de hydro- en

ecotoopniveau;

morfodynamische processen voor de land-

+ minimaal driekwart van het beschikbare

schappelijke variatie. Na inrichting van het

gebied onder invloed van natuurlijke

gebied als getijdengebied behoeft het gebied

processen zonder sturing van de mens op

nauwelijks beheer. Het open boslandschap

ecotoopniveau;

staat niet onder invloed van deze hydro- en

++ volledig gebied onder invloed van groot-

morfodynamische processen. Het betreft echter

schalige, natuurlijke processen, geen sturing

beide begeleid natuurlijke natuur. Het open

van de mens op ecotoopniveau.

boslandschap wordt ‘beheerd’ door het natuurlijke proces begrazing. Grote grazers kunnen

In tabel 6.9 is een overzicht gegeven van de

het gebied openhouden.

effectscores voor het criterium natuurlijkheid

Gebieden waar natuuren recreatieontwik-

van het systeem.

keling gecombineerd worden, zijn vanwege de beperktere mogelijkheden voor de ontwikkeling

Bij variant I wordt 465 ha ingericht als een

van grote eenheden ongestoorde natuur altijd

natuurlijker functionerend systeem, 195 ha als

varianten criterium

natuurlijkheid

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

0

0

0

0

0

0

0

0

van het systeem

Tabel 6.9

146

Beoordeling criterium natuurlijkheid van het systeem

dingszone. In 245 ha is dus de natuurlijkheid

stellingen en richtlijnen voor nieuwe natuurge-

beperkt en 465 ha (meer dan 65% van de

bieden en is daarom niet meegenomen. Deze

oppervlakte) krijgt een natuurlijker karakter.

impulsen gaan uit van zoveel mogelijk grote,

Bij de varianten II en III wordt respectievelijk

robuuste aaneengesloten gebieden en/of gebie-

345 ha en 360 ha ingericht als extensief recreatie-

den die dicht bij elkaar liggen. Het is hier vooral

gebied. Daarnaast is 50 ha verbindingszone

van belang om te toetsen of de onderscheiden

opgenomen. In deze gebieden zal de natuurlijk-

locaties met elkaar, of met andere natuurgebie-

heid beperkt zijn. De oppervlakte met een

den, verbonden zijn en niet geïsoleerd. Dit is

natuurlijker systeem bij de varianten II en III

van belang omdat onder andere de mate waar-

bedraagt 325 ha en is dus iets minder dan de

in de gebieden gevoelig zijn voor verstoring en

helft van het totale beschikbare oppervlak.

de kansen voor de ontwikkeling van natuur-

Deel B

verspreide impuls past niet binnen de doel-

Deel A

extensief recreatiegebied en 50 ha als verbin-


Hoofdstuk 6 Natuur

gesloten gebied is minder gevoelig voor aanToelichting op het criterium Het natuurbeleid richt zich onder andere op het tot stand brengen van een ecologische

tasting en verstoring van buitenaf. De grootte van het gebied is reeds beoordeeld in het criterium ‘oppervlak nieuwe natuur’.

hoofdstructuur. Dat is een samenhangend netwerk van gebieden bestaande uit kern-

liggen of niet, is alleen rekening gehouden met

bindingszones. De realisatie van 750 ha natuur-

de situering van de gebieden. Er wordt dus een

en groengebied dient ook de Provinciale

vergelijking gemaakt tussen:

Ecologische hoofdstructuur (PEHS) te verster-

•

ken.

Midden-IJsselmonde; •

Bij de toetsing aan de bijdrage aan de PEHS

vuld met het gebied in de Eendragtspolder.

samenhang van natuurgebieden zijn [lit. 109]: •

grotere gebieden beter dan kleinere;

•

één gebied beter dan meerdere gebiedjes;

ontwikkeld, geschikt is als kerngebied binnen

•

beter dicht bij elkaar dan verder uit elkaar;

de provinciale ecologische hoofdstructuur

•

de onderlinge afstand zo gering mogelijk;

langs de Oude Maas, gebeurt al via het criterium

•

met elkaar verbonden gebieden beter dan

‘potenties van het gebied’. Om dubbeltelling

geïsoleerde gebieden;

te voorkomen, is dit aspect dus niet meer

vorm dusdanig dat de contactzone met het

meegenomen bij de toetsing aan bijdrage aan

omringende gebied minimaal is.

de PEHS.

•

Deze richtlijnen zijn (deels) meegenomen bij

De toetsing of het type natuur dat wordt

In dit kader is ook aandacht besteed aan de

de ontwikkeling van de varianten. Zo is uit-

effecten van de overkluizing van de A15 omdat

gegaan van een geconcentreerde impuls (vari-

met elkaar verbonden gebieden beter zijn dan

ant I) of gedeelde impuls (variant II en III). De

geïsoleerde.

Landaanwinning

variant IIb/IIIb: Midden-IJsselmonde aange-


•

Deelnota MER

Intermediaire zone;

Deelnota MER

De richtlijnen voor de inrichting en de

variant IIa/IIIa: Midden-IJsselmonde aangevuld met de gebieden de Schiezone en de

wordt tevens nagegaan of aaneengesloten groen- en natuurgebieden worden gerealiseerd.

variant I: alle gebieden liggen op de locatie


gebieden, natuurontwikkelingsgebieden en ver-

Deelnota MER

Voor de bepaling of de gebieden geïsoleerd

Hoofdrapport

van isolatie van het gebied. Een groot, aaneen-

Samenvatting

6.4.2 Versterking (P)EHS


waarden, sterk worden bepaald door de mate

147

Beschrijving van de effecten De geselecteerde locaties maken momenteel

bestaande natuurgebieden en bos- en recreatiegebieden. De Intermediaire zone sluit minder

geen onderdeel uit van de PEHS maar alle

aan op bestaande natuurgebieden maar maakt

geselecteerde gebieden sluiten aan bij

een verbinding mogelijk tussen de Groen-

bestaande of te ontwikkelen groen- en/of

blauwe slinger en de Rottemeren. Dit wordt

natuurgebieden.

hoog gewaardeerd in het kader van het verbinden van natuurgebieden om de uitwisseling

Horizontale ecologische relaties - de Oude Maas als groen lint De gebieden met een primaire natuurfunctie

van soorten te verbeteren en sluit ook aan op de geplande ecologische verbindingszone die deel uitmaakt van de Provinciale Ecologische

sluiten aan bij de buitendijkse natuur van Klein

Hoofdstructuur. De Intermediaire zone is tevens

Profijt en de Rhoonse en Carnisse grienden en

een belangrijke (verbindings)zone omdat dit

kunnen een belangrijk kerngebied vormen in

gebied dreigt dicht te groeien door allerlei ont-

de Provinciale ecologische hoofdstructuur

wikkelingen. Het open houden van dit gebied

langs de Oude Maas. De gebieden voor exten-

onder andere als ecologische verbindingzone

sieve recreatie in Midden-IJsselmonde sluiten

verdient prioriteit. Wel liggen er in de

aan bij de natuurontwikkeling op Midden-

Intermediaire zone talrijke barrières voor deze

IJsselmonde en de bestaande buitendijkse

verbinding.

natuurgebieden (verbinding in horizontale zin) en vormen een verbinding met het Zuiderpark

Bij de varianten IIb en IIIb heeft de

(verbinding in verticale zin). De relaties in hori-

Eendragtspolder weliswaar een recreatieve

zontale zin worden in alle varianten evenveel

functie maar deze kan tevens een verbindende

versterkt. Omdat variant I alleen gebieden in

functie voor natuur hebben. De Eendragts-

Midden-IJsselmonde heeft, versterkt deze vari-

polder sluit aan op en versterkt het bestaande

ant de continuïteit van het groene lint langs de

bos- en natuurgebied de Rottemeren. Omdat

Oude Maas het meest. De andere varianten

de Schiezone, Intermediaire zone en de

hebben, naast gebieden in Midden-IJssel-

Eendragtspolder een versterking van binnen-

monde, ook gebieden die verder binnendijks

dijks gelegen groen- en natuurgebieden beteke-

liggen, daarmee worden ook relaties in verti-

nen, versterken de varianten II en III de relaties

cale zin versterkt op regionaal niveau. Het

in verticale zin beter dan variant I.

gebied in Midden-IJsselmonde is daardoor bij de varianten II en III kleiner waardoor de relaties in horizontale zin minder versterkt worden dan bij variant I.

Mogelijkheden om de bestaande barrière van de A15 op te heffen Voor de barrière die gevormd wordt door de A15 en de Betuwelijn is een overkluizing voor-

Verticale ecologische relaties - verbindingsmogelijkheden met natuur in de polders Bij de varianten II en III worden echter

148

gesteld met een vergelijkbare recreatieve functie en natuurfunctie. De inrichting van de overkluizing moet worden afgestemd op de doels-

diverse (verticale) verbindingszones gerealiseerd.

oorten waarvoor de passage gemaakt wordt.

Bij IIa en IIIa krijgen de Schiezone en de Inter-

De meeste passages zijn in principe geschikt

mediaire zone een verbindingsfunctie. De

voor meerdere diersoorten. Grote diersoorten,

Schiezone en de Intermediaire zone sluiten in

zoals ree, wildzwijn, damhert en edelhert stel-

meer of mindere mate aan bij de Groenblauwe

len hoge eisen aan het ecoduct en aan de

slinger. De Schiezone sluit aan op reeds

directe omgeving. In het betreffende gebied is

Hoofdstuk 6 Natuur

de uitwisseling van grote fauna vanuit de

Op die manier ontstaan op beide locaties

omliggende gebieden met het stadspark niet

voldoende grote gebieden.

noodzakelijk. De infrastructuurzone bestaande uit de A15 en de Betuwelijn zijn vooral voor

zijn voor alle varianten gelijk, namelijk een

kleinere diersoorten, zoals woelmuizen, spit-

verbetering van de verbindingsmogelijkheden

smuizen, wezel, hermelijn, bunzing, egel en

met andere natuurgebieden, en niet meer

haas. Voor alle varianten betekent een over-

onderscheidend.

kluizing van de A15 een versterking van de (verticale) relatie tussen het gebied MiddenIJsselmonde en verder binnendijks gelegen

aaneengesloten groen- en/of natuurgebieden

gebieden. Door de overkluizing zal een

vindt als volgt plaats:

robuuste ecologische verbinding ontstaan voor minder kritische diersoorten tussen de natuur-

versterking in horizontale zin:

gebieden langs de Oude Maas, het grote

- - geen nieuwe natuur in Midden-IJsselmonde;

natuuren recreatiegebied in Midden-IJsssel-

-

monde, het Zuidelijke Randpark en het

IJsselmonde;

het groen in de stad en in de stadsrand zal

+ minstens driekwart van 750 ha in Midden-

teren. Deze A15 en de Betuwelijn zullen, zonder

++ alle nieuwe natuur in Midden-IJsselmonde.

van soorten vormen tussen de natuur in het gebied Midden-IJsselmonde en de verder

versterking in verticale zin: - - alle nieuwe natuur alleen in Noordflank of

Nader onderzoek zal uit moeten wijzen welke

alleen op Midden-IJsselmonde (100%-0%);

vorm en locatie het meest in aanmerking

-

oppervlakteverdeling minder dan 90%-10%;

komen voor de gewenste overkluizing.

0

oppervlakteverdeling tussen 75%-25% en 90%-10%;

Beoordelingskader en beoordeling Bij de beoordeling is rekening gehouden met: •

+ oppervlakteverdeling tussen 60%-40% en 75%-25%;

de aansluiting op bestaande (kern)gebieden

++ gelijke verdeling van oppervlakte tussen

in horizontale zin (langs de Oude Maas); een

gebieden in Midden-IJsselmonde en

grote oppervlakte in Midden-IJsselmonde

Noordflank (50%-50%).

versterkt de Oude Maas als groen lint het beste; •

Landaanwinning

binnendijks gelegen natuuren groengebieden.


overkluizing, een barrière voor de uitwisseling

IJsselmonde;

Deelnota MER

IJsselmonde;

Deelnota MER

door het realiseren van deze verbinding verbe-

minstens de helft van 750 ha in Midden-


0

Deelnota MER

Zuiderpark. Het ecologisch functioneren van

minstens een kwart van 750 ha in Midden-


De beoordeling van het criterium realisering

Deel B

beoordeeld. De effecten van deze overkluizing

met name geschikt zijn voor vogels en voor

Deel A

inrichting en het beheer van de overkluizing

Hoofdrapport

beschreven, maar niet meer voor alle varianten

Samenvatting

vogels een grote barrière. Hierdoor moet de


De effecten van de overkluizing zijn

In tabel 6.10 wordt een samenvatting gege-

de aansluiting op bestaande gebieden in

ven van de mate waarin de nieuwe gebieden

verticale zin (binnenen buitendijks); een

aaneengesloten groen- en of natuurgebieden

evenwichtige verdeling tussen gebieden

vormen. Daarbij is aan de versterking in hori-

langs de Oude Maas en meer binnendijks

zontale zin meer gewicht toegekend (twee maal

(Noordflank) versterkt de relaties tussen de

zwaarder meegewogen ten opzichte van de

Oude Maas en de Noordflank het beste.

verticale relatie). De versterking van verticale

149

varianten criterium

I

II/III a

II/III b

100% in

78% van opp. in

78% van opp in

IJsselmonde

Midden-IJsselmonde

Midden-IJsselmonde

en 22% elders

en 22% elders

++

+

+

--

0

0

+

+

+

effect

beoordeling versterking in horizontale zin - (langs de Oude Maas) beoordeling versterking in verticale zin (binnenen buitendijks) eindbeoordeling versterking PEHS

Tabel 6.10 Beoordeling criterium versterking PEHS

relaties is mede afhankelijk van de realisatie

6.5

Potenties van het gebied

van onder andere de Groenblauwe slinger en van de PEHS omdat anders de gebieden in de


Noordflank geïsoleerder liggen dan het gebied

Doelstelling van het project is zo optimaal

in Midden-IJsselmonde. Dit is niet te sturen in

mogelijk gebruik maken van de potenties in het

het kader van dit project waardoor het effect op

gebied.

de verticale relatie iets onzekerder is dan het effect op de horizontale relatie.

In diverse studies is aangegeven dat de Oude Maas een van de belangrijke gebieden is voor de realisering van (zoetwater)getijden-

Het recreatiegebied Midden-IJsselmonde

gebied. De locatie Midden-IJsselmonde heeft

kan een functie hebben als versterking voor de

dus een belangrijke potentie voor de ontwik-

natuurwaarden van het Zuiderpark. Dit is vooral

keling van dergelijke unieke ecotopen. Voor

mogelijk bij de alternatieven I en II waarbij het

Midden-IJsselmonde wordt voor de onder-

extensief recreatieve deel een betere aansluiting

scheiden varianten nagegaan of het geplande

naar het Zuiderpark kunnen vormen (ten

natuurdoeltype aansluit op de potenties van

opzichte van alternatief III waarbij het intensief

het gebied.

recreatieve gebied dichter richting Zuiderpark

De overige locaties (Schiezone, Intermediaire

ligt in plaats van het extensief recreatieve

zone en Eendragtspolder) liggen niet langs de

gebied). Ook deze relatie kan versterkt worden

Oude Maas. Daardoor ligt de optimale benut-

door de overkluizing van de A15. Deze verbin-

ting van de potenties in de realisatie van open

ding ligt op het niveau van de stadsecologische

water, moeras- en rietvelden afgewisseld met

structuur i.p.v. de provinciaal ecologische struc-

bos en struweel op de drogere plaatsen. Indien

tuur en is dus niet als dusdanig mee beoor-

abiotische gradiënten in het gebied aanwezig

deeld.

zijn, zijn de potenties van het gebied voor natuurontwikkeling groot.

150

Hoofdstuk 6 Natuur


De inrichting van het gebied met een primaire getijdengebied) is een optimale benutting van de

verlies, versnippering en externe beïnvloeding,

potenties van het gebied. Bij de varianten met

is het van groot belang dat de mogelijkheden

getijden wordt altijd 325 ha getijdengebied gere-

voor de ontwikkeling van nieuwe, vergelijkbare

aliseerd. Bij varianten zonder getijden wordt de

waarden goed worden benut. Hieruit afgeleid is

volledige oppervlakte van het gebied met een

het uitgangspunt bij de effectbeoordeling dat er

primaire natuurfunctie open boslandschap

zo optimaal mogelijk gebruik moet worden

gerealiseerd. Dat betekent dat voor variant I

gemaakt van de potenties in het gebied. De

465 ha open boslandschap zal ontstaan en bij de

beoordeling van het criterium potenties van het

varianten II en III 325 ha open boslandschap. Bij

gebied vindt als volgt plaats:

Deel A

bestaande waarden sterk onder druk staat door

Deel B

Gelet op het feit dat de duurzaamheid van

natuurfunctie als getijdengebied (varianten met



beoordeling gebied met primaire natuurfunctie: 0

minimaal een kwart (120 ha) van het

ontwikkeling wordt ontwikkeld als getijdenge-

beschikbare gebied = getijdengebied

bied. Het open boslandschap sluit minder aan bij

(potenties worden matig benut);

de potenties van het gebied als getijdengebied.

+ minimaal de helft van het beschikbare gebied (233 ha) = getijdengebied

De realisatie van de natuurdoeltypen in de

de locatie voor getijdengebied. Voor de gebieden met een extensief recreatieve functie en ecolo-

beoordeling gebied met recreatieve functie

gische verbindingsfunctie in de Schiezone,

op Midden-IJsselmonde: 0

extensieve recreatie/ getijdengebied;

ontwikkeling. In de Eendragtspolder liggen waardevolle (abiotische) gradiënten. In hoofdstuk 11

++ alleen natuurontwikkeling/geen recreatie/ getijdengebied.

(Bodem en water) is aangegeven dat binnen de Eendragtspolder een overgang is van kalkhou-

beoordeling gebied met recreatieve functie

dende zware zeeklei met een relatief diepe

in de Noordflank

grondwaterstand naar moerige gronden en een katteklei-ondergrond waar de grondwaterstanden

0

natuurontwikkeling in combinatie met

relatief hoog zijn. In dit relatief natte stuk zijn ook

extensieve recreatie/ weinig abiotische

de weilanden gesitueerd die waardevol zijn voor

gradiënten aanwezig;

weidevogels. Deze gradiënt kan ertoe leiden dat

+ natuurontwikkeling in combinatie met

door natuurontwikkeling een waardevol gebied

extensieve recreatie/ abiotische gradiënten

zal ontstaan. Bij de natuurontwikkeling zal echter

aanwezig;

ook rekening gehouden moeten worden met de recreatieve functie van het gebied.

Landaanwinning

+ natuurontwikkeling in combinatie met


potenties die de gebieden hebben voor natuur-

natuurontwikkeling in combinatie met extensieve recreatie/geen getijdengebied;

te realiseren natuur min of meer op aan op de

Deelnota MER

Intermediaire zone en Eendragtspolder sluit de


(potenties gebied worden optimaal benut).

(variant I) sluiten niet aan op de potenties van

Deelnota MER

++ volledig gebied (465 ha) = getijdengebied1)

Deelnota MER

extensief recreatieve zone in Midden-IJsselmonde

(potenties worden redelijk benut);

Hoofdrapport

beschikbare oppervlakte voor primaire natuur-

Samenvatting

open boslandschap omdat nooit de volledige


variant I met getijden ontstaat ook nog 140 ha

++ alleen natuurontwikkeling/geen recreatie/ abiotische gradiënten aanwezig.

1) Uitgangspunt is dat het realiseren van het getijdengebied het best aansluit bij de potenties van het gebied, het creëren van open boslandschap sluit minder aan bij de potenties van het gebied.

151

varianten criterium

gebied met primaire

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

IIIa

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

0

+

0

+

0

+

0

+

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

+

+

0

0

+

+

+

0

+

0

++

+

+

0

++

+

natuurfunctie gebied met recreatieve functie (Midden-IJsselmonde) gebied met recreatieve functie (Noordflank) tot ontwikkeling laten komen van potenties van het gebied

Tabel 6.11 Beoordeling criterium potenties van het gebied


voorkomende planten- en diersoorten, met

effectscores voor het criterium potenties van

name voor:

het gebied op basis van de beoordelingssyste-

•

bedreigde of kwetsbare soorten;

matiek die in tabel 6.17 is genoemd.

•

soorten waarvoor Nederland een internationale verantwoordelijkheid heeft;

De varianten waarbij getijdengebied wordt

•

achteruitgegaan;

ontwikkeld en natuurontwikkeling in de Eendragtspolder mogelijk is (II b ≈ en III b ≈),

soorten die door biotoopverlies sterk zijn

•

soorten die in een klein aantal voor ons land

benutten de potenties voor natuurontwikkeling

karakteristieke biotopen voorkomen.

binnen het project het beste, gevolgd door de

Gelet op deze doelstelling is het voorkomen,

varianten waarbij getijdengebied wordt ontwik-

dan wel het beperken van het verlies van deze

keld in combinatie met extensieve recreatie in

soorten een belangrijk uitgangspunt bij de

Midden-IJsselmonde en al dan niet in de

beoordeling van de varianten. Daartoe is geïn-

Schiezone en Intermediaire zone (I ≈ , II a ≈ en

ventariseerd welke significante effecten er van

III a ≈). Dit wordt veroorzaakt doordat ontwikke-

het project te verwachten zijn voor waardevolle

ling van getijdengebied het beste aansluit bij

soorten. Uitgaande van het voorzorgsbeginsel

de potenties in het gebied en de Eendragts-

moet bij onzekerheid over het al dan niet optre-

polder hoge potenties heeft voor natuurontwik-

den van effecten, geredeneerd worden vanuit

keling.

de beschermingsdoelstellingen. Dit betekent bij de effectbeschrijving dat wordt aangegeven dat

6.6

Effecten op bestaande natuurwaarden

er effecten zijn ook als hier slechts een vermoeden van bestaat.


152

Het (inter)nationale natuurbeleid heeft als

Op de locaties bevinden zich (op beperkte

een van de doelstellingen de instandhouding

schaal) beschermde soorten uit het natuurbe-

en ontwikkeling van in het wild in Nederland

leid waarvan het leefgebied door herinrichting

Hoofdstuk 6 Natuur

rode lijstsoort Veenmol voor. De exacte locatie

blauwe lijst, doelsoorten uit het natuurbeleid

is niet bekend. Deze soort is gebaat bij exten-

en soorten uit de EU-Habitatrichtlijn en EU-

sief beheerde venige of zandig-venige polders.

Vogelrichtlijn.

Door de toename van oppervlaktewater, oever-

In het kader van dit milieu-effectrapport

biotoop en van struweel/bos in het gebied door

dient bekeken te worden of de veranderingen

de natuurontwikkeling (variant IIa en variant

op de locaties gevolgen zullen hebben voor

IIIa), wordt het gebied ongunstiger als leefge-

deze beschermde diersoorten (of de huidige

bied voor deze soort.

functie die het gebied heeft voor een bepaalde soort behouden blijft of niet).

Vogels

Deel B

In of rond de Intermediaire zone komt de

leid betreffen rode lijstsoorten, soorten van de

Deel A

stuk 4). Waardevolle soorten uit het natuurbe-

Sprinkhaan


van terreinen verloren kan gaan (zie ook hoofd-

relatief weinig actuele waarden. Karakteristiek

verschuiving plaatsvinden naar met name

voor het binnendijkse gebied van Midden-

moeras-, struweel- en bosvogels. De polders

IJsselmonde is de aanwezigheid van dijken met

behoren niet tot de vrij goede tot zeer goede

laanbeplanting en lintbebouwing, en enkele

weidevogelgebieden in Zuid-Holland.

grote watergangen (voormalige kreken). De

In de polders van Midden-IJsselmonde

dijktaluds en dijkbermen hebben een zekere

broeden de Steenuil en de Groene specht

potentie voor de, voor het rivierengebied

(beide rode lijstsoorten), waarschijnlijk door de

karakteristieke stroomdalflora, maar in de

aanwezigheid van dijken overige beplantingen.

huidige situatie zijn de waarden beperkt. Ook in

De Steenuil broedt waarschijnlijk ook in de

de andere geselecteerde gebieden is de actuele

Intermediaire zone (komt voor in een ruimer

waarde aan flora en vegetatie beperkt.

gebied dan de Intermediaire zone en de exacte locatie is niet bekend) en in de Eendragtspolder.

Vlinders

Door het behoud en de ontwikkeling van bos-

De effecten voor de rode lijst(vlinder)soort

en struweel in de gebieden, zullen de broed-

Bruin blauwtje, die in de omgeving van de

mogelijkheden voor de Groene specht aan-

binnendijkse polders van Midden-IJsselmonde

wezig blijven. Als broedgebied voor de Steenuil

en in de Intermediaire zone is waargenomen,

is het gebied waarschijnlijk minder geschikt,

zijn zeer beperkt. Deze mobiele soort is gebaat

deze soort zal zich mogelijk verplaatsen naar

bij een vegetatie met open plekken met bloem-

ander agrarisch gebied. Daar waar akkers gren-

rijke of ruige plekken in de omgeving. Deze

zen aan buitendijkse grienden (Midden-IJssel-

vegetatie zal naar verwachting op de dijken en

monde), vormen ze in bepaalde perioden een

langs de bermen tot ontwikkeling kunnen

aantrekkelijk foerageergebied voor diverse pre-

komen zodat er geen verlies, maar ontwikkeling

datoren zoals Bruine kiekendief en Smelleken.

van leefgebied zal plaatsvinden. Dat laatste

Door de herinrichting van deze akkers zal deze

effect is reeds beoordeeld en wordt hier dus

specifieke foerageerplek verdwijnen maar het

niet meer meegenomen.

nieuw te realiseren gebied biedt ook foerageer-

Hoofdrapport

keling minder aantrekkelijk. Er zal een

Samenvatting

bied kunnen worden getransformeerd hebben


de desbetreffende polders door natuurontwik-

Landaanwinning

gevolg van de 750 ha natuuren recreatiege-


die gebonden zijn aan een open gebied worden

Deelnota MER

(voor Intermediaire zone en Eendragtspolder),

Deelnota MER

De polders (momenteel agrarisch) die als

Deelnota MER



Voor de weidevogels Grutto en Tureluur

mogelijkheden voor deze soorten. De gebieden

153

hebben geen belangrijke functie als overwinter-

soorten door de voorgenomen activiteit als een

ingsgebied voor vogels.

negatief effect beschouwd. Bij het opzetten van het beoordelingskader is rekening gehouden

Zoogdieren

met het feit dat het maximaal 9 beschermde

De aanwezige vleermuizensoorten, Gewone

soorten betreft die door de varianten kunnen

dwergvleermuis, Ruige dwergvleermuis (over-

worden beïnvloed. De beoordeling van het

al), Grootoorvleermuis (Midden-IJsselmonde)

criterium verlies van beschermde soorten vindt

en Laatvlieger (Eendragtspolder) die alle zijn

als volgt plaats:

opgenomen in bijlage IV van de Habitatrichtlijn, zullen naar verwachting niet verdwijnen als

- - 6 of meer beschermde soorten verdwijnen

gevolg van de natuurontwikkeling. Overige zoogdieren in het gebied betreffen (zeer)

uit het gebied -

algemene soorten.

het gebied 0

Waardevolle soorten in de omgeving van de locaties De waardevolle soorten die zich alleen buitendijks bevinden of alleen in de omgeving

4 of 5 beschermde soorten verdwijnen uit 3 beschermde soorten verdwijnen uit het gebied

+ 1 tot 2 beschermde soorten verdwijnen uit het gebied ++ geen verlies van beschermde soorten

van de geselecteerde gebieden, zullen naar verwachting weinig tot geen hinder ondervinden

Op basis van deze beoordelingssystematiek

van de geplande maatregelen. Deze zullen met

zijn in tabel 6.12 de effectscores opgenomen

name een verbetering van hun leefgebied tot

voor het criterium Gebruik van het gebied door

gevolg hebben. Het betreft onder meer de

beschermde diersoorten voor alle functies die

beschermde soorten vleermuizen, de Noordse

het gebied kan hebben voor de desbetreffende

woelmuis, de Bever en de Ooievaar.

diersoorten (leef-, foerageer-, broedgebied en dergelijke).

Waardevolle ecotopen Bij de varianten waarbij uitgegaan wordt

Voor dit criterium scoren de varianten

van de ontwikkeling van getijdennatuur in

waarbij weinig of geen soorten uit het natuur-

Midden-IJsselmonde zal onder andere een geul

beleid voorkomen positiever dan varianten

worden aangelegd. Deze geul doorsnijdt ook de

waarbij meer soorten verloren gaan.

buitendijkse gebieden Rhoonse grienden en

De varianten IIa en IIIa scoren relatief het

Klein profijt. Het betreft het verlies van onge-

slechtst omdat in de Intermediaire zone iets

veer 10 ha natuurgebied bestaande uit griend

meer rode lijstsoorten zijn waargenomen.

en slik. Dit betreft internationaal waardevolle

Bij de varianten I blijven de actuele functies

biotopen. Omdat deze biotopen ruimschoots

van het gebied (met name foerageergebied)

ontstaan door de aanleg van het getijdenge-

behouden. Bij de andere varianten zal vooral

bied, wordt dit effect niet meegenomen bij de

de functie als broedgebied voor weidevogels

beoordeling van de varianten.

verdwijnen (in de binnendijkse gebieden van de Noordflank).

Beoordelingskader en beoordeling Omdat het natuurbeleid ook gericht is op bescherming van bepaalde soorten, is het verlies van leefgebied voor beschermde

154

Hoofdstuk 6 Natuur

Veenmol,

Steenuil,

Grutto,

Steenuil,

Grutto,

Grutto,

Tureluur

Grutto,

Tureluur

Tureluur -

0

-

0

Tabel 6.12 Beoordeling criterium verlies van beschermde soorten

Soortbescherming op grond van de Vogel- en Habitatrichtlijn

Voor al deze soorten gaat naar verwachting geen leefgebied (c.q. foerageer- en/of broedgebied) verloren. Het belangrijkste effect van de

Op grond van de Habitatrichtlijn moeten

voorgenomen activiteit is de versterking van

niet alleen Speciale Beschermingszones

het (zoetwater)getijdengebied, met name bij de

aangewezen worden ter bescherming van

varianten die ook uitgaan van de ontwikkeling

bepaalde soorten, maar moeten ook soorten

van getijdengebied in het gebied met een

die in bijlage IV van de Habitatrichtlijn worden

primaire natuurfunctie maar ook – maar in iets

genoemd, dienen te worden beschermd, ook

mindere mate – door de ontwikkeling van het

als deze soorten buiten een speciale bescher-

open boslandschap. In dit gebied zal er voor de

mingszone voorkomen. Een aantal in het

desbetreffende soorten een geschikt foerageer-,

studiegebied voorkomende zoogdieren is opge-

jacht-, broeden leefgebied ontstaan.

nomen in deze bijlage, namelijk: •

Gezien de internationale waarde van getijden-

Meervleermuis (alleen buitendijks), Gewone

gebieden en van grootschalig moerasgebied

en Ruige dwergvleermuis, Laatvlieger,

dat ontstaat bij varianten met open bosland-

Gewone grootoorvleermuis;

schap, zal het nieuwe natuurgebied dat wordt

•

Noordse woelmuis (= prioritaire soort);

gerealiseerd in het kader van de 750 ha natuur-

•

Bever.

en recreatiegebied een onderdeel gaan uitmaken van Natura 2000, het Europese ecolo-

Daarnaast is ook gekeken naar het voor-

gische netwerk.

komen van vogels uit Bijlage I van de Vogel-

Geconcludeerd kan worden dat er geen

richtlijn. Het gebied is niet aangewezen als spe-

negatieve effecten zijn te verwachten op soor-

ciale beschermingszone in het kader van de

ten opgenomen in bijlage IV van de Habtitat-

Vogelrichtlijn. Toch zijn de vogels uit Bijlage I

richtlijn of bijlage I van de Vogelrichtlijn die in

die in de geselecteerde gebieden of in de

het studiegebied voorkomen.

aangrenzende buitendijkse gebieden op een rijtje gezet. Het betreft: •

Ooievaar;

•

Bruine kiekendief en Smelleken;

•

Blauwborst;

•

IJsvogel.

Landaanwinning

6.7


+

Tureluur

6.8

‘Nee-tenzij’-principe van het Structuurschema Groene Ruimte

Deel B

Steenuil,

Steenuil,

Deel A

Veenmol,

Hoofdrapport

Steenuil

soorten

Samenvatting

III b ≈/≠


III a ≈/≠


II b ≈/≠

Deelnota MER

II a ≈/≠

Deelnota MER

verlies beschermde

I ≈/≠

Deelnota MER

criterium


varianten

Bij de varianten waarbij uitgegaan wordt van de ontwikkeling van getijdennatuur in

155

Midden-IJsselmonde zal onder andere een geul worden aangelegd. Deze geul doorsnijdt ook de buitendijkse gebieden Rhoonse grienden en Klein profijt. Het betreft het verlies van ongeveer 10 ha natuurgebied bestaande uit griend en slik. De desbetreffende gebieden maken deel uit van de provinciale ecologische hoofdstructuur. Volgens het Structuurschema Groene Ruimte geldt voor deze gebieden het ‘nee-tenzij’-principe. Aanleg van de geul nabij de leidingenstraat, ter hoogte van de golfbaan heeft geen verlies tot gevolg maar is geen optie voor situering van de geul vanwege de verontreiningssituatie ter plekke. Het verlies van oppervlakte ecologische hoofdstructuur is compensatieplichtig. In het MER is aangegeven dat door de realisering van getijdennatuur in Midden-IJsselmonde, waarvoor de geul wordt aangelegd, de oppervlakte aan getijdennatuur (slik, biezen- en rietgors, griend en grasgors) langs de Oude Maas fors zal toenemen. Deze nieuwe oppervlakte getijdennatuur compenseert het verlies door aanleg van de geul ruimschoots.

156

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

157

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B


Hoofdstuk 6 Natuur

7 Recreatie Vergroting van de leefbaarheid door aanleg van o.a. recreatiegebieden is het doel van dit project. De nadruk bij het thema Recreatie ligt dan ook op het bepalen van de bijdrage aan de doelstelling aan de hand van doelcriteria. 7.1

Inleiding

Daarnaast wordt het effect op de bestaande recreatieve voorzieningen bepaald. De voor het

Recreatie is voor het MER 750 ha natuuren recreatiegebied één van de leidende thema’s.

aspect

thema recreatie gebruikte criteria zijn weergegeven in tabel 7.1.

criterium

doelstelling

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van realiseren van de projectdoelen samenhang

interne samenhang

creëren van een samenhangend en evenwichtig aanbod van recreatieve mogelijkheden

effecten op het

recreatieve kwaliteit

recreatiegebied bereikbaar voor een

verzorgingsgebied

groot deel van de bevolking van het

(obv fietsafstand)

Rijnmondgebied


recreatief gebruik in een rustige en veilige omgeving

recreatieve toegankelijkheid

gebied moet (door een netwerk van paden e.d.) goede mogelijkheden bieden om van de kwaliteiten gebruik te maken en te genieten

gebruik

bieden van recreatieve mogelijkheden voor een groot aantal bewoners van het Rijnmondgebied

diversiteit in recreatievormen

bieden van een gevarieerd pakket voorzieningen voor een groot aantal recreatieve doelgroepen

aanbod versus vraag

recreatief aanbod dient bij te dragen aan het beantwoorden van de vraag naar recreatiemogelijkheden

Tabel 7.1

158

Aspecten en criteria thema recreatie

Hoofdstuk 7 Recreatie

aspect bereikbaarheid

criterium

doelstelling


goed en veilig bereikbaar per openbaar vervoer

adequaat ontsloten voor autoverkeer

interne ontsluiting

adequate interne ontsluiting

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van realiseren van beleidsdoelen effecten op bestaande recreatieve

voorzieningen

voorzieningen

de voorgenomen ontwikkeling de doorslaggevende factor. Daarnaast is met name gekeken

7.2.1 Interne samenhang

naar de robuustheid van het totale gebied.



waarin de structuur van het gebied aansluit op

recreatiegebied aangelegd met een evenwichtig

de recreatieve doelstelling. Hierbij wordt gekeken

en goed samenhangend aanbod van zowel

naar het pakket aan recreatieve functies dat

extensieve als intensieve recreatievormen (deze

aangeboden wordt. Daarnaast wordt bekeken

laatste deels in de bouwsteen natuur), waar-

of de bouwstenen per variant logisch gesitueerd

binnen een prima overgang wordt gecreëerd.

zijn ten opzichte van elkaar en ten opzichte van

De zonering (van intensief naar extensief) sluit

de entreepunten van het gebied. Als onderdeel

goed aan bij de entreepunten. De belangrijkste

van de projectdoelstellingen is aangegeven dat

entree van het gebied is gesitueerd aan de

het bij de 750 ha natuuren recreatiegebied

noordzijde, waar de (nog aan te leggen)

moet gaan om een samenhangend en even-

Rhoonse baan aansluiting geeft op de stede-

wichtig aanbod van recreatieve mogelijkheden.

lijke gebieden van Rotterdam.

De interne samenhang is bepaald aan de

De recreatieve gebruiksmogelijkheden van

hand van een analyse van de ontworpen struc-

de bouwstaan natuur is zowel voor de sub-

tuur ten opzichte van de recreatieve doelstel-

variant met als zonder getijden zodanig,

ling waar dit MER betrekking op heeft. In dit

dat een goede samenhang aanwezig is.

planstadium kan dat alleen worden afgemeten aan de hand van de aard van de inrichting van de verschillende onderdelen binnen de begrenzingen (intensief / extensief), de ruimtelijke

Variant IIa: met 150 ha Schiezone + Intermediaire zone In variant IIa is voor het plangebied Midden-

rangschikking en de oppervlakte aan de ver-

IJsselmonde een kleiner oppervlak beschikbaar

schillende bouwstenen van het nieuwe natuur-

dan bij variant I. Ook bij deze variant is sprake

en recreatiegebied. Hierbij is de opnamecapa-

van een evenwichtig en krachtig aanbod van

citeit, en daarmee de intensieve recreatie, van

zowel extensieve als intensieve recreatievormen,


Bij variant I wordt een krachtig en robuust

Landaanwinning

recreatiegebied wordt bepaald door de mate

Variant I


De interne samenhang van het natuuren

Deelnota MER

Samenhang

Deelnota MER

7.2

bestaande recreatieve

Deelnota MER


Deel B

snelverkeer ontsluiting

Deel A

verkeer) routes

Hoofdrapport

versterken van recreatieve (langzaam-

routes Rijnmondgebied

Samenvatting

toegevoegde waarde recreatie


goed en veilig bereikbaar per fiets


langzaam verkeer

159

met een goede overgang en een goede situering

minder gunstig, omdat een deel van de inten-

ten opzichte van de entreepunten. Het ‘wegvallen’

sief te gebruiken gebieden direct aansluiten aan

in deze variant van een deel van de bouwsteen

de gebieden met een primaire natuurfunctie.

natuur aan de zuidzijde van het plangebied

Ook de samenhang met de entreepunten is

werkt niet verstorend op de samenhang. De

minder gunstig dan bij de varianten I en II.

subvarianten met en zonder getijden vertonen

De overkluizing over de A15 bevordert de

geen verschillen met betrekking tot de samen-

bereikbaarheid van de 750 ha natuuren

hang.

recreatiegebied en draagt daarmee bij aan de

Voor de locaties aan de Noordflank

projectdoelstelling. Omdat de overkluizing in

(Schiezone en Intermediaire zone) is dit crite-

alle varianten opgenomen heeft het geen

rium minder relevant. Deze locaties zijn immers

onderscheidend vermogen.

meer gericht op het leveren van een bijdrage aan de recreatiemogelijkheden en recreatieve


routes op een wat groter schaalniveau.

Bij de beoordeling is rekening gehouden met de mate van samenhang, de onderlinge rang-

Variant IIb met 150 hectare Eendragtspolder

schikking, de verdeling (in oppervlak) van de ver-

De inrichting van het plangebied in

schillende bouwstenen en de situering ten opzich-

IJsselmonde is voor deze variant vergelijkbaar

te van de entreepunten. Als het totaalpakket goed

met die van variant IIa. Voor de locatie aan de

gesitueerd en samenhangend is, wordt dit als

Noordflank (Eendragtspolder) is dit criterium

zeer positief beoordeeld (++). Als op onderdelen

tot op zekere hoogte wel van belang, omdat de

van het pakket verbeteringen mogelijk zouden zijn

Eendragtspolder tevens een bijdrage kan leve-

wordt een positief oordeel toegekend (+).

ren aan verblijfsrecreatie. De beoordeling van

Neutrale en negatieve beoordelingen komen niet

de relatief kleine Eendragtspolder wordt voor

voor, omdat bij het ontwerp is gestreefd naar

dit punt echter in beschouwing genomen

samenhang. De beoordeling van het criterium

samen met de Rottemeren, dat wil zeggen bij

interne samenhang vindt als volgt plaats:

de externe samenhang. 0 Variant III

ontworpen structuur is onevenwichtig en weinig samenhangend;

Doordat in het plangebied Midden-

+ ontworpen structuur is evenwichtig en ver-

IJsselmonde bij deze variant het areaal intensieve

toont een goede interne samenhang;

recreatie kleiner is dan in de varianten I en II is

++ ontworpen structuur is evenwichtig, er is

het totaalpakket aan recreatieve mogelijkheden

een zeer goede samenhang tussen de ver-

minder groot dan in het geval van de varian-

schillende recreatieve functies, die tevens

ten I en II. De rangschikking van de bouwstenen

goed aansluit bij de entreepunten.

en de interne zonering is bij deze variant echter

varianten criterium

interne samenhang

Tabel 7.2

160

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

++

++

++

++

+

+

+

+

Beoordeling criterium interne samenhang


punt meer richting stadsrand Rotterdam.

in tabel 7.2. Met name de varianten I en II worden

Daarmee kan een groter aantal Rotterdammers

als zeer positief beoordeeld. In deze varianten

binnen een uur fietsen een natuuren recreatie-

wordt niet alleen het grootste oppervlak inten-

gebied bereiken. De overkluizing over de

sieve recreatie ontwikkeld maar ontstaat ook

A15/Betuwelijn verkleint de fietsafstand in tijd

een geleidelijke (gezoneerde) overgang vanuit

en lengte.

stedelijk gebied naar natuurgebied.

De maatregelen in de Intermediaire zone en de Schiezone hebben weliswaar een positieve

7.2.2 Effecten op het verzorgingsgebied

invloed op de bereikbaarheid van bepaalde

(op basis van fietsafstand)

gebieden maar voegen niet veel bruikbaar recreatief areaal toe (de gebieden zullen over


In tabel 7.3 en de figuren 7.1 en 7.2 zijn de

bij belangrijk. Onderzocht is welke bevolkings-

resultaten van de berekening voor het aantal

concentraties op een uur fietsen vanaf de

inwoners dat binnen drie kwartier (‘eerste schil’)

ingang van het intensieve recreatiegebied

respectievelijk één uur fietsafstand (‘tweede

wonen. Als gemiddelde fietssnelheid is gere-

schil’) van de entree van de recreatiegebieden

kend met 12 km/uur.

woont, weergeven. De aantallen bewoners binnen een bepaalde fietsafstand zijn bepaald


met behulp van GIS (data: fietsnetwerk en

De omvang van het verzorgingsgebied is

gegevens over bewoners). De verschillen voor

bepaald voor de varianten, maar tevens voor de

wat betreft de omvang van het verzorgingsge-

referentiesituatie. In de referentiesituatie is de

bied tussen de varianten I, II en III zijn verwaar-

recreatie in Midden-IJsselmonde geconcentreerd

loosbaar. In de tabellen is tevens aangegeven

langs de Oude Maas en (in mindere mate) in

hoeveel bewoners in de referentiesituatie

het Zuidelijk Randpark. Onder invloed van de

(autonome ontwikkeling) binnen een uur resp.

leeftijdscategorie

tweede schil totaal

Tabel 7.3

0 tot 9

10 tot 20

20 tot 55

55+

totaal

referentie

32

31

135

66

264

variant I

50

48

213

97

409

referentie

33

33

142

58

266

variant I

40

39

181

70

331

referentie

66

64

277

124

531

variant I

90

87

394

167

739


baarheid per fiets en openbaar vervoer is daar-


gebied goed bereikbaar moet zijn. De bereik-

Landaanwinning

locatie liggen.


een groot aantal bewoners van het Rijnmond-

Deelnota MER

van de Eendragtspolder blijft op dezelfde

Deelnota MER

Het zwaartepunt (gebiedstoegang) ter hoogte

Deelnota MER

Als doelstelling voor het natuuren recrea-


het algemeen geen recreatief doel op zich zijn).

tiegebied is geformuleerd dat het gebied voor

eerste schil

Deel A

hand van het beoordelingskader zijn opgenomen

Deel B

nieuwe ontwikkelingen verschuift het zwaarte-


De beoordeling van de varianten aan de

Aantal inwoners (in duizenden) in het verzorgingsgebied voor de referentiesituatie en voor

variant I, per leeftijdsgroep

161

drie kwartier fietsen van een natuuren recrea-

Uit de berekeningen blijkt dat ten opzichte

tiegebied (in Midden-IJsselmonde) wonen. Bij

van de referentiesituatie het aantal inwoners

de berekeningen is rekening gehouden met de

binnen één uur fietsafstand van het recreatie-

invulling van de VINEX wijk Portland-Carnisse-

gebied met circa 200.000 toeneemt. Dit is een

lande. Uit de berekeningen blijkt dat nagenoeg

toename van ongeveer 40%. De toename voor

de gehele linkeroever van Rotterdam binnen

de eerste schil bedraagt ruim 50%.

het verzorgingsgebied valt.

Figuur 7.1 Aantal inwoners binnen drie kwartier fietsen (‘eerste schil’) voor Midden-IJsselmonde voor de referentiesituatie en voor variant I, per leeftijdscategorie

Figuur 7.2 Aantal inwoners binnen één uur fietsen (‘tweede schil’) voor Midden-IJsselmonde voor de referentiesituatie en voor variant I, per leeftijdscategorie

162


Het aantal bewoners op een bereikbare

7.3

Recreatieve kwaliteit

fietsafstand van het te ontwikkelen natuuren recreatiegebied neemt aanzienlijk toe door de

7.3.1 Veiligheid en overlast

verplaatsing van het zwaartepunt van recreatie op Midden-IJsselmonde in noordelijke richting


Aan de 750 ha natuuren recreatiegebied is dan

Bij de beoordeling is er voor gekozen deze

ook als doelstelling meegegeven dat rustig en

te baseren op een vergelijking met de referen-

veilig recreatief gebruik mogelijk moet zijn.

tiesituatie. Als grens voor een zeer positief (++) oordeel is gekozen voor een toename van de

de plangebieden en de verschillende bijdrage

omvang van het verzorgingsgebied (gemeten

aan de leefbaarheid die van de plangebieden

naar het aantal inwoners) met meer de 265.000

wordt verwacht, zijn voor dit criterium twee

personen, dat wil zeggen meer dan 50% dan in

subcriteria onderscheiden, waarvan het

de referentiesituatie. Een toename tussen 10

gemiddelde de totale beoordeling voor het

en 50% wordt als positief aangemerkt (+). De

criterium oplevert.

beoordeling van het criterium verzorgingsge-


Gezien de verschillende karakteristieken van

De onderscheiden subcriteria hebben elk

bied vindt als volgt plaats: 0

af- danwel toename verzorgingsgebied tot

de plangebieden in de Noordflank.

50.000 personen;

Het eerste subcriterium betreft de beoordeling

+ toename van verzorgingsgebied met 50.000-

van de rust en ruimte in het plangebied

265.000 personen;

Midden-IJsselmonde voor de verschillende

++ toename omvang verzorgingsgebied met

Deelnota MER

lijk Midden-IJsselmonde respectievelijk

varianten. Voor deze locatie, waar het grootste

meer dan 265.000 personen.

deel van de 750 ha natuuren recreatiegebied


betrekking op één van de plangebieden, name-

Deel B

voor het genieten van rust en ruimte ontbreken.

Deel A

Rijnmond is aangegeven dat de mogelijkheden

Hoofdrapport

Als knelpunt voor de recreatie in de regio

de A15/ Betuwelijn.

Samenvatting

en door de realisatie van een overkluizing over



drage aan de mogelijkheden voor genieten van

aangemerkt.

ruste en ruimte verwacht. In het tweede subcri-

varianten criterium

omvang

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

verzorgingsgebied

Tabel 7.4

Landaanwinning

varianten voor dit criterium als positief (+)


namelijk een kwalitatieve en kwantitatieve bij-

Deelnota MER

Op basis van de effectbeschrijving zijn alle

Deelnota MER

zal worden gerealiseerd, wordt immers voor-

Beoordeling van de varianten voor het criterium verzorgingsgebied

163

terium wordt de mate van hinderbeperking van

De in de recreatiegebieden verblijvende

de recreatieve routestructuren in de Schiezone

personen kunnen hinder ondervinden van de

de Intermediaire zone en Eendragtspolder. Deze

reeds aanwezige en toekomstige geluidbronnen.

locaties zijn immers vooral bedoeld als verbete-

Voor Midden-IJsselmonde zijn dit de (te ver-

ring van de kwaliteit van recreatieve routes. De

breden) A15, de Groene Kruisweg, de (nog aan

Eendragtspolder wordt weliswaar extensief

te leggen) Rhoonse Baan, Havenspoorlijn/

recreatief ontwikkeld, maar niet met rust en

Betuwelijn en industriegebied de Heijplaat. Voor

ruimte als eerste prioriteit, maar in aanvulling

de Noordflank zijn dit de A13, de N209, de

op de Rottemeren en als verbinding naar het

Hofpleinlijn, vliegveld Zestienhoven/ Rotterdam

Bentwoud.

Airport en de (nog aan te leggen) N470, de HSL en de verbinding tussen de A13 en A16. Voor de

De effecten zijn deels kwalitatief, deels kwan-

bepaling van de hinder is uitgegaan van de

titatief bepaald. Wat betreft het subcriterium

volgende uitgangspunten :

rust en ruimte is de aard van de voorgenomen

•

de hinder in de gebieden voor intensieve

ontwikkeling op Midden-IJsselmonde maat-

recreatie wordt gering ingeschat daar in

gevend. Met betrekking tot de hinderbeperking

deze gebieden zelf sprake kan zijn van

van recreatieve routestructuren wordt de mate

geluidproductie als gevolg van de recreatie-

van afname van knelpunten binnen de bestaande

activiteiten (beschreven in H12 bij het thema

recreatieve routes aan de Noordflank gemeten.

hinder); •


in gebieden voor extensieve recreatie en natuur kan wel hinder worden ondervonden

Door de ontwikkeling van het natuuren

waarbij de hinder in de natuurgebieden

recreatiegebied op Midden-IJsselmonde nemen

zwaarder meetelt dan in de gebieden voor

de mogelijkheden om te genieten van rust en

extensieve recreatie;

ruimte aanzienlijk toe. Bij alle drie de varianten

•

voor het gebied Midden-IJsselmonde is uit-

ontstaat een groot oppervlak natuuren recrea-

gegaan van de cumulatieve geluidbelasting

tiegebied, dat grotendeels buiten de invloedzo-

van alle geluidbronnen zoals aangegeven in

nes van industrie- en verkeerslawaai en van de

de Trajectnota MER RW15 Deelrapport

risicocontouren valt. In figuur 7.3 en tabel 7.7 is

Ruimtelijke inrichting en Milieu [lit. 102];

aangegeven welk deel van het natuuren recre-

•

voor de gebieden aan de noordzijde van

atiegebied op Midden-IJsselmonde buiten de

Rotterdam is uitgegaan van de gegevens uit

50 dB(A)-contouren ligt.

het MER voor de N470 [lit 59] en MER VINEX

Daarnaast bieden alle varianten recreatieve

locatie Noordrand II en III [lit 112].

mogelijkheden in het stiltegebied dat in het zuidelijk deel van de locatie Midden-IJsselmonde

Voor de locaties in de Noordflank kan

aanwezig is. Voor deze locatie geldt dat in de

worden geconstateerd dat met name de

referentiesituatie de rust reeds (of nog)

locaties Schiezone en Intermediaire zone een

aanwezig is, maar dat voorzieningen om hier

belangrijke rol kunnen vervullen in de verbetering

recreatief gebruik van te maken nog beperkt zijn.

van de kwaliteit van de recreatieve verbindingen.

De overkluizing draagt bij aan een veilige

Het genieten van rust en ruimte is in de gebieden

bereikbaarheid van het natuuren recreatie-

zelf beperkt mogelijk vanwege de nabijheid van

gebied, maar heeft geen invloed op de veilig-

de geluidbronnen (wegverkeer, spoorlijn, vlieg-

heid in het gebied zelf.

veld) en de beperkte oppervlakte. De locaties leiden wel tot een aantrekkelijker

164

route naar gebieden die wel de mogelijkheid

relatie van de stad met rustige en ruime open

bieden om te genieten van rust en ruimte.

gebieden wordt versterkt.

en Intermediaire zone. Hier bestaat dan ook in

Beoordelingskader en beoordeling Voor de locatie Midden-IJsselmonde wordt

sterkere mate de mogelijkheid om rustig te

de toename van de mogelijkheden voor rustig

recreëren, terwijl daarnaast de recreatieve

en veilig recreatief gebruik tevens vergeleken

Deelnota MER

rustiger omgeving dan de locaties Schiezone

II b

III a

III b

≈/≠

≈/≠

≈/≠

≈/≠

≈/≠

485

348

348

485

485

258

245

245

108

108

afname

geen

verbetering

versterking

verbetering

versterking

hinderbeperking

effect

Midden-IJsselmonde: aantal ha buiten 50dB(A)-contour aantal ha binnen

Deel B Deel A

Landaanwinning

II a


I

Deelnota MER

criterium

Deelnota MER

varianten


De Eendragtspolder is gesitueerd in een

Hoofdrapport

varianten met getijden

Samenvatting

Figuur 7.3 Gedeelte van het natuuren recreatiegebied dat buiten 50 dB(A)-contouren ligt voor de




50dB(A)-contour Noordflanklocaties: inpassing

van route-

inpassing

van route-

recreatieve

langs twee

structuur

langs twee

structuur

routestructuren

routes

in relatief

routes

in relatief

Tabel 7.5

rustige

rustige

omgeving

omgeving

Effecten veiligheid en overlast

165

met de referentiesituatie. Daarbij is gekeken

nabij de Eendragtspolder. Variant I (alleen

naar het areaal natuuren recreatiegebied dat

IJsselmonde) wordt op dit subcriterium neu-

buiten geluids- en risicocontouren ligt. De

traal beoordeeld waardoor de score van het

beoordeling van het criterium veiligheid en

eerste subcriterium maatgevend wordt in de

overlast vindt als volgt plaats:

totaalbeoordeling.

Midden-IJsselmonde: 0

7.3.2 Recreatieve toegankelijkheid

rust en ruimte voor recreatiemogelijkheden zijn in beperkte mate toegenomen;


+ rust en ruimte voor recreatiemogelijkheden zijn toegenomen;

Uitgangspunt voor de 750 ha natuuren recreatiegebied is dat het gebied openbaar en

++ rust en ruimte voor recreatiemogelijkheden zijn in hoge mate toegenomen.

kostenloos toegankelijk moet zijn. Als onderdeel van de kwaliteit van het natuuren recreatiegebied wordt verder gekeken naar de toeganke-

0

Noordflank:

lijkheid van het gebied: dit wordt bepaald door

geen af- of toename hinderbeperking recrea-

het gemak waarmee het gebied of de voorziening

tieve routestructuren;

te betreden is en door de mogelijkheden die

+ afname hinderbeperking recreatieve route-

worden geboden om van het gebied gebruik te

structuren;

maken en te genieten. Enerzijds heeft de toe-

++ grote afname hinderbeperking recreatieve

gankelijkheid te maken met de fijnmazigheid

routestructuren.

van het netwerk van paden en wegen, anderzijds met de aard en vormgeving daarvan. Zo zal een

In tabel 7.6 is de beoordeling van de effecten

moeraspad in een natuurgebied voor minder

weergegeven. De tabel laat zien dat het sub-

personen en een kleinere doelgroep toegankelijk

criterium rust en ruimte niet onderscheidend is

zijn dan een geasfalteerd pad in een intensief

voor de varianten. De beoordeling van het tota-

recreatiegebied.

le criterium wordt dan ook bepaald door het tweede subcriterium. Hierin scoren de varian-

Voor dit criterium is alleen de locatie Midden-

ten met ontwikkeling van de Schiezone hoger

IJsselmonde beoordeeld. Bij de plangebieden

doordat het knelpunt op deze plek groter is dan

aan de noordzijde van Rotterdam is het ver-

varianten criterium

Midden-IJsselmonde:

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

0

0

++

++

+

+

++

++

+

+

+

+

++

++

+

+

++

++

+

+

areaal buiten geluidcontouren Noordflanklocaties: afname hinderbeperking recreatieve routestructuren totaal veiligheid en overlast

Tabel 7.6

166

Beoordeling criterium veiligheid en overlast


beteren van de toegankelijkheid niet de doel-

kelijkheid wat zich vertaalt in een enkele posi-

stelling, maar het verbeteren van de routestruc-

tieve score.

turen. In de Eendragtspolder wordt weliswaar extensieve recreatie onwikkeld, maar toegankeMidden-IJsselmonde. In alle varianten neemt

voor langzaam verkeer aanzienlijk verbeterd.

de toegankelijkheid in grote mate toe. Daarom

Vooral verbetering van de (sociale) veiligheid

heeft bij het bepalen van de effectscore een

van passeren van de A15 en Betuwelijn maakt

onderlinge vergelijking plaatsgevonden.

Midden-IJsselmonde aantrekkelijker en daarmee

Belangrijkste maatstaf is de intensiteit van het

toegankelijker voor doelgroepen als alleen-

gebied. Intensieve recreatie zal in relatie met de

reizenden, ouderen en gezinnen.

gewenste opnamecapaciteit een veel beter toegankelijkheid moeten hebben dan extensieve

0

gebied is toegankelijk voor een beperkte

de gebieden met een primaire natuurdoelstel-

doelgroep; + gebied is toegankelijk voor de meeste

atie mogelijkheden bestaan voor de ontwikkeling zieningen is ervan uitgegaan dat het gebied op

doelgroepen.

zich openbaar en vrij toegankelijk is. De scores van de bovenstaande varianten zijn opgenomen in tabel 7.7. De tabel laat zien dat

Doordat in het geval van de varianten I en II

de varianten I en II waarbij de verhouding inten-

een compleet pakket aangeboden wordt, is

sief ten opzichte van extensieve recreatie het

voor elke doelgroep (een deel van) het gebied

grootst is, het meest positief beoordeeld zijn.

goed toegankelijk. De effectscore voor deze varianten is hierdoor zeer positief. Voor variant

7.3.3 Gebruik

III geldt dat het gebied met de bouwsteen intensieve recreatie niet zo groot is waardoor


de routestructuren naar de overige gebieden

Bij het criterium gebruik wordt gekeken naar

geconcentreerd worden op een kleiner opper-

de gebruiksmogelijkheden van de varianten;

vlak. Dit levert een iets minder goede toegan-

hierbij wordt vooral gekeken naar het aantal

varianten

recreatieve

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

++

++

++

++

+

+

+

+

toegankelijkheid

Tabel 7.7

Landaanwinning



++ gebied is goed toegankelijk voor alle


van commerciële (niet gratis) toegankelijke voor-

doelgroepen;

Deelnota MER

ling. Hoewel binnen het gebied intensieve recre-

Deelnota MER

en extensieve recreatie) en in mindere mate naar

Hoofdrapport

binnen primaire recreatiegebieden (intensieve

Samenvatting

De beoordeling van het criterium recreatieve toegankelijkheid vindt als volgt plaats:

Deelnota MER

gekeken naar de onderlinge verhoudingen



recreatie. In geval van de toetsing is met name

criterium

Deel B

de toegankelijkheid van Midden-IJsselmonde

Deel A

lijkheid hiervan is minder kritisch dan op


Door de aanleg van een overkluizing wordt

Beoordeling criterium recreatieve toegankelijkheid

167

bezoekers en bezoeken. Ook is gekeken naar de


spreiding van het bezoek over het jaar: bezoe-

Als gevolg van de realisatie van (een deel

kersaantallen op topdagen en op minder druk-

van) de 750 ha natuuren recreatiegebied in

ke dagen. Het gebruik, van een natuuren/of

Midden-IJsselmonde zal het gebruik van de

recreatiegebied is afhankelijk van de oppervlak,

bestaande recreatiegebieden worden beïnvloed.

de bereikbaarheid en de inrichtingsvorm. Daar-

Voor het recreatief medegebruik van het noor-

naast is de verdeling van het areaal over de

delijk deel van Midden-IJsselmonde zal het

verschillende inrichtingsvormen van invloed op

bestaande gebruik (vooral routegebonden

het bezoekersaantal en de spreiding van de

recreatie) grotendeels vervallen, omdat dit

bezoeken over het jaar. De 750 ha natuuren

gebied wordt getransformeerd. Voor het

recreatiegebied zijn gericht op het bieden van

recreatieve gebruik van de Rhoonse en

recreatieve mogelijkheden voor grote aantallen

Carnisse grienden wordt een afname van het

bewoners van de regio Rijnmond.

aantal bezoeken verwacht, omdat door het realiseren van de 750 ha natuuren recreatie-

Op grond van kennis en ervaringscijfers is

gebied een veel groter gebied beschikbaar

de verwachte recreatieve aantrekkingskracht

komt, dat deels een aantrekking heeft op de

(bezoekersraming) van de varianten bepaald.

bestaande bezoekers van de grienden. Naar

Hierbij is een onderverdeling gemaakt in de

verwachting zullen derhalve als gevolg van de

verschillende deelgebieden (intensieve recreatie,

750 ha natuuren recreatiegebied de Rhoonse

extensieve recreatie en natuur). De uiteindelijke

en Carnisse grienden worden ontlast. Voor de

beoordeling wordt gebaseerd op het geschatte

verdere berekeningen zijn de geprognotiseerde

totaal aantal bezoeken vergeleken met het

groeien afnamepercentages gehanteerd zoals

recreatieve gebruik van de plangebieden in de

weergegeven in tabel 7.8. In figuur 7.4 is de

referentiesituatie.

referentiesituatie vergeleken met de huidige situatie en met het gebruik van het studiege-

Naar verwachting trekt het intensieve

bied bij het realiseren van de 750 ha natuuren

recreatiegebied de meeste mensen. Extensief

recreatiegebied.

recreatiegebied en getijdengebied trekken per jaar naar verwachting zo’n 10% van het aantal

Tevens is opgenomen het geraamd aantal

mensen dat het intensieve recreatiegebied

bezoeken aan het studiegebied bij realiseren

bezoekt. Natuur zonder getijdengebied trekt

van de 750 ha natuuren recreatiegebied.

waarschijnlijk de minste mensen.

prognose huidig

groei (%)

effect realiseren 750 ha referentie

afname (%)

aantal

golfbaan

0,09

10

0,10

0

0,10

grienden

1,20

10

1,32

25

0,99

extensief medegebruik

1,15

25

1,44

90

0,14

Midden-IJsselmonde totaal

2,44

Tabel 7.8

168

2,86

1,23

Geraamd aantal bezoeken (miljoenen per jaar) in de huidige situatie en in de referentiesituatie.

Voor de varianten I, II en III is een schatting

gehanteerd dat het aantal bezoeken per jaar

gemaakt van het aantal bezoeken per jaar en de

aan de bestaande gebieden zal afnemen als

spreiding van het aantal bezoeken over het jaar.

gevolg van het wegvallen van mogelijkheden

Voor deze schatting is gebruik gemaakt van

(recreatief medegebruik van het agrarisch deel

ervaringscijfers met betrekking tot het bezoek

van Midden-IJsselmonde) dan wel het beschik-

aan recreatiegebieden en -terreinen en met

baar komen van alternatieven (dit geldt naar

betrekking tot de omvang van recreatief mede-

verwachting voor de Rhoonse en Carnisse

gebruik van natuurgebieden. Als gevolg van de

grienden; de nieuwe natuuren -recreatie-

onzekerheden in de gebruikte ervaringscijfers

gebieden zullen voor deze gebieden naar ver-

zijn de berekende uitkomsten tamelijk onzeker.

wachting leiden tot een afname van het aantal

Daarnaast is gebruik gemaakt van de gege-


recreatiegebied


en aan de niet-getransfomeerde delen van het studiegebied bij het realiseren van 750 ha natuuren

Deelnota MER

Figuur 7.4 Geraamd aantal bezoeken aan het studiegebied in de huidige situatie, de referentiesituatie




referentiesituatie weergegeven. De toename

van Midden-IJsselmonde groot is.

van het aantal bezoeken aan Midden-IJssel-

De resultaten van de berekening voor het

monde bedraagt circa 60% tot 80% voor de

recreatieve gebruik zijn opgenomen in tabel 7.9.

varianten I en II; de toename voor variant III is

In figuur 7.5 zijn de varianten vergeleken met de

met circa 40% tot 50% minder groot.

Landaanwinning

waaruit blijkt dat de recreatiedruk op de grienden


me van het aantal bezoeken ten opzichte van de

Deelnota MER

vens voor de Rhoonse en Carnisse grienden,

Deelnota MER

bezoekers). In figuur 7.6 is de procentuele toena-

referentiesituatie. Daarbij is als uitgangspunt

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

ref

bestaande gebieden

1,2

1,2

1,2

1,2

1,2

1,2

1,2

1,2

1,2

1,2

2,9

nieuwe gebieden

3,9

3,5

3,7

3,4

3,7

3,4

3,1

2,7

3,1

2,7

0,0

totaal

5,2

4,8

5,0

4,6

5,0

4,6

4,3

3,9

4,3

3,9

2,9

Tabel 7.9

Geraamd aantal bezoeken aan het studiegebied Midden-IJsselmonde per jaar

(in miljoenen/jaar) vergeleken met de referentiesituatie

169

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

Ref

Figuur 7.5 Geraamd aantal recreatieve bezoeken aan Midden-IJsselmonde in vergelijking met de referentiesituatie

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

Figuur 7.6 Geraamde procentuele toename van het aantal recreatieve bezoeken aan Midden-IJsselmonde ten opzichte van de referentiesituatie

170

IIIb≠


Intensiteit van bezoek; spreiding over het jaar

+ natuuren recreatiegebied trekt jaarlijks

De intensiteit van het bezoek aan het natuuren recreatiegebied kan worden geschat met

3,5-4,5 mln bezoekers(stijging 25-50%); ++ natuuren recreatiegebied trekt jaarlijks

behulp van ervaringscijfers met betrekking tot

meer dan 4,5 mln bezoekers (stijging > 50%).

rium gebruik weer. De varianten I en II vallen

berekening zijn opgenomen in tabel 7.10.

met een bezoekersverwachting van meer dan 4,5 mln. bezoekers in de categorie zeer positief. Variant II valt met een verwachting van 3,5 mln. tot 4,5 mln bezoekers in de categorie positief.

kers van meer dan 25% ten opzichte van de

De beoordeling van het criterium gebruik vindt


als volgt plaats:

De 750 ha natuuren recreatiegebied dienen recreatieve mogelijkheden te bieden voor de

0

natuuren recreatiegebied trekt jaarlijks 2,5-

diverse vraag naar recreatie zoals die in het

3,5 mln bezoekers (stijging minder dan 25%);

Rijnmondgebied bestaat. Met een grotere

karakteristiek

aantal

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

dagen/ jaar zomerse topdagen

5

55

55

47

47

47

47

47

47

47

47

overige

15

44

44

39

39

39

39

37

37

37

37

44

17

17

17

17

17

17

13

12

12

12

60

25

22

24

21

24

21

19

16

19

16

241

4

4

3

3

3

3

3

3

3

3

weekenddagen overige werkdagen

Tabel 7.10

Landaanwinning

geschikte


weekenddagen

Deelnota MER

overige

Deelnota MER

zomerse dagen


een stijging van meer dan 50% als zeer positief.


7.3.4 Diversiteit in recreatievormen

Deelnota MER

referentiesituatie wordt als positief beschouwd,

Hoofdrapport

Een stijging van het jaarlijkse aantal bezoe-

Samenvatting


Deel B

Tabel 7.11 geeft de beoordeling van het crite-

brondocument. De resultaten van de indicatieve

Deel A

De gebruikte berekening is opgenomen in een


het gebruik van natuuren recreatiegebieden.

Geraamde bezoekersaantallen (in duizenden/dag (exclusief gebruik bestaande buitendijkse

natuuren recreatiegebieden) voor verschillende typen dagen

varianten criterium

gebruik

Tabel 7.11

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

++

++

++

++

+

+

+

+

Beoordeling criterium gebruik

171

verscheidenheid aan recreatievormen en -voor-


zieningen worden meer doelgroepen in specifieke

Onderscheidend binnen dit criterium is het

behoeften voorzien. Diversiteit draagt daarbij

relatieve aandeel van de verschillende bouw-

zorg voor een directere afstemming met speci-

stenen en de oppervlakte aan intensieve recrea-

fieke onderdelen uit de markt. Echter hoe speci-

tie. Er wordt aangenomen dat binnen deze

fieker de invulling van een voorziening, hoe

gebieden met name de diversiteit zal plaats vin-

specifieker (en daarmee vaak kleiner) de doel-

den. Tussen de oppervlakten in extensieve

groep. Een hoge diversiteit hangt af van het

recreatie is verder geen onderverdeling

relatieve aandeel van de onderscheiden bouw-

gemaakt.

stenen en is daarnaast met name gebonden aan het gebied voor intensieve recreatie. In dat

In figuur 7.7 zijn de oppervlaktes per bouw-

gebied bestaan mogelijkheden om diverse

steen van de verschillende varianten voor het

voorzieningen voor specifieke doelgroepen op

plangebied Midden-IJsselmonde weergegeven.

te nemen. Doordat in alle varianten een aan-

De oppervlakte voor intensieve recreatie is voor

zienlijk gebied als intensief recreatief is

alle gevallen ongeveer gelijk; variant III heeft

bestempeld zijn er voldoende mogelijkheden

een iets kleiner oppervlak intensieve recreatie.

om bij een hoge mate van diversiteit voldoende

Duidelijk is dat de varianten met een gedeelte

ruimte over te houden voor een brede doelgroep.

getijdennatuur een grotere diversiteit bieden dan

De exacte mate van diversiteit is mede

de subvarianten zonder getijden. Bij de varianten

afhankelijk van de definitieve invulling van de

‘gedeelde impuls’ (varianten II en III) is de

gebieden. De oppervlakte van de gebieden

diversiteit binnen IJsselmonde kleiner dan bij

waar een hoge mate van diversiteit (intensieve

de geconcentreerde impuls met getijden.

recreatie) bereikt kan worden is bij het meten van de effecten als mede maatgevend genomen.

I≈

I≠

II≈

II≠

III≈

III≠

Figuur 7.7 Oppervlak van bouwstenen in plangebied Midden-IJsselmonde

172



vraag-aanbod analyse zoals beschreven in

Vanwege de doelstellingen voor de 750 ha

hoofdstuk 2. Voor de verschillende gebieden

natuuren recreatiegebied wordt een grote

kan de vraag als volgt worden samengevat:

diversiteit in recreatievormen als positief

behoefte aan meer oppervlakte stadspark;

plaats:

-

opwaarderen van dagrecreatiegebieden ;

-

ontwikkeling van kleinschalige natuurgebieden.

monotoon recreatieaanbod;

Schiezone en Intermedaire Zone

+ verscheidenheid aan recreatievormen;

-

behoefte aan stadspark;

++ maximale verscheidenheid aan recreatie-

-

opwaarderen dagrecreatie;

-

verbeteren bereikbaarheid Midden Delfland;

-

ontwikkelen van kleinschalige natuurgebieden.

vormen. De beoordeling van de varianten is opge-

behoefte aan een stadspark;

-

behoefte aan het verder uitbouwen van dag-

hier alle onderscheiden bouwstenen aanwezig

recreatie;

zijn en een maximale diversiteit aan recreatie-

-

de dagrecreatie langs de Rottemeren dient

-

behoefte aan het ontwikkelen van klein-

vormen wordt geboden. De diversiteit in de

beter bereikbaar te worden;

variant I ≠ en de varianten II en III is als positief beoordeeld.

Voor Midden-IJsselmonde wordt met de

Om een bijdrage te leveren aan vergroting

aanleg van een gevarieerd natuuren recreatie-

van de leefbaarheid in de regio Rijnmond is het

gebied voldoende ingespeeld op de behoefte

van belang dat de in de varianten aangeboden

aan stadspark, dagrecreatiegebieden en natuur-

natuuren recreatievoorzieningen aansluiten op

gebied. Natuurgebied is beter toegankelijk en

de vraag vanuit de doelgroep. Daarnaast

heeft daardoor een grotere doelgroep dan een

moeten de aangeboden natuuren recreatie-

getijdengebied, maar beide zijn aantrekkelijk

voorzieningen een zinvolle aanvulling zijn op de

voor een deel van de recreanten. Het verschil in

bestaande voorzieningen (zie ook criterium

ligging van het recreatiegebied in variant I/II en

effecten op bestaande recreatieve voorzieningen).

III maakt naar verwachting geen verschil ten

Bij de toetsing is gebruik gemaakt van de

opzichte van de behoefte.

varianten criterium

diversiteit

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

in recreatievormen

Tabel 7.12



Landaanwinning

Midden-IJsselmonde



Deelnota MER

7.3.5 Aanbod versus vraag

Deelnota MER

schalige natuurgebieden.

Hoofdrapport

-

wordt als meest positief gewaardeerd, omdat

Samenvatting

nomen in tabel 7.12. Variant I met getijden


Eendragtspolder

Deelnota MER

0

Deel B

-

Deel A

gewaardeerd. De beoordeling vindt als volgt


Midden-IJsselmonde

Beoordeling criterium diversiteit recreatievormen

173

Schiezone en Intermedaire Zone

De beoordeling van de varianten is opge-

De inrichting van de Schiezone en Inter-

nomen in tabel 7.13. Op basis van de effecten-

medaire Zone als verbindingszone sluit ten dele

beschrijving kan geconcludeerd worden dat de

aan op de vraag. Wel wordt de bereikbaarheid

aangeboden recreatieve voorzieningen van alle

van Midden-Delfland verbeterd in een natuur/

varianten aansluiten op de vraag. De ontwikke-

recreatie parkachtige omgeving, maar er wor-

ling van de Schiezone en Intermediaire zone

den geen verblijfsrecreatieve voorzieningen ont-

sluit niet helemaal aan op de behoefte, maar dit

wikkeld. Vraag is wel of in de Schiezone en

effect is relatief klein ten opzichte van het effect

Intermediaire Zone ruimte is voor verblijfs-

op Midden-IJsselmonde.

recreatie en of hier niet juist volledig ingezet moet worden op de verbindende functie van de

7.4

Bereikbaarheid

gebieden. 7.4.1 Openbaar vervoervoorziening Eendragtspolder Met de extensief recreatieve ontwikkeling


van de Eendragtspolder wordt voldoende aan-

Belangrijk onderdeel van de doelstelling van

gesloten op de vraag. Er worden dagrecreatieve

750 ha natuuren recreatiegebied is de bereik-

voorzieningen ontwikkeld in een parkachtige

baarheid per openbaar vervoer. De 750 ha

omgeving, er is aandacht voor natuurontwikke-

natuuren recreatiegebied dient goed bereikbaar

ling en de relatie met de Rottemeren wordt

te zijn per hoogwaardig openbaar vervoer, dat

versterkt.

wil zeggen sociaal veilig, voldoende capaciteit en frequent rijdend in de drukke perioden.


Daarnaast in het stimuleren van openbaar ver-

Naar mate de ontwikkeling van natuuren

voer ten koste van het autogebruik belangrijk

recreatiegebied beter aansluit op de recreatieve

speerpunt in het nationale en regionale verkeers-

behoefte scoort een variant beter. De beoordeling

beleid. De bereikbaarheid per openbaar vervoer

van het criterium aanbod versus vraag vindt als

is vooral van belang voor het gebied met inten-

volgt plaats:

sieve recreatie op Midden-IJsselmonde, omdat hier de meeste bezoekers verwacht worden

0

recreatiegebied voorziet slechts in een

(zowel op topdagen als door het jaar heen) en

gering deel van de behoefte;

hier de druk op het autowegennet het grootst zal

+ recreatiegebied voorziet in een deel van de

zijn. Daarnaast is het van belang dat de recreatie-

behoefte;

en natuurgebieden redelijk bereikbaar zijn per

++ recreatiegebied voorziet in een zeer groot

openbaar vervoer, zeker als de voorzieningen

deel van de behoefte.

voor auto’s (parkeergelegenheid) grote aantallen auto’s niet mogelijk maken.

varianten criterium

aanbod versus vraag

Tabel 7.13

174

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

++

++

++

++

++

++

++

++

Beoordeling criterium aanbod versus vraag


De ligging van de openbaar vervoervoor-

nen spelen voor de bereikbaarheid van de

zieningen ten opzichte van de voorgenomen

750 ha natuuren recreatiegebied.

ontwikkeling is vertaald in een afstandscriterium: de afstand tussen bestaande of autonoom ont-


wikkelde openbaar vervoerhaltes en de entree

ontwikkelen hoogwaardig openbaar vervoer

recreatiegebied op Midden-IJsselmonde is

van meer dan 500 m wordt als negatief aange-

maatgevend voor de uiteindelijke beoordeling

merkt. De beoordeling van het criterium gaat

van het criterium.

als volgt:


0

geen hoogwaardig OV halte binnen 500

Uitgaande van de bestaande en autonoom

500 meter van entreepunt intensief recrea-

recreatiegebied op Midden-IJsselmonde aan-

tiegebied Midden-IJsselmonde;

wezig. Vanuit Rotterdam lopen momenteel een

++ hoogwaardig openbaar vervoerhalte binnen

metroverbinding en een aantal busverbindingen

250 meter van entreepunt intensief recrea-

naar Rhoon op Midden-IJsselmonde. Vanuit het

tiegebied Midden-IJsselmonde.

beschrijving blijkt dat in alle gevallen de dichtst-

lijnen om de VINEX locatie Portland/ Carniss-

bijzijnde hoogwaardig openbaar vervoerhalte

elande te ontsluiten. In Midden-IJsselmonde

op grond van de huidige situatie en vastgesteld

komt een regiobusverbinding op een afstand

beleid niet binnen 500 meter tot een kilometer

van tussen de 500 en 1000 meter van de entree

ligt. Op dit criterium zijn de varianten niet

van het intensieve recreatiegebied te liggen. De

onderscheidend.

intensiteit van deze verbinding is vooralsnog niet bekend. Tevens is de aanleg van een

7.4.2 Langzaam verkeer

Tramplus-verbinding vanuit VINEX-locatie Portland / Carnisselande naar het centrum van


Rotterdam voorzien. Waar deze zal stoppen is

Belangrijk onderdeel van de doelstelling van

nog niet precies duidelijk, maar vermoedelijk te

750 ha natuuren recreatiegebied is de bereik-

ver weg om een grote rol van betekenis te kun-

baarheid per langzaam verkeer (fietsen, wande-

varianten

openbaar vervoer

Tabel 7.14

Landaanwinning

een aantal (hoogwaardige) openbaarvervoer


zijn opgenomen in tabel 7.14. Uit de effecten-

Deelnota MER

De scores van de bovenstaande varianten

In de autonome ontwikkeling is voorzien in

Deelnota MER

entree van het intensieve recreatiegebied.

Deelnota MER

metrostation Rhoon is het 3-4 km naar de

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Hoofdrapport

baar vervoer op korte afstand van het intensieve

Samenvatting

gebied Midden-IJsselmonde; + hoogwaardig openbaar vervoerhalte binnen


is in geen van de varianten hoogwaardig open-


meter van entreepunt intensief recreatie-

te ontwikkelen openbaar vervoer voorzieningen,

criterium

Deel B

recreatiegebied tot bestaand of autonoom te

recreatie. De bereikbaarheid van het intensieve

Deel A

van het te ontwikkelen gebied voor intensieve


Een afstand van de entree van het intensieve

Beoordeling criterium openbaar vervoer

175

len, skaten, paardrijden etc.). De 750 ha natuur-

Eendragtspolder

en recreatiegebied dient goed bereikbaar te zijn

Het rendement van verbetering van het

per langzaam verkeer, dat wil zeggen snel, (soci-

fietsnetwerk naar de Eendragtspolder zal in

aal) veilig en aantrekkelijk. Daarnaast is het sti-

vergelijking met het rendement op Midden-

muleren van langzaam verkeer ten koste van

IJsselmonde en de Intermediaire Zone beperkt

het autogebruik belangrijk speerpunt in het

zijn.

nationale en regionale verkeersbeleid. In alle varianten is dan voorzien in verbetering en


uitbreiding van het huidige langzaamverkeer

Als maatgevend voor de beoordeling is

netwerk. Op Midden-IJsselmonde ligt de

gekeken naar het aantal veilige en aantrekkelijke

nadruk via een overkluizing op een veilige en

fietsroutes naar het plangebied Midden-IJssel-

aantrekkelijke mogelijkheid om de infrastructuur-

monde. De beoordeling van het criterium vindt

bundel A15 en Betuwelijn te passeren. In de

als volgt plaats:

Schiezone en Intermediaire Zone ligt de nadruk op verbetering van de recreatieve routes om zo

0

de gebieden aantrekkelijk en veilig doorreisbaar

slecht ontsloten (sociaal onveilig of niet aantrekkelijk) voor langzaam verkeer;

te maken op weg naar verdergelegen natuur-

+ goed ontsloten (sociaal veilig en

en recreatiegebieden.

aantrekkelijke) voor langzaam verkeer; ++ uitstekend ontsloten (sociaal veilig en


aantrekkelijk) voor langzaam verkeer.

Midden-IJsselmonde Door de aanleg van een overkluizing over de

De beoordeling van de varianten op basis

A15 en Betuwelijn wordt de bereikbaarheid van

van het bovenstaande beoordelingskader is

Midden-IJsselmonde aanzienlijk verbeterd,

opgenomen in tabel 7.15. Alle gebieden worden

zowel wat betreft reistijd en -afstand als

sociaal veilige en aantrekkelijk ontsloten voor

(sociale) veiligheid.

langzaam verkeer. Variant II, waar zowel op IJsselmonde en in de Schie- en Intermediaire

Schiezone en Intermediaire Zone

Zone langzaam verkeer ontsluiting verbeterd

Uitbreiding en verbetering van het fietsnet-

wordt scoort zeer positief, de overige varianten

werk in de Schiezone en Intermediaire Zone zal

positief.

resulteren in een betere bereikbaarheid. Met name in de Intermediaire zone kan rendement

7.4.3 Ontsluiting voor snelverkeer

geboekt worden door ondanks de verdere barrièrevergroting door de autonome aanleg van


infrastructuur de oost-westverbinding open te

Belangrijk onderdeel van de doelstelling

houden voor langzaam verkeer.

van750 ha natuuren recreatiegebied is een

varianten criterium

langzaam verkeer

Tabel 7.15

176

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

++

++

+

+

++

++

+

+

Beoordeling criterium langzaam verkeer


goede bereikbaarheid. En hoewel in navolging


van nationaal en regionaal verkeersbeleid de

De beoordeling van het criterium vindt als

nadruk vooral ligt op het stimuleren van het

volgt plaats:

langzaam verkeer en openbaar vervoer, moet ook de bereikbaarheid per snelverkeer verbeterd

0

worden. Een goede bereikbaarheid voor snel-

+ directe ontsluiting op regionaal en lokaal

en lokaal wegennet.

grote verwachte bezoekersaantallen. Maar ook voor gebieden die moeilijk per openbaar ver-

De beoordeling van de varianten op basis

voer of fiets bereikbaar zijn kan verbetering van

van het weergegeven beoordelingskader is

de snelverkeer voorzieningen een impuls bete-

opgenomen in tabel 7.16.

kenen. Gebruik van de auto voor recreatieve activiteiten dient in ieder geval zo veel mogelijk

7.4.4 Toegevoegde waarde recreatieve

worden teruggedrongen, dit kan alleen door

langzaam verkeersstructuur Rijnmond

het bieden van goede alternatieven in de vorm van langzaamverkeer-routes en openbaar vervoer.


Beschreven is de ligging van het intensieve

en recreatiegebieden op Midden-IJsselmonde en aan de Noordflank, zoals beschreven in het


criterium langzaamverkeer. Ook de kwaliteit van

Het intensieve recreatiegebied op Midden-

het langzaamverkeer netwerk in de regio

IJsselmonde is direct aangesloten op het lokale

Rijnmond als geheel profiteert mee. Zeker als

(Achterweg, Essendijk) en regionale wegennet

knelpunten in de langzaamverkeer routes wor-

(Rhoonse Baan), maar niet rechtstreeks op het

den opgelost worden meer gebieden gemakke-

nationale wegennet (A15, A29). De meer zuide-

lijker bereikbaar en wordt de aantrekkelijkheid

lijke ligging van het recreatiegebied in variant

van het langzaamverkeer netwerk vergroot.

III is minder goed ontsloten ten opzichte van her regionale wegennet (Rhoonse Baan), maar


ligt dichter bij de A29, zodat het uiteindelijke

Midden-IJsselmonde

verschil met varianten I en II gering zal zijn.

Deel B


ontsluitende wegennet.

Landaanwinning

tief effect op de bereikbaarheid van de natuur


opzichte van het lokale, regionale en nationale

Deelnota MER

zaamverkeer netwerk heeft niet alleen een posi-

Deelnota MER

recreatiegebied op Midden-IJsselmonde ten

Deelnota MER

Het verbeteren en uitbreiden van het lang-

Deel A

waar recreatieve voorzieningen liggen met

Hoofdrapport

++ directe ontsluiting op nationaal, regionaal

Samenvatting

sieve recreatiegebied op Midden-IJsselmonde,

wegennet;


verkeer is met name van belang voor het inten-


directe ontsluiting op lokaal wegennet;

Door de aanleg van een overkluizing over de A15 en Betuwelijn wordt het stedelijke lang-

varianten criterium

snelverkeer

Tabel 7.16

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

IIIa

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Beoordeling criterium snelverkeer

177

zaam verkeernetwerk op een aantrekkelijke en


veilige manier verbonden met het netwerk op

De beoordeling van het criterium bijdrage

Midden-IJsselmonde. Door daarnaast het lang-

aan de langzaamverkeer-structuur Rijnmond

zaam verkeernetwerk op IJsselmonde zelf te

vindt als volgt plaats:

verbeteren, wordt de Oude Maas op een aantrekkelijke manier bereikbaar vanuit Rotterdam.

0

geen bijdrage, geen wijziging ten opzichte van de referentiesituatie;


+ kleine verbetering van recreatieve

Uitbreiding en verbetering van het langzaam verkeernetwerk in de Schiezone en Inter-

langzaamverkeersstructuur; ++ belangrijke verbetering van recreatieve

mediaire Zone betekent een aanzienlijke verbe-

langzaamverkeersstructuur.

tering van de verbinding tussen Rotterdam en de omliggende groengebieden Midden-Delfland

Alle varianten dragen bij aan de verbetering

en Rottemeren. Met name in de Intermediaire

van de langzaamverkeersstructuur van de regio

zone kan rendement geboekt worden door

Rijnmond als geheel, maar vooral de ontwikke-

ondanks de verdere barrièrevergroting door de

ling in de Intermediaire Zone is cruciaal.

autonome aanleg van infrastructuur de oostwestverbinding tussen Midden-Delfland en

7.4.5 Interne ontsluiting

Rottemeren open te houden voor langzaamverkeer.

Toelichting op het criterium De interne ontsluiting van een gebied is het

Eendragtspolder

verbindingennetwerk tussen de voorzieningen

Verbetering en uitbreiding van het langzaam-

binnen een plangebied zelf. De kwaliteit van de

verkeer netwerk in de Eendragtspolder draagt

interne ontsluiting wordt bepaald door het gemak

bij aan de verbindingvan Rotterdam-Noord met

waarmee de ene voorziening binnen het plange-

het Bentwoud. Maar het rendement van ver-

bied vanuit een andere voorziening in hetzelfde

betering van het langzaamverkeer netwerk

plangebied kan worden bereikt. De maatstaven

naar de Eendragtspolder zal in vergelijking met

verschillen per type gebied. Zo worden aan een

het rendement in de Intermediaire Zone beperkt

natuurgebied andere eisen gesteld dan aan een

zijn.

intensief recreatiegebied. Maatgevend voor de beoordeling van het criterium interne ontsluiting

varianten criterium

toegevoegde waarde

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

IIIa

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

++

++

+

+

++

++

+

+

recreatieve langzaam verkeersstructuur Rijnmond

Tabel 7.17

178

Beoordeling criterium effect op recreatieve langverkeersstructuur Rijnmond


is de inrichting van het plangebied Midden-

De beoordeling van de varianten is

IJsselmonde. Schiezone en Intermediaire Zone

opgenomen in tabel 7.18.

worden niet specifiek voor verblijfsrecreatie inge7.4.6 Effecten op bestaande recreatieve

ontsluiting niet zo groot is. De Eendragtspolder is veel kleiner gebied dan op Midden-IJsselmonde


en met minder variatie. In de Eendragtspolder

Met dit criterium wordt een aantal elementen

mag dan dan ook een kleiner aantal verplaatsin-

in de relatie tussen de bestaande en nieuw te

gen worden aangenomen, waardoor het belang

ontwikkelen recreatieve voorzieningen

van een goede interne ontsluiting niet zo groot is.

beschouwd. Er wordt bekeken of bestaande recreatieve voorzieningen verdwijnen en / of de


naar het plangebied gekeken maar ook naar de

zodanig dat verwacht kan worden dat de interne

direkte omgeving. Ook wordt beschreven of en

ontsluiting goed zal zijn. Het intensieve recrea-

zo ja hoe de 750 ha natuur en recreatiegebied

tiegebied ligt centraal en goed verbonden met

aansluit op de bestaande recreatieve structuur.

andere delen van het plangebied. In variant III Beschrijving van de effecten

en de verbinding met andere delen van het plangebied minder gunstig.

De aanleg van een getijdengebied gaat niet ten koste van de huidige recreatieve functie. Het


fietsnetwerk blijft intact en de huidige recreatie-

De beoordeling van het criterium interne

gebieden blijven bereikbaar. Een nieuw getijden-

ontsluiting vindt als volgt plaats:

Deelnota MER

Getijdengebied

gebied sluit perfect aan op al bestaande getij-

Tevens wordt de recreatieve druk op de bestaan-

matige onderlinge verbindende structuur;

de grienden verdeeld over een groter gebied,

+ gunstige ligging van de recreatieve voor-

wat de recreatieve kwaliteit ten goede komt.

zieningen ten opzichte van elkaar en een redelijke onderlinge verbindende structuur;

Natuurgebied zonder getijden

++ zeer gunstige ligging van de recreatieve

Ook de aanleg van een natuurgebied zonder

voorzieningen ten opzichte van elkaar en

getijden gaat niet ten koste van de huidige

een goede onderlinge verbindende structuur.

recreatieve functie. Een natuurgebied zonder

varianten criterium

interne ontsluiting

Tabel 7.18

Landaanwinning

zieningen ten opzichte van elkaar en een


de bestaande recreatieve structuur aanzienlijk.

Deelnota MER

ongunstige ligging van de recreatieve voor-

Deelnota MER

dengebieden buitendijks en versterkt daarmee

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

+

+

+

+

0

0

0

0


is de ligging van het intensieve recreatiegebied

Hoofdrapport

dan wel versterkt. Daarbij wordt niet alleen

Samenvatting

De onderlinge ligging van voorzieningen op


bestaande recreatieve functie wordt aangetast

Midden-IJsselmonde in varianten I en II is

0

Deel A

wel ingericht op verblijfsrecreatie, maar in een

Deel B

voorzieningen


richt, waardoor het belang van een goede interne

Beoordeling criterium interne ontsluiting

179

getijden sluit minder goed aan op de huidige

heeft dit geen ernstige gevolgen. Een recreatie-

recreatieve structuur.

gebied sluit goed aan op bestaande recreatievoorzieningen langs de Rottemeren, Hoge en

Intensief en extensief recreatiegebied Midden-IJsselmonde Door de aanleg van intensief recreatie-

Lage Bergsche Bos en Zevenhuizerplas. De bestaande recreatieve structuur in de direkte omgeving wordt hiermee aanzienlijk versterkt.

gebied kan een deel van de huidige recreatieve functie (met name fietsen op de dijken)


verdwijnen, maar omdat het niet om een

Een variant scoort beter naarmate er minder

hoogwaardige recreatieve functie gaat, heeft dit

bestaande recreatieve voorzieningen verdwijnen

geen ernstige gevolgen. Een recreatiegebied

en de bestaande recreatieve functie en structuur

sluit goed aan op bestaande (stedelijk) recreatie-

worden versterkt. De beoordeling van het crite-

voorzieningen als Zuiderpark en Zuidelijk Rand

rium effecten op de bestaande recreatieve voor-

Park. De bestaande recreatieve voorziening in

zieningen vindt als volgt plaats:

de direkte omgeving wordt hiermee versterkt.

- - sterke verzwakking van de gebiedseigen (recreatieve) functionaliteit en kwaliteit door

Effect overkluizing

een zeer slechte samenhang met

Het effect van de overkluizing op de bestaande receatieve voorzieningen en structuur

aangrenzende gebieden; -

verzwakking van de gebiedseigen (recrea-

op Midden-IJsselmonde is miniem. De reisaf-

tieve) functionaliteit en kwaliteit door een

stand naar de bestaande grienden langs de

slechte samenhang met aangrenzende

Oude Maas wordt niet veel korter en getuige de grote aantallen bezoekers in de grienden in de huidige situatie voegt een overkluizing aan de bestaande recreatieve functionaliteit weinig toe

gebieden; 0

geen versterking van de gebiedseigen (recreatieve) functionaliteit en kwaliteit;

+ versterking van de gebiedseigen (recrea-

(in tegenstelling tot de functie voor nieuwe

tieve) functionaliteit en kwaliteit door goede

recreatieve voorzieningen).

samenhang met aangrenzende gebieden; ++ grote versterking van de gebiedseigen

Extensief recreatiegebied Schiezone en Intermediaire Zone De aanleg van recreatieve voorzieningen in

(recreatieve) functionaliteit en kwaliteit door zeer goede samenhang met aangrenzende gebieden.

Schiezone en Intermediaire Zone is niet van dien aard dat bestaande recreatieve voorzienin-

De varianten met getijdengebied hebben een

gen verdwijnen. De nieuw aan te leggen recrea-

zeer positief effect op de bestaande recreatieve

tieve voorzieningen sluiten aan op het bestaan-

voorzieningen. De varianten met natuur zonder

de recreatieve gebruik, wat hiermee versterkt

getijden scoren weliswaar positief maar minder

wordt.

dan de varianten met getijden. Varianten met een gedeelde impuls scoren zeer positief omdat

Extensief recreatiegebied Eendragtspolder

niet alleen op Midden-IJsselmonde, maar ook

Door de aanleg van recreatiegebied kan een

aan de Noordrand de recreatieve structuur

deel van de huidige recreatieve functie (met

wordt versterkt, zonder verlies van belangrijke

name fietsen op de dijken in een open polder-

bestaande recreatieve voorzieningen.

landschap) verdwijnen, maar omdat het niet om een hoogwaardige recreatieve functie gaat,

180

De resulterende scores van de bovenstaande varianten zijn opgenomen in tabel 7.19.


++

+

++

++

++

++

++

++

++

++

recreatieve voorzieningen

Tabel 7.19

Beoordeling criterium effecten op bestaande recreatieve voorzieningen

Deel B

III b ≠

Deel A

III b ≈

Hoofdrapport

III a ≠

Samenvatting

III a ≈


II b ≠

Landaanwinning

II b ≈


II a ≠


II a ≈

Deelnota MER

I ≠

Deelnota MER

effecten op bestaande

I ≈

Deelnota MER

criterium


varianten

181

8 Landschap Aspecten van de inrichting kunnen dan ook op hun effecten op die waarde worden getoetst en beoordeeld. Vanwege de ontstaansgeschiedenis van het landschap wordt landschap samengenomen met cultuurhistorie en archeologie. Het 8.1

Inleiding

thema landschap, cultuurhistorie en archeologie omvat de aspecten geomorfologie, archeo-

Het landschap vormt de context waarbinnen

logie, cultuurhistorie, landschappelijke identiteit

zich allerlei activiteiten en ontwikkelingen

en imago, landschappelijke diversiteit en land-

afspelen. Het is dan ook sterk verweven met de

schappelijke samenhang en structuur. In tabel

andere thema’s. Als onderdeel van de bele-

8.1 is aangegeven welke criteria worden gehan-

vingswereld van de bewoner en de recreant

teerd voor het bepalen van de effecten. De

heeft het echter een geheel eigen waarde.

opzet van de effectbepaling is tweeledig. De

aspect

criterium


criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van realiseren van projectdoelstellingen landschappelijke identiteit


realiseren van aantrekkelijk en

imago

groengebieden

nieuw groen voor de inwoners van Rotterdam

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van optreden van milieueffecten landschappelijke identiteit

beleving van landschappelijke

voorkomen van aantasting

en imago

identiteit op basis van

van de kenmerkendheid

natuurlijke en (historisch)

en eigenheid van het landschap

cultuurlijke kenmerkendheid geomorfologie



geomorfologisch waardevolle

geomorfologische processen,

patronen en elementen

van waardevolle patronen en elementen

archeologie

aanwezige monumenten


en vindplaatsen

van archeologische waarden

gebieden met hoge kans op archeologische sporen

Tabel 8.1

182

Aspecten en criteria van thema landschap, archeologie en cultuurhistorie

Hoofdstuk 8 Landschap

aspect cultuurhistorie

criterium


waardevolle historisch-


geografische en -bouwkundige

van cultuurhistorische waarden

structuren, patronen en gebieden landschappelijke diversiteit landschappelijke samenhang

diversiteit in ruimtematen

geen afname van de diversiteit

overige beelddifferentiatie

in het landschapsbeeld

landschappelijke hoofdstructuur voorkomen van aantasting

en structuur

van de landschappelijke

Deel B

geografische en-bouwkundige

Deel A

waardevolle historisch-


elementen

het landschapsbeeld

meeste aspecten en criteria beschrijven eventu-

nig te realiseren dat het voor de mensen van

eel te verwachten effecten voor land-schap, cul-

nu een aantrekkingskracht heeft [lit. 41].

‘landschappelijke identiteit en imago’ toetst het

de 750 ha groen een aantrekkingskracht gaat

project aan gestelde projectdoel dat een aan-

uitoefenen op de mensen in het Rijnmond-

trekkelijk nieuw groengebied voor de inwoners

gebied.

van Rottedam wordt gerealiseerd. Ook de projectdoelstellingen zijn opgenomen in tabel 8.1.


8.2

onafhankelijk van de gekozen locatie en inrich-

De 750 ha natuuren recreatiegebied zullen, Landschappelijke identiteit en imago


In dit criterium wordt bepaald in welke mate

Deelnota MER

tuurhistorie en archeologie. Het criterium

Hoofdrapport


de omgeving

Samenvatting

landschapsbeeld in


hoofdstructuur

deze aantrekkingskracht groter of kleiner zijn.

toetst (aantrekkingskracht van de groengebie-

Wanneer een getijdengebied wordt gecreëerd,

den) en in een criterium dat eventuele effecten

krijgt het gebied een zeer positief imago en een

in beeld brengt (natuurlijke en (historisch)-cul-

grote aantrekkingskracht voor het publiek. De

tuurlijke kenmerkendheid).

getijdennatuur is zeer spectaculair als gevolg van de dynamiek in het landschap, verschillen

8.2.1 Aantrekkingskracht groengebieden op de inwoners van de Rijnmond

tussen eb en vloed, stromend water in geulenpatronen, wind, water en golven. Dit alles speelt zich af temidden van een weelderige

Toelichting op het criterium Naast de identiteit van het landschap dient

begroeiing met een grote vogelrijkdom. Van oudsher is Rotterdam een ‘stad aan de

er een relatie te zijn tussen de mens en het

delta’. Door verstedelijking is die oude band

landschap, de betrokkenheid. Het is belangrijk

deels verloren gegaan. Door het creëren van

om de 750 ha natuuren recreatiegebied zoda-

een getijdengebied wordt dit karakteristieke

Landaanwinning

onderscheiden onderdelen van de 750 ha zal

een criterium dat de projectdoelstellingen


ben. Afhankelijk van de invulling van de

Deelnota MER

Bij de beschrijving van de landschappelijke identiteit en imago is onderscheid gemaakt in

Deelnota MER

ting, altijd een zekere aantrekkingskracht heb-

183

landschap bereikbaar voor iedereen en kan de

Natte natuurgebieden met getijde hebben

aloude band enigszins worden hersteld.

altijd een grote aantrekkingskracht op de men-

Een open boslandschap zonder getijdenwer-

sen. Daarom scoren deze varianten in ieder geval

king heeft weliswaar ook een bepaalde aantrek-

positief. Voor de varianten van I geldt tevens dat

kingskracht voor het publiek, maar deze is

het een aaneengesloten gebied betreft waardoor

minder vanwege de geringere dynamiek tussen

deze varianten een grotere aantrekkingskracht

land, water en begroeiing. Daarnaast is het

hebben dan de andere varianten.

open boslandschap minder uniek en minder karakteristiek in de regio.

8.2.2 Natuurlijke en (historisch-)cultuurlijke

In de varianten II en III bestaan de inrichtin-

kenmerkendheid

gen uit meer versnipperde stukken. Ook dit heeft tot gevolg dat de aantrekkingskracht voor


het publiek zal afnemen. Grote aaneengesloten

Het landschapsbeleid moet zorg dragen

natuuren recreatiegebieden hebben een grote-

voor een landschap dat aantrekkelijk is voor

re aantrekkingskracht op mensen dan versnip-

wonen, werken en recreëren en waarin plaats

perde gebieden.

is voor de instandhouding, het herstel en de ontwikkeling van natuur. In dit kwalitatief hoog-


waardige landschap staan identiteit een duur-

De beoordeling vindt kwalitatief plaats op

zaamheid centraal [lit. 41]. Met identiteit van

basis van een globale inschatting:

het landschap van het projectgebied wordt het eigen karakter van het landschap bedoeld dat

0

De gebieden hebben geen speciaal imago in

het gebied van andere landschapstypen onder-

de beleving van bewoners van de Rijnmond

scheidt. Daarnaast bepaalt ook de landschappe-

en een beperkte aantrekkingskracht;

lijke kwaliteit voor een deel de identiteit van het

+ De gebieden hebben een positief imago in

landschap.

de beleving van bewoners van de Rijnmond en een grote aantrekkingskracht;

Dit criterium beschrijft in welke mate de ont-

++ De gebieden hebben een zeer positief

wikkelingen effect hebben op de kenmerkendheid

imago in de beleving van bewoners van de

en eigenheid van het landschap. De kenmerkend-

Rijmond en een zeer grote aantrekkings-

heid en eigenheid worden beschouwd vanuit:

kracht.

•

de mate waarin elementen en structuren zichtbaar zijn en kunnen worden ervaren

De beoordeling is weergegeven in tabel 8.2.

•

de mate waarin nieuwe elementen en structuren beeldbepalend zijn.

varianten criterium


I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

+

+

0

+

0

+

0

+

0

groengebieden op de in de Rijmond wonende mensen

Tabel 8.2

184

Beoordeling criterium aantrekkingskracht groengebieden op de inwoners van de Rijnmond



nieuwe, beeldbepalende of unieke elementen

In het intensieve recreatiegebied is de toe-

of structuren.

gekende waarde negatief. Alle functies zijn in Beoordelingskader en beoordeling

betekent dat ook de landschappelijke identiteit

die meeweegt naar rato van de oppervlakte van

den, ze zijn niet gebiedseigen ten opzichte van

de bouwsteen in het betreffende variant.

het huidige (polder)landschap. - - de landschappelijke identiteit vervaagt in hoge mate; -

de landschappelijke identiteit vervaagt in

deze speelt bij de inrichting het geen bepalende rol. De inrichting heeft daarom geen verster-

beperkte mate; 0

de landschappelijke identiteit wordt niet ver-

kende of verzwakkende invloed op het land-

sterkt of verzwakt;

schap. Bij de inrichting vindt wel aansluiting

+ de landschappelijke identiteit wordt in

plaats op landschappelijke structuren. Waar

beperkte mate versterkt;

mogelijk zal versterking daarvan plaatsvinden.

++ de landschappelijke identiteit wordt in hoge

In het getijdengebied geldt dat ingezet

mate versterkt.

identiteit. Door het terugbrengen van de getijdenwerking wordt de karakteristiek van het

staan beschreven in tabel 8.3.

gebied versterkt en wordt een belangrijk beeld-

Een getijdengebied heeft een positieve

bepalend nieuw element in het gebied

invloed heeft op de beleving van de landschap-

gebracht. Dit natte natuurgebied heeft daarom

pelijke identiteit. Daarom scoren deze varianten

een zeer positieve invloed op de landschappe-

positief.

lijke identiteit van het gehele gebied.

Deelnota MER

De scores voor de verschillende varianten

den niet kenmerkend zijn voor de identiteit van

ge polderlandschap een open boslandschap zal

het landschap. De landschappelijke identiteit

ontstaan. Dit open boslandschap is niet karak-

vervaagt daardoor.

teristiek voor het gebied.

Landaanwinning

denwerking geldt dat in de plaats van het huidi-


denwerking scoren negatief, omdat deze gebie-

Deelnota MER

Voor het natte natuurgebied zonder getij-

Deelnota MER

De varianten met natte natuur zonder getij-

Naast getijdenwerking is er geen sprake van

varianten criterium

beleving van landschappelijke

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

identiteit op basis van natuurlijke en (historisch-) cultuurlijke kenmerkendheid

Tabel 8.3


wordt op versterking van de landschappelijke

Hoofdrapport

den met de landschappelijke identiteit, maar

Samenvatting

In gebieden met extensieve recreatie en in verbindingszones wordt wel rekening gehou-

Deel B

iedere bouwsteen wordt een waarde toegekend

functies kunnen ook elders aangetroffen wor-

Deel A

geen bepalende rol speelt bij de inrichting. De


De beoordeling vindt kwalitatief plaats. Aan


dit gebied ondergeschikt aan recreatie, hetgeen

Beoordeling criterium natuurlijke en (historisch-) cultuurlijke kenmerkendheid

185

8.3

Geomorfologie

Noordflank weinig tot geen bijzonder aardkundige processen spelen. Door het creëren van

Interacties tussen levende en niet-levende

een getijdengebied op Midden-IJsselmonde

natuur zijn bepalend voor het ontstaan en ver-

keert de situatie van voor de inpoldering van

dere ontwikkeling van het landschap. De mens

het gebied terug. Door de dynamische werking

maakt deel uit van deze interacties.

van het getijdensysteem vindt er opslibbing en

De identiteit van het landschap wordt ook

erosie plaats en wordt een oorspronkelijk

bepaald door de herkenbaarheid van de ont-

geomorfologisch proces geheel hersteld. De

staansgeschiedenis en de geomorfologische

varianten zonder getijdenwerking en de overige

processen [lit. 41] Daarom dient bij de beschrij-

bouwstenen hebben geen invloed op geomor-

ving van mogelijke landschappelijke effecten

fologische processen.

ook te worden gekeken naar geomorfologische

Opgemerkt moet worden dat de vorming

processen. Menselijke activiteiten betekenen

van katteklei in de Eendragtspolder ook als een

meestal een definitieve en onomkeerbare aan-

geomorfologisch waardevol proces kan worden

tasting van deze aardkundige waarden.

beschouwd. Dit proces is gerelateerd aan een

Daardoor kan de herkenbaarheid van de ont-

specifieke bodem- en grondwatersituatie in de

staangeschiedenis afnemen of zelfs verdwijnen.

droogmakerijen. Inrichting als recreatiegebied

In het natuurbeleidsplan [lit. 72] is aandacht

met bijbehorende ontwatering kan een versto-

besteed aan het veiligstellen van aardkundige

ring van het genoemde proces betekenen.

waarden zodat eventuele aantasting van geomorfologische processen, patronen en elemen-


ten onderzocht dient te worden. Beleidsdoel is

De beoordeling vindt kwalitatief plaats.

om geomorfologische waarden en processen niet aan te tasten en zo mogelijk te herstellen

- - bestaande geomorfologische processen

of te versterken.

worden gestopt; -

bestaande geomorfologische processen

8.3.1 Geomorfologische processen

worden aangetast; 0


geen effect op geomorfologische processen;

+ gebiedseigen geomorfologische processen

In dit criterium wordt beschreven in welke

worden gedeeltelijk hersteld of bestaande

mate bestaande geomorfologische processen

worden versterkt;

worden aangetast, hersteld of versterkt.

++ gebiedseigen geomorfologische processen worden geheel hersteld.

Beschrijving van de effecten In hoofdstuk 4 is reeds aangegeven dat er

Door de terugkeer van getijdenwerking wor-

zowel in Midden-IJsselmonde als op de

den de varianten met een getijdengebied zeer

varianten criterium


Tabel 8.4

186

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

0

++

0

++

-

++

0

++

-

Beoordeling criterium geomorfologische processen


positief beoordeeld (++), terwijl de varianten

verdwijnt. Voor variant III verdwijnt er in het

zonder getijdenwerking neutraal (0) worden

gebied ook één kreekrug. Voor alle varianten

beoordeeld. Als gevolg van de verstoring van

geldt dat er één oude rivierloop verdwijnt. staat de inrichting naast recreatie ook ten dien-

recreatiegebieden in de Eendragtspolder licht

ste van het landschap. Tevens maken de aard

negatief (-) beoordeeld.

en intensiteit van het gebruik en de benodigde inrichtings-werken de kans klein dat geomorfotast. Dit betekent dat er mogelijkheden zijn voor het behoud van geomorfologisch waarde-


volle patronen en elementen.

cen-tueerd wordt door ophoging hiervan. Dit

versterkt. De aantasting van objecten wordt

betekent dat het patroon versterkt wordt. De

bepaald door het vaststellen van het aantal

aanwezige kreekruggen verdwijnen door de

aangetaste patronen en elementen. Afhankelijk

komst van de getijdenwerking, maar dit wordt

van de aard van de inventarisatiegegevens zul-

gecompenseerd door nieuwe kreken en geulen.

len er aan de objecttypen gewichten worden

In totaal verdwijnen er twee kreekruggen in de

toegekend op basis van de zeldzaamheid en

varianten I, II en III. Wanneer dit gebied wordt ingericht als natte natuur zonder getijdengebied geldt hetzelfde. Ook hier wordt de terreinverhoging versterkt en

door de aard van het gebruik geen rekening

verdwijnen de restgeulen. In het westelijk deel van de Intermediaire

gehouden met de aanwezige aardkundige

Zone ligt een kreekrug in de ondergrond, maar

waarden. Dit betekent voor de varianten I en II

die wordt niet aangetast door de ontwikkeling

dat er in het betreffende gebied één kreekrug

van het gebied als verbindingszone.

bouwsteen

varianten ≈

≠

getijdengebied

0

0

natuurgebied zonder getijden

0

+1 / -2

extensief recreatiegebied

0

0

intensief recreatiegebied

-1

-1

verbindingszone

0

0

Totaal

-1

+1 / -3

wanneer het getal met + wordt aangeduid wordt het betreffende patroon of element versterkt, wanneer het getal met - wordt aangeduid wordt het betreffende patroon of element aangetast.

Tabel 8.5

Landaanwinning

In het gebied met intensieve recreatie wordt



Deelnota MER

omvang van het object.


tie gecreëerd waarbij de terreinverhoging geac-

elementen en patronen worden aangetast of

Deelnota MER

mate bestaande geomorfologisch waardevolle


In het getijdengebied wordt een beginsitua-

Deelnota MER

In dit criterium wordt beschreven in welke

Hoofdrapport

en elementen

logische patronen en elementen worden aange-

Samenvatting

8.3.2 Geomorfologisch waardevolle patronen

Deel A

worden de varianten met ontwikkeling van

Deel B

In de gebieden met extensieve recreatie


het proces van de vorming van katteklei

Aantallen geomorfologisch waardevolle patronen en elementen die worden versterkt danwel

aangetast

187

In tabel 8.5 worden de aantallen geomorfo-

vastgelegd ten aanzien van archeologie. In de

logisch waardevolle patronen en elementen die

eerste plaats richten de inspanningen zich op

worden versterkt dan wel aangetast per variant

het veiligstellen en goed beheren van archeolo-

weergegeven.

gische vindplaatsen. Op de tweede plaats is het van belang condities te creëren dat in die


gevallen waarin waardevolle vindplaatsen toch


vernietigd moeten worden, verantwoord arche-

volgt plaats:

ologisch onderzoek kan plaatsvinden. Op basis van deze twee doelstellingen is het nodig de

- - meer dan drie waardevolle geomorfologi-

-

mogelijke effecten op de archeologische monu-

sche patronen en elementen worden aange-

menten en vindplaatsen in het gebied in beeld

tast;

te brengen.

één tot en met drie geomorfologische patronen en elementen worden aangetast;

0

In dit criterium is bepaald in welke mate

geen waardevolle geomorfologische patro-

bekende archeologische vindplaatsen en monu-

nen en elementen die worden aangetast of

menten mogelijk worden aangetast door het

versterkt;

aanleggen van de 750 ha natuuren recreatie-

+ tussen nul en drie geomorfologische patronen en elementen worden versterkt;

gebied. De beschrijving van de effecten vindt plaats door handmatige telling vanaf de kaart

++ meer dan drie waardevolle geomorfologi-

van de aantallen aangetaste elementen

sche patronen en elementen worden versterkt.

Beschrijving van de effecten Voor het gebied met intensieve recreatie

In tabel 8.6 is het resultaat van de effectbe-

geldt dat door de aard van het gebruik geen

oordeling van de varianten aan het criterium

rekening wordt gehouden met aanwezige

weergegeven.

archeologische monumenten en vindplaatsen. Dit betekent voor de varianten I, II en III dat er

8.4

Archeologie

één vindplaats verloren gaat. Binnen de gebieden met extensieve recrea-

8.4.1 Bekende aanwezige monumenten en

tie zijn mogelijkheden om de archeologische

vindplaatsen

monumenten te behouden. Dit past binnen het referentiebeeld waarin naast recreatie ook

Toelichting van het criterium

andere functies een bepalende rol spelen.

In het Verdrag van Malta zijn door de

Ook in geval van het natte natuurgebied

Europese Commisie een aantal doelstellingen

zonder getijden is het mogelijk de archeologi-

varianten criterium

geomorfologisch waardevolle

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

patronen en elementen

Tabel 8.6

188

Beoordeling criterium geomorfologisch waardevolle patronen en elementen


0

natuurgebied zonder getijden

0

0

extensief recreatiegebied

0

0

intensief recreatiegebied

1

1

verbindingszone

0

0

totaal

1

1

Aantallen archeologische vindplaatsen en monumenten die worden aangetast

sche monumenten te behouden. Voor het natte

- - meer dan 3 archeologische monumenten en

natuurgebied met getijden geldt dat er geen

vindplaatsen aangetast;

archeologische monumenten en vindplaatsen

-

1 tot en met 3 archeologische monumenten

aanwezig zijn.

en vindplaatsen aangetast;

De gebieden die worden ingericht als

0

geen aantasting archeologische monumen-

verbindingszones zijn ten aanzien van de

+ n.v.t;

de gebieden met extensieve recreatie. Dit bete-

++ n.v.t.

kent dat ook voor deze gebieden geldt dat archeologische monumenten en vindplaatsen

In tabel 8.8 staan de scores voor de verschillende varianten weergegeven. Voor alle varianten geldt dat er één vindplaats verloren gaat in plaatsen liggen in gebieden met bouwstenen

getast per variant weergegeven.

waar het mogelijk is de vindplaatsen niet aan te tasten. Alle varianten worden negatief beoor-


deeld.

De beoordeling vindt plaats aan de hand van de aantallen aangetaste elementen.

varianten criterium

effecten op bekende

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

aanwezige monumenten en vindplaatsen

Tabel 8.8

Landaanwinning

het intensieve recreatiegebied. De overige vind-


In tabel 8.7 zijn de aantallen archeologische vindplaatsen en monumenten die worden aan-

Deelnota MER

behouden blijven.


Noordflank voor de inrichting vergelijkbaar met

Deelnota MER

ten en vindplaatsen;

Deelnota MER

Tabel 8.7

Deel B

0

Deel A

getijdengebied

Hoofdrapport

≠

Samenvatting

≈


varianten


bouwsteen

Beoordeling criterium aanwezige monumenten en archeologische vindplaatsen

189

8.4.2 Gebieden met hoge of middelhoge kans op archeologische sporen

Archeologische sporen zullen bij natte natuurgebieden met getijden bewaard blijven, omdat hier geen afgravingen zullen plaatsvinden,


maar ophogingen. Dit betekent dat in geval van

Voor gebieden die nog niet gedetailleerd

getijdenwerking er in variant I vanuit gegaan

zijn onderzocht op archeologische sporen is de

mag worden dat ook het oostelijke deel met

verwachtingswaarde op archeologische sporen

natte natuur zonder getijden opgehoogd wordt

aangegeven. De beleidsdoelstelling met betrek-

en daarmee de kans op archeologische sporen

king tot verwachte archeologische waarden is

niet verloren gaat. Opgemerkt wordt dat bij

om aantasting zo veel mogelijk te voorkomen.

getijdengebieden als gevolg van geulwerking

De oppervlakten van het ruimtebeslag (uit-

erosie zal plaatsvinden en er mogelijk sprake

gaande van de buitenbelijning van de inrich-

zal zijn van aantasting.

tingsvarianten) van de gebieden met

Ook in het geval van de gebieden met exten-

middelhoge en hoge verwachtingswaarde zijn

sieve recreatie en verbindingszones zijn er moge-

met behulp van een GIS bepaald.

lijkheden om de gebieden met een hoge of middelhoge archeologische verwachtingswaarde

Beschrijving van de effecten Voor dit effect geldt dat de bouwsteen bepa-

te behouden, omdat nevenfuncties medebepalend zijn voor de inrichting van het gebied.

lend is voor de mate van aantasting van gebieden met een hoge of middelhoge archeologische verwachtingswaarde. In het geval van de gebieden met intensieve

In tabel 8.9 worden de gebieden met archeologische verwachtingswaarde die worden aangetast per variant weergegeven.

recreatie en natte natuur zonder getijden worden de gebieden met een hoge of middelhoge


archeologische verwachtingswaarde aangetast,

Binnen dit criterium wordt de mate van aan-

doordat respectievelijk door de aard van het

tasting van gebieden met middelhoge tot hoge

gebruik geen rekening gehouden wordt met de

archeologische verwachtingswaarde beoor-

kans op archeologische sporen en dat door het

deeld. De beoordeling vindt als volgt plaats:

creëren van een beginsituatie er ophogingen en afgra-vingen dienen plaats te vinden waarbij

- - 200-750 ha aantasting van gebied met

wordt gewerkt met een gesloten grondbalans. Dit betekent dat eventuele archeologische spo-

middelhoge en hoge verwachtingswaarde; -

ren verloren zullen gaan. Het is waarschijnlijk dat de huidige hogere gronden opgehoogd zullen worden en daarmee de kans op archeolo-

50 - 200 ha aantasting van gebied met middelhoge en hoge verwachtingswaarde;

0

0 - 50 ha aantasting van gebied met middelhoge en hoge verwachtingswaarde;

gisch sporen behouden blijft, maar dit is nog

+ n.v.t.;

niet met zekerheid te zeggen. Daarom wordt nu

++ n.v.t.

aangenomen dat de kans op archeologische

190

sporen verloren gaat. Naast de gronden met

In tabel 8.10 staan de scores voor de ver-

een hoge of middelhoge archeologische ver-

schillende varianten weergegeven. In het eind-

wachtingswaarde is er binnen het gebied met

oordeel binnen dit criterium wegen de

intensieve recreatie een oude woongrond gele-

gebieden met hoge verwachtingswaarde twee

gen, waarvan verwacht wordt dat de kans op

keer zwaarder mee dan de gebieden met

archeologische sporen zeer hoog is.

middelhoge. Doordat de inrichtingsvorm van


I≠

II a

II a

III a

III a

getijdengebied

0

n.v.t.

0

n.v.t.

0

n.v.t-

natuurgebied

0

h 88 / m 89

n.v.t.

h 44 / m 47

n.v.t.

h 44 / m 47

0

0

0

0

0

0

h0/m7

h0/m7

h0/m7

h0/m7

h0/m2

h0/m2

verbindingszone

n.v.t.

n.v.t.

0

0

0

0

totaal

7

184

7

98

2

93

zonder getijden extensief recreatiegebied intensief receatiegebied

Deel A

I≈

Deel B

varianten


bouwsteen

Aantal hectares met een hoge of middelhoge archeologische verwachtingswaarde die

worden aangetast

de gebieden met de bouwsteen natte natuur

kwaliteit. Dit betekent onder andere dat voor een

zonder getijde de gebieden met een archeologi-

bezoeker het ontstaan en de ontwikkeling van het

sche verwachtingswaarde aantast, worden de

landschap herkenbaar moet zijn en deze moet

varianten met deze bouwsteen negatief beoor-

kunnen worden ervaren. Daarnaast wordt cul-

deeld en de anderen varianten neutraal.

tuurhistorie beschouwd als van vitale betekenis voor de samenleving en de individuele burger.

8.5

Cultuurhistorie

De centrale doelstelling van beleid luidt dan

ruimte, en het rijksbeleid zal daarvoor goede voorwaarden scheppen. In dit criterium wordt


beschreven in welke mate historisch-geografi-

In de Nota Landschap [lit. 41] wordt aan-

sche en/of -bouwkundig waardevolle elementen

gegeven dat wordt gestreefd naar landschap-

worden aangetast of versterkt. De aantallen

pelijke kwaliteit. Eén van de drie onderdelen

elementen die verloren zullen gaan worden

van landschappelijke kwaliteit is de esthetische

handmatig vanaf de kaart geteld.

varianten criterium

hoge of middelhoge kans

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

0

-

0

-

0

-

0

-

0

-

op archeologische sporen

Hoofdrapport

Landaanwinning

en -bouwkundige elementen


ker richtinggevend voor de inrichting van de

Deelnota MER

8.5.1 Waardevolle historisch-geografische

Deelnota MER

ook: de cultuurhistorische identiteit wordt ster-

Samenvatting

Tabel 8.9


aangegeven staat bij m is daarom de gehalveerde waarde.

Deelnota MER

keer zwaarder mee dan gebieden met een middelhoge verwachtingswaarde (m). Het aantal ha dat


In de beoordeling wegen gebieden met een hoge archeologische verwachtingswaarde (h) twee

Tabel 8.10 Beoordeling criterium gebieden met hoge of middelhoge kans op archeologische sporen

191


king de cultuurhistorisch waardevolle elemen-

Voor dit effect geldt dat de bouwsteen bepa-

ten verloren gaan. Concreet betekent dit dat

lend is voor de mate van aantasting van het

drie molenweteringen verloren gaan. Tevens

element. In het geval van het gebied met inten-

verdwijnen er drie oude wegen. In het gebied

sieve recreatie betekent dit voor de aanwezige

worden drie dijken aangetast. De Essendijk

waardevolle historisch-geografische en -bouw-

wordt aangepast, daar ze nu de functie van pri-

kundige elementen dat ze door de optimale

maire waterkering krijgt. Dit betekent dat ook

recreatieve invulling van het gebied verloren

van dit gedeelte van de dijk de cultuurhistori-

gaan. Het aantal elementen dat in variant I en II

sche waarde verloren gaat. Ook gaat een viertal

verloren gaat betreft een drietal molenweterin-

historische panden verloren.

gen. In variant III gaan er twee molenweterin-

Wanneer hetzelfde gebied in andere varian-

gen verloren. Tevens worden in variant I en II

ten als natte natuur zonder getijden wordt inge-

twee oude wegen aangetast. In variant III wordt

richt geldt grotendeels hetzelfde. Door het

één oude weg aangetast. Thans zijn veel histo-

creëren van een beginsituatie zullen cultuur-

rische panden in het gebied aanwezig. In vari-

historisch waardevolle elementen verloren

ant I en II verdwijnen vier historische panden,

gaan. De dijken aan de rand van het gebied zul-

waaronder een boerderij uit ca 1915 waarvan

len echter behouden blijven. Dit betekent dat er

het woonhuis vrij gaaf en rijk gedetailleerd is.

één dijk in zijn geheel verloren gaat en één voor

In variant III verdwijnen drie historische pan-

de helft. Voor het gebied, gelegen in het oosten,

den.

dat in variant I is ingericht als nat natuurgebied

Binnen de gebieden met extensieve recrea-

zonder getijden geldt dat er één dijk voor de

tie en verbindingszones zijn er mogelijkheden

helft verloren gaat. Tevens gaat er één molenwe-

de cultuurhistorisch waardevolle elementen te

tering verloren en één historisch pand.

behouden. Dit past binnen het referentiebeeld waarin naast recreatie ook andere functies

In tabel 8.11 worden de aantallen waarde-

zoals cultuurhistorie een bepalende rol spelen. Voor het natte natuurgebied met getijden

elementen die worden aangetast per variant

geldt dat door het instellen van de getijdenwer-

bouwsteen

volle historisch-geografische en -bouwkundige weergegeven.

varianten I

I

II ab

II ab

III ab

III ab

≈

≠

≈

≠

≈

≠

getijdengebied

14

n.v.t.

14

n.v.t.

14

n.v.t.

natuurgebied

3

15

n.v.t.

12

n.v.t.

12

0

0

0

0

0

0

9

9

9

9

9

9

verbindingszone

0

0

0

0

0

0

totaal

26

24

23

21

20

18

zonder getijden extensief recreatiegebied intensief recreatiegebied

Tabel 8.11 Aantallen waardevolle historisch-geografische en -bouwkundige elementen die worden aangetast

192



8.5.2 Waardevolle historisch-geografische


en -bouwkundige structuren, patronen

volgt plaats:

en gebieden

- - 5 of meer historisch geografische en/of

risch-geografische en bouwkundige structuren,

dige elementen worden aangetast of vernie-

patronen en gebieden aanwezig zijn. Het beleid

tigd;

is er op gericht deze cultuurhistorische waarden

er worden geen historisch geografische

zo veel mogelijk te sparen en te versterken.

en/of bouwkundige elementen hersteld,

Binnen dit criterium wordt bekeken in welke

versterkt, aangetast of vernietigd;

(stadsen dorps)gezichten direct of indirect

dige elementen worden hersteld of ver-

worden aangetast of versterkt. Daarbij wordt

sterkt;

zowel de directe als de indirecte invloed (histo-

++ 5 of meer historisch geografische en/of

risch-landschappelijke context) bekeken.

bouwkundige elementen worden hersteld of versterkt.


groot is. Hoewel de scores voor alle varianten

scheiden is, is de dijkenstructuur en de ver-

negatief zijn, kan toch enige nuancering wor-

kavelingsstructuren (inclusief watergangen) in

den aangebracht. Varianten met maximale

de polders. De structuur van de dijken blijft bij

grootschalige natuurinrichting scoren op dit

de voorgestelde inrichting nagenoeg intact. De

punt het meest negatief. Varianten met een deel

verkavelingsstructuur zal in het gedeelte dat

ontwikkeling van gebieden op de Noordflank

wordt omgezet tot natuurgebied (Midden-

scoren relatief het minst negatief.

IJsselmonde: zuidelijk van de Essendijk) wel verdwijnen. In de recreatieve bouwstenen kunnen de verkavelingspatronen worden gebruikt

Landaanwinning

De enige kenmerkende structuur die te onder-


structuren, patronen en gebieden aanwezig.

waardevolle elementen dat verloren gaat zeer

Deelnota MER

delijk zeer negatief (- -) omdat het aantal

Deelnota MER

volle historisch-geografische en -bouwkundige

Deelnota MER

De totaalscore voor alle varianten is uitein-

bij het ontwerp voor de inrichting.

varianten

effecten op waardevolle

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

historisch-geografische en -bouwkundige elementen


In de plangebieden zijn nauwelijks waarde-

Hoofdrapport

mate waardevolle structuren, patronen of

+ 0 - 5 historisch geografische en/of bouwkun-

criterium

Deel B

0 - 5 historisch geografische en/of bouwkun-

Samenvatting

0

kunnen er in het gebied ook waardevolle histo-


-

Behalve historische waardevolle elementen

of vernietigd;

Deel A

bouwkundige elementen worden aangetast



Tabel 8.12 Beoordeling criterium waardevolle historisch-geografische en -bouwkundige elementen

193

Er vindt geen aantasting van beschermde

8.6

Landschappelijke diversiteit

dorps- of stadsgezichten of Belvedère-gebieden plaats. Hoewel strikt genomen de Schiezone

8.6.1 Diversiteit in ruimtematen

deel uitmaakt van het Belvedère-gebied Midden-Delfland. Daarnaast vindt in de


Eendragtspolder mogelijke aantasting plaats

Reeds beschreven is dat esthetiek één van

van het droogmakerijkarakter.

de landschappelijke kwaliteiten dient te zijn. Behalve cultuurhistorisch waardevol moet het


landschap esthetisch waardevol zijn. Het land-

De waarden die verloren gaan binnen de

schap moet een ervaring van schoonheid

inrichtingsvarianten worden kwalitatief beoor-

oproepen. Met schoonheid zijn verbonden de

deeld.

mate van verzorgdheid van het landschap en de architectonische kwaliteit. De architectonische

- - er wordt veel waardevol gebied en/of er

kwaliteit houdt in dat de ruimtes van het land-

worden veel structuren en patronen

schap een zekere eenheid en verscheidenheid

aangetast of vernietigd;

(afwisseling) moeten hebben voor wat betreft

er wordt waardevol gebied en/of er worden

voorspelbaarheid en verrassing, openheid en

structuren en patronen aangetast of

beslotenheid, ritme en gradiënten, chaos en

vernietigd;

verzorgdheid.

-

0

er wordt geen waardevol gebied en/of er worden geen structuren en patronen


hersteld of versterkt;

de inrichtingsvarianten de diversiteit in ruimte-

+ er wordt waardevol gebied en/of er worden structuren en patronen hersteld of versterkt;

maten op lokaal en op regionaal niveau positief of negatief beïnvloeden.

++ er wordt veel waardevol gebied en/of er worden veel structuren en patronen


hersteld of versterkt.

Momenteel contrasteert het plangebied

Doordat de in het gebied aanwezige

sterk met de stedelijke uitstraling van Rotter-

dijkenstructuur grotendeels intact blijft maar

dam. Het plangebied Midden-IJsselmonde

structuren bin-nen de polders wel worden

wordt thans gekenmerkt door openheid.

aangetast worden alle varianten licht negatief

Hetzelfde geldt voor de Eendragtspolder. De

beoordeeld.

openheid van Schiezone en Intermediaire Zone

varianten criterium

effecten op waardevolle

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

—

-

—

-

—

-

—

-

—

—

historisch-geografische en -bouwkundige structuren, patronen en gebieden

Tabel 8.13 Beoordeling criterium waardevolle historisch-geografische en -bouwkundige structuren, patronen en gebieden

194


is in vergelijking met

8.6.2 Overige beelddifferentiatie

het omliggende gebied (Midden-Delfland, Schieveense Polder) klein. Met de komst van


het recreatie- en natuurgebied verdwijnt de

regionaal niveau positief of negatief beïnvloeBeoordelingskader en beoordeling

den: cultuurlijk - natuurlijk, druk - rustig, donker


- licht, groen - rood etc.

- - de diversiteit in ruimtematen neemt in hoge


mate af; 0

de diversiteit in ruimtematen neemt af;

omgeving gekenmerkt door een contrast tussen

de diversiteit in ruimtematen neemt niet toe

stedelijke beslotenheid en landelijke openheid.

of af;

Daarnaast is er weinig afwisseling in beeld. Met

+ de diversiteit in ruimtematen neemt toe;

de komst van het recreatie- en natuurgebied

++ de diversiteit in ruimtematen neemt in hoge

verdwijnt dit contrast grotendeels, maar neemt

mate toe.

de variatie in beelden toe. Bij de varianten II en


-

Thans worden de plangebieden en hun

III komen bovengenoemde elementen erbij en Voor alle varianten geldt dat de openheid

het gehele landelijke gebied van Midden-

Rotterdam. Dit betekent dat de diversiteit in

IJsselmonde. Dit betekent een grotere differenti-

ruimtematen afneemt. Alle varianten scoren

atie aan landschapsbeelden.

daarom negatief (-), zie tabel 8.14. Op een meer gedetailleerd schaalniveau ontstaat echter ook


een toename van diversiteit aan ruimtematen.


Terwijl de grote openheid verdwijnt ontstaat er daarnaast een schakering van half open en

de overige variatie in landschapsbeeld neemt af;

heid van begroeide droge delen.

0

de overige variatie in landschapsbeeld

Landaanwinning

-

gecreëerd, met langs de randen de besloten-


anten worden relatief grote open getijdezones

Deelnota MER

neemt in hoge mate af;

Deelnota MER

- - de overige variatie in landschapsbeeld

besloten ruimten. Met name in de getijdevari-

neemt niet toe of af;

varianten criterium

effecten op diversiteit


verdwijnt en daarmee het contrast met de stad

Deelnota MER

bovendien verdwijnt in tegenstelling met I niet

Deel B

landschapsbeeld en -sferen op lokaal en op

Deel A

ruimtematen.

Hoofdrapport

de inrichtingsvarianten de overige variatie in

Samenvatting

openheid en daarmee de diversiteit in



I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

in ruimtematen

Tabel 8.14 Beoordeling criterium diversiteit in ruimtematen

195

+ de overige variatie in landschapsbeeld

de hoofdstructuur van rivieren, uiterwaarden

neemt toe;

en getijdengebied. Deze hoofdstructuur onder-

++ de overige variatie in landschapsbeeld

vindt geen invloed van de nieuwe inrichting.

neemt in hoge mate toe.

Op lokaal niveau vormt de polderstructuur de landschappelijke hoofdstructuur. Deze wordt ook

Bij variant I neemt de variatie in beelden

nauwelijks aangetast. Binnen de verschillende

toe. Bij de varianten II en III neemt de variatie

varianten wordt rekening gehouden met de land-

in beelde ook toe en bovendien verdwijnt in

schappelijke hoofdstructuur. Het patroon van ver-

tegenstelling met I niet het gehele landelijke

stedelijking verandert wel. Door inrichting van

gebied van Midden-IJsselmonde. Daarom wor-

het gebied op Midden-IJsselmonde wordt er een

den de varianten II en III zeer positief beoor-

‘groene lob’ gecreëerd en duurzaam ingericht in

deeld. Een kanttekening hierbij is dat wanneer

het sterk verstedelijkte gebied. In de

het noordwestelijke deel van het plangebied

Intermediaire zone ten noorden van Rotterdam

van Midden-IJsselmonde, dat in de varianten III

wordt een ‘bufferzone’ duurzaam ingericht.

open blijft, in de toekomst verstedelijkt de differentiatie in landschapsbeeld weer afneemt.


Tabel 8.15 geeft de beoordeling van het criterium overige beelddifferentiatie.

De beoordeling vindt kwalitatief plaats op basis van inzicht in de structuurbepalende elementen en patronen.

8.7

Landschappelijke samenhang en structuur - - de landschappelijke hoofdstructuur ver-

8.7.1

Landschappelijke hoofdstructuur

vaagd in hoge mate; er is sprake van een zeer slechte inpassing;


-

de landschappelijke hoofdstructuur ver-


vaagd in onderdelen; er is sprake van een

de ontwikkelingen een positief of negatief effect hebben op de herkenbaarheid van de landschap-

slechte inpassing; 0

de landschappelijke hoofdstructuur wordt

pelijke hoofdstructuur. De landschappelijke kwa-

niet of nauwelijks beïnvloed er is sprake van

liteit wordt namelijk ondermeer bepaald door de

een goede inpassing;

oriëntatiemogelijkheden in het landschap. Deze

+ de landschappelijke hoofdstructuur wordt in

kunnen samenhangen met de herkenbaarheid

onderdelen versterkt; er is sprake van een

van landschappelijke structuren.

zeer goede inpassing; ++ de landschappelijke hoofdstructuur wordt in


hoge mate versterkt; er is sprake van een

De landschappelijke hoofdstructuur kan op

uitzonderlijk goede inpassing.

verschillende niveaus worden bekeken. Op bovenlokaal niveau liggen de plangebieden in

De landschappelijke hoofdstructuur op varianten

criterium

overige beelddifferentiatie

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

++

++

++

++

++

++

++

++

Tabel 8.15 Beoordeling criterium overige beelddifferentiatie

196


I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

hoofdstructuur

Tabel 8.16 Beoordeling criterium landschappelijke hoofdstructuur

bovenlokaal en lokaal niveau ondervindt geen


invloed van de nieuwe inrichting. Het patroon

De beoordeling vindt kwalitatief plaats op

van verstedelijking wordt duurzaam positief

basis van visuele analyse van het gebied.

Deel B

landschappelijke

I ≈

Deel A

criterium


varianten

in hoge mate aangetast door in de omge-

ten is daarom positief (tabel 8.16).

ving zichtbare visueel sterk verstorende elementen;

8.7.2

Landschapsbeeld in de omgeving

-

het landschapsbeeld in de omgeving wordt aangetast door in de omgeving zichtbare

Toelichting op het criterium 0

er is nagenoeg geen invloed op het land-

de ontwikkelingen een positief of negatief

schapsbeeld in de omgeving;

effect hebben op het landschapsbeeld in de

+ het landschapsbeeld in de omgeving wordt

direct aangrenzende gebieden. Omdat het hier

versterkt door in de omgeving zichtbare,

ook een ervaring van schoonheid betreft (één

landschapsbeeld verfraaiende elementen;

van de aspecten die de kwaliteit van het land-

Deelnota MER


de elementen. Beschrijving van de effecten Thans is vanuit de omliggende gebieden de

Alle varianten betekenen een verfraaiïng

skyline van Rotterdam goed te onderscheiden.

van het landschapsbeeld en krijgen een posi-

Wanneer het recreatie- en natuurgebied ontwikkeld

tieve score.

Landaanwinning

zichtbare, landschapsbeeld sterk verfraaien-


deling subjectief van aard.

Deelnota MER

in hoge mate versterkt door in de omgeving

Deelnota MER

++ het landschapsbeeld in de omgeving wordt

schap bepaalt), is deze beschrijving en beoor-


visueel storende elementen;

Hoofdrapport

— het landschapsbeeld in de omgeving wordt

Intermediaire zone. De score voor alle varian-

Samenvatting

lob in Midden-IJsselmonde en in de


beïnvloed door de ontwikkeling van een groene

wordt, zal de negatieve visuele invloed van de stedelijke elementen verdwijnen achter het groen.

varianten criterium

landschapsbeeld

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

in de omgeving

Tabel 8.17 Beoordeling criterium landschapsbeeld in de omgeving

197

9 Ruimtelijke kwaliteit vergroten van de gebruikswaarde, de belevingswaarde en de toekomstwaarde van de ruimte’. Deze aspecten zijn de handvatten voor dit hoofdstuk. Het thema ruimtelijke kwaliteit omvat in dit MER de aspecten toekomstwaarde 9.1

Inleiding

en gebruikswaarde. Het aspect belevingswaarde is gebruikt in het kader van de beoor-

In het kader van de dubbele doelstelling van

deling van de voorgenomen activiteit vanuit de

het Project Mainportontwikkeling Rotterdam is

verschillende perspectieven, zoals gevraagd in

ook het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit

de richtlijnen. Dit komt in hoofdstuk 4 van de

opgenomen. Hieronder wordt verstaan ‘het

hoofdnota aan de orde.

aspect

criterium


criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van realiseren van de projectdoelen toekomstwaarde

robuustheid natuur-en

realiseren van een robuust (groot

recreatiefunctie

aaneengesloten) natuuren recreatiegebied

gevoeligheid voor externe

realiseren van een gebied met een hoge

ruimtelijke ontwikkelingen

toekomstwaarde (kans beperken dat het gebied in de toekomst andere bestemming krijgt)

mogelijkheid tot fasering

streven naar een grote flexibeliteit in aanleg

gebruiksflexibiliteit

en in gebruik

bijdrage aan aantrekkelijk

realiseren van een aantrekkelijk

vestigingsklimaat

vestigingsklimaat.

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van optreden van milieu-effecten gebruikswaarde

functionaliteit restruimtes

voorkomen of beperking van het ontstaan van weinig functionele restruimtes

mate waarin gedwongen

voorkomen of beperken van gedwongen

vertrek plaatsvindt

vertrek van bewoners

impact op bestaand

geen verlies of beperking van het verlies van

ruimtegebruik

zeer waardevolle gebieden voor andere functies (landbouw).

Tabel 9.1

198

Beoordelingskader voor het thema ruimtelijke kwaliteit

criteria die refereren aan de doelstellingen van

van soorten. In grote gebieden kunnen land-

het project. Daarnaast kan niet voorbijgegaan

schapsvormende processen op gang komen en

worden aan de consequenties van het project

een meer blijvende en autonome rol vervullen

voor het bestaande ruimtegebruik op en nabij

dan in kleine gebieden . In een groter gebied

de locaties. Deze effecten zijn in beeld gebracht

zijn er minder randen waardoor de milieube-

onder het aspect gebruikswaarde.

lasting vanuit omliggende industrieën en wegen kleiner is. Hierbij is ook de vorm van het

In tabel 9.1 is aangegeven welke criteria zijn

gebied van belang, omdat dit bepalend is voor

gehanteerd voor het toetsen aan de project-

lengte van randzones (langgerekte gebieden

doelstellingen en voor bepalen en beoordelen

hebben bijvoorbeeld per oppervlakteeenheid

van de effecten.

een grotere lengte van de randen) en de

Deel B

ontstaan, wat bijdraagt aan de instandhouding

Deel A

Het aspect toekomstwaarde bevat een aantal


Hoofdstuk 9 Ruimtelijke kwaliteit

daardoor in een groot gebied beter worden

ontwikkeling, zoals deze op in figuur 2.4 weer-

gerealiseerd dan in een kleiner en ongunstig

gegeven is. Deze situatie is beschouwd als de

begrensd gebied. De kenmerken en voordelen

referentiesituatie (hoofdstuk 4). Voor het ruim-

van een robuust en groot gebied zijn reeds

tebeslag en de opbouw van de verschillende

beoordeeld bij de thema’s natuur en recratie. De toekomstwaarde van het project wordt verhoogd als het gebied efficiënt en doelmatig

9.2

Toekomstwaarde

te beheren is. Dit betekent ook dat de beheerkosten bij robuuste en aaneengesloten

9.2.1 Robuustheid natuuren recreatiefunctie

gebieden lager zijn dan bij versnipperde gebie-

Deelnota MER

hoofdstuk 3.

den.

(groot, aaneengesloten) gebied te verkiezen

liteit van de leefomgeving. De ambitie voor de

boven versnipperde gebieden. Een groot

invulling van deze 750 ha natuuren recreatie-

natuuren recreatiegebied kan als eenheid

gebied is de realisatie van ‘unieke’, ‘karakteris-

beter en meer integraal beheerd worden.

Landaanwinning

tiegebied is gericht op verbetering van de kwa-


met hoge mate van continuïteit is een robuust

Deelnota MER

De realisering van 750 ha natuuren recrea-

Ten aanzien van een efficiënt ruimtegebruik

Deelnota MER


tieke’, ‘robuuste’ en ‘bereikbare’ gebieden voor natuur en recreatie.


varianten is uitgegaan van de beschrijving in

Hoofdrapport

beleving van rust, ruimte en groen kan

Samenvatting

Bij het beschrijven van de effecten is uitgegaan van de huidige situatie en autonome


afstand binnen het gebied tot de randen. De

Beschrijving van de effecten Variant I heeft het grootste, meestrobuuste

Zowel vanuit ecologisch als recreatief

natuur-en recreatiegebied met een relatief korte

opzicht verdienen gezien de doelstellingen van

buitenrand: alles is op Midden-IJsselmonde

het project zo groot mogelijke eenheden de

gesitueerd. De varianten II en III zijn minder

voorkeur. Daarbij is ook de vorm van het

robuust en vertonen op Midden-IJsselmonde

gebied van belang. Een robuust natuurgebied

een grotere buitenbegrenzing; daarnaast wor-

heeft een grotere impact op de natuuren

den bij deze varianten ook gebieden ten noor-

recreatiewaarde dan verschillende kleinere

den van Rotterdam gebruikt voor het realiseren

gebieden. De biodiversiteit is groter en er kun-

van de 750 ha. Voor de drie varianten geldt dat

nen grotere en meer levenskrachtige populaties

in alle gevallen wordt aangesloten op de

199

bestaande natuuren recreatiegebieden langs

Van de varianten II en III wordt subvariant b

de Oude Maas, en de toekomstige

(Eendragtspolder) als beter beoordeeld dan de

Koedoodzone, waarbij deze aansluiting bij de

a-varianten. Dit omdat het extensieve recreatie-

varianten I en III het sterkst is. Bij de variant I

gebied in subvariant b goed aansluit op het

en II wordt goed aangesloten op de groenstruc-

bestaande recreatiegebied langs de Rotte. De

turen langs de A15.

beoordeling is weergegeven in tabel 9.2.

De Schiezone en de Intermediaire zone liggen verspreid en bestaan uit relatief kleine

9.2.2 Gevoeligheid voor externe ruimtelijke

nog in te richten gebieden. De locatie

ontwikkelingen

Eendragtspolder sluit aan op het bestaande recreatiegebied langs de Rotte en vormt daar-


mee ook een meer robuusteeenheid dan de

De toekomstwaarde van het natuuren

meer geïsoleerd liggende Schiezone en

recreatiegebied wordt mede bepaald door de

Intermediaire zone.

kans dat het gebied op termijn toch een andere bestemming krijgt dan natuur of recreatie. Als


die kans groot is, omdat het gebied sterk onder

Zowel het aantal gerealiseerde gebieden als

druk staat vanuit andere functies (die deels kun-

het al dan niet aansluiten op bestaande gebie-

nen worden aangetrokken door bijvoorbeeld

den is beoordeeld. Aansluiting van een klein

aanwezigheid van restruimtes, ligging ten

gebied op een bestaand natuurgebied kan de

opzichte van infrastructuur e.d.), is de toe-

robuustheid vergroten.

komstwaarde voor de natuuren recreatiefunctie lager dan wanneer de kans op een

0

750 ha worden op 2 tot 3 locaties aangelegd

herziening van de bestemmingen laag is.

maar de gebieden sluiten niet aan op

Eén groot natuur en recreatiegebied heeft

bestaande natuuren recreatiegebieden;

een grotere bestaanswaarde dan verschillende

+ 750 ha worden op 2 tot 3 locaties aangelegd

kleinere gebieden. De kans dat het oppervlak

en de gebieden sluiten aan op bestaande

natuuren recreatiegebied in de toekomst lang-

natuuren recreatiegebieden;

zaam afneemt ten behoeve van woningbouw,

++ 750 ha worden op 1 locatie aangelegd. door

industrie en de aanleg van infrastructuur is klei-

vorm en oppervlak zeer robuuste natuuren

ner naarmate het gebied minder versnipperd is.

recreatiefunctie.

Dit omdat kleine onderdelen gemakkelijker weer een andere bestemming kunnen krijgen

Variant I wordt als groot en robuust natuur-

dan één groot gebied. Verder is de gevoeligheid

en recreatiegebied met een relatief korte bui-

voor externe ruimtelijke ontwikkelingen kleiner

tenbegrenzing als meest positief beoordeeld.

naarmate het gebied meer ingesloten ligt tus-

varianten criterium

robuustheid natuur-

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

0

0

+

+

0

0

+

+

en recreatiefunctie

Tabel 9.2

200

Beoordeling criterium robuustheid natuuren recreatiefunctie


sen huidige bebouwing en gebieden waarvoor


in de autonome ontwikkelingen reeds plannen

kan leiden dat afbreuk wordt gedaan aan de

plaatsvinden, die van invloed zouden kunnen

doelstellingen van het project.

zijn op het natuuren recreatiegebied. - - n.v.t.; Beschrijving van de effecten Alhoewel Midden-IJsselmonde - als één van

-

n.v.t.;

0

niet of nauwelijks gevoelig voor externe

de laatste grotere open gebieden aan de zuidzij-

ontwikkelingen;

de van Rotterdam- mogelijk een geschikte loca-

+ redelijk gevoelig voor externe ontwikkelingen;

tie voor woningbouw of bedrijvigheid had

++ zeer gevoelig voor externe ontwikkelingen.

Deel B

termijn nieuwe ontwikkelingen zouden kunnen

Deel A

gevoeligheid voor externe ontwikkeling er toe


De beoordeling kan negatief zijn, omdat de

zijn. Er is dan geen restruimte meer waar op

De gevoeligheid voor externe ruimtelijke

daaromheen. De beïnvloeding als gevolg van

ontwikkelingen van variant I is beperkt.

functiewijzigingen in de omgeving is bij deze

Varianten IIb en IIIb zijn iets gevoeliger omdat

variant dan ook relatief klein, omdat er geen

de deelgebieden kleiner zijn. De gevoeligheid

restruimtes zijn. De ruimte in variant II en III is

van het gebied op de locatie Midden-

in oppervlak hetzelfde, maar door de ligging

IJsselmonde is voor variant II niet wezenlijk ver-

gevoeliger voor externe ontwikkelingen in vari-

schillend met variant I (als gevolg van de

ant III dan in II. De subvarianten a scoren slech-

situering van de restruimte oostelijk van de lei-

ter dan de subvarianten b, omdat in het eerste

dingenstraat in de Portland- en Molenpolder)

geval de ontwikkelingen meer gespreid over

maar de Eendragtspolder is gevoeliger voor

verschillende gebieden plaatsvinden. Deze deel-

externe ruimtelijke ontwikkelingen. Bij variant

gebiedjes zijn gevoeliger voor externe ruimte-

III is door de situering van de restruimte het

lijke ontwikkelingen dan het gebied in de

gebied op Midden-IJsselmonde gevoeliger dan

Eendragtspolder. Vooral omdat de intermediaire

bij variant II. Toch wordt ook de variant IIa rela-

zone onder grote druk staat. Het gebied ligt

tief negatief beoordeeld omdat de Schiezone en

ingeklemd tussen de bebouwing van Rotterdam

vooral de Intermediaire zone nog gevoeliger

en Berkel en Rodenrijs.

zijn dan de Eendragtspolder.

varianten criterium

gevoeligheid voor externe

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

0

0

--

--

-

-

--

--

--

--

ruimtelijke ontwikkelingen

Tabel 9.3


bestaand stedelijk gebied en/of bufferzones


begrenzing is, die grotendeels aansluit bij

Landaanwinning

ontwikkelingen’ is opgenomen tabel 9.3.


opgevuld wordt’ en er direct een duidelijke

Deelnota MER

criterium ‘gevoeligheid voor externe ruimtelijke

Deelnota MER

De beoordeling van de varianten voor het

deze variant ‘de beschikbare ruimte geheel

Deelnota MER

externe ruimtelijke ontwikkelingen, omdat in


kunnen zijn, is variant I weinig gevoelig voor

Beoordeling voor het criterium gevoeligheid voor externe ruimtelijke ontwikkelingen

201

Wanneer de ontwikkeling van het getijden-


gebied eenmaal in gang is gezet zal deze niet

In alle varianten is er mogelijkheid tot fase-

meer ongedaan worden gemaakt. Het ‘getijden-

ring, met name in de recreatiegebieden en de

deel’ van de verschillende varianten is daarmee

verbindingszones. Onderscheidend is het feit of

niet gevoelig voor externe ruimtelijke ontwikke-

er binnen de variant wel of geen getijdengebied

lingen. Dit verschil kan op de 5-puntsschaal

wordt aangelegd. Het getijdengebied zal naar

echter niet tot uitdrukking worden gebracht

verwachting namelijk niet gefaseerd worden aangelegd, maar in één keer worden ingericht.

9.2.3 Mogelijkheid tot fasering

Voor het plangebied IJsselmonde is een fasering in de aanleg overigens minder gewenst,


omdat het gebied een duidelijke samenhang ver-

Binnen het project wordt tevens getoetst

toont. Een gefaseerde aanleg zal (tijdelijk) leiden

aan de flexibiliteit die het project bezit in aanleg

tot een weinig samenhangend geheel.

(in deze paragraaf) en gebruik, ervan uitgaande dat de realiseerbaarheid van een flexibel pro-


ject groter is dan van een project met een

De beoordeling van het criterium gaat als

beperkte flexibiliteit.

volgt:

De mogelijkheid tot fasering is op dit schaalniveau moeilijk te bepalen en dus weinig

0

onderscheidend. Het verschil tussen het gemak

+ redelijke mogelijkheid tot fasering;

waarmee verschillende kleine gebieden of één

++ goede mogelijkheid tot fasering.

geringe of geen mogelijkheid tot fasering;

groot gebied verkregen kunnen worden hangt in belangrijke mate af van de (ruimtelijke ordenings-) instrumenten die hiervoor beschikbaar

De beoordeling van de varianten is weergegeven in tabel 9.4.

zijn. De mogelijkheid tot fasering bij de inrichting

Bij de beoordeling zijn alle varianten met

van gebieden hangt af van het soort inrichting.

getijdengebied als minder faseerbaar beoor-

Hierbij kan een recreatiegebied gemakkelijker

deeld ten opzichte van de varianten zonder getij-

gefaseerd worden ingericht dan een getijden-

den. De mogelijkheden tot gefaeerde aanleg zijn

gebied. In het laatste geval zal de bestaande

voor alle varianten redelijk tot groot omdat alle

primaire waterkering op één bepaald moment

varianten nog een aanzienlijke oppervlakte

worden vervangen door een nieuwe primaire

recreatiegebied bezitten waarbij een grote mate

kering. Fasering hierin is niet waarschijnlijk,

van fasering in aanleg mogelijk is.

omdat dit tot hoge extra kosten zal leiden.

varianten criterium


Tabel 9.4

202

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

++

+

++

+

++

+

++

+

++

Beoordeling criterium mogelijkheid tot fasering


9.2.4 Gebruiksflexibiliteit

intensieve en het extensieve recreatiegebied, met name wanneer de gebieden voor een groot


deel aan elkaar grenzen. Aan de noordzijde zijn

van een project met een grote gebruiksflexibi-

grenzen, is de gebruiksflexibiliteit groot. In vari-

liteit groter is dan van een project met een

ant III is dit grensgebied veel kleiner. Bij de vari-

beperkte flexibiliteit. Een project met een grote

anten zonder getijdengebied en met de

gebruiks-flexibiliteit biedt betere mogelijkheden

Eendragtspolder zijn iets groter schuifmogelijk-

om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen

heden in het open boslandschap en in de

(zoals een veranderende vraag) ten aanzien van

Eendragtspolder.

recreatie en natuur en heeft daardoor een grote Beoordelingskader en beoordeling De beoordeling vindt als volgt plaats: Beschrijving van de effecten er meer schuifmogelijkheden zijn in de begren-

+ redelijke gebruiksflexibileit;

zing van de verschillende deelgebieden van een

++ grote gebruiksflexibiliteit.

variant. Het deel van het plangebied dat wordt ingericht tot getijdengebied kent hierbij een

De beoordeling is opgenomen in tabel 9.5.

lage gebruiksflexibiliteit vanwege de dijken en de noodzaak om het gehele gebied als één

De gebruiksflexibiliteit is het grootste in de

geheel in te richten en te beheren. Voor het

varianten I en II, waar een groot deel van de

open boslandschap (natte natuur zonder getij-

(recreatie) gebieden aan elkaar grenzen, in vari-

den) geldt dit ook, zij het in beperktere mate.

ant III is dit grensgebied veel kleiner. Hiernaast

Vanwege het opzetten van de waterstand in

wordt variant b zonder getijdengebied als meer

deze gebieden kan uitbreiding of inkrimping

positief beoordeeld vanwege de iets grotere

van het natte boslandschap alleen plaatsvinden

schuif-mogelijkheden in het open boslandschap

met gebieden die in hun geheel een ander

(in Midden-IJsselmonde) en in de Eendragts-

(grond)waterregime kunnen krijgen. Er zijn wel

polder.

veel uitwisselingsmogelijkheden tussen het

varianten criterium

gebruiksflexibiliteit

Tabel 9.5

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

+

++

+

++

0

0

0

+


geen of geringe gebruiksflexibiliteit;

Landaanwinning

0


De gebruiksflexibiliteit neemt toe naarmate

Deelnota MER

toekomstwaarde.

Deel B

deel van de (recreatie) gebieden aan elkaar


graaf), ervan uitgaande dat de toekomstwaarde

Deel A

Doordat bij de varianten I en II een groot

Hoofdrapport

vorige paragraaf) en gebruik (in deze para-

Samenvatting

flexibiliteit die het project bezit in aanleg (in


en hetzelfde gebied(je).

Deelnota MER

tiegebied zijn beoordeeld met betrekking tot de

de schuifmogelijkheden beperkt tot binnen één

Deelnota MER

De varianten voor 750 ha natuuren recrea-

Beoordeling criterium gebruiksflexibiliteit

203

9.2.5 Belevingswaarde - bijdrage aan een

gebied draagt op regionale schaal bij aan een

aantrekkelijk vestigingsklimaat

groter en beter aanbod van natuur en recreatie en een groenere omgeving, waarmee de aan-


trekkelijkheid van de Rijnmond als vestigings-

Het deelproject 750 ha natuuren recreatie-

gebied wordt versterkt.

gebied is primair gericht op het verbeteren van natuur en recreatie. Het kan echter ook een bij-


drage leveren aan het vestigingsklimaat in de

De bijdrage aan een aantrekkelijk vestigings-

regio Rijnmond. Ook dit aspect vormt een

klimaat is het grootst in de varianten I en II,

onderdeel van het tweede deel van de dubbele

omdat hierin de aansluiting op de vestigingsge-

doelstelling.

bieden van Rhoon en de VINEX-locatie Portland

In welke mate de varianten ook een bijdrage

/ Carnisselande het grootst is. In subvarianten a

leveren aan het aantrekkelijk vestigingsklimaat

zijn meer aansluitingen op omliggende vesti-

wordt aan de hand van dit criterium beschreven

gingsgebieden dan bij de subvarianten b.

en beoordeeld.

Overigens zal ook in de autonome ontwikkeling de aantrekkelijkheid van het vestigingsklimaat

De bijdrage aan een aantrekkelijk vestigings-

toenemen als gevolg van de aanleg van groen-

klimaat is lokaal het grootst voor de woon- en

gebieden. Dit echter in beperktere mate dan bij

werkgebieden die grenzen aan het (extensieve)

aanleg van 750 ha natuuren recreatiegebied.

recreatiegebied. Ook een ligging in de directe omgeving van het natte boslandschap zal bij-


dragen aan de belevingswaarde, zij het in iets

De beoordeling vindt als volgt plaats:

mindere mate omdat de recreatieve mogelijkheden hierin wat beperkter zijn (minder wandel-

0

geen of geringe bijdrage aan aantrekkelijk-

en fietsmogelijkheden vanwege de natte ondergrond). Het getijdengebied draagt bij aan de

heid vestigingsklimaat; + redelijke bijdrage aan aantrekkelijkheid

belevingswaarde vanwege ‘het zicht op’ een

vestigingsklimaat;

waardevolle natuur (met echter relatief beperkte

++ grote bijdrage aan aantrekkelijkheid vesti-

gebruiksmogelijkheden). Dit alles geldt echter

gingsklimaat.

alleen voor díe gebieden waar ook vestigingsmogelijkheden zijn, dus met name bij de stadsen dorpsranden.

De beoordeling van de varianten voor dit criterium is weergegeven in tabel 9.6.

De aanleg van 750 ha natuuren recreatie-

varianten criterium

bijdrage aan een

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

++

++

+

+

0

0

+

+

aantrekkelijk vestigingsklimaat

Tabel 9.6

204

Beoordeling criterium bijdrage aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat


9.3

Gebruikswaarde

VINEX-locatie Portland / Carnisselande en het woongebied en bedrijventerrein ten oosten van

9.3.1 Functionaliteit restruimtes

Rhoon min of meer gelijk op gaan met de ontwikkeling van 750 ha natuuren recreatiegebied

Vanwege het gevolgde werkproces -zie hoofdstuk

De betreffende delen van de Molenpolder en de

2- gaat het hierbij om gebieden die geen stedelijke

Portlandpolder behouden in deze variant in

of groene functie hebben en over het algemeen

principe hun agrarische functie. De oppervlakte

derhalve in agrarisch gebruik zijn. Restruimtes zijn

van dit deel van het plangebied (ongeveer 140

functioneler naarmate hier de huidige (veelal agra-

ha) is groot genoeg voor één of enkele agrari-

rische) functie, of eventueel een nieuw te introdu-

sche bedrijven (akkerbouw). In de toekomst zul-

ceren functie kan blijven voortbestaan en tevens

len deze bedrijven nagenoeg geheel omsloten

de mogelijkheid bestaat om de restruimtes op een

gaan worden door woongebied aan de noord-

andere wijze in te vullen. Hiervoor dient de

zijde en groengebieden aan de overige zijden

restruimte enerzijds voldoende groot te zijn en

als gevolg van de ontwikkeling van de 750 ha

anderzijds te voldoen aan de eisen die vanuit de

groen en de VINEX-locatie Portland /

relevante functies worden gesteld (bijvoorbeeld op

Carnisselande. Het ontbreken van een agrari-

het gebied van ontsluiting of (grond)waterhuis-

sche infrastructuur in de omgeving (aanwezig-

houding). Ook de effecten en beperkingen als

heid van loonbedrijven, toeleveranciers en

gevolg van het in de nabijheid te ontwikkelen

afnemers, etc.) zal de agrarische bedrijfsvoering

natuuren recreatiegebied kunnen van invloed zijn

bemoeilijken. Door de ligging aan de Oude

op de functionaliteit van de restruimte.

Maas en aan het natuuren recreatiegebied, het feit dat het gebied niet direct aansluit op de

Beschrijving van de effecten In de referentiesituatie zullen als gevolg van

VINEX-locatie en de problematische ontsluiting is het gebied ook weinig geschikt voor groot-

autonome ontwikkelingen ook restruimten ont-

schalige woningbouw of bedrijvigheid. De func-

staan. Omvang en situering van deze restruimten

tionaliteit van de restruimte binnen deze variant

is echter moeilijk aan te geven, omdat gebieden

is daarmee waarschijnlijk beperkt tot kleinscha-

niet altijd even duidelijk begrensd zijn. Ook kan de

lige woningbouw (‘wonen in het groen’). Ook

ontwikkeling van de 750 ha natuuren recreatie-

zou dit deel van de Molenpolder en

gebied aanleiding geven om de (vastgestelde)

Portlandpolder een waterbergingsfunctie ten

plannen (waarvan de autonome situatie is afge-

behoeve van de (stedelijke) van IJsselmonde

leid) te wijzigen. Met inachtneming van deze

kunnen krijgen.

onzekerheden worden de varianten als volgt beoordeeld:

Bij de locaties in de Noordflank van Rotterdam (subvariant a: Schiezone en Intermediaire zone) is er geen sprake van restruimtes, omdat

Variant I

de invulling van deze gebieden juist gevormd

Er vanuit gaande dat de ontwikkeling van

wordt door het opvullen van reeds bestaande

Deel B Deel A

Molenpolder, oostelijk van de leidingenstraat.

Hoofdrapport

in het oostelijk deel van de Portland- en

formatie tot natuuren recreatiegebied blijven.

Samenvatting

van en rond de plangebieden die buiten de trans-


In variant II is er sprake van een restruimte

Landaanwinning

len zijn. Onder restruimtes worden verstaan delen


Variant IIa


die in meerdere of mindere mate functioneel zul-

Deelnota MER

sprake van restruimtes.

recreatiegebied kunnen restruimtes overblijven,


is er in variant I op Midden-IJsselmonde geen

Deelnota MER

Door het realiseren van 750 ha natuuren

Deelnota MER


205

‘restruimtes’. Er is vanuit gegaan dat hierbij

-

restruimtes weinig functioneel;

geen restruimtes overblijven.

0

restruimtes functioneel;

+ geen restruimtes; Variant IIb

++ n.v.t..

Voor deze variant geldt hetzelfde als voor variant IIa voor wat betreft de restruimte in het oost-elijk deel van de Portland- en Molenpolder.

De beoordeling voor dit criterium is weergegeven in tabel 9.7.

Voor de Eendragtspolder (subvariant b voor de Noordflank) geldt dat het resterende gebied

Variant I is positief beoordeeld omdat er

aantrekkelijk blijft voor zowel landbouw als ver-

geen restruimtes ontstaan. Dat sluit het best

stedelijking. De restruimte blijft daarmee func-

aan bij de doelstelling. Per saldo neemt in vari-

tioneel.

ant IIa de functionaliteit van de restruimte af ten opzichte van de referentiesituatie maar de

Variant III a en b

ruimte is nog wel functioneel. Bij variant IIb

In deze variant is op Midden-IJsselmonde

blijft de restruimte functioneel. De variant IIIa

sprake van een restruimte direct ten zuiden van

en IIIb worden het meest negatief beoordeeld

de A15 en ten oosten van Rhoon. Deze restruim-

omdat er een restruimte ontstaat die niet meer

te zal geen specifiek eigen functie behouden.

functioneel is voor de bestaande functies.

Redenen hiervoor zijn de invloeden vanuit het intensieve recreatiegebied, de uitbreiding van

9.3.2 Mate waarin gedwongen vertrek

Rhoon en de ligging nabij infrastructuur (waar-

plaatsvindt

onder de nog aan te leggen Rhoonse baan). Bovendien zal de toegang tot het groengebied


waarschijnlijk deels via deze restruimte lopen.

Als gevolg van de aanleg van 750 ha natuur-

De restruimte is hiermee niet functioneel voor

en recreatiegebied zal in een aantal gevallen de

de bestaande functies, waardoor impulsen zul-

bestaande woonfunctie moeten komen te ver-

len ontstaan om hier een functiewijziging (naar

vallen. Voor de bewoners van de betreffende

groen of rood) te realiseren.

woningen zal daardoor gedwongen vertrek

Voor de locaties in de Noordflank van Rot-

plaatsvinden. Voor de beoordeling van de vari-

terdam (subvarianten a en b) geldt hetzelfde als

anten is inzicht nodig in de vraag inhoeverre

in variant II.

gedwongen vertrek nodig is in het kader van de transfor-matie van de locaties en welke omvang


dit eventueel gedwongen vertrek zal hebben.


Dit heeft -naast de sociale gevolgen voor de

volgt plaats:.

betrokkenen- ook belangrijke consequenties

- - niet-functionele restruimtes;

voor de kosten van het project.

varianten criterium


Tabel 9.7

206

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

+

-

-

0

0

--

--

--

--

Beoordeling criterium functionaliteit restruimtes


Afhankelijk van de nieuwe functie die aan

sche gegevens van het gebied. Daarnaast is

ten accepteren dat hun woning in een natuur-

gebruik gemaakt van gegevens van het

of recreatiegebied komt te liggen, hetgeen

kadaster en van kaartmateriaal. In het plange-

beperkingen betekent ten aanzien van gebruiks-

bied IJsselmonde zijn momenteel circa 85

mogelijkheden. Hierbij worden vijf situaties

woningen en bedrijfspanden aanwezig.

onderscheiden: Beschrijving van de effecten 1. de woning is gesitueerd in het toekomstig

In tabel 9.8 is voor de verschillende varian-

getijdengebied en kan niet behouden blij-

ten weergegeven hoeveel woningen binnen de

ven;

te transformeren gebieden gelegen zijn. Door

2. de woning is gesitueerd in het toekomstig

Deel B

aan de hand van een onder andere topografi-

bewoners ofwel moeten verhuizen, ofwel moe-

Deel A

het gebied wordt toegekend zullen de huidige


Het aantal woningen is indicatief bepaald

lijk van de ligging van de woning en het toekomstige peilbeheer;


3. de woning is gesitueerd in een toekomstig

Bij de beoordeling wordt rekening gehouden

extensief recreatiegebied en kan waarschijn-

met enerzijds het mogelijk aantal woningen en

lijk behouden blijven;

met de kans dat de woning moet verdwijnen.

intensief recreatiegebied en kan misschien

- - gewogen aantal woningen met gedwongen

behouden blijven;

vertrek is groter dan 25;

5. de woning is gesitueerd in een verbindings-

-

gewogen aantal woningen met gedwongen

zone en kan waarschijnlijk in de nieuwe ontwikkelingen worden ingepast.

vertrek is minder dan 25; 0

Deelnota MER

4. de woning is gesitueerd in een toekomstig

geen gedwongen vertrek;

+ n.v.t.;

Hoofdrapport

bepaald.

Samenvatting

(zie boven) is een gewogen aantal woningen

de woning behouden kan blijven is afhanke-


gebied met natte natuur zondergetijden. Óf


toepassing van een wegingsfactor per situatie

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

getijdengebied (0,4)1)

34

0

34

0

34

0

34

0

34

0

natte natuur, geen

20

54

0

34

0

34

0

34

0

34

extensief recreatiegebied (0,1)

55

55

55

55

89

89

29

29

63

63

intensief recreatiegebied (0,2)

26

26

26

26

26

26

13

13

13

13

verbindingszones (0,1)

0

0

40

40

0

0

40

40

0

0

totaal (gewogen aantal)

28

22

28

22

28

21

23

16

23

16

getijdengebied (0,2)

1)

Landaanwinning

I


criterium

Deelnota MER

varianten

Deelnota MER

++ n.v.t.

Tussen haakjes is de weegfactor aangegeven, die hoger is naarmate er meer kans is dat de woning moet verdwijnen

Tabel 9.8

Aantal woningen binnen het natuuren recreatiegebied

207

varianten criterium

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

gewogen aantal woningen

28

22

28

22

28

21

23

16

23

16


—

-

—

-

—

-

-

-

-

-

vertrek plaatsvindt

Tabel 9.9

Beoordeling criterium mate waarin gedwongen vertrek plaatsvindt

De beoordeling van de varianten voor dit

De Schiezone en de Intermediaire Zone lig-

criterium is terug te vinden in tabel 9.9. Als

gen op de overgang van veenweidegronden

basis voor de beoordelingsschaal in tabel 9.8 is

naar droogmakerijen en zijn voornamelijk in

het totaal aantal woningen en gebouwen in het

gebruik voor weidebouw (melkveehouderijen).

plangebied Midden-IJsselmonde genomen.

Daarnaast komt in de Intermediaire zone relatief veel glastuinbouw voor. De Eendragts-

9.3.3 Impact op (bestaand) ruimtegebruik

polder ligt in een droogmakerij en is voornamelijk in gebruik voor akkerbouw, waarbij de

Toelichting op het criterium Het project 750 ha natuuren recreatiege-

bodemsamenstelling gevoeliger is voor peilbeheer en gebruik (katteklei).

bied kan effecten hebben op op het (bestaande) ruimtegebruik op de verschillende locaties.

De vraag is of de agrarische functie behouden kan blijven naast de nieuwe recreatieve en

Door de aanleg van 750 ha natuuren recre-

natuurfunctie en met een sterk verkleind areaal,

atiegebied komt het bestaande landbouwkun-

zelfs als de bedrijfsvoering aangepast wordt

dig gebruik grotendeels te vervallen. Kwalitatief

aan het gewenste natuurbeheer en/of recreatief

hoogwaardige landbouwgrond zal worden

medegebruik. Waarschijnlijk hangt dat voorna-

omgevormd tot natuuren recreatiegebied.

melijk af van de eisen en belemmeringen die de

Omdat in alle gevallen de 750 ha worden ont-

natuur en recreatiefuncties met zich mee bren-

trokken aan de landbouw is de oppervlakte

gen en is het verschillend per bedrijfstak. Zo

landbouwgrond die verdwijnt op zichzelf geen

kan een resterend areaal niet meer geschikt zijn

onderscheidend criterium. Er kan echter wel

voor akkerbouw, maar misschien nog wel inte-

een onderscheid worden gemaakt naar de land-

ressant zijn voor een boomkwekerij.

bouwkundige waarde van deze grond. Deze landbouwkundige waarde hangt met name af

208

Een effect van een andere orde is de invloed

van het bodemtype, de grondwaterstand, de

van de transformatie op het gebruik van het

verkaveling en het huidig bodemgebruik.

gebied ten behoeve van (ondergrondse) leidin-

Midden-IJsselmonde bestaat voornamelijk

gen. in hoofdstuk 4 is beschreven dat het plan-

uit kleigronden, die kunnen worden gekarakteri-

gebied Midden-IJsselmonde wordt doorsneden

seerd als agrarisch waardevol. Het deel ten zui-

door de leidingenstraat en een aantal andere

den van de Essendijk is vooral in gebruik voor

ondergrondse leidingen. Door de omvorming

akkerbouw, ten noorden van de Essendijk komt

van het gebied Midden-IJsselmonde tot een

ook een aantal fruitteeltbedrijven voor.

natuuren recreatiegebied nemen de mogelijk-


heden om door het gebied leidingen te leggen


af. Dit effect is het sterkst in het gebied dat bij


de subvariant met getijden wordt omgezet in

volgt plaats:

een getijdengebied.

nauwelijks of geen impact op bestaand

areaal op zeekleigrond verloren, maar in dit

ruimtegebruik;

geval vindt ten noorden van Rotterdam geen

+ n.v.t.;

aantasting plaats van de landbouwkundige

++ n.v.t.

structuur. Overigens wordt opgemerkt dat ook in de autonome ontwikkeling een (groot) deel van de landbouwgronden op termijn verloren

in tabel 9.10. De subvariant b scoren slechter

zal gaan. De schaal waarop en de snelheid

dan de a-variant, omdat het bij de sub-varian-

waarmee dit zal plaatsvinden is echter afhanke-

ten a gaat om kleine en versnipperde opper-

lijk van de ontwikkelingen in de agrarische sec-

vlakten landbouwgrond met een beperkte

tor en de mogelijkheid voor omschakeling naar

landbouwkundige waarde.

recreatieve (medegebruiks)functies of agrarisch


De score voor dit criterium is weergegeven

natuurbeheer.

Deelnota MER

bouwgebied op de kleigrond van MiddenIJsselmonde behouden blijven, voor enkele agrarische bedrijven. Ook in variant III kan een deel van de relatief waardevolle kleigronden en daarop gesitueerde boomgaarden behouden blijven. Bij de subvarianten a en b van de varianten


In variant II kan een deel van het akker-

Deel B

redelijke impact bestaand ruimtegebruik;

0

Deel A

-

Hoofdrapport

In variant I gaat weliswaar veel akkerbouw-

Samenvatting



- - grote impact op bestaand ruimtegebruik;

varianten criterium

impact op het bestaande

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

-

-

0

0

—

—

0

0

—

—

ruimtegebruik

Landaanwinning

voortgezet.


de agrarische gebruik niet kunnen worden

Deelnota MER

Zone of in de Eendragtspolder zal het bestaan-

Deelnota MER

II en III gaat in de Schiezone en de Intermediaire

Tabel 9.10 Beoordeling criterium impact op het bestaande ruimtegebruik

209

10 Veiligheid tegen overstromingen model (zie hoofdstuk 3 en bijlage B) gekozen voor een opzet waarbij de bestaande primaire waterkering over een bepaalde breedte wordt verwijderd. Rond het aan te leggen getijdengebied wordt een nieuwe primaire waterkering 10.1

Inleiding

aangelegd. Randvoorwaarde hierbij is dat de nieuwe

In de richtlijnen is als te onderzoeken thema

dijk voldoet aan de wettelijke eisen ten aanzien

‘kust en zee’ aangeduid. Dit thema richt zich

van de kans op overstromingen (kans van

specifiek op effecten van het deelproject land-

1:4.000 conform de Wet op de waterkering).

aanwinning, dat immers in zee is gelegen en

Dit heeft tot gevolg dat de getijdenvarianten

effecten heeft op stromingen, erosie en sedi-

met betrekking tot dit criterium neutraal scoren

mentatie. Voor het project 750 ha natuuren

ten opzichte van de referentiesituatie en ten

recreatiegebied is alleen het aspect veiligheid

opzichte van de varianten zonder getijdenge-

tegen overstromingen van belang. De effecten

bied. Bij de beoordeling en vergelijking van de

voor dit aspect zijn beschreven aan de hand

varianten is dit criterium dan verder ook niet

van twee criteria (tabel 10.1). Beide criteria zijn

meer meegenomen.

effect-criteria. 10.2.2 Effect op maatgevend hoogwater 10.2

Veiligheid tegen overstromingen Toelichting op het criterium

10.2.1 Kans op overstromingen

Het inrichten van een getijdengebied in het plangebied volgens het beschreven werkmodel

Toelichting, beschrijving effecten, beoordelings-

kan tot gevolg hebben dat het maatgevend

kader en beoordeling

hoogwater op de Oude Maas lager wordt. Het

Bij de varianten met getijden is als werk-

aspect

beleid van de overheid is er op gericht door tal

criteria

doelstelling

veiligheid tegen

kans op overstromingen/

handhaven wettelijk vereiste

overstromingen

falen primaire waterkering

veiligheid van de dijkring

effect op maatgevend

zo mogelijk verlagen

hoogwater

maatgevend hoogwater

mogelijke omvang van

omvang van schade

schade bij calamiteiten

zo klein mogelijk

Tabel 10.1 Beoordelingskader voor het thema kust en zee

210

Hoofdstuk 10 Veiligheid tegen overstromingen

van maatregelen in het rivierengebied de vei-

+ geringe verlaging van maatgevend hoogwa-

ligheid tegen overstromingen ook voor de toe-

ter op Oude Maas (ordegrootte: millime-

komst te garanderen: er moet ruimte worden

ters);

gemaakt voor de rivier. Het mogelijke water-

++ grote verlaging maatgevend hoogwater

standsverlagende effect van het getijdengebied

Op basis van de verwachte effecten van de

c.q. het maatgevend hoogwater wordt ver-

zijn alle varianten met getijden als positief

laagd) is derhalve van belang voor de beoorde-

beoordeeld (tabel 10.2).

ling van de varianten. 10.2.3 Mogelijke omvang schade bij Beschrijving van de effecten

calamiteiten

Deel B

afnemen ten opzichte van de referentiesituatie

Deel A

(waardoor de overstromingskansen zouden


Oude Maas (ordegrootte: centimeters).

calamiteiten getoetst aan wettelijke normen en

gegevens in bijlage B bij dit MER kan worden

is niet onderscheidend. Naast de kans op cala-

gesteld dat het te verwachten effect op het

miteiten is ook de mogelijke omvang van de

maatgevend hoogwater voor de subvarianten

schade (materieel, immaterieel, slachtoffers)

met getijden beperkt van omvang (ordegrootte:

van belang bij het beoordelen van de getijden-

millimeters) is. De subvarianten zonder getij-

variant. Het beleid van de overheid is er - naast

den dragen niet bij aan het verlagen van het

het handhaven van de beschermingsniveau’s -

maatgevend hoogwater.

tevens op gericht de optredende schade bij een calamiteit zo beperkt mogelijk te laten zijn.


Hiervoor bestaat momenteel nog geen wettelijk kader. Op provinciaal niveau is in de verorde-


ning op de waterkering wel de ligging van de

volgt plaats:

geringe verhoging maatgevend hoogwater De mogelijk optredende schade bij een

Oude Maas (ordegrootte: millimeters); 0

geen verandering ten opzichte van referen-

overstromingen is afhankelijk van verschillende

tiesituatie;

factoren, zoals het karakter van de overstro-

varianten criterium

effect op maatgevend

Landaanwinning

procedure te worden doorlopen.


gingen hiervan dient een voorgeschreven

Oude Maas (ordegrootte: centimeters);

Deelnota MER

- - grote verhoging maatgevend hoogwater

Deelnota MER

secundaire keringen vastgesteld en door waterschappen in de legger vastgelegd. Voor wijzi-

-

Hoofdrapport

hoogwater in de Oude Maas. Op grond van de

Samenvatting

Bij de getijdenvarianten wordt de kans op



ten van het getijdengebied op het maatgevend

Deelnota MER

(model)berekeningen uitgevoerd naar de effec-


Er zijn in het kader van dit MER geen

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

0

+

0

+

0

+

0

+

0

hoogwater Oude Maas

Tabel 10.2 Beoordeling voor het criterium effect op maatgevend hoogwater

211

ming (voorzienbaar of niet, samenhangend met

secundaire kering is dan in Midden-IJssel-

hoge waterafvoeren van de rivier of met storm-

monde niet meer aanwezig. De extra be-

vloeden), de exacte locatie van de doorbraak,

scherming van een secundiare kering is

de aanwezigheid van woon- en werkgebieden

weggevallen. Er zou daarmee bij Rhoon een

in het gebied dat kan worden overstroomd,

situatie ontstaan die vergelijkbaar is met de

beschikbaarheid vluchtroutes en - materieel

situatie in veel andere woonkernen in het

enzovoort. Ook de aanwezigheid van secun-

Rijnmondgebied, die rechtstreeks achter een

daire keringen is van belang, omdat deze de

primaire kering zijn gesitueerd (Hoogvliet,

omvang van het inundatiegebied kunnen

Spijkenisse, Oud-Beijerland).

beperken en kunnen zorgen voor een vertraging van de inundatie, waardoor meer evacuatietijd


ontstaat. De beoordeling van het criterium vindt als Beschrijving van de effecten

volgt plaats:

Kwantitatieve informatie over de mogelijk optredende schade bij een overstroming, op

- - mogelijke omvang van schade bij calamitei-

basis van faalkans- en inundatieberekeningen, is niet beschikbaar.

ten neemt sterk toe t.o.v. referentiesituatie; -

mogelijke omvang van schade bij calamitei-

In de huidige situatie fungeert de Essendijk langs de noordzijde van de Zegenpolder en

ten neemt toe t.o.v. referentiesituatie; 0

geen verandering ten opzichte van referen-

Molenpolder als secundaire waterkering (figuur 4.10). Deze dijk heeft als functie dat bij falen

tiesituatie; + mogelijke omvang schade bij calamiteit

van de primaire kering meer tijd beschikbaar is voor evacuatie van de woongebieden op

neemt af t.o.v. referentiesituatie; ++ mogelijke omvang van schade bij calamiteit

Midden-IJsselmonde (Rhoon, Barendrecht) en

neemt sterk af t.o.v. referentiesituatie.

voor het nemen van noodmaatregelen voor het daarachter gelegen gebied, dan wel het beper-

Hoewel kwantitatieve gegevens over moge-

ken van de calamiteit tot een overstroming van

lijke schade bij calamiteiten ontbreekt is aange-

de Zegen-, Portland- en Molenpolder. In deze

nomen dat voor de getijdenvarianten voor

polders is slechts een klein aantal woningen

Midden-IJsselmonde de omvang van schade bij

aanwezig.

falen van de (nieuwe) primaire kering ter hoog-

Bij de varianten met getijdenwerking in

te van de Essendijk zal toenemen. De getijden-

Midden-IJsselmonde wordt de Essendijk ver-

varianten worden op dit punt als licht negatief

sterkt tot primaire kering (zie bijlage B). Een

(-) beoordeeld.

varianten criterium

mogelijke omvang schade

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

bij calamiteiten, falen primaire waterkering

Tabel 10.3 Beoordeling criterium mogelijke omvang van schade bij calamiteiten primaire waterkering

212

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

213

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B


Hoofdstuk 10 Veiligheid tegen overstromingen

11 Bodem en Water

kwaliteit als om de kwantiteit van het gronden oppervlaktewater. Dit in navolging van recent nationaal (Kabinetsstandpunt ‘Anders omgaan met water, waterbeleid in de 21 eeuw’ [lit. 50]) 11.1

Inleiding

en provinciaal beleid (Ontwerp beleidsplan milieu en water [lit. 88] en Bruisend water

In het hoofdstuk bodem en water zijn de

[lit. 83]) om de rol van water bij de ruimtelijke

effecten beschreven van de aanleg van 750 ha

inrichting meer prominent te maken. Het thema

natuur en recreatiegebied op de abiotische

bodem en water omvat de aspecten duurzaam

(niet-levende) aspecten van de plangebieden.

waterbeheer, bodem, gronden oppervlaktewa-

Daarnaast is speciale aandacht geschonken aan

ter. In tabel 11.1 is aangegeven welke criteria

de mogelijkheden om als onderdeel van de

zijn gehanteerd voor het bepalen van de effec-

aanleg van 750 ha natuuren recreatiegebied

ten. Het aspect duurzaam waterbeheer wordt

een positieve impuls te geven aan duurzaam

gerekend tot de doelstellingen van het project.

waterbeheer. Het gaat daarbij zowel om de

aspect

criteria

doelstelling

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van realiseren van de projectdoelen duurzaam waterbeheer watertoets

streven naar vermindering belemmerende werking voor afvoer en berging van wateroverschotten


streven naar minimaal 10 % waterbergend oppervlak

relatie tussen water in het

streven naar vermindering

stedelijk en het landelijk

stedelijke waterproblemen

gebied

Tabel 11.1

214

Aspecten en criteria van het thema bodem en water

Hoofdstuk 11 Bodem en water

aspect

criteria

doelstelling

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van optreden van milieueffecten

ondiepe ondergrond

bodemverontreiniging

ongestoorde

voorkomen van verstoring

bodemopbouw

bodemopbouw

winning / gebruik

beperken van gebruik primaire

gronden

grondstoffen

grondstoffen

oppervlaktewater

verontreiniging met

beperken van emissie van nutrienten

nutriënten verontreiniging met zware

beperken van verspreiding van

metalen / PAK

verontreinigingen

effecten op het

voorkomen van effecten op

grondwatersysteem

grondwater peilen, stromingen, geen toename van zoute en zoete

veranderingen tussen zoet,

kwel

Deelnota MER

beïnvloeding van de brak en zout watersysteem

11.2

Duurzaam waterbeheer

•

een activiteit het waterprobleem niet mag afwentelen op/doorschuiven naar aangren-

spreekt het kabinet zich uit voor invoering van

maatregelen in het geval niet aan bovenstaande criteria wordt voldaan.

Landaanwinning

water, Waterbeleid in de 21e eeuw’ [lit. 50]

met mitigerende en te compenserende


In de beleidsnota ‘Anders omgaan met

een activiteit dient te worden aangevuld

Deelnota MER

•

Deelnota MER

zende gebieden;

11.2.1 Watertoets Toelichting op het criterium


kwel- en infiltratie

Deel B

aanvaardbare risico’s van

Deel A

verontreinigingen

bodemkwaliteit van de

Hoofdrapport

met verontreinigde stoffen

Samenvatting

beperken van verspreiding van


belasting van de bodem


bodem

De veiligheid tegen overstromingen is in

een zogenaamde ‘watertoets’ bij ruimtelijke

verband met de voorstellen voor de aanleg van

besluiten. De watertoets is met name gericht op

getijdengebied op Midden-IJsselmonde een

de beoordeling of een nieuwe activiteit een

zodanig belangrijk aspect dat in overeenstem-

afname van de bestaande ruimte voor water tot

ming met het beoordelingskader in de richtlij-

gevolg heeft. Daarnaast worden bij de water-

nen apart is beschreven in hoofdstuk 10 (onder

toets de gevolgen van een ruimtelijke ontwik-

het thema ‘kust en zee’). Waterberging wordt zo

keling op de (water)veiligheid en wateroverlast

belangrijk gevonden binnen duurzaam water-

onderzocht. Als criteria zijn gesteld dat:

beheer, dat het binnen het aspect apart van de

•

een activiteit geen belemmering mag vor-

watertoets beschreven is. Het aspect verdro-

men voor de berging en afvoer van water

gingsbestrijding is voor de plangebieden in het

(overschot);

Rijnmondgebied wat minder relevant, omdat

215

het in alle gevallen gaat om polders met een

Eendragtspolder

kunstmatig in stand gehouden waterpeil. In de

De inrichting van een deel van de Een-

zomerperiode kan eventueel water worden

dragtspolder als extensief recreatie gebied zal

ingelaten.

een geringe afname van de afvoer en bergings-

De watertoets zoals hier beschreven behan-

mogelijkheid voor wateroverschotten tot gevolg

delt bovenstaande drie resterende subcriteria

hebben. Het effect is gering, omdat bij de

en is daarmee een aangepaste versie van de

inrichting aangesloten wordt op het bestaande

watertoest zoals beschreven in het regerings-

landschappelijke karakter van het open droog-

standpunt.

makerijlandschap. Afvoer en berging van wateroverschotten kunnen uitstekend worden


opgevangen door het resterende deel van de

Midden-IJsselmonde

Eendragtspolder zaodat van afwenteling van

De aanleg van een getijdengebied of nat

waterproblemen op andere gebieden geen

natuurgebied ten zuiden van Essendijk leidt tot

sprake is.

een aanzienlijke vergroting van de mogelijkheden voor berging en (geleidelijke) afvoer van


wateroverschotten. In vergelijking met de bestaande situatie (agrarisch gebied, met een te

De beoordeling van het criterium vindt als volgt plaats:

handhaven polderpeil) biedt een natuurgebied meer mogelijkheden om fluctuerende waterpei-

0

geen toename van de mogelijkheden voor

len toe te staan. Beide subvarianten voor de

afvoer en berging van wateroverschotten en

inrichting van het gebied ten zuiden van de

afwenteling van problemen op aangrenzen-

Essendijk vormen geen belemmering voor de

de gebieden;

afvoer van water. Het positieve effect is kleiner in het getijdengebied dan in het natuurgebied zonder getiden. De mogelijkheden om in het recreatiegebied ten noorden van de Essendijk mogelijkheden

+ toename van de mogelijkheden voor afvoer en berging van wateroverschotten en geen afwenteling van problemen op aangrenzende gebieden; ++ grote toename van de mogelijkheden voor

op te nemen voor de tijdelijke berging van

afvoer en berging van wateroverschotten en

wateroverschotten zijn in vergelijking met het

geen afwenteling van problemen op aan-

natuurgebied kleiner. Dit geldt met name voor

grenzende gebieden.

de gebieden die worden ingericht voor intensieve recreatie. In vergelijking met de bestaande agrarische functies van deze gebieden nemen

In tabel 11.2 is de beoordeling van de varianten voor de watertoets weergegeven.

de mogelijkheden voor waterberging echter wel toe (bij de verdere uitwerking van de gebieden kan hiermee rekening worden gehouden).

Het positieve effect van de aanleg van een getijdengebied of natuurgebied zonder getijden is groter dan het neutrale effect van de aanleg


van de recreatiegebieden en is daarom maatge-

De inrichting van de Schiezone en

vend voor de beoordeling van het criterium

Intermediaire Zone is dusdanig extensief dat

watertoets. Aanleg van het natuurgebied zonder

het effect op de afvoer en bergingsmogelijkheid

getijden wordt als minder positief beoordeeld

voor wateroverschotten nog positief nog nega-

dan de aanleg van een getijdengebied.

tief zullen zijn.

216


II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

++

+

++

+

++

+

++

+

++

Beoordeling criterium watertoets

11.2.2 Oppervlakte waterberging

oppervlakte open water in nieuwe gebieden van minimaal 8% [lit. 34 en lit. 35]. Het provinciaal


is gehanteerd voor het bepalen van het beoor-

nale en provinciale ruimtelijke beleid is het stre-

delingskader voor het criterium waterberging.

ven om het oppervlakte voor waterberging te

Het gaat hierbij om het areaal dat binnen een te

vergroten ter voorkoming van wateroverlast tij-

ontwikkelen gebied beschikbaar moet zijn voor

dens extreme neerslag of piekafvoeren op de

het opvangen van pieken in de neerslag.


beleid streeft naar 10% [lit. 88]. De laatste norm

Een belangrijk sturend element in het natio-

grote rivieren. Het beschikbaar hebben van voldoende ruimte voor het bergen van overtollig


0

oppervlaktepercentage water blijft gelijk in

De aanleg van natuurgebied ten zuiden van de Essendijk zorgt voor een aanzienlijke toe-

het plangebied; + oppervlaktepercentage water wordt 10%

name van het waterbergend oppervlak op

groter in het plangebied;

Midden-IJsselmonde ten opzichte van de huidi-

++ oppervlaktepercentage water wordt veel

ge landbouw-functie van het plangebied. Ook

anten zeer positief (++) beoordeeld.

Landaanwinning

daan wordt aan de 10% norm worden alle vari-


Aangezien in alle varianten meer dan vol-

hoewel minder dan in het natuurgebied.

Deelnota MER

gecreëerd kunnen worden voor waterberging,

Deelnota MER

groter dan 10% in het plangebied.

bij de inrichting van recreatiegebied zal ruimte

Beoordelingskader en beoordeling Het beleid van de Hoogheemraadschappen


van Delfland en Schieland streeft naar een

effectscores voor het criterium waterberging.

varianten


Tabel 11.3


volgt plaats:

Deelnota MER


water wordt dan ook als positief beschouwd.

criterium

Deel B

II a ≈

Deel A

Tabel 11.2

I ≠

Hoofdrapport

watertoets

I ≈

Samenvatting

criterium


varianten

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

++

++

++

++

++

++

++

++

++

++

Beoordeling criterium waterberging

217

11.2.3 Relatie tussen water in het stedelijk en

maar heeft geen extra waterberging nodig: in de

landelijk gebied

inrichting is voldoende waterberging voorzien in de Koedoodzone en open waterpartijen in de wij-


ken. Waterberging in het het recreatiegebieden

In het kader van duurzaam waterbeheer

ten noorden van de Essendijk en in de Eendragts-

wordt gestreefd naar verbetering van de relatie in

polder en waterberging in de verbindingszones

waterbeheer tussen stedelijk en landelijk gebied.

in Schiezone en Intermediaire Zone sluit beter

Realisatie van extra waterbergend oppervlak (zie

aan op de stad en is minder gevoelig voor de

criterium waterberging) kan ook bijdragen aan

waterkwaliteit. Echter of de inrichting van de

een oplossing van stedelijke wateroverlast.

recreatiegebieden en verbindingszones ruimte

Beinvloeding van de stedelijke grondwaterpeilen, kwel- en/of infiltratie door verandering

overlaat voor waterberging vanuit de stad is de vraag.

van de grondwaterstanden in de plangebieden is ook onderdeel van de relatie tussen stedelijk


en landelijk waterbeheer. Maar omdat het een


effect betreft en geen streven in het kader van

volgt plaats:

duurxaam waterbeheer wordt het elders (crite-

0

waterberging landelijk gebied kan stedelijke

rium effecten op het grondwatersysteem

wateroverlast niet oplossen;

beschreven).

+ waterberging landelijk gebied kan deel stedelijke wateroverlast oplossen;


++ waterberging landelijk gebied stedelijke

Door de aanleg van een natuurgebied ten

wateroverlast oplossen.

zuiden van de Essendijk wordt veel meer waterbergend oppervlak gecreëerd dan de provincia-


le 10% norm voorschrijft. Een deel van de

beoordeling van het criterium relatie tussen

waterberging zou kunnen worden gebruikt voor

water in stedelijk en landelijk gebied.

de opvang van stedelijke wateroverschotten. Echter, de kwaliteit van de wateroverschotten uit

Uit de effectenbeschrijving moet geconclu-

de stad is waarschijnlijk slecht en ongewenst in

deerd worden dat (extra) waterberging in het

een natuurgebied. Bovendien ligt het natuurge-

plangebied niet de oplossing kan zijn voor

bied relatief ver af van de stad Rotterdam en

de stedelijke wateroverlast. Het natuurgebied

moet het water een lange weg afleggen voor het

ligt te ver van de stad Rotterdam en wordt

geborgen kan worden. De VINEX locatie Portland/

geschaad door de slechte waterkwaliteit uit de

Carnisselande ligt dichter bij het natuurgebied,

stad. Het recreatiegebied ligt dichterbij de stad,

varianten criterium

relatie tussen water in

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

het stedelijk en het landelijk gebied

Tabel 11.4

218

Beoordeling criterium relatie tussen water in het stedelijk en het landelijk gebied


maar heeft niet voldoende waterberging om

belasting van de bodem op basis van het huidi-

wateroverlast uit de stad op te vangen.

ge en toekomstige bodemgebruik. In de huidige situatie hebeben de plangebieden een overwe-

11.3

Bodem

gend agrarische functie. Hiervan uitgaande

ming naar getijdengebied. Het gaat hier weliswaar om omvorming naar natuur, maar het

handhaven van een zodanige bodemkwaliteit,

rivierwater van de Oude Maas zal bij deze vari-

dat een multifunctioneel gebruik nu en in de

anten de polder binnentreden en daar slib

toekomst mogelijk blijft. Dit impliceert dat

afzetten. De kwaliteit van dit sediment (nog)

wordt gestreefd naar het beperken van de

niet erg goed is vanwege de algemene milieuk-

belasting van de bodem met verontreinigende

waliteit van het sediment dat door de rivier

stoffen. De belasting van de bodem met ver-

wordt aangevoerd. In vergelijking met agrarisch

ontreinigingen is deels het gevolg van

gebruik levert dit naar verwachting een grotere

atmosferische depositie (vanwege de ‘achter-

belasting met verontreinigingen op. Om een

grondgehalten’ en lokale emissies, zoals bij-

schatting te maken van de bodemkwaliteit van

voorbeeld door verkeer) en deels het gevolg

de agrarische gronden in het plangebied

van lokale factoren, waarbij het bodemgebruik

Midden-IJsselmonde is het rapport

een van de belangrijkste is.

‘Bodemkwaliteitskartering van de Nederlandse

Bij dit criterium wordt gekeken naar de veran-

landbouwgronden’ van het RIVM [lit. 94]

dering van het bodemgebruik in de plangebieden

gebruikt. In deze studie is Nederland in een

en de effecten die dit heeft op de belasting van

aantal gebieden opgedeeld. Voor Midden-

de bodem met verontreinigende stoffen.

IJsselmonde zijn ter referentie de waarden voor gras op voor het Zuidelijk Zeekleigebied geno-

meetgegevens (locatie Puttershoek) van

volgende volgorde van afnemende ernst van de

Rijkswaterstaat uit 1992 gebruikt tabel 11.5. De

belastende bodemgebruiksvormen: industrie -

streefwaarden voor zwevend stof zijn eveneens

landbouw - recreatie - natuur. Bij enkele varian-

opgenomen in de tabel. Er zijn alleen kwaliteits-

ten is hierin een nadere onderverdeling

gegevens van sediment beschikbaar voor de

gemaakt worden. De gevoeligheid van de

locatie Maassluis in de Nieuwe Waterweg.

bodem voor verontreinigingen is ook in beschouwing genomen. De effecten van veront-

Uit de gegevens kan worden afgeleid dat de

reinigingen (bijvoorbeeld op het ecosysteem,

kwaliteit van het zwevend stof in de Oude Maas

voor de mens of voor verspreiding naar grond-

beduidend slechter is dan die van de gemiddel-

en oppervlaktewater) hangen immers in

de grond in een agrarisch zeekleigebied. Bij de

belangrijke mate af van de karakteristieken van

omvorming naar een getijdengebied zal het

de bodem (fysische en chemische eigenschappen).

sediment naar verwachting een samenstelling

De referentiesituatie voor dit criterium is de

Deel B

Landaanwinning

Voor de slibkwaliteit van de Oude Maas zijn

bodemgebruik. Hierbij is uitgegaan van de


gende stoffen is sterk gerelateerd aan het

1992. De getallen zijn weergegeven in tabel 11.5.

Deelnota MER

De belasting van de bodem met verontreini-

men De kartering en analyse is uitgevoerd in

Deelnota MER


Deel A

In het milieubeleid wordt gestreefd naar het

Hoofdrapport


Samenvatting

Een uitzondering hierop vormt de omvor-


me groter dan 50%).


sterke afname van de bodembelasting op (afna-

Deelnota MER

verontreinigende stoffen


levert de omvorming naar natuurgebied een 11.3.1 Belasting van de bodem met

hebben die vergelijkbaar is met die van zwe-

219

vend stof in de Oude Maas. Dit betekent dus

liteit van het zwevend stof in de Oude Maas - in

een sterke achteruitgang van de bodemkwaliteit

het te reliseren getijdengebied met de norme-

(voorzover afhankelijk van de gehalten veront-

ring van de waterbodem volgens de ENW kan

reinigingen).

worden geconcludeerd:

Als gevolg van het milieubeleid zijn de

•

de kwaliteit van het sediment zal voor een

gehalten verontreinigingen in de grote rivieren

aantal stoffen (zink, koper, nikkel, PCB’s) niet

en in het zwevend stof de afgelopen jaren afge-

voldoen aan de bodemkwaliteitseisen

nomen. Deze trend zal zich naar verwachting de

(grenswaarden conform ENW);

komende jaren voortzetten.

•

de kwaliteit van het sediment voldoet aan de toetsingswaarde ENW; volgens de klassein-

Bij vergelijking van de verwachte kwaliteit

deling voor waterbodemkwaliteit zal in het

van het sediment - bij gelijkstelling aan de kwa-

getijdengebied klasse 1 of 2 aanwezig zijn.

compo-

indicatie

zwevend

sediment

streef-

grens-

toets

nent

gehalten

Oude Maas

Nieuwe

waarden

waarde

waarde

landbouw-

Puttershoek

Waterweg

zwevend

sediment

ENW

grond

(mg/kg)

Maassluis

stof (mg/kg)

(mg/kg)

(mg/kg)

(mg/kg)

(mg/kg)

grasland op klei PAK

0,71

4,6

0,7

Cd

0,43

3,6

0,8

1,2

2

7,5

Cr

36,5

99,5

28

150

380

380

Cu

19,95

79,7

13

54

36

90

Ni

20,73

46,2

10

52,5

35

45

Pb

36

113

30

127,5

530

530

Zn

134,5

567,5

120

210

480

720

Hg

0,16

1,1

0,2

0,45

0,5

1,6

As

11,7

55

component PCB 28

0,52

20,8

7,5

43,5

55

(µg/kg)

(µg/kg)

(µg/kg)

(µg/kg)

11,5

2

2

4

30 30

PCB 52

0,44

10

16

2

4

PCB 101

1,03

13

3

8

4

PCB 118

0,64

9,2

2

8

4

30

PCB 138

1,63

15,3

3

8

4

30

PCB 153

1,64

15,5

3

8

4

PCB 180

0,85

9,5

2

8

4

som PCB

6,75

84

31

30 200

ENW voor standaardbodem met 10% organische stof en 25% lutum

Tabel 11.5

Vergelijking van de geschatte huidige bodemkwaliteit in het plangebied Midden-IJsselmonde

met de samenstelling van zwevend slib in de Oude Maas en sediment in de Nieuwe Waterweg in vergelijking met normen ENW (standaardbodem) (bronnen: zie tekst)

220


Omvorming van landbouw naar recreatie

tot een beperkte afname van de bodembe-

levert een vermindering van de belasting met

lasting. In het gedeelte met getijden neemt de

verontreinigingen op, zij het iets minder dan bij

belasting niet af .

de omvorming naar natuur. Voor de verbindingszone wordt ervan uitge-

Bij deze varianten is het areaal natuur relatief minder groot, zodat over een minder groot

Tussen de gebieden waar de varianten zijn

deel van het gebied de belasting van bodem

gesitueerd bestaat weinig verschil in bodemop-

afneemt.

bouw; voor het overgrote deel bestaat het gebied uit zeeklei. In de locaties van de


Noordflank komen veengronden voor. Er valt


dus niet te verwachten dat dit verschillen tus-

reden zal de bodemopbouw in het navolgende

-

belastingneemt minder dan 50% toe;

niet meer in beschouwing worden genomen.

0

belasting blijft ongeveer gelijk;

+ belasting vermindert met 0 tot 50 %; Variant I ≈

++ belasting met verontreinigende stoffen ver-

Dit is de enige variant met twee soorten een deel zonder getijden. Het gedeelte westelijk


van de leidingenstraat wordt belast door sedi-

de beoordeling van de varianten voor het crite-

ment uit rivierwater, in het andere gedeelte

rium belasting van de verontreiniging naar de

natuur neemt de belasting af.

bodem.

Variant I ≠

11.3.2 Bodemkwaliteit van de ondiepe

Bij deze variant wordt een groot areaal

Overige varianten met getij

mijn op gericht om te komen tot een duurzame

Voor al deze varianten geldt dat de afname

bodemkwaliteit, waarbij de risico’s (humaan,

van de belasting als gevolg van de omzetting

ecotoxicologisch en voor verspreiding) zijn

van landbouwgebied naar recreatiegebied leidt

teruggebracht tot aanvaardbare niveau’s.

varianten

belasting van de bodem

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

—

++

—

+

—

+

—

+

—

+

met verontreinigingen

Landaanwinning

Het bodembeleid is er voor de langere ter-



Deelnota MER

bodem met verontreinigende stoffen afneemt.

Deelnota MER

ondergrond

natuur gerealiseerd waar de belasting van de

Tabel 11.6

Deelnota MER

natuur in Midden-IJsselmonde: een deel met en


mindert met minstens de helft.

Hoofdrapport

- - belasting neemt toe met meer dan 50 %;

Samenvatting

gevoeligheid voor verontreiningen. Om deze


volgt plaats:

sen de varianten oplevert ten aanzien van

criterium

Deel B

ren dat de immissie af- of toeneemt.

Deel A

gaan dat de inrichting niet zodanig zal verande-


Overige varianten zonder getij

Beoordeling voor het criterium belasting van de bodem met verontreinigde stoffen

221

Voor het deelproject 750 ha natuuren recrea-


tiegebied kan de transformatie betekenen dat

De beleidsdoelstelling (aanvaardbare risico’s)

moeten worden ingegrepen op plaatsen waar

is daarbij vertaald in een beoordeling waarbij

de bodemkwaliteit te slecht is. Dit kan met

wordt gekeken naar de mate waarin verontrei-

name optreden wanneer als gevolg van de

nigingen die in het bodemsysteem aanwezig

inrichting verontreinigingslocaties moeten

zijn worden aangepakt, waardoor de risico’s

worden aangesneden en dus moeten worden

afnemen. Meer concreet komt dit neer op het

gesaneerd.

beoordelen in hoeverre aanwezige verontreinigingen worden aangepakt. De beoordeling van


het criterium vindt als volgt plaats:

Bij het plangebied Midden-IJsselmonde zijn langs de zuidrand stortlocaties aanwezig, waar

- - sterke verslechtering van de bodemkwaliteit;

in het verleden met name verontreinigde bag-

-

verslechtering van bodemkwaliteit;

gerspecie, afkomstig uit de havens, is gestort.

0

geen wijziging van bodemkwaliteit;

De gebieden zijn afgedekt met een zogenaamde

+ verbetering van de bodemkwaliteit door

leeflaag en in gebruik als natuuren recreatie-

beperkt ingrijpen in stortlocaties;

gebied. Voor deze locaties bestaat geen sane-

++ sterke verbetering van de bodemkwaliteit

ringsurgentie. Indien het echter voor de

door aanpakken van meerdere stortlocaties;

transformatie tot natuuren recreatiegebied noodzakelijk is om deze gebieden te vergraven


zal actief met de verontrei-nigingen moeten

beoordeling voor het criterium bodemkwaliteit

worden omgegaan, dat wil zeggen afvoeren

van de ondiepe ondergrond.

van verontreinigde grond (voor reiniging en nuttige toepassing, hergebruik of storten) zoda-

11.3.3 Oppervlakte ongestoorde bodemopbouw

nig dat de risico’s tot een aanvaard-baar niveau worden teruggedrongen. Per saldo zal een der-


gelijke ingreep leiden tot een verbe-tering van

De bodem is een belangrijk landschapsas-

de bodemkwaliteit ter plaatse.

pect. De bodem is het resultaat van een het

Dit effect doet zich met name voor bij de

samenspel van bodemvormende processen en

varianten met getijden, waar een deel van de

reflecteert de ontstaansgeschiedenis van een

bestaande primaire waterkering wordt verwij-

gebied. Daarnaast levert de bodem samen met

derd en waarbij waarschijnlijk oude stortloca-

water de abiotische basis voor natuurontwikke-

ties worden aangesneden.

ling.

varianten criterium

bodemkwaliteit ondiepe

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

0

+

0

+

0

+

0

+

0

ondergrond

Tabel 11.7

222

Beoordeling criterium Bodemkwaliteit van de ondiepe ondergrond


Zowel vanwege de functie in het ecosysteem


als vanwege de ‘landschaps-archieffunctie’ is het

Vanuit de doelstelling dat aantasting van de

van belang om aantasting van de bodemopbouw

natuurlijke bodemopbouw zou moeten worden

te voorkomen.

voorkomen of beperkt, wordt het criterium als

-

lokaal verstoren en vergraven van onge-

paden, parkeerplaatsen, watergangen e.d.)

stoorde bodemprofielen; 0

geen vergraving / verstoring gebieden met

worden geplaatst. Ook kan het gewenst zijn om

ongestoorde bodemprofielen;

voor de inrichting tot recreatiegebied lokaal ver-

+ n.v.t.;

gravingen te plegen (dit kan bijvoorbeeld het

++ n.v.t.

geval zijn bij het aanleggen van een golfbaan). De omvang van dergelijke verstoringen van het


bodemprofiel is voor alle varianten ongeveer

de beoordeling voor het criterium oppervlakte

gelijk, omdat het recreatieve programma en de

ongestoorde bodemopbouw. De getijden vari-

wensen ten aanzien van de ontsluiting (omvang

anten zijn als sterk negatief beoordeeld omdat

van netwerk van wegen en paden) voor alle

hier naast de lokale verstoring door geulwer-

varianten op hetzelfde niveau liggen. Bij de aan-

king als gevolg van de voorgestane inrichting

leg van het natuurgebied op Midden-IJsselmonde

een kunstmatig bodemprofiel ontstaat dat het

wordt zowel voor het getijdengebied als voor het

oorspronkelijke bodemprofiel onherkenbaar en

natuurgebied zonder getijden de bodemopbouw

onbereikbaar maakt. De overige varianten zijn

lokaal verstoord. In het natuurgebied zonder getij-

vanwege de lokale verstoringen minder nega-

den wordt vergraven om gradienten voor natuur-

tief beoordeeld.

ontwikkeling te creëren. In het getijdengebied wordt weliswaar grond ingebracht (zie bijlage en

door de inbreng van grond de oorspronkelijke

grondstoffen zo veel mogelijk te beperken.

bodem weliswaar afgedekt en geconserveerd,

Uitgangspunt voor het gebruik van grondstof-

maar tevens onherkenbaar gemaakt en onbereik-

fen is, dat het gebruik van secundiare grond-

baar voor natuurontwikkeling.

stoffen (hergebruik, nuttig toepassen) de

varianten

oppervlakte ongestoorde

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

—

-

—

-

—

-

—

-

—

-

bodemopbouw

Tabel 11.8

Landaanwinning

Het beleidsdoel is het gebruik van primaire



worden verstoord. In het getijden-gebied wordt

Deelnota MER

geulerosie toch de oorspronkelijke bodemopbouw

Deelnota MER

11.3.4 Winning / gebruik grondstoffen

werkmodel getijdengebied), maar zal lokaal door

criterium


wordt gerealiseerd en voorzieningen (gebouwen)


vooral op plaatsen waar infrastructuur (wegen,

Deel B

schalig verstoord of vergraven;

Deel A

gebied wordt lokaal de bodem vergraven. Dit

Hoofdrapport

- - ongestoorde bodemprofielen worden groot-

Deelnota MER

Bij de aanleg de 750 ha natuuren recreatie-

Samenvatting



volgt beoordeeld:

Beoordeling criterium oppervlakte ongestoorde bodemopbouw

223

voorkeur heeft boven het gebruik van - eindige

als positief beschouwd. Ook als bij het (vanwe-

en schaarse- primaire grondstoffen. Als toch bij

ge de functie noodzakelijke) uitvoeren van

noodzakelijke inrichtingsmaatregelen primaire

inrichtingsmaatregelen bruikbare grondstoffen

grondstoffen gewonnen kunnen worden is dit

vrijkomen wordt dit als positief beoordeeld. Een

niet per definitie negatief, omdat dan elders pri-

dergelijke ingreep kan immers elders leiden tot

maire grondstoffen gespaard kunnen blijven.

het sparen van primaire grondstoffen.

Bij het criterium winning en gebruik grondstoffen is in beschouwing genomen in hoeverre


er sprake is van het gebruik van primaire en secundaire grondstoffen en of door noodzake-

- - grootschalige gebruik primaire grondstoffen;

lijke inrichtingswerkzaamheden grondstoffen

-

beperkte gebruik primaire grondstoffen;

gewonnen kunnen worden.

0

gesloten grondbalans binnen 750 ha;

+ beperkt gebruik secundaire grondstoffen; Beschrijving van de effecten

++ grootschalig gebruik secundaire grondstoffen.

Bij geen van de varianten is sprake van gebruik van primaire grondstoffen op grote


schaal. De inrichtingsmaatregelen zijn beperkt van

beoordeling voor het criterium winning /

aard en kunnen in hoofdzaak met een gesloten

gebruik grondstoffen. In de beoordeling is voor

grondbalans worden uitgevoerd. Er kunnen ook

de varianten met getijden een ‘-’ opgenomen

geen vermarktbare primaire grondstoffen gewon-

vanwege de noodzaak voor dijkversterking en

nen worden omdat deze te diep en dus onbereik-

omdat het de vraag is of voor de gewenste

baar liggen.

ophoging van het getijdengebied grond van de

Wel is er bij de bouwsteen natte natuur met

juiste samenstelling (vanwege de natuurfunctie)

getijden sprake van grootschalige aanvoer van

en milieuhygienische kwaliteit op het juiste tijd-

grond (zie bijlage B en werkmodel getijdenge-

stip beschikbaar is. De beoordeling is niet ‘- -’

bied). Dit is deels benodigd vanwege het aanleg-

omdat wordt aangenomen dat in hoofdzaak

gen van een primaire waterkering ter plaatse van

overtollige grond van elders kan worden

de Essendijk en deels vanwege de gewenste

gebruikt, zodat geen extra ontgronding noodza-

ophoging van het getijdengebied. Hierbij is ervan

kelijk is.

uitgegaan dat gebiedseigen grond uit de omgeving gebruikt wordt, bijvoorbeeld vrijkomend in

11.4

Grondwater en oppervlaktewater

het kader van rivierverruiming. 11.4.1 Nutriënten en bestrijdingsmiddelen Beoordelingskader en beoordeling Gebruik maken secundaire grondstoffen in


plaats van primaire (‘werk met werk’ maken} is

Het beleid is gericht op het realiseren en

varianten criterium

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

winning / gebruik grondstoffen -

0

-

0

-

0

-

0

-

0

Tabel 11.9

224

Beoordeling criterium winning / gebruik grondstoffen

kwaliteit van gronden oppervlaktewater. Om

oppervlaktewater is gerelateerd aan de bodem-

dit te kunnen realiseren dienen de emissies van

gebruiksvorm landbouw. Landbouw is een

verontreinigingen en nutriënten te worden

belangrijke bron van nutriënten en bestrijdings-

tegengegaan. Vanuit dit beleidsdoel is bij dit

middelen. Een functieverandering van land-

criterium gekeken naar de emissies van nutri-

bouw naar recreatie of natuur wordt daarom in

ënten en bestrijdingsmiddelen naar gronden

het algemeen positief gewaardeerd ten aanzien

oppervlaktewater in de referentiesituatie en na

van dit criterium.

omvorming tot natuuren recreatiegebied.


Beschrijving van de effecten Ten aanzien van dit criterium kunnen de

- - toename toevoer nutriënten en bestrijdings-

volgende effecten worden benoemd:

toename toevoer nutriënten en bestrijdings-

weliswaar geen nutriënten meer aangevoerd

middelen in relatief voedselrijke milieus; 0

gelijkblijvende toevoer nutriënten en bestrij-

door de landbouw, maar via het rivierwater worden nog steeds nutriënten aangevoerd;

+ afname toevoer nutriënten en bestrijdings-

in natte natuur zonder getijden is niet alleen sprake van het stopzetten van de aanvoer

middelen; ++ afname toevoer nutriënten en bestrijdings-

van nutriënten maar zelfs van verwijdering,

middelen plus toename afvoer nutrienten.

aangezien het gebied (gedeeltelijk) begraasd gaat worden; • •

In tabel 11.10 is een overzicht gegeven van

bij recreatie vindt geen afvoer van nutriënten

de beoordeling voor het criterium nutriënten en

plaats;

bestrijdingsmiddelen.

bij de verbindingszones wordt ervan uitgegaan dat het grondgebruik grotendeels het-

11.4.2 Zware metalen en PAK


•

dingsmiddelen;

Hoofdrapport

-

omgevormd tot natuur met getijden worden

Samenvatting

in het gedeelte van het gebied dat wordt


middelen in voedselarme milieus;

Deelnota MER

•

Deel B

en bestrijdingsmiddelen naar het gronden

Deel A

handhaven van een goede (multifunctionele)



door het hoge aandeel natuur zonder getijden.

oppervlaktewater.



De omvang van de emissie van nutriënten

Naar verwachting zal geen van de inrich-

varianten criterium

nutriënten en

Landaanwinning

Dit criterium gaat nader in op de emissie van zware metalen en PAK’s naar het gronden


Variant I ≠ komt ten aanzien van dit criterium als beste naar voren. Dit wordt veroorzaakt

Deelnota MER


Deelnota MER

zelfde zal blijven.

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

+

++

0

+

+

+

0

+

+

+

bestrijdingsmiddelen

Tabel 11.10 Beoordeling criterium nutriënten en bestrijdingsmiddelen

225

tingsvarianten zorgen voor een verhoging of

Een toename van de emissie van verontreini-

verlaging van het gehalte aan zware metalen en

gingen naar gronden oppervlaktewater wordt

PAK in de bodem. Bij de bouwsteen natte

daarom negatief beoordeeld en een afname

natuur met getijden is er waarschijnlijk wel een

positief. De beoordeling vindt als volgt plaats:

geringe toename in het gebied van deze stoffen als gevolg van de sedimentatie van rivierslib.

- - sterke toename emissie naar grond-/

Op de totaalscore per variant heeft dit echter

oppervlaktewater;

geen effect doordat het oppervlakte-aandeel

-

toename emissie naar grond-/

waar dit speelt te klein is.

oppervlaktewater;

Vanuit de bodem kunnen verontreinigingen in het gronden oppervlaktewater terecht

0

gelijkblijvende concentratie;

+ afname emissie naar grond-/

komen. De mate waarin dit gebeurt is afhankelijk van bodemkarakteristieken (in hoeverre

oppervlaktewater; ++ sterke afname emissie naar grond-/

worden de verontreinigingen vastgehouden

oppervlaktewater.

door de bodem; dit is afhankelijk van factoren zoals pH, gehalte organische stof en klei, grondwaterstanden en wisselingen daarin) en gehal-

Tabel 11.11 geeft de beoordeling voor het criterium zware metalen en PAK weer.

ten verontreinigingen in de bodem. Omzetting van een agrarisch gebied naar natuurgebied

11.4.3 Effecten op het grondwatersysteem

kan tot gevolg hebben dat verontreinigingen meer mobiel gaan worden (door hogere grond-


waterstanden en daling van de pH) waardoor

Het criterium effect op het grondwatersysteem

de emissie naar de omdergrond zou kunnen

beschrijft de effecten van grondwaterstands-

toenemen.

veranderingen in het plangebied op de omlig-

Gezien het gebruik van het gebied kan wor-

gende landbouw en stedelijke gebieden. Bekeken

den aangenomen dat de bodem voldoet aan

worden veranderingen op grondwaterstanden en

milieuhygienische vereisten en geen te hoge

veranderingen in kwel en/of infiltratie.

gehalten zware metalen en PAK bevat. De emis-

Bij aanleg van een natuurgebied ten zuiden

sie van zware metalen en PAK naar de onder-

van de Essendijk zal de grondwaterstand ter

grond is daarom naar verwachting

plaatse aanzienlijk stijgen, wat gunstig en dus

verwaarloosbaar.

gewenst voor natuurontwikkeling. Maar de grondwater-standsstijging zal ook leiden tot


verhoogde grondwaterstanden meer kwel in de

Het beleid is gericht op het beschermen van de kwaliteit van gronden oppervlaktewater.

gebieden buiten het plangebied, wat in het algemeen ongunstig en dus ongewenst is.

varianten criterium

verontreiniging met

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

zware metalen / PAK

Tabel 11.11 Beoordeling criterium zware metalen en PAK

226


Het effect van de grondwaterstandsstijging in

11.4.4 Beïnvloeding van de zoete, zoute en

het natuurgebied op Midden-IJsselmonde is

brakke watersytemen

maatgevend voor de beoordeling van het criterium. De inrichting van de gebieden in


Noordflank als verbindingszone en recreatiege-

zend aan het getijdengebied op Midden-

gebieden.

IJsselmonde. De Oude Maas ter hhogte van Midden-IJsselmonde is momenteel overwegend zoet, maar na heropening van de

Het effect van de stijging in grondwaterstan-

Haringvlietsluizen kan met name bij lage rivie-

den is het grootst in de varianten II en III, waar

rafvoeren de Oude Maas een zwak brak tot brak

landbouwgebied direct aan het natuurgebied

karakter krijgen. Toename van zoute of brakke

grenst. In variant I grenst recreatiegebied aan

kwel in het landbouwgebied leidt tot gewas-

het natuurgebied en is het effect op de omlig-

schade, is dus ongewenst en wordt negatief

gende gebieden kleiner.

beoordeeld.



De beoordeling van het criterium vindt als - - sterke toename van de grondwaterstanden

IJsselmonde en alleen in de getijdenvarianten IIab en IIIab, waar landbouwgebied direct

geringe toename van de grondwater stan-

grenst aan het getijdengebied. Indicatieve bere-

den in de omgeving;

keningen aan de hand van analytische formules

geen effect op het grondwatersysteemvan

laten zien dat bij deze varianten maximaal een

de omgeving;

verhoging van de hoeveelheid kwel van 35% zal

++ sterke afname van grondwaterstanden in de omgeving.

de Haringvliet-sluizen kan deze kwel een brak karakter hebben. Bij de andere getijdenvarianten is de invloed op landbouwgebieden veel

Tabel 11.12 bevat de beoordeling voor het

minder, aangezien in deze gevallen tussen het

criterium effecten op het grondwatersysteem.

getijdengebied en het landbouwgebied een

varianten criterium

effecten op het

Landaanwinning

noorden van de Essendijk. Na heropening van


in de omgeving;

optreden. Dit geldt voor het gebied direct ten

Deelnota MER

+ geringe afname van de grond waterstanden

Deelnota MER

0

in de omgeving;


landbouwgebieden speelt alleen op Midden-

Deelnota MER

Het mogelijke effect van brakke kwel in

volgt plaats:

-



Deel B

anderingen effect hebben op de omliggende

Deel A

van de kwel in de landbouwgebieden aangren-

Hoofdrapport

naar de mogelijke verandering van de saliniteit

grondwaterstanden toe, laat staan dat deze ver-

Samenvatting

bied laten geen grote veranderingen in de


Bij dit criterium wordt met name gekeken

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

0

0

-

-

-

-

-

-

-

-

grondwatersysteem

Tabel 11.12 Beoordeling criterium effecten op de grondwaterhuishouding

227

recreatiegebied aangelegd wordt is. Dit gebied zal een groot deel van de kwel afvangen, zodat een verhoging van de kwel in het landbouwgebied niet meer merkbaar zal zijn. Bij de nietgetijdenvarianten zal geen effect optreden. Weliswaar wordt de grondwater-stand verhoogd, maar niet zodanig dat dit tot ernstige kweltoeneme in de landbouwgebieden zal leiden. Beoordelingskader en beoordeling Mogelijke brakke kwel in de landbouwgebieden is ongewenst en wordt negatief beoordeeld. - - grote kans op brakke kwel in landbouwgebied; -

kans op brakke kwel in landbouwgebied;

0

geen kans op brakke kwel in landbouwgebied;

+ kans op zoete kwel in landbouw gebied; ++ grote kans op zoete kwel in landbouw gebied. In tabel 11.13 is de beoordeling van criterium beïnvloeding van de zoete, zoute en brakke watersystemen weergegeven

varianten criterium

beïnvloeding ligging zoete,

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

0

0

-

0

-

0

-

0

-

0

brakke en zoute watersystemen

Tabel 11.13 Beoordeling criterium beïnvloeding van de zoete, zoute en brakke watersystemen

228

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

229

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B



12 Hinder

Daar er nog geen invulling is gegeven aan de vormen van extensieve en intensieve recreatie is er voor gekozen de effecten voor het aspect geluid te bepalen op basis van een kwa12.1

Inleiding

litatieve afweging. Daarbij is er van uitgegaan dat lawaaiproducerende recreatie activiteiten

In tabel 12.1 zijn de aspecten en de criteria van het thema hinder aangegeven.

alleen binnen de gebieden bestemd voor intensieve recreatie zijn toegestaan. Tevens is er van uitgegaan dat bij invulling van het gebied met

12.2

Geluid

natuur er geen effect voor het aspect geluid zal zijn.

12.2.1 Effecten door recreatieve activiteiten Beschrijving van de effecten Toelichting op het criterium

Varianten I en II

De effecten van de varianten zijn bepaald

Het huidige stiltegebied in het deelgebied

voor zover er sprake is van recreatievormen

Midden-IJsselmonde wordt bestemd voor

waarbij lawaai wordt gemaakt. De effecten van

natuur en de intensieve recreatie vindt plaats

nieuwe activiteiten zijn berekend op basis van

aan de noordzijde van het gebied binnen de

kentallen en literatuurgegevens met betrekking

huidige en toekomstige zones van industrie,

tot geluidvermogensniveau’s voor recreatie-

weg en railverkeer. Eventueel te plannen

activiteiten.

lawaaiproducerende recreatieactiviteiten zullen

aspect

criterium

projectdoelstelling

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van optreden van milieueffecten geluid

effect recreatieve activiteiten

voorkomen van (toename) van geluidhinder

geluidhinder bezoekers effect verkeersaantrekking externe veiligheid lucht

toename activiteiten met

voorkomen van problemen ten

gevaarlijke stoffen

aanzien van externe veiligheid

luchtkwaliteit

voorkomen van verslechtering van de luchtkwaliteit

Tabel 12.1 Aspecten en criteria voor het thema hinder

230

Hoofdstuk 12 Hinder

daardoor een marginaal effect hebben op de

0

directe omgeving. Bij verdere inrichting van

+ afname geluidsbelast oppervlak overige

geen verandering;

deze varianten dienen de lawaaiproducerende

recreatiegebieden;

activiteiten binnen de intensieve recreatie zo

++ afname geluidsbelast oppervlak natuur-/stil-

ver mogelijk van de natuurgebieden te worden

terium geluid door recreatieve activiteiten.

bindingszones gepland die binnen de zones 12.2.2 Effecten door verkeersaantrekkende

Ook hier zal het effect van de activiteiten op het

werking

heersende en toekomstig heersende geluidni-

een marginale invloed hebben.

Naast het geluid van de recreatieve activiteiten zelf speelt de verkeersaantrekkende werking een rol. De effecten hiervan zijn berekend

Variant III

op basis van de verwachte bezoekersaantallen

In variant III wordt in het gebied Midden-

en modal split. De effecten zijn daarbij geba-

IJsselmonde een deel van het stiltegebied

seerd op de gegevens van het hoofdstuk

bestemd voor extensieve recreatie. Dit is voor

verkeer en vervoer. De ligging van de geluid-

deze variant een licht negatief effect voor

contouren van het ontsluitende wegennet is

geluid ten opzichte van de varianten II en III en

vanwege de nog niet vaststaande ligging hier-

de huidige en autonome situatie. Hoewel bij

van niet berekend.

extensieve recreatie de geluidproductie van de activiteiten gering zal zijn kan er toch door het


aantrekken van bezoekers enige verstoring

De beoordeling van de effecten voor geluid

plaatsvinden.

van de verkeersaantrekkende werking is uitge-


Eendragtspolder in de b varianten zal eveneens



Deelnota MER

veau marginaal zijn. De extensieve recreatie bij

Hoofdrapport

van bestaande wegen railverbindingen liggen.

Samenvatting

bij Schiezone en in de Intermediaire Zone ver-

Tabel 12.2 geeft de beoordeling van het cri-

Deel B

Bij variant II zijn ten noorden van Rotterdam

Deel A

geplaatst.


tegebieden.

van de toename van verkeer in het MiddenIJsselmonde gebied de berekening uitgevoerd voor de wegenstructuur binnen en rondom dit

- - toename geluidsbelast oppervlak natuur-

gebied. De gebieden aan de noordzijde van

/stiltegebieden;

Rotterdam zijn vanwege de relatief geringe

toename geluidsbelast oppervlak overige

omvang van verkeer buiten beschouwing gelaten.

recreatiegebieden;

varianten criterium

Landaanwinning



van geluid. Daarbij is gelet op de concentratie

Deelnota MER


Deelnota MER

voerd op basis van de toename van de emissie

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

effect recreatieve activiteiten 0

0

0

0

0

0

-

-

-

-

Tabel 12.2 Beoordeling voor het criterium geluid door recreatieve activiteiten

231

Evenals bij verkeer is de berekening uitge-

op basis van de toename van de emissie als

voerd voor een geschikte weekenddag en voor

gevolg van de toename van verkeer.

een zomerse topdag. Verder is als uitgangspunt gehanteerd dat alleen de wijziging in verkeers-

- - toename > 50% > (+3dB(A));

intensiteit is ingevoerd en dat alle overig

-

toename tussen 0% en 50% (0+3dB(A));

parameters (snelheid, wegdek ed.) constant

0

0 % (0 dB(A);

blijven.

+ afname tussen 0% en 50% (0-3 dB(A)); ++ afname > 50% (< -3 dB(A)).

In de tabellen in het brondocument hinder zijn de effecten van de wijzigingen in geluidsemissie

Tabel 12.3 geeft de beoordeling van het

weergegeven. Uit de berekeningsresultaten kan

criterium geluid door verkeersaantrekkende

geconcludeerd worden dat met name op de

werking.

Rhoonse Baan en de Oudeweg een relevante toename ten opzichte van de referentiesituatie

12.3

Lucht

(weekend) zich voordoet. Voor de overige wegen is de toename gering. Dit geldt zowel voor een


geschikte weekenddag als een zomerse topdag.

Voor het aspect lucht is in beschrijvende zin

Op een zomerse topdag zal er tevens een rele-

ingegaan op mogelijke optredende hinder en/of

vant effect optreden op de Groene Kruisweg ten

gezondheidseffecten als gevolg van een toename

zuiden van de aansluiting met de Rhoonse Baan.

van het verkeer op de naar de gebieden toeleiden-

Bij vergelijking met een werkdag die voor

de wegen. Voor verkeer is daarbij onderzocht of

de geluidhinder van wegverkeer bepalend is

een relevante toename van de emissie van NOx

worden de effecten minder maar blijven er

(representatieve parameter) te verwachten is.

relevante toenames op de eerder genoemde Beschrijving van de effecten

wegen aanwezig.

Daar de inrichting van de recreatieve acti-

Bij de scores is voor alle varianten uitgegaan van een licht negatief effect. Weliswaar

viteiten binnen de gebieden met intensieve en

zijn er op enkele wegen toenames van meer

extensieve recreatie niet bekend is kan voor

dan 3 dB(A) doch langs deze wegen zijn weinig

lucht geen kwantitatief effect worden bepaald.

tot geen woningen gelegen. Voorts zijn de

Echter er kan van uit worden gegaan dat alleen

effecten op het hoofdwegennet waarlangs veel

in de gebieden met intensieve recreatie moge-

woningen gelegen zijn marginaal.

lijk activiteiten met een effect op lucht aanwezig zullen zijn. Vooralsnog wordt er van uitgegaan dat dit effect op de totale luchtkwa-

Beoordelingskader en beoordeling De beoordeling voor het criterium ‘verkeers-

liteit in de omgeving marginaal is en geen onderscheidend criterium is voor de varianten.

aantrekkende werking’ heeft plaatsgevonden

varianten criterium

effect verkeersaantrekking

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Tabel 12.3 Beoordeling voor het criterium geluid door verkeersaantrekkende werking

232

Hoofdstuk 12 Hinder

Beoordelingskader en beoordeling De beoordeling van het criterium lucht vindt als volgt plaats:

bezoekers aantrekken dat er mogelijk sprake kan zijn van een relevante toename van het aantal blootgestelden. Uit de rapportage van

-

toename tussen 0% en 37%;

dat langs de A15 ter plaatse van het gebied

0

geen verandering;

Midden-IJsselmonde de 10-6 risicocontour voor

+ afname tussen 0% en 37%;

IR op 130 m. van de weg ligt. Alle recreatiege-

++ afname > 37%.

bieden blijven dus buiten deze contour. Ook voor het groepsrisico mag op basis van het

Bij de effectbeschrijving is reeds aangegeven dat het effect op de totale luchtkwaliteit in

voornoemde onderzoek geen probleem worden verwacht.

Deel B

weg’ provincie Zuid-Holland 1997 [lit.78] blijkt

Deel A

- - toename > 37%;


‘risico’s transport gevaarlijke stoffen over de

Beoordelingskader en beoordeling Bij de effectbeschrijving is reeds aangegeven dat er ten aanzien van de externe veilig-

anten.

heid geen problemen te verwachten zijn noch 12.4

Externe veiligheid

voor het individueel risico noch voor het groepsrisico. Daarom zijn alle varianten als neutraal beoordeeld.

de mogelijke effecten van de voorgenomen activiteit op de externe veiligheid, met dien verstande dat het gaat om verbeteringen of verslechteringen van de situatie met betrekking tot

Deelnota MER

Bij dit criterium is in beschouwing genomen

externe veiligheid. De beoordeling van de veiligheidssituatie in de plangebieden (bijvoor-



Hoofdrapport

terium is dus niet onderscheidend voor de vari-

Samenvatting

varianten is derhalve als 0 beoordeeld. Het cri-


de omgeving marginaal is. Het effect van alle

Landaanwinning

hoofdstuk 7.


deel van de kwaliteit van het recreatiegebied in

Deelnota MER

stoffen) is in beschouwing genomen als onder-

Deelnota MER

beeld gerelateerd aan vervoer van gevaarlijke

Beschrijving van de effecten Door de inrichting van de gebieden zelf zal geen effect op het individueel risico of het groepsrisico te verwachten zijn. Immers het is gelet op de bestemming en functie van de gebieden niet te verwachten dat binnen de gebieden stationaire of mobiele bronnen zullen worden geplaatst. Met betrekking tot het aantal blootgestelden door het realiseren van de diverse gebieden zullen alleen de gebieden met intensieve en extensieve recreatie een dusdanig aantal

233

13 Verkeer en vervoer

Het aspect bereikbaarheid gaat uitsluitend in op de verkeerskundige effecten van de varianten: met name de veranderingen van afwikkelingskwaliteit in vergelijking met de referentiesituatie. 13.1

Inleiding

Daarnaast is ook een beschouwing gegeven van de effecten op verkeersveiligheid.

De effecten voor het thema verkeer en vervoer zijn bepaald aan de hand van de twee aspecten:

13.2

Bereikbaarheid

bereikbaarheid en verkeersveiligheid. Aspecten en criteria zijn weergegeven in tabel 13.1. De criteria voor verkeer en vervoer staan in relatie tot die van het aspect bereikbaarheid

13.2.1 Afwikkelingskwaliteit Toelichting op het criterium De overheid streeft er naar dat het verkeer

van het thema recreatie. Het wel of niet gebruik

goed, vlot en veilig wordt afgewikkeld. Voor het

maken van een natuuren recreatiegebied

hoofdwegennet en de achterlandverbindingen

hangt mede af van de bereikbaarheid van dat

zijn daartoe beleidsdoelstellingen gesteld met

gebied. De beoordeling van de bereikbaarheid

betrekking tot de kans op congestie (kans op

voor de verschillende vervoerwijzen (auto en

vertraging door filevorming). Daarnaast kan

overig snelverkeer, openbaar vervoer, fiets en

voor wegen van lagere orde ook worden geke-

overig langzaam verkeer) is als onderdeel van

ken naar de zogenaamde I/C-verhoudingen, die

de projectdoelstellingen dan ook opgenomen

een maat zijn voor de mate waarin een weg

in het hoofdstuk recreatie.

door verkeer wordt belast.

aspect

criterium

doelstelling

criteria gericht op het in beeld brengen van de mate van optreden van milieueffecten bereikbaarheid

afwikkelingskwaliteit

vlotte verkeersafwikkeling op hoofdwegen en secundaire wegen

verkeersveiligheid

effecten op ongevalkans

terugdringen verkeersonveiligheid volgens uitspraken SVV-2

Tabel 13.1 Aspecten en criteria van het thema verkeer en vervoer

234

Hoofdstuk 13 Verkeer en vervoer

ting met name de A13 en de N209. Op de A13

invloed op de geboden bereikbaarheidskwa-

worden geen problemen verwacht met de

liteit van de bestaande en toekomstige woon-

opvang van extra recreatief autoverkeer. Op de

en werkgebieden, maar ook van de nieuwe

verwachte toename van verkeer op de N209

natuuren recreatiegebieden. De verkeersafwik-

wordt autonoom geanticipeerd door de verbre-

keling hangt af van de verkeersintensiteit en de

ding van de weg in het kader van de verbin-

capaciteit van het wegennet, de zogenaamde I/C

ding van de A13 met de A16.

verhouding. De I/C verhouding vergelijkt de De Eendragtspolder wordt extensief recrea-

de weg met de voor die weg maximaal moge-

tief ingericht, wat een (een toename van) recre-

lijke verkeersbelasting.

atief verkeer tot gevolg heeft. Maar naar verwachting zal de intensief recreatieve weste-

Voor de berekening van de I/C-verhoudin-

lijke Rotteoever (Rottemeren, Lage en Hoge

gen is de capaciteit van de te berekenen weg-

Bergsche Bos) toch de grootste autoverkeers-

vakken nodig. De capaciteiten zijn bepaald aan

aantrekkende functie in de regio blijven hou-

de hand van de uurcapaciteiten zoals die wor-

den. De Eendragtpolder blijft in vergelijking

den gehanteerd door de RONA.

met de westelijke Rotte-oever moeilijk bereik-

zwaarst belast. Echter dit wordt veroorzaakt

kende kracht en dus de grootste kans op pro-

door met name woon-werken werkverkeer. In

blemen in de verkeersafwikkeling zijn te

het algemeen zijn dit niet de uren waarop het

verwachten op Midden-IJsselmonde. In verge-

recreatieve verkeer zwaar vertegenwoordigd is

lijking met de andere plangebieden wordt op

in de totale verkeersstroom. In de effectbe-

Midden-IJsselmonde het grootste areaal natuur

schrijving is derhalve aandacht besteed aan de

en recreatiegebied ontwikkeld. Ook is alleen op

afwikkelingskwaliteit op de tijdstippen waarop

Midden-IJsselmonde sprake van een intensief

veel recreatief verkeer is te verwachten, zoals in

recreatiegebied en wordt de grootste toename

het weekend en op weekdagen buiten de spits

van bezoekersaantallen verwacht.

Landaanwinning

Verreweg de grootste autoverkeersaantrek-


en gedurende de ochtend- en avondspits het

Deelnota MER

verkeer.

Het wegennet wordt vooral door de week

Deelnota MER


Deelnota MER

baar (en dus minder aantrekkelijk) voor auto-

(m.n. tussen de middag). Alleen tijdens schoolvakantieperiodes kan door de week recreatieve

Dit is de reden dat de effecten op de ver-

verkeersdrukte samenvallen met woon-werk-

keersafwikkeling op Midden-IJsselmonde als

verkeersdrukte.

maatgevend genomen zijn voor de de totale effectscore van het criterium afwikkelingskwa-

De Schiezone en Intermediaire Zone worden

liteit.

ingericht als verbindingszone. Dat wil zeggen dat de mogelijkheden om er doorheen te reizen


waargenomen verkeersbelasting op een bepaal-

Deel B

afwikkelingsproblemen voordoen is direct van

Deel A

bestaande doorgaande routes, naar verwach-

Hoofdrapport

verkeer zal geconcentreerd blijven op de

vorming). De mate waarin zich verkeers-

Samenvatting

Rotterdamse regio geregeld tot congestie (file-


als eindpunt voor recreatief verkeer. Het auto-


Het grote aanbod van verkeer leidt in de

De toename in het aantal recreatieve auto-

worden verbeterd, maar dat de plangebieden

verkeersbewegingen op Midden-IJsselmonde

niet ingericht wordt voor verblijfsrecreatie. De

kan worden bepaald aan de hand van de in

Schiezone en Intermediaire Zone dienen niet

hoofdstuk 7 gegeven raming van de toename

235

in het aantal bezoekers op Midden-IJsselmonde

Uitgaande van de verdeling van recreanten

en aan de hand van aannames (op basis van

uit hoofdstuk 7 geeft tabel 13.2 per bouwsteen

ervaringscijfers) voor wat betreft verdeling van

voor verschillende dagen de toename in aantal-

het bezoek over de verschillende bouwstenen

len bezoekers.

en deelgebieden, de verdeling van het bezoek over de verschillende vervoerswijzen en de

Om het aandeel bezoekers dat per auto naar

gemiddelde autobezetting.

Midden-IJsselmonde komt te bepalen, is uitgegaan van modal split ervaringscijfers, zoals

Tabel 7.16 laat de verwachte toename van

bepaald door het Centraal Bureau voor de

het aantal bezoekers op Midden-IJsselmonde

Statistiek en weergegeven in tabel 13.3. De

zien op verschillende dagen. Voor de bepaling

bouwsteen intensieve Recreatie heeft een

van de verdeling van het over de verschillende

gemiddelde modal split van de activiteiten dag-

bouwstenen (en dus deelgebieden) wordt uitge-

kamperen / picknicken/ bezoek attractiepunt

gaan van een vaste verhouding tussen het

gekregen. De bouwsteen extensieve recreatie

intensieve recreatie gebied, het extensieve

heeft een gemiddelde modal split van de acti-

recreatiegebied en het gebied met recreatief

viteiten dagkamperen / picknicken, wandelen,

medegebruik van de natuur.

fietsen en toeren gekregen. De bouwsteen

recreatieve activiteit

% recreanten per auto

algemeen

54

oeverrecreatie

63

dagkamperen /picknicken

63

wandelen

53

fietsen

5

toeren

75

bezoek attractiepunt, evenement

63

Tabel 13.3 Aandeel bezoekers dat per auto recreatieve voorzieningen bezoekt, weergegeven voor verschillende recreatieve activiteiten (voor het jaar 1995/1996 naar [lit 9].

soort dag (aantal per jaar)

varianten I

zomerse topdag(5)

II

III

Ri

Re

N

Ri

Re

N

Ri

Re

N

42,8

9,8

2,3

37,1

8,5

1,4

34,9

10,5

1,6

overige zomerse dag (15)

34,3

7,9

1,9

30,8

7,1

1,2

27,5

8,2

1,3

geschikte weekenddag (60)

19,5

4,5

1,1

18,9

4,3

0,7

14,1

4,2

0,7

overige weekenddag(44)

13,2

3,0

0,7

13,4

3,1

0,5

8,9

2,7

0,4

overige werkdag(241)

3,1

0,7

0,2

2,4

0,5

0,1

2,2

0,7

0,1

Tabel 13.2 Toename van het aantal bezoekers (duizenden per dag) Midden-IJsselmonde per bouwsteen en voor verschillende dagen.

236


recreatief medegebruik van natuur een gemid-

problemen in het gebied en de direct omgeving

delde waarde van oeverrecreatie, wandelen en

zal leiden, is van belang te weten waar het

fietsen.

recrea-tieve verkeer het gebied binnenkomt en waar het zich concentreert.

gemiddelde van 2,5 persoon per auto gekozen.

Rotterdam Zuid en vanuit de VINEX Portland/

Voor het intensieve recreatiegebied is een

Carnisselande zal het autoverkeer via de

waarde van 1,5 persoon per auto aangenomen,

Rhoonse Baan het recreatiegebied binnenko-

er van uitgaande dat de recreatieve voorzienin-

men. Een klein deel van het recreatieve verkeer

gen als sporthallen, klimmuren e.d. ook veel

zal via het bestaande dijkwegennet het recrea-

individueel bezoek zullen trekken.

tiegebied bereiken.

Om tot de toename in het aantal verkeersbe-

Voor variant I en II is de toename van de

wegingen te komen moet het aantal auto’s met

verkeersdruk niet wezenlijk verschillend. De lig-

twee (heen en terugreis) vermenigvuldigd worden.

ging van het recreatiegebied is hetzelfde, de

Het eindresultaat is weergegeven in tabel 13.4.

verschillen in aantallen auto’s worden alleen

De recreatieve verkeersdruk valt vaak niet samen met de werkverkeersdruk. De recreatieve

wijkt variant III relatief sterk af van variant I en

verkeersdruk is met name geconcentreerd op

II. Niet zozeer wat betreft aantallen hectares

zondagen en door de week buiten de spitsuren.

(hoewel het areaal intensief recreatief gebied

Ervaringscijfers wijzen uit dat ruim 70% van

kleiner is), maar meer wat betreft ligging van

het dagbezoek aanwezig is op de piekuren, die

het intensieve recreatiegebied. De meer zui-

tussen één en drie uur in de middag liggen.

delijke ligging en de grotere afstand tot de

Deelnota MER

name in intensief recreatiegebied). Daarentegen


veroorzaakt door het verschil in hectares (met

Deel B

benaderen. Zowel vanaf de A15, als vanuit

Deel A

Voor recreatief medegebruik is is een ervarings-

Hoofdrapport

IJsselmonde met name vanuit het noorden

Samenvatting

Het recreatieve autoverkeer zal Midden-

gegaan van een gemiddelde autobezetting.


malen dat een auto passeert) te bepalen is uit-


Om het aantal verkeersbewegingen (aantal

soort dag (aantal per jaar)

varianten I

zomerse topdag(5)

Landaanwinning

keersafwikkeling.


recreatief autoverkeer tot verkeersafwikkelings-

Deelnota MER

wachting in grotere problemen rond de ver-

Om te kunnen bepalen of de toename van

Deelnota MER

regionale ontsluitingswegen resulteert naar ver-

II

III

Ri

Re

N

Ri

Re

N

Ri

Re

N

37,2

5,4

0,8

32,2

4,6

0,6

30,2

5,8

0,6

overige zomerse dag (15)

29,6

4,4

0,6

26,6

3,8

0,4

23,8

4,6

0,4

geschikte weekenddag (60)

16,8

2,4

0,4

16,4

2,4

0,2

12,2

2,4

0,2

overige weekenddag(44)

11,4

1,6

0,2

11,6

1,6

0,2

7,8

1,4

0,2

overige werkdag(241)

2,6

0,4

0,0

2,0

0,2

0,0

2,0

0,4

0,0

Tabel 13.4 Toename in het aantal verkeersbewegingen (duizenden per dag) op Midden-IJsselmonde per bouwsteen voor verschillende dagen

237

Op basis van de intensiteiten vermeld in het

•

de berekeningen zijn voorts uitgevoerd voor

verkeersmodel (voor het jaar 2010 autonome

het maatgevende drukste uur. Voor werkda-

ontwikkeling) van de gemeente Rotterdam is

gen is dat tussen 17.00 en 18.00 uur en voor

voor een aantal belangrijke ontsluitingswegen

weekenddagen tussen 14.00 en 15.00 uur.

in en rond het gebied de I/C verhouding bepaald

(Bron ASVV);

voor de alternatieven. Een overzicht van de

•

wegen opgenomen in de onderstaande tabel.

A15 waar uitgegaan is van 2000 PAE/rijstrook; •

Bij de berekening is uitgegaan van de vol-

wikkeling maasvlakte;

aanleg Rhoonse Baan waarbij de Rhoonse Baan een intensiteit heeft van 9930/etmaal in 2010;

•

De berekeningsresultaten zijn weergegeven in een brondocument verkeer.

ontsluiting van de recreatiegebieden vanaf de Rhoonse Baan door één ontsluitingsweg

•

uitgangspunt A15 vooralsnog huidige 2x3 vormgeving en exclusief extra verkeer ont-

gende aannames : •

capaciteit wegen volgens RONA uitgezonderd

Uit de berekeningsresultaten kan het vol-

(Oudeweg);

gende worden afgeleid:

de verdeling van het verkeer van en naar de

Situatie 2010 autonome ontwikkeling (referen-

recreatiegebieden is bepaald op basis van

tiesituatie)

oppervlakte woonareaal en inwoners en de

•

alleen op de rijksweg 15 doen zich proble-

meest logische route naar het gebied. Dit leidt

men voor met betrekking tot de afwikkeling

tot de volgende verdeling van het verkeer.

van verkeer tijdens sptisuren. Dit komt over-

•

herkomst en bestemming A15 west 21%

een met de conclusie van de Trajectnota/

•

herkomst en bestemming A15 Oost 10%

MER A15;

•

herkomst en bestemming Groene Kruisweg

•

Noord 24% •

verhouding geen problemen te verwachten.

herkomst en bestemming Groene Kruisweg Zuid 15%

•

op de overige wegen zijn op basis van de I/C

Varianten

herkomst en bestemming Rhoonse Baan

Geschikte weekenddag

oost 30%

•

voor alle varianten geldt in min of meerdere mate dat zich problemen met de afwikkeling

Vanaf het recreatiegebied (Oudeweg 100%) verdeeld het verkeer zich derhalve 70% naar

Baan en op de Oudeweg. Variant I scoort daar-

Rhoonse Baan west en 30% naar Rhoonse Baan

bij slechter dan de twee overige varianten;

oost. •

•

238

van verkeer zullen voordoen op de Rhoonse

•

ten opzichte van de referentiesituatie scoren

van alle mogelijke situaties zijn alleen een

de varianten negatief door de verslechtering

geschikte weekenddag en een zomerse top-

van de verkeersafwikkeling.

dag (in weekend) berekend. De geschikte

Topdag weekend

weekenddag is gekozen daar deze het meest

•

op een topdag scoren alle varianten zeer

kan voorkomen en de topdag vanwege de

negatief bij de Rhoonse Baan en de

maximale belasting die deze meebrengt.

Oudeweg. Ook hier scoort variant I slechter

de berekeningen zijn gemaakt voor een

dan de variantn II en III. Daar op een aantal

weekenddag waarbij er van uitgegaan is dat

wegen de I/C verhouding in alle varianten

de verkeersintensiteit dan circa 78%

>1,25 wordt voor alle varianten een score

bedraagt van een werkdag

van - aangehouden.


•

ten opzichte van de referentiesituatie scoren de varianten zeer negatief door de verslech-


tering van de verkeersafwikkeling.

0,75 < I/C < 0,9;

+ 0,5 < I/C <0,75;

wegvakken in I/C-klassen ingedeeld. Deze klas-

++ I/C < 0,5.

sen met de afwikkelingskwaliteit zijn: •

I/C < 0,5: er zijn geen problemen;

•

0,5 < I/C < 0,75: er zijn in principe geen

Tabel 13.5 geeft de beoordling voor het criterium afwikkelingskwaliteit.

afwikkelingsproblemen, maar op (binnen)Verkeersveiligheid

mee gehouden te worden dat door de beperkte capaciteit van de kruispunten stag-


natie kan optreden;

•

0,75 < I/C < 0,9: tijdens de spitsuren is spra-

keersveiligheid. Het Rijk, vertaald in provinciaal

ke van een vertraagde verkeersafwikkeling;

en regionaal beleid streeft een aanzienlijke ver-

0,9 < I/C < 1,1: tijdens de spitsuren is sprake

betering van de verkeersveiligheid na (zie

van een zeer slechte verkeersafwikkeling; de

Bijlage A, verkeer).

capaciteit van de weg is bereikt; • •

Relevante aspecten die in het kader van de

1,1 < I/C < 1,25: ook buiten de spitsuren

verkeersveiligheid een rol spelen zijn:

doen zich afwikkelingsproblemen voor;

•

verwachte ongevalskans als gevolg van ver-

I/C > 1,25: gedurende grote delen van de

keersintensiteiten;

dag is sprake van stagnatie van het verkeer.

•

Nadruk bij de beoordeling ligt op de ver-

•

de snelheid van voertuigen;

keersafwikkeling van het recreatieve verkeer

•

scheiding van modaliteiten, fiets gescheiden

aantal aansluitingen met secundaire en terti-

Deelnota MER

•

Een belangrijk verkeersaspect is de ver-

veiligheidsvoorzieningen (rotondes, VRI’s, isolering vervoerwijzen).

liteit opgenomen.

varianten criterium I/C Verhouding

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

geschikte weekenddag

—

—

-

-

-

-

-

-

-

-

zomerse topdag

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Landaanwinning

•

beoordelingskader voor de afwikkelingskwa-


recreatiegebied. In de onderstaande tabel is het

van gemotoriseerd verkeer e.d.;

Deelnota MER

van en naar de aan te leggen 750 ha natuur en

Deelnota MER

aire wegen, alsmede fietspaden;


13.3


stedelijke wegennetten dient er rekening

Deel B

0

keling op basis van de I/C-verhouding worden

Deel A

0,9 < I/C < 1,25;

Hoofdrapport

Voor de beoordeling van de verkeersafwik-

-

Samenvatting



- - I/C > 1,25;

Tabel 13.5 Beoordeling het criterium afwikkelingskwaliteit

239



De aanleg van 750 ha natuuren recreatie-


gebied leidt tot een toename van het aantal

volgt plaats:

recreanten en een toename van de verkeersintensiteit op het lokale wegennet. Verwacht

- - sterke verslechtering verkeersveiligheid;

wordt dat daarmee de kans op verkeersonge-

-

verslechtering van de verkeersveiligheid;

vallen toeneemt. Dit geldt met name op die tra-

0

geen verandering verkeersveiligheid;

jecten waar woonwerkverkeer samenkomt met

+ redelijke verbetering verkeersveiligheid;

recreatief verkeer en waar snelverkeer samen-

++ duidelijke verbetering verkeersveiligheid.

komt met langzaamverkeer. Concluderend mag worden aangenomen Echter, in de inrichting van de 750 ha natuur-

dat de verkeersonveiligheid toe zal nemen als

en recreatiegebied wordt, conform het program-

gevolg van de toename in verkeersintensteit,

ma van eisen, rekening gehouden met een goede

maar dat een deel van dit effect teniet wordt

en aantrekkelijke ontsluiting van de locarties.

gedaan door de veiligere langzaam verkeerrou-

Veiligheid is een van de belangrijkste ken-

tes en de afname in noodzaak om verderweg

merken van een goede en aantrekkelijke verbin-

gelegen recreatie-gebieden te bezoeken.

ding. Door aanleg en optimalisering van lang-

Omdat het onderscheid in verkeersveilig-

zaamverkeer routes, die gescheiden liggen van

heid tussen de varianten miniem is, scoren alle

snelverkeerroutes zal de verkeersonveiligheid

varianten scores licht negatief ten opzichte van

(met name voor fietsers) afnemen. Door de

de referentiesituatie (tabel 13.6).

grote verkeersdruk op zomerse dagen zullen echter bij alle alternatieven veel mogelijke conflictpunten tussen de diverse verkeersdeelnemers ontstaan. Daarnaast zal de verkeersveiligheid in de regio Rijnmond toenemen doordat de ligging van natuuren recreatiegebieden dichtbij de stedelijke concentraties de noodzaak om verder weg recreatievoorzieningen te bezoeken (met het risico van ongevallen) wegneemt.

varianten criterium

verkeersveiligheid

I

I

II a

II a

II b

II b

III a

III a

III b

III b

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

≈

≠

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Tabel 13.6 Beoordeling het criterium verkeersveiligheid

240

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

241

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B



14 Beoordeling en vergelijking

andere factoren die de haalbaarheid van de varianten mede kunnen bepalen. Te denken valt daarbij aan het maatschappelijk draagvlak en de kosten. De keuze van de voorkeursvariant 14.1

Doelstelling en methodiek

14.1.1 Doelstelling

wordt verantwoord in deel 1B (toelichting) van de PKB+ . Bij het bepalen van de voorkeursvariant bestaat tevens de mogelijkheid om, binnen de grenzen van hetgeen in het MER is bestu-

Het kabinet is voornemens in de PKB+ over het Project Mainportontwikkeling Rotterdam

deerd, elementen uit de onderzochte varianten samen te voegen tot een voorkeursvariant.

uitspraken te doen over de locatie en inrichting van 750 ha natuuren recreatiegebied. Tevens

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de

dient te worden beschreven welke bijdrage 750

manier waarop de integrale beoordeling van de

ha natuuren recreatiegebied levert aan de

varianten leidt tot het aanwijzen van de meest-

dubbele doelstelling. In dit hoofdstuk wordt

milieuvriendelijke variant (mmv). Daartoe

materiaal gepresenteerd ten behoeve van de

worden eerst de resultaten van de effectbeoor-

besluitvorming over deze punten.

deling op verschillende manieren beschouwd en gepresenteerd, waarna een ‘meest milieu-

De integrale beoordeling van de varianten aan de hand van het totale beoordelingskader,

vriendelijke variant’wordt aangewezen. Tot slot is per variant een kwalitatieve

dat bestaat uit aspecten en criteria die deels

beschouwing opgenomen in het kader van de

betrekking hebben op het realiseren van de

mogelijke bijdrage aan de leefbaarheid, zoals

projectdoelstellingen en deels op (milieu)-

die voor dit deelproject zijn vertaald in de vorm

beleidsdoelstellingen, leidt tot het aanduiden

van projectdoelstellingen en de daarbij beho-

van de meest milieuvriendelijke variant. Deze

rende aspecten en criteria van het beoorde-

variant kan in overeenstemming met de richt-

lingskader. De beoordeling van de

lijnen worden bepaald aan de hand van de bij-

750 ha in het licht van de in de richtlijnen

drage aan de doelstellingen (die immers

gevraagde perspectieven – lokaal, regionaal,

gericht zijn op het verbeteren van het leef-

bovenregionaal – is opgenomen in hoofdstuk 4

milieu) en de overige (milieu)effecten.

van het hoofdrapport.

Bij het bepalen van de voorkeursvariant, de variant die in de PKB+ wordt opgenomen,

14.1.2 Methodiek

wordt door de initiatiefnemer niet uitsluitend naar gekeken naar de effecten van de varianten op natuuren recreatie en de effecten en de gevolgen voor het milieu, maar ook naar

242

Aggregatie van de beoordelingen In hoofdstuk 6 t/m 13 van dit MER is voor de onderscheiden thema’s en aspecten de

Hoofdstuk 14 Beoordeling en vergelijking

Beoordeling van de effecten op de leefbaarheid

de beoordeling gaat het in veel gevallen om

beoordeeld. In hoofdstuk 5 van dit rapport is

opgenomen in de richtlijnen is een tweede

het beoordelings- en vergelijkingskader (het

aggregatie uitgevoerd om in beeld te brengen

totaal van de criteria en de manier waarop deze

in hoeverre de varianten bijdragen aan het rea-

zijn gerubriceerd) beschreven. Een van de ken-

liseren van de doelstellingen / het oplossen van

merken van het beoordelings- en vergelijkings-

de knelpunten. Bij deze aggregatie kan gebruik

kader is dat er verschillende niveau’s zijn

worden gemaakt van de beschreven aspecten

onderscheiden (thema, aspect en criterium) zijn

die gezamenlijk bepalend zijn voor de leefbaar-

aangegeven. Dit maakt het mogelijk om de

heid:

effectbeschrijving en beoordeling van de vari-

•

kwaliteit;

anten, die plaats aan de hand van een groot

•

kwantiteit;

aantal criteria, op een overzichtelijke wijze

•

bereikbaarheid;

samen te vatten - te aggregeren- tot een relatief

•

betekenis.

klein en overzichtelijk aantal ‘plussen en minbeoordelingskader is daartoe aangegeven aan

res- en beoordelingen op de onderscheiden cri-

welk leefbaarheidsaspect het betreffende crite-

teria zijn ‘samengevat’ (geaggregeerd) tot een

rium kan worden toegerekend, onafhankelijk

oordeel per thema. Ten behoeve van deze

van het (milieu)thema waaronder het criterium

aggregatie van de effecten en beoordelingen

valt. Daardoor ontstaat als het ware een dwars-

voor de onderscheiden criteria zijn gewichten

doorsnede van de milieuthema’s op grond van

toegekend aan de criteria.

kwaliteit, kwantiteit, bereikbaarheid en beteke-

teria heeft plaatsgevonden op grond van:

mate waarin de doelstelling van het project

•

voor de doelcriteria: de belang van het

wordt gerealiseerd. Naast deze aggregatie kun-

betreffende criterium als onderdeel van de

nen ook de beoordelingen voor alle effect-

projectdoelstelling;

criteria tot één totaalbeoordeling worden

voor effectcriteria: het belang dat op basis

geaggregeerd. Hiervoor is het toekennen van

van relevant beleid van de rijksoverheid (zie

gewichten noodzakelijk.

•

Landaanwinning

nis. Deze dwarsdoorsnede is gericht op de


De toekenning van de gewichten aan de cri-


Dit betekent onder andere, dat de effectsco-

Deelnota MER

Voor elk van de (doel)criteria binnen het

Deelnota MER

nen’ voor de varianten.

Deel B

aggregatie op basis van de ordening die is

Deel A

effecten kwantitatief beschreven en vervolgens

Hoofdrapport

ria op twee manieren uit te voeren. Naast de

Samenvatting

vijfpuntsschaal; voor een aantal criteria zijn de


MER voor gekozen de aggregatie van de crite-


Zoals aangegeven in hoofdstuk 5 is er in dit

een kwalitatieve beoordeling op basis van een

Deelnota MER

beoordeling van de varianten opgenomen. Bij

bijlage A beleidskader) aan het betreffende effect wordt toegekend. In dit MER is er voor gekozen te scores voor de criteria (in de richtlijnen is dit laagste niveau aangeduid met de term ‘parameters en meeteenheden’) te aggregeren tot de niveau’s aspect en thema. Een verdere aggregatie is in dit MER niet uitgevoerd. Ten behoeve van de aggregatie en vergelijking is gebruik gemaakt van een multicriteriamodel.

243

van de beoordelingen van de verschillende Kader 14.1 Multicriteria-analyse Multicriteria-analyse maakt het mogelijk

aspecten binnen het thema natuur en voor het thema als geheel.

om een (groot) aantal alternatieven en varianten te vergelijken met behulp van een

Bij het thema natuur hebben de meeste

(groot) aantal kwalitatieve en kwantitatieve

aspecten betrekking op doelstellingen van het

criteria. Bij multicriteria-analyse kunnen ver-

project. Uit de overzichtstabel blijkt dat de voor-

schillende rekentechnieken worden toegepast

gestelde ingreep voor de doelaspecten als

voor de onderlinge vergelijking. De eenvou-

postief tot zeer positief wordt gewaardeerd. De

digste en meest toegepaste techniek is die

varianten leiden tot een sterke verbetering van

van de ‘gewogen som’.

de diversiteit van ecosystemen en de diversiteit

Een multicriteria-analyse volgens de gewogen som methode bestaat uit een aantal

van soorten. Het zwaartepunt van de te realiseren natuur-

bewerkingsstappen: de ruwe gegevens (de

waarden is gesitueerd in het zuidelijk deel van

kwantitatieve effectscores en kwalitatieve

het plangebied Midden-IJsselmonde. De bun-

beoordelingen per criterium voor elk variant)

deling van natuuren recreatiewaarden in

moeten worden bewerkt tot een vorm die een

Midden-IJsselmonde in variant I leidt tot een

onderlinge vergelijking mogelijk maakt.

waardering die in beperkte mate meer positief

Vervolgens kan een totaalvergelijking per

is dan de spreiding over meerdere gebieden.

variant en variant plaatsvinden; daartoe is het

De specifieke potenties voor natuurwaarden

noodzakelijk om het relatieve belang van de

van de Eendragtspolder, die in sterke mate

verschillende criteria aan te geven. De

samenhangt met het abiotisch systeem (bodem

multicriteria-analyse maakt het mogelijk om

en grondwater) maken de subvariant b ook

vanuit verschillende visies of perspectieven

voor natuur interessant.

de mate van belang van de verschillende criteria of thema’s aan te geven. Zelfs binnen

De subvarianten voor de inrichting van dit

de hoofdaspecten kan relatief meer belang

gebied werken door in de beoordeling van de

gehecht worden aan specifieke criteria.

varianten als totaal: de subvarianten met getijdenwerking leidt, doordat optimaal wordt ingespeeld op de potenties van het gebied, voor

14.2

Beoordeling van de varianten

een aantal criteria tot een meer positieve beoordeling dan de subvarianten zonder getij-

14.2.1 Aggregatie op aspecten themaniveau

den. Dit komt met name tot uiting in de beoordeling voor de aspecten soortendiversiteit voor

In deze paragraaf zijn overzichten opgenomen van de beoordelingen van de varianten.

de verschillende diergroepen en bij de natuurlijkheid van het systeem.

Deze informatie is de samenvatting van de beoordelingen zoals opgenomen in de hoofdstukken 6 tot en met 13.

De inrichting van 750 ha natuuren recreatiegebied heeft in beperkte mate invloed op bestaande natuurwaarden. De plangebieden

14.2.2 Natuur, landschap en recreatie

voor het natuuren recreatiegebied bestaan overwegend uit agrarisch gebied met beperkte

Natuur In tabel 14.1 is het overzocht opgenomen

244

natuurwaarden. In enkele gevallen kunnen bestaande natuurwaarden worden aangetast,


zoals het verlies aan broedmogelijkheden voor

scheiden criteria en aspecten voor een groot deel

vogels in de locaties Schiezone en Inter-

in de zelfde richting wijzen, is de beoordeling van

mediaire zone (subvariant b).

de varianten voor dit thema als geheel weinig afhankelijk van het belang dat een de onderschei-

Doordat de beoordelingen voor de onder-

treerde

noordelijke situering

zuidelijke situering

impuls

in IJsselmonde

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

oppervlak nieuwe natuur

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+


++

++

++

++

++

++

++

++

++

++

waardering ecotopen

++

+

++

+

++

+

++

+

++

+

totaal

++

++

++

++

++

++

++

++

++

++

hogere planten

++

+

++

+

++

+

++

+

++

+

vogels

++

+

+

0

+

0

+

0

+

0

aspect/criterium (inter)nationale diversiteit

Deel B

gedeelde impuls

Deel A

geconcen-


den criteria en aspecten kan worden toegekend.

++

+

++

+

++

+

++

+

++

+

zoogdieren

++

+

+

0

+

0

+

0

+

0

(amfibieën en insecten)

+

+

+

++

+

++

+

++

+

++

totaal

++

++

++

+

++

+

++

+

++

+

(mate van beheer na inrichting) +

+

0

0

0

0

0

0

0

0

versterking (P)EHS

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

totaal

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

van potenties van het gebied

+

0

+

0

++

+

+

0

++

+

totaal

+

0

+

0

++

+

+

0

++

+

flora en fauna

+

+

-

-

0

0

-

-

0

0

totaal

+

+

-

-

0

0

-

-

0

0

+

+

0

+

+

+

0

+

+

overige fauna

natuurlijkheid en mate

Hoofdrapport


vissen

Deelnota MER

soorten

Samenvatting

(inter)nationale diversiteit


ecosystemen

Deelnota MER



Deelnota MER

samenhang ecosysteem

potenties van het gebied Tot ontwikkeling laten komen

bestaande natuurwaarden verlies van groeiplaats/ leefgebied beschermde

gewogen totaal oordeel natuur ++

Tabel 14.1 Overzicht beoordelingen voor het thema natuur

245

Recreatie

waardig recreatiegebied, dat mogelijkheden

De beoordelingen voor het thema recreatie

biedt voor recreatief gebruik voor een grote en

zijn opgenomen in tabel 14.2. Vanwege de doel-

diverse groep inwoners van het Rijnmond-

stellingen van het project gaat het bij dit thema

gebied. De meest postieve beoordelingen zijn

vooral om aspecten die de mate van realiseren

toegekend aan de aspecten samenhang en

van de doelen in beeld brengen. De beoorde-

recreatieve kwaliteit. De varianten I en II zijn

ling laat zien, dat alle varianten in (sterke) mate

daarbij als meest positief beoordeeld. Variant III

bijdragen aan de verbetering van de recreatie

wordt op enkele criteria enigszins minder posi-

in het Rijnmondgebied. Alle varianten leiden

tief beoordeeld; dit heeft te maken met de situ-

tot een samenhangende en kwalitatief hoog-

ering van deze variant binnen IJsselmonde en

geconcen-

gedeelde impuls

treerde



impuls

in IJsselmonde

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

++

++

++

++

++

++

+

+

+

+

(op basis van fietsafstand)

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

totaal

++

++

++

++

++

++

+

+

+

+


+

+

++

++

+

+

++

++

+

+

recreatieve toegankelijkheid

++

++

++

++

++

++

+

+

+

+

gebruik

++

++

++

++

++

++

+

+

+

+

diversiteit in recreatie vormen

++

+

+

+

+

+

+

+

+

+

aanbod vs vraag

++

++

++

++

++

++

++

++

++

++

totaal

++

++

++

++

++

++

++

++

+

+


-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

langzaam verkeer

+

+

++

++

+

+

++

++

+

+

Rijnmond

+

+

++

++

+

+

++

++

+

+

snelverkeer ontsluiting

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

interne ontsluiting

+

+

+

+

+

+

0

0

0

0

totaal

+

+

++

++

+

+

+

++

+

+

++

+

++

++

++

++

++

++

++

++

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

aspect/criterium samenhang interne samenhang verzorgingsgebied


bereikbaarheid

toegevoegde waarde recreatief langzaamverkeersstructuur

effecten op bestaande recreatieve voorzieningen gewogen totaaloordeel recreatie

Tabel 14.2 Overzicht beoordelingen voor het thema recreatie.

246


de andere verdeling van bouwstenen binnen

Landschap cultuurhistorie en archeologie

deze variant. De beoordeling van de subvarian-

Tot het thema landschap behoren ook de

ten met en zonder getijden blijkt niet verschil-

aspecten cultuurhistorie en archeologie. De

lend te zijn.

beoordeling voor dit thema is opgenomen in

doelen. Binnen het aspect landschappelijke

en de ligging tussen Rhoon en de Vinexlocatie

identiteit en imago is één criterium opgenomen

Portland-Carnisselande is de bereikbaarheid

dat bij de doelstellingen behoort. Dit criterium -

van het plangebied goed (mede vanwege de

effecten op aantrekkingskracht van groengebie-

overkluizing), maar verdere aandacht voor de

den- leidt tot positieve beoordelingen voor de

ontsluiting is noodzakelijk. De locaties in de

onderscheiden varianten. Als meest posittief

Noordflank -met name Schiezone en

worden hierbij de subvarianten met getijden

Intermediaire zone- dragen bij aan een verbete-

beoordeeld.

ring van de recreatieve langzaamverkeerroutes

tegenstrijdige beoordelingen zien voor de

Als gevolg van de aanleg van 750 ha natuur-

beide criteria: de subvarianten met getijden lei-

en recreatiegebied worden ook de bestaande

den tot het herstellen van geormorfologische

recreatiegebieden in positieve zin beïnvloed.

processen; anderzijds leidt de ingreep tot aan-

Evenals voor het thema natuur geldt voor

tasting van bestaande aardkundige waarden

het thema recreatie dat de beoordelingen per

(patronen en elementen). Dit laatste geldt

criterium voor een groot deel in dezelfde rich-

tevens voor de varianten zonder getijden.

ting wijzen. De gevoeligheid van de eindbeoordeling (en een daarop te baseren rangorde van varianten) voor het toekennen van gewichten


in het Rijnmondgebied.

Het aspect aardkunde/geomorfologie laat

Deel B

van de infrastructuurbundel A15 en Betuwelijn

Deel A

en de bijdrage aan het realiseren van beleids-

Hoofdrapport

positief. Als gevolg van de situering ten zuiden

Samenvatting

zijn voor het beschrijven van de milieueffecten


criteria en aspecten opgenomen die van belang

Deelnota MER

De beoordeling van de varianten voor het aspect bereikbaarheid is voor alle varianten


tabel 14.3. Binnen dit thema zijn in hoofdzaak

treerde



impuls

in IJsselmonde

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

++

0

++

0

++

-

++

0

++

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

0

+

0

+

-

+

0

+

-

aardkunde effecten op de geomorfologische processen effecten op geomorfologisch waardevolle patronen en elementen totaal

Landaanwinning

aspect/criterium

gedeelde impuls


geconcen-

Deelnota MER

daardoor klein.

Deelnota MER

aan de onderscheiden criteria en aspecten is

Tabel 14.3 Overzicht beoordelingen voor het thema landschap.

247

geconcen-

gedeelde impuls

treerde



impuls

in IJsselmonde

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

-

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

-

--

-

--

-

--

-

--

--

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

effecten op de beleving van land- +

-

+

-

+

-

+

-

+

++

+

+

0

+

0

+

0

+

0

++

0

+

0

+

0

+

0

+

0

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

+

++

++

++

++

++

++

++

++

0

0

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

totaal

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

gewogen totaaloordeel

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

aspect/criterium archeologie en cultuurhistorie effecten op bekende aanwezige monumenten en vindplaatsen effecten op gebieden met hoge kans op archeologische sporen effecten op waardevolle historisch-geografische en -bouwkundige elementen effecten op waardevolle historisch-geografische en -bouwkundige structuren, patronen en gebieden totaal landschappelijke identiteit en imago schappelijke identiteit op basis van natuurlijke en (historisch-) cultuurlijke kenmerkendheid effecten op de aantrekkingskracht van de groengebieden op de in de regio Rotterdam wonende mensen totaal landschappelijke diversiteit effecten op diversiteit in ruimtematen effecten op overige beelddifferentiatie totaal landschappelijke samenhang en structuur effecten op de landschappelijke hoofdstructuur effecten op het landschapsbeeld in de omgeving

landschap c.a.

248


meegewogen. Binnen het aspect toekomst-

Als gevolg van de wijze waarop de varian-

waarde is tevens gekeken naar de bijdrage aan

ten zijn vormgegeven hebben de varianten

het versterken van het vestigingsklimaat van de

effect op de beleving van de landschappelijke

regio Rijnmond. Dit wordt voor de varianten

identiteit. Bij de subvarianten met getijden

positief beoordeeld.

wordt dit in positieve zin beïnvloed. Door de

Als gevolg van de transformatie van de

ingreep neemt de diversiteit in ruimtematen bij

plangebieden worden bestaande en toekomsti-

alle varianten in vergelijking met de referentie-

ge gebruiksfuncties in en bij de plangebieden

situatie af.

aangetast. Deze effecten leiden tot een licht

Voor het gehele thema landschap, cultuurhistorie en archeologie geldt dat er positieve en negatieve beoordelingen aanwezig zijn. De

negatieve beoordeling van de varianten voor het aspect gebruikswaarde. Het gewogen totaaloordeel voor dit thema

beoordeling voor het thema als geheel is

is afhankelijk van het belang dat aan de beide

daardoor afhankelijk van het belang dat wordt

aspecten wordt toegekend. Het in de tabel

toegekend aan de verschillende aspecten. Het

opgenomen totaaloordeel -neutraal tot licht

neutrale eindoordeel voor de varianten zoals

negatief- komt tot stand doordat relatief veel

opgenomen in de overzichtstabel komt tot

gewicht is toegekend aan het aspect toe-

stand door relatief veel gewicht toe te kennen

komstwaarde. Het oordeel voor het aspect toe-

aan het aspect archeologie en cultuurhistorie

komstwaarde wordt relatief sterke bepaald

en een ongeveer gelijk gewicht voor de overige

door het criterium ‘gevoeligheid voor externe

aspecten.

ruimtelijke ontwikkeling’. Als dit criterium bij de beoordeling buiten beschouwing wordt gelaten

14.2.3 Ruimtelijke kwaliteit

(dit kan worden verantwoord doordat zich een

Deel B

ling van alle varianten.

Deel A

Dit criterium is bij de aggregatie relatief zwaar

Hoofdrapport

vernietigd. Dit leidt tot een negatieve beoorde-

Samenvatting

effect hebben op de natuuren recreatiefunctie.


Dergelijke ontwikkelingen kunnen een negatief

ren, patronen, elementen) worden aangetast of


gische en cultuurhistorische waarden (structu-


lijke ontwikkelingen op Midden-IJsselmonde.

Deelnota MER

Als gevolg van de ingreep kunnen archeolo-

bijvoorbeeld door bepalingen in streek- en

thema is heeft het aspect toekomstwaarde

bestemmingsplan) wordt het eindoordeel voor

betrekking op de mate waarin de doelstellingen

het aspect toekomstwaarde voor de varianten II

van het project worden gerealiseerd. Het aspect

en III in positieve zin beïnvloed. Ook het totaal-

gebruikswaarde wordt gevormd door criteria

oordeel voor het thema ruimtelijke kwaliteit

die betrekking hebben op effecten van de

wordt in dat geval voor de varianten II en III

ingreep.

positief.

De beoordeling voor het aspect toekomstwaarde is voor de meeste criteria en aspecten positief. Uitzondering is met name het criterium gevoeligheid voor externe ontwikkelingen, waar de varianten II en III negatief worden beoordeeld. Dit wordt veroorzaakt door de

Landaanwinning

kwaliteit is samengevat in tabel 14.4. Bij dit


ruimtelijke ontwikkelingen worden uitgesloten,

Deelnota MER

De beoordeling voor het thema ruimtelijke

Deelnota MER

situatie kan voordoen waarbij ongewenste

mogelijkheden die bij deze varianten ontstaan voor andere (waaronder niet groene) ruimte-

249

geconcen-

gedeelde impuls

treerde



impuls

in IJsselmonde

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

++

++

0

0

+

+

0

0

+

+

0

0

--

--

-

-

--

--

--

--


+

++

+

++

+

++

+

++

+

++

gebruiksflexibiliteit,

++

++

+

++

+

++

0

0

0

+

++

++

++

++

+

+

0

0

+

+

++

++

0

+

+

+

-

0

0

0


+

+

-

-

0

0

--

--

--

--


--

-

--

-

--

-

-

-

-

-

ruimtegebruik

-

-

0

0

--

--

0

0

--

--

totaal

-

0

-

-

--

-

-

-

--

--


0

+

0

0

-

0

-

-

-

-

aspect/criterium toekomstwaarde robuustheid natuur-en recreatiefunctie gevoeligheid voor externe ruimtelijke ontwikkelingen

schuifmogelijkheden binnen begrenzing bijdrage aan aantrekkelijk vestigingsklimaat totaal gebruikswaarde

vertrek plaatsvindt impact op bestaand

ruimtelijke kwaliteit

Tabel 14.4 Overzicht beoordelingen voor het thema ruimtelijke kwaliteit.

geconcen-

aspect/criterium

gedeelde impuls

treerde



impuls

in IJsselmonde

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

+

0

+

0

+

0

+

0

+

0

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

veiligheid tegen overstromingen effect op maatgevend hoogwater mogelijke omvang schade bij calamiteiten totaal

Tabel 14.5 Overzicht beoordelingen voor het thema kust en zee.

250


14.2.4 Kust en zee

komt tot stand door relatief veel belang toe te kennen aan het criterium ‘mogelijke omvang

Binnen het thema kust en zee is voor de 750

schade bij inundatie’.

ha natuuren recreatiegebied alleen gekeken naar het aspect veiligheid tegen overstromin-

geconcen-

gedeelde impuls

treerde



impuls

in IJsselmonde

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

watertoets

+

++

+

++

+

++

+

++

+

++


++

aspect/criterium duurzaam waterbeheer

++

++

++

++

++

++

++

++

++

0

0

0

0

0

0

0

0

0

++

++

++

++

++

++

++

++

++

++

--

++

--

+

--

+

--

+

--

+

ondiepe ondergrond

+

0

+

0

+

0

+

0

+

0

oppervlakte ongestoorde

--

-

--

-

--

-

--

-

--

-

winning / gebruik grondstoffen -

0

-

0

-

0

-

0

-

0

totaal

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

+

++

0

+

+

+

0

+

+

+

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

effecten op grondwatersysteem 0

0

-

-

-

-

-

-

-

-

relatie tussen water in stedelijk 0 totaal belasting bodem met verontreinigende stoffen bodemkwaliteit van de

Deelnota MER

bodem

(natuurlijke) bodemopbouw


en landelijk gebied

Deel B

De beoordelingen voor dit thema zijn weer-

Deel A

beoordelingen. Het eindoordeel voor dit thema

Hoofdrapport

Bodem en water

Samenvatting

wing genomen, die leiden tot tegengestelde


gen. Bij dit aspect zijn twee criteria in beschou-


14.2.5 Milieukwaliteit

Landaanwinning

en bestrijdingsmiddelen


verontreiniging met nutriënten

Deelnota MER

gronden oppervlaktewater

Deelnota MER

in de eerste 2 meter diepte

verontreiniging met zware metalen en PAK beïnvloeding van de veranderingen tussen zoet, brak en zout watersystemen

0

0

-

0

-

0

-

0

-

0

totaal

0

+

-

0

0

0

-

0

0

0


+

+

0

+

0

+

0

+

0

+

bodem en water

Tabel 14.6 Overzicht beoordelingen voor het thema bodem en water.

251

gegeven in tabel 14.6 Het aspect duurzaam

Deze afname is tevens van belang voor de

waterbeheer is beschouwd als onderdeel van

positieve beoordeling van de kwaliteit van het

de doelstellingen van het project. Dit aspect

grond -en oppervlaktewater in de polders die

leidt tot positieve beoordelingen van alle vari-

niet worden omgezet in getijdengebied.

anten. Alle varianten bieden mogelijkheden om het gebied een (grote) rol te geven bij het

Milieukwaliteit / Hinder

waterbeheer van Midden-IJsselmonde en voor

In tabel 14.7 zijn de beoordelingen voor het

de Noordflank. De aspecten bodem en grond-

thema hinder weergegeven. Binnen dit thema

en oppervlaktewater hebben betrekking op

zijn de verschillen tussen de varianten gering

effecten van de voorgenomen activiteit. Voor

en de effecten relatief klein. Het totaaloordeel

bodem betekent de ingreep een aantasting van

voor alle varianten is neutraal (varianten I en II)

de bestaande bodemprofielen in de plangebie-

tot licht negatief (variant III). Dit wordt met

den, met name in de gedeelten die worden

name veroorzaakt door de effecten op het stil-

omgezet in getijdengebied. In de getijdengebie-

tegebied in het zuidelijk deel van het plange-

den wordt tevens de bodemkwaliteit in sterke

bied Midden-IJsselmonde.

mate beïnvloed: in de getijdengebieden wordt

De voorgenomen activiteit leidt niet tot rele-

de bodemkwaliteit bepaald door de kwaliteit

vante effecten op de externe veiligheid en de

van het slib uit rivierwater, dat in vergelijking

luchtkwaliteit. De mogelijke effecten op het

met de bestaande bodem in de polders relatief

gebruik van het natuuren recreatiegebied zijn

slecht is. Het beëindigen van agrarisch gebruik

bij het thema recreatie in beschouwing geno-

leidt tot een afname van de bodembelasting.

men.

geconcentreerde

gedeelde impuls noordelijke situering


impuls

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

activiteiten

0

0

0

0

0

0

-

-

-

-

effecten van verkeers-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

luchtkwaliteit

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

stank

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

stof

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

gewogen totaalbeoordeling

0

0

0

0

0

0

-

-

-

-

aspect/criterium

in IJsselmonde

geluid effecten van recreatieve

aantrekkende werking externe veiligheid toename activiteiten gevaarlijke stoffen lucht

milieukwaliteit

Tabel 14.7 Overzicht beoordelingen voor het thema hinder

252


in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

bereikbaarheid

--

--

-

-

-

-

-

-

-

-

verkeersveiligheid

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

gewogen totaalbeoordeling

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

aspect/criterium verkeer

verkeer

Verkeer

verkeer. Dit wordt als licht negatief beoordeeld.

Bij het thema verkeer is gekeken naar de

De belasting van het wegennet heeft tevens

mogelijke effecten van de aanleg en het

een licht negatief effect op de verkeersveiligheid.

gebruik van het natuuren recreatiegebied op de verkeersafwikkeling en de verkeersveilig-

14.3


Tabel 14.8 Overzicht beoordelingen voor het thema verkeer

Overzicht beoordelingen

van met name piekbelastingen op het wegennet (op dagen dat veel bezoekers naar het

In tabel 14.9 zijn de geaggregeerde beoor-

natuuren recreatiegebied gaan) kunnen lokaal

delingen op het niveau van de thema’s (afkom-

problemen ontstaan bij de afwikkeling van het

stig uit de voorgaande tabellen) voor de

impuls

in IJsselmonde

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

natuur, land-

natuur

++

+

+

0

+

+

+

0

+

+

schap en

landschap,

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

recreatie

Landaanwinning




Deelnota MER

thema

gedeelde impuls

treerde

Deelnota MER

geconcen-

Deelnota MER

Overzicht beoordelingen


heid in en nabij de plangebieden. Als gevolg

Deel A


in IJsselmonde

Hoofdrapport


impuls

Samenvatting

treerde

Deel B

gedeelde impuls


geconcen-

archeologie, cultuurhistorie en aardkunde recreatie

milieukwaliteit bodem en water ++

++

0

+

0

+

0

+

0

+

milieukwaliteit

0

0

0

0

0

0

-

-

-

-

kust en zee

kust en zee

-

0

-

0

-

0

-

0

-

0

ruimtelijke

ruimtelijke

0

+

0

0

-

0

-

-

-

-

kwaliteit

kwaliteit

verkeer

verkeer

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Tabel 14.9 Overzicht van de beoordeling van de varianten

253

varianten weergegeven. Er heeft geen aggre-

aantal elementen aangeduid voor de keuzes voor

gatie op het hoogste niveau van het beoorde-

locatie en inrichting van de 750 ha natuuren

lingskader plaatsgevonden. Een dergelijke

recreatiegebied. In deze paragraaf is per onder-

aggregatie zou betekenen dat de beoordelingen

deel van de keuzebeschreven welke bijdrage

per thema, zoals weergegeven in tabel 14.9 de

wordt geleverd aan de doelstellingen en welke

overzichtstabel, moeten worden samengevoegd.

andere (milieu)effecten daarbij kunnen optreden.

Aggregatie voor doelstellingsaspecten

Gedeelde of geconcentreerde impuls

In tabel 14.10 is een aggregatie uitgevoerd

Uit de vergelijking van de variant I (gecon-

voor de criteria die gezamenlijk de mate van

centreerde leefbaarheidsimpuls, 750 ha op

realiseren van de projectdoelstellingen in beeld

Midden-IJsselmonde) met de varianten II en III

brengen. De criteria zijn hierbij toebedeeld aan

(gedeelde leefbaarheidsimpuls, 600 ha op

de aspecten zoals die in Buiten binnen bereik

Midden-IJsselmonde) ontstaat een beeld van de

zijn gehanteerd: kwantiteit en kwaliteit, beteke-

verschillen tussen de geconcentreerde impuls

nis en bereikbaarheid. Deze aggregatie bete-

en de gedeelde impuls voor de leefbaarheid.

kent dat alle criteria die betrekking hebben op

Uit deze vergelijking blijkt dat zowel de

de milieueffecten die geen onderdeel zijn van

gedeelde als de geconcentreerde impuls leiden

de doelstelling niet worden meegewogen. De

tot een sterke verbetering van kwantiteit en

aggregatie op deze wijze is dus een andere

kwaliteit van natuur en recreatie.

doorsnede door alle doelcriteria.

De gedeelde impuls (met een blok van

De tabel laat zien dat alle varianten in meer-

ongeveer 600 ha op Midden-IJsselmonde en

dere of mindere mate bijdrage aan de verschil-

een strategisch gesitueerd areaal van ongeveer

lende aspecten van de leefbaarheid.

150 ha in de Noordflank van Rotterdam) blijkt een even grote verbetering van natuur en

14.3.1 Beoordeling voor de elementen van de

recreatie te kunnen opleveren als de geconcen-

inrichtings- en locatiekeuze

treerde impuls. De aard van de bijdrage is wel verschillend: de 150 ha aan de noordflank van

Inleiding

Rotterdam dragen met name bij aan het ver-

Met betrekking tot het deelproject 750 ha

sterken van recreatieve en ecologische verbin-

natuuren recreatiegebied is in hoofdstuk 2 een

dingen.

geconcentreerde

gedeelde impuls noordelijke situering


impuls

in IJsselmonde

I≈

I≠

IIa≈

IIa≠

IIb≈

IIb≠

IIIa≈

in IJsselmonde IIIa≠

IIIb≈

IIIb≠

kwantiteit

++

++

+

+

++

++

+

+

+

0

kwaliteit

++

++

+

+

+

+

+

+

+

+

bereikbaarheid

+

+

++

++

+

+

+

+

+

+

betekenis

++

+

++

+

++

+

+

0

++

+

Tabel 14.10 Bijdrage aan het realiseren van de projectdoelstellingen; de relevante (doel)criteria uit de onderzochte thema’s zijn daartoe gerubriceerd op basis van de aspecten kwantiteit, kwaliteit, bereikbaarheid en betekenis

254

wordt 750 ha natuuren recreatiegebied aangelegd op Midden-IJsselmonde; bij de gedeelde impuls is

de inrichting van Midden-IJsselmonde. Deze

waarde in Midden-IJsselmonde wordt niet

varianten (II en III) verschillen ten aanzien van

gecompenseerd in de locaties in de Noordflank.

de situering van het natuuren recreatiegebied

Bij de gedeelde impuls is de situering van

binnen het plangebied. Variant II heeft een

het natuuren recratiegebied in Midden-

meer noordelijke ligging, waarbij het natuuren

IJsselmonde van belang voor de beoordeling

recreatiegebied direct aansluit aan de infra-

bij het aspect ruimtelijke kwaliteit. In de

structuur (A15, Groene kruisweg). Bij variant III

restruimtes kunnen zich ruimtelijke ontwikkelin-

blijft een deel van het plangebied ten zuiden

gen voordoen die afbreuk kunnen doen aan de

van de A15 buiten de transformatie tot natuur-

kwaliteit van natuur en recreatie. De kans hier-

en recreatiegebied.

op is het grootst bij variant III, met restruimtes

De keuze voor één van beide modellen voor

nabij infrastructuur.

Midden-IJsselmonde blijkt relevant voor de effecten. Als gevolg van de meer zuidelijke ligging van variant III is de aansluiting op de ste-

Invulling locaties noordflank Bij de gedeelde impuls (varianten II en III)

delijke structuur van Rotterdam minder sterk.

zijn twee opties voor de invulling van de loca-

Met name de recreatieve mogelijkheden van

ties in de Noordflank van Rotterdam bekeken.

het gebied komen hierdoor minder tot hun

De verschillen tussen de onderzochte locaties

recht dan bij variant II. Ook voor de natuur-

zijn relatief gering. De locaties Schiezone

waarden is variant III minder gunstig dan vari-

(Schiezone) en Intermediaire zone dragen met



met accent natuur. De minder grote natuur-

Landaanwinning

impuls zijn twee subvarianten onderzocht voor


IJsselmonde een kleiner deel wordt ingericht

Deelnota MER

Voor de mogelijke inrichting bij de gedeelde

ant II, omdat binnen de locatie Midden-

Deelnota MER

Inrichtingsmodel Midden-IJsselmonde

Deelnota MER

150 ha overgeheveld naar de noordflank van Rotterdam

Samenvatting

Figuur 14.1 Gedeelde en geconcentreerde impuls voor de leefbaarheid. Bij de geconcentreerde impuls




255

name bij aan de versterking van de recreatieve relatie tussen stad en omgeving en vormen

Overkluizing A15/Betuwelijn De overkluizing van de A15/Betuwelijn draagt

daarnaast belangrijke elementen van ecologi-

bij aan de goede, veilige en aantrekkelijke

sche verbindingszones. Voor de locatie Een-

bereikbaarheid van het plangebied Midden-

dragtspolder is het voornaamste effect het

IJsselmonde voor recreatief verkeer vanuit

versterken van de recreatieve mogelijkheden

Rotterdam. De overkluizing draagt daarnaast bij

van het Rottemerengebied. De Eendragtspolder

aan de vorming van een doorlopende groene

biedt daarnaast als gevolg van de abiotische

zone van de Oude Maas tot in Rotterdam

omstandigheden (bodem en grondwater, gradi-

(Zuiderpark). Hierdoor worden de mogelijke

ënten) goede mogelijkheden om te komen tot

voor uitwisseling van soorten en daarmee de

interessante natuurwaarden.

ecologische functie van het stedelijk groen versterkt. Door een goede uitwerking van de over-

Getijdenwerking Midden-IJsselmonde Voor een deel van het plangebied MiddenIJsselmonde zijn de mogelijkheden voor, en de

kluizing kunnen eventuele problemen met de veiligheid voor het wegverkeer (vervoer gevaarlijke stoffen) worden voorkomen.

effecten van het inrichten tot een getijdengebied (varianten () onderzocht. Het toelaten van

14.4

Meest milieuvriendelijke variant

getijdenwerking in het gebied blijkt te resulteren in een belangrijke meerwaarde voor natuur.

Volgens de richtlijnen voor dit MER wordt in

In het getijdengebied kunnen natuurlijke pro-

dit geval onder de meest-milieuvriendelijke

cessen leiden tot het ontstaan van een natuur-

variant ontstaan de variant die de grootste bij-

gebied met waardevolle ecotopen in een

drage levert aan de verbetering van de leef-

natuurlijk en sterk met de Delta samenhangend

baarheid. Omdat de doelstelling van de 750 ha

systeem. In de variant zonder getijden kunnen

natuuren recreatiegebied reeds is gericht op

in het gebied eveneens belangrijke natuur-

het verbeteren van natuur, recreatie en milieu

waarden tot ontwikkeling komen, maar deze

kan in principe in dit geval worden volstaan

zijn minder uniek en sluiten minder sterk aan

met een ‘passieve’ benadering van het MMA.

bij de mogelijkheden van het gebied. Voor de

Dit komt er op neer dat de variant die het

recreatieve toegankelijk van het gebied is het

meeste bijdraagt aan de verbetering van recre-

onderscheid tussen wel of geen getijden niet

atie en met name natuur kan worden aange-

relevant. De varianten met getijdenwerking

merkt als het MMA. Daarbij is het echter van

worden licht negatief beoordeeld ten aanzien

belang ook de eventuele negatieve milieueffec-

van de effecten op de veiligheid. Dit wordt niet

ten, zoals bijvoorbeeld de effecten op het

veroorzaakt door een toegenomen kans op

grondwater en het veroorzaken van hinder in

overstromingen, maar op de mogelijke omvang

beschouwing te nemen.

van schade bij een overstroming. De effecten van getijden op het grondwater

Uit de beoordeling van de varianten kan wor-

(toename kweldruk) zijn zeer beperkt van

den afgeleid dat de grootste bijdrage aan natuur

omvang; ook de effecten op de kwaliteit (zout)

en recreatie wordt geleverd door de geconcen-

zijn klein, omdat de samenstelling van het

treerde impuls met getijden (variant I met

water ter plaatse sterk wordt bepaald door zoet

getijden). Deze variant kan dan ook worden aan-

rivierwater.

geduid als de meest milieuvriendelijke variant.

256

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

257

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B



15 Leemten in kennis Hierop is de meerwaarde voor de natuur in op lokaal, regionaal en bovenregionaal niveau gebaseerd. Gelet op de vele factoren die een optimale ontwikkeling van het natuurgebied bepalen, is een evaluatie- en monitorings15.1

Inleiding

programma gewenst. Daardoor kunnen ongewenste ontwikkelingen worden bijgestuurd.

Bij het opstellen van het MER zijn voor diverse criteria onzekerheden en leemten in

Ook bij de beschrijving van de waarde van

kennis en informatie geconstateerd. In dit

het gebied na herinrichting is een (kwalitatieve)

hoofdstuk is per thema een overzicht van de

indicatie gegeven van de waarde die het

leemten in kennis opgenomen.

gebied kan hebben voor onder andere

Een algemene opmerking vooraf is dat een

beschermde soorten. Daarbij is gekeken naar

groot deel van de criteria in dit MER kwalitatief

het voorkomen van soorten in aangrenzende en

zijn ingevuld.

vergelijkbare natuurgebieden, naar beschikbare kennis over minimumarealen, biotoopeisen en

15.2

Natuur

dergelijke. Deze informatie zou ook de invoer zijn bij een modelmatige benadering van dit

Ecotoop- en habitatontwikkeling De ecologische potenties voor vegetaties

effect. Gelet op het feit dat het gebied geschikt kan worden voor een groot aantal (bescherm-

van getijdengebied of open boslandschap wor-

de) soorten, onder andere voor de Noordse

den met name bepaald door de abiotische

woelmuis die een prioritaire soort is uit de

uitgangspositie die wordt gecreëerd door her-

Habitatrichtlijn, is het van groot belang het

inrichting van het gebied. De onzekerheden ten

voorkomen van diersoorten te monitoren.

aanzien van de vegetatieontwikkeling hangen daardoor ook samen met de leemten in kennis voor bodem en water. Het betreft kenmerken

Ecotoopverlies Bij de beschrijving van de mogelijke nega-

zoals hoogteligging, gronden oppervlaktewa-

tieve effecten was niet exact bekend waar een

ter (kwalitatief en kwantitatief), bodemkwaliteit,

aantal beschermde soorten in het studiegebied

sedimentatiepatroon. Daarnaast speelt ook de

zijn aangetroffen. De effectbeschrijving is geba-

(her)kolonisatiesnelheid van soorten een rol en

seerd op bestaande gegevens.

eventuele inrichtingsmaatregelen zoals (oever)beplanting en dergelijke.

15.3

Recreatie

Bij de effectbeschrijving is voor de vergelijking van de varianten ten opzichte van de refe-

Recreatief gebruik en vergelijking van vraag en

rentiesituatie, een optimale ontwikkeling van

aanbod

de vegetatie als uitgangspunt gehanteerd.

258

Ten behoeve van de beoordeling van de

berekeningen gedaan. Daarbij zijn op basis van

gevolg van de voorgenomen activiteit, deels

(algemene) statistische infomatie, aangevuld

het gevolg van ‘autonome ontwikkelingen’. De

met onderzoek in de regio Rotterdam, aanna-

beoordelingen voor de ruimtelijke kwaliteit zijn

mes gedaan met betrekking tot de aantrek-

daardoor op een aantal punten speculatief.

kingskracht van de verschillende bouwstenen.

Hierbij kan de kanttekening worden gemaakt

De onzekerheid in deze aannames is vrij groot.

dat voor het bevoegd gezag over het algemeen

Dat geldt eveneens voor de prognoses die zijn

mogelijkheden bestaan om sturend op te tre-

gedaan met betrekking tot de groei van het

den in ruimtelijke ontwikkelingen. Ongewenste

recreatief gebruik van het plangebied

ontwikkelingen kunnen door gerichte maat-

IJsselmonde. Een kwantitatieve vergelijking

regelen (bijvoorbeeld planologische bescher-

tussen recreatieve vraag en het aanbod in de

ming) worden tegengegaan.

vorm van de 750 ha natuuren recreatiegebied

Er is ten behoeve van het deelproject 750 ha

is daarom niet gemaakt. Hierbij kan nog wor-

natuuren recreatiegebied geen belevings-

den aangetekend, dat voor recreatievoorzienin-

onderzoek uitgevoerd.

gen geldt dat aanbod leidt tot vraag, dat verbetering van de bereikbaarheid leidt tot

15.6

Bodem en water

citeit kan leiden tot toename van het bezoek.

Veiligheid tegen overstromingen Voor de subvariant met getijdengebied is

Een sluitende kwantitatieve benadering van

het handhaven van het wettelijk vastgelegde

‘vraag en aanbod’ lijkt daardoor niet goed

veiligheidsniveau als randvoorwaarde gehan-

mogelijk.

teerd.

15.4

uitgevoerd voor de mogelijke effecten (materie-

Deelnota MER

ter deel van de bevolking), en dat ook publi-

Er zijn geen gedetailleerde berekeningen Landschap


meer bezoeken (meer bezoeken door een gro-

Deel B

Deze ruimtelijke ontwikkelingen zijn deels het

Deel A

in en rond de plangebieden kunnen optreden.

ne recreatieve voorzieningen zijn indicatieve

Hoofdrapport

bied aan de dekking van de behoefte aan groe-

Samenvatting

aanzien van de ruimtelijke ontwikkelingen die


bijdrage van de 750 ha natuuren recreatiege-


Hoofdstuk 15 Leemten in kennis

kering als deze is verplaatst naar de Essendijk. Met betrekking tot de dynamiek van het

sche waarden is ondermeer uitgegaan van de

getijdengebied zijn indicatieve berekeningen

verwachtingswaarde op archeologische sporen

uitgevoerd. Er is globaal bekeken in welk

van de gebieden die nog niet gedetailleerd zijn

tempo het gebied zal worden opgevuld met

onderzocht op archeologische sporen. Hieruit

sediment.

bleek een deel van het gebied een middelhoge tot hoge verwachtingswaarde te hebben.

Effecten op bodemkwaliteit bij getijdenvariant

15.5

slib (aangevoerd door rivierwater, deels ook

Bij de getijdenvariant zal sedimentatie van Ruimtelijke kwaliteit

afkomstig van lokale erosie) plaatsvinden. De De beoordeling van de drie aspecten van de ruimtelijke kwaliteit -gebruikswaarde, toe-

milieuhygiënische kwaliteit van dit sediment is niet beschreven.

Landaanwinning

gesignaleerd. Voor de effecten op archeologi-


rie zijn geen belangrijke leemten in kennis

den optreden bij het falen van de primaire

Deelnota MER

Voor de aspecten landschap en cultuurhisto-

Deelnota MER

le en immateriële schade, slachtoffers) die zou-

komstwaarde en belevingswaarde- is grotendeels gebaseerd op veronderstellingen ten

259

15.7

Hinder

De 750 ha natuuren recreatiegebied wordt gerealiseerd in een hoogdynamische stedelijke omgeving. Dat betekent dat de hinder als gevolg van verkeer in de toekomst zich sterk kan wijzigen (onder andere in samenhang met de ontwikkelingen in het havengebied). Voor de A15 bestaan voornemens tot uitbreiding en aanpassen van de knooppunten. Onzeker is welk alternatief hiervoor wordt gekozen en hoe dit doorwerkt in de geluidbelasting van het plangebied Midden-IJsselmonde. Ook onzekerheden en aannames in de andere deelprojecten (Landaanwinning en Bestaand Rotterdams Gebied) spelen een rol. Deze deelprojecten veroorzaken een sterke toename van vrachtverkeer op de A15 en van spoorverkeer. De evaluatie van de werkelijk optredende effecten bij de andere deelprojecten kan mogelijk ook consequenties hebben voor de hinderaspecten zoals beschreven in dit rapport. Tenslotte is de aard en exacte ligging van de recreatieve activiteiten nog niet bekend. Het effect van (lawaaiproducerende) recreatieactiviteiten is naar verwachting marginaal op het actueel en toekomstig heersende geluidniveau. Aangezien er in Midden-IJsselmonde een stiltegebied ligt, dient deze kwalitatieve inschatting gecontroleerd te worden. 15.8

Verkeer

De beoordeling van de effecten die als gevolg van de 750 ha natuuren recreatiegebied op de lokale wegen in en bij de verschillende plangebieden optreden heeft plaatsgevonden op basis van de kwantitatieve gegevens met betrekking tot recreatief gebruik van het gebied. De onzekerheden in deze gebruikscijfers (zie paragraaf 15.3) komen derhalve terug bij de effectvoorspelling voor verkeer. Hierbij komt nog de extra aanname ten aanzien van de modal split ( gebruik van vervoermiddelen).

260

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

261

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B


Hoofdstuk 15 Leemten in kennis

16 Aanzet evaluatieprogramma

Daarnaast dienen inventarisaties te worden georganiseerd om na te gaan of de verschillende soorten fauna voorkomen en is het wenselijk de invloeden van het recreatief gebruik in 16.1

Inleiding

kaart te brengen om eventueel de zonering aan te passen.

In dit rapport is een voorspelling gedaan van

Aanbevolen wordt om bij deze monitoring

de te verwachten effecten van de realisatie van

nauw aan te sluiten bij provinciale activiteiten

het project 750 ha natuuren recreatiegebied

en natuurbeschermingsorganisaties. Het opstel-

voor natuur, recreatie, landschap, ruimtelijke

len van het evaluatieprogramma en de monito-

kwaliteit, bodem en water, hinder en verkeer. Bij

ring van natuurwaarden kan in overleg met

leemten in kennis is reeds aangegeven dat het

natuurbeschermingsorganisaties en beheerders

belangrijk is dat een evaluatie- en monitoring-

plaatsvinden.

programma wordt opgezet. Een deel van het benodigde onderzoek kan worden gedaan in het kader van de verdere planvoorbereiding voor de 750 ha natuuren recreatiegebied.

Recreatie Na realisatie van het natuuren recreatiegebied dient het functioneren van het gebied te worden onderzocht, bijvoorbeeld door middel

De evaluatie heeft een drieledig doel:

van enquetes, tellingen en veldonderzoek.

•

voortgaand onderzoek naar de genoemde

Dergelijke onderzoeken kunnen leiden tot

leemten in kennis en informatie;

inzicht in sterke en zwakke punten. Hierop kun-

vergelijking van de optredende effecten met

nen maatregelen worden genomen om knel-

de voorspelde effecten;

punten te verhelpen.

• •

zo nodig bijstellen of aanvullen van inrichtingsmaatregelen, treffen van beheer- of planologische maatregelen.

Archeologie Er zullen voldoende mogelijkheden geboden moeten worden om tijdens de planvor-

16.2

Elementen voor een

ming en/of uitvoering rekening te houden met

evaluatieprogramma

archeologische waarden op de locaties

Natuur

262

Bodem en water

Geëvalueerd dient te worden of en waar de

Zowel de subvariant getijdengebied als de

geplande hectares zijn gerealiseerd, of en waar

subvariant zonder getijden gaan gepaard met

de beoogde ecotopen en natuurdoeltypen zich

een wijziging van het peil van grondwater in de

hebben ontwikkeld, en/of het gewenste beheer

polders. Het verdient aanbeveling om de effec-

wordt uitgevoerd.

ten op grondwaterstanden in de omgeving van

Hoofdstuk 16 Aanzet evaluatieprogramma

de locaties in beeld te brengen. Daarnaast moeten de veranderingen van de waterkwaliteit worden geëvalueerd.

invloed hebben op de bereikbaarheid en de kwaliteit (onder andere: rust). Het is dan ook van belang de ontwikkelingen in de omgeving te volgen en indien nodig regulerend op te tre-

Deel B

omringende ruimtelijke functies geen storende

Deel A

Voor het functioneren van de 750 ha natuuren recreatiegebied is het van belang dat ook de


Ruimtelijke kwaliteit


Bestaand Rotterdams Gebied Landaanwinning 750 ha natuuren recreatiegebied

worden bepaald.

Deelnota MER

de geluidbelasting in het stiltegebied dient te

Deelnota MER

Het effect van de recreatieve activiteiten op

Deelnota MER

Hinder


den.

263

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

265

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B


Gebruikte literatuur


1

ANWB, Natuurmonumenten,

10

Commissie Brouwer, ‘Akkoord over de

Zuid-Hollands Landschap, ‘750 ha, rust,

financiering van de 1000 ha groenprojec-

ruimte en groen, dicht bij Rotterdam’,

ten in ROM Rijnmond’, voorlopig vastge-

februari 2000

steld door het Dagelijks Bestuur van het Bestuurlijk Overleg ROM Rijnmond op 12

2

Bal, D., Beije, H.M., Hoogeveen, Y.R.,

maart 1996

Jansen, S.R.J. & Reest, P.J. van der, ‘Handboek natuurdoeltypen in Nederland’,

11

Rapport Informatie- en Kenniscentrum

Connexion, ‘Dienstregelingen Drechtsteden/Haaglanden / Zeeland’, mei 2000

Natuurbeheer, 1995 12 3

COS, ‘Vraag naar openluchtrecreatie in de

Bisseling, C.M., Draaijer, L.J., Klein,

stadsregio Rotterdam, nu en in 2020,

M. & Nijkamp, H., ‘Ecosysteemvisie Delta’,

maart 1999

Ministerie van LNV, Rapport Informatie- en Kenniscentrum Natuurbeheer, 1994

13

DCMR, ‘Bijzonder inventariserend onderzoek baggerspecielocaties in het

4

BMC-Bodemconsult B.V., ‘Basisdocument

Rijnmondgebied”, 1987

milieuhygiënische situatie Rhoonse Grienden te Albrandswaard, conceptrap-

14

Dienst Landelijk gebied voor ontwikkeling en beheer landbouwgronden,’Plan Her-

port 980440, 1999

inrichting IJsselmonde’, 1997 5

BOOR (Bureau Oudheidkundig Onderzoek Rotterdam), ‘archeologische gegevens

15

Dienst Landelijk gebied voor ontwikkeling

IJsselmonde, Schiezone, Intermediaire

en beheer landbouwgronden, ‘Herinrichting

Zone en Eendragtspolder’, 2000

IJsselmonde, deelgebied IJsselmonde West, voorontwerp planwijziging en

6

Bureau Waardenburg, ‘Natuurvisie

ontwerp planuitwerking’, maart 2001

Deltawig’, in opdracht van Provincie ZuidHolland, februari 1997

16

Dijkstra, V., ‘Belangrijke Zoogdiergebieden in Nederland’, Vereniging voor zoogdier-

7

Bureau Waardenburg, ‘Grote winst bij

kunde en zoogdierbescherming ,1997

Klein profijt; basisrapport inrichtingsplan, in opdracht van ICES Deltanatuur,

17

juni 2000

Enting, R, en A. Ziegelaar, ‘Recreatieonderzoek IJsselmonde’, Research voor Beleid in opdracht van

8

Carmiggelt, A. en Ginkel van, E.J.,

Groenservice Zuid-Holland, november 2000

‘De archeologie van IJsselmonde; vondsten tussen Poortugaal en Zwijndrecht’,

18

Europese Commissie, ‘Habitatrichtlijn’, 1992

19

Europese Commissie, ‘Vogelrichtlijn’, 1997

Stichting Kasteel van Rhoon, 1993. 9

CBS, Nederlands Bureau voor Toerisme, ‘Toerisme en recreatie in cijfers, 1997’, 1998

20

Gebiedscommissie Oude Leede, ‘Hoe nu verder met Oude Leede, Interim advies van de Gebiedscommissie over de inrich-

266


ting van het gebied Oude Leede aan

30

Hageman, R.J.B., ‘BOORrapporten 8:

Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland’,

IJsselmonde: een archeologische karte-

april 2000

ring, inventarisatie en waardering ‘, Bureau Oudheidkundig Onderzoek van

Gemeente Albrandswaard, aan de Oude Maas’, 2000

31

Hoek, E. e.a.,’ Landschapswaardering van het eiland IJsselmonde; een kultuur-histo-

22

Gemeente Bergschenhoek, ‘Structuurvisie

risch onderzoek’, Geografisch Instituut

Bergschenhoek, ruimtelijk kader voor de

Universiteit Groningen, 1978

ontwikkeling van Landscheidingszone en Plaslocatie’, december 1999

32

Hoeven , Frank van der, ‘De ontbrekende

Deel A

‘Landschapspark Albrandswaard, natuur

Deel B

Gemeentewerken Rotterdam (BOOR), 1991


21

Volkshuisvesting, Gemeente Rotterdam,

maart 1996

1999

Gemeente Rotterdam, Dienst Recreatie,

33

Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard

‘Recreatie binnen Bereik, Structuurvisie

en de Vijfheerenlanden, Waterschap de

openluchtrecreatie Rotterdam’, maart 1998

Brielse Dijkring, Waterschap Goeree-

25

Gemeente Rotterdam, Dienst Stedebouw

Groote Waard, Waterschap IJsselmonde,

en Volkshuisvesting, ‘Ruimtelijk Plan

Hoogheemraadschap van de

Rotterdam 2010, meer stad meer toe-

Krimpenerwaard & Zuiveringsschap

komst, voorontwerp structuurplan’. sep-

Hollandse Eilanden en Waarden, ‘Integraal

tember 1999

Waterbeheersplan Zuid-Holland Zuid 2;

Deelnota MER

Overflakkee-Overflakkee, Waterschap De

hoofdrapport en deelrapporten’, 1999

Zuiderpark’, oktober 1999 27


Hoogheemraadschap van Delfland, ‘Waterbeheersplan 1999-2003’,1999

35

en Volkshuisvesting, ‘Buiten binnen bereik,

Hoogheemraadschap van Delfland, ‘ABC

Landaanwinning

34


en Volkshuisvesting, ‘Structuurschets

Deelnota MER


Deelnota MER

26

Delfland’, juli 2000

rapportage 750 ha Groen’, gemeente Rotterdam, februari 2000

36

Hoogheemraadschap van Schieland, ‘ Waterbeheersplan 1999-2003’, 1999

28

Gemeente Rotterdam, Stichting Natuur en Milieu, Vereniging Natuurmonumenten, Consept, ‘Visie en Durf’, mei 2000.

37

Ingenieursbureau Gemeentewerken Rotterdam (i.s.m. Milieubeleid Rotterdam en Dienst), ‘Vernatten en verbinden, de

29

Hoofdrapport

A15’, TU Delft i.o.v. Dienst Stedebouw en

Samenvatting

24

Gemeente Rotterdam, Dienst Stedebouw en Volkshuisvesting, ‘Zuidvleugelkaart 96’,


23


schakel, een veilige overkluizing van de

Gemeente Rotterdam, ‘Resultaten bereik-

water-en groenstructuur voor de

baarheidsanalyse voor de natuuren

Noordrand Rotterdam, september 2000

recreatiegebieden’. BGB, november 2000

267

38

Kalverkamp, J.,’De tuin van Rotterdam,

49

Ministerie van V&W, ‘Besluit beheer Haringvlietsluizen’, juni 2000

nieuwe zoetwatergetijdennatuur en recreatie in Midden-IJselmonde’, Zuid-Hollands Landschap, december 1999

50

Ministerie van V&W, ‘Anders omgaan met water, Waterbeleid in de 21e eeuw’,

39

december 2000

Krijger, ‘Sedimentatiekarakteristieken in het oostelijk deel van de Westerschelde’; Rijkswaterstaat Dienst Getijdewateren, 1993

51

Ministerie van VROM, ‘4e Nota Ruimtelijke Ordening Extra’, november 1990

40

Ministerie van LNV, ‘Kiezen voor Recreatie, beleidsnota Openluchtrecreatie 1992-2010,

52

BZ, ‘Nationaal Milieubeleidsplan 3’, 1998

regeringsbeslissing’, 19 januari 1993 41

Ministerie van LNV, ‘Nota Landschap,

Ministeries van VROM, EZ, LNV, V&W, F en

53

Ministerie van VROM, ‘Teksten regelgeving Milieu-effectrapportage’, juni 1999

Regeringsbeslissing Visie Landschap’, oktober 1992 54 42

Ministerie van VROM, ‘5e Nota Ruimtelijke

Ministerie van LNV, ‘LNV-suggesties voor

Ordening’, internet web-site van ministerie

mogelijke uitwerkingsrichtingen 750 ha’

vrom http://www.minvrom.nl/minvrom/... tekst en kaarten, 2000

43

Ministerie van LNV en VROM, ‘Structuurschema Groene Ruimte’, 1993

55

Ministeries van VROM en V&W, ‘Beleidslijn Ruimte voor de Rivier’, mei 1997

44

Ministerie van LNV, VROM en V&W, ‘Natuurbeleidsplan, Regeringsbeslissing’,

56

Ministers van V&W, FZ, LNV, EZ en VROM, ‘Voortgang Project Mainport Rotterdam,

1990

brief ? aan Tweede Kamer’, 11 juli 2000 45

Ministerie van LNV, VROM, V&W en Ontwikkelingssamenwerking, ‘Natuur voor

57

Ministers van V&W, VROM, EZ en LNV,

mensen, mensen voor natuur, nota natuur,

‘Ruimtetekort in Mainport Rotterdam, pro-

bos en landschap in de 21e eeuw’, juli 2000

jectbeslissing VERM, brief 24 691 aan Tweede Kamer’, 14 juli 1997

46

Ministeries van OC&W, LNV, VROM en V&W, ‘Nota Belvedere, beleidsnota over

47

58

ONR, ‘Ontwikkeling Mainport en regio

de relatie cultuurhistorie en ruimtelijke

Rotterdam, advies ONR aan het Kabinet’,

inrichting’, juli 1999

21 juni 2000

Ministerie van V&W, ‘Tweede

59

Oranjewoud, ‘MER Provinciale weg N470’, Stuurgroep N470, april 2000

Structuurschema Verkeer en Vervoer, deel D, Regeringsbeslissing’, 1990 60 48

Platform Zuidvleugel / Provincie Zuid-

Ministerie van V&W, ‘Vierde Nota water-

Holland, ‘Gebiedsuitwerking Den Haag-

huishouding Regeringsbeslissing’, 1998

Rotterdam, Verkenning 2010-2030’, augustus 1998

268


61

PMR, ‘Startnotitie PKB+ /m.e.r. Main-

73

portontwikkeling Rotterdam’, mei 1998 62

PMR, ‘Interimrapportage Op Koers’, juli 1999

63

PMR, ‘Wenken voor het omgaan met de

Provincie Zuid-Holland, ‘De vegetatie van Zuid-Holland, 1976-1991, 1993

74

Provincie Zuid-Holland, ‘Mobiliteitsplan

Holland Oost’, vastgesteld op 31 maart 1995 door Provinciale Staten Zuid-Holland

PMR, ‘Stappenplan Vogel- en Habitatrichtlijnen en Structuurschema Groene Ruimte voor PMR, juli 2000

76

Provincie Zuid-Holland, ‘Monumenten Inventarisatie Project; Jongere bouwkunst en stedebouw 1800-1945’, september 1995

PMR, ‘Richtlijnen voor de milieu-effectrapportage project Mainportontwikkeling 77

Provincie Zuid-Holland, ‘Streekplan Rijnmond’, vastgesteld op 19 januari 1996

66

door Provinciale Staten Zuid-Holland

Programmabureau ROM Rijnmond, ROMRijnmond, ‘Beleidsconvenant’, april 1998 78

67

Provincie Zuid-Holland, ‘Risico’s transport gevaarlijke stoffen over de weg’, 1997

Projectbureau Deltapoort, Stadsregio

71

Holland West’, vastgesteld in januari 1997

1998.

door Provinciale Staten Zuid-Holland

Projectgroep Eendragtspolder, ‘concept

80

Provincie Zuid-Holland, ‘Ecologische verbin-

verkenningennota Eendragtspolder’, sep-

dingszones in Zuid-Holland, aanwijzingen

tember 1996

voor inrichting en beheer’, 1998

Projectgroep Structuurvisie Zevenhuizen-

81

Provincie Zuid-Holland, ‘Stad en land in

Moerkapelle, ‘Structuurvisie Zevenhuizen-

balans, ontwikkelingsperspectief

Moerkapelle’, april 1995

Groenblauwe Slinger’, februari 1999

Projectorganisatie Nesselande, Gemeente

82

Provincie Zuid-Holland, ‘Ontwerp

Rotterdam, ‘Ontwerp Structuurvisie

Streekplan Zuid-Holland Zuid’, vastgesteld

Nesselande’, november 1997

door Gedeputeerde Staten op 14 juli 1998

Provincie Zuid-Holland, ‘Leven door water,

83

Provincie Zuid-Holland, ‘Bruisend Water, eindrapportage’, oktober 1998

Waterhuishoudingsplan Zuid-Holland; ontwerp’, 1990 84 72

Landaanwinning

70

door Stuurgroep Deltapoort in augustus


69

Provincie Zuid-Holland, ‘Streekplan Zuid-

Deelnota MER

68

79

Deelnota MER

Deltapoort, de inventarisatie’, vastgesteld

Deelnota MER

Rotterdam, ‘ Ruimtelijke structuurvisie

Provincie Zuid-Holland, ‘Staat van de

Provincie Zuid-Holland, ‘Beleidsplan

natuur, een graadmeter voor de natuur in

natuur en landschap’, april 1991

Zuid-Holland’, 2000


Rotterdam’, december 2000


65

Hoofdrapport

64

Deel B

Provincie Zuid-Holland, ‘Steekplan Zuid-

Deel A

75

Samenvatting

Vogel/Habitatrichtlijn’


Zuid-Holland, januari 1993

269

85

Provincie Zuid-Holland,

95

Rijkswaterstaat, ‘Tienjarig overzicht 19811990’, 1994

‘Inventarisatiegegevens weidevogeltellingen, broedvogels, wintervogeltellingen en vegetatiegegevens plangebieden MER 750

96

jaarboek 1998’, 1998

ha’ (incompleet), 2000 86

87

Provincie Zuid-Holland, ‘Veiligheid

Rijkswaterstaat, ‘Monitoring Rijkswateren,

97

Rijkswaterstaat, Directie Zuid-Holland,

Dijkringgebied 17, IJsselmonde’, Provincie

‘MER Beheer Haringvlietsluizen,

Zuid-Holland, januari 2000.

Hoofdrapport’, 1998

Provincie Zuid-Holland, ‘Tracé N470,

98


Ontwerp partiële herziening streekplannen

‘MER Beheer Haringvlietsluizen”, deelrap-

Zuid-Holland West en Rijnmond, Provincie

port Water en Zoutbeweging’, 1998

Zuid-Holland, januari 2000 99 88


Provincie Zuid-Holland. ‘ Ontwerp beleids-

‘MER Beheer Haringvlietsluizen”, deelrap-

plan Milieu en Water 2000-2004’ , februari

port Morfologie en kwaliteit’, 1998

2000 100 Rijkswaterstaat, ‘MER boorspecie 89

Provincie Zuid-Holland, ‘Kleur bekennen:

Westerscheldetunnel, hoofdrapport’, 1998

de natuurdoeltypenkaart van Zuid-Holland (ontwerp), juli 2000

101 Rijkswaterstaat, Directie Zuid-Holland, “Trajectnota / MER RW 15, Maasvlakte-

90

RET, ‘De Lijnen, ov-lijnen in Rotterdam

Vaanplein, Hoofdrapport”, september 2000

e.o.’, augustus 2000 102 Rijkswaterstaat, Directie Zuid-Holland, 91

Rijksdienst voor Oudheidkundig

“Trajectnota / MER RW 15, Maasvlakte-

Bodemonderzoek, ‘Archeologische

Vaanplein, Deelnota Ruimtelijke inrichting

Monumenten Kaart’, uitsnedes van de

en milieu”, september 2000

plangebieden, ?? 103 Rijkswaterstaat, Directie Zuid-Holland, 92

Rijksdienst voor Oudheidkundig

‘Meetgegevens getij Oude Maas’, 2000

Bodemonderzoek, ‘Indicatieve kaart archeologische waarden’, uitsnedes van de de plangebieden, ??

104 Roovers, G., ‘De Hedwigepolder ontpolderd’, Rijkswaterstaat Dienst Getijdenwateren; 1993

93

Rijksdienst voor Oudheidkundig Onderzoek, ‘informatie uit ARCHIS- bestand’, internetadres wwwarchis.achis.nl, augustus 2000

105 Samenwerkingsverband Maasvlakte 2 Varianten, Rijkswaterstaat, Directie ZuidHolland, “Integrale Projectnota

94

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en

Landaanwinning”, maart 2000.

Milieu, ‘Bodemkwaliteitskartering van de Nederlandse landbouwgronden’, februari 1996

270

106 SC-DLO Staring Centrum-Dienst Landbouwkundig Onderzoek, ‘Indicatoren


voor recreatieve kwaliteiten in het lande-

118

lijk gebied’, 1997 107 SCP, ‘Sociaal Cultureel Rapport 1998’, 1998

Stadsregio Rotterdam, ‘Structuurschets Voornse Zoom, concept’, februari 1998

119

Stadsregio Rotterdam, ‘Regionaal

Regioraad van de Stadsregio Rotterdam

aard van het bezoek aan het recreatiege-

op 14 oktober 1998120 Stadsregio Rotterdam, ‘Modellenstudie Schiebroekse Polder e.o.’, augustus 1999

109 Snijders, W., ‘Perspectief natuur en land-

110

Stadsregio Rotterdam, ‘Regionaal Verkeers en Vervoersplan’, juni 1995

50.000, kaartblad 37 Oost Rotterdam’, 1972 122 Stichting voor bodemkartering, ‘Rapport nr. 1682; Cultuurhistorisch Onderzoek in het landinrichtingsgebied IJsselmonde’,

111

Stadsregio Rotterdam, ‘Structuurschets

1985.

Rottewig’, 1997 Stadsregio Rotterdam, ‘MER Rapport

Peil, stad en natuur in de monding van

VINEX-locatie Noordrand II en III’,

Rijn en Maas’, december 1997

januari 1997 124 Strucker, R.C.W., ‘Vogels van de zoetwater113

Stadsregio Rotterdam, ‘Regionaal

getijdenrivier De Oude Maas’, 1996

Groenstructuurplan’, februari 1997

ruimtelijk-strategische opgaven Stadsregio

Verkenning Benedenrivieren’, februari 2000

Rotterdam’, vastgesteld door de regioraad van de Stadsregio Rotterdam op 19 november 1997

126 Stuurgroep ROM-Rijnmond, ROM project Rijnmond, Plan van aanpak en beleidscon-

Landaanwinning

Benedenrivieren, ‘Advies Integrale


Stadsregio Rotterdam, ‘Haalbare kaart,

Deelnota MER

114

Deelnota MER

125 Stuurgroep Integrale Verkenning

venant, december 1993. 115

Stadsregio Rotterdam, ‘Ontwerp regionaal structuurplan VINEX locatie Noordrand II

116

Provincie Zuid-Holland, ‘Herijkingsopgave

de Stadsregio Rotterdam op 21 januari 1998

zone Rotterdam-Dordrecht, december 1998

Holland, ‘Structuurvisie Deltawig’, januari 1998 117

127 Stuurgroep Zone Rotterdam - Dordrecht,

en III’, vastgesteld door de Regioraad van

Stadsregio Rotterdam / Provincie Zuid-


112

Deelnota MER

123 Stroming i.o.v. WWF, ‘Nieuw Rotterdams

Hoofdrapport

Zuid-Holland, juni 1999

121 Stiboka, ‘Bodemkaart van Nederland 1:

Samenvatting

schap Oude Maas, Rijkswaterstaat Directie


bied Rottemeren, november 2000

Deel B

Rottemeren, onderzoek naar omvang en

Deel A

IJsselmonde’, vastgesteld door de


Structuurplan VINEX-locatie Midden108 Smid / Nieboer, ‘Recreeëren in de

128 Topografische Dienst Emmen, ‘Topografische kaart van Nederland’,

Stadsregio Rotterdam, ‘Structuurschets Buitenplaatsen op Zuid’ februari 1998

271

129 Vink, ir. G. J. de, ‘Recreatieonderzoek PMR, gebiedsgerichte strategieën’. DTV Consultants in opdracht van Projectbureau Mainport Rotterdam, november 1999 130 VISTA, ‘Stad en Estuarium, PMR impulsen voor natuur en recreatie in de monding van Rijn en Maas’, RIKZ/RIZA, mei 1999 131 Waterschap IJsselmonde, ‘digitale hoogtekaart Midden-IJsselmonde’, 1999132 Waterschap IJsselmonde, ‘waterkwaliteitsgegevens Midden-IJsselmonde’, 2000 133 Wolff, W.J., 1989. ‘De internationale betekenis van de Nederlandse natuur, een verkenning’, in opdracht van Ministerie van LNV, 1989

272

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

273

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B


Afkortingen en begrippen


A

B

aandachtssoorten

baggerspecie / slib

(inter)nationaal / regionaal bedreigde en / of

grond (slib en/of zand) vrijkomend bij baggeren

kwetsbare soorten, waarvoor binnen het natuuren landschapsbeleid speciale bescher-

barrière een element in het landschap van

mingsmaatregelen worden getroffen

natuurlijke of kunstmatige aard, dat uitwisseling tussen soorten bemoeilijkt of ver-

abiotisch

hindert

tot de niet-levende natuur behorend, geheel van fysisch-chemische factoren van bodem,

begrazing

water en lucht van invloed op flora en fauna

beheersmaatregel om een natuurgebied tot ontwikkeling te brengen door het laten grazen

akoestisch

van primitieve paarden runderrassen (=gra-

geluids

zers) in natuurlijk kuddeverband

archeologie

beoordelingskader

wetenschap van oude historie op basis van

geheel aan aspecten en criteria, op basis waar-

bodemvondsten en opgravingen

van de effecten van de voorgenomen activiteit bepaald worden

areaal 1. verspreidingsgebied van een planten- of diersoort 2. oppervlak

bereikbaarheid de mate van gemak waarmee een bepaalde bestemming bereikbaar is vanuit een bepaalde locatie

aspect onderwerp van effect-bepaling, verzameling

bestemmingsplan

van criteria

gemeentelijk ruimtelijk ordeningsplan, waarin het gebruik van grond is vastgelegd

autonome 1. ruimtelijke ontwikkeling van het studiegebied

Betuwlijn

zonder de voorgenomen ontwikkeling

voorgestelde goederenspoorlijn om de haven

activiteit op basis van bestaand en voorgeno-

van Rotterdam te verbinden met het

men beleid.

Ruhrgebied

2. ontwikkeling van het studiegebied zonder de voorgenomen activiteit

Bevoegd gezag de overheid die bevoegd is een besluit te

avifauna

nemen over de voorgenomen activiteit van de

vogels

initiatiefnemer, in dit geval de ministerraad biezengors zie gors

274


binnendijks

Buiten binnen Bereik

aan de landzijde van de dijk

Studie in opdracht van het BOM door de

en dieren (fauna)

recreatiegebied

biotoop

buitendijks

leefgebied van een planten- of diersoort

aan de waterzijde van de dijk

bodemsanering C

BOM

capaciteit

Bestuurlijk Overleg Mainport, overlegorgaan

het aantal voertuigen dat een weg(vak) per

van regio Rijnmond

etmaal kan verwerken, uitgaande van een normale verdeling van het verkeer in de tijd

bosgemeenschap biotoop met voor bos karakteristieke soorten


schoonmaken of afgraven van vervuilde grond

cbb

compensatie(beginse) het uitgangspunt, dat voor ruimtelijke ingrepen

Bouwstoffenbesluit

met negatieve effecten op natuuren land-

Algemene Maatregel van Bestuur bij de Wet

schapswaarden mitigerende en compenseren-

Bodembescherming waarin eisen worden

de maatregelen moeten worden genomen om

gesteld aan grondachtige materialen voor het

de oorspronkelijke waarde zoveel mogelijk te

gebruik ervan in bouwwerken

behouden of te herstellen

brak

congestie

overgang tussen zoet (< 300 Cl mg/l) en zout

vertraagde afwikkeling van het verkeer


Recreatie, Verbindingszone)

Landaanwinning

4a.7 van de Wro, planologisch bindend

samengesteld ontwikkeld (in dit geval Natuur,


inrichtingselementen , waaruit de varianten zijn

Deelnota MER

form art. 1.3 van de Awb in het kader van art.

Deelnota MER

bouwstenen

Deelnota MER

concrete beleidsbeslissing, een beslissing con-

Deel B

voor de ontwikkeling van 750 ha natuuren

Deel A

tot de levende natuur behorend; planten (flora)

Hoofdrapport

provincie Zuid-Holland naar mogelijke locaties

Samenvatting

biotisch


Gemeente Rotterdam in samenwerking met de

(> 17.000 Cl mg/l) corridor (benadering) BRG

Strook waarbinnen samenhangende ruimtelijke

Bestaand Rotterdams Gebied, onderdeel van

ontwikkelingen geconcentreerd worden

het Project Mainport Rotterdam, waarin onderzocht is/wordt hoe de dubbele doelstelling

criterium

verwezenlijkt kan worden binnen Rotterdam

onderwerp voor de effectenbepaling

zelf, door inbreiding van haven en groenontwikkelingen

275

cultuurhistorie

dubbele doelstelling

geschiedenis van het landschap dat voor een

Vergroting van de economische potentie van

belangrijk deel onder invloed van menselijk

het Rotterdamse Havengebied énvergroting

handelen is ontstaan

van de leefbaarheid in de regio Rijnmond (zoals geformuleerd in o.a. ROM-Rijnmond

cultuurlandschap

Convenant, 1993 en overgenomen door het

landschap dat voor een belangrijk deel onder

Kabinet en PMR). Basis voor het MER “750 ha

invloed van menselijk handelen is ontstaan

natuur en recreatiegebied”

cyclisch beheer periodiek beheer, waarbij delen van de vegeta-

E

tie worden gespaard ecologie wetenschap die de relaties tussen levende D

organismes onderling en met hun omgeving bestudeert

dagrecreatie het verblijf buiten de woning, voor recreatieve

ecotoop

doeleinden, zonder overnachting

ruimtelijk afgegrensde eenheid met karakteristieke vegetatie, flora en fauna

dB(A) decibel, maat voor geluidsniveau

ecosysteem een duidelijk onderscheidbare ruimte (b.v. bos,

debiet

rivier) met de daarin thuishorende planten

hoeveelheid water die per tijdseenheid wordt afgevoerd

(m3/s)

(flora) en dieren (fauna) en hun onderliggende relaties

dijkring

effect

gebied dat door een stelsel van waterkeringen

verandering ten opzichte van de huidige situa-

of hoge gronden beveiligd is tegen overstro-

tie en autonome ontwikkeling door / na realise-

ming door zee- of rivierwater

ring van de voorgenomen activiteit

diversiteit

EHS

mate van verscheidenheid

Ecologische Hoofdstructuur, Samenhangend stelsel van (natuur) kerngebieden, natuuront-

doelsoort

wikkelingsgebieden en (natuur) verbindingszo-

plant- of diersoort, die vanuit het natuurbeleid

nes met prioriteit binnen het natuuren

bijzonder aandacht heeft en die als toetssteen

landschapsbeleid, zoals vastgelegd in de het

dient voor realisatie van de EHS

Structuurschema Groene Ruimte en verder uitgewerkt in provinciale streekplannen

droogmakerij drooggelegde veenplas

emissie uitstoot van stoffen of gassen naar lucht of water

276


estuarium

geomorfologie

het overgangsgebeid tussen rivier en zee, waar-

leer en beschrijving van de vormen van het

in de getijdeninvloed merkbaar is, gekenmerkt

aardoppervlak

geleidelijk van zout naar zoet

een kust- of rivierlandschap, waarin natuurlijke processen gestuurd worden door de getijden-

externe veiligheid

beweging van het water en waar door sedi-

veiligheid voor de mens in de omgeving van

mentatie van slib van in en uitstromend water

industrie of transportactiviteiten die gevaar op

geulen slikken, platen en schorren ontstaan.

kunnen leveren; het gaat hierbij vooral om het vrijkomen van gevaarlijke stoffen

getijdennatuur

Deel B

getijdengebied

Deel A

schorren; in een estuarium verandert het water


door een stelsel van geulen, slikken, platen en

getijslag

dieren

het verschil tussen hoog- en laagwaterstand

flora

geul

planten

dieper gedeelte van een getijdengebied waardoor het water voornamelijk in en uit-

foerageren

stroomt

voedsel zoeken GHG gemiddelde hoogste grondwaterstand G


fauna


ging

Deelnota MER

gebied onder invloed van eb en vloed beweF


vegetatie, flora en fauna specifiek voor een

gebied in één geheel op één locatie (Midden-

GHWS

IJsselmonde)

gemiddeld hoogwater bij springtij

gedeelde impuls

GLG

ontwikkelen van de 750 ha natuur en recreatie-

gemiddelde laagste grondwaterstand

gebied in meedere delen op meedere locaties (Midden-IJsselmonde en Noordflank)

GLW gemiddeld laagwater

geluidbelasting etmaalwaarde van het gemiddelde geluidsni-

GLWS

veau van een geluidsbron, op een bepaalde

gemiddeld laagwater bij springtij

plaats

Landaanwinning

ontwikkelen van de 750 ha natuur en recreatie-


gemiddeld hoogwater

Deelnota MER

geconcentreerde impuls

Deelnota MER

GHW

277

gors

Habitat Richtlijn

onderdeel van het zoetwatergetijdengebied,

Europese maatregel ter bescherming van (half-

ongeveer gelegen tussen NAP en Hoogwater

)natuurlijke landschappen en soorten van

waarvan de laagste delen begroeid zijn met

Europees belang.

biezen (biezengorzen) en de hogere delen begroeid zijn met riet (rietgorzen)

helofytenfilter waterzuiveringsmethode waarbij verspreiding

gradiënt

van zaden of plantdelen van moeras- en oever-

geleidelijke overgang

vegetatie wordt tegengegaan

griend

HSL

hakhoutopstanden die voornamelijk bestaan uit

Hoge Snelheidslijn, snelspoorlijn om Amster-

wilgesoorten, komt voor op de drogere delen

dam en Rotterdam te verbinden met Parijs

van het getijdengebied huidige situatie groepsrisico (GR)

momentele toestand van een gebied of aspect

de kans per jaar dat in één keer een groep van tenminste een bepaalde grootte dodelijk wordt

hydrologisch

getroffen door een ongeval

betreffende het (gronden oppervlakte) water

grondbalans het volume verschil tussen grondaanvoer en -

I

afvoer in een gebied / project (gesloten grondbalans: volume aangevoerde

I/C-verhouding

grond is gelijk aan het volume afgevoerde

verhouding tussen intensiteit en capaciteit van

grond)

een weg(vak)

grondverzet

identiteit

vergraven van grond (afgraven, ophogen)

unieke uiterlijke verschijningsvorm van een landschap

grondwatertrap grondwaterklasse, met een bepaalde GLG en

imago

GHG

beeld

Grote Steden Beleid

immissie

rijksbeleid ten aanzien van de steden

de concentratie van verontreinigde stoffen in

Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht

het milieu (in lucht of in water) individueel risico (IR)

H

de kans per jaar dat een persoon dodelijk wordt getroffen door een ongeval indien deze

habitat

persoon zich permanent en onbeschermd op

woon- of verblijfplaats van een plant-of dier-

een bepaalde plaats bevindt

soort

278


infiltratie

komberging

het indringen van water in de bodem

hoeveelheid water die bij een bepaalde waterstand in en uit een door dijken begrensd

infrastructuur

gebied stroomt

ondernemen, in dit geval formeel de ministers van V&W, VROM, en LNV, in praktijk PMR K technische uitvoering om water in een polder

kwel

binnen te laten stromen

opwaarts gerichte grondwaterstroming, waarbij grondwater aan het oppervlak uittreedt

inpolderen door bedijking onttrekken van gebied aan de

Landinrichting

invloed van het zee en/of rivierwater

(planologisch) instrument bij de herinrichting


inlaatconstructie

van het platteland landschap

eb droogvalt en bij vloed overstroomt

het zintuiglijk waarneembare oppervlak van de aarde, bestaande uit land, water en gegroeide

inundatie

of gebouwde ruimtelijke elementen, inclusief

overstroming

de vormende processen en het menselijk gebruik

fietsers en wandelaars

problemen en mogelijke aanpak daarvan vanwege stijgende rivierafvoeren en zeespiegel

LAW Landaanwinning (Maasvlakte 2)

K

Landaanwinning

gericht op het verkennen van de toekomstige


langzaam verkeer

Deelnota MER

Integrale Verkenning Benedenrivieren; project

Deelnota MER

IVB


overgangsgebied tussen land en water, dat bij

Deelnota MER

intergetijdengebied

Deel B

schap zichtbaar

Deel A

degene die de voorgenomen activiteit wil

Hoofdrapport

vroeger rivierloop, nu als verhoging in land-

Samenvatting

kreekrug Initiatiefnemer


(verkeers-) netwerk

leefbaarheid maat voor de kwaliteit van de leefomgeving

katteklei zure zware kleibodem, die ontstaat aan de ran-

leefbaarheidsdoelstelling

den van een droogmakerij onder invloed van

tweede deel van de dubbele doelstelling van

specifiek aan de randen optredende kwel

PMR, waarin gestreefd wordt naar vergroting van de kwaliteit van de leefomgeving in de

kerngebied gebied met bestaande ecologische waarden

regio Rijnmond

van (inter)nationale betekenis van voldoende omvang, opgenomen in de EHS

279

leidingenstraat

m.c.a.

100 m brede bundeling van ondergrondse buis-

multi-criteria analyse; methode voor het beoor-

leidingen in noordzuid-richting liggend in

delen en vergelijken van varianten op basis van

IJsselmonde

de effectscores van de criteria

lintbebouwing

MER

dorpsstructuur waarbij sprake is van langerekte

milieu-effectrapport

bebouwing langs een weg, sloot, kanaal.

rapport waarin de milieueffecten van meerdere varianten van een voorgenomen activiteit

lithologie

onderzocht, vergeleken en beoordeeld worden

sediment / grondsamenstelling / korrelgrootte m.e.r. locatie

milieu-effectrapportage, procedure zoals vast-

geselecteerd deel van de zoekruimte met de

gelegd in de Wet Milieubeheer

beste inrichtingsmogelijkheden om aan de doelstelling te voldoen (= plangebied)

m.e.r.-plichtige activiteit activiteit met, volgens bijlage C van het Besluit m.e.r. van de Wet Milieubeheer en/of de provin-

M

ciale milieuverordening, naar verwachting dusdanige nadelige milieu-effecten dat een m.e.r.

maaiveld

procedure moet worden doorlopen vooafgaand

oppervlak van het terrein

aan realisering

maatgevende afvoer

milieu-effect

rivierwaterafvoer, die voorkomt met een kans

invloed van een variant op een aspect

van 1 op een bepaald aantal jaren (varierend voor locatie in rivierengebied), maatgevend

mitigerende maatregel

voor de dimensionering van de dijken, momen-

maatregel om de nadelige invloed van de voor-

teel voor de Rijntakken (waaronder Oude Maas)

genomen activiteit op te heffen of te verminde-

15.000

m3/s

ren

maatgevend hoogwater

MMA

waterstand die maatgevend is voor de dimensi-

meest milieuvriendelijke variant, de variant

onering van primaire waterkeringen; dit is de

waarin optimaal rekening gehouden is met het

waterstand die kan optreden met een kans

milieu

van 1 keer per 4.000 jaar mobiliteit mainport Rotterdam

verplaatsingsgedrag

de haven van Rotterdam en de daaraan functioneel gebonden locaties

modal split de verdeling van het vervoer van goederen en personen over de verschillende vervoerswijzen.

280


model(berekening)

nee-tenzij beginsel

(berekening met behulp van) een, vaak vereen-

activiteiten die kunnen leiden tot aantasting

voudigde, computerweergave van een werke-

van natuurwaarden zijn niet toegestaan, tenzij

lijke situatie

- sprake is van zwaar maatschappelijk belang

morfodynamiek

Ruimte)

de ontwikkeling van landschapsvormen onder invloed van abiotische processen

Noordflank

mozaïeklandschap

(Schiezone, Intermediaire Zone en

kleinschalig verkaveld en daardoor sterk ver-

Eendragtspolder)

snipperd en afwisselend landschap MTR

O

Maximaal Toelaatbaar Risico, norm zoals gedefinieerd in 4e Nota Waterhuishouding


plangebied aan de noordrand van Rotterdam

ooibos

N oplossingsrichtingen NAP

varianten

Normaal Amsterdams Peil

Deelnota MER

(deels) onder water staand

te geven tussen varianten

vingskenmerken (o.a. bodem, zoutgehalte, waterdiepte, waterhuishouding), waardoor

ONR

bepaalde planten en diersoorten er kunnen

Overleg Niet Rijkspartijen

leven

Landaanwinning

een begrensd gebied met specifieke omge-


eigenschap van criterium of aspect verschil aan

Deelnota MER

natuurdoeltype

Deelnota MER

onderscheidend vermogen

ontginning natuurontwikkelingsgebied


bos in uiterwaard van rivier, bij hoogwater

Deel B

niet voldoende is (StructuurSchema Groene

Deel A

- gezorgd is voor compensatie, waar mitigatie

Hoofdrapport

- gezorgd is voor zoveel mogelijk mitigatie

gedurende bepaalde tijd meten van een effect

Samenvatting

monitoring


- er geen alternatieve oplossing is

geschikt maken van grond voor landbouw

gebied met reële perspectieven voor het ontwikkelen van natuurwaarden van (inter)nationa-

ontgronding

le betekenis of voor het aanzienlijk verhogen

winning van delfstoffen als klei, zand en grind

van de aanwezige natuurwaarden ontpolderen nautisch

ingreep die er toe leidt dat een polder weer

tot de scheepvaart behorend, tot het gebruik

onder het natuurlijk waterstandregime van het

van vaarwegen behorend

buitenwater komt; de polder komt buitendijks

281

ontsluiting

polderpeil

toegankelijkheid

(gereguleerd) waterpeil in sloten in een polder

overkluizing

POP

overbrugging van een autoweg en/of spoor-

Plattelands Ontwikkelingsplan

baan pps publiek-private samenwerking, het financieren P

van publieke activiteiten (b.v. overheid, provincie, gemeente) met private middelen (b.v.

PAK

bedrijfsleven)

polycyclische koolwaterstoffen; groep van chemische stoffen die één van de belangrijkste

primaire waterkering

bron van verontreiniging is.

(hoofd)waterkering die directe bescherming biedt tegen overstroming

pioniervegetatie eerste vegetatie op braakliggende grond

probleemoplossend vermogen mate waarin een variant in staat voldoet aan de

PKB+

doelstelling (en daarmee het aan te pakken pro-

planologische kernbeslissing; een besluit van

bleem oplost)

het kabinet op basis van de Wet op de Ruimtelijke Ordening, waarin ruimtelijke

programma van eisen

beslissingen van nationaal belang worden vast-

randvoorwaarden en uitgangspunten waaraan

gelegd. De plus geeft aan dat de beslissing bin-

de varianten moeten voldoen om verwezenlij-

dend is voor lagere overheden.

king van de doelstelling van de voorgenomen mogelijk te maken

plaat tijdens eb droogvallende ondiepte in een getijdengebied

R

plangebied

recreatief medegebruik

geselecteerd deel van de zoekruimte met de

recreatie als secundaire functie in een gebied

beste inrichtingsmogelijkheden om aan de

met een andere primaire functie zoals land-

doelstelling te voldoen (= locatie)

bouw, natuur, wonen, werken, enz.

planologsch

referentiebeeld

betreffende de ruimtelijke inrichting / ordening

bestaand gebied of inrichting ter vergelijking van voorgesteld gebied of inrichting

PMR Project Mainportontwikkeling Rotterdam project met als doelstelling vergroting economische potentie Rotterdams havengebied en vergroting leefbaarheid regio Rijnmond

282


referentiesituatie

RSGS

huidige situatie en autonome ontwikkeling: toe-

Randstad Groenstructuur

meerjarige grassen en kruiden, soms met klimplanten en lage struiken

regiopark aaneengesloten niet verstedelijkt gebied in de

ruimtelijke ordening

regio Rijnmond: Stad aan de Delta(ten zuiden

inrichting van het landschap

van Rotterdam) , Stad aan de Rotte (ten Noordoosten van Rotterdam) en Stad aan de

RVVP

Groenblauwe Slinger (ten noordwesten van

Regionaal Verkeer en Vervoer Plan

Rotterdam) RWS RGSP

Rijkswaterstaat

Regionaal Groen Structuurplan, groenontwikkelingsproject Stadsregio Rotterdam S secundaire waterkering

eisen van het bevoegd gezag en/of de

binnendijks gelegen dijk, slaperdijk, die dienst

Commissie m.e.r., betreffende de inhoud van

kan doen als extra bij falen van de primaire

het milieu-effectrapport

waterkering

rietgors

sedimentatie

zie gors

bezinken en op de bodem terechtkomen van


projectspecifieke, inhoudelijke aanwijzingen/

Deelnota MER

richtlijnen

Deel B

beleid

Deel A

vegetatie, meestal bestaande uit hoge twee of

Hoofdrapport

onder invloed van bestaand en voorgenomen

Samenvatting

ruigte


basis van ontwikkeling van de huidige situatie


komstige situatie van een gebied of aspect op

transport van slib, zand en grind door water (of rode functie

wind of ijs)

Landaanwinning

sedimenttransport


ontwateren van klei of veen

Deelnota MER

rijping

Deelnota MER

zwevende deeltjes (zand en slib) in water

woning(bouw) en bedrijven (terrein) schor rode lijst

incidenteel overstroomd gebied, gelegen boven

lijst met bedreigde soorten

de gemiddeld hoogwaterlijn, langs de randen van een getijdengebied

ROM Ruimtelijke ordening en milieu

SGR Structuurschema Groene Ruimte, rijksbeleid ten

routegebonden recreatie

aanzien van ruimtelijke ordening van het lande-

recreatievormen waarbij gereisd wordt (te fiets,

lijk gebied

te voet)

283

slik tijdens eb droogvallend ondiepte van een getij-

T

dengebied thema snippervariant

hoofdonderwerp MER (in het geval van PMR:

variant waarbij de 750 ha Natuur en recreatie-

Natuur, Landschap en Recreatie, Ruimtelijke

gebied niet in één of meerdere grote delen ont-

Kwaliteit, Veiligheid, Milieu (Bodem en water,

wikkeld wordt, maar verspreid in veel kleine

Hinder) en Verkeer en Vervoer)

delen op een groot aantal locaties in het plangebied

transformatie verandering van het ruimtelijk gebruik van een

SOD

gebied, waarbij de nieuwe functie de oude

Structuurschema oppervlaktedelfstoffen

(bijna) geheel vervangt

springtij

typering

maandelijks voorkomende extra hoge vloedwa-

beschrijving van de inrichting van een gebied

terstand

of variant

SRR Stadsregio Rotterdam, samenwerkingsverband

A

van gemeenten in de regio Rijnmond variabele startnotitie

richtinggevende elementen voor de ontwikke-

officiële aanmelding van de voorgenomen acti-

ling van varianten (in dit geval: verdeling

viteit door de initiatiefnemer bij het bevoegd

natuur-recreatie, mate van transformatie, ver-

gezag, waarin het wat, waar, waarom en hoe

deling van hectares)

beschreven is variant stiltegebied

mogelijke wijze om de voorgenomen activiteit

een door de provincie aangegeven gebied,

of doelstelling te realiseren

waarin de geluidsbelasting zo laag is, dat de natuurlijke geluiden niet of nauwelijks worden

verbindingszone

verstoord

gebied of structuur opgenomen in de EHS, die verbreiding, migratie en uitwisseling van soor-

streekplan

ten tussen kerngebieden en (natuur)ontwik-

provinciaal plan ruimtelijk ordening

kelingsgebieden mogelijk maakt

studiegebied

verblijfsrecreatie

gebied waarvoor de effecten van de voorgeno-

verblijf buiten de woning voor recreatieve doel-

men activiteit bepaald zijn

einden, waarbij ten minste één overnachting wordt gemaakt

SVV Structuurschema Verkeer en Vervoer, landelijk beleid verkeer en vervoer

284


versnippering

voorkeursvariant

1. het uiteenvallen van het leefgebied in

variant, die het best aan de doelstellingen vol-

kleinere eenheden 2. het verspreid inzetten en ontwikkelen van de

doet, rekening houdend met de milieu-effecten en kosten

waterberging vestigingsklimaat

(tijdelijk) opslaan van overtolligoppervlakte

aantrekkelijkheid van een gebied voor de vesti-

water

ging van bedrijven en andere economische

waterhuishouding de wijze waarop water in een bepaald gebied

Vinex

wordt opgenomen, zich verplaatst, gebuikt en

Vierde Nota Ruimtelijke Ordening extra

afgevoerd wordt

Vinex-locatie

watermanagement

locatie voor grootschalige verstedelijking, zoals

waterbeheer

vastgelegd in de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra

watervoerende laag goed doorlatende grondlaag waardoor grond-

Visie en Durf

waterstroming plaatsvindt

Wet Milieubeheer

(Landaanwinning, Bestaand Rotterdams gebied, 750 ha Natuur en Recreatie)

Wro Wet Ruimtelijke Ordening

Landaanwinning

Natuurmonumenten en Consept over PMR


Wmb

Deelnota MER

Natuur en Milieu, Vereniging

Deelnota MER

advies van de Gemeente Rotterdam, Stichting

vloedbos bos in uiterwaarden van getijdenrivier, bij hoogwateren vloed onderwater staand

Hoofdrapport

(rechts)geldend


slib op bodem van rivieren, sloten, plassen e.d. vigerend


waterbodem

Deelnota MER

activiteiten

Deel B

afgraven van veen

Deel A

W

Samenvatting

vervening


750 ha over het gehele studiegebied

Z

Vogelrichtlijn

zoekgebied

beschermingsmaatregel van de Europese Unie

gebied dat op basis van de richtlijnen in

ter bescherming van waardevolle en bedreigde

beschouwing moet worden genomen voor de

vogelsoorten van Europees belang

ontwikkeling van 750 ha natuur en recreatiegebied (= de drie regioparken, zoals gedefinieerd in Buiten binnen Bereik)

285

zoekruimte deel van het zoekgebied dat voldoet aan het programma van eisen voor de 750 ha natuur en recreatiegebied ZoRo Zoetermeer-Rotterdam lijn (onderdeel van Randstadrail) zware grond grond met een hoog klei-gehalte (“zwaar om te bewerken”)

286

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

287

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B


Bijlage A Beleids- en toetsingskader


A.1

Inleiding

(Ruimtelijke Ordening en Milieu) [lit. 126]. Basis voor deze overeenkomst was de gewenste

In deze bijlage is eerst ingegaan op de reeds

economische ontwikkeling van de mainport

genomen beslissingen in het kader van PMR.

gecombineerd met de verbetering van de kwa-

Vervolgens worden de nog te nemen besluiten

liteit van de leefomgeving in de regio, de

(instrumenten en procedures) beschreven die

‘dubbele doelstelling’. Een studie naar een

nodig zijn om 750 ha natuuren recreatiegebied

Maasvlakte 2 was één van de ROM-projecten.

in de regio Rotterdam te realiseren. Deze zijn

De uitkomsten van deze studie waren voor het

opgesplitst in enerzijds besluiten die genomen worden in kader van deze PKB+/MER-procedure

kabinet reden tot verder onderzoek naar nut en

en anderzijds vervolgprocedures.

Maasvlakte. Bij dit onderzoek zijn ook de moge-

noodzaak van een uitbreiding van de lijkheden elders in Zuidwest-Nederland betrok-

Tegen de achtergrond van het abstractieni-

ken.

veau van dit MER is het van belang te definiëren wat bij een MER op het abstractieniveau van een PKB onder een ‘te nemen besluit’ wordt verstaan. Onder te nemen besluiten is hier het geheel

Projectbeslissing In een projectbeslissing op 14 juli 1997 [lit. 57] erkent het kabinet dat het oplossen van het ruimtetekort in de mainport Rotterdam wense-

van instrumenten en procedures verstaan, dat

lijk is. Op grond van de uitgevoerde verkennin-

moet worden doorlopen voordat het project

gen zegt het tevens van mening te zijn dat de

750 ha natuuren recreatiegebied daadwerkelijk

noodzakelijke oplossingen niet volledig in ande-

kan worden gerealiseerd.

re regio’s in Zuidwest-Nederland gevonden kunnen worden. Evenmin is het er zeker van dat

In deze bijlage worden ook beleidsvoorne-

door inbreiden binnen het bestaande havenge-

mens beschreven, die van belang zijn voor de

bied op termijn in een substantieel deel van de

realisatie van het project 750 ha natuur en

ruimtevraag kan worden voorzien. Ook is het

recreatiegebied. Het betreft plannen en overige

van mening dat voor het verbeteren van de

beleidsvoornemens die beperkingen kunnen

leefkwaliteit van het gebied extra ruimte een

opleggen of randvoorwaarden kunnen stellen

stimulans kan betekenen. Het besluit daarom

aan de locatie, begrenzing, inrichting en bereik-

om een vervolgprocedure te starten waarin een

baarheid van de te realiseren 750 ha natuuren

integrale oplossing voor het gesignaleerde

recreatiegebied. Hierbij is onderscheid gemaakt

ruimtetekort moet worden uitgewerkt, maar

tussen het internationaal, nationaal, provinciaal

houdt daarbij vast aan de dubbele doelstelling

en regionaal beleidskader. Tegen de achter-

dat dit gepaard moet gaan met een verbetering

grond van het doel van dit MER worden de te

van de kwaliteit van de leefomgeving.

nemen besluiten beschreven. Startnotitie A.2

Besluiten

De startnotitie PKB+/m.e.r. Mainportontwikkeling Rotterdam van mei 1998 [lit. 61] vormt

A.2.1. Reeds genomen beslissingen in het kader van PMR In 1993 ondertekenden 23 publieke en private partijen het ROM-Rijnmondconvenant

288

de formele start van het Project Mainportontwikkeling Rotterdam. Dit project omvat de opstelling van een Planologische Kernbeslissing-plus (PKB+) en als onderdeel daarvan het opstellen van een MER. In de PKB+ worden


concrete beleidsbeslissingen vastgelegd over

A.2.2. Te nemen besluiten door de

nut en noodzaak van het Project Mainport-

rijksoverheid

ontwikkeling Rotterdam, de afzonderlijke pro-

Ruimtelijke Ordening (WRO) van belang.

hoofdlijnen beschrijven, met keuzemogelijkheden, de aard, omvang, ligging en ruimtelijke

In de startnotitie PKB / MER Project

hoofdfuncties van de ingreep. Het plus-karakter

Mainportontwikkeling Rotterdam [lit. 61] is aan-

houdt in dat deze beleidsbeslissingen bindend

gegeven dat de besluitvorming over de

zijn voor andere bestuursorganen en belang-

Mainportontwikkeling Rotterdam plaats vindt

hebbenden. Ook zijn ze richtinggevend en

via de procedure van de planologische kernbe-

kaderstellend voor vervolgbesluiten, wat het

slissing (PKB) uit de Wet op de Ruimtelijke

mogelijk maakt deze vlotter te nemen. In de

Ordening (WRO) gekoppeld aan de procedure

startnotitie is een overzicht opgenomen van

van de milieueffectrapportage (m.e.r.). Omdat

mogelijke m.e.r.-plichtige activiteiten die samen

door de aard en de omvang van de voorgeno-

(kunnen) hangen.

men activiteit er een verplichting tot milieueffectrapportage (m.e.r.) bestaat is de

basis van inspraak en advies. Inspraak heeft

gaat het om de volgende m.e.r.-plichtige acti-

plaats gevonden na de publicatie van de start-

viteit ‘de aanleg van een recreatieve of toeristi-

notitie. Advies ten behoeve van het opstellen

sche voorziening’. Dit is m.e.r.-plichtig indien

van de richtlijnen is door het bevoegd gezag op

deze 500.000 bezoekers of meer per jaar trekt,

verschillende momenten ingewonnen. In eerste

een oppervlakte beslaat van 50 ha of meer, of

instantie vond advisering plaats naar aanlei-

een oppervlakte beslaat van 20 ha of meer in

ding van de startnotitie. In de periode volgend

een gevoelig gebied, plus functieverandering

op de inspraak op de startnotitie is door de pro-

betreft van natuur of landbouw.

jectorganisatie PMR uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar tal van aspecten die met het Project Mainportontwikkeling Rotterdam

De PKB-procedure is voor dit onderhavige project uitgebreid tot een PKB+ ex artikel 39

samenhangen. Op grond hiervan zijn door het

WRO. In een PKB+ worden concrete beleidsbe-

kabinet tussentijds conclusies getrokken, die

slissingen vastgelegd over nut en noodzaak

zijn neergelegd in de kabinetsbrief van juli

van een project en over de daadwerkelijke rea-

2000 [lit. 56]. Deze conclusies werken door in

lisering. Ook worden concrete beleidsbeslissin-

de richtlijnen voor het MER. In 2000 heeft het

gen (cbb’s) opgenomen over de manier waarop

kabinet daarom nogmaals advies ingewonnen

de ruimtelijke ingreep op hoofdlijnen zal wor-

ten behoeve van de richtlijnen. Met deze advie-

den uitgevoerd. Deze hoofdlijnen beschrijven,

zen is rekening gehouden bij de richtlijnen,

met keuzemogelijkheden, de aard, omvang, lig-

zoals die op 8 december 2000 door het kabinet

ging en ruimte-ijke hoofdfuncties van de

zijn vastgesteld [lit. 65].

ingreep. De meerwaarde van de plusstatus is


Voor de 750 ha natuuren recreatiegebied

Landaanwinning

MER. Deze richtlijnen zijn tot stand gekomen op


nen [lit. 65] opgesteld voor de inhoud van het

Deelnota MER

dure.

Deelnota MER

Als bevoegd gezag heeft het kabinet richtlij-

WRO-procedure gekoppeld aan de m.e.r.-proce-

Deelnota MER

Richtlijnen

Deel B

nemen besluit met name de Wet op de

op hoofdslijnen zal worden uitgevoerd. Deze

Deel A

over de manier waarop de ruimtelijke ingreep

Hoofdrapport

natuuren recreatiegebied is bij het nu te

Samenvatting

daarvan. Ook worden beslissingen vastgelegd


Voor het realiseren van het project 750 ha


jecten en over de daadwerkelijke realisering

289

dat deze beleids-eslissingen bindend zijn voor

Holland, verenigd in het Bestuurlijk Overleg

andere bestuursorganen en belanghebbenden

Mainportontwikkeling (BOM). De gemeente

en dat zij bij hun handelen ook op grond van

Rotterdam is verantwoordelijk voor de uitwer-

andere wetten dan de WRO (en dus niet beperkt

king van de deelprojecten landaanwinning en

tot streek- en bestemmingsplanherzieningen)

de projecten en maatregelen in Bestaand

de concrete beleidsbeslissingen in acht moeten

Rotterdams Gebied. De provincie Zuid-Holland

nemen. Het MER levert de onderbouwing om

is verantwoordelijk voor de uitwerking van het

aan de concrete beleidsbeslissingen het karak-

deelproject 750 ha natuuren recreatiegebied.

ter te geven van een volledig afgewogen beslis-

De ministerraad is het bevoegd gezag.

sing. In de PKB+ zullen voor het deelproject 750 ha natuuren recreatiegebied over de volgende

De PKB+ wordt in vier delen opgebouwd. •

zaken concrete beleidsbeslissingen met een volledig afgewogen karakter worden genomen: •

locatie;

•

begrenzing;

•

inrichtingsvisie/ambitieniveau natuur en

met het MER gepubliceerd en ter inzage gelegd; •

bereikbaarheid;

•

financiering, fasering, koppeling al dan niet aan landaanwinning.

de resultaten van inspraak, advies en bestuurlijk overleg hierover worden samengevat in PKB+, deel 2;

•

recreatie; •

deel 1: het beleidsvoornemen, wordt samen

het kabinet neemt vervolgens een beslissing, die ter goedkeuring aan de Tweede en Eerste Kamer wordt voorgelegd (PKB+ deel 3);

•

na goedkeuring door de Tweede en Eerste Kamer is er een definitief regeringsbesluit (PKB+, deel 4).

PKB+/MER Als onderdeel van de PKB+ Mainportontwikkeling Rotterdam wordt een milieu-effectrapport

Tegen de besluiten uit PKB+ is beroep mogelijk bij de Raad van State.

(MER) opgesteld. Dit is om twee redenen nodig. Een milieu-effectrapportage is verplicht wanneer in een PKB de locatie van één of meer m.e.r.-

Bestuurlijk afwegingskader De PKB+ is een beslissing waarmee het

plichtige activiteiten wordt vastgelegd. Diezelfde verplichting geldt wanneer in een PKB+ besluiten

kabinet aan de dubbele doelstelling van het

worden vastgelegd over de uitvoeringswijze,

voldoen. De besluitvorming vindt plaats aan de

zoals omvang, ligging, en (ruimtelijke) hoofdfunc-

hand van een politiek-bestuurlijk afwegingska-

ties van MER-plichtige activiteiten.

der dat bestaat uit dertien criteria. De criteria

Project Mainportontwikkeling Rotterdam wil

die conform de richtlijnen bij de bestuurlijke De ministers van Verkeer en Waterstaat, van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en

afweging in het kader van de besluitvorming over de PKB+ zullen worden gehanteerd zijn:

Milieubeheer, van Economische Zaken en van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij zijn de formele initiatiefnemers in de PKB+/m.e.r.-proce-

den gerealiseerd, te bepalen in termen van

dure. De minister van Verkeer en Waterstaat is

toegevoegde waarde en werkgelegenheid

coördinerend projectminister. De initiatiefne-

(direct en indirect en gespecificeerd naar

mers werken samen met de Minister van Financien, de Stadsregio Rotterdam, de gemeente Rotterdam en de provincie Zuid-

290

1. de mate waarin economische groei kan wor-

Rijnmond en de rest van Nederland); 2. het verbeteren van de bereikbaarheid, gemeten als de kansen voor een verschui-


ving in de vervoerwijze van goederen ten gunste van het vervolg per pijpleiding,

13. de mate van flexibiliteit in omvang, inrichting en gebruik van de oplossingen.

spoor en binnenvaart (modal shift); 3. de mate van intensief en zuinig ruimtege-

A.2.3. Vervolgprocedures

den genomen. Na afloop van de daaraan ver-

van de woon- en leefomgeving waarbij, stof,

bonden procedures kan de uitvoering van het

stank, emissies en geluidhinder centraal

project van start gaan. In hoeverre er sprake is

staan;

van volgende besluiten is deels afhankelijk van de voorkeursvariant die in de PKB+ wordt vast-

6. de mate van innovatief en zuinig gebruik van grondstoffen en energie (inclusief toe-

gelegd.

passing van industriële ecologie); 7. de ontwikkeling van de kwaliteit en de

Voor 750 ha natuuren recreatiegebied is in

bereikbaarheid van regionale recreatiemo-

deze paragraaf ook aangegeven welke moge-

gelijkheden;

lijke andere m.e.r.-plichtige activiteiten onder-

8. de mate van aantasting van natuuren landschapswaarden dan wel van het behoud en

deel zijn van de voorgenomen activiteit. Deze zijn weergegeven in tabel A.1.

recreatiegebied vallen geheel binnen de

veerkracht en de natuurlijke processen van

begrenzing van het vigerende streekplan

de watersystemen in het probleem- en stu-

Rijnmond [lit. 77], voor een gedeelte in het

diegebied worden beïnvloed. Gezien de

vigerende streekplan Zuid-Holland West [lit. 79]

grote hoeveelheid zand, die nodig is voor

en voor een klein gedeelte in het vigerende

een landaanwinning, wordt hieronder

streekplan Zuid-Holland Oost [lit. 75]. Afhan-

nadrukkelijk zandwinning begrepen;

kelijk van de uiteindelijk te kiezen locatie kan

10. de mate waarin publiek-private samenwer-

een aanpassing van het betreffende streekplan

king kan worden gerealiseerd. Daarbij gaat

noodzakelijk zijn, bevoegd gezag is in dit geval

het om het mitment van partijen aan

provinciale staten. Het vigerende streekplan

publiek-private samenwerking: het aandeel

Rijnmond maakt in principe een transformatie

van partijen in investeringsvolume en de risi-

van het gebied Midden-IJsselmonde naar een

co’s die private partijen bereid zijn te dragen;

natuuren recreatiegebied mogelijk.

11. flexibiliteit: de mate waarin kosten gefaseerd en beperkt kunnen worden met het oog op onzekerheden over vraag en aanbod

Bestemmingsplannen Voor de realisering van de 750 ha natuuren

waarmee het ruimteprobleem is omgeven

recreatiegebied is een herziening van de rele-

en de termijn waarop de investering is gere-

vante vigerende bestemmingsplannen nodig.

aliseerd;

Het bevoegd gezag bestaat hierbij uit de

12. bestuurlijk draagvlak met het oog op tijdige besluitvorming en implementatie;

Landaanwinning

tegen overstromingen), de waterkwaliteit, de


De beoogde locaties voor 750 ha natuuren

Deelnota MER

Streekplan

Deelnota MER

van de natuur; 9. de mate waarin de veiligheid (bescherming

Deelnota MER

de ontwikkeling van omvang en kwaliteit


5. de verbetering van de totale milieukwaliteit

Deel B

Rotterdam moet nog een aantal besluiten wor-

Deel A

van de stadsregio Rotterdam;

Hoofdrapport

In vervolg op de besluitvorming in het kader van de PKB+/MER Mainportontwikkeling

Samenvatting

voor sociale en economische ontwikkeling


4. de mate, waarin kansen worden geboden


bruik;

gemeenteraad en gedeputeerde staten. De mate van vrijheid die hierbij voor de betrok-

291

ken gemeenten bestaat (en de mogelijkheid

Een van de beoogde locaties voor de 750 ha

voor inspraak) hangt van van de wijze waarop

natuur -en recreatiegebied aan de noordkant

de 750 ha natuuren recreatiegebied in de PKB+ wordt vastgelegd

van het studiegebied ‘Stad aan de Groenblauwe slinger’ maakt deel uit van het reconstructiegebied Midden-Delfland. Voor

Landinrichting

nieuwe plannen en projecten binnen dat gebied

Oorspronkelijk had de landinrichting (voor-

zullen ook in dat verband besluiten moeten

heen ruilverkaveling) met name een agrarische

worden genomen volgens de daarbij geldende

doelstelling. In 1985 is de nieuwe landinrich-

procedures uit de Reconstructiewet.

tingswet in werking getreden. Een belangrijk verschil met de oude Ruilverkavelingswet is dat

Natuurbeschermingswet

landinrichting een multifunctionele doelstelling

Binnen de invloedsfeer van het studiegebied

heeft voor de inrichting van het landelijk

ligt een aantal beschermde natuurmonumen-

gebied. Evenals bestemmingsplannen heeft

ten, die aangewezen zijn onder de oude

Landinrichting een onteigeningstitel.

Natuurbeschermingswet. Alle handelingen, erin

In het kader van landinrichting kunnen

of daarbuiten, die schadelijk kunnen zijn voor

onder andere maatregelen en voorzieningen

de wezenlijke kenmerken en waarden van de

worden getroffen voor natuur en recreatie. In

aangewezen beschermde en staatsnatuurmonu-

de PKB-deel 1 zal worden aangegeven of voor

menten zijn vergunningplichtig

de realisering van de 750 ha natuuren recreatiegebied het instrument van de landinrichting

Rivierenwet en Waterstaatswetgeving

wordt ingezet of niet.

Het doorbreken of verleggen van dijken en watergangen ten behoeve van het maken of tot

categorie

activiteit

gevallen

inrichting van het landelijk gebied

bij functiewijziging in de natuur,

gekoppeld aan het instrument

recreatie of landbouw met een

landinrichting, uitgezonderd

oppervlakte van 500 ha of meer

lijst C, Besluit m.e.r. 9.2

aanpassingsinrichtingen en ruilverkavelingen met een administratief karakter 12.1

aanleg van een primaire waterkering

12.2

wijziging of uitbreiding van:

een wijziging of uitbreiding van een

een zee- of deltadijk, of

zee- of deltadijk van 5 km of meer en

een rivierdijk

een wijziging van het dwarsprofiel van de zee- of deltadijk van 250 m2 of meer, of een wijziging of uitbreiding van een rivierdijk van 5 km of meer

Tabel A.1

292

Mogelijke overige m.e.r.-plichtige activiteiten

Dergelijke projecten zijn doorgaans ook m.e.r.-

Het bevoegd gezag ligt in de meeste gevallen

plichtig.

bij de wegbeheerder.

Wet op de waterhuishouding

Monumentenwet

Een van de voornaamste doelstellingen van

Afhankelijk van de inrichting van het terrein

deze wet is het aanreiken van van een instru-

is het mogelijk dat beschermde rijks- of

mentarium waarmee een samenhangend en

gemeentelijke monumenten op enigerlei wijze

doelmatig beleid en beheer met betrekking tot

worden aangetast. Hiervoor dient een vergun-

de waterhuishouding in haar geheel kan wor-

ning te worden verkregen van B&W van de

den gevoerd. De Wet verontreiniging oppervlak-

betreffende gemeente.

tewater en de Grondwaterwet zijn hierin geïntegreerd.

A.3

Ontgrondingenwet

A.3.1 Internationaal beleidskader

Beleidskader

In de Ontgrondingenwet wordt geen defini-

Commissie dient ter bescherming van natuur-

afvoer van grond. Over een ontgrondingsver-

lijke habitats en de wilde flora en fauna in

gunning wordt in het algemeen besloten door

Europa. Vogelrichtlijngebieden [lit. 19] vallen

gedeputeerde staten.

hier ook onder. In heel Europa zijn gebieden aangewezen of aangemeld die samen een eco-

Besluiten met betrekking tot de intensieve

logisch netwerk vormen: Natura 2000. In de

recreatie

Habitatrichtlijn is een afwegingskader opgeno-

voor intensieve recreatie kunnen diverse wetten

ciale beschermingszones moet namelijk een

en besluiten van toepassing zijn, zoals:

beoordeling van geplande activiteiten plaats-

•

Wet op de Openluchtrecreatie;

vinden. Dit afwegingskader is ook van toepas-

•

Wet hygiëne en veiligheid zweminrichtingen;

sing op Vogelrichtlijngebieden.

•

Besluit horeca, sport- en recreatie-inrichtingen milieubeheer.

Landaanwinning

men. Met het oog op de bescherming van spe-


Afhankelijk van de inrichting van het terrein


ontgronding, ook als er geen sprake is van

Deelnota MER

De Habitatrichtlijn [lit. 18] van de Europese

Deelnota MER

grond gewerkt wordt is al snel sprake van een

Europese Habitat- en vogelrichtlijn

Deelnota MER

tie van ontgrondingen gegeven. Wanneer in de

Deel B

de bestemming openbare weg toe te kennen.

Deel A

weg aan het openbaar verkeer te onttrekken of

de Rivierenwet en de Waterstaatswetgeving.

Hoofdrapport

natuur vraagt besluitvorming in het kader van

Samenvatting

bruggen. Het bevoegd gezag kan besluiten een


ontwikkeling laten komen van nieuwe natte



De beoogde locaties voor 750 ha natuur en recreatie liggen buiten, of buiten de nabijheid van vogel- en habitatgebieden [lit. 63 en 64]

Wegen(verkeers)wet Ten behoeve van de 750 ha natuuren recre-

Op grond van de Habitatrichtlijn moeten niet alleen Speciale beschermingszones worden

atiegebied zullen zowel wegen aan de open-

beschermd, maar ook soorten die in bijlage IV

baarheid worden onttrokken (c.q. verwijderd),

worden genoemd. Voor deze soorten geldt een

als nieuwe wegen worden aangelegd. Het

soortgelijke beschermingsformule als voor de

begrip openbare weg omvat volgens de wet

speciale beschermingszones.

tevens voetpaden, rijwielpaden, jaagpaden en dreven, molenwegen, kerkwegen en andere verkeersbanen voor beperkt gebruik, alsmede

Verdrag van Malta Doel van dit verdrag is de bescherming van

293

het archeologisch erfgoed als bron van het

ren en de Nederlandse Exclusieve Economische

gemeenschappelijk geheugen en als middel

Zone (Noordzee) en een selectie van

voor geschiedkundige en wetenschappelijke

Belvedèregebieden worden voorzien van een

studie. Door ondertekening in 1992 hebben de

groene contour. In deel 3 van deze PKB zal wor-

desbetreffende landen zich verbonden om de

den bepaald of randstadgroenstructuurprojecten,

doelstellingen van het Verdrag te implemente-

rijksbufferzones en andere cultuurhistorisch of

ren in hun nationale weten regelgeving. Het

landschappelijk waardevolle gebieden in aan-

Verdrag bepaalt onder andere dat archeologi-

merking komen voor groene contouren. Binnen

sche belangen tijdig worden betrokken bij het

de groene contour geldt een ‘nee-tenzij’-regime.

ruimtelijke ordeningsbeleid en dat bij grootschalige werken in de bodem archeologen moeten worden ingeschakeld.

In het kader van de 750 ha natuuren recreatiegebied zijn twee uitwerkingen van invloed op deze MER. Het betreft de ‘Visie Zuidplas-

A.3.2 Nationaal beleidskader

polder’, het opstellen van een herinrichtingsmodel gericht op de combinatie van water,

5e Nota Ruimtelijke ordening (2001) Het Rijk heeft uitgangspunten, doelstellin-

groen, glas en verstedelijking. Daarbij wordt uitgegaan van het scenario Groenblauw raam-

gen en maatregelen van het ruimtelijk beleid

werk uit de gebiedsuitwerking Den Haag-

voor de periode 2001-2020 weergegeven in de

Rotterdam.

Vijfde nota Ruimtelijke ordening [lit. 54]. Daarin

De zone Gouda-Zoetermeer-Rotterdam worden

is aangegeven dat het bebouwde gebied wordt

als verstedelijkingsoptie genoemd. De

voorzien van een rode contour om het buiten-

Eendragtspolder valt hier niet binnen, maar

gebied te vrijwaren van extra bebouwing. Voor

heeft hierop wel invloed. De andere uitwerking

gebieden binnen deze contour dienen provin-

die relevant is voor dit project betreft de ‘Visie

cies en kaderwetgebieden een decentraal ruim-

zuidflank Rotterdam’. Dit betreft een visie ver-

telijk programma op te stellen met een

stedelijking en nationaal landschap Hoeksche

overzicht van de vraag naar ruimte voor wonen

Waard in samenhang met ontwikkeling Oost-

en werken en de daarbij horende voorzienin-

IJsselmonde. De provincie gaat deze uitwerkin-

gen, groen, recreatie en sport en infrastructuur

gen trekken.

tot 2015. Het Rijk zal de kwantitatieve en kwali-

294

tatieve opgave, de basis voor deze programma-

In de Vijfde nota Ruimtelijke ordening is

’s, tegelijk met deel 3 van deze PKB vaststellen.

aangegeven dat het rijk nadere uitwerking zal

Delen van het buitengebied met hoge land-

geven aan de Europese kaderrichtlijn water met

schappelijke waarden of natuurwaarden wor-

als doel Nederland te beschermen tegen over-

den aangeduid als groene contourgebieden.

stromingen en wateroverlast en strategische

Het overige buitengebied is balansgebied. In

zoetwatervoorraden veilig te stellen. Het ligt in

het gebied buiten de rode contour dient de

de bedoeling om vier internationale stroomge-

diversiteit en identiteit van het landschap te

biedsdistricten aan te wijzen; Rijn, Maas,

worden beschermd en nieuwe landschappelijke

Schelde en Eems en voor deze gebieden

waarden te worden toegevoegd. Dit is een

stroomgebiedsbeheersplannen op te stellen.

regionale ontwerpopgave. Provincies nemen

Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten

landschapsvisies op in streekplannen. Vogel- en

zullen rekening moeten houden met deze

Habitat-richtlijngebieden, de ecologische hoofd-

stroomgebiedsbeheersplannen bij het opstellen

structuur met uitzondering van de grote wate-

van ruimtelijke plannen. Provincies en water-

lijkt onvoldoende aan te sluiten bij een verande-

van de boezemstelsels en de diepe droogmake-

rende vraag van mensen. Juist bij steden is het

rijen zijn aangewezen als geschikte locaties

van belang dat het groen zowel kwalitatief als

voor waterberging [lit. 54].

kwantitatief aansluit bij wensen van mensen. Tekorten zullen in de toekomst toenemen door

Nota natuur, bos en landschap in de 21e eeuw

verdergaande verstedelijking. Dit vraagt om

(2000)

een extra impuls voor de ontwikkeling van

Recent is de Nota natuur, bos en landschap

hoogwaardig groen gekoppeld aan de verstede-

in de 21e eeuw ‘Natuur voor mensen, mensen

lijkingsopgave. Investeren in hoogwaardig

voor natuur ‘ [lit. 45] door het rijk uitgebracht.

groen bij grote steden verhoogt de recreatie-

In aanvulling op het behoud en de bescherming

mogelijkheden voor de mensen die in de ste-

van de EHS wordt in het geactualiseerde

den wonen en zorgt voor een aantrekkelijk

natuurbeleid voor de komende 10 jaar het

woon- en leefklimaat. Hierdoor neemt de auto-

accent gelegd op het behoud, herstel, ontwikke-

mobiliteit af en naar verwachting ook de druk

ling en duurzaam gebruik van natuur en land-

op wonen in het landelijk gebied.

schap als essentiële bijdrage aan een leefbare en duurzame samenleving.

Vierde Nota waterhuishouding (1998)

De ambities voor de 21e eeuw zijn neerge-

In de Vierde Nota waterhuishouding [lit. 48]

legd in de volgende perspectieven:

is het beleid geformuleerd rond watersystemen

1. Nederland Internationaal-Natuurlijk; het ver-

op verschillende niveaus en een aantal thema’s.

sterken van de inzet voor en aansluiting bij

In dit verband zijn de volgende beleidsdoelstel-

het internationaal natuurbeleid;

lingen speciaal van belang:

2. Nederland Groot(s)-Natuurlijk; het verster-

•

het beheer en de inrichting van stedelijk en

ken en verder tot stand brengen van de

landelijk gebied moeten meer in samenhang

Ecologische Hoofdstructuur;

worden bezien. Een belangrijke overweging

3. Nederland Nat-Natuurlijk; het benutten van

hierbij is dat op deze manier piekafvoeren in

kansen in Nederland voor karakteristieke

de stad in het landelijk gebied opgevangen

natte natuur;

kunnen worden (watersysteem: water in de

4. Nederland Landelijk-Natuurlijk: het versterken van de kwaliteit en identiteit van het

stad); •

de potenties die sloten en slootkanten voor

landelijk gebied door inschakeling van boe-

het herbergen van natuurwaarden hebben

ren en het beter benutten van biologische

moeten beter benut worden. Mogelijke

diversiteit binnen de productiesystemen;

maatregelen hiertoe zijn het verflauwen van

5. Nederland Stedelijk-Natuurlijk; het realise-

taluds of het verminderen van de maaifre-

ren van voldoende natuur in en om de stad.

quentie (watersysteem: regionale wateren); •

Met name het laatstgenoemd perspectief, stedelijk natuurlijk, sluit goed aan op de doel-

Deel B

kwaliteit van bestaand en voorgenomen groen

permanente berging van water en vergroting

Deel A

gekozen voor een combinatie van tijdelijke en

Hoofdrapport

groen bij de stad loopt achter op schema. De

Samenvatting

last in Laag Nederland wordt in zeekleigebieden


aantal tekortkomingen kent. de realisatie van

Landaanwinning

voor water. Ter vermindering van de waterover-


natuur gesigna-leerd dat het huidig beleid een


bied. In algemene zin wordt in de nieuwe nota

is de in deze nota beschreven ruimtebehoefte

Deelnota MER

king aan het waterbeleid. Uitgangspunt daarbij

Deelnota MER

stellingen voor 750 ha natuur en recreatiege-

Deelnota MER

schappen geven een gebiedsgerichte uitwer-



ten behoeve van een duurzame hoogwaterbescherming in het rivierengebied zal ruimte voor de rivier gecreëerd gaan worden. Dit

295

kan op verschillende manieren. Een van de

van de fiets, met name op de korte afstand. Het

mogelijkheden is het plaatselijk landin-

creeren van goede fietsvoorzieningen, zoals

waarts verleggen van de dijk (watersysteem:

fietsenstallingen en snelle, veilige fietsroutes

rivieren).

staan hierbij centraal. Daarnaast dient het gebruik van de fiets als voortransportmiddel

Tweede Structuurschema Verkeer en vervoer

voor het openvaar vervoer te worden gestimu-

(SVV II)

leerd. Centraal hierin staat het verbeteren van

De belangrijkste beleidsnota op het gebied van verkeer en vervoer waarin een meer

de leefbaarheid en het verhogen van de kwaliteit van de omgeving.

sturend beleid is omschreven is het Tweede Structuurschema Verkeer en Vervoer (SVVII) [lit. 47]. Ook in het Nationaal MilieubeleidsPlan

Nationaal Milieubeleidsplan 3 (NMP3) (1998) In het NMP3 [lit. 50] is onder het thema ver-

plus (NMP+) en de Vierde Nota Ruimtelijke

storing een doelstelling ten aanzien van het

Ordening Extra (VINEX) wordt uitgegaan van

percentage ernstig gehinderden ten gevolge

het in het SVVII beschreven beleid.

van geluidhinder geformuleerd. Vooralsnog geldt het doel zoals geformuleerd in het NMP2.

De belangrijkste beleidskeuze bestaat uit het

Dit doel, te weten 0% ernstig geluidgehinder-

waarborgen van een duurzame samenleving,

den van de totale bevolking 2010, blijkt te ambi-

door streefbeelden te stellen ten aanzien van

tieus te zijn. Op basis van prognoses van het

leefbaarheid en bereikbaarheid. Doel is de groei

RIVM zal het percentage ernstig gehinderden

van de automobiliteit in Nederland in de perio-

over het geheel genomen op het huidige

de tussen 1986 en 2010 te beperken tot 35%, in

niveau, van 40% ernstig geluidgehinderden van

plats van eengroei die van 70% die op zou tre-

de totale bevolking, blijven steken of voor som-

den bij ongewijzigd beleid. Dit wordt onder

mige bronnen zelfs nog licht toenemen.

andere nagestreefd door het stimuleren van alternatieve vervoerwijzen zoals het gebruik van

Wet op de Waterkering (1996) en Beleidslijn

de fiets en het openvaar vervoer.

Ruimte voor de Rivier (1997) De veiligheid van Nederland tegen overstro-

In het SVV II is onder het luik leefbaarheid

mingen is vastgelegd in de Wet op de

het aspect geluidhinder ondergebracht. Het

Waterkering, van kracht geworden op 15 januari

beleid verwoord in het SVV II is erop gericht het

1996. De wet regelt de taken, verantwoordelijk-

totale oppervlak dat blootgesteld wordt aan een

heden en bevoegdheden van het rijk, provincies

geluidsbelasting van meer dan 50 dB(A), ver-

en waterschappen ten aanzien van het beheer

oorzaakt door interlokaal verkeer, ten opzichte

en verbeteren van de waterkeringen en de vei-

van de situatie in 1986, niet te laten toenemen.

ligheid tegen overstromingen. De wet verdeelt

Bovendien dient het aantal woningen met een

Nederland in zogenaamde dijkringen waarvoor

geluidsbelasting van meer dan 55 dB(A) aan de

een wettelijk vereiste minimum kans op over-

gevel als gevolg van lokaal verkeer in 2010 de

stroming is vastgelegd. De veiligheid tegen

helft lager te zijn dan in 1986.

overstroming valt krachtens de wet op de waterkering onder de verantwoordelijkheid van

Masterplan Fiets Het Masterplan Fiets geeft inhoud aan het

296

de Minister van Verkeer en Waterstaat. Het toezicht op de waterkering is in handen van

streven de groei van de automobiliteit te ver-

Gedeputeerde Staten. De zorg voor de handha-

minderen door het stimuleren van het gebruik

ving van de in de Wet op de Waterkering vast-


Het kabinetsstandpunt is een vervolg van de

waterkering zijn vastgelegd. De aanleg en wijzi-

discussienotitie van februari 2000. Het kabinets-

ging van primaire waterkeringen dient conform

standpunt geeft aan op welke wijze de wettelijk

een door de beheerder vastgesteld en door

vereiste hoogwaterbescherming iin de periode

gedeputeerde staten goedgekeurd plan te

tot en met 2015 kan worden bereikt, met een

geschieden. Ingrepen in de waterkering door

doorkijk naar de periode daarna. Maatregelen

derden dienen door de beheerder te worden

tot behoud of bevordering van de afvoercapa-

goedgekeurd (ontheffing). Verbeteringswerken

citeit van de Rijn worden voorgesteld zowel

aan de waterkering door de beheerder volgen

binnen de rivier (binnendijks, bijvoorbeeld uit-

een aparte procedure conform de Wet op de

werwaarden) als ook buitendijks. In de planfase

Waterkering.

is de huidige waterverdeling over de Rijntakken

Daarnaast speelt ten aanzien van de veilig-

uitgangspunt. Met het oog op de lange termijn

heid de beleidslijn Ruimte voor de Rivier [lit.

wordt in de planfase onderzocht wat de meest

55] een belangrijke rol. De beleidslijn beoogt de

geschikte verdeling van verwachte maatgeven-

afvoercapaciteit van de grote rivieren, zowel nu

de Rijnafvoeren zal zijn.

als in de toekomst, te beschermen.

In het kabinetsstandpunt ‘Anders omgaan

komst, door het starten van een grootscheepse

van mening dat een ‘watertoets’ moet worden

rivierverruiming. Deze verruiming geschiedt

toegepast voor allerlei ruimtelijke besluiten,

langs de Maas (Maaswerken), langs de

waarbij gevolgen voor veiligheid en waterover-

Rijntakken (Ruimte voor de Rijntakken) en in

last in samenghang met gevolgen voor water-

het benedenrivierengebied (Integrale

kwaliteit en verdroging in beeld worden

Verkenning Benedenrivieren). De planvorming

gebracht.

voor deze verruiming zal naar verwachting in 2001 starten. Hiertoe wordt ook een studie gedaan naar de afvoerverdeling op de grote rivieren, de zogenaamde spankrachtstudie.

Structuurschema Groene Ruimte (1993) Het Structuurschema Groene Ruimte [lit. 43]

Landaanwinning

noodopvang-gebieden. Daarnaast is het kabinet


dijkse ruimte voor waterbergingsgebieden en

bescherming tegen overstromingen in de toe-

Deelnota MER

concept-besluit genomen betreffende duurzame

Deelnota MER

kabinet wil komen tot reservering van binnen-

Deelnota MER

Tot slot heeft de regering in januari 2001 een

bevat doelstellingen en hoofdlijnen van het rijksbeleid met betrekking tot de ruimtelijke

Kabinetsstandpunt ‘Ruimte voor de Rivier’ en

aspecten van een aantal functies van het lande-

Anders omgaan met water

lijk gebied. Het betreft concrete beleidsuitspra-

In januari 2001 is het kabinettsstandpunt

ken over de landen tuinbouw, de visserij, de

geformuleerd ten aanzien van de discussienoti-

natuur, het landschap, de openluchtrecreatie en

tie ‘Ruimte voor de rivier’ en ‘Anders omgaan

het toerisme. Die beleidsuitspraken maken

met water’. Als vervolg op de wettelijk vastge-

zichtbaar hoe het betreffende sectorbeleid ruim-

stelde ‘Beleidslijn Ruimte voor de Rivier’ van

telijk wordt gerealiseerd op de korte en middel-

1997 (zie eerder) is in februari 2000 een discus-

lange termijn. In het Structuurschema is

sienotitie ‘Ruimte voor de rivier’ opgesteld.

aangegeven op welke wijze het Rijk de in ver-

Deze discussienotitie is gebaseerd op een twee-

schillende sectornota’s aangegeven doelstellin-


met water’ is onder andere aangegeven hoe het

Deel B

waarin de exacte ligging en afmetingen van de

Deel A

Benedenrivieren’.

Hoofdrapport

Rijntakken’ en de ‘Integrale Verkenning

voor een vastgestelde overzichtskaart en legger

Samenvatting

van de waterkering. De beheerder draagt zorg


tal adviezen, namelijk het advies ‘Ruimte voor


gestelde veiligheidsnorm ligt bij de beheerder

297

gen en maatregelen ruimtelijk nader afweegten

noemde ‘nee-tenzij’ beginsel. De redenen van

concreet gaat realiseren.

zwaarwegend maatschappelijk belang van de 750 ha natuuren recreatiegebied zijn beschre-

Voor de openluchtrecreatie staat onder

ven in de PKB-deel 1.

andere het voorzien in de behoefte aan recreatie-mogelijkheden in verstedelijkte gebieden

Beleidsnota openluchtrecreatie 1992-2010

centraal.

“Kiezen voor Recreatie”

Het studiegebied voor de 750 ha natuuren

In de beleidsnota openluchtrecreatie 1992-

recreatiegebied maakt deel uit van de zoge-

2010 ‘Kiezen voor Recreatie’ [lit. 40] geeft de

noemde Randstadgroenstructuur (PKB kaart 3).

regering een aantal beleidslijnen aan om

Het beleid voor de Randstadgroenstructuur is

bestaande recreatiemogelijkheden te handha-

zowel gericht op het zodanig structureren van

ven en om recreatiekwaliteiten en gebruiksmo-

de groene ruimte in en nabij de verstedelijkte

gelijkheden van zowel landelijke als stedelijke

gebieden dat aan de vele bedreigingen van de

gebieden te vergroten.

groene ruimte een halt kan worden toegeroe-

Aangegeven wordt dat de Randstad een

pen, als op het vergroten van de bruikbaarheid

internationaal wervend woon- en vestigingskli-

van de groene ruimte voor de bewoners van h

maat nodig heeft, waarvoor de kwaliteit van de

het stedelijk gebied. De

groene ruimte om de stedelijke gebieden afge-

Randstadgroenstructuur wordt zodanig vorm

stemd dient te zijn op het recreatieve gebruik.

gegeven dat dit leidt tot een samenhangende

De hoge dynamiek in stedelijke gebieden zet

groenstructuur net een duurzaam karakter en

vooral in stadsrandzones groene ruimte onder

een meerwaarde voor de verschillende secto-

druk; de behoefte aan een stabiele groenstruc-

ren. Daarbij ligt het accent op grotere eenhe-

tuur is groot. Grootschalige infrastructuur

den, die aansluiten op de ecologische

vormt veelal een barrière om te kunnen recreë-

hoofdstructuur. Het Rijk kent aan de ruimtelijke

ren in de nabijheid van de stad. Het contrast

verbindingen van belang voor recreatie en

tussen industrie- en stedelijke gebieden en het

natuur die op de PKB kaart zijn aangegeven een

landelijk gebied is vooral in het zuidelijk deel

zwaar gewicht toe en vraagt de andere overhe-

van de Randstad groot. De behoefte aan natuur-

den bij de planvorming op provinciaal en lokaal

en landschapsbouw is groot, mede ten behoeve

niveau aan te sluiten bij deze planvorming.

van de vergroting van de openluchtrecreatiecapaciteit. Stedelijke uitbreidingen en de ontwik-

Met het Structuurschema Groene Ruimte

keling van bedrijventerreinen als ook van

(SGR) wordt ook de Ecologische Hoofdstructuur

infrastructurele werken brengen ruimtebeslag

(EHS) van Nederland beschermd. De beoogde

en doorsnijding met zich mee. De groene ruim-

locaties voor het 750 ha natuuren recreatiege-

te zal minder beschikbaar en bruikbaar zijn voor

bied liggen gedeeltelijk in of nabij een de

recreatief medegebruik.

Ecologische Hoofdstructuur. Tot de EHS beho-

298

ren de oevers van de Oude Maas. Een plan of

Gebied Midden-IJsselmonde

project met negatieve gevolgen voor een

Als belangrijkste beleidslijn geldt vanuit het

bepaald beschermd gebied mag bij afwezigheid

rijksopenluchtrecreatiebeleid het versterken van

van alternatieve oplossingen slechts worden

de dagrecreatieve functie ervan voor de bewo-

gerealiseerd om redenen van zwaarwegend

ners van de Randstad. Dit betekent het handha-

maatschappelijk belang, waaronder redenen

ven van bestaande recreatieve voorzieningen

van sociale en economische aard, het zoge-

en het ontwikkelen van een recreatieve hoofd-


structuur voor fietsen, wandelen, schaatsen,

zijn de Noordzeekustgemeenten belangrijk voor

vissen en varen in aansluiting op de

vakantie- en weekendrecreatie. Daarnaast

Randstadgroenstructuur.

wordt het gebied vanuit de zuidelijke Randstad

voor recreatie en toerisme. Ook heeft het

langzaam verkeer en het openbaar vervoer cul-

gebied een belangrijke betekenis voor surfen,

tuurhistorische elementen, toeristisch-recreatief

sportvissen en sportduiken. De Zeeuwse en

aantrekkelijke dorpen, natuurgebieden, recrea-

Zuidhollandse polders vervullen slechts beperk-

tievoorzieningen en landschappelijk interessan-

te recreatief-toeristische functies.

zich in het bijzonder richten op een aantal gese-

en tijd nagestreefd. Door versterking van de

lecteerde knooppunten in het groene en blauwe

regionale samenwerking, verbetering van de

netwerk. Elders in het Groene Hart is geen ver-

samenhang in de voorzieningenstructuur en

dere ontwikkeling van de verblijfsrecreatie

verbetering van de bereikbaarheid met open-

gewenst. De dagrecreatieve betekenis van de

baar vervoer zal worden getracht piekbelastin-

plassen voor de waterrecreatie kan verder wor-

gen te verminderen.

den ontwikkeld, evenals de toeristische betekenis van het vaarwegennet. Wat betreft de

Bij de versterking van de waterrecreatiefunc-

dagrecreatie richt het beleid zich verder op het

tie dient bijzondere aandacht te worden gege-

verbeteren van de mogelijkheden voor oeverre-

ven aan de kleine watersport. Indien sprake is

creatie en voor watersport met open zeilboten

van landinrichting in de kustzone zal een her-

en toervaart met kleinere boten. Door verbete-

schikking van de ruimtelijke structuur van de

ring van de doorvaartmogelijkheden en uit-

verblijfsrecreatie daarin worden meegenomen,

bouw van aanleggelegenheden kan de

evenals de ontwikkeling van recreatievoorzie-

onderlinge samenhang van het blauwe netwerk

ningen die een plaatselijke overdruk op duinge-

vooral voor de kleine watersport worden ver-

bieden kunnen afleiden.

sterkt. Beleidsdoelstellingen zijn de verdere realisatie van de Randstadgroenstructuur ten behoeve

Grotestedenbeleid In aansluiting op daarop heeft in de actuali-

van de openluchtrecreatie onder meer in de

sering van het recreatiebeleid een duidelijke

vorm van grote groengebieden en de verster-

accentverschuiving plaatsgevonden naar het

king van de relatie tussen stedelijk en landelijk

stedelijk beleid. In het kader van het

gebied binnen de Ranstadgroenstructuur met

Grotestedenbeleid (GSB) heeft het Rijk conve-

een accent op de ontwikkeling van zogenaamde

nanten afgesloten met 25 grote gemeenten. In

groene vingers

die convenanten is mede aandacht besteed aan de verbetering van de kwaliteit van de openba-

Deltagebied

re ruimte; aangeduid als: Groen In en Om de

Het Deltagebied is een samenhangend stel-

Stad (GIOS). Met name gaat het daarbij om de

sel van grote vaargebieden. Binnen het gebied


wordt spreiding van de recreatie druk in ruimte

Landaanwinning

andere functies worden uitgebouwd. Daarbij

kan worden benut. Het recreatieve verblijf kan


len) ecologische en lanschappelijke structuur

Deelnota MER

het Deltagebied kan in afstemming met de

Deelnota MER

voorzieningen met een (deels nog te ontwikke-


De dag-, vakantie- en weekendrecreatie in

Deelnota MER

te punten. Koppeling van de recreatieve

Deel B

en duinen en monumentale stadjes hoofddoel

Deel A

De Randstad groenstructuur sluit aan op de stadsranden en ontsluit in het bijzonder voor

Hoofdrapport

Veelal zijn oevers van grote wateren, dammen

Samenvatting

Groene Hart en Randstadgroenstructuur


en West-Brabant gebruikt voor dagtochten.

groene aankleding van de stad, een groene

299

dooradering van de stad met korte ontsluitin-

A.3.3 Provinciaal beleid

gen naar landelijke groengebieden. Het biedt tevens mogelijkheden voor recreatie dicht bij huis en geeft aanknopingspunten voor combinaties met het toeristische bedrijfsleven en met cultuurmonumenten, musea en evenementen.

Streekplannen Stad aan de Delta en Stad aan de Groenblauw Slinger In het streekplan Rijnmond [lit. 77], is geen

(zie brief van de Staatssecretaris van

algemeen beleid opgenomen ten aanzien van

Economische Zaken en de Staatssecretaris van

landschap en cultuurhistorie. Het streekplan

Landbouw, Natuur-beheer en Visserij aan de

behandelt binnen de verschillende onderwer-

Tweede Kamer over de voortgang van het toe-

pen de gebieden waarop het beschreven beleid

ristisch en recreatief beleid van 19 februari

van toepassing is.

1999). Stad aan de Delta Nota Landschap (1992) Hoofddoelstelling van het Nederlandse landschapsbeleid [lit. 41] is het bevorderen van de

schappelijk en/of landschappelijk waardevol. Dit

instandhouding, het herstel en de ontwikkeling

betekent dat het gebied is bedoeld voor agra-

van een kwalitatief hoogwaardig landschap, dat

risch doeleinden, met beperkingen ten aanzien

wil zeggen een landschap waar identiteit en

van tuinbouw onder glas. De landschappelijke

duurzaamheid centraal staan. Ten behoeve

kwaliteit van het plangebied is van dusdanige

daarvan geldt er een generiek gebiedsdekkend

waarde dat deze dient te worden beschermd en

beleid en een specifiek beleid met speciale

zonodig vergroot.

nadruk op bepaalde nationaal belangrijke gebieden. Een van de onderdelen van het specifiek beleid is behoud en ontwikkeling van het

300

Het plangebied is op de streekplankaart aangegeven als agrarisch gebied - natuurweten-

Het zuidelijke gedeelte van het plangebied is aangegeven als stiltegebied. Stad aan de Groenblauwe Slinger De Schiezone staat in het streekplan aange-

Nationaal Landschapspatroon. De Noordflank

geven als een recreatie- en bosgebied,

valt gedeeltelijk onder zo’n gebied. Voor dit

bestaand of in uitvoering. Dit betekent dat de

gebied geldt duurzame instandhouding en ont-

Schiezone voor recreatieve voorzieningen

wikkeling van de landschapskwaliteit. Tevens

hoofdzakelijk van bovenlokale betekenis is.

valt een gedeelte van het plangebied onder

In de Intermediaire zone zijn vele functies

extra zorg voor landschappelijke kwaliteit in

weergegeven. De Zuidpolder is aangegeven als

Stedenring Centraal Nederland. Naast ogen-

werkingsgebied glastuinbouwbesluit. Dit bete-

schijnlijke aantasting van natuuren land-

kent dat het gebied in en na de streekplanperio-

schapskwaliteiten liggen hier goede kansen om

de in aanmerking komt voor herinrichting ten

tegelijk ecologische relaties te herstellen en een

behoeve van verstedelijking. Binnen het gebied

aantrekkelijk en goed functionerend interstede-

geldt voor de streekplanperiode, dat nieuw-

lijk landschap te ontwikkelen. Het landschaps-

vestiging van glastuinbouwbedrijven wordt uit-

type waarvoor de zogenaamde

gesloten. Tevens is in de Zuidpolder de aanleg

aandachtspunten voor planvorming en inrich-

van de N470 gepland. Door de Intermediaire

ting zijn geformuleerd is voor de Noordflank

zone loopt een studietracé voor een verbinding

droogmakerijen.

van het openbaar vervoer (tram/metro) en de


HSL. De grens van het plangebied maakt deel

van de kwaliteit van het watermilieu en van

uit van een recreatieve verbindingszone.

de zonering waterrecreatie/natuur;

sen, routemarkeringen); •

bevorderen van recreatief medegebruik in

karakter gehandhaafd dienen te blijven; dit

het landelijk gebied door het verbeteren van

geldt niet alleen voor het veenweidegebied

de ontsluitingen voor wandelen, fietsen en

maar ook voor delen van de centrale droogma-

kleine watersport alsmede het aanleggen

kerijen. Bescherming en ontwikkeling van

van eenvoudige voorzieningen langs routes,

natuurwaarden vindt, naast planologische

is voor dit gebied een belangrijke beleidslijn; •

voltooien van bestaande dan wel realiseren

sing van de relatienota en van natuur-ontwikke-

van voorgenomen Groene Wiggen waarmee

ling alsmede door realisering van ecologische

stedelijke en randstedelijke vrijetijdsruimten

verbindingszones in het kader van de PEHS.

functioneel met elkaar verbonden worden; •

zorgdragen voor een optimale intra- en

Provinciaal recreatiebeleid

interstadsgewestelijke geleding door; de

De voorstellen van het Rijk wat betreft recre-

voltooiing van de projecten uit de

atie worden in de Streekplannen Zuid-Holland

Randstadgreonstructuur en de aanleg van

West [lit. 79] en Zuid-Holland Oost [lit. 75] en

nieuwe recreatie-, bos-, natuurontwikke-

het Beleids- en actieplan Toerisme en verkeer

lingsgebieden en groene verbindingen; •

veiligstelling van nog bestaande open ruimten door handhaving en vaststelling van de

Bij de aanleg en verdere ontwikkeling van

grenzen van rijksbufferzones; •

een optimale zonering van intensief naar

Landinrichting en Groenakkoord) dient

extensief te benutten recreatiegebieden en

gestreefd te worden naar diversiteit en verbete-

de ontwikkeling vanstadsschakels teneinde

ren bereikbaarheid. Men wil met name verbete-

het stedeleijk gebied goede verbindingen te

ren:

verschaffen met natuur en landschap aan de

•

het behouden en verbeteren van het huidige

rand van de stad en met de ontsluitings-

toervaartnet in het kader van het Blauwe

structuur van het Groene Netwerk in het lan-

Netwerk, in samenhang met de verbetering

delijk gebied.

Landaanwinning

de geplande groenvoorzieningen (o.a.


verder uitgewerkt.

Deelnota MER

bescherming onder meer plaats door toepas-

Deelnota MER

niet-verdicht gebied waar openheid en landelijk

Deel B

huur, aanlegmogelijkheden, overdraagplaat-

telijke hoofdstructuur beschouwd als

Deel A

toe het plangebied behoort, worden in de ruim-

Hoofdrapport

de bijbehorende voorzieningen (kanover-

Samenvatting

Grote delen van het deelgebied Oost waar-


uitbreiden van het aantal kanoroutes en van


Stad aan de Rotte


het in het kader van het Blauwe Netwerk,

Deelnota MER

•

van de waterkwaliteit en de betekenis van water voor de ecologische structuur; •

Meer informatie met betrekking tot de

het verbeteren van de voorzieningen langs

streekplannen, met name over het ruimtege-

routes en in drukke watersportgebieden.

bruik, is opgenomen in hoofdstuk 4.

Hierbij valt te denken aan een verbetering van de mogelijkheden voor overnachten langs routes, het realiseren van servicestra-

Provinciale beleidsplan natuur en landschap (1991) In het kader van de Provinciale Ecologische

tions onder meer passantenplaatsen bij

Hoofdstructuur (PEHS) zijn de Carnisse

knooppunten in het Netwerk onder andere

Grienden, de Rhoonse Grienden, Klein Profijt

bij de Bastidesteden, mede ter verbetering

op de noordoever van de Oude Maas en enkele

301

gebieden op de zuidoever aangewezen als

•

het Grondwaterbeheersplan wordt naar ver-

(bestaand) natuurgebied. Ten noorden van

wachting in oktober 2000 vastgesteld.

Rotterdam zijn de Ackerdijkse Plassen en enkele

Uitgangspunt: grondwater moet in voldoende

gebieden inde omgeving ervan aangeduid als

mate beschikbaar blijven met de daarbij pas-

natuuren beheersgebied. Daarnaast maken

sende kwaliteit voor de betreffende functies.

een aantal gebieden deel uit van de randstadgroenstructuur. Deze moet zorgen voor een

In dit beleidsplan zijn onder het thema Wet

samenhangend geheel van recreatie - en groen-

geluidhinder een aantal beleidsuitgangspunten

gebieden binnen de stedelijke invloedssfeer

geformuleerd voor zowel wegverkeer als rail-

van de Randstad. Het betreft, op de noordoever,

verkeer. Voor wegverkeerslawaai gelden de vol-

delen van de Zuidpolder, de polder Buitenland,

gende uitgangspunten:

en een deel van de Albrandswaard en, ten

•

bij vaststelling van hogere grenswaarden

noorden van Rotterdam, gebieden langs de

wegverkeerslawaai van meer dan 55 dB(A)

Rotte en tussen Schiedam en Delft

voor nieuw te bouwen woningen mag de

Het plangebied zelf valt voornamelijk onder

geluidsbelasting van de tot de desbetreffen-

het verstedelijkt gebied en is derhalve nauwe-

de behorende buitenruimten niet meer dan

lijks ingericht in het kader van de PEHS.

50 dB(A) bedragen, tenzij overwegingen van

In aanvulling op de PEHS zijn streefbeelden

stedenbouw of volkshuisvesting zich hierte-

voor ecologische verbindingszones uitgewerkt (lit. 80]. Met name de verbindingen tussen

gen verzetten; •

indien de geluidsbelasting van de buiten-

Groote gat-Oude maas (13 km) en de

ruimte niet tot 50 dB(A) kan worden beperkt

Kreekverbinding Hollandsch diep-Oude maas

dient de buitenruimte afsluitbaar te worden

(14 km) zijn van belang voor het plangebied.

gemaakt;

Beleidsplan Milieu en water

Voor railverkeerslawaai gelden de volgende

In het Beleidsplan Milieu en Water 20002004 van de Provincie Zuid-Holland [lit. 88] zijn

uitgangspunten: •

hogere grenswaarden spoorweglawaai wor-

de volgende aandachtspunten ten aanzien van

den bij de aanleg of wijziging van railinfra-

bodem en water van belang:

structuur niet hoger vastgesteld dan 65

•

activiteit 3.11: grote bouwlocaties en groen-

dB(A). Alleen indien maatregelen om de

projecten bezien op mogelijkheden voor

geluidsbelasting te beperken tot 65 dB(A)

extra waterberging;

onvoldoende doeltreffend zijn, dan wel

Midden-IJsselmonde: groot deel is stiltege-

overwegende bezwaren ontmoeten van

bied op grond van Provinciale milieuveror-

stedenbouwkundige, landschappelijke of

dening Zuid-Holland (zie kaart op laatste

financiële aard, kunnen hogere grens-

pagina van toetsingsdeel);

waarden worden vastgesteld tot maximaal

bodembeleid gestalte vanuit 2 hoofdlijnen:

70 dB(A).

•

•

preventie en sanering. Instrumenten voor preventie verwoord in wet bodembescherming en wet milieubeheer. Sanering in Nota

stiltegebied gelegen. Binnen dit gebied dient

“Gezamenlijk Bodemsaneringsbeleid”. Keuze

het natuurlijke heersende geluid niet of nauwe-

voor saneringsvariant mede bepaald op

lijks te worden verstoord en te beschermd te

basis van gewenste functie van de locatie.

worden tegen structurele verstoringen.

Aanvullend: “actief bodembeheer”;

302

In het gebied Midden-IJsselmonde is een


schenen. In dit plan zijn de indeling en de

gen aan de gevels van woningen gerekend.

omschrijving van de funtcties niet gewijzigd. A.3.4 Regionaal beleid

in de navolgende drie categoriën: Regionaal groenstructuurplan

ecologische functie;

Natuur en landschap is in de Stadsregio

•

Categorie B: gebiedsgerichte functies;

Rotterdam een schaars goed en moet worden

•

Categorie C: gebruiksgerichte functies.

vergroot [lit. 113]. De thema’s voor een regionale groenstructuur zijn leefbaarheid en duur-

Bruisend Water In Bruisend Water (1998) [lit. 83] laten pro-

zaamheid. In het gebied Midden-IJsselmonde moet landinrichting zorgen voor aanleg van

vincie en Zuid-Hollandsche waterschappen zien

nieuwe recreatiebossen en structurering van de

hoe het waterbeheer in dit meest dichtbevolkte

overgebleven opengrondstuinbouw. Het groen

deel van Nederland om kan gaan met fysieke

moet een gelijkwaardige positie krijgen ten

ontwikkelingen (klimaatverandering, zeespiegel-

opzichte van andere ruimtevragende functies in

stijging, hoge rivierafvoeren, bodemdaling) en

de stadsregio, een samenhangende groenstruc-

ruimtelijke dynamiek. Er is ingezet op een meer

tuur is gebaseerd op het landschap en haar

sturende rol voor het waterbeleid.

potenties.

Hydrologische ordeningsprincipes moeten aan de basis liggen van ruimtelijke keuzen. Zo kunnen aan locatie en richting van nieuwe natuur-

Visie op natuur: •

verscheidenheid door natuurlijkheid, met

en recreatiegebieden bij toetsing aan duur-

name vraag naar natuur die combineerbaar

zaamheid op lange termijn randvoorwaarden

is met (extensief) recreatief gebruik;

vanuit het waterbeheer gesteld worden.

•

bijdragen aan internationale biodiversiteit;

•

geringe invloed van de mens (natuurlijke

Mobiliteitsplan Zuid-Holland In het mobiliteitsplan Zuid-Holland zijn onder

processen); •

het thema leefbaarheid een aantal streefbeelden

zeldzaamheid (waarde gebied neemt toe naarmate er meer zeldzame soorten of eco-

te vinden die zijn gebaseerd op het SVV II.

systemen kunnen voorkomen);

Uitgangspunten van het provinciale beleid is

•

nationale en internationale betekenis;

geluidhinder van zowel wegverkeer, spoorwegver-

•

versnippering en isolatie van natuurgebieden

keer en industrie te voorkomen en waar mogelijk

opheffen door realisatie van ecologische

dit in bestaande situaties terug te dringen. Voor mogelijkheden ter realisering van dit beleid moet in eerste instantie worden gedacht

verbindingen; •

tenminste handhaven van huidige bijzondere natuurwaarden.

aan de aanpak van de emissiebron, het toepassen van stille wegdekken (ZOAB) en/of het ver-

Groenbeleid Midden-IJsselmonde

lagen van de maximum snelheid. Daarnaast

De Oude Maas moet behouden blijven als

dient de groei van de automobilist te worden

Landaanwinning

Categorie A: algemeen voorkomende


•

Deelnota MER

De toegekende functies zijn onderverdeeld

Deel B

geluidsschermen en geluidwerende voorzienin-

Deel A

van het provinciaal waterhuishoudingsplan ver-

Hoofdrapport

lagere prioriteit. Tot deze maatregelen worden

Samenvatting

ties toegekend. In 1995 is de partiële herziening


de overdracht en bij de ontvanger hebben een


beperking van het geluid zoals maatregelen in

Deelnota MER

In het provinciaal waterhuishoudingsplan 1990-1995 zijn aan de bodem en het water func-


teruggedrongen. Andere mogelijkheden ter

Deelnota MER

Waterhuishoudingsplan Provincie Zuid-Holland

‘groene rivier’ met bescherming van belangrij-

303

ke natuurwaarden en versterking van de recrea-

vinciaal en landelijk niveau geformuleerd is.

tieve mogelijkheden door binnendijks en buitendijks geschikte groene ruimte voor

Stad aan de Groenblauwe Slinger

recreatieve voorzieningen toe te voegen. Door

(Hoogheemraadschap van Delfland)

afwisseling in grotere eenheden meest-natuur-

Voor dit MER belangrijke beleidsvoorne-

lijke natuur en halfnatuurlijke natuur met mede-

mens uit het waterbeheersplan van het hoog-

gebruik/multifunctionele recreatie wordt

heemraadschap van Delfland [lit. 34] zijn:

hieraan voldaan. De Oude Maasoevers vormen

•

het optimaliseren van de inzet van het

een belangrijk verbindend en karakterbepalend

waterbergend vermogen in polder en boe-

onderdeel van de Deltawig. Midden-

zem en opheffen van bergingstekorten. Men

IJsselmonde heeft een functie als brongebied

streeft in nieuwe gebieden naar een opper-

voor getijden-natuur binnen het natuurland-

vlaktepercentage water van minimaal 8%;

schap van de getijdenrivieren.

•

Aaneenschakeling van de getijden-natuur langs de Maasoevers (waaronder de grienden) en

verbeteren van de gebruiksmogelijkheden van water ten behoeve van de recreatievaart;

•

men wil de “Nota Bestemmingsplannen en

mogelijk uitbreiding van deze natuur.

het Hoogheemraadschap van Delfland”

Ecologische verbindingen voor moeras en bos

onder de aandacht brengen bij gemeenten

met het toekomstige bos/moeras-gebied in

en andere betrokkenen om een betere

Oost-IJsselmonde realiseren.

afstemming te verkrijgen tussen ruimtelijkeordeningsplannen en waterbeheer.

Beleid waterschappen In het beschouwde gebied spelen meerdere

Momenteel wordt in het kader van het pro-

waterschappen een rol. Wat de waterkwantiteit

ject ABC Delfland (Afvoer en Bergingscapaciteit

betreft zijn de volgende waterschappen voor

Delfland) gezocht naar mogelijkheden voor

het beheer verantwoordelijk:

extra afvoer en berging van oppervlaktewater.

•

Stad aan de Groenblauwe Slinger:

De zone langs de Schie is een mogelijke ber-

Hoogheemraadschap van Delfland;

gingslocatie. Er is nog geen definitieve locatie-

Stad aan de Rotte: Hoogheemraadschap van

keuze of inrichtingsplan, mogelijkheden voor

Schieland;

het combineren van waterberging met natuur

Stad aan de Delta: Waterschap IJsselmonde

en recreatiefunctie wordt opengehouden

en Waterschap De Brielse Dijkring

[lit. 35].

• •

(Spijkenisse). Stad aan de Rotte Aangaande de waterkwaliteit betreft de volgende waterschappen: • • •

(Hoogheemraadschap van Schieland) In het waterbeheersplan van het hoogheem-

Stad aan de Groenblauwe Slinger:

raadschap van Schieland [lit. 36] hanteert

Hoogheemraadschap van Delfland;

Schieland een aantal algemene uitgangspunten.

Stad aan de Rotte: Hoogheemraadschap van

Een van deze uitgangspunten is dat

Schieland;

Schieland ernaar streeft dat bij de ontwikkeling

Stad aan de Delta: Zuiveringsschap

van ruimtelijke plannen door de gemeenten of

Hollandse Eilanden en Waarden.

de provincie vanaf het allereerste stadium rekening wordt gehouden met de mogelijkheden en

304

Het beleid van de waterschappen is groten-

beperkingen van de waterhuishouding. Om de

deels een uitwerking van het beleid dat op pro-

waterstaatkundige mogelijkheden en beperkin-


gen voor de ruimtelijke inrichting van gebieden aan te geven, gaat Schieland gebiedsvisies, ook wel poldervisies genoemd, ontwikkelen. Verder wil Schieland peilverlagingen en afwijkende

zocht. De Eendragtspolder en de Tweemanspolder worden genoemd als mogelijke locaties. Stad aan de Delta (Integraal

Deel B

ties voor extra waterafvoer en berging onder-

Deel A

beperken. Momenteel worden mogelijke loca-


peilen binnen peilgebieden zoveel mogelijk

Waterbeheersplan Zuid-Holland Zuid [lit. 33]. Hierin is hun gezamenlijk beleid geformuleerd. Daarnaast hebben de betrokken waterschappen

Regionaal Verkeers- en Vervoerplan (RVVP) Het voornemen van de Rijksoverheid om de leefbaarheid om en nabij steden, maar ook de

Deelnota MER

fieke beleid geformuleerd.

economische situatie, te verbeteren middels gericht verkeersbeleid heeft een vertaling


in aparte rapporten hun beheersgebied-speci-

Hoofdrapport

een waterbeheersplan uitgebracht: Integraal

Samenvatting

De waterschappen in dit gebied hebben gezamenlijk met de omliggende waterschappen


Waterbeheersplan Zuid-Holland Zuid)

Deze beleidsdocumenten vormen de uit-

Landaanwinning

keling).


VINEX-uitvoeringsconvenant (stedelijke ontwik-

Deelnota MER

Aanpak ROM-Rijnmond (havenontwikkeling) en

Deelnota MER

gekregen in het Havenplan 2010, Plan van

gangspunten voor de regio, middels het Regionaal Verkeers- en Vervoerplan (RVVP) van de Stadsregio Rotterdam [lit. 110]. In het RVVP wordt een tweetal hoofdmotieven beschreven: enerzijds de zorg voor milieu en verkeersveiligheid (de leefbaarheid) en anderzijds het garanderen en deels verbeteren van de bereikbaarheid per auto, en met behulp van het openbaar vervoer, van zowel stedelijke als landelijke gebieden. Volgens het RVVP zal vooral met een betere benutting van de infrastructuur deze verbetering dienen te worden gerealiseerd.

305

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

307

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B


Bijlage B Getijdengebied


B.1

Inleiding

B.2

Deze bijlage gaat in op de subvariant getij-

Uitgangssituatie De belangrijkste, voor de ontpoldering rele-

dengebied. Deze variant heeft betrekking op het

vante, karakteristieken van polders en omge-

ontpolderen van (delen van) enkele polders in

ving zijn:

Midden-IJsselmonde, waardoor deze in open

•

verbinding met de Oude Maas komen te staan en het getij van de Oude Maas weer in deze

Oude Maas; •

polders kan doordringen. Deze ontpoldering en de mogelijkheden die dit biedt voor de ontwik-

de rivierkundige karakteristieken van de de veiligheid van het achterliggende gebied (IJsselmonde);

•

de inrichting ten behoeve van natuur.

keling van natuurwaarden gekoppeld aan de delta van Rijn en Maas wordt gezien als een

Rivierkundige karakteristieken

belangrijke potentie van het deelproject 750 ha natuuren recreatiegebied.

De Oude Maas vormt de verbinding tussen de (Beneden) Merwede en de Nieuwe

In deze bijlage is de term ‘ontpolderen’

Waterweg. Via het Spui staat de Oude Maas

gehanteerd. Ontpolderen kan worden gezien

tevens in verbinding met het Haringvliet. De

als het omgekeerde van inpolderen; bij inpol-

waterstanden van de Oude Maas zijn voor het

deren wordt een gebied onttrokken aan de

mogelijke getijdengebied van belang vanwege:

invloed van natuurlijke dynamiek in waterstan-

•

de dynamiek van de getijden (hoog- en

den. De ontpoldering heeft in het kader van dit

laagwater, frequentie van optreden) als maat-

MER betrekking op de Zegenpolder, en de

gevende factor voor de natuurontwikkeling;

Portlandpolder en de Molenpolder ten westen

•

de optredende maximale waterstanden als

van de leidingenstraat. In deze bijlage zijn de

maatgevende factor voor de beoordeling

uitgangspunten voor de ontpoldering beschre-

van de veiligheid tegen overstromingen.

ven, waarbij met name aandacht is voor de rivierkundige karakteristieken van de Oude

De waterstanden op de Oude Maas worden

Maas en de veiligheid van het gebied. Daarna

met name bepaald door de invloed van het getij

zijn de mogelijkheden voor de ontpoldering

op zee bij Hoek van Holland. Daarnaast speelt

beschreven, zowel technisch als wat betreft de

ook de grootte van de afvoer vanuit de Beneden

inrichting van het gebied. Op basis van de

Merwede een rol, evenals de verbinding met

mogelijkheden zijn de effecten van de ontpolde-

het Haringvliet. In tabel B.1 zijn de waterstands-

ring op de diverse deelaspecten beschreven.

karakteristieken op de Oude Maas nabij de

Naast de rivierkundige aspecten komen hierbij

Zegenpolder, Portlandpolder en Molenpolder

onder meer ook de bijdragen aan de veiligheid,

gegeven (meetpunt Goidschalxoord; in de Oude

de invloed op het grondwater en de invloed op

Maas ter hoogte van het plangebied).

de scheepvaart ter sprake. Tot slot is informatie opgenomen over de geschatte kosten van de ontpoldering, en een vergelijking van de moge-

op de primaire waterkeringen worden gedi-

lijkheden. Op grond van de beschreven

mensioneerd, bij een kans op optreden van

mogelijkheden en effecten is een ‘werk-

eens per 4000 jaar) op de Oude Maas wordt

model’ voor het getijdengebied beschreven,

bepaald door een complex samenspel van:

dat in de effectbeschrijvingshoofdstukken van

•

stormvloeden op zee;

dit MER is gebruikt als basis voor het

•

het (moment van) sluiten van de storm-

beschrijven van de effecten.

308

Het maatgevend hoogwater (het peil waar-

vloedkering in de Nieuwe Waterweg;


•

berging achter de gesloten stormvloedkering;

het plangebied (meetpunt Goidschalxoord)

•

het (moment van) openen van de

weergegeven. Opvallend in figgur B.2 zijn de

Haringvlietsluizen na een stormvloed;

hoge waterstanden in het begin van die

de afvoer door de Beneden Merwede.

maand. In dezelfde periode blijkt ook in Hoek

•

te Goidschalxoord aangegeven.

punt Dordtse Kil / Oude Maas is dit verschil Het gemiddelde restdebiet dat via de Oude

waarts, is het gemiddeld tijverschil 1,56 m. Bij

Maas naar de Nieuwe Waterweg stroomt

Hoek van Holland bedraagt het gemiddelde

(= gemiddeld verschil eb- en vloed) bedraagt

getijdenverschil 1,74 m. In figuur B.1 is het ver-

ca. 610 m3/s. Dit is ca. 30% van de gemiddelde

loop van het hoogwater over de Oude Maas

Rijnafvoer bij Lobith, en dus bijna de helft van

aangegeven. [lit. 103]

de afvoer van de Waal. Gemiddeld is het maximale ebdebiet 1.780 m3/s en het maximale

GHWS (gemiddeld hoogwater springtij)

1,11

GHW (gemiddeld hoogwater)

0,99

GLW (gemiddeld laagwater)

-0,12

GLWS (gemiddeld laagwater springtij)

-0,09

Maatgevend Hoogwater (1/4.000)

Tabel B.1

2,80

Indicatie van de optredende waterstandskarakteristieken bij meetpunt Goidschalxoord

(m t.o.v. NAP) volgens [Rijkswaterstaat, 1994]

frequentie

hoogwater

laagwater

(m t.o.v. NAP)

(m t.o.v. NAP)

1x / 100 jaar

2,56

-1,12

1x / 10 jaar

2,32

-0,97

1x / jaar

1,97

-0,85

10x / jaar

1,53

-0,62

100x / jaar

1,19

-0,39

Tabel B.2


waterstand (m t.o.v. NAP)

Landaanwinning

specificatie

male vloedstroomsnelheid op de Oude Maas


januari 1995 in de Oude Maas ter hoogte van

vloeddebiet is gemiddeld 1.340 m3/s. De maxi-

Deelnota MER

In figuur B.2 is het waterstandsverloop in

Deelnota MER

0,66 m. Nabij Spijkenisse, ca. 10 km stroomaf-

Deel B

ca. 13 km stroomopwaarts gelegen splitsings-

Deel A

gemiddeld hoogwater in de periode 1993-1998

Hoofdrapport

(meetpunt Goidschalkoord) circa 1,08 m. In het

Samenvatting

stormopzet. In Figuur B.3 is het verloop van het


gekomen, waarschijnlijk ten gevolge van een

Deelnota MER

Op de Oude Maas bedraagt het gemiddeld getijverschil ter plaatse van hetplangebied


van Holland extremer hoogwater te zijn voor-

Indicatie optredende waterstandskarakteristieken (m t.o.v. NAP)

309

Figuur B.1 Verloop jaargemiddelde hoogwater (cm t.o.v. NAP) op de Oude Maas tussen 1993 en 1998.

(meetpunt Goidschalxoord) is gemiddeld

Het water op de Oude Maas is ter plaatse

0,5 m/s, de maximale ebstroomsnelheid is

van de polders overwegend zoet met incidente-

0,80 m/s.

le korte pieken tot (zwak) brak. De bodemlig-

De voorgenomen aanpassing van het

ging in het westelijke en middendeel van de

beheer van de Haringvlietsluizen heeft bij

Oude Maas is momenteel eroderend. De

Midden-IJsselmonde maar een beperkte

gemiddelde sedimentlast op de rivier varieert,

invloed op de getijdenbeweging.

afhankelijk van de bovenafvoer van ca. 35 mg/l tot 50 mg/l.

Figuur B.2 Waterstanden Oude Maas bij Goidschalxoord vanaf 1 januari 1995 (cm. t.o.v. NAP)

310

tragen. De aanwezigheid van het stelsel van

overstroming

secundaire waterkeringen op IJsselmonde is

Het gebied Midden-IJsselmonde, waarin

door de provincie Zuid-Holland vastgelegd in

onder meer de Zegenpolder, Portlandpolder en

het Reglement van het Waterschap. Het water-

Molenpolder liggen, is in de Wet op de

schap heeft tot taak dit Reglement uit te voeren

Waterkering vastgelegd als dijkringgebied 17.

en te handhaven.

Voor dit dijkringgebied is in de Wet op de

overschrijding van 1 / 4.000. De ontpoldering

Verkeer en Waterstaat in de Vierde Nota

zal zodanig moeten plaatsvinden dat de veilig-

Waterhuishouding [lit 48] en de beleidslijn

heid voor het achterliggende gebied in dijkring

Ruimte voor de Rivier [lit. 54] een beleid inge-

17 aanwezig blijft. Dit kan betekenen dat de

zet om toekomstige waterstandsverhogingen

huidige primaire waterkering wordt voorzien

op de grote rivieren op te vangen door de

van een instroomopening met hoogwaterke-

rivier meer ruimte te geven. Het advies

ring, of dat de huidige secundaire waterkering

Integrale Verkenning Benedenrivieren [lit. 125] ,

rondom het gebied (Essendijk) wordt versterkt

waar onder ook de Oude Maas valt, vormt hier-

tot primaire waterkering. Deze huidige secun-

van een uitwerking. Dit advies is door het kabi-

daire waterkering heeft geen functie voor het

net overgenomen in het kabinetsstandpunt

handhaven van de huidige wettelijke veiligheid

‘Ruimte voor de rivier’ van voorjaar 2001. Het

van het dijkringgebied. De dijk is aangewezen

ontpolderen van de Zegenpolder, Portland-

als secundaire waterkering om in geval van een

polder en Molenpolder kan daarbij mogelijk

doorbraak van de primaire waterkering de

een bijdrage aan dit beleid leveren. Als zodanig

overstroming van IJsselmonde -met een hoge

draagt ontpoldering mogelijk bij aan de veilig-

bevolkingsdichtheid- te beperken en / of te ver-

heid in het achterliggende gebied.


Landaanwinning

te kunnen garanderen heeft het Ministerie van


steld, te weten een veiligheid met een kans van

Deelnota MER

Teneinde de veiligheid ook in de toekomst

Deelnota MER

Waterkering een wettelijke veiligheid vastge-

Samenvatting

Veiligheid achterliggende gebied tegen


(cm t.o.v. NAP)

Deelnota MER

Figuur B.3 Verloop hoog- en laagwaters Oude Maas) in meetpunt Goidschalxoord tussen 1993 en 1998




311

Inrichting ten behoeve van natuur in relatie tot

•

getijdenwerking

de vorm en constructie van de verbinding tussen de poldersen de Oude Maas.

Naast de genoemde rivierkundige uitgangspunten en garanderen van de veiligheid, dient

Situering en omvang van het te ontpolderen

de ontpoldering een inrichting te krijgen die is

gebied

gericht op het realiseren van natuurwaarden

Bij de uitwerking van de varianten is voor

die passen bij de getijdendynamiek van de

het plangebied Midden-IJsselmonde een deel

delta. Een duurzame ontwikkeling als zoet

aangewezen waar ontpoldering tot de mogelijk-

getijdennatuurgebied is gewenst. Voor de

heden behoort. De grootte van de te mogelijk

natuurlijke inrichting kan globaal de onder-

te ontpolderen gebied bedraagt ongeveer 325

staande indeling in hoogtegradiënten worden

ha, als volgt verdeeld:

gehanteerd (tabel B.3).

•

Zegenpolder, ca. 155 ha;

•

Molenpolder en Portlandpolder ten westen

Op basis van onderzoek blijkt dat voor goed

van de leidingenstraat, ca. 170 ha.

ontwikkelde intergetijdengebieden de onderstaande verdeling in hoogtegradiënten kan

Opgemerkt wordt dat van de Molen- en

worden aangehouden:

Portlandpolder alleen het gedeelte ten westen

•

geulen: zeer beperkt aanwezig in het gebied,

van de leidingenstraat als potentieel getijden-

dit betreft vooral de Oude Maas zelf;

gebied in beschouwing genomen. Aan de lei-

•

ondiep water: (15%-)20%;

dingenstraat zijn strikte gebruiksbeperkingen

•

platen en slikken: 30%(-35%);

opgenomen, die het opnemen van de leidin-

•

schorren: 10%;

genstraat in het getijdengebied belemmeren.

•

hogere gebieden: 40%.

Het deelgebied ten oosten van de leidingenstraat wordt als te klein beschouwd voor het

Op basis van deze verdeling is de mogelijke

inrichten van een getijdengebied.

inrichting van het potentiële getijdengebied verder uitgewerkt.

Hoogteligging ten opzichte van getijdenbeweging Het grootste deel van de betreffende pol-

B.3

Mogelijkheden

ders ligt tussen NAP –0,75 en –1 m met lokale uitschieters tot NAP –1,25 m (figuur B.5). Het

De inrichting van de subvariant getijdenge-

noordelijk deel van het plangebied ligt tussen

bied wordt bepaald door:

NAP –0,25 en –0,75 m, lokaal oplopend tot NAP.

•

de situering en grootte van de ontpoldering:

Daarmee ligt het plangebied bijna geheel lager

•

de hoogteligging van de polders ten opzich-

dan (gemiddeld) laagwater. Het grootste deel

te van de fluctuatie in waterhoogtes:

van de polders zal bij een ontpoldering zonder

Indeling en terminologie getijdenzones < G.L.W

open water

subgetijdengebied

G.L.W. tot 1 m - G.H.W.

slik / plaat

laag intergetijdengebied

1 m - G.H.W. tot G.H.W.S.

schor (primair)

hoog intergetijdengebied

> G.H.W.S

volgroeid schor

supragetijdengebied

Tabel B.3

312

Indeling en terminologie getijdenzones


verdere maatregelen het grootste deel van de

De drie inrichtingsmogelijkheden zijn (figuur

tijd onder water staan. In figuur B.5 is de globa-

B.6):

le hoogteligging van de te ontpolderen polders

•

standen bij Goidschalxoord voor de periode

toelaten van getijden na het treffen van de

1993-1996. De ontwikkeling van waardevolle

benodigde maatregelen, zoals het maken

gradiënten zal dan -door erosie en met name

van een instroomopening en het leggen van

sedimentatie- pas na verloop van tijd geleidelijk

een nieuwe primaire waterkering) in eerste

ontstaan.

instantie weinig tot geen ecologische waarden hebben; het gebied verandert in dit

Inrichtingsmogelijkheden met betrekking tot

geval in open water waarin weliswaar peil-

hoogteligging

fluctuatie (getijden) optreden maar waarin

Teneinde sneller ecologisch waardevolle

geval worden het plangebied hogere en

hygiënische vereisten te gebeuren. De eventu-

lagere delen gemaakt door het verplaatsen

eel aan te voeren grond dient te voldoen aan

van grond; hierdoor kunnen op beperkte

‘gebiedseigen’ eisen ten aanzien van fysische

schaal droogvallende delen worden gereali-

en chemische samenstelling.

seerd;

de dikke horizontale lijn geeft de globale maaiveldshoogte van de te ontpolderen gebieden weer


natuurlijke, gebiedseigen substraat) en milieu-


vergraven met gesloten grondbalans: in dit

Landaanwinning

•


na enkele decennia verandering zal komen;

Deelnota MER

en / of aanvoer van grond noodzakelijk. Dit

Deelnota MER

erosie en met name sedimentatie hierin pas

Deelnota MER

zig zijn; verwacht wordt dat als gevolg van

mingsfrequentie) te ontwikkelen, is vergraving


weinig tot geen droogvallende delen aanwe-

gradiënten (gerelateerd aan een overstro-

dient binnen de ecologische (passend bij het

Deel B

inrichten van het gebied (dat wil zeggen het

Deel A

weergegeven in relatie tot de gemeten water-


niets doen: in dit geval zal het gebied na het

Figuur B.4 Aantal malen dat waterstanden bij Goidschalxoord zijn opgetreden weergegeven als overschrijdingskans (extremen per getij, periode 1993-1996, bron: Rijkswaterstaat [lit. 103]).

313

Figuur B.5 Hoogtekaart van het plangebied Midden-IJsselmonde (bron: waterschap IJsselmonde [lit. 131])

•

aanvoer van grond: door middel van het

ruiming- vrijkomende grond; in dat geval moe-

aanvoeren van grond kan het gebied zoda-

ten mogelijk nog wel de transportkosten wor-

nig worden ingericht dat reeds snel na

den betaald. Deze aanvoer van grond zal met

inrichting natuurwaarden, gekoppeld aan

name milieutechnisch en - juridische nader

getijdendynamiek en verschillende fre-

moeten worden bezien. Teneinde de ecologisch

quenties van inundatie, tot ontwikkeling

gewenste gradiënten en hoogteverdelingen van

komen.

het maaiveld ten opzichte van de getijdenbeweging initieel aan te brengen in de inrichting is

Een aanvullende meerwaarde van de aan-

ca. 2,7 miljoen m3 van elders nodig.

voer van grond is dat hiervoor elders overtollige en niet-vermarktbare grond kan worden

314

In- en uitstroomopening

gebruikt. De kosten hiervan zijn waarschijnlijk

De wijze waarop het rivierwater de polder

beperkt als gebruik kan worden gemaakt van

kan in- en uitstromen is belangrijk, met name

elders -bijvoorbeeld in het kader van rivierver-

voor de stroomsnelheden nabij de instroming,




Deelnota MER Boven: situatie zonder ingrepen in maaiveldsligging; midden: creeren van hoogteverschillen met een gesloten grondbalans; onder: bij aanvoer van grond

Deelnota MER

Deelnota MER




Figuur B.6 Schematische weergave van de drie mogelijkheden voor het inrichten van het getijdengebied

315

en de vertraging van het getij in de polder ten

dat geval zijn voor de hoogwaterkering aanvul-

opzichte van de rivier. Globaal wordt wel

lende beheersvoorzieningen, zoals een slui-

gesteld dat voor stabiele getijdengeulen de

tingsprocedure en risico-analyse, noodzakelijk.

natte doorsnede op gemiddeld zeeniveau gelijk is aan het kombergingsvolume gedeeld door

Voor de plaats van de inlaatgeul lijkt een

17.000. Uitgaande van een getijdenslag van 1,1

benedenstroomse locatie (Zegenpolder), mede

m in het gehele gebied en een maximale ont-

gericht op de getijstroming op de Oude Maas,

polderingsoppervlakte van 325 ha, levert dit

het meest natuurlijk. Naast een natuurlijker ver-

een indicatie voor de natte doorsnede van een

loop van de stroming zijn hier ook de mogelijk-

stabiele toegangsgeul onder natuurlijke

heden het grootst de invloed van de instroming

omstandigheden van ca. 200 m2.

op de hoofdstroming op de Oude Maas te beperken. Dit is van belang vanwege mogelijke

Voor de instroming zijn een aantal mogelijk-

effecten op de scheepvaart.

heden te onderscheiden, te weten •

inlaatconstructie (niet-afsluitbaar);

•

inlaatconstructie (afsluitbaar als hoogwater-

instroomopening is de mogelijke aanwezigheid

kering);

van bodemverontreinigingen in de buitendijkse

afgraven (deel) van de huidige primaire

gebieden langs de polders. Op een aantal bui-

waterkering / dijk (overloopkade of toegangs-

tendijks gelegen gebiedsdelen te weten Klein

geul, coupure in bestaande primaire kering).

Profijt, Nieuwe Polder en Hoge Veld is in het

•

Een belangrijk aspect van de locatie van de

verleden baggerspecie uit de havens van Voor een niet-afsluitbare inlaatconstructie

Rotterdam gestort. In het noorden van de

kan worden gedacht aan een duikerconstructie

Rhoonse Grienden, grotendeels onder de

of een hevel. In beide gevallen dient de huidige

Zegenpolderse dijk, bevindt zich een voorma-

Essendijk rondom het te ontpolderen gebied te

lige stortlocatie die is afgedekt met bagger-

worden verbeterd tot primaire waterkering.

specie. Ongewenste erosie hiervan moet

Ook langs de leidingenstraat dient een primaire

worden voorkomen.

kering te worden aangelegd. Tot slot kan overwogen worden in hoeverre Bij het toepassen van een hevel kan de aan-

het tweezijdig verbinden van de polders met de

leg van een nieuwe primaire waterkering wor-

Oude Maas een meerwaarde heeft voor de

den voorkomen door het toepassen van een

afvoercapaciteit van de rivier onder maatge-

pompinstallatie om de hevel in werking te stel-

vende omstandigheden. Om het effect hiervan

len.Om de aanleg van een nieuwe primaire

te bepalen, zijn aanvullende (model)berekenin-

waterkering te voorkomen kan de inlaatcon-

gen noodzakelijk.

structie ook worden voorzien van een hoogwaterkering.

Werkmodel getijdengebied Midden-IJsselmonde Ten behoeve van de beschrijving van de

Indien een afsluitbare inlaatconstructie als

316

mogelijke effecten van het inrichten van een

hoogwaterkering in de huidige primaire water-

deel van Midden-IJsselmonde is een aantal

kering wordt toegepast, zijn de benodigde

keuzes gedaan uit te bovenstaande inrichtings-

maatregelen (verbeteren tot c.q. aanleggen van

mogelijkheden. Dit vormt gezamenlijk het

primaire kering) aan de Essendijk en de strook

‘werkmodel’ getijdengebied Midden-IJssel-

langs de leidingenstraat beperkter. Echter, in

monde. Er is hierbij gekozen voor:


aanvoer van grond (totaal ongeveer

B.4

van delen van de polder (figuur B.7); •

stroming, sedimentatie en erosie in de polders;

samenstelling’);

•

rivierkundige aspecten;

het verwijderen van circa 200 m van de dijk

•

bijdrage aan veiligheid tegen overstroming

tussen de Rhoonse Grienden en de •

scheepvaart;

het versterken van de Essendijk tot primaire

•

waterbeheersing en grondwater;

waterkering.

•

wateren bodemkwaliteit.




Zegenpolder;

Deelnota MER

•

(hoogwaterbestrijding);

Deel A

fysische en chemische eisen (‘gebiedseigen

Hoofdrapport

zijn op de volgende aspecten bekeken:

Samenvatting

de aan te voeren grond moet voldoen aan

Deel B

De effecten van de mogelijke ontpoldering

Deelnota MER

•

Effecten

en het daarmee ophogen


2,7 miljoen

m3)

Deelnota MER

•

Figuur B.7 Inrichting en natuurbeeld van het gebied ten zuiden van de Essendijk bij het realiseren van een getijdengebied volgens het ‘werkmodel’

317

Stroming, sedimentatie en erosie in de

len. Pas na enkele decennia is een substantieel

polders

deel droogvallend gebied te verwachten.

De ontpoldering zorgt ervoor dat het rivierwater de polders instroomt. Bij een voldoende grote instroomopening zal de waterstand in de

Rivierkundige aspecten Het kombergingsvolume van de Oude Maas

polders de waterstand op de Oude Maas vol-

neemt door de ontpoldering (afhankelijk van de

gen. Deze voldoende grote instroomopening

grootte) met gemiddeld ca. 1.300.000 m3 tot

zal minimaal ca. 200 m2 of een overeenkomen-

5.300.000 m3 toe. Dit is een toename van ca.

de instroombreedte van minimaal ca. 150 m

1% tot 6 % van de komberging op de Oude

moeten bedragen. Het gemiddelde hoogwater

Maas. Hierdoor kunnen ook de debieten bij eb-

en laagwater in polders bedraagt dan resp.

en vloed toenemen, en kan op de Oude Maas

NAP + 0,9 m en NAP –0,2 m. De getijslag is

benedenstrooms van de polders versterkte ero-

gemiddeld 1,1 m. Bij kleinere openingen zal de

sie optreden door het vergrote kombergingsvo-

getijslag kleiner zijn, en dus ook de oppervlakte

lume. Rondom de in- en uitstroming kan,

aan ecologisch waardevolle hoogtegradiënten

afhankelijk van de gekozen vormgeving en

en overstromingsfrequenties.

grootte van de inlaat, bodembescherming noodzakelijk zijn om ongewenste erosie te

Door de instroomopening treden gedurende

voorkomen.

het getij maximale debieten op van meer dan ca. 300 m3/s. De snelheden rondom de in- en uit-

Bijdrage aan veiligheid tegen overstroming

stroomopening zijn afhankelijk van de grootte

(hoogwaterbestrijding)

van de instroom, en nemen af bij grotere

Handhaven van de wettelijk vereiste

instroombreedtes c.q. oppervlaktes. De maximale

bescherming tegen overstromingen is een

stroomsnelheden lijken ca. 2 m/s te bedragen.

randvoorwaarde voor het project. De ontpoldering draagt waarschijnlijk

Op basis van onderzoek langs de Wester-

slechts beperkt bij aan de opvang van de toe-

schelde [lit. 104, lit. 39] is ingeschat dat sedi-

komstige verhoging van de maatgevende

mentatiesnelheden in intergetijdengebieden

hoogwaterstanden. De orde van grootte is naar

langs de Westerschelde variëren van gem.

verwachting millimeters. Deze bijdrage kan

5 cm/jr voor een jonge, zich snel ontwikkelend,

bestaan uit de vergrote komberging, de vergro-

getijdengebied tot gem. 2 cm/jr voor een ont-

te berging in het gebied en eventueel (afhanke-

wikkeld volgroeid getijdengebied. Gezien de

lijk van de inrichting) een vergrote capaciteit

zeker 50% lagere sedimentconcentraties in de

van de rivier voor de bovenafvoer. De exacte

Oude Maas is een sedimentatiesnelheid in de

bijdrage aan de veiligheid is niet bekend,

polders langs de Oude Maas te verwachten met

omdat in dit stadium nog geen berekeningen

een ordegrootte van 2,5 cm/jr in de eerste jaren

zijn uitgevoerd. (Model)berekeningen zijn nood-

na ontpolderen. Bij een hoger gelegen gebied

zakelijk om de effecten op hoogwaterstanden te

(bijvoorbeeld bij de aanvoer van grond) treden

kunnen aangeven. Overigens kan naar analogie

lagere sedimentatiesnelheden op, ordegrootte

van projecten elders worden gesteld dat ook

1,0 cm/jr.

kleine bijdragen (ordegrootte millimeters) aan

Indien bij ontpoldering de huidige hoogteligging initieel intact blijft zal dus pas na orde-

de verlaging van het maatgevend hoogwater positief worden gewaardeerd.

grootte 100 jaar, hoog intergetijdegebied/ volgroeid schor zich hebben kunnen ontwikke-

318

Naast invloed op de primaire waterkering

rondom het te ontpolderen gebied, vervalt hier-

waterbeheersing in het achterliggende gebied

mee de huidige secundaire waterkering

als gevolg van de ontpoldering lijken daarom

(Essendijk). De secundaire waterkering heeft bij

niet noodzakelijk. Het huidige kwelbezwaar kan

een eventuele dijkdoorbraak een vertragende

direct achter de huidige secundaire dijk langs

invloed op de inundatie in het achterland. Daar,

het te ontpolderen gebied verdubbelen. De toe-

indien een nieuwe primaire waterkering rond-

name neemt verder van de secundaire waterke-

om het te ontpolderen gebied wordt gebouwd,

ring snel af. Het kwelwater is afkomstig uit het

de huidige en toekomstige bebouwing zich vrij-

watervoerend pakket waarin de kwaliteit van

wel direct achter de kering bevindt, lijkt het

het water niet beïnvloed wordt door de ontpol-

aanwijzen c.q. aanleggen van een nieuwe

dering. Een effect op het chloridengehalte van

secundaire waterkering in dat geval weinig zin-

het kwelwater ten gevolge van de inrichting

vol. Aanvullende beschouwingen en berekenin-

van het getijdengebied is daarom niet te ver-

gen met betrekking tot de mogelijke inundatie

wachten.

zullen in dat geval de eventuele noodzaak van Water- en bodemkwaliteit

wachten ten aanzien van de kwaliteit van het

Midden-IJsselmonde voor.

water en het optreden van zuurstofloosheid. De verversing is groot.

Scheepvaart Gezien de grootte van de optredende maxi-

De huidige bodemkwaliteit in de polders is

male debieten in de instroomopening, zal

grotendeels onbekend, maar zal sterk beïn-

onaanvaardbare dwarsstroming voor de

vloed zijn door het huidige landgebruik, name-

scheepvaart op de Oude Maas kunnen ont-

lijk akkerbouw. Dit betekent dat de bodem rijk

staan. Deze hinder is groter naarmate de

zal zijn aan nutriënten. De bodemkwaliteit na

instroomopening dichter bij de hoofdgeul ligt,

het ontpolderen zal beïnvloed worden door de

en dus naarmate de instroomopening verder

kwaliteit van het slib dat hier zal bezinken. De

stroomopwaarts wordt gekozen. Om de hinder

kwaliteit van dit slib is vooralsnog onbekend.

voor de scheepvaart te voorkomen kunnen aan-

De samenstelling van het sediment wordt deels

vullende maatregelen noodzakelijk zijn, zoals

bepaald door lokale factoren (erosie binnen het

aanpassingen aan de lokatie, vorm en oriënta-

gebied) en deels door de samenstelling van het

tie van de instroomopening of de aanleg van

slib dat door de rivier wordt aangevoerd.

een geleidedam evenwijdig aan de hoofd-

Sediment met een lokale herkomst kan deels

stroom. Ten einde de exacte hinder te bepalen

bestaan uit verontreinigde baggerspecie, die in

zijn aanvullende (model)berekeningen noodza-

het verleden in de omgeving van het gebied is

kelijk.

gestort. De kwaliteit van het sediment in de rivier wordt door de bestrijding van verontrei-

Waterbeheersing en grondwater De betrokken polders wateren in de huidige

nigingsbronnen in de stroomgebieden van Rijn


in veel gebieden in Nederland en ook op

Landaanwinning

nue getijbeweging, geen problemen te ver-


het ontbreken van een secundaire kering- komt

Deelnota MER

In het gebied zijn, als gevolg van de conti-

Deelnota MER

ring moeten aangeven. Een dergelijke situatie -

Deelnota MER

de aanleg van een nieuwe secundaire waterke-

Deel B

IJsselmonde. Significante aanpassingen van de

Deel A

doorvoer naar de andere polders van Midden-

bouwen van een nieuwe primaire waterkering

Hoofdrapport

waterkering. Indien gekozen wordt voor het

Samenvatting

welijks een functie bij de waterafvoer en / of


heeft ontpoldering invloed op de secundaire



en Maas steeds beter.

situatie in westelijke richting af en hebben nau-

319

Een belangrijk aspect bij de eventuele aanvoer van grond vanuit elders is de milieukwa-

opbrengsten. Als door de vergroting van de

liteit en juridische aspecten van deze grond in

bergingscapaciteit door het getijdengebied een

relatie tot de mogelijkheden van actief bodem-

bijdrage wordt geleverd aan de verlaging van

beheer en de wettelijke vereisten, bijvoorbeeld

het Maatgevend Hoogwater kan dit betekenen

vanuit de Wet Verontreiniging

dat de kosten deels drukken op de budgetten

Oppervlaktewateren en het Bouwstoffenbesluit.

voor het bestrijden van hoogwater.

B.5

Kostenindicatie De subvariant getijden dient voor wat

betreft de kosten te worden vergeleken met de andere inrichtingsvariant voor dit deel van het plangebied, namelijk de inrichting tot ‘natte natuur’. Een deel van de kosten (grondverwerving, schadeloosstellingen) is ook noodzakelijk voor de subvariant ‘natte natuur’. De (extra) uitvoeringskosten voor de subvariant bestaan met name uit de sloop van wegen en gebouwen, de aanleg van een nieuwe primaire waterkering, de aanleg van de instroomconstructie, bodembeschermingen en aanvullende voorzieningen zoals bijvoorbeeld beschermende voorzieningen leidingenstraat. De uitvoeringskosten bedragen indicatief circa ƒ 45 miljoen. De extra kosten voor getijden worden in belangrijke mate bepaald door de kosten voor het aanleggen van een nieuwe primaire waterkering ter plaatse van de Essendijk en langs de leidingenstraat. Voor planvorming en voorbereiding kan gerekend worden op ca. ƒ 5 tot 10 miljoen. In deze kosten is nog geen rekening gehouden met de eventuele sanering van stortlocaties en bodemverontreinigingen. Ook is geen rekening gehouden met de kosten of opbrengsten van het aanvoeren en verwerken van elders overtollige grond niet in de raming meegenomen. Ook is geen rekening gehouden met de eventuele kosten van het omleggen van buisleidingen die in het gebied aanwezig kunnen zijn.

320

Tegenover de kosten staan mogelijk

Deelnota MER

Landaanwinning

Deelnota MER



Deelnota MER

321

Samenvatting

Hoofdrapport


Deel A

Deel B


Bijlage C Overkluizing


C.1

Inleiding

en recreatie elkaar afwisselen. Gesteld mag worden dat de fietsroute door niet altijd even

Eén van de belangrijkste uitgangspunten

aantrekkelijk gebied loopt.

voor de aanleg van 750 ha natuur en recreatiegebied is een goede bereikbaarheid voor langzaam verkeer en openbaar vervoer. Het

ecologie De groenvoorzieningen van het Zuiderpark

centrum van het natuur-en recreatiegebied mag

liggen geïsoleerd ten opzichte van andere

niet verder dan 1 uur fietsen (10 tot 15 km) van

groen-gebieden in de omgeving. Het wordt in

het centrum van Rotterdam liggen (zie het pro-

zijn geheel omsloten door de stedelijke bebou-

gramma van eisen, paragraaf 2.2.1).

wing en havens van Rotterdam met uitzondering van een brede zone ten westen van de

Huidige bereikbaarheid van Midden-

Vaanweg. Het open groengebied van Midden-

IJsselmonde vanuit Rotterdam-Zuid

IJsselmonde (Koedood, Oude Maas) ligt relatief

langzaam recreatief verkeer

dichtbij, maar is voor de meeste soorten onbe-

De bereikbaarheid van Midden-IJsselmonde

reikbaar. De infrastructuurbundel van A15 en

per fiets of openbaar vervoer wordt komend

Havenspoorlijn is nog meer een ecologische

vanuit Rotterdam belemmerd door de oostwest

barriere dan een recreatieve.

lopende infrastructuurbundel van A15 en

322

De kensoortgroepen van de stadsnatuur in

Havenspoorlijn. Momenteel is Midden-IJssel-

het Zuiderpark zijn naast watervogels, bosvo-

monde per openbaar vervoer alleen te bereiken

gels en vleermuizen, kleine zoogdieren, stru-

met de metro of bus naar Rhoon via het traject

weelvogels, vlinders, sprinkhanen, libellen en

van de N492/Groene Kruisweg. Daarna is het

amfibieen (mondelinge mededeling Gemeente

nog minimaal 2 km naar de Oude Maas en ± 8

Rotterdam). Behalve de eerst genoemde 3 dier-

km naar de de Carnissegrienden, de zuidooste-

groepen steken deze soorten in de huidige situ-

lijke uithoek van het plangebied. Per fiets vanuit

atie slechts met gevaar voor eigen leven de

Rotterdam kan de Havenspoorlijn en de A15 op

infrastructuur-bundel over. Slechts enkele soor-

een traject van 5 km op 3 plaatsen worden

ten uit deze groepen kunnen een ecoduiker of

gepasseerd (Groene Kruisweg, Smitshoekse

tunnel gebruiken. Het belang van de verbindin-

weg /Heulweg en Langenhorst/ Vrijenburgweg).

gen voor de fauna is niet alleen dat deze dier-

Het passeren van de infrastructuurbundel gaat

soorten een wezenlijke bijdrage aan de

op de meeste locaties via een tunnel(tje), waar-

omgevingskwaliteit leveren, zij zijn ook voor

bij het aspect van sociale veiligheid speelt. De

een groot deel verantwoordelijk voor de ver-

infrastructuur-bundel is niet alleen een fysieke

spreiding van plantensoorten. Het is dan ook

barrière, maar ook een psychologische. De fiets-

geen wonder dat het merendeel van de plan-

route vanuit Rotterdam-Zuid naar Midden-

tensoorten in Zuiderpark door de wind wordt

IJsselmonde loopt door het Zuidelijk Randpark

verspreid en dat plantensoorten, die voor hun

en de VINEX-locatie Portland / Carnisselande of

verspreiding van de fauna afhankelijk zijn

de rand van Rhoon. In beide gevallen moet

slechts sporadisch voorkomen. De totale biodi-

vanuit Rotterdam weer eerst door bebouwd

versiteit in de binnenstedelijke gebieden

gebied gereden worden voordat het open land-

bepaalt in belangrijke mate het functioneren

schap van Midden-IJselmonde wordt bereikt.

van stedelijke eco-systemen en de bijbehoren-

Het Zuidelijk Randpark is een typisch stadsrand-

de voedselketens en juist die diversiteit draagt

milieu. Het bestaat uit losse, onsamen-hangen-

bij aan de belevingswaarde van stedelijke

de onderdelen, waarin wonen, werken, natuur

groengebieden.


Autonome ontwikkeling bereikbaarheid

117]. Schaalvergroting van de ecologische

Midden-IJsselmonde vanuit Rotterdam-Zuid

potentie van Rotterdam Zuid door koppeling gebaat bij – of zelfs onmogelijk zonder – een

spoorlijn nog groter worden. De A15 wordt ver-

verbinding met de groengebieden van Midden-

breedt om de toenemende verkeersstroom van

IJsselmonde. Een goede oversteekmogelijkheid

en naar de Rotterdamse Haven te kunnen ver-

van A15 en Havenspoorlijn/Betuwelijn voor

werken. Direkt ten noorden van de A15 wordt

flora en met name fauna is daarbij onontbeer-

de Betuwelijn aangelegd ter vervanging van de

lijk, door de verbreding van de infrstructuur-

Havenspoorlijn. Ter onsluiting van de VINEX-

bundel en de toename van de zuigende

locatie Portland-Carnisselande wordt de

verkeersstroom zal de kans op overleven van

Rhoonse Baan aangelegd, wat de infrastructu-

overstekende dieren nog verder verkleinen.

Deel A

van de infrastructuurbundel A15 en Haven-

Deel B

van het Zuiderpark en Zuidelijk Randpark is


In de nabije toekomst zal de barrierewerking

infra-structuurbundel. Bij de aanleg van de

op Zuid [lit. 117] en Zuiderpark [lit. 26] wordt

VINEX-locatie Portland/Carnisselande is voor-

het belang van een goede verbinding tussen

zien in een TramPlusverbinding vanuit

Zuiderpark, Zuidelijk Randpark en Midden-

Rotterdam-Zuid [lit. 119]. Het traject loopt over

IJsselmonde benadrukt en geconstateerd dat

een viaduct 500 m ten oosten van de

deze verbinding in de huidige situatie en nabije

Vrijenburgweg. Ook zal een aantale regiobus-

toekomst onvoldoende is en verbeterd moet

diensten opgezet worden ter onsluiting van de

worden. De gewenste verbinding wordt Groene

VINEX locatie. De bereikbaarheid van Midden-

Schakel genoemd en aandacht geven aan de

IJsselmonde per openbaar vervoer wordt door

volgende punten:

de TramPlus en de regiobusdiensten verbeterd.

•

Het fietsnetwerk vanuit Rotterdam Zuid naar

locatie Portland/Carnisselande en

Midden-IJsselmonde wordt uitgebreid met de

creëren van langzaam-verkeer-routes en

26]. Echter vooralsnog wordt de kwaliteit (vei-

Tramplusroute tussen de VINEX locatie

ligheid en aantrekkelijkheid) van de fietsroute

Portland / Carnisselande en Rotterdam-Zuid;

niet verbeterd.

•

De bereikbaarheid per fiets van een natuur en

het creëren van hoogwaardige groene randen om de VINEX locatie Portland/Carnisselande;

recreatiegebied op Midden-IJsselmonde vanuit

•

creëren van een ongedeeld Zuidelijk-Randpark;

Rotterdam-Zuid is gebaat bij een kwaliteitsim-

•

transformatie van het Zuidelijk Randpark tot

puls, die zowel de reistijd verkort als de kwaliteit (veiligheid en aantrekkelijkheid) verbetert.

hoogwaardig voorzieningenpark; •

vermindering van milieu-hinder in het Zuidelijk.

Verbetering van de ecologische passeerbaarheid van de infrastructuurbundel wordt

In het Ruimtelijk Plan Rotterdam 2010 [lit. 25]

vooralsnog niet autonoom ontwikkeld. Dit ter-

wordt gestreefd naar een maximale maaswijdte

wijl de wens bestaat het Zuiderpark en Zuidelijk

van het fietsnetwerk van 400 m.

Randpark ecologisch op te waarderen en de

Landaanwinning

•


Rotterdam-Zuid;

Deelnota MER

aanleg van de verlengde Zuiderparkweg [lit.

opheffen van de barriere tussen de VINEX

Hoofdrapport

[lit. 66] en de Structuurschetsen Buitenplaatsen

Samenvatting

(recreatieve) oversteekmogelijkheden van de


In het Ruimtelijk Plan Rotterdam 2010 [lit. 25], ROM-Rijnmond project Groen Netwerk

Deelnota MER

Deels wordt autonoom gewerkt aan betere

Deelnota MER

Midden-IJsselmonde verder vergroot.


rele barrièrewerking aan de noordgrens van

verbinding tussen de twee via de zone westelijk van de Vaanweg te ontwikkelen [lit. 26 en lit.

323

C.2

Oplossingsrichting: overkluizing

gen Tramplusviaduct aangeduid. Op deze locatie sluit een overkluizing het best aan op de het

In alle varianten voor de aanleg van 750 ha

Zuidelijk Randpark, Zuiderpark en Koedood-

natuuren recreatiegebied op Midden-

zone. Het bestaande viaduct van de Vrijenburg-

IJsselmonde is 50 ha gereserveerd is voor het

weg en het nog te realiseren viaduct van de

verbeteren van de verbinding met Rotterdam.

TramPlusbaan kunnen als respectievelijk fiets

Binnen het project 750 ha natuuren recreatie-

en openbaar vervoer verbinding als onderdeel

gebied bestaat bestuurlijk de wens om deze

in de overkluizing opgenomen worden.

hectares in te zetten in (de inrichting van) een

Hierdoor kan de tussenruimte optimaal benut

overkluizing van de A15 / Betuwelijn op een

worden voor een recreatieve en ecologische

locatie die de stedelijke groen-voorzieningen

invulling. Aan de noordzijde wordt de overklui-

van Rotterdam-Zuid (Zuiderpark) verbindt met

zing begrensd door de (in de toekomst te ver-

die van het Zuidelijk Randpark , de groenzone

wijderen) Havenspoorlijn, aan de zuidzijde door

om de VINEX locatie Portland / Carnisselande

(nog aan te leggen) Rhoonse Baan.

en Midden-IJsselmonde.

Er zijn twee mogelijke uitvoeringen van de overkluizing voorgesteld: gesloten of halfopen.

Overkluizing in het kader van verbreding A15 Er kan worden aangesloten bij de voorstel-

met het veiligheidsaspect (zie verder). In de

len voor een overkluizing over de A15/ Betuwe-

gesloten variant wordt een overkluizing van 430

lijn in het kader van de verbreding van de A15,

m lengte in één geheel voogesteld, waarbinnen

waarvoor momenteel een Tracéwetprocedure

de rijbanen in een aantal van elkaar gescheiden

doorlopen wordt [lit. 101]. Verbreding van de

buizen worden aangelegd. In de open variant

A15 kan door de aanleg van de Betuwelijn

wordt een samengestelde overkluizing voorge-

alleen in zuide-lijke richting plaatsvinden.

steld bestaande uit drie platen van 80 m met in

Daarbij wordt deels al gerealiseerd en deels

de dwarsrichting open ruimtes van 50 m. ertus-

nog te realiseren groen in de Koedoodzone en

sen. In de open variant worden de rijbanen niet

het Zuidelijk Randpark verstoord. Compensatie

in gescheiden tunnelbuizen ondergebracht. Voor

voor de 30 ha verstoring in de Koedood zone is

de uitgewerkte ontwerpvarianten voor de aan-

wettelijk verplicht. De compensatie voor de ver-

leg van de overkluizing wordt verwezen naar de

storing in het Zuidelijk Randpark Zuid is (nog)

TN/MER A15. Door de TU Delft is (in opdracht

niet wettelijk verplicht, maar wel gewenst.

van de Gemeente Rotterdam) in aanvulling

In de TN /MER A15 is in één van de drie vari-

hierop een derde variant ontwikkeld waarin

anten voor de verbreding van de A15 op het

sprake is van een halfopen overkluizing met de

traject Groene Kruisweg-Vaanplein (uitbrei-

open ruimtes niet in de dwarsrichting maar in

dingsalternatief IIIa) groencompensatie in de

de lengterichting [lit. 32]. Ook deze derde vari-

vorm van een overkluizing uitgewerkt [lit. 101].

ant is ontworpen vanuit het veiligheidsaspect

Ook in de meest milieuvriendelijke variant in de

Figuur C.1 geeft schematisch de varianten

TN/MER A15 is groencompensatie in de vorm

voor de overkluizing over de A15/Betuwelijn

van een overkluizing opgenomen.

weer.

Ontwerp en inrichting Als meest geschikte locatie voor een over-

324

De halfopen variant is opgenomen in verband

De belangrijkste recreatieve functie van een overkluizing is het bieden van aantrekkelijke en

kluizing is de ± 430 m brede zone tussen het

(sociaal) veilige route voor de wandelende, fiet-

viaduct van de Vrijenburgweg en het aan te leg-

sende, skatende of paardrijdende recreant rich-

en wallen. Daarnaast is het van belang dat de

Inrichtingsmogelijkheden zouden kunnen varië-

waterhuishouding goed geregeld wordt, zodat

ren van wandelparken tot tennisbanen of een

de groenstroken kunnen ontwikkelen.

klimmuur. Een gesloten overkluizing zal de

Intensieve recreatie en ecologische routes zul-

meeste mogelijkheden geven voor verblijfsre-

len moeten worden gescheiden. Naar verwach-

creatie: de te gebruiken ruimte op de overklui-

ting zullen de extensieve recreatieve en

zing is groter en meer aangesloten dan op een

ecologische functies van de overkluizing niet

open overkluizing en de verstoring door het

met elkaar botsen. Kleine zoogdieren en amfibi-

onderliggende verkeer is kleiner.

een zullen voornamelijk ‘s avonds en ‘s nachts

Ecologisch gezien zal de overkluizing zoda-

van de overkluizing gebruik zal maken, terwijl

nig ingericht moeten worden dat een rustige en

minder verstoringsgevoelige insecten en vogels

veilige route voor kleinere faunasoorten wordt

vooral overdag op de overkluizing zullen passe-

gecreëerd en dat betere verspreiding van flo-

ren als ook de recreant aanwezig is. Ook voor

rasoorten mogelijk wordt gemaakt. De gewen-

de ecologische functie geldt dat een gesloten

ste verbinding voor de beschreven doelsoorten

overkluizing een groter rendement heeft dan

kan bestaan uit een zone van 50 m breed, opge-

een open overkluizing.

Figuur C.1 Schematische weergave van varianten voor de overkluizing van de A15 / Betuwelijn. a gesloten overkluizing of Plaat-variant (Rijkswaterstaat, lit. 101)

Deel B

verminderd door aanleg van geluids/schermen

sieve recreatiepark op Midden-IJsselmonde.

Deel A

Zuidelijk Randpark en het aan te leggen inten-

Hoofdrapport

de infrastructuur op de A15/Betuwelijn wordt

Samenvatting

tieve karakter van het het Zuiderpark, het


lopend geheel vormt en dat de vestoring van

Landaanwinning

aangesloten worden op het intensieve recrea-


hooiland. Van belang is dat de strook een door-


met aan weerszijden een strook van 10m breed

voor vormen van verblijfsrecreatie. Daarbij kan

Deelnota MER

name op een gesloten overkluizing zeker ruimte

Deelnota MER

bouwd uit een struweelzone van ca. 30 m breed

Deelnota MER

ting Midden-IJsselmonde. Daarnaast is, met



b halfopen overkluizing of Dodo-variant (Rijkswaterstaat, lit. 101) c halfopen overkluizing of Dodo-variant (TU Delft, lit. 32)

325

C.3

Veiligheid in verband met vervoer

lijke stoffen. Belemmering van vervoer van

gevaarlijke stoffen

gevaarlijke stoffen op het hoofdwegennet is niet toegestaan. Het vervoer van gevaarlijke

Vervoer gevaarlijke stoffen over de A15 en

stoffen door tunnels is aan restricties gebon-

Betuwelijn

den, waardoor een tunnel een ontoelaatbare

Het belangrijkste te beschouwen milieu-

belemmering vormt. Als definitielengte voor

aspect bij het ontwerp en de aanleg van de

een tunnel wordt door Rijkswaterstaat 80 m

overkluizing is het vervoer van gevaarlijke stof-

gehanteerd. Uitgaande van deze regelgeving

fen over de A15 en Betuwelijn en de daaraan

kan een overkluizing alleen bij een lengte van

verbonden risico’s.

80 m of minder. 80 m is te weinig is voor ecolo-

De A15 en Havenspoorlijn maken in de hui-

gisch en recreatief rendement van een overklui-

dige situatie deel uit van het hoofdvervoersnet

zing, de milieubezwaren blijven bestaan en het

en worden intensief gebruikt voor het vervoer

combineren van meedere functies op de over-

van gevaarlijke stoffen (tabel C.1)

kluizing wordt zo goed als onmogelijk. Een overkluizing van 430 m is ecologische en recre-

Beleid

atief buikbaar, maar conflicteert met de regelge-

In de Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen is vast-

ving rond het vervoer van gevaarlijke stoffen.

gelegd dat het vervoer van gevaarlijke stoffen

Als tussenoplossing is een overkluizing voorge-

geconcentreerd moet worden op het hoofd-

steld die bestaat uit een afwisseling van dichte

wegennet. Dit omdat de veriligheid op het

stukken (80m) en open stukken (50 m) (De

hoofdwegennet groter is dan die op het onder-

Dodo variant: Dicht-open-dicht-overkluizing).

liggende wegennet, waardoor de kans op

Formeel is een dergelijke samengestelde over-

ongelukken met gevaarlijke stoffen op het

kluizing geen tunnel en vormt het geen belem-

hoofdwegennet kleiner is. De A15 maakt deel

mering voor het vervoer van gevaarlijke

uit van het landelijk hoofdvervoernet gevaar-

stoffen.

brandbare gassen

huidige situatie(1997)

autonoom (2010)

toename %

35.549

40.547

14

toxische gassen

0

212

brandbare vloistoffen

104.704

151.407

45

toxische vloeistoffen

5.909

10.190

72

totaal

146.162

202.366

38

Tabel C.1

Jaarlijks aantal (volle) vrachtwagentransporten gevaarlijke stoffen op het baanvak

Groene Kruisweg-Vaanplein van de A15 (tellingen RWS Directie Zuid-Holland, lit. 101)

2010 brandbaar gas

16.500

toxisch gas

3.000

zeer toxisch gas

4.000

Tabel C.2

326

Jaarlijks aantal treinwagons gevaarlijke stoffen Betuwelijn [lit. 32]


Veiligheid overkluizing A15

interne veiligheid

Bij de beschouwing van het veiligheidsas-

is miniem (5%), wat verklaard kan worden

op ongeval met bepaald aantal dodelijke slacht-

wordt door de uitvoering met gescheiden rijba-

offers) en het het individueel risico (kans op

nen.

bepaalde plaats op dodelijk ongeval. De externe

Door het gescheiden verkeer in gescheiden

veiligheid hangt vooral af van de aard en

tunnelbuizen onder te brengen worden rijbanen

omvang van het vervoer gevaarlijke stoffen, de

ongevoelig voor een eventuele explosie op een

verkeersveiligheid op de A15 en de mogelijke

naastliggende rijbaan bestemd voor vervoer

afscherming door de overkluizing.

gevaarlijke stoffen. Wel zijn de gevolgen van een ongeval in een overkluizing ernstiger dan

De interne veiligheid is de veiligheid van de weggebruiker van de overkluizing en de A15 en

op een open weg en is de bereikbaarheid voor hulpverleners lastiger.

wordt vastgelegd door de verwachtingswaarde

Opgemerkt moet worden dat de toetsing op

(aantal dodelijke slachtoffers per jaar als gevolg

interne veiligheid is alleen gebaseerd op basis

van een ongeval met gevaarlijke stoffen). De

van de risico’s vervoer gevaarlijke stoffen. Het

interne veiligheid hangt vooral af van de aard

merendeel van de dodelijke slachtoffers in een

en omvang van het vervoer gevaarlijke stoffen,

overkluizing zal naar verwachting overlijden als

de verkeersveiligheid op de A15 en het al dan

gevolg van ongevallen, waarbij geen sprake is

niet gscheiden van verkeerstromen in geschei-

van gevaarlijke stoffen [lit. 32].

den tunnelbuizen. cumulatie A15 en Betuwelijn externe veiligheid

orienterende waarde van het groepsrisico (kans

len [lit. 32]. Cumulatie effecten worden onder-

op ongeval met bepaald aantal dodelijke slacht-

vangen als in de overkluizing spoor en weg van

offers).[lit. 102 en lit. 32]. Door de aanleg van de

elkaar worden gescheiden.

Landaanwinning

normen om dit gecombineerde effect op te tel-


leg van overkluizing geen overschrijding van de

Deelnota MER

sico’s van Betuwelijn en A15, maar er zijn geen

Deelnota MER

Wat betreft externe veiligheid vindt bij aan-

Er is sprake van cumulatie van veiligheidsri-

gesloten overkluizing ontstaat een passage waarin het individuele risico de 10-6 norm niet

Deel B

een gesloten overkluizing en geen overkluizing

wordt beschreven door het groepsrisico (kans

Deel A

omgeving van de overkluizing en de A15 en

Hoofdrapport

102]. Het verschil in interne veiligheid tussen

Samenvatting

veiligheid van personen op en in de direkte


ter dan die bij een gesloten overkluizing [lit.


interne veiligheid. De externe veiligheid is de

Deelnota MER

tingswaarde bij een open overkluizing 35% gro-


Wat betreft interne veiligheid is de verwach-

pect wordt onderscheid gemaakt in externe en

C.4

Kosten

overschrijdt. Of dit ook voor de DoDo varianten geldt moet is (nog) onduidelijk, maar waar-

De kosten voor een overkluizing over de A15

schijnlijk discutabel in verband met de openin-

worden geschat op ± 100-170 miljoen gulden

gen in de constructie. Of het externe risico op

[lit. 101 en lit. 32], afhankelijk van de uitvoering

een haslopen overkluizing zodanig gereduceerd

(dicht of open, gescheiden of ongescheiden

wordt dat intensieve recreatie op de overklui-

baanvakken) en inrichting. Een open overklui-

zing verantwoord kan plaatsvinden wordt uit de

zing is naar verwachting 10-15 % goedkoper

studies van RWS [lit. 102] en TU Delft [lit. 32]

dan een dichte overkluizing [lit. 32], wat ver-

niet zondermeer duidelijk.

klaard wordt door lagere aanlegkosten en lagere beheerskosten. Extra maatregelen ter

327

vergroting van de interne veiligheid, zoals

- De passeermogelijkheden voor fietsers blijven

gescheiden rijbanen en/of gescheiden tunnel-

onaantrekkelijk en sociaal gezien niet opti-

buizen zullen resulteren in extra kostenposten.

maal veilig;

In de variant voor de verbreding van de A15,

- De mogelijkheden voor verblijfsrecreatie wor-

waarin groencompensatie plaatsvindt in de

den niet optimaal benut.

vorm van een overkluizing, maakt deze overkluizing ± 15% uit van de totale kosten [lit. 101].

Tabel C.3 geeft de onderlinge vergelijking

De aanleg van 750 ha natuuren recreatiege-

van varianten zonder overkluizing, met een

bied wordt aanzienlijk goedkoper ingeschat,

halfopen en met een gesloten overkluizing.

waardoor een eventuele overkluizing relatief veel zwaarder op de kosten zal drukken. C.5

Alternatieve oplossingen De bereikbaarheid van Midden-IJsselmonde

kan ook op andere manieren worden verbeterd dan met de aanleg van een overkluizing. Recreatief kan gedacht worden aan of sociaal veilige fietstunnels of fietsbruggen. Ecologisch zijn eco-tunnels en wildpassages (smaller dan de overkluizing) mogelijke opties. Procedurele problemen in verband met het vervoer gevaarlijke stoffen worden vermeden. De aanleg- en inrichtingskosten zijn aanzienlijk lager; 40-45 miljoen gulden voor de compensatie van de A15 in de vorm van groenontwikkeling in het Zuidelijk Randpark en de aanleg van twee nieuwe langzaamverkeer verbindingen (fietstunnels of bruggen)over de A15/Betuwelijn [lit. 101] Maar het recreatieve en ecologische rendement is kleiner dan dat van een overkluizing: - De infrastructuurbundel blijft moeilijk passeerbaar voor flora en fauna (m.n. vogels);

recreatief

rendement

rendement

veiligheid

kosten

intern

extern

geen overkluizing

-

-

+

+

++

halfopen overkluizing

+

+

-

-

-

gesloten overkluizing

++

++

--

-

--

Tabel C.3

328

ecologisch

Onderlinge vergelijking varianten geen, halfopen en dichte overkluizing.

Milieu-effectrapport Project Mainportontwikkeling Rotterdam

Recommend Documents