Levenswerk! Op weg naar een kleinschalige woonzorgvoorziening Handvatten voor particuliere ondernemers
Inhoud Voorwoord Inleiding Leeswijzer
Fase 1: 1.1
4 5 6
Oriëntatiefase
Visie Tool: Tool:
1.2
Het opbouwen van een netwerk Test: hoe groot is uw ondernemerspotentieel? E-scan Ondernemerstest? Hoe netwerk ik effectief?
Het opstellen van een ondernemingsplan Tool: Substap 1: Tool: Substap 2: Tool: Substap 3: Tool:
Fase 2: 2.1
28 30 31 31
Hoe stel ik een programma van eisen op? Inspiratie en ondersteunende informatie
Ontwikkelfase
33 34 35 35 36 37 41 41 41 42 43
Aandachtpunten inrichting kleinschalige woonvorm
Bedrijfsvoering Tool: Tool: Tool: Tool:
Personeelssamenstelling Functieprofiel Kwaliteit van wonen en zorg Mantelzorg in kleinschalige woonvormen
3.3
Werving en selectie personeel
3.4
Werving en selectie bewoners
Tool:
Fase 4: 4.1
27
Bouw en inrichting Tool:
3.2
Voorbereidingsfase
Gemeentelijke procedures
Fase 3: 3.1
Hoe stel ik een ondernemingsplan op? Uitvoeren haalbaarheidsonderzoek Hoe voer ik een haalbaarheidsonderzoek uit? Organisatie Sterkte-Zwakte analyse De financiering AWBZ-toelating
Programma van eisen, locatie en ontwerp Tool: Tool:
2.2
8 9 10 11 14 15 15 16 16 18 19 20 22 22 25
Hoe verwoord je een visie? Naar een visie gericht op kleinschalig wonen
Tool: Tool: Tool:
1.3
7
Competente medewerkers
Uitvoering- en consolidatiefase
45
Uitvoering en consolidatie Tool:
46 47
Tips van medewerkers van kleinschalige woonzorgvoorzieningen
Verantwoording Uitvoering Gebruikte literatuur en relevante websites Noten Colofon
2
Levenswerk!
48 49 50 51 52
Levenswerk!
3
Voorwoord
Inleiding
Voor u ligt de toolbox “Levenswerk!” voor particuliere
De provincies Utrecht en Gelderland hebben,
ondernemers kleinschalig wonen. Het is het resultaat
binnen de context van respectievelijk de programma’s
van de goede samenwerking tussen de provincies
Wel Thuis! en Thuisgeven, het particuliere initiatief
Gelderland en Utrecht, Vilans en Kennispraktijk.
ondersteund. Beide programma’s hebben als doel
heeft op het privéleven van een particuliere initiatief-
In het najaar van 2008 liepen wij over de dijk bij de Linge. Toen zagen wij een landgoed aan de dijk en we begonnen te fantaseren. Ik heb lang in de zorg gewerkt en had het 20 jaar geleden al met mijn moeder over het opgesloten zijn in een verpleeghuis. Mijn wens om hier iets mee te doen, viel samen met de ideeën van mijn man om gezamenlijk een bedrijf te beginnen. We zijn direct aan de slag gegaan om onze droom te realiseren…
dat mensen langer zelfstandig kunnen blijven ‘Levenswerk!’ heeft als doel particuliere zorgonder-
wonen in hun eigen vertrouwde omgeving.
nemers praktische instrumenten te bieden om te
Deze programma’s worden eind 2011 afgerond en hebben
komen tot een kwalitatief goed businessplan en een
daarom de opgedane expertise van en voor particuliere
onderneming die beklijft. Het is opgezet in de vorm
ondernemers gebundeld in deze toolbox.
van een stappenplan, met het accent op samenwerking
te ondersteunen is, in opdracht van de provincies Gelderland en Utrecht, deze toolkit ontwikkeld.
Voor wie? De inhoud van deze toolkit is samen met particuliere ondernemers tot stand gekomen. Er is gesproken met particuliere ondernemers die zich
met de partijen in de omgeving. “Levenswerk!” wil
Veel dank gaat in dit verband uit naar het vanuit de
nadrukkelijk geen blauwdruk zijn, maar u inspireren
provincie Utrecht opgerichte NetKW, een inmiddels
uw eigen visie aan te scherpen en ondersteunen
landelijke netwerk van particuliere ondernemers
Sinds de invoering van het Persoonsgebonden
eerste ideeën net op papier waren gezet. Ook is er
bij uw planvorming en verduurzaming hiervan.
kleinschalig wonen, met als doel kennisdeling voor en
Budget (PGB) zijn er naast het reguliere woonzorg-
gesproken met particuliere ondernemers waarvan
Praktijkervaringen van ondernemers zijn de basis
door ondernemers. NetKW gaat “Levenswerk!” beheren en
aanbod ook allerlei nieuwe initiatieven ontstaan.
de kleinschalige woonzorgvoorziening al een aantal
en u kunt hierop voortborduren.
interactief op haar website onderhouden (www.netkw.nl).
Deze initiatiefnemers zijn particulieren die om
jaren operationeel is. Verder is er via vragenlijsten
verschillende redenen starten met het oprichten
informatie verzameld om zo inzicht te krijgen in
nog in de oriënterende fase bevonden en waar de
Mensen met dementie, met een beperking of een
Voor alle ondernemers: wij wensen u veel lees- en
van een kleinschalige woonzorgvoorziening. Denk
de ondersteuningsbehoefte. Een groot deel van de
psychiatrische aandoening hebben behoefte aan
gebruiksplezier met de toolbox en succes met uw
hierbij aan het ontbreken van een kleinschalige
particuliere ondernemers die zijn benaderd wilde
kleinschaligheid, met zoveel mogelijk regie over hun
levenswerk!
woonzorgvoorziening voor een bepaalde doelgroep en
een kleinschalige woonvoorziening realiseren, of
teleurstelling over de reguliere, veelal grootschalige
heeft dit al gedaan, voor ouderen met dementie.
hun sociale netwerk en mantelzorger in de buurt. Als
Mariëtte Pennarts
Jan Jacob van Dijk
zorg. Een kleinschalige woonzorgvoorziening heeft
Maar ook kleinschalige woonzorgvoorzieningen voor
particuliere zorgondernemer kunt u in hun belang het
Gedeputeerde
Gedeputeerde
de volgende kenmerken:
andere doelgroepen hebben input kunnen leveren,
huidige aanbod aan kleinschalige woonvoorzieningen
Cultuur en Jeugdzorg
Zorg en Welzijn
uitbreiden en de diversiteit vergroten.
Provincie Utrecht
Provincie Gelderland
eigen leven. En het liefst in de eigen omgeving met
4
nemer. Om particuliere initiatiefnemers bij dit proces
Levenswerk!
doelgroepen als kinderen met autisme, of mensen met •
Een bewoner blijft in voor- en tegenspoed een
een verstandelijke of lichamelijke beperking. Kortom
bewoner;
iedere particuliere ondernemer die een kleinschalige
•
Er wordt een gewoon huishouden gevoerd;
woonzorgvoorziening wil realiseren kan zich door deze
•
De bewoner heeft regie over de inrichting van zijn
toolkit laten inspireren en ondersteunen. Niet elke tip
dagelijks leven;
of tool zal uiteraard bruikbaar zijn voor uw specifieke
•
Het personeel is onderdeel van het huishouden;
situatie en deze toolkit is uiteraard ook niet volledig.
•
Bewoners vormen met elkaar een groep;
U moet de toolkit zien als een soort gereedschapskist
•
Een kleinschalige woonzorgvoorziening is
die u de mogelijkheid biedt, om met kleine stapjes, de
gevestigd in een gebouw met het uiterlijk van een
weg naar een eigen kleinschalige woonzorgvoorziening
gewoon woonhuis.1
steeds verder te bewandelen.
Het oprichten van een kleinschalige woonzorgvoorzie-
Voordat we u verder meenemen in de toolkit, geven we
ning doe je niet zomaar. Het is een proces van jaren dat
eerst meer informatie over de manier waarop de toolkit
naast doorzettingsvermogen en tijd ook veel invloed
is opgebouwd.
Levenswerk!
5
Leeswijzer De toolkit is opgebouwd aan de hand van de stappen die
Er wordt gewerkt aan het programma van eisen
u als particuliere initiatiefnemer volledig of gedeeltelijk
en het eerste ontwerp van de kleinschalige
zal doorlopen om uw kleinschalige woonzorgvoorziening
woonzorgvoorziening. Ook voorbereidende
te kunnen realiseren. De volgorde waarin de stappen
procedures voor onder andere bestemmings-
worden behandeld zijn bepaald in samenspraak met
plan(wijziging) en bouwvergunningen bij de
diverse particuliere ondernemers en is chronologisch
gemeente worden in deze fase afgewikkeld.
van aard. In de praktijk kan het voorkomen dat bepaalde
Hierna wordt pas een definitieve go/no go
stappen gelijktijdig worden uitgevoerd of dat een andere
beslissing genomen om verder te gaan en met
volgorde beter past bij uw situatie. Ook kan het zo zijn
de daadwerkelijke bouw te beginnen.
dat u in een fase verkeert waarin u bepaalde stappen al heeft doorlopen. U kunt deze stappen dan gewoon
Ontwikkelfase
overslaan en beginnen bij de stappen die voor u wel
In deze fase wordt uw kleinschalige woonzorg-
relevant zijn.
voorziening echt gevormd. De gemeentelijke procedures zijn afgerond en u kunt aan de slag met bouw en inrichting. Ook wordt het
Een korte uitleg per stap:
dan tijd om personeel en bewoners te gaan werven en selecteren en na te denken over uw
De toolkit is opgebouwd in vier fases namelijk
bedrijfsvoering. Als u deze fase heeft afgerond
een oriëntatiefase, een voorbereidingsfase, een
is uw kleinschalige woonzorgvoorziening gereed
ontwikkelfase en de uitvoeringsfase.
voor gebruik.
Oriëntatiefase
Uitvoeringsfase
In deze fase krijgen de eerste ideeën vorm. Er wordt een
Als het gebouw er staat en alle randvoorwaarden
visie geformuleerd, er vindt onderzoek plaats naar de
geregeld zijn kan uw kleinschalige woonzorg-
haalbaarheid van de plannen en het bestaande aanbod
voorziening echt gaan draaien. In de praktijk
in de regio wordt onder de loep genomen. U begint
bent u als particuliere ondernemer, naast
met het opbouwen van een netwerk en denkt na over
wonen, welzijn en zorg, ook verantwoordelijk
de meest geschikte rechtsvorm en de bijbehorende
voor werving van nieuwe bewoners, pr- en
organisatie. Ook het regelen van de financiën komt
marketing, opleiding en training van personeel,
in deze fase aan bod. Deze fase leidt uiteindelijk
onderhoud en administratie. Ook zal u
tot een ondernemingsplan waarmee u uw plannen
dan na moeten denken over de consolidatie
kunt presenteren aan bijvoorbeeld investeerders en
en continuïteit van uw kleinschalige
financiers.
woonzorgvoorziening mocht u onverhoopt wegvallen of besluiten te stoppen. Deze fase
6
Voorbereidingsfase
heeft geen duidelijk eindpunt. Als kleinschalige
In deze fase worden voorbereidingen getroffen voor de
woonzorgvoorziening zult u constant in
(ver)bouw van de kleinschalige woonzorgvoorziening.
ontwikkeling blijven.
Levenswerk!
Fase 1: Oriëntatiefase
Levenswerk!
7
1.1 Visie
Hoger doel
Een visie geeft richting aan het handelen van een organisatie, creëert samenhang tussen de
Tip:
Een goede voorstelling van de toekomst van uw eigen
Hiermee geeft u aan wat de reden van het bestaan
werkzaamheden (wonen en zorg), is inspirerend
kleinschalige woonzorgvoorziening vormt de basis van
van de kleinschalige woonzorgvoorziening is. Om
en is een mogelijkheid om je als onderneming
de verdere plannen. Het is een essentiële stap in het
het hoger doel duidelijk te krijgen kunt u uzelf de
te onderscheiden van anderen. De particuliere
proces om te komen tot een kleinschalige woonzorg-
volgende vragen stellen: Waarom bestaan wij? Wat
ondernemers vinden het formuleren van een
voorziening. Deze voorstelling van de toekomst kunt u
is de kern van onze organisatie? Wat is onze ziel? Het
visie over het algemeen ook belangrijk. Bij het
Betrek meerdere personen in het denkproces, want dit levert meer ideeën op. U kunt hierbij denken aan familie, samenwerkingspartners of andere particuliere zorgondernemers van bestaande kleinschalige woonzorgvoorzieningen.
het beste verwoorden in een visie. Inspiratie om een
hoger doel geeft op heldere wijze weer wat de idealen
formuleren van een visie maken veel particuliere
kleinschalige woonzorgvoorziening op te starten halen
van een organisatie zijn. Het geeft aan welke bijdrage
ondernemers gebruik van sparringpartners als
de meeste initiatiefnemers uit ervaringen in de zorg.
uw onderneming kan leveren aan belanghebbenden
familie en voorbeelden van andere kleinschalige
Die is opgedaan tijdens het werken in de zorg, of door
zoals bewoners, familie en medewerkers.
wooneenheden. Een visie is vaak een onderdeel
Tools:
van het ondernemingsplan. Meer informatie over
Een globaal stappenplan voor het ontwikkelen van een visie vindt u hieronder. Op pagina 10 vindt u een tool die u helpt, om samen met andere partijen, uw visie op zorg en wonen in de kleinschalige woning verder te concretiseren.
directe betrokkenheid vanwege een naaste, ouder of kind, die niet langer thuis kon blijven wonen.
Een voorbeeld van een hoger doel is: Een woon- en
het opstellen van een ondernemingsplan kunt u
zorgervaring bieden, die een verrijking is van het
vinden op pagina 16.
dagelijks leven.
“De visie moet vanuit het hart komen met als uitgangspunt de wensen en behoeften van de doelgroep. De bewoners staan centraal. Met iemand sparren over de visie, als het kan op het scherpst van de snede, helpt ook enorm.” – particuliere ondernemer
Gewaagd doel Een hoger doel biedt houvast en vormt een leidraad bij het dagelijks handelen. Een hoger doel brengt mensen echter meestal nog niet direct in beweging
Tool: Hoe verwoord je een visie?
daarvoor is het vaak wat te algemeen of te ver weg. Een visie kan in dit verband worden gezien als een
Een gewaagd doel is een feite een droom die een
overkoepelend begrip voor zowel het toekomstbeeld
organisatie wil verwezenlijken.
als de basisfilosofie van een onderneming. Belangrijk hierbij is dat u vooral zelf de ambitie moet hebben om
Een voorbeeld van een gewaagd doel is: De beste
met een kleinschalige woonzorgvoorziening aan de
kleinschalige woonzorgvoorziening voor mensen
slag te gaan. De passie en bevlogenheid om hiermee
met dementie zijn in de provincie Utrecht.
aan de slag te gaan, staan voorop!
Kernwaarden Recht doen aan de wensen van bewoners voor wie buitenleven belangrijk is. Bij ons kunnen onze bewoners “wonen zoals thuis”. De beleving van de boerderij en het buitenleven staat centraal. Dit bepaalt ook de sfeer en het dagritme van de bewoners – uit een visie van een woonzorgboerderij
Kernwaarden geven aan waar de organisatie voor staat. Het zijn de overtuigingen die aangeven Kernwaarden hebben een richtinggevende, motiverende en verbindende rol. Voorbeelden van kernwaarden zijn: gelijkwaardigheid, professionaliteit,
een persoonlijke visie als over een organisatorische
duurzaamheid en het vooropstellen van
visie. Om u handvatten te geven bij het formuleren
de kwaliteiten van mensen.
van uw eigen visie, geven we in dit hoofdstuk een paar voorzetten, gebaseerd op het boek Kus de visie
Kernkwaliteiten
Volgens deze auteurs geeft een visie op bondige, heldere en systematische wijze weer:
Bepalen van het hoger doel
wat leden van een organisatie belangrijk vinden.
Bij het formuleren van een visie gaat het om zowel
wakker van, van der Loo, Geelhoed & Samhoud (2007).
In het hoofdstuk over visie wordt visie uiteen gezet als een vierluik. Deze tool helpt u om de vier componenten van het vierluik uit te werken voor uw organisatie. U kunt deze tool alleen gebruiken maar kunt hem ook inzetten binnen een groep van bijvoorbeeld familie of samenwerkingspartners.3 U hoeft de onderstaande volgorde niet aan te houden. Zo kunt u bijvoorbeeld ook starten met het bepalen van de kernwaarden alvorens u aan de slag gaat met het bepalen van het hoger doel en het gewaagde doel.
Kernkwaliteiten bepalen waar een organisatie erg goed in is. Zonder inzicht in deze kwaliteiten
•
waarom een organisatie bestaat (hoger doel);
worden het gestelde hoger en gewaagd doel vaak
•
waar een organisatie heen gaat (gewaagd doel);
niet realistisch geformuleerd. Kernkwaliteiten
•
waar een organisatie voor staat (kernwaarden);
zijn de eigenschappen of sterktes die leiden tot de
•
waarin een organisatie uitblinkt (kernkwaliteiten).
hoogst mogelijke prestaties. Het zijn de punten die
1. Beantwoord de volgende vragen: • Wat worden de specifieke identiteitskenmerken van de kleinschalige woonzorgvoorziening? • Waarom bestaan wij? • Wat is de essentie van onze kleinschalige woonzorgvoorziening? • Wat is onze ziel? 2. Als de voorgaande vragen zijn beantwoord stel dan de vraag waarom u voor deze antwoorden heeft gekozen. Als deze vraag een aantal malen wordt gesteld komen de antwoorden steeds meer bij de daadwerkelijke essentie in de buurt. 3. Formuleer aan de hand van alle informatie een hoger doel.
Bepalen van het gewaagde doel
buitenstaanders noemen als kernpunten van de Deze vier componenten moeten niet los van elkaar
organisatie.
worden gezien. De componenten horen naadloos op
8
elkaar aan te sluiten en daarbinnen kunt u uw eigen
Voorbeelden van kernkwaliteiten zijn toegewijde,
persoonlijke ambitie verweven.
belevingsgerichte zorg of inlevingsvermogen.2
Levenswerk!
1. Bedenk wat inspirerende voorbeelden zijn. Beantwoord hierbij de volgende vragen: • Welke personen/organisatie roepen bewondering op? • Welke organisatie tonen moed en vernieuwing?
2. Gebruik de voorgaande informatie om bij uzelf na te gaan wat u het liefst zou willen bereiken met uw kleinschalige woonzorgvoorziening. Welke droom wilt u verwezenlijken? 3. Formuleer aan de hand van alle informatie een gewaagd doel.
Bepalen van de kernwaarden 1. Beantwoord de volgende vragen: • Waar staat mijn kleinschalige woonzorgvoorziening voor? • Wat vind ik van wezenlijk belang voor mijn kleinschalige woonzorgvoorziening? • Wat vind ik belangrijk in het leven en in het werk? 2. Als de voorgaande vragen zijn beantwoord stel dan de vraag waarom u voor deze antwoorden heeft gekozen. 3. Als u al een hoger en gewaagd doel heeft geformuleerd ga dan na welke kernwaarden nodig zijn om deze doelen te bereiken. 4. Formuleer op basis van de voorgaande informatie de kernwaarden.
Bepalen van de kernkwaliteiten 1. Beantwoord de volgende vragen: • Welke kwaliteiten vind ik belangrijk voor mijn kleinschalige woonzorgvoorziening? • Welke kwaliteiten zijn nodig binnen mijn kleinschalige woonzorgvoorziening? • Op welke kwaliteiten moet mijn kleinschalige woonzorgvoorziening zich onderscheiden van anderen?
Levenswerk!
9
2. Als de voorgaande vragen zijn beantwoord stel dan de vraag waarom u voor deze antwoorden heeft gekozen. 3. Als u al een hoger en gewaagd doel heeft geformuleerd ga dan na welke kernkwaliteiten nodig zijn om deze doelen te bereiken. 4. Formuleer op basis van de voorgaande informatie de kernkwaliteiten.
Tip: Beperk het aantal kernwaarden en kernkwaliteiten tot maximaal 4.
Tip: Als u het lastig vindt om een definitieve keuze te maken voor een hoger en gewaagd doel of kernwaarden en kerndoelen maak dan gebruik van de AMORE-criteria. Beantwoord hiervoor onderstaande vragen: • Wat zijn mijn ambities? (A) • Wat motiveert me? (M) • Waarin onderscheidt de organisatie zich? (O) • Wat betekent dit voor relaties zoals personeel, bewoners en familie (R) • In hoeverre is wat hiervoor is geformuleerd essentieel? (E) Toets vervolgens welke kernwaarden en -kwaliteiten en welk hoger en gewaagd doel het beste aansluiten bij deze antwoorden.
Het schrijven van een visiedocument
1.2 Het opbouwen van een netwerk
Kennis en ervaring Als ondernemer komt u met veel verschillende dingen
Als het hoger en gewaagde doel en de kernwaarden en -kwaliteiten op papier staan, moet dit worden gezien als een geraamte. Hiermee kunt u een verhaal construeren dat betekenis heeft en tevens aansprekend is. In dit verhaal wordt het ontwikkelde geraamte uiteengezet tot een visiedocument. Dit document moet aan de volgende criteria voldoen: • Het moet motiveren; • De positie ten opzichte van zorgaanbod in de regio weergeven; • Het moet geloofwaardig zijn; • Het moet de verschillende belanghebbenden als medewerkers, bewoners en familie aanspreken; • Herkenbaar zijn; • Medewerkers inspireren en stimuleren.
Als u uw droom op papier heeft gezet in de vorm van een
in aanraking en moet u over een zekere basiskennis
visie dan wordt het tijd om de plannen meer vorm te
beschikken van de markt, de omgeving, de mensen en
gaan geven. Maar kunt u dit wel alleen?
financiën. Door het maken van een ondernemingsplan
Als particuliere ondernemer moet u heel wat in huis
wordt u gedwongen over al deze facetten na te denken
hebben om uw plannen te kunnen realiseren. Om een
en doet u vanzelf meer kennis op.4
goede prestatie te kunnen leveren zijn vier elementen noodzakelijk; motivatie, persoonskenmerken, kwaliteiten en kennis. Motivatie:
Dit heeft alles te maken met willen. Het hangt af van ambitie, drijfveren en waarden.
Persoonskenmerken: Deze kenmerken zeggen iets over uw
“Je moet echt vaardigheden hebben op het gebied van projectmanagement, ondernemerschap en communicatie bij het oprichten van een eigen kleinschalige woonzorgvoorziening. Daarnaast komt financiële en juridische kennis ook goed van pas.” – particuliere initiatiefnemer
karakter. Deze kenmerken zijn sterk aan u verbonden en voor anderen zichtbaar en herkenbaar. Kwaliteiten: Kennis en ervaring:
Kwaliteiten zeggen iets over wat u
Tools:
echt goed kunt.
Op pagina 14 vindt u de test: Hoe groot is uw ondernemerspotentieel? De E-scan ondernemerstest is te vinden op pagina 15.
Kennis en ervaring heeft betrekking op weten hoe u iets moet doen (opleiding, achtergrond en werkervaring).
Naast het hebben van bepaalde eigenschappen is
Mogelijke netwerkpartners
het beschikken over bepaalde competenties ook een belangrijke voorwaarde voor het laten slagen van uw
Ondanks dat u wellicht over een groot aantal van de
plannen. Maar hoe ziet het ondernemerscompetentie
hiervoor beschreven eigenschappen en competenties
model er precies uit?
beschikt, is het opbouwen van een netwerk noodzakelijk om uw plannen te kunnen realiseren.
Motivatie
Particuliere ondernemers geven aan dat het opbouwen
Motivatie kan intern of extern gedreven zijn.
van een netwerk bij het realiseren van een klein-
Voorbeelden van een interne gedreven motivatie zijn
schalige woonzorgvoorziening erg belangrijk is.
behoefte aan zelfstandigheid, controle en macht. Voorbeelden van externe motivatie zijn werkloosheid,
Tool: Naar een visie gericht op kleinschalig wonen
gat in de markt, vakinteresse of klantzekerheid. De motivatie van particuliere ondernemers in de zorg
De voorgaande tool helpt u structuur aan te brengen bij het verwoorden van uw visie. De werkwijze in de voorgaande tool leidt soms nog tot een wat te abstracte visie. De tool kijkpunten kleinschalig groepswonen voor mensen met dementie (En hoe kijkt u er tegenaan…?) helpen u uw visie verder te concretiseren op het gebied van wonen en zorg. Wilt u meer informatie over de methode kijk dan op: http://www.vilans.nl/Pub/Home/Ons-aanbod/Producten/ Producten-En-hoe-kijkt-u-er-tegenaan.html
komt vaak voort uit externe motivatie.
Tip: Een voorbeeld van een visie op wonen en zorg geschreven voor een wooninitiatief van ouders van verstandelijk beperkte kinderen kunt u vinden op: http://www.woonzelf.nl/_site1463/ images/12_-_VISIE_OP_Wonen_en_Zorg.pdf
Persoonskenmerken De persoonskenmerken bestaan uit eigenschappen en denkstijlen. Voorbeelden van karaktereigenschappen
“De ondersteuning van het netwerk is zeer belangrijk en onontbeerlijk. Zonder dit netwerk komt de kleinschalige woonzorgvoorziening niet tot stand. Een goed startpunt voor het vormen van een netwerk is het meebrengen van het eigen sociale netwerk of inzetten van contacten vanuit het werk.” – particuliere initiatiefnemer
van ondernemers zijn prestatiegerichtheid, zelfstandigheid, dominantie, sociale oriëntatie, doorzettingsvermogen en risicobereidheid. De denkstijlen van
Dit netwerk kunt u gebruiken om aan de benodigde
ondernemers zijn pionier, verkoper, manager en
kennis te komen, op de hoogte van alle ontwikkelin-
vakman.
gen te zijn en om het draagvlak voor uw plannen te vergroten. Kortom, het opbouwen van een netwerk
Kwaliteiten
heeft een praktische en een strategische kant.
Een onderneming kan zich in verschillende fases begeven. Voor de verschillende fases moet u als ondernemer over verschillende kwaliteiten beschikken. In de pioniersfase zijn kwaliteiten als marktgerichtheid, creativiteit en flexibiliteit belangrijk. Als uw onderneming eenmaal volwassen is geworden, worden kwaliteiten als leidinggeven, motiveren, organiseren en plannen en financieel beheren belangrijk.
10
Levenswerk!
Levenswerk!
11
de zorgorganisaties zijn, ontstaat er wellicht meer
• Provincie
Tips:
begrip voor uw plannen en kunnen de moge-
Provincies stimuleren of stimuleerden projecten
Tip:
•
lijkheden om samen te werken worden verkend.
op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Het zijn
Benieuwd hoe mogelijke netwerkpartners aankijken tegen particuliere initiatieven? Henk Nouws, van Ruimte voor zorg heeft, in opdracht van de provincie Utrecht, de publicatie Een spannend huwelijk uitgebracht. Deze publicatie is bedoeld om woningcorporaties, zorgaanbieders en gemeenten te informeren over particuliere initiatieven en tips te geven hoe daar vruchtbaar mee samen te werken. Het is goed de werelden van particulier initiatief en regulier aanbod bij elkaar te brengen. Deze publicatie is geen instrument voor u als particuliere initiatiefnemer; het is wel een boekje dat u achter kan laten bij uw relaties.
•
•
•
Steeds vaker worden particuliere initiatieven met reguliere zorginstellingen verweven. Dit kan ook voor u een goede mengvorm zijn om uw initiatief te kunnen realiseren. Denk goed na op welke wijze u gaat samenwerken met partners uit uw netwerk en hoe u de samenwerking vorm en inhoud geeft. Soms kunnen mondelinge afspraken volstaan, maar meestal is het belangrijk om zaken vast te leggen in een overeenkomst. Let op de belangen van verschillende partijen. Passen deze belangen binnen uw visie op kleinschalig wonen of hebben sommige mogelijke partners tegengestelde belangen? Blijf altijd vasthouden aan uw eigen visie!
onderwerpen die in positieve zin bijdragen aan het
• Financieel experts
woonklimaat in een regio. Op lokaal niveau zijn
De financiering van uw kleinschalige woonzorg-
de gemeenten de spin in het web: zij hebben de
voorziening is een hele puzzel. Financieel experts
regierol en maken keuzes en verbindingen. Het op
kunnen u tips geven over hoe u de financiering
een goede manier uitvoeren van deze taken vraagt
van uw kleinschalige woonzorgvoorziening het
om samenwerking. Provincies hebben hierin een
beste kunt regelen en kunnen uw begrotingen
signalerende en ondersteunende rol. Het is dus
controleren.
zinvol om bij de provincie waar u uw kleinschalige woonzorgvoorziening wilt vestigen ingangen te
• Zorgkantoor
hebben die u kunnen informeren over ontwikke-
De uitvoering van de Algemene Wet Bijzondere
lingen, kunnen ondersteunen binnen de mogelijk-
Ziektekosten is sinds 1998 in handen van de
heden die zij hebben. Kijk op de website van uw
zorgkantoren. Voor het verkrijgen of verstrekken
provincie wat mogelijke ingangen zijn om in
van AWBZ-zorg hebben cliënten, patiënten en
contact te komen.
zorginstellingen altijd direct te maken met één van de zorgkantoren. Een zorgkantoor geeft, in
• Architect
Samenwerking met een woningbouwcorporatie
de regio waar deze is gevestigd, op een actieve
Een architect in uw netwerk kan interessant zijn
Afhankelijk van wat u in welke fase nodig heeft,
manier inhoud aan de uitvoering van de AWBZ.
als u uw kleinschalige woonzorgvoorziening nieuw
Een belangrijke partner in uw netwerk kan een
kunnen de volgende netwerkpartners voor u van
Een zorgkantoor is actief op de volgende gebieden:
gaat bouwen of als u een bestaand gebouw gaat
woningbouwcorporatie zijn. Woningbouwcorporaties
belang zijn:
•
Het vaststellen en innen van de eigen bijdrage
verbouwen. Een architect kan u al in de beginfase
spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van
•
Gedeeltelijke uitvoering van het Persoons
wijzen op punten waar u rekening mee moet
kleinschalige woonzorgvoorzieningen. Zij hebben
Gebonden Budget (PGB);
houden bij het zoeken van een geschikte locatie,
namelijk de maatschappelijke taak om mensen
• Gemeente De gemeente is een belangrijke spil in de
•
Behandelen van de aanvragen van AWBZ-zorg
het maken van een ontwerp en de (ver)bouw van
passende huisvesting te bieden, vooral mensen met
uitvoering van uw plannen. Zij zijn namelijk
•
Inkopen van de zorg en afsluiten contracten
een kleinschalige woonzorgvoorziening.
lagere inkomens. Er zijn plaatselijk, regionaal en
verantwoordelijk voor het uitvoeren van wetten
met zorgaanbieders af, waarin o.a. aard,
en regels, zoals de WMO en kennen natuurlijk
omvang, prijs en kwaliteit van de te leveren
vergunningen toe (wijziging bestemmingsplan,
zorg worden vastgelegd;
Een bouwaannemer kan u van informatie voorzien
met de gemeente(n) in hun regio. De landelijke
Het voeren van regelmatig overleg met
die u kunt gebruiken bij het opstellen van een
corporaties hebben soms meer ervaring op het gebied
kleinschalige woonzorgvoorziening te kunnen
betrokken partijen om vraag en aanbod op
programma eisen en het bouwen of verbouwen
van wonen en zorg.
te starten. Het vergunningenproces verloopt
elkaar af te stemmen;
van uw kleinschalige woonzorgvoorziening.
Het maken van afspraken op regionaal niveau
Het gaat dan met name om technische informatie.
Wanneer u op zoek gaat naar een woningbouwcorpo-
om de wachtlijstproblematiek te verminderen.
Een bouwaannemer kan ook uw plannen omtrent
ratie, zult u in een vroeg stadium moeten nagaan in
de bouw van uw woonzorgvoorziening toetsen
hoeverre de corporatie: •
gebruiksvergunning enz.) die nodig zijn om uw
over het algemeen soepeler als er binnen de gemeente draagvlak is voor uw plannen. U kunt
•
•
het draagvlak voor uw plannen vergroten door de
landelijk opererende corporaties. De plaatselijke
• Bouwaannemer
gemeente al in vroeg stadium te betrekken en met
Als kleinschalige woonzorgvoorziening zal u ook te
op haalbaarheid en u wijzen op mogelijke
uw plannen aan te sluiten op het beleid van de
maken krijgen met het zorgkantoor in uw regio, zeker
knelpunten.
gemeente.
als u ook zorg in natura wilt gaan leveren. Het is dan ook niet onverstandig om gedurende de ontwikkeling
• Woningbouwcorporatie
Ervaringen van andere particuliere ondernemers
U kunt er als particuliere ondernemer voor kiezen
op te nemen met het zorgkantoor om meer inzicht
kunnen erg waardevol zijn bij het oprichten van
om zelf een kleinschalige woonzorgvoorziening
in hun rol en werkwijze te krijgen en na te gaan of
een eigen kleinschalige woonzorgvoorziening.
te bouwen of verbouwen maar u kunt ook
zij bereid zijn afspraken te maken met een nieuwe
Een voorbeeld van een dergelijk landelijk netwerk
samenwerken met een woningbouwcorporatie.
woonzorgaanbieder.
is NetKW (www.netkw.nl). Voor u als particuliere
deze laatste optie wilt verkennen, zult u al in een vroeg stadium contact moeten leggen met de woningbouwcorporatie in uw regio. Bouwers / ontwikkelaars kunnen deze rol ook vervullen.
• Zorgorganisaties Het kan om verschillende redenen handig zijn de zorgorganisaties uit uw regio op te nemen in uw netwerk. Andere zorgorganisaties in uw regio zijn
•
een netwerk aan te sluiten.
De zorgkantoren worden per 1 januari 2013 opgeheven. Zorgverzekeraars worden direct verantwoordelijk voor de uitvoering van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). De zorgverzekeraar wordt het aanspreekpunt voor de cliënt voor zorg op grond van de Zorgverzekeringswet en de AWBZ. Voor meer informatie: http://www.antwoordvoorbedrijven.nl/ wetswijziging/opheffing-zorgkantoren
Ervaring heeft met het bouwen voor mensen die in hun dagelijks leven zorg en begeleiding nodig hebben;
•
In staat en bereid is om zelf bij te dragen aan de bouwkosten voor de toekomstige woning;
•
ondernemer kan het erg interessant zijn om u bij
kunnen huren. Als u alle mogelijkheden van
Instemt met de door u geformuleerd visie en zich hieraan wil conformeren gedurende het verdere proces;
• Netwerken
van uw kleinschalige woonzorgvoorziening contact
U en de bewoners zouden dan het gebouw
corporaties hebben over het algemeen betere contacten
Bereid is om de particuliere initiatiefnemers serieus te nemen als gesprekspartner;
•
Toegang heeft tot geschikte bouwlocaties in de gemeente van uw voorkeur.
Als u een keuze heeft gemaakt voor een corporatie zult
Tool:
u uw samenwerking moeten formaliseren door het
Een netwerk opbouwen is niet eenvoudig. Op pagina 15 vindt u tips voor het opbouwen van een netwerk.
afsluiten van een contract. Houd er rekening mee dat het afsluiten van een dergelijk contract verplichtingen met zich meebrengt.
in feite uw concurrent. Door met elkaar in gesprek te gaan ziet u duidelijker wat de verschillen tussen
12
Levenswerk!
Levenswerk!
13
Tool: E-scan Ondernemerstest? Tip:
Let op!
Een samenwerking met een woningbouwcorporatie kan vele vormen aannemen. Denk aan bouwen en verhuren maar ook aan alleen beheer. Wees creatief als u de mogelijkheden gaat verkennen.
Samenwerking zoeken met mogelijke partners is erg belangrijk. Maar let er wel op dat u vast blijft houden aan uw eigen visie. U blijft de zorgondernemer en bepaalt het tempo waarin beslissingen worden genomen.
Samenwerking met een zorgorganisatie Een andere zorgorganisatie in uw regio hoeft niet per definitie een concurrent te zijn. U kunt er wellicht ook mee samenwerken. Samenwerken kan op de volgende gebieden: • •
Advies; Gebruikmaken van diensten op het gebied van
Tip: Om de samenwerking met een zorgaanbieder te formaliseren kunt u een contract met een zorgaanbieder afsluiten. Op http://www.woonzelf.nl/_site1463/ images/26_-_Voorbeeld_overeenkomst_wi_ en_zorgaanbieder.pdf vindt u een voorbeeld contract met een zorgaanbieder.
o.a. personeel en organisatie en financiën
Zelfkennis is erg belangrijk voor een succesvolle ondernemer. Maar hoe weet u nu of u een goede ondernemer zou kunnen zijn of niet als u nog nooit een eigen onderneming hebt gehad? De E-scan Ondernemerstest, ontwikkeld door Nederlandse wetenschappers, geeft u op snelle eenvoudige wijze inzicht in uw ondernemersprofiel . Na het invullen van de test ontvangt u een persoonlijk rapport waarin wordt aangegeven waar uw sterke en zwakke punten liggen maar wordt ook aangegeven hoe u uw zwakke punten kunt aanpakken.
Uiteraard moet u het resultaat van uw test nooit los zien van uw onderneming en situatie. Het is een momentopname en u doet de test alleen voor uzelf. U kunt de test vinden op www.ondernemerstest.nl6
Tip: Bespreek de uitkomst van de test met familie of vrienden. Op die manier kunt u toetsen of het beeld uit de test overeenkomt met de mening van familie of vrienden.
Tool: Hoe netwerk ik effectief ?
(overhead). Als u gebruik maakt van de diensten van een reguliere zorgorganisatie zal u hier
Netwerken is niet eenvoudig. Om u op weg te helpen staan hieronder stapsgewijs enkele tips.
uiteraard wel een financiële vergoeding tegenover moeten zetten; •
Uitwisseling van personeel;
•
Gebruik van locatie;
•
1. Investeren
Samenwerking op het gebied van welzijnsactiviteiten zoals bijvoorbeeld dagbesteding;
•
Aanleveren van nieuwe bewoners.
Tool: Test: hoe groot is uw ondernemerspotentieel? U kunt uw ondernemerspotentieel onderzoeken door het afvinken van elke vraag waarop het antwoord ja is. Hoe meer vragen u met ja kunt beantwoorden, hoe groter uw potentieel is. 1. Heeft u de benodigde inzet? Om te slagen moet u veel passie hebben voor het werk dat gekozen heeft, gematigd enthousiasme is niet genoeg. 2. Bent u bereid heel hard te werken? Het opzetten van een eigen kleinschalige woonzorgvoorziening vergt veel uren werk per dag. Weet u zeker dat uw veel tijd hierin wilt steken, zelfs als dit soms ten koste gaat van uw sociale leven? 3. Bent u mentaal sterk en geconcentreerd genoeg om alles wat uw project vereist waar te maken? Als uw aandacht verslapt kan dit ten koste gaan van uw plannen, u moet dan ook altijd doelgericht te werk gaan. 4. Bent u in staat om 1) gemakkelijk op nieuwe ontwikkelingen in te springen, 2) ideeën van anderen met respect te behandelen en 3) snel beslissingen te nemen? Een ondernemer moet openstaan voor andere ideeën en flexibel zijn.
14
Levenswerk!
5. Bent u bereid om tijd te steken in het analyseren en oplossen van een probleem? Hoe goed u dingen ook voorbereid, u komt vast zo nu en dan een onvoorzien probleem tegen. 6. Bent u bereid om u voor langere tijd vast te leggen? Een goed draaiende rendabele kleinschalige woonzorgvoorziening komt nooit van de ene op de andere dag, dit duurt vaak meerdere jaren. 7. Bent u goed in details? Het zal regelmatig voorkomen dat het op u neerkomt om kleine dingen te regelen, als particuliere ondernemer bent u niet alleen maar bezig met de hoofdlijnen. 8. Bent u er klaar voor een zorgvuldige analyse van de vooruitzichten van uw kleinschalige woonvorm op te stellen? Een ondernemingsplan dwingt u na te denken over de belangrijke zaken en voorkomt dat u voor nare verrassingen komt te staan. 9. Bent u van nature een optimist? Blunders en pech zullen zeker voorkomen. Bent u iemand die van uw fouten kan leren zonder van slag of verslagen te zijn?5
Onervaren netwerkers vragen zich vaak alleen af wat een ander voor hen kan betekenen. Vraag uzelf vooral ook af wat u voor een ander kan betekenen. Wees daarom tijdens gesprekken alert op vragen en wensen van de ander. Breng mensen, van wie u denkt dat zij op bepaalde gebieden wat voor elkaar kunnen betekenen, met elkaar in contact. Stuur artikelen en links door aan mensen voor wie die interessant kunnen zijn. Netwerken is een kwestie van het opbouwen van een sociale bankrekening.
4. Doen Ga op internet op zoek naar informatie en plan 2-4 keer per maand gesprekken met mensen die voor u interessant kunnen zijn. Luister in deze gesprekken goed en stel open vragen. Zorg ervoor dat het een leuk gesprek wordt zodat de ander op een later moment wellicht weer aan u denkt. Bovenstaande informatie is afgeleid van de website: http://www.hoedoe.nl/werk-carriere/communicatie/ hoe-netwerk-ik-effectief
2. Sfeer en houding Een goed gesprek kenmerkt zich door een goede sfeer. Presenteer uzelf en de inhoud van uw boodschap in het gesprek op enthousiaste en overtuigende wijze. Wees niet bang wat van uzelf te laten zien.
3. Duidelijke boodschap Bedenk voordat u mensen gaat benaderen goed waarom u het gesprek aan gaat. Wat wilt u bereiken en wat kunt u bieden? Goed voorbereid het gesprek ingaan geeft aan dat u serieus te werk gaat en ook serieus genomen wilt worden. U hoeft uw netwerk uiteraard niet alleen te gebruiken om iets voor elkaar te krijgen. U kunt het ook gebruiken voor het vinden van antwoorden op vragen.
Levenswerk!
15
1.3 Het opstellen van een ondernemingsplan De volgende stap in deze oriëntatiefase is het opstellen
woonzorgvoorziening komen kijken. Het belangrijkste
van een ondernemingsplan. Uit onderzoek blijkt dat
is dat uw ondernemingsplan uzelf maar ook anderen
succesvolle particuliere ondernemers in een vroeg
een zo realistisch mogelijk beeld geeft van uw
stadium een ondernemingsplan hebben opgesteld.
kleinschalige woonzorgvoorziening.
Uw idee
Hierdoor hadden ze al snel zicht op hun eigen sterke en zwakke punten en waren ze vroeg gefocust op het
In een ondernemingsplan werkt u minimaal de
realiseren van de kleinschalige woonzorgvoorziening.
volgende onderdelen verder uit: •
Persoonlijke gegevens
In uw ondernemingsplan zet u uw eigen plannen
•
Uw idee
op een rij. U beantwoordt vragen als: Wat wil ik precies
•
De markt waarin u zich gaat begeven
gaan doen? (visie), Is er een markt voor mijn product en hoe kom
•
De organisatie van uw kleinschalige
ik aan klanten? (marktonderzoek), Welke rechtsvorm kies ik? (organisatie) en Hoeveel geld heb ik nodig om mijn plannen van
woonzorgvoorziening •
Financiën
de grond te krijgen? (financiering). Veel particuliere ondernemers hebben moeite met
Tool:
het opstellen van een ondernemingsplan en dan met
Een globaal stappenplan voor het schrijven van een ondernemingsplan vindt u hieronder.
name met het financiële gedeelte. De particuliere ondernemers stellen het ondernemingsplan vaak op samen met hun samenwerkingspartners, zelfstandig of samen met een professioneel adviesbureau.
U hoeft uw ondernemingsplan uiteraard niet alleen te schrijven. Particuliere ondernemers adviseren om gebruik te maken van de kennis van anderen.
“Ik zou echt in een vroeg stadium experts inschakelen voor het opstellen van een ondernemingsplan, ook om tijdswinst te behalen. Dat kan vooral helpen om een goede vertaalslag te maken van visie naar ondernemingsplan, en voor financiële onderbouwing van het ondernemingsplan.” – particuliere initiatiefnemer
Als bijlage bij dit onderdeel kunt u uw Curriculum Vitae invoegen. Als u een partner heeft waarmee u de kleinschalige woonzorgvoorziening op gaat richten voeg dan ook deze gegevens in.
Het opstellen van een ondernemingsplan gebeurt vaak in fases. De benodigde informatie voor uw ondernemingsplan verkrijgt u door het uitvoeren van een aantal substappen zoals het uitvoeren van
Werk in dit onderdeel uw idee zo concreet mogelijk uit. Leg uit wat voor een soort kleinschalige woonzorgvoorziening u wilt beginnen, wat de omvang van uw kleinschalige woonzorgvoorziening is en wanneer deze operationeel moet zijn. Geef ook aan in welke behoefte u met uw kleinschalige woonzorgvoorziening gaat voorzien en welke voordelen maar ook risico’s u ziet. In dit deel van het ondernemingsplan moet u visie goed naar voren komen.
De markt Voor dit deel van het ondernemingsplan gebruikt u de uitkomsten van het marktonderzoek (op pagina 18 wordt uitgelegd hoe u een haalbaarheidsonderzoek uitvoert). U beschrijft hoe de markt waarin u zich met uw kleinschalige woonzorgvoorziening gaat begeven eruit ziet, wie uw concurrenten zijn en wat zij precies doen en wat u hier met uw idee tegenover zet. U vat dit samen in een sterktezwakte analyse (zie pagina 22 voor het opstellen van een sterkte-zwakte analyse).
financieringsvorm en over de organisatie van uw nemingsplan is dynamisch, het plan is nooit af
De organisatie van uw kleinschalige woonzorgvoorziening
en zal iedere keer bijgesteld moeten worden aan de hand van nieuwe inzichten en ontwikkelingen.
Het ondernemingsplan
De substappen die hierna worden besproken vormen een belangrijke basis voor het ondernemingsplan maar
Als startend ondernemer is het van cruciaal belang
met het volgen van deze stappen zal u waarschijnlijk
dat u een ondernemingsplan schrijft. Is het niet om
niet alle benodigde informatie verkrijgen om een
geld te verkrijgen bij banken en investeerders dan
ondernemingsplan te vullen. Deze informatie zult u in
is het wel om u goed na te laten denken over alle
de loop van het traject vanzelf vergaren. De substappen
aspecten die bij het oprichten van een kleinschalige
worden vanaf pagina 18 verder uitgewerkt.
Tool: Hoe stel ik een ondernemingsplan op? In deze tool worden de onderdelen van het ondernemingsplan verder toegelicht.
Tip: Schrijf je ondernemingsplan altijd op een positieve en realistische manier. Als een ondernemingsplan onzekerheid uitstraalt zal niemand vertrouwen hebben in uw plannen en u willen ondersteunen.
16
Levenswerk!
Persoonlijke gegevens In dit onderdeel komen uw persoonlijke gegevens te staan (naam, adres, geboortedatum enz.) en werkt u uw persoonlijke eigenschappen uit. Beantwoord hierin vragen als: Waarom wil ik een kleinschalige woonzorgvoorziening beginnen en wat wil ik met mijn kleinschalige woonzorgvoorziening bereiken? Beschrijf ook wat uw ondernemersvaardigheden zijn en hoe u die verder gaat ontwikkelen.
1. Investeringsbegroting In deze begroting zet u de kosten op een rij die u moet maken om met uw kleinschalige woonzorgvoorziening te kunnen starten. Denk hierbij aan de kosten van bouw of verbouw van uw kleinschalige woonzorgvoorziening en de kosten voor de inrichting van de gemeenschappelijke ruimtes van u woonzorgvorm.
2. Financieringsplan In dit plan geeft u aan op welke manier u de investeringsposten gaat betalen. Gaat u hiervoor geld lenen bij een bank of komt u op een andere manier aan geld? Heeft u bijvoorbeeld eigen vermogen of kunt u geld lenen van familie of vrienden.
3. Exploitatiebegroting Door middel van deze begroting wordt inzichtelijk of uw kleinschalige woonzorgvoorziening rendabel is. U geeft aan wat uw inkomsten zijn en met welke kosten u te maken heeft. Op basis van deze gegevens kunt u bepalen of uw kleinschalige woonzorgvoorziening winst maakt of verlies draait. Het is verstandig hierin verschillende scenario’s te maken (worst-case, realistisch en best-case) en ook alvast naar de toekomst te kijken (3 à 4 jaar vooruit).
4. Liquiditeitsbegroting
een haalbaarheidsonderzoek, nadenken over de kleinschalige woonzorgvoorziening. Een onder-
Een volledig financieel plan bestaat uit de volgende vijf onderdelen.
U heeft inmiddels ook al nagedacht over de organisatie van uw kleinschalige woonzorgvoorziening (zie pagina 20 voor meer informatie). Een belangrijk onderdeel van uw kleinschalige woonzorgvoorziening is het personeel. In dit deel van ondernemingsplan maakt u een globaal schema met functies, taken en verantwoordelijkheden. Denk hierbij niet alleen aan de zorg maar ook aan de administratie. Ook de randvoorwaarden voor uw kleinschalige onderneming moeten goed geregeld zijn. U beschrijft met welke wet- en regelgeving u rekening moet houden, welke rechtsvorm u kiest voor uw kleinschalige woonzorgvoorziening en waarom u voor deze rechtsvorm heeft gekozen. Geef verder aan op welke locatie u wilt gaat vestigen en waarom u voor deze locatie heeft gekozen. Beschrijf of er uitbreidingsmogelijkheden zijn, u op de hoogte bent van het bestemmingsplan en of de locatie goed bereikbaar is.
Financiën Een kleinschalige woonzorgvoorziening oprichten kost geld. Financiën zijn dan ook een belangrijk onderdeel van het ondernemingsplan. Particuliere ondernemers raden aan uw financiële plan altijd door een expert te laten controleren.
In de begroting brengt u de inkomsten en kosten in een bepaalde periode (bijvoorbeeld maand of kwartaal) in kaart. In de praktijk komt het vaak voor dat de inkomsten en uitgaven in een jaar vaak wisselen. Door een liquiditeitsbegroting te maken wordt duidelijk wanneer u geld overhoudt en wanneer u geld nodig heeft.
5. Persoonlijke begroting U moet zelf natuurlijk ook van uw kleinschalige woonzorgvoorziening kunnen leven. Breng voor uzelf in kaart hoeveel u minimaal nodig heeft om van rond te komen en pas dit in uw begrotingen.
Tip: Maak altijd drie versies van uw ondernemingsplan. Een complete versie voor financiers en investeerders, een samenvatting (zonder financiën) voor personeel en partners en een PowerPoint versie zodat u uw plannen goed kunt presenteren.
Wilt u meer informatie kijk dan op: • http://www.kvk.nl/ondernemen/bedrijf-starten/ een-ondernemingsplan-maken/?refererAliasStat= ondernemingsplan • http://www.vilans.nl/Pub/Home/Ons-aanbod/ Producten/Producten-Zorgzaam-ondernemen!.html
Levenswerk!
17
Substap 1: Uitvoeren haalbaarheidsonderzoek U heeft een droom en die droom heeft u verder uitgewerkt in een visie. Uiteraard wilt u weten of uw plannen wel haalbaar zijn. Een haalbaarheidsonderzoek kan u hierbij helpen. Met een haalbaarheidsonderzoek brengt u de markt in kaart waar u, als kleinschalige woonzorgvoorziening, deel van uit zal gaan maken. Op die manier krijgt u inzicht in de manier waarop u (potentiële) bewoners naar uw kleinschalige woonzorgvoorziening kan trekken en de wijze waarop u zich kan onderscheiden van, of kan samenwerken, met andere (kleinschalige) wooneenheden. Particuliere ondernemers geven aan dat zij het niet eenvoudig vinden zelf een haalbaarheidsonderzoek uit te voeren, maar het laten uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek kost geld. Als u hiervoor geen financiële middelen weet te bemachtigen moet u zelf aan de slag. In dit hoofdstuk worden u handvatten aangereikt om een haalbaarheidsonderzoek uit te (laten) voeren.
Doel van het onderzoek en onderzoeksvragen Een onderzoek start altijd met het formuleren van een doelstelling. Wat wilt u met het onderzoek bereiken? Een voorbeeld van een doelstelling zou kunnen zijn:
Tool: Hoe voer ik een haalbaarheidsonderzoek uit?
Onderzoeksmethode U kunt op verschillende manieren een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren. Een combinatie van beide methoden leidt vaak tot het beste resultaat. Twee veel gebruikte methoden zijn: •
•
Deskresearch: U zoekt en analyseert bestaande documenten die u kunnen helpen om uw onderzoeksvragen te beantwoorden. Interviews: U gaat in gesprek met relevante personen zoals (potentiële) bewoners, concurrenten en gemeenten om meer informatie te verzamelen om uw onderzoeksvragen te beantwoorden.
Rapportage De bevindingen van het haalbaarheidsonderzoek kunnen worden verwerkt in een rapportage. In deze rapportage wordt door middel van het beantwoorden van de onderzoeksvragen antwoord gegeven op de centrale vraagstelling. De uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek zijn, net als een visie, onderdeel van uw ondernemingsplan. Meer informatie over het ondernemingsplan kunt u vinden op pagina 16.
Uitbesteden of zelf doen? Inzicht krijgen in de markt van woonzorgeenheden voor mensen met dementie in de omgeving van Doetinchem en vaststellen of er ruimte is voor een nieuwe kleinschalige woonzorgvoorziening die zich als doel stelt bewoners een woonervaring te bieden die hetzelfde is als thuis. Vanuit deze doelstelling wordt een centrale vraagstelling geformuleerd. In dit geval zou de centrale vraagstelling kunnen zijn: Hoe ziet de markt van woonzorgeenheden voor mensen met dementie in de omgeving van Doetinchem eruit en in hoeverre is er in deze markt ruimte voor een nieuwe kleinschalige woonzorgvoorziening die zich als doel stelt bewoners een woonervaring te bieden die hetzelfde is als thuis? Om de centrale vraagstelling te beantwoorden formuleert u een aantal onderzoeksvragen. Een marktonderzoek kan opgedeeld worden in een aantal onderdelen namelijk: • Doelgroep(en)analyse • Concurrentieanalyse / Analyse bestaande initiatieven • Omgevingsanalyse
18
Een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren kost tijd. U kunt hier zelf tijd voor vrij maken maar u kunt het ook uitbesteden. Het inhuren van een bureau dat het haalbaarheidsonderzoek voor u uitvoert kost geld. Daar staat tegenover dat een gespecialiseerd bureau veel ervaring heeft en vaak ook kennis van de markt en hierdoor waarschijnlijk sneller met resultaten kan komen. Particuliere ondernemers maken dan ook regelmatig gebruik van een professioneel bureau voor het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek en het bepalen van de haalbaarheid van hun plannen. De kosten voor het uitvoeren van een dergelijk onderzoek financieren zij over het algemeen zelf.
Tip: U kunt het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek ook uitbesteden aan studenten (bijvoorbeeld bedrijfskunde). U hoeft het onderzoek dan niet zelf uit te voeren en het is minder kostbaar dan een extern bureau. Uiteraard moet u er wel rekening mee houden dat u studenten moet voorzien van een duidelijke opdracht en hen op hoofdlijnen zal moeten begeleiden bij het proces.
Tools:
Tip:
Op de pagina hiernaast vindt u meer informatie over een doelgroep(en)analyse, concurrentieanalyse en omgevingsanalyse. Hier staan ook voorbeelden van onderzoeksvragen.
Wilt u een haalbaarheidsonderzoek uit laten voeren door een extern bureau, kies dan voor een bureau dat gespecialiseerd is in wonen en zorg. Op internet kunt u tal van aanbieders vinden.
Levenswerk!
Deze tool is opgebouwd uit een werkwijze voor een doelgroep(en)-, concurrentie- en omgevingsanalyse.7
• •
1. Doelgroep(en)analyse • Met een onderzoek naar uw doelgroep kunt u op gestructureerde wijze uw doelgroep in kaart brengen. Deze tool kan u hierbij ondersteunen. 1. Definiëren doelgroep(en) Een doelgroep(en)analyse start met het gedetailleerd beschrijven van uw doelgroep. U beantwoord vragen als: • Wat kenmerkt mijn doelgroep? Leeftijd, financiële situatie, huidige woonsituatie, gezinssamenstelling enzovoort. 2. In kaart brengen doelgroep(en) Als de doelgroep waarop u zich met uw kleinschalige woonzorgvoorziening wilt richten geoperationaliseerd is kunt u uw doelgroep in kaart gaan brengen in de regio waar u zich wilt vestigen. U zoekt antwoorden op vragen als: • Hoe groot is mijn doelgroep in Nederland? • Hoe groot is mijn doelgroep (naar kenmerken) in de regio waar ik mij wil vestigen? • Op basis van welke motieven kiezen zij voor een woonzorgvorm? • Welke kanalen gebruikt mijn doelgroep om een woonzorgvorm te kiezen? Internet, lokale zorgkantoren enz. • Waar heeft mijn doelgroep behoefte aan met betrekking tot een woonzorgvorm? • Wat zijn de te verwachten ontwikkelingen van deze doelgroep voor de komende jaren? Door antwoord te vinden op bovenstaande vragen brengt u uw doelgroep op systematische wijze in kaart en kunt u een inschatting maken of uw plannen haalbaar zijn met de oog op de doelgroep waarop u zich wilt gaan richten. Waar kunt u gebruik van maken bij de doelgroep(en) analyse: • Voor algemene informatie over bevolkingsgroei kunt u kijken op de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek: http://www.cbs.nl/ • Specifieke informatie of de volksgezondheid en gezondheidszorg in de Nederland kunt u vinden in de Nationale Atlas Volksgezondheid van het RIVM: http://www.zorgatlas.nl/ • Horizonline geeft u inzicht in de behoefte aan wonen, zorg en welzijn voor ouderen in uw regio, van nu tot 2030: www.horizononline.nl • Bevolkingsopbouw en prognoses kunt u opvragen bij gemeenten en provincie.
Regionale informatie over bijvoorbeeld bevolkingsopbouw kunt opvragen bij gemeenten. Gesprekken met uw (potentiële) doelgroep in de regio waar u zich wilt vestigen. Gesprekken voeren met belangenbehartigers van een specifieke doelgroep of brancheorganisaties.
2. Concurrentieanalyse / Analyse bestaande initiatieven Meestal bent u niet de enige die opereert in de markt waarin u zich als eigenaar van een kleinschalige woonzorgvoorziening zal begeven. Het is daarom handig te weten wie uw concurrenten zijn of welke andere initiatieven er zijn in uw omgeving en hoe zij inspelen op de behoeften van hun (potentiële) bewoners (verder te noemen als concullega’s). Met deze tool wordt u op weg geholpen om uw concurrentie in kaart te brengen. 1. Definiëren concullega’s Een concurrentieanalyse start, net als de doelgroep(en)analyse, met het definiëren van concullega’s • Wat kenmerkt uw concullega’s? Soort aanbieders (particuliere, zorgorganisatie), omvang woonzorgvorm enzovoort. 2. In kaart brengen van de concullega’s Als u heeft gedefinieerd wat voor uw woonzorginitiatief een concurrent is kunt u uw concullega’s in kaart gaan brengen. Richtinggevende vragen zijn: • Hoeveel concullega’s zijn er? • Wie zijn mijn belangrijkste concullega’s? Beschrijf deze organisaties. • Op welke wijze financieren deze concullega’s hun woonzorgvorm? • Op welke wijze benaderen deze woonzorgvormen (potentiële) klanten? • Wat zijn hun sterke en zwakke kanten? Denk aan bijvoorbeeld bereikbaarheid, kwaliteit en naamsbekendheid. Uit de uitkomsten van de concurrentieanalyse kunt u afleiden hoe u zich kan onderscheiden van anderen. Waar kunt u gebruik van maken bij de concurrentieanalyse: • De Databank Wonen-Zorg biedt zicht op ontwikkeling van woonzorgprojecten uit de reguliere zorg. Met de databank geeft het AedesActiz Kenniscentrum Wonen-Zorg een overzicht van de ontwikkeling van woonzorgprojecten in
Levenswerk!
19
•
• •
Nederland: http://www.kcwz.nl/databank De NeVeP is de Nederlandse Vereniging van Particuliere Woon- en/of Zorgvoorzieningen. De meestal kleinschalige voorzieningen van de leden van de NeVeP bieden ouderen, vaak permanent maar ook tijdelijk een fijne woonzorgomgeving, bijvoorbeeld in een Zorghotel, woonzorg à la carte: www.nevep.nl Informatie van het zorgkantoor in uw regio Informatie van de gemeente (gemeentegids en sociale kaart van de gemeente)
•
•
•
Tip: Neem in deze analyse ook de reguliere zorginstellingen mee!
zorgen dat uw plannen niet meer haalbaar zijn. Politieke ontwikkelingen. Beleidsplannen en de structuurvisie van de gemeente kunnen interessant zijn voor het achterhalen van hun visie op kleinschalig wonen in de regio en de mogelijkheden voor het aanpassen van bestemmingsplannen. Demografische ontwikkelingen. Toe- of afname van de doelgroep waarop u zich met uw kleinschalige woonzorgvoorziening wilt richten is van invloed op de kans van slagen van uw kleinschalige woonzorgvoorziening. Sociaal-culturele ontwikkelingen. Indien een bepaalde bevolkingsgroep sterk vertegenwoordigd is in uw regio kunt u besluiten uw aanbod hierop aan te laten sluiten.
Waar kunt u gebruik van maken bij de omgevingsanalyse: • Voor algemene informatie over demografische, sociaal-culturele en economische ontwikkelingen kunt u kijken op de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek: http://www.cbs.nl/ • Specifieke informatie over de volksgezondheid en gezondheidszorg in de Nederland kunt u vinden in de Nationale Atlas Volksgezondheid van het RIVM: http://www.zorgatlas.nl/ • Horizonline geeft u inzicht in de behoefte aan wonen, zorg en welzijn voor ouderen in uw regio, van nu tot 2030: www.horizononline.nl • Meer informatie over gemeentelijke wet- en regelgeving en politieke ontwikkelingen op gemeentelijk niveau kunt u vinden op de website van uw gemeente.
3. Omgevingsanalyse Met een omgevingsanalyse brengt u factoren in kaart die u niet kunt beïnvloeden, maar waar u wel rekening mee moet houden. De gemeente kan u hierbij goed helpen. De tool geeft een indicatie van de factoren waar u aan kunt denken. • Wet- en regelgeving. Vergunningen en bestemmingsplannen kunnen van invloed zijn als u wilt bouwen of verbouwen. • Economisch klimaat. De economische ontwikkeling is van invloed op het uitgavenpatroon van investeerders en de bereidwilligheid voor het aangaan van leningen van banken. Eventuele bezuinigingen vanuit de overheid kunnen ervoor
Kenmerken van een stichting, een vereniging en een b.v.: • •
•
•
•
•
Substap 2: Organisatie Een onderdeel van uw ondernemingsplan is de organisatie van uw kleinschalige woonzorgvoorziening. Hierbij maken we onderscheid tussen de te kiezen rechtsvorm en de personele organisatie.
Om als serieuze gesprekspartner gezien te worden en om zelf geld te kunnen ontvangen en uitgeven en rechtsgeldige handelingen te verrichten zult u een rechtspersoon nodig hebben. In de praktijk kiezen de meeste particuliere ondernemers ervoor om een stichting, vereniging of b.v. op te richten. Redenen hiervoor zijn:
20
Levenswerk!
Personeelssamenstelling Voordat u de zorg kunt organiseren, moet u weten wat u wilt. Uw visie op zorg is hierbij leidend. Anders gezegd: welke samenstelling zal het team moeten hebben en hoe zal het werkrooster voor de zorgverleners eruit moeten zien? U kunt hierbij gebruikmaken van de volgende vragen: • • • •
• • • • •
• • • •
Rechtsvorm
een vereniging heeft leden, een stichting en b.v. niet; bij een stichting hebben de particuliere ondernemers alleen direct invloed als zij zitting hebben in het bestuur. Over het meepraten van anderen die niet in het bestuur zitten moeten afzonderlijk afspraken gemaakt worden. De uiteindelijke besluitvorming ligt bij de leden van het bestuur; een vereniging wordt bestuurd door een bestuur dat door de leden wordt gekozen. Het hoogste orgaan is de algemene ledenvergadering waarin alle leden zitting hebben. Alle leden hebben dus invloed op de besluitvorming. Voordeel is dat hiermee recht wordt gedaan aan de gelijkwaardigheid van alle betrokkenen bij het project. Nadeel is dat de besluitvorming moeizamer kan verlopen dan bij een stichtingsvorm, omdat er meer mensen bij betrokken zijn; Bij een b.v. is het kapitaal verdeeld in aandelen. Die aandelen geven recht op zeggenschap over de onderneming. leden van een vereniging zijn niet aansprakelijk. Bestuurders van een vereniging en van een stichting wel. Zij kunnen persoonlijk aangesproken worden op de handelingen van de stichting of vereniging waarvan zij bestuurder zijn. De aandeelhouders binnen een b.v. zijn alleen aansprakelijk voor het bedrag waarmee zij in de b.v. deelnemen. Bij een vereniging of stichting mag je geen winstoogmerk hebben, bij een b.v. mag dit wel.
omdat deze omvang het meest in de buurt komt van een gezinssituatie. Onder druk van de strenge budgetten zien veel organisaties zich gedwongen dit uitgangspunt los te laten. Het aantal bewoners op een kleinschalige afzonderlijke woning varieert inmiddels van 6 tot 10 bewoners. De omvang van de groep wordt over het algemeen bepaald door de beschikbare budgetten. Wanneer u uitgaat van PGB’s zal blijken dat elk budget, afhankelijk van de geïndiceerde zorgvraag, individueel bepaald is. Individuele budgetten kunnen hierdoor behoorlijk van elkaar verschillen. Om de kleinschaligheid te behouden moet de bewonersgroep niet te groot worden. Ook moet uw keuze voor het aantal bewoners aansluiten bij uw visie.
het levert voordeel op bij fondsenwerving en sponsoring; de woningbouwcorporatie eist dit; de rechtspersoon draagt financiële verantwoordelijkheid; de rechtspersoon staat garant voor continuïteit (met het oog op de lange termijn).
Op welke tijdstippen moet er begeleiding zijn? Met welke voorgeschreven regels ten aanzien van de omvang van begeleiding heb ik te maken? Hebben de bewoners dagbesteding thuis of elders? Welke hulp is nodig: verpleging, persoonlijke of huishoudelijke verzorging, ondersteunende of activerende begeleiding? Moet er ‘s nachts begeleiding zijn (slapend of wakend) of volstaat een alarmsysteem? Kiest u voor collectieve sluitingen, bijvoorbeeld in weekenden en rond de Kerstdagen? Hoeveel verschillende begeleiders vindt u toelaatbaar? Hoe groot moet mijn team zijn? Welke mogelijkheden heb ik in het kader van het beschikbare budget?
Tip: Als u besluit om een rechtspersoon op te richten kunt u zich het beste laten adviseren over de vorm die het beste past bij uw initiatief. Denk hierbij aan een notaris, de Kamer van Koophandel of een fiscaal adviseur of accountant.
In het kader op de volgende pagina wordt een samenvatting gegeven van de belangrijkste verschillen tussen een vereniging, een stichting en een b.v.
Aantal bewoners Lange tijd werd een groep van 6 bewoners als de ideale groepsgrootte gezien voor kleinschalig wonen,
Sterkte-zwakte analyse Bij het haalbaarheidsonderzoek dat u heeft uitgevoerd heeft u zicht gekregen op andere initiatieven in uw omgeving. Inmiddels heeft u ook beter inzicht in uw eigen organisatie en kunt u een sterkte-zwakte analyse maken.
Tool: Wilt u ook een sterkte-zwakte-analyse uitvoeren? Op de volgende pagina vindt u meer informatie.
Levenswerk!
21
Tool: Sterkte-Zwakte analyse Sterkte-zwakte analyse De uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek kunnen worden samengevat in een sterkte-zwakte analyse (in het Engels ook wel SWOT-analyse genoemd, waarbij SWOT staat voor Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats). Deze tool helpt u een sterktezwakte analyse uit te voeren.
Intern De sterkte en de zwakte vormen het interne deel van de sterkte-zwakte analyse. Daarbij kijkt u naar uzelf en uw organisatie. Denk hierbij aan organisatie,
aangevraagd bij het Centrum voor Indicatiestelling (CIZ). In deze indicatie staat of iemand zorg nodig heeft, wat voor een zorg en hoeveel zorg. opleidingsniveau, personeel, ervaring en kennis, omzet en investeringsmogelijkheden. Bedenk niet alleen wat uw zwaktes zijn maar geef ook aan hoe u uw zwaktes kunt aanpakken.
Extern De kansen en bedreigingen vormen het externe deel van uw sterkte-zwakte analyse. Welke ontwikkelingen en veranderingen spelen er in de maatschappij en in de markt? Is er nieuwe wetgeving die het u makkelijker of moeilijker maakt? In onderstaand schema staan enkele richtinggevende vragen voor uw sterkte-zwakte analyse:
Intern
Extern
Sterkte
Kansen
• • •
• •
Persoonsgebonden budget (PGB) Met het PGB kunnen bewoners zelf deze zorg, hulp of begeleiding kopen. Vanaf 1 januari 2012 komen alleen nog maar mensen met een verblijfsindicatie in aanmerking voor een persoonsgebonden budget. Dat wil zeggen: mensen die zoveel zorg nodig hebben, dat verblijf in een verpleeghuis of verzorgingstehuis wordt aangeraden. Ook bewoners die een PGB ontvangen moeten een inkomensafhankelijke eigen bijdrage betalen. De eigen bijdrage wordt vooraf afgetrokken van het bedrag aan PGB waarop iemand recht heeft. Deze eigen bijdrage moet wel aan zorg, hulp of begeleiding worden besteed. Bewoners moeten verantwoording afleggen voor de wijze waarop zij het PGB inzetten bij het zorgkantoor.9
Zorg in natura (ZIN) Wat is uw kracht ten opzichte van uw concurrent? Waar bent u beter in dan uw concurrent? Welke onderdelen moet u optimaal inzetten?
Welke kansen zijn er voor uw onderneming? Hoe gaat u deze kansen volledig benutten?
Zwakte
Bedreigingen
• • •
• •
Waar bent u minder goed in dan uw concurrent? Welke zaken hebben extra aandacht nodig? Hoe gaat u deze zwakkere punten verbeteren?
Wat zijn de bedreigingen voor uw onderneming? Hoe gaat u deze bedreigingen beperken of tegenhouden?
Bij zorg in natura krijgt de bewoner wonen, welzijn en/of zorg uitgekeerd uit de AWBZ. Het zorgkantoor betaalt de vergoeding voor wonen, welzijn en/of zorg direct aan de kleinschalige woonzorgvoorziening. Deze kleinschalige woonzorgvoorziening moet dan wel in het bezit zijn van een AWBZ-toelating. De bewoner betaalt zelf een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor de AWBZ-zorg.
Tabel8
Wmo Een bewoner komt vaak ook in aanmerking voor een vergoeding vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), bijvoorbeeld voor de huishoudelijke hulp of de aanschaf van hulpmiddelen. Een zorgverzekeraar vergoedt meestal medische behandelingen, hulpmiddelen en therapieën.11 De regels omtrent de AWBZ veranderen regelmatig. Wilt u meer weten over bovenstaande regelingen kijk dan op: • www.nza.nl • www.pgb.nl • http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ algemene-wet-bijzondere-ziektekosten-awbz/
Financiering van huisvesting U kunt op verschillende manier de huisvesting regelen voor de bewoners van uw kleinschalige woonzorgvoorziening. Indien u beschikt over een AWBZ-toelating dan ontvangt u een bedrag van het zorgkantoor dat besteed moet worden aan verblijf en/of zorg. Hoe u de huisvesting financiert is afhankelijk van de soort erkenning die u heeft. Indien u een AWBZ-toelating heeft voor extramurale zorg (meest voorkomend bij kleinschalige woonvormen) dan is er sprake van scheiding van wonen en zorg. Bij een erkenning voor intramurale zorg dan wordt zowel wonen als zorg betaald uit het budget dat u ontvangt van het zorgkantoor.
Tool: Meer informatie over het verkrijgen van een AWBZ-toelating vindt u op pagina 25.
Substap 3: De financiering Financiering speelt een belangrijke rol bij het realiseren van uw kleinschalige woonzorgvoorziening. In deze fase van het project is het belangrijk bekend te raken met verschillende financieringsvormen. Grofweg kan uw kleinschalige woonzorgvoorziening op twee manier worden gefinancierd; via het Persoonsgebonden Budget (PGB) of via Zorg in Natura (ZIN). U zult moeten nadenken welke wijze van financiering het meest geschikt is voor uw situatie. Hierna zullen beide varianten verder worden uitgelegd. Ook wordt u inzicht gegeven in de kosten van een kleinschalige woonzorgvoorziening en vindt u in dit hoofdstuk tips en aandachtspunten.
22
Levenswerk!
“De inzet van de experts in mijn netwerk waren in deze fase van groot belang, met name wat betreft de expertise over financiële zaken. De woningbouwcorporatie en een accountant hebben mij van de nodige adviezen voorzien en ondersteuning geboden voor de financiële onderbouwing van het ondernemingsplan.” – particuliere ondernemer
Financiering van zorg
Het bedrag dat u als kleinschalige woonzorgvoorziening ontvangt voor een bewoner hangt af van de zorgzwaarte van de bewoner. Deze zorgzwaarte wordt vastgelegd in zorgzwaartepakketten (ZZP’s). Om uw kleinschalige woonzorgvoorziening te kunnen financieren zult u in de praktijk een mix van bewoners met verschillende zorgzwaartes moeten hebben.10
Indien u niet over een AWBZ-toelating beschikt en uw kleinschalige woonzorgvoorziening financiert door middel van het PGB is er altijd sprake van scheiding van wonen en zorg. De bewoner betaalt de kosten voor wonen en levensonderhoud en u ontvangt een bijdrage voor de zorg uit het PGB van de bewoner. In dit geval hoeft u er dus ook niet voor te zorgen dat bewoners gebruik kunnen maken van huurtoeslag en kunt u zelf uw huur- en servicetarief vaststellen.
Inkomsten en uitgaven Meer informatie over werken met zorgzwaartepakketten kunt u vinden op: http://www.werkenmetzzps.nl
Bij de exploitatie van een woonvoorziening komen veel kosten kijken. In het schema op de volgende pagina zijn de uitgaven en inkomsten globaal weergegeven.12
Iemand die zorg uit de AWBZ wil ontvangen heeft hiervoor een indicatie nodig. Deze indicatie kan worden
Levenswerk!
23
Inkomsten
Uitgaven
Zorginkomsten
Personeelskosten
Mogelijkheden: • AWBZ- zorg in natura • Natura, intramuraal • Natura, extramuraal • AWBZ-PGB • extra zorgservice
O.a.: • Direct personeel • Behandelend en aanvullend personeel • Overhead, ondersteuning
Inkomsten door hoteldiensten • Servicekosten
Materiële kosten • Verblijf • Gebouw
Inkomsten door huisvesting
Uitgaven aan huisvesting
Mogelijkheden: • Verblijf • Zelfstandige huisvesting • Niet-zelfstandige huisvesting
Mogelijkheden: • Verblijf • Zelfstandige huisvesting • Niet-zelfstandige huisvesting
Overige eigen bijdragen, neveninkomsten
Inkomsten De inkomsten van kleinschalige woonzorgvoorziening bestaan uit zorginkomsten, huurinkomsten en hotelen service-inkomsten. Verder kunt u ook nog extra inkomsten genereren door bijvoorbeeld ook enkele plaatsen voor dagopvang of logeerkamers te realiseren. Zorginkomsten Als particuliere ondernemer ontvangt u inkomsten voor zorg uit de AWBZ. Deze bedragen staan over het algemeen vast. Voor meer informatie zie: www.nza.nl Huurinkomsten U bent als particuliere ondernemer in principe vrij om het huurtarief vast te stellen. Als u uw bewoners gebruik wilt laten maken van een huurtoeslag (www.huurtoeslag.nl) zal de huur onder een vastgesteld bedrag moeten blijven en bent u gebonden aan een puntensysteem dat de hoogte van de huur bepaalt (http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/huurwoning). Hotel- en service-inkomsten Onder hotel- en service-inkomsten vallen maaltijden, wassen, schoonmaak, verwarming en eten en drinken
24
Levenswerk!
op de kamer maar ook activiteitenbegeleiding. Als u kiest voor zorg in natura staan deze bedragen al vast. Bij gebruik van PGB kunt u deze inkomsten wel zelf bepalen.13
Huisvestingskosten Wat onder huisvestingskosten valt hangt af of de woning in eigen bezit of in gemeenschappelijk bezit is of gehuurd is van een woningbouwcorporatie. Kosten waar u afhankelijk van uw situatie rekening mee moet houden zijn bouwkosten, kosten van de grond, hypotheek, inrichtingskosten, onderhoudskosten en huur. Materiële kosten De materiële kosten kunnen opgedeeld worden in verblijfskosten en kosten voor het gebouw. Onder de materiële verblijfskosten vallen voeding, toiletartikelen en huishoudmiddelen en apparaten. De kosten voor het gebouw bestaan uit gas, water en licht, kosten voor klein onderhoud en afhankelijk van de situatie, Onroerend Zaak Belasting (OZB).14
Tip: U heeft nu globaal inzicht in de kosten die komen kijken bij het exploiteren van een kleinschalige woonzorgvoorziening. Particuliere ondernemers raden aan om de begroting en financieringsstromen van uw kleinschalige woonzorgvoorziening te laten controleren door een financieel expert. Op internet kunt adviesbureaus vinden die gespecialiseerd zijn in het maken van een financiële vertaling van uw plannen.
Wilt u meer weten over de financiering van uw kleinschalige woonzorgvoorziening? •
•
Voor de provincie Utrecht heeft Mondria Advies samen met bureau ‘Idee en verder’ een keuzemodel voor kleinschalige particuliere woonprojecten voor mensen met dementie ontwikkeld. De opzet en exploitatie van een klein particulier project vraagt om een slimme combinatie van kostenposten. Het rapport behandelt de mogelijke financieringsmogelijkheden en geeft aan welke consequenties bepaalde keuzes met zich meebrengen. Een must voor elk startend particulier initiatief. http://www.mondria-advies.nl/databank/project/ project_25.pdf Bij het realiseren van een kleinschalige woonzorgvoorziening is het belangrijk dat er voldoende financiering beschikbaar is. Er kunnen pas definitieve keuzes worden gemaakt over de omvang en vormgeving van de woonzorgvoorziening, wanneer het duidelijk is of de plannen betaalbaar zijn. Op de volgende website kunt u meer informatie vinden over exploitatie van een kleinschalige woonzorgvoorziening. Hier staan ook weer verwijzingen naar andere websites: http://www.invoorzorg.nl/ivzweb/OverzichtenIn-Voor-Zorg!/map-tools/map-tools-Eenexploitatiemodel-opzetten-voor-kleinschaligwonen.html
Uitgaven De belangrijkste uitgaven zijn de personeelskosten. Overige uitgaven zijn materiële kosten en kosten voor huisvesting. Personeelskosten De personeelskosten voor de dagelijkse zorg zijn afhankelijk van een aantal factoren zoals het aantal bewoners en medewerkers, de gekozen CAO, ziekteverzuim en de manier waarop om wordt gegaan met nachtdiensten. Naast direct personeel kan in een kleinschalige woonzorgvoorziening ook nog behandelend en aanvullend personeel werkzaam zijn. Denk hierbij aan eerstelijnszorgprofessionals zoals een fysiotherapeut en psycholoog. Verder heeft u in uw kleinschalige woonzorgvoorziening ook nog te maken met overheadkosten zoals management en administratie.
Tool: AWBZ-toelating Als zorginstelling heeft u een toelating nodig wanneer u zorg wilt aanbieden die op grond van de Zorgverzekeringswet of AWBZ voor vergoeding in aanmerking komt. De Wet toelating zorginstellingen (WTZi) regelt deze toelatingen, stelt regels over goed bestuur en bepaalt daarnaast in welke gevallen winst uitgekeerd mag worden. Het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG) toetst aan de hand van een aanvraag of de instelling aan bepaalde eisen voldoet. De belangrijkste eisen die worden gesteld aan een zorginstelling zijn de bereikbaarheid van acute zorg, de transparantie van bestuursstructuur en bedrijfsvoering en of een instelling een winstoogmerk mag hebben of niet. Er moet onder meer een klachtenreglement, privacyreglement, goed opgeleid personeel, opleidingsbeleid, een cliëntenraad en een raad van toezicht zijn. Dit alles moet schriftelijk zijn vastgelegd, evenals de afspraken voor verdere
rapportages. U kunt de erkenning vergelijken met een HKZ- of ISO 9001 certificaat. De precieze eisen zijn te vinden in het Uitvoeringsbesluit WTZI en de beleidsregels. Deze kunt u vinden op de website van de rijksoverheid. U kunt de toelating aanvragen via een digitaal formulier dat u kunt vinden op de website van het CIBG. Toelatingen worden behandeld door de afdeling Toelating zorginstellingen van het CIBG, een agentschap van het ministerie van VWS.
Tip: Op internet zijn verschillende aanbieders te vinden die u bij het aanvragen van een AWBZtoelating kunnen ondersteunen. Hier zijn uiteraard wel kosten aan verbonden.
Levenswerk!
25
Let op: Als u kiest voor het aanbieden van Zorg in Natura moet u rekening houden met kosten als het uitvoeren van een externe audit, accountantskosten, aanschaf van software, interne audits en het maken van een maatschappelijk jaarverslag. Dit zijn kosten waar u waarschijnlijk niet of in mindere mate mee te maken krijgt als u kiest voor het aanbieden van zorg via het persoonsgebonden budget.
Meer informatie kunt u vinden op: • http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ wet-toelating-zorginstellingen
Fase 2: Voorbereidingsfase
26
Levenswerk!
Levenswerk!
27
2.1 Programma van eisen, locatie en ontwerp Vanuit uw visie en het inzicht in de toekomstige
Kortom, veel punten waar u rekening mee moet
kavel, de ontsluiting van het gebouw, indeling
organisatie van uw kleinschalige woonzorgvoorziening
Tip:
houden bij het kiezen van een geschikte locatie.
van het terrein, plaats en afmetingen van vaste
kunt u, wellicht samen de woningbouwcorporatie,
Probeer, indien mogelijk, toekomstige bewoners en personeel te betrekken bij het opstellen van het programma van eisen. Zij zullen straks in uw kleinschalige woonzorgvoorziening moeten wonen en werken. Hen mening is dan ook erg belangrijk.
Als u samenwerkt met een woningbouwcorporatie
een programma van eisen op gaan stellen voor de huisvesting. Als de eisen die u aan de kleinschalige woonzorgvoorziening stelt duidelijk zijn, kunt u op zoek naar een geschikte locatie en kunt u starten met
zult u samen een geschikte locatie moeten zoeken.
tekeningen van alle plattegronden, van
Zij hebben hier vaak veel ervaring in en kunnen hierin
alle gevels en de belangrijkste doorsneden.
dus ook goed adviseren. De gemeente speelt hierin ook
Op de plattegronden staan ook de vaste
een belangrijke rol (zie: Gemeentelijke procedures).
inrichtingselementen zoals keukenblokken en
het maken van een voorlopig ontwerp voor bouw of
Als u zelfstandig op zoek gaat naar een geschikte
verbouw van uw kleinschalige woonzorgvoorziening.
locatie kunt u uiteraard de hulp van een makelaar
Dit is overigens geen volgorde die strikt aan
inschakelen.
moet worden gehouden. In de praktijk komt het
inrichting van het sanitair; •
een omschrijving van toe te passen constructies, installaties (verwarming, elektra, water, ventilatie), materialen en afwerkingen van
vaak voor dat men al een geschikte locatie heeft
Tools:
gevonden voordat de plannen om een kleinschalige
Op pagina 30 wordt stapsgewijs uiteengezet hoe u een programma van eisen op kunt stellen. Heeft u inspiratie nodig? Op pagina 31 vindt u een tool die u kan helpen bij het opdoen van inspiratie.
woonzorgvoorziening te beginnen concrete vormen
inrichtingselementen van het terrein; •
bijvoorbeeld vloeren, wanden, plafonds en
Het ontwerp
daken) en kleuren. 3. De bouwvoorbereiding. In deze fase maakt de
Als u een geschikte locatie heeft gevonden gaat
architect het definitief ontwerp gereed voor prijs-
de volgende vraag spelen. Hoe te komen tot de
en contractvorming. Hiervoor wordt het zogeheten
meest adequate indeling van een woning? In deze
bestek opgesteld. Een bestek is een stuk waarin staat
zult gezamenlijk een keuze moeten maken over de
fase zult u in ieder geval samenwerken met een
beschreven onder welke voorwaarden de uitvoering
huisvesting. Er zijn twee mogelijkheden:
architect. Als u een overeenkomst heeft met een
zal plaatsvinden en waarin een nauwkeurige
•
woningbouwcorporatie hebben zij vaak als vaste
omschrijving staat van het te maken bouwwerk,
hebben aangenomen. Als u samenwerkt met een woningbouwcorporatie
De woningbouwcorporatie bouwt en beheert de nieuwe woning.
•
De locatie
De woningbouwcorporatie maakt (een) bestaande woning(en) geschikt voor het wooninitiatief.
Programma van eisen
partijen waar zij mee samenwerken. Als u zelfstandig
de materialen die moeten worden toegepast en hoe
gaat (ver)bouwen zult u een architect moeten zoeken
die materialen moeten worden verwerkt.
Niet alleen de indeling van de woning zelf, maar ook
om uw plannen te verwezenlijken. Particuliere
een prettige, geschikte en toegankelijke omgeving
ondernemers geven aan dat het loont om in deze
Op basis van het definitief ontwerp vraagt de
kan van grote invloed zijn op het welslagen van uw
fase meerdere partijen te vragen een opzet te maken.
architect de bouwvergunning aan. Dat hoort bij
initiatief. Waar hebben de bewoners behoefte aan?
In het ontwerp wordt u programma van eisen vertaalt
de standaardwerkzaamheden van de architect.
Is dat een rustige buurt of plattelandsomgeving, of
in een bouwtekening.
De architect voert het overleg met de diverse
Het opstellen van programma van eisen is een
willen ze juist wat meer drukte van het dagelijkse
belangrijke stap. In deze stap worden beslissingen
leven in de kern van een dorp of een stedelijke
genomen over de kosten en kwaliteit van het project.
omgeving om zich heen? Indien bewoners veel
Tip:
Het is ook de taak van de architect om ervoor te
Aan de hand van een programma van eisen wordt
leefruimte nodig hebben, en moeilijker de drukte van
zorgen dat het gebouw voldoet aan de wettelijke
een investeringsbegroting opgesteld. Verder is het
anderen om zich heen verdragen, nodigt een ruime
programma van eisen een van de contractstukken
opzet aan de rand van de wijk of het dorp meer uit.
tussen u en de ontwerper van uw kleinschalige
Een woonzorgboerderij behoort ook tot de mogelijk-
woonzorgvoorziening.
heden. De zelfredzaamheid van bewoners kan
Ga in een vroeg stadium naar de welstandscommissie van de gemeente met een eerste conceptontwerp om de bouwwensen en -eisen van de gemeente vooraf aan de bouw in het ontwerp te kunnen verwerken. Dat bespaart kosten van de architect.
worden bevorderd als zij op eigen kracht een aantal Bij het opstellen van een programma van eisen zijn in
activiteiten kunnen ondernemen. Goed bereikbare
ieder geval drie aandachtspunten van belang:
voorzieningen in de directe omgeving, zoals winkels
•
helpen daarbij.
Huisvesting: welke ruimtes? U kunt zelf informatie
•
welstandscommissie en de afdeling stedenbouw.
De ontwerpfase bestaat uit de volgende drie fases:
vinden door deskundigen te raadplegen, door te
•
gemeentelijke diensten zoals de brandweer,
zoeken naar publicaties en informatie op internet,
Ook bij bewoners die naast een fysieke handicap nog
door goed te kijken naar andere projecten;
een ernstige verstandelijke handicap hebben is de
Het leven in de woongroepen: wat doen de
woonomgeving van groot belang. Wanneer je zelf niet
uiterlijk en situering van het gebouw zijn vast-
bewoners, wat kunnen ze zelf, wat willen ze zelf,
in staat bent om actief aan allerlei activiteiten mee te
gelegd. De architect maakt plattegronden, aan-
hoe willen ze graag leven, hoe zorg je dat ieder
doen, kun je veel hebben aan wat anderen aanreiken.
zichten en doorsneden van het gebouw. Daarbij
individu aan z’n trekken komt?
Een levendige straat met verkeer, veel kinderen op de
wordt globaal aangegeven welke constructies en
Zorg: welke zorg levert de zorgaanbieder, welke
stoep door een school in de buurt, een winkelcentrum
attitude hebben de medewerkers, hoe worden
dat ook met de rolstoel makkelijk te bereiken is, zijn
zaken afgestemd met bewoners en familieleden?
zaken waar bewoners veel plezier aan kunnen beleven.
1. Het voorlopig ontwerp waarin indeling, vorm,
materialen worden toegepast. 2. Het definitief ontwerp bestaat uit: •
voorschriften.15
Handig! Veel particuliere ondernemers hebben een samenwerkingsovereenkomst met een woningbouwcorporatie. Hierbij is de woningcorporatie eigenaar van het pand van de kleinschalige woonzorgvoorziening en de particulier ondernemer de huurder. De woningbouwcorporatie zal in deze fase investeringen doen door het inhuren van een architect. Die zal een voorlopig ontwerp van de kleinschalige woonzorgvoorziening maken, gebaseerd op de visie van de particuliere onder-nemer en het programma van eisen dat de particuliere ondernemer samen met de woningbouwcorporatie heeft opgesteld.
een situatietekening waarop staan aangegeven: de definitieve grenzen van het bouwblok op het
28
Levenswerk!
Levenswerk!
29
Tool: Hoe stel ik een programma van eisen op? Deze tool helpt u een programma van eisen op te stellen voor uw kleinschalige woonzorgvoorziening. Stapsgewijs wordt uitgelegd hoe een programma van eisen wordt opgesteld. 1. Het opstellen van een programma van eisen start vanuit uw visie. Uit uw visie destilleert u een aantal doelen die u ten aanzien van wonen met uw kleinschalige woonzorgvoorziening wilt bereiken. Bijvoorbeeld huiselijk, vertrouwd en veilig. Vervolgens werkt u deze doelstellingen verder uit: Huiselijk: De vormgeving, aankleding en omgeving van de kleinschalige woonzorgvoorziening moeten zoveel mogelijk lijken op een gewoon woonhuis. 2. Vanuit de hoofddoelen kunnen de algemene ontwerpeisen worden opgesteld voor de ruimten. De eisen kunnen grofweg in twee soorten eisen opgedeeld worden namelijk eisen ten aanzien van visie en doelen en aanvullende eisen ten aanzien van zorg en personeel. Eisen ten aanzien van visie en doelen: • Mogelijkheid tot sociaal contact. Denk hierbij aan de mogelijkheden tot groepscontact, persoonlijk contact en familiecontact en privacy. • Sfeer en woonomgeving. Denk hierbij aan de inrichting, omvang van ruimtes en vormgeving. • Lichamelijke beperkingen van de bewoners. Denk hierbij aan rolstoelvriendelijke ruimtes, de gevolgen voor ruimte bij bedlegerigheid, bergruimte voor hulpmiddelen. • Psychische beperkingen. Denk hierbij aan de gevolgen bij storend gedrag, overgevoeligheid voor prikkels, dag- en nachtritme. • Huiselijke bezigheden. Denk hierbij aan keuken, wasruimte, bergruimte enz. Aanvullende eisen: • Denk hierbij aan de personeelsruimte, inzet van domotica voor bijvoorbeeld nachtdiensten, personele veiligheid en sleutelbeleid.
Tip: Voor het opstellen van een functioneel Programma van Eisen ten behoeve van de integratie van technologie en diensten (Domotica) heeft Vilans een handreiking ontwikkeld. Deze is in PDF-formaat te downloaden op: http://www.vilans.nl/docs/ producten/Kleinschaliggroepswonen.pdf
Tool: Inspiratie en ondersteunende informatie
3. Nu de ruimten uitvoerig zijn beschreven, is het tijd om de technische eisen vast te stellen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen eisen die voor het gehele gebouw gelden en eisen die voor specifieke ruimten gelden.
•
Het Bouwbesluit stelt bijvoorbeeld minimumeisen waarmee rekening gehouden dient te worden. Naast eisen ten aanzien van bouwconstructies hebben technische eisen ook betrekking op het leefklimaat zoals de akoestiek en het visueel comfort in het gebouw. • Als u geen technische achtergrond heeft, zal u een deskundige in moeten schakelen om met u de technische eisen te beschrijven. 4. Naast technische eisen moet er rekening worden gehouden met wettelijke eisen die aan een gebouw worden gesteld. Dit zijn eisen vanuit het bouwbesluit maar er zijn nog meer wettelijke eisen waar u rekening mee moet houden. Denk hierbij aan bestemmingsplan en de plaatselijke bouwverordening maar ook eisen om in aanmerking te komen voor huurtoeslag, eisen ten aanzien van brandveiligheid en eventuele andere eisen die worden gesteld aan woningen voor uw doelgroep zoals bijvoorbeeld de wet BOPZ.16 5. Als u al deze punten heeft beschreven heeft u een programma van eisen waarmee de ontwerper van uw kleinschalige woonzorgvoorziening aan de slag kan. Een ontwerp komt nooit ineens tot stand, maar doorloopt enkele fasen. Na elke fase moet het ontwerp worden getoetst aan de hand van het programma van eisen. Natuurlijk kunnen de eisen worden aangepast of uitgebreid. Dergelijke wijzigingen worden tijdens de voorontwerpfase vastgelegd wanneer het ontwerp nog kneedbaar is. In het ontwerp kunnen ook al de afwerking en vaste inrichting worden ingevoegd. Denk hierbij aan de vloerbedekking, wandafwerking, basisverlichting keukeninrichting met inbouwapparatuur en zonwering. Met een goed programma van eisen is het dan ook mogelijk om direct de kostenconsequenties inzichtelijk te maken zodat u als opdrachtgever een afweging kan maken.17
inspiratiegids willen de onderzoeksparticipanten onder de aandacht brengen van iedereen die geïnteresseerd is in dit onderwerp. Zie: http://www.talis.nl/Artikel/InspiratieboekjeGe-WOON-Zorg.htm
Voor inspiratie omtrent programma van eisen, locatie en ontwerp raden wij u aan de volgende informatiebronnen te raadplegen: Vilans heeft in de loop der jaren veel kennis en informatie verzameld over het vormgeven en inrichten van kleinschalige woonzorgvoorzieningen. Voor meer informatie hierover kunt u terecht op: http://www.vilans.nl/Pub/Informatiecentrum/ Informatiecentrum-wonen/Informatiecentrum-wonenEen-kleinschalige-woonzorgvoorziening-vormgeven-eninrichten.html Woningbouwcorporatie Talis heeft in samenwerking met huisvestingsadviesbureau Van Aarle De Laat, architectenbureau Studio Leon Thier en studenten van de TU Delft en Hoge school TIO een onderzoek uitgevoerd. Het resultaat van het onderzoek is een inspiratiegids met succesvolle ontwerpvoorbeelden hoe mensen door een goed ruimtelijk en bouwkundig ontwerp uitgedaagd worden om zo lang mogelijk gewoon te wonen in een generatie-flexibele woonomgeving. Dit
Externe links met informatie en documentatie: •
•
•
•
Databank met de woonzorgprojecten in Nederland. Deze databank is een initiatief van Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg. www.kcwz.nl/databank Nieuws, studieonderwerpen en publicatieoverzicht over onder andere het stagg-model. www.stagg.nl/ maincontent.php?hid=7 Website van het Tijdschrift voor Verzorgen en Zorgvisie met een overzicht van veelgestelde vragen. www.platformkleinschaligwonen.nl/index.php TNO ondersteunt partijen die bouwen in de zorg met advies op maat. www.tno.nl/groep.cfm?context= thema&content=markt_producten&laag1=896&laag2= 176&item_id=345
2.2 Gemeentelijke procedures In een eerder stadium heeft u al contact gezocht
in één keer, in één procedure aanvragen.
met de gemeente. Waarschijnlijk is het zelfs een
Met de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht
belangrijke netwerkpartner geworden. In deze
(Wabo) worden ruim 25 vergunningen vervangen
fase van het traject gaat de gemeente wederom een
door één omgevingsvergunning.
belangrijke rol spelen. Voor de (ver)bouw van een pand
Op www.omgevingsloket.nl kunt u uitzoeken
zal namelijk eerst in overleg met de gemeente moeten
waarvoor u een omgevingsvergunning nodig
worden gekeken naar de door uw gekozen locatie. Als
heeft en wordt ook stapsgewijs uitgelegd hoe het
de locatie nog geen bestemming heeft voor wonen en
aanvraagproces verloopt. Als de woningbouw-
zorg dan zal het bestemmingsplan gewijzigd moeten
corporatie eigenaar van het pand is, dan vraagt
worden. Hiervoor heeft de gemeente informatie nodig
deze partij de bouwvergunningen aan, of de
over het project, zoals uw ondernemingsplan en het
ingehuurde bouwaannemer doet dat. Deze
haalbaarheidsonderzoek.
omgevingsvergunningsprocedure kan 26 tot 32 weken duren.
Tip:
Eenvoudigere aanvragen zoals slopen volgen een
Als de woningbouwcorporatie de gemeentelijke procedures kan regelen dan bespaart u veel tijd en energie!
reguliere procedure. De beslistermijn is daarbij 8 weken, gerekend vanaf de ontvangstdatum van de aanvraag. Deze termijn kan eenmalig met 6 weken verlengd worden. Tot slot zijn er particuliere ondernemers die te maken
Met welke vergunningen komt u in aanraking?
kunnen krijgen met de Rood-voor-rood regeling. Met deze regeling biedt de gemeente de mogelijkheid om op
Wie wil bouwen of verbouwen of op een andere
eenvoudige wijze het bestemmingsplan voor de locatie
wijze iets aan zijn omgeving wil veranderen
te wijzigen. Mocht u geen gebruik kunnen maken van
heeft vaak meerdere vergunningen nodig.
de rood-voor-rood regeling houdt er dan rekening mee
Tegenwoordig kunt u veel van deze vergunningen
dat het aanpassen van een bestemmingsplan zeer veel tijd in beslag kan nemen.
30
Levenswerk!
Levenswerk!
31
Tip: Kijk eens in een buurgemeente hoe daar de gemeentelijke procedures verlopen. Wellicht is het gunstiger om uw kleinschalige woonzorgvoorziening daar te vestigen.
Bezwaar en beroep Het kan natuurlijk voorkomen dat de door u aangevraagde vergunning niet wordt toegekend. Als u als het niet eens bent met een verleende vergunning, kunt u binnen zes weken na de verlening van de omgevingsvergunning een bezwaar- of beroepsschrift indienen. •
Bij een beschikking met reguliere voorbereidingsprocedure: eerst de bezwaarschriften procedure, daarna kan beroep ingesteld worden bij de rechtbank en vervolgens hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.
•
Bij een beschikking met de uitgebreide voorbereidingsprocedure: direct beroep bij de rechtbank en vervolgens hoger beroep bij de Raad van State.
Tip: Betrek buurtbewoners bij uw plannen. Als zij van te voren geïnformeerd en gehoord worden is de kans groter dat er draagvlak is voor uw plannen.
32
Levenswerk!
Fase 3: Ontwikkelfase
Levenswerk!
33
3.1 Bouw en inrichting
Inrichting
Nadat met het definitieve ontwerp vergunningen
Uit praktijksituaties is bekend dat de omgeving waarin
zijn aangevraagd komt u op het punt waarop gezocht
bewoners van onder andere kleinschalige woonzorgvoor-
moet worden naar een geschikte aannemer om een
zieiningen wonen invloed heeft op het welzijn en welbevin-
ontwerp ook echt te gaan bouwen. Gedurende dit
den van de bewoners. De inrichting van uw kleinschalige
proces moet u ook aan de slag met de inrichting van
woonzorgvorm vormt hierin een belangrijk element.
uw woonzorgvoorziening.
Wellicht is bij het ontwerp van een woonzorgvoorziening
Tool: Aandachtpunten inrichting kleinschalige woonvorm Uit de vele praktijksituaties is bekend dat de omgeving waarin bewoners van verpleeghuizen, verzorgingshuizen, kleinschalige woonvormen leven invloed heeft op het welzijn en het welbevinden. Dit houdt in dat het streven naar een optimale leefwereld zich niet dient te beperken tot de medewerkers (en hun interactie met de bewoners), de werkprocessen maar zeker dat ook het gebouw zelf aandacht behoeft. Via onderstaande link vindt u een overzicht met concrete handvatten waarop u op relatief eenvoudige wijze de leefomgeving voor uw bewoners kunt veraangenamen.
al rekening gehouden met de afwerking en vaste inrichting als vloerbedekking, basisverlichting, wandafwerking
Bouw
en keukeninrichting. U zult hoe dan ook tijdens de bouw nog na moeten denken over de inrichting van uw klein-
In de regel wordt het definitieve ontwerp van uw
schalige woonvorm. Zo moet u bepalen wat bewoners zelf
kleinschalige woonvorm aanbesteed aan enkele
in kunnen richten en wat door u wordt bepaald.
De lijst is opgedeeld in vijf categorieën namelijk: • Inrichting • Gebruik van inrichting • Licht • Geluid • Geur De lijst is ontwikkeld door Chris van Vlijmen van Mutamelior. U kunt de lijst vinden op: http://www.invoorzorg.nl/docs/ivz/ketenzorg/ Aandachtspunten_woonomgeving.pdf
aannemers. Tijdens dit proces van aanbesteding wordt onderhandeld over de prijs en zullen er eventueel
Voor de inrichting van uw kleinschalige woonvorm kunt
nog enkele besluiten moeten worden genomen
u een inrichtingsplan opstellen. Het inrichtingsplan
over bezuinigingen. Dit proces kan wel enkele
bestaat uit:
weken duren. Als er een aannemer is gekozen kan
•
daadwerkelijk gestart worden met de (ver)bouw. •
Tip:
•
Houd er vooraf in uw planning rekening mee dat het bouwproces kan worden vertraagd door tussentijdse bouwaanpassingen vanwege specifieke bouweisen.
woonzorgvoorziening daadwerkelijk operationeel
geregeld, moet u onderzoeken of de zorgverleners
uitvoering en aantal);
kan worden steeds dichterbij. Het wordt dan ook tijd
in de directe omgeving daartoe in principe bereid
Per ruimte informatie over:
na te denken over de bedrijfsvoering. Hierbij moet u
zijn.20
-
kleurgebruik op vloeren, wanden, deuren en
nadenken over de organisatie en over manier waarop
meubilair;
u in de praktijk wilt gaan werken.
aankleding met gordijnen, vloerkleden, planten,
Tools:
decoraties;
Op de volgende pagina vindt u een voorbeeld van een mogelijke personeelssamenstelling en op pagina 37 een voorbeeld van een functieprofiel.
Organisatie
verlichting van de ruimte;
Een lijst van benodigdheden. Denk behalve aan
Om goed zicht te houden op het bouwproces is het
het meubilair en de aankleding ook aan de losse
Wat betreft de organisatie van uw kleinschalige
belangrijk om als opdrachtgevende partij aanwezig
inventaris;
woonvorm neemt u besluiten over:
Een begroting van het geheel.
•
•
Wanneer (para-)medische zorg extern wordt
Inmiddels komt het punt waarop uw kleinschalige
Overzicht van benodigd meubilair (merk, type,
-
te zijn bij bouwvergaderingen. Uiteraard hoeft u dit
•
staat aangegeven;
-
•
3.2 Bedrijfsvoering
Een plattegrond per ruimte waarop het meubilair
niet zelf te zijn maar kan ook iemand anders uit uw
Indeling van medewerkers in teams en de aansturing van de teams.
netwerk dit voor u doen, zoals bijvoorbeeld de architect
•
Werkwijze
Een formatieoverzicht, daarin staat beschreven
en als u samenwerkt met een woningbouwcorporatie
Tip:
welke functies nodig zijn en voor hoeveel fte’s.
Een kleinschalige woonzorgvoorziening is
de corporatie. Laat u in ieder geval wel goed
Laat uw inrichtingsplan aansluiten op uw visie en betrek, indien mogelijk, medewerkers en (vertegenwoordigers) van bewoners bij het ontwikkelen van de inrichtingsplannen.
Zo nodig wordt een taakomschrijving toegevoegd.
op vele punten anders dan een reguliere
Controle of voorgestelde formatie binnen de
woonzorgvoorziening. Met name voor werknemers
exploitatieopzet valt.
uit de reguliere zorg zal werken in een kleinschalige
informeren over de genomen beslissingen. Zaken die aan de orde komen in een bouwvergadering zijn:
•
Vaststellen op welke wijze medische (arts) en
woonzorgvoorziening anders zijn dan zij zijn gewend.
•
Voortgang en afstemming van het bouwproject
paramedische zorg (fysiotherapie, ergotherapie)
Hieronder wordt een aantal kenmerkende verschillen
•
Vaststellen van onwerkbare dagen en eventueel
wordt geregeld en ingezet (intern en/of extern).
naast elkaar gezet.
•
uitstel van oplevering
Als het plan is opgesteld moet u overgaan tot aankoop van
Het nemen van beslissingen over zaken die niet
de inventaris. Een aantal aandachtspunten bij aankoop
zijn opgenomen in het bestek of voortkomen door
bij van de inventaris zijn:
onvoorziene omstandigheden tijdens de bouw
•
De verrekening van meer- en minderwerk
moet u het meubilair hebben besteld dat niet door de
•
De bemonstering en beoordeling van toe te passen
bewoners zelf wordt meegenomen. Levertijden van 12
materialen, afwerkingen en kleuren18
weken of meer zijn niet ongebruikelijk.
Houd de vinger aan de pols en blijf altijd veel in contact met de betrokken partijen (gemeente, bouwcommissie, architect en bouwaannemer) om vroegtijdig risico’s en mogelijke problemen in te kunnen schatten en op te lossen.
•
Kleinschalige woonzorgvoorziening
Verzorgende taken staan centraal
Naast verzorgende taken ook begeleidende taken bij huishouden, koken en dagelijkse activiteiten
Bewoner wordt verzorgd
Bewoner krijgt begeleiding bij zelfredzaamheid
Huisgewoontes, richtlijnen en wetten geven richting aan het werk
Meer eigen verantwoordelijkheid, wensen bewoners geven richting aan het werk
Automatisch feedback van collega’s
Feedback van collega’s moet (meer) georganiseerd worden
Min of meer vaste dagindeling
Veel improviseren
Vraag voorafgaand aan de bestelling bij verschillende leveranciers offertes op.
Tip:
Reguliere woonzorgvoorziening
Drie tot vier maanden voor oplevering van het pand
•
•
•
Onderhandel over kortingspercentages.19
Tool: Op de pagina hiernaast vindt u lijst met aandachtspunten voor de inrichting van onder andere kleinschalige woonvormen. Tabel21
34
Levenswerk!
Levenswerk!
35
Om ervoor te zorgen dat er binnen uw kleinschalige
Ze kunnen namelijk als mantelzorger ook een rol
woonvorm wordt gewerkt volgens de wettelijke eisen
spelen als medezorgverlener. Mantelzorgers kunnen
maar ook op een manier die past bij uw visie stelt u
verschillende taken vervullen om het verblijf van
een werkplan op. Bovenstaande kenmerken kunnen
de bewoner zo prettig mogelijk te maken. Voor u
u helpen uw werkplan vorm te geven.
betekent dit dat u goed op de hoogte moet zijn van deze
Tool: Functieprofiel Onderstaand voorbeeld is een functieprofiel voor een woonzorgmedewerker niveau 3 gericht op werkzaamheden binnen een kleinschalige woonzorgvorm voor ouderen met dementie van Birkhoven Zorggoed.
verschillende rollen van mantelzorgers en familieleden In dit plan worden onder andere de volgende
en proberen hier zoveel mogelijk bij aan te sluiten.
Woonzorgmedewerker niveau 3
onderdelen beschreven: •
Dagelijkse werkwijze
•
Afspraken inzake familieparticipatie;
Tool:
•
Inzet van vrijwilligers;
•
Overlegvormen;
•
Afspraken over kwaliteitsbevordering en -borging;
Op pagina 41 vindt u meer informatie over de wijze waarop u familieparticipatie binnen kleinschalige woonvormen kunt vormgeven.
•
Geldende procedures en protocollen, bijvoorbeeld MIC-procedure (Melding Incidenten Clienten);
•
Afspraken over begeleiding en bejegening van bewoners.
Vrijwilligers Naast de familie nemen binnen kleinschalig
A. Plaats in de organisatie
De functie behoort tot de dienst verpleging en verzorging 1. Doelstelling van verpleging en verzorging In samenhang met andere disciplines verlenen van verpleging, verzorging, begeleiding, behandeling en huishoudelijke ondersteuning aan de cliënt met als uitgangspunt recht te doen aan de autonomie van de cliënt met als doel deze te bevorderen of in stand te houden.
woonzorgvoorzieningen vrijwilligers een belangrijke
Tool:
plek in. Zij worden ingezet om te assisteren in de
Op pagina 41 vindt u meer informatie over de wijze waarop u de kwaliteit van wonen en zorg binnen uw kleinschalige woonvorm kunt organiseren.
groep, bewoners te helpen bij activiteiten en soms
2. Plaats van de functie binnen de dienst verpleging en verzorging Ontvangt functionele aanwijzingen van de zorgcoördinator en legt verantwoording af aan de teammanager zorg.
ook om even toezicht te houden als de medewerker met een bewoner bezig is. Waar de grens ligt van de vrijwillige inzet kan per organisatie verschillen. In uw werkplan kan u uw visie op de inzet van vrijwilligers beschrijven.22
3. Doelstelling van de functie De zorgmedewerker niveau 3 draagt bij aan de doelstelling van de organisatie door het verrichten van verplegende/ verzorgende taken, alsmede door het begeleiden van cliënten binnen de kaders van het zorgmodel. Het waarborgen van een veilige woonomgeving.
Familieparticipatie Als mensen verhuizen naar een kleinschalige woonzorgvoorziening blijft de familie een belangrijke
Tip:
rol vervullen in het leven van de nieuwe bewoner.
Wilt u meer informatie over werken met vrijwilligers? Kijk dan op: http://www5.vilans.nl/ smartsite.dws?id=137210
Familieleden zijn immers degenen die veel over de wensen en behoeften van de bewoner weten. Maar hun betrokkenheid kan veel verder gaan.
Tool: Personeelssamenstelling
B. Resultaatgebieden
In onderstaand kader wordt een voorbeeld gegeven hoe de personeelsbezetting eruit zou kunnen zien:
•
Personeelsbezetting voor een woning voor vijf mensen met een ernstig meervoudige handicap:
• •
• • • • • •
36
4. Contacten Intern: • met cliënten en hun relaties • met alle disciplines • met vrijwilligers die bij de afdeling betrokken zijn Extern: • met derden die bij de zorg voor cliënten betrokken zijn
de bezetting is overdag gemiddeld 2 begeleiders voor 5 bewoners; in het weekend zijn nog 9 uur extra flexibel inzetbaar voor het ondernemen van activiteiten; er is één interieurverzorger met een baan via de Wet Sociale Werkvoorziening; in totaal zijn er 10 begeleiders en 4 invalkrachten; de teamleider is een halve dag per week beschikbaar; er zijn geen collectieve weekendsluitingen; een aantal bewoners gaat wel regelmatig in het weekend bij de ouders logeren.
Levenswerk!
• •
Ondersteunen van cliënten bij activiteiten van het dagelijks leven (ADL) en uitvoeren van verpleegtechnische handelingen; Samenwerken en bijdragen aan deskundigheidsbevordering; Bieden van een beschermde woonomgeving waarbij (belevingsgerichte) zorg en begeleiding van de cliënt gericht is op lichamelijk en geestelijk welbevinden; Uitvoering geven aan werkzaamheden met betrekking tot administratie en beheer; Het uitvoering geven aan de richtlijnen in het kader van het ARBO zorgsysteem.
Uitwerking resultaatgebieden 1. Ondersteunen van cliënten bij activiteiten van het dagelijks leven (ADL) en uitvoeren van verpleegtechnische handelingen • verplegen, verzorgen en ondersteunen van cliënten bij ADL handelingen volgens een methodische werkwijze; • verricht verpleegtechnische handelingen; • observeert cliënten en rapporteert aan de hand van het zorgplan; • heeft een signaalfunctie en onderneemt zo nodig actie met betrekking tot het lichamelijk en geestelijk welbevinden; • timuleert en begeleidt cliënten om deel te nemen aan sociaal en cultureel leven ; • geeft uitvoering aan het zorgproces.
Levenswerk!
37
Resultaat: • De geleverde zorg sluit aan bij de wensen en behoeften van de cliënt. • De cliënt is tevreden over de geleverde zorg. • Verpleegtechnische handelingen zijn conform organisatieprotocollen uitgevoerd. 2. Samenwerken en bijdragen aan deskundigheidsbevordering • begeleiden van en inwerken van (nieuwe) medewerkers. leerlingen, stagiaires en vrijwilligers; • draagt zorg voor het op peil houden van de eigen deskundigheid en is bevoegd en bekwaam conform wet- en regelgeving; • levert een bijdrage aan een stimulerend, open en veilig werkklimaat. Resultaat: • Leerlingen, stagiaires en studenten kunnen voldoen aan hun praktijkleeropdrachten; • Teamleden ervaren een positief, stimulerend werkklimaat. 3. Bieden van een beschermde woonomgeving waarbij (belevingsgerichte) zorg en begeleiding van de cliënt gericht is op lichamelijk en geestelijk welbevinden • creëert door een belevingsgerichte benadering een beschermde en voor de cliënt herkenbare woonomgeving waarin de cliënt zijn eigenheid gerespecteerd voelt; • draagt zorg voor het voeren van een adequate gezamenlijke huishouding; • is mede verantwoordelijk voor het verzorgen van een voor de cliënt smaakvolle en gezonde voeding; • organiseert dagactiviteiten die aansluiten op de belevingswereld van de cliënt en zorgdragen voor een voor de cliënt herkenbare dagstructuur; • ziet toe op de veiligheid van de woonomgeving. Resultaat: • De cliënt of diens vertegenwoordiger ervaart dat in de begeleiding rekening gehouden is met de wensen, behoeften, leefgewoonten van de cliënt. De dagactiviteiten zijn voor de cliënt herkenbaar; • Er is een gezellige, veilige, schone en ordelijke woonomgeving voor de cliënt; • De maaltijden vinden plaats met aandacht en rust en in een gezellige huiselijke sfeer. De voeding is smaakvol, gezond en gevarieerd en voldoet aan de richtlijnen in het kader van voedingshygiëne. 4. Uitvoering geven aan werkzaamheden met betrekking tot administratie en beheer • draagt mede zorg voor het zorgdossier en geeft uitvoering aan het zorgmodel; • verricht administratieve werkzaamheden onder meer bij opname, ontslag, herindicatie en voorraadbeheer; • zet middelen en materialen volgens richtlijnen in. Resultaat: • De administratieve werkzaamheden zijn nauwkeurig en volgens werkafspraken verricht; • Middelen en materialen zijn volgens geldende richtlijnen ingezet. 5. Het uitvoering geven aan de richtlijnen in het kader van het ARBO zorgsysteem er wordt deelgenomen aan relevante overlegvormen en/of commissies • werkadviezen vanuit ARBO- en transferprotocol worden opgevolgd; • in het kader van arbeidsomstandigheden worden gevaarlijke situaties gemeld aan de zorgmanager en de medewerkers; • instructies in het kader van arbeidsomstandigheden en bedrijfshulpverlening worden opgevolgd. Resultaat: • De richtlijnen in het kader van het ARBO zorgsysteem zijn correct en conform de geldende procedure uitgevoerd.
38
Levenswerk!
C. Functie-eisen
Kennis • minimaal in bezit van diploma Verzorgende IG of Verzorgende AG; • heeft kennis van de organisatie; • houdt zich op de hoogte van ontwikkelingen binnen het vakgebied; • heeft kennis van tekstverwerkingsprogramma’s. Zelfstandigheid • verricht de werkzaamheden volgens richtlijnen rekening houdend met afspraken binnen het zorgplan. Kan terugvallen op zorgcoördinator en/of teammanager zorg; • kan incidenteel belast worden met het maken van een werkverdeling voor medewerkers van zijn afdeling op momenten dat er geen teammanager zorg aanwezig is; • kan bij de uitoefening van de dagelijkse werkzaamheden prioriteiten stellen in afstemming met cliënt en team. Sociale vaardigheden • voor de contacten met cliënten is het kunnen luisteren, inlevingsvermogen, observeren en adviseren nodig; • in het werken met cliënten en collega’s is een klantvriendelijke opstelling en collegialiteit vereist. Risico’s, verantwoordelijkheden en invloed • draagt verantwoordelijkheid voor de uitvoering en kwaliteit van gestelde taken zoals beschreven in het zorgmodel; • bij de uitoefening van de verzorgende en verpleegtechnische werkzaamheden bestaat risico de cliënt letsel toe te brengen door het niet op juiste wijze hanteren van werkmethoden en/of hulpmiddelen. Uitdrukkingsvaardigheid • mondelinge en schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid is noodzakelijk ten behoeve van de informatieverstrekking voor cliënten en hun relaties en ten aanzien van zorgrapportage bij dienstoverdracht en multidisciplinair overleg Bewegingsvaardigheid • bewegingsvaardigheid is nodig voor verzorgende handelingen en het assisteren bij of uitvoeren van eenvoudige verpleegtechnische handelingen waarvoor enige nauwkeurigheid noodzakelijk is; • bewegingsvaardigheden zijn noodzakelijk voor het werken met de computer. Oplettendheid • oplettendheid is vereist om veranderingen in de lichamelijke en geestelijke toestand van cliënten tijdig te kunnen signaleren; • tijdens verzorging en begeleidingswerkzaamheden treden regelmatig verstoringen op die direct de aandacht vragen. Overige functie-eisen • geduld en doorzettingsvermogen zijn noodzakelijk bij de verzorging en begeleiding van cliënten; • ordelijkheid en hygiënisch werken is noodzakelijk bij de dagelijkse lichaamsverzorging van cliënten; • integriteit en betrouwbaarheid worden vereist bij het verzorgen en begeleiden van cliënten en ten aanzien van het omgaan met cliëntengegevens; • door de contacten met cliënten en hun relaties worden eisen gesteld aan voorkomen en gedrag; • gevoel is nodig voor het omgaan met materialen en hulpmiddelen. Inconveniënten • er is sprake van fysieke belasting door het veelvuldig uitvoeren van transfers van cliënten. Er wordt regelmatig gewerkt in ongunstige posities; • psychische belasting is aanwezig door langdurige confrontatie met leed en lijden en in de begeleiding in de laatste levensfase. Tevens is sprake van een regelmatige piekbelasting in het werk. Confrontatie met lichamelijke en verbale agressie kan plaatsvinden; • bezwarende omstandigheden bestaan in contact komen met vuil bij de dagelijkse verzorging van cliënten ; • door frequent uitvoeren van transfers van cliënten is er kans op rugklachten.
Levenswerk!
39
Tool: Kwaliteit van wonen en zorg D. Competenties
Een competentie is een voor de organisatie, team of individu unieke combinatie van kennis, vaardigheden, attitude en lerend vermogen die nodig is om bepaalde resultaten te behalen en beschreven is in concreet waarneembaar gedrag. 1
plannen spiegelen aan deze brochure. Zo weet u of er nog ‘werk aan de woning’ is! Meer informatie over deze brochure van Vilans vindt u op: http://www.vilans.nl/Pub/Home/Ons-aanbod/Producten/ Producten-Prettig-wonen-met-goede-zorg!.htm
Competenties functie: Van de medewerker die deze functie uitoefent wordt verwacht dat hij/zij deze competenties bezit en/of ontwikkelt. Plannen en organiseren Op effectieve wijze doelen en prioriteiten bepalen en benodigde tijd, acties en middelen aangeven om bepaalde doelen te kunnen bereiken Luisteren Tonen belangrijke informatie op te pikken uit mondelinge mededelingen. Doorvragen en ingaan op reacties. Initiatief Kansen en knelpunten onderkennen en uit eigen beweging ondernemen van acties en voorstellen doen. Wacht niet af.
2
Als u kleinschalig groepswonen aanbiedt, wilt u de bewoners graag kwaliteit bieden. Waar moet u op letten om te zorgen voor kwaliteit van wonen én zorg? U doet ideeën op om bijvoorbeeld de privacy, veiligheid, gezondheid, zelfstandigheid en het welzijn van de bewoners te verhogen. U kunt uw eigen aanpak en
Competenties dienst verpleging en verzorging Van alle medewerkers werkzaam binnen de dienst verpleging en verzorging wordt verwacht dat zij deze competenties bezitten en/of ontwikkelen Flexibiliteit Indien zich kansen of situaties voordoen waar niet meteen een antwoord of oplossing voor is, de aanpak veranderen teneinde een gesteld doel te bereiken. Invoelend vermogen Gedrag dat getuigt van het onderkennen van de gevoelens en behoeften van anderen, zowel gericht op cliënten als collega’s. Zich verplaatsen in anderen en zich bewust tonen van de invloed van het eigen handelen op anderen.
Tool: Mantelzorg in kleinschalige woonvormen Vilans en Kennispraktijk hebben in opdracht van de provincie Utrecht een toolkit ontwikkeld om de familieparticipatie in kleinschalige woonzorgvoorzieningen te optimaliseren. Deze toolkit is bedoeld om uw zorgorganisatie te inspireren en ondersteunen in het samenspel tussen beroepskrachten, mantelzorgers, familieleden en vrijwilligers. Het is een soort
gereedschapskist die u de mogelijkheid biedt om met kleine stapjes de familiebetrokkenheid steeds verder uit te bouwen. Ga naar http://www.vilans.nl/Pub/Home/Ons-aanbod/ Producten/Producten-Toolkit-Een-sterke-band.html voor de toolkit
3.3 Werving en selectie personeel Personeel vormt een belangrijk onderdeel van uw kleinschalig woonzorgvoorziening. Het werken binnen
Tool:
kleinschalige woonzorgvoorzieningen vraagt van
Voorgaande informatie is afkomstig van de Regiegroep Competente medewerkers, een initiatief van de provincie Utrecht. Op pagina 42 vindt u hier meer informatie over.
medewerkers nieuwe, andere competenties dan in de reguliere zorg. De basiscompetentie voor een medewerker in een
3
Kerncompetenties Birkhoven Zorggoed Van alle medewerkers werkzaam binnen Birkhoven Zorggoed wordt verwacht dat zij deze competenties bezitten en/of ontwikkelen. Klantgericht De medewerker herkent behoeften en belangen van de cliënt en neemt deze als uitgangspunt voor het handelen. Neemt initiatief om cliëntwensen te vertalen naar verbeteringen in zorg- en dienstverlening. Inzet De medewerker stelt eisen aan het eigen werk hetgeen zich uit in aanwezig zijn, betrokkenheid en leidt tot de beste prestatie. Samenwerken De medewerker draagt zorg voor een optimale multidisciplinaire samenwerking met cliënt, familie en anderen die bij de zorg- en dienstverlening betrokken zijn met als doel toetsbare resultaten te behalen.
40
Levenswerk!
kleinschalige woonzorgvoorziening kan als volgt worden omschreven:
Het voorgaande geeft u inzicht in welke competenties medewerkers in kleinschalig woonzorgvoorzieningen
‘De medewerker werkt vanuit de relatie, heeft oprechte aandacht
nodig hebben volgens de Regiegroep Competente
voor de bewoner en sluit nauw aan bij de bewoner. De medewerker
medewerkers. U heeft als particuliere ondernemer
kan zich met een minimum aan distantie en een maximum aan
vanuit uw visie vast ook een beeld van het soort
inleving, verbinden met de bewoner, zijn beleving, zijn leefwereld,
medewerker dat u zoekt. Nu moet u deze medewerkers
zijn levensgeschiedenis en zijn familie en naasten’.
nog zien te vinden. Hiervoor kunt u een wervingsplan opstellen. Bedenk een brede wervingsaanpak en
Naast deze basiscompetentie wordt er nog een aantal
maak, voor u start met het werven van personeel, een
aanvullende competenties voor medewerkers in
duidelijk en eerlijk verhaal. Wat heeft u nodig en wat
kleinschalige woonzorgvoorzieningen onderscheiden
heeft u te bieden? Benader dan de doelgroep via al uw
namelijk:
contacten, via advertenties én op locatie.
•
Cliëntgericht / belevingsgericht gedrag
•
Bevorderen van de woon/leefsfeer
•
Vakbekwaam handelen
Tip:
•
Integriteit
•
Flexibiliteit / daadkracht
•
Participeren
Neem niet te snel personeel aan maar laat het personeel eerst een proefperiode meedraaien in de kleinschalige woonzorgvoorziening.
•
Samenwerken en overleggen
Levenswerk!
41
3.4 Werving en selectie bewoners
Als u het juiste personeel heeft gevonden moeten
“De neuzen moeten tijdens het werk dezelfde kant op staan om een kleinschalige woonzorgvoorziening te laten slagen.” – particuliere ondernemer
medewerkers worden voorbereid op hun taak in het kleinschalig woonproject. Waarschijnlijk moeten ze getraind worden om hun werkwijze aan te laten
Bewoners zijn van belang voor de voortgang, kwaliteit en levensvatbaarheid van uw initiatief. Het is natuur-
sluiten op uw visie en gewenste werkwijze. Dit kunt u
lijk van belang dat de toekomstige woonvorm voldoen-
zelf intern organiseren of via een externe partij.
de bewoners heeft. U wilt uiteraard leegstand voor-
“Alleen gebruik van folders is niet effectief genoeg, een persoonlijk gesprek werkt veel beter en is persoonlijker” – particuliere ondernemer
komen. Om uw kleinschalige woonzorgvoorziening van bewoners te voorzien zult u bewoners moeten
Inzet van stagiaires
werven.
Selectie
Tip: Op internet kunt u verschillende aanbieders van trainingen vinden speciaal gericht op medewerkers van kleinschalige wooneenheden. Uiteraard kunt u ook zelf een training in elkaar zetten. Rollenspellen kunnen hierin een belangrijke plaats innemen.
Naast vast gekwalificeerd personeel kunt u er ook voor kiezen om als extra ondersteuning stagiaires in te zetten. Stagiaires kunnen werk uit handen nemen
Bij de selectie van bewoners is het ten eerste belangrijk dat zowel de bewoner als familie van de
Om (nieuwe) bewoners te werven in uw regio is
bewoner zich kunnen vinden in de visie van uw
naamsbekendheid erg belangrijk. Dit betekent dat
kleinschalige woonvorm en de gekozen werkwijze.
u moet investeren in PR. Probeer naamsbekendheid te
Een uitgebreid intakegesprek waar verwachting
woonvorm ook laten kwalificeren als erkend
creëren bij het zorgkantoor, reguliere zorgaanbieders,
over en weer worden uitgesproken is dan ook erg
leerbedrijf. Kijk hiervoor op www.calibris.nl.
welzijnszorg en cliëntenvertegenwoordigers.
belangrijk. Hiermee kunnen veel problemen in
Naast persoonlijke contacten kunt u ook uw
de toekomst worden voorkomen. Uiteraard is het
naamsbekendheid vergroten via regionale huis- aan
belangrijk dat een bewoner zich prettig voelt bij een
huisbladen, relevante websites en de gemeente.
kleinschalige woonvorm maar een bewoner moet ook
Via ouderenbonden, cliëntenorganisaties, buurt-
binnen de groep passen. Door variatie aan te brengen
verenigingen en andere publieke ontmoetingsplekken
in de bewonersgroep, kan de dynamiek worden
kunt u in contact komen met uw potentiële bewoners.
bevorderd. Sommige organisaties plaatsen bewoners
maar hebben uiteraard ook begeleiding nodig. De onderwijsinstelling in uw regio kan u hierover meer informatie geven. U kunt zich als kleinschalige
Tool: Competente medewerkers In 2010 is het project Competente Medewerkers van start gegaan. Dit is een project van de provincie Utrecht. Het project wordt uitgevoerd door de Regiegroep Competente Medewerkers, bestaand uit tien zorgaanbieders uit de provincie Utrecht. De Regiegroep heeft verschillende producten ontwikkeld met als doel de competenties van zorgmedewerkers in kleinschalige woonvormen te beschrijven en in lespakketten vorm te geven.
•
Producten •
•
42
Werving
Processtudie Randvoorwaarden Competente medewerkers in Kleinschalige woonvoorzieningen voor mensen met dementie. De centrale vraagstelling in deze studie luidt als volgt: Binnen welke omstandigheden kunnen competente medewerkers binnen woonvoorzieningen zo goed mogelijk hun verworven competenties benutten? - U kunt het rapport vinden op: http://www.vilans.nl/docs/vilans/informatiecentrum/ Rapportage_Provincie_Utrecht.pdf Competentielijst medewerker Kleinschalig Wonen voor mensen met dementie. Dit zijn aanvullende competenties behorend bij een gediplomeerd functieniveau. - De competentielijst is te vinden op: http://www.vilans.nl/docs/vilans/ informatiecentrum/Competenties_mdw_ KSW.pdf
Levenswerk!
•
Lesprogramma en reader Kleinschalig wonen voor mensen met dementie Doel van dit lesprogramma is om de benodigde competenties voor medewerkers van kleinschalig wonen voor mensen met dementie structureel te integreren in de beroepsopleidingen zorg en welzijn. Het lesprogramma bestaat uit negen workshops / thema’s waaronder Familieparticipatie. Opleidingen: Verzorgende –IG, Verpleegkunde, Maatschappelijke Zorg. Bij dit lesprogramma hoort ook een reader. - U kunt het lesprogramma vinden op: http://www.vilans.nl/docs/vilans/informatiecentrum/ Basismodule_kleinschalig_wonen_DEF.pdf - U kunt de reader vinden op: http://www.vilans.nl/docs/vilans/informatiecentrum/ Reader_kleinschalig_wonen_def.pdf
met verschillende zorgzwaartes en indicaties bij elkaar Net als bij de werving van personeel kunt u ook voor
in een woning. Ook is het mogelijk om te variëren in
de werving van bewoners het beste een wervingsplan
de doelgroep per woning. Bijvoorbeeld de doelgroep
maken. Ook hier geldt weer: Bedenk een brede
dementerende ouderen gecombineerd met de
wervingsaanpak en maak, voor u start met het
doelgroep dementerende verstandelijk gehandicapten.
werven van personeel, een duidelijk en eerlijk verhaal.
Verder moet u natuurlijk rekening houden met de
Wat heeft u nodig en wat heeft u te bieden? Benader
belasting van uw medewerkers bij de samenstelling
dan de doelgroep via al uw contacten, via advertenties
van uw bewonersgroep.23
én op locatie.
Huising Spelkaarten; Zo werkt Kleinschalig Wonen Het spel bestaat uit kaartjes met daarop allerlei vragen, dilemma’s en foto’s. Deze gaan over dingen die je tegen kunt komen in het werken in kleinschalige woonvormen voor mensen met dementie. De kaartjes maken het gemakkelijk om daarover in gesprek te gaan met familie, een collega, leidinggevende of op school. Alle zorgorganisaties met kleinschalige woonvormen in de provincie Utrecht hebben exemplaren van het kaartspel ontvangen voor hun verschillende locaties. - De handleiding van het spel is te vinden op: http://www.vilans.nl/docs/vilans/ informatiecentrum/212623_Huising_ spelhandleiding.pdf
Levenswerk!
43
Fase 4: Uitvoering- en consolidatiefase
44
Levenswerk!
Levenswerk!
45
4.1 Uitvoering en consolidatie
houden. Aangezien prikkels niet vanzelf uit een groep
immers leiden tot aanpassing van het verdienmodel
medewerkers komen zou u de volgende interventies
van uw kleinschalige woonzorgvoorziening. In het
Als uw kleinschalige woonzorgvoorziening er staat,
in kunnen zetten om ervoor te zorgen dat uw visie
hoofdstuk over financiën vindt u een aantal websites
uw personeel hebt aangesteld en een bewonersgroep
herkenbaar blijft binnen de woonzorgvoorziening:
die u van actuele informatie kunnen voorzien.
manier ook goed draaien zonder u als particuliere ondernemer. •
Oprichten van een nieuwe locatie met een locatiemanager die bij het wegvallen van u als
heeft samengesteld is de tijd aangebroken dat uw
particuliere ondernemer de bedrijfsvoering van
kleinschalige woonzorgvoorziening, na een lange
•
Maandelijks teamoverleg
periode van investering, ook daadwerkelijk gaat
•
Teamdag per (half) jaar
draaien. In de uitvoerings- en consolidatiefase zult
•
Interne scholing en intervisie
u tegen een aantal dingen aanlopen. Op een aantal
•
Nieuwe (wisselende) indeling van teams24
de andere kleinschalige woonzorgvoorziening
Consolidatie
overneemt. •
De meeste particuliere ondernemers richten geen
van deze zaken zal in dit hoofdstuk verder worden
kleinschalige woonzorgvoorziening op om deze na
ingegaan.
een aantal jaren weer te sluiten. Het kan natuurlijk
Overname van uw kleinschalige woonzorgvoorziening door een zorginstelling
•
Overname door een medewerker
Tool:
voorkomen dat, om wat voor een reden dan ook, de
Hoewel voor u, als particuliere ondernemer overname,
Op de pagina hiernaast vindt u tips van medewerkers van kleinschalige woonzorgvoorzieningen om de visie levend te houden, het werk te veraangenamen en sleur te voorkomen.
voortzetting van de kleinschalige woonzorgvorm
wellicht toekomstmuziek is, is het toch goed hier
in het geding komen. Als particuliere ondernemer
al in een vroeg stadium over na te denken zodat u
moet u erover nadenken welke maatregelen moeten
weet hoe u moet handelen mocht de situatie zich
worden genomen om de bedrijfsvoering aan een
toch onverwacht voordoen. Aan de verschillende
kleinschalige woonzorgvoorziening daadwerkelijk
ander over te dragen. Vaak wordt er door particuliere
mogelijkheden zitten voor- en nadelen. Als particu-
zijn deuren gaan openen. Het eerste waar u dan
ondernemers een continuïteitsplan gemaakt. Er zijn
liere ondernemer kan u het beste zelf bepalen wat
mee te maken krijgt is de inhuizing van bewoners.
verschillende manieren waarop u de continuïteit van
de meest geschikte vorm van continuering voor uw
Scholing
uw kleinschalige woonzorgvoorziening kunt regelen:
kleinschalige woonzorgvoorziening is.
contact is tussen de bewoners en de medewerkers.
Door het bieden van hoge kwaliteit van wonen en zorg
•
Organiseer een kennismakingsmiddag waar
kunt u zich onderscheiden van anderen. Het blijft dan
het kleinschalige concept waardoor een
Tip:
medewerker, bewoners, personeel en vrijwilligers
ook belangrijk, ook als uw kleinschalige woonvorm
franchisemodel wordt gecreëerd. Door de
elkaar al kunnen leren kennen. Investeer vooraf ook
operationeel is, om te werken aan de deskundigheid
franchiseformule ontstaan er een 2e en 3e of
al in het vaste team van medewerkers en vrijwilligers
van medewerkers. Zoals al eerder te lezen is zijn op
wellicht nog meer vestigingen met een eigen
door het ook met hen te hebben over de visie van uw
internet tal van aanbieders te vinden die scholing
management. De kleinschalige woonvorm is
kleinschalige woonvorm.
kunnen verzorgen voor medewerkers van kleinschalige
een stichtingsmodel waardoor geen privé in
woonzorgvoorzieningen.
de kleinschalige woonvorm is vermengd.
Denk er bij het schrijven van een continuïteitsplan voor uw kleinschalige woonzorgvoorziening aan dat u niet alleen aandacht besteedt aan formele, arbeidsrechtelijke en rechtspositionele zaken maar ook aan de continuering van uw zorgvisie.
Inhuizing Als alle randvoorwaarden zijn geregeld kan uw
Particuliere ondernemers geven aan dat het belangrijk is dat voorafgaand aan de inhuizing er al een goed
Sommige particuliere ondernemers kiezen ervoor
Het vormen van meerdere locaties met
De woonzorgvoorzieningen kunnen op deze
om de inhuizing gefaseerd te laten verlopen zodat medewerkers en bewoners voldoende tijd hebben
Leegstand
om aan elkaar en de nieuwe situatie te wennen. Anderen gaan proefslapen in de kleinschalige
Voor de continuïteit van uw kleinschalige
woonzorgvoorziening met personeel. Als je als
woonzorgvoorziening is het belangrijk dat woningen
personeel zelf een keer in de woonzorgvoorziening hebt
altijd bezet zijn. Leegstand is niet goed voor het imago
geslapen komt u vanzelf punten tegen die nog anders
en voor de financiële situatie van uw kleinschalige
kunnen voordat de woonzorgvoorziening definitief
woonzorgvoorziening. U zult dus voortdurend
gaat draaien. U kunt zelf het beste bepalen wat in uw
aandacht moeten blijven besteden aan PR. Behalve
situatie het meest passend is.
zorgen voor een goede naamsbekendheid zijn er ook nog andere manieren om aan nieuwe bewoners voor uw woonzorgvoorziening te komen. Zo zijn er
Houd die visie levend
particuliere ondernemers die met een zorginstelling afspraken hebben gemaakt over aanleveren van
Projecten worden vaak vol enthousiasme en idealisme
bewoners bij leegstand. Andere particuliere
gestart. Maar na verloop van tijd sluipt de sleur er
ondernemers hebben contacten met ziekenhuizen en
vaak een beetje in. Het is nou eenmaal niet mogelijk
verpleeghuizen voor doorverwijzing van bewoners.
om elke dag een ijsje te gaan halen en ook aan het
Ook contacten met ouderenadviseurs in de gemeente
opvouwen van de was valt voor medewerkers weinig te
en regio leiden vaak tot de aanmelding van nieuwe
beleven. Onder deze omstandigheden valt het niet mee
bewoners.
de visie levend te houden. De visie moet zichtbaar zijn in de houding van de medewerkers van de kleinschalig woonzorgvoorziening en kan bepalend zijn voor de
Financiële veranderingen
sfeer in het huis, maar ook voor de betrokkenheid
46
van familieleden, mantelzorgers en/ of vrijwilligers.
De financieringsstromen in de zorg zijn continu aan
Particuliere ondernemers geven aan dat directe
verandering onderhevig. Als particuliere ondernemer
betrokkenheid van de particuliere ondernemer met de
zult u dan ook altijd op de hoogte moeten zijn van
medewerkers erg belangrijk is om de visie levend te
eventuele veranderingen. Veranderingen kunnen
Levenswerk!
Tool: Tips van medewerkers van kleinschalige woonzorgvoorzieningen • Communiceer Zorg voor goede mondelinge en schriftelijke communicatie. Zorg ook voor regelmatig werkoverleg waarin je met collega’s kunt praten over taken en knelpunten. Blijf met elkaar in gesprek over bewoners. Rapporteer duidelijk zodat je een goede overdracht hebt. Zet afspraken op papier: houd het overzichtelijk, zodat je geen dubbel werk hoeft te doen.
• Werk samen en leer van elkaar Alleen werken betekent niet dat je ook alles alleen moet oplossen. Wissel ervaringen uit met collega’s, zodat je elkaar steunt en van elkaar leert. Betrek alle disciplines bij de zorg, verklein de afstand. Leer van anderen door zo nu en dan stage bij een ander kleinschaligwonen-project te organiseren. Haal de maatschappij naar binnen door naar buiten te gaan. Probeer bijvoorbeeld aan te sluiten bij een netwerk (NetKW) (sparringpartners) of bij een branchevereniging.
• Wees je bewust van je handelen Jouw normen en waarden hebben invloed op het leven van de bewoners: als bij jou thuis het wasgoed keurig gestreken in de kast gaat, geldt dat dan voor iedereen? Evalueer structureel en blijf kritisch meedenken.
• Breng de zorgvisie in praktijk Benader bewoners zoals je zelf benaderd zou willen worden. Stimuleer hen zoveel mogelijk zelf te doen en laat ze zelf dingen uitproberen. Maak de visie duidelijk aan nieuwkomers en zet hem zwart op wit. Weet dat ook huishoudelijk werk een zinvolle activiteit is, het hoeft niet altijd iets bijzonders te zijn.
• Laat de bewoners niet opgaan in de groep Houd rekening met ieders achtergrond, vooren afkeuren, persoonlijke wensen en behoeften. Neem klachten serieus en kom afspraken na. Laat bewoners zoveel mogelijk hun eigen spulletjes en meubels meenemen. Zorg voor een huiselijke sfeer en gezelligheid.
Levenswerk!
47
• Stel grenzen en relativeer Probeer de humor te zien, ook in moeilijke situaties. Relativeer en laat bewoners niet over je heen lopen, geef grenzen aan. Neem je werk niet mee naar huis. Besef dat de zorg een 24-uursbedrijf is. Zaken waar jij niet aan toekomt, worden overgenomen door een collega.
• Wees creatief en flexibel Speel in op onverwachte zaken en zorg voor alternatieven als iets niet lukt.
Uitvoering Provincie Gelderland
handvatten voor financiering27 in samenwerking met het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg, een
• Betrek de familie bij de zorg Houd familieleden van bewoners te vriend en spreek hen aan als er iets is. Neem hen niet te veel uit handen. Maak duidelijke afspraken over ieders taken.25
De provincie Gelderland heeft binnen het programma
handreiking voor samenwerking tussen gemeenten,
Thuisgeven in Gelderland (2008-2011) projecten gesub-
corporaties, zorg- en welzijnsorganisaties en
sidieerd in wonen, welzijn en zorg. Bijvoorbeeld op
particuliere ondernemers28. Voor gemeenten is een
het gebied van domotica, regionale/lokale netwerken
handvattenboekje ‘Kleinschalig wonen zwart op wit’
en het bieden van intervisietrajecten. De in de pro-
uitgebracht29 en voor zorgorganisaties kleinschalig
jecten opgedane kennis en ervaring is vervolgens
wonen voor mensen met dementie, een toolkit
gedeeld met de maatschappelijke partners. Ook zijn
Mantelzorg.30
verschillende onderzoeken uitgevoerd, van de regie op
Verantwoording
woonservicegebieden tot woonwensen van ouderen. Binnen het programma is particuliere zorgonderne-
Vilans
De provincie Gelderland heeft in het kader van
Wat zijn de succes- en faalfactoren voor een particuliere initiatief
mers de mogelijkheid geboden subsidie aan te vragen
het programma Thuisgeven de afgelopen jaren
die de oriëntatie, ontwikkeling, realisatie en consolidatie van een
voor de voorbereidingsfase van een kleinschalige
Vilans is hét kennisinstituut voor de langdurende
veel particuliere ondernemers ondersteund bij het
kleinschalige woonzorgvoorziening beïnvloeden?
woonvoorziening. Veelal werd deze subsidie gebruikt
zorg gevestigd in Utrecht. Vilans heeft als
oprichten van een kleinschalige woonzorgvoorziening.
voor haalbaarheidsstudies of het bereiken van samen-
kenniscentrum veel praktijkgerichte expertise op de
De provincie Utrecht heeft hetzelfde gedaan via een
Vilans heeft door middel van kwalitatief onderzoek
werking met de gemeente, de woningcorporatie en
thema’s dementie, informele zorg en kleinschalig
soortgelijk programma onder de naam Wel Thuis!.
bovenstaande onderzoeksvraag proberen te beant-
andere instanties. Initiatieven voor mensen met
wonen. De kennis is toegankelijk gemaakt via
woorden. Kennispraktijk heeft met behulp van
dementie, jongeren met niet aangeboren hersenletsel,
publicaties en de website van Vilans. Vilans heeft
Het realiseren van een kleinschalige
de uitkomsten van dit onderzoek en aanvullend
jongeren/jongvolwassenen met een licht verstandelijke
via het project Werk aan de Woning, particuliere
woonzorgvoorziening heeft heel wat voeten in aarde.
kwantitatief onderzoek uitgevoerd en samen met
beperking en mensen met een psychiatrische
ondernemers uit de provincie Gelderland en in
Hier hebben veel particuliere ondernemers in beginsel
Vilans deze toolkit ontwikkeld. De uitkomsten zijn
aandoening zijn door de provincie ondersteund.
Nederland breed kunnen adviseren en van informatie
geen notie van. Zij ontdekken dit gaandeweg en als
in deze toolkit op zodanige wijze vertaald dat deze
de kleinschalige woonzorgvoorziening gerealiseerd
van nut zijn voor de praktijk.
kunnen voorzien
Provincie Utrecht
is zijn er ook een tal van factoren die het proces positief of negatief beïnvloeden. Niet alle opgestarte
Het traject stond onder begeleiding van een
kleinschalige woonzorgvoorzieningen zullen over
begeleidingscommissie bestaande uit:
Kennispraktijk Met het programma Wel Thuis! werkt de provincie Utrecht aan een groter en gevarieerder aanbod van
Kennispraktijk is een onderzoeks- en adviesbureau
management geregeld en hoe creëren de managers/
Myriam van Zetten
Provincie Gelderland
woningen met welzijn en zorg, verspreid over de
voor sport, onderwijs en gezondheid en gevestigd in
eigenaars stabiliteit?
Petra Dhont
Provincie Gelderland
provincie. Daarnaast verbetert zij de samenhang
Nijmegen, Zwolle en Amsterdam. Kennispraktijk
Olga Masurel
Provincie Utrecht
tussen wonen, welzijn en zorg. Het programma
heeft de afgelopen jaren tal van (pilot)onderzoek
Piet Driest
10 jaar nog bestaan. Hoe wordt opvolging van
O.a. cursusleider
heeft onder andere als doel een bijdrage te
uitgevoerd binnen de sectoren sport, onderwijs en
en Kennispraktijk gevraagd onderzoek te doen
leerwerkplaats particuliere
leveren aan 400 nieuwe plaatsen in kleinschalige
gezondheid. Veel van deze onderzoeken hebben geleid
naar de succes- en faalfactoren van kleinschalige
ondernemers in Utrecht
woonzorgvoorzieningen voor mensen met dementie.
tot een methodiek/aanpak. De kennis is toegankelijk
De provincies Gelderland en Utrecht hebben Vilans
wooneenheden die opgericht worden door particuliere
Anita Schimmel
Particuliere zorgondernemer
De provincie biedt aan particuliere ondernemers die
via publicaties in vakbladen en methodieken.
ondernemers. De centrale onderzoeksvraag van dit
Marianne van de Westen
Particuliere zorgondernemer
kleinschalige zorg willen realiseren, voor diverse
Kennispraktijk heeft ook in andere opdrachten op
onderzoek luidt:
Julia Foekema
Syntens
doelgroepen, subsidie voor co-financiering van een
vergelijkbare wijze samengewerkt met Vilans.
haalbaarheidsstudie. Tevens heeft de provincie in 2010 een leerwerkplaats opgezet voor particuliere ondernemers van een kleinschalige woonvoorziening.
Auteurs
Deze heeft zich ontwikkeld tot het zelfstandige
48
Levenswerk!
landelijke netwerk voor en door ondernemers
Meike Elfring, Kennispraktijk
kleinschalig wonen: NetKW.
Eralt Boers, Kennispraktijk
Hiernaast heeft de provincie opdracht verstrekt
Petra Crombag, Vilans
tot diverse onderzoeken, waaronder een monitor
Ineke Aufderhaar, Vilans
kleinschalig wonen voor mensen met dementie26,
Beatrijs Jansen, Vilans
Levenswerk!
49
Gebruikte literatuur en relevante websites
Noten
Literatuur
1. Te Boekhorst et al., 2007
•
Boekhorst, S. te, Depla, M.F.I.A., Lange, J. de, Pol, A.M., Eefsting, J.A. (2007). Kleinschalig wonen voor ouderen met
2. Van der Loo, Geelhoed & Samhoud, 2007
dementie: een begripsverheldering. Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie, 38, p. 17-26.
3. Van der Loo, Geelhoed & Samhoud (2007)
Boyett, J.H. & Boyett, J.Y. (2001). De Goeroe Gids voor ondernemers. Zaltbommel: Thema
4. Driessen, 2006
•
Care West (2006). Standaard programma van eisen, groepswonen voor mensen met dementie. Gevonden op:
5. Deze test komt uit: De Goeroe Gids voor ondernemers, Boyett, J.H. & Boyett, J.Y. ( 2001)
http://www.ruimtevoorzorg.nl/uploads/publicaties/pve_groepswonen_pg_carewest_ruimte_voor_zorg.pdf
6. Driessen, 2006
•
Driessen, M. (2006). De ondernemende ondernemer. Entrepreneur Consultancy
7. Gebaseerd op informatie van: http://www.kvk.nl/ondernemen/marketing/marktonderzoek/
•
Driest, P., Elfring, M., Steenbergen, J. (2011). Kleinschalig wonen zwart op wit. Utrecht: Provincie Utrecht.
8. Kamer van Koophandel, (zonder datum)
•
EVV-groep Valkenhof (2009). Kwaliteitszorg. Gevonden op: http://www.materiaal.download-vnmc.nl/v08blok5&6.pdf
9. Rijksoverheid, zonder datum
•
Facit (2009). Meer dan muren en een dak, Inspiratiegids Kleinschalig Wonen. Velsen Noord: Facit
10. Roest, A., Olmer, K., Driest, P. & Jans, A. (2010)
•
Heumen, S. van, Straatsma, H., Huibers, L., Jans, A., Krijger, E. (2009) Kleinschalig wonen: een full service
11. Roest, A., Olmer, K., Driest, P. & Jans, A. (2010)
pakket. Utrecht: Vilans.
12. Krijger, E. & Driest, P. (2011)
Hoekstra, E.K. (2004) Stappenplan voor het realiseren van kleinschalig groepswonen voor mensen met dementie.
13. Krijger, E. & Driest, P. (2011)
Gevonden op: http://www.wonenmetdementie.nl/uploads/informatie_bijlages/Personeel/stappenplan_kleinschalig_wonen_2004.pdf
14. Krijger, E. & Driest, P. (2011)
Kamer van Koophandel (zonder datum). Sterkte-zwakte analyse. Gevonden op: http://www.kvk.nl/ondernemen/marketing/
15. Hoekstra, 2004
sterkte-zwakte-analyse/
16. CareWest, 2006
Krijger, E. & Driest, P. (2011). Kleinschalig wonen met dementie, particulier ondernemerschap woonprojecten.
17. Toornend Partners, zonder datum
Utrecht: Provincie Utrecht
18. Hoekstra, 2004
•
Loo, H. van der, Geelhoed, J., Samhoud, S. (2007). Kus de visie wakker. Den Haag: Academic Service.
19. Hoekstra, 2004
•
Nitsche, B., Scholten, C. Elfring, M., Boers, E. (2011). Een sterke band, instrumenten voor mantelzorg en familiebetrokkenheid in
20. Hoekstra, 2004
•
• • •
kleinschalige woonvormen voor mensen met dementie. Utrecht: Provincie Utrecht.
21. Http://www.bouwcollege.nl/Pdf/Architectuur/Kleinschalig%20full%20serv%20INT.PDF
•
Nouws, H. (2011a). Monitor kleinschalig wonen voor mensen met dementie. Utrecht: Provincie Utrecht.
22. Facit, 2009
•
Nouws, H. (2011b). Een spannend huwelijk, het faciliteren van het particulier initiatief in de zorg. Utrecht: Provincie Utrecht
23. Facit, 2009
& Aedes-Actiz Kenniscentrum wonen en zorg.
24. Facit, 2009
Rijksoverheid (zonder datum). Persoonsgebonden budget. Gevonden op: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/
25. EVV-groep Valkenhof, 2009
•
persoonsgebonden-budget-PGB
26. Nouws, 2011a
•
Roest, A., Olmer, K., Driest, P., Jans, A. (2010). Thuis op de zorgboerderij. Taskforce Multifunctionele Landbouw.
27. Driest & Krijger, 2011
•
Toornend Partners (zonder datum). Programma van eisen. Gevonden op: http://www.programmavaneisen.com
28. Nouws, 2011b 29. Driest, J., Elfring, M. en Steenbergen, J., 2011
Relevante websites:
30. Nitsche, B., Scholten, C., Elfring, M. en Boers, E., 2011
Verzamelpagina met websites over kleinschalig wonen •
http://kleinschalig-wonen.startpagina.nl/
Landelijk Steunpunt Wonen Landelijk Steunpunt Wonen, opgericht met subsidie vanuit de overheid: adviseert en ondersteunt ouders van kinderen met beperkingen, die een wooninitiatief oprichten of al hebben gerealiseerd. •
http://www.woonzelf.nl/landelijk-steunpunt-wonen.shtml
Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg Het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg heeft een dossier speciaal gericht op kleinschalig wonen. •
http://www.kenniscentrumwonenzorg.nl/dossiers/kleinschaligwonen
NetKW Vanuit de leerwerkplaats voor particuliere initiatiefnemers die bezig zijn met het oprichten van een kleinschalige woonvorm in de provincie Utrecht is een landelijk netwerk ontstaan van particuliere ondernemers. •
www.netkw.nl
Nederlandse Zorgautoriteit De NZa heeft de opdracht goed werkende zorgmarkten te maken en te bewaken. Dit doet zij samen met de sector. Daarbij staan de belangen van de consument centraal. Op de website vindt u alle belangrijke informatie omtrent de snel veranderende wet- en regelgeving in de zorg. •
50
www.nza.nl
Levenswerk!
Levenswerk!
51
Colofon Deze uitgave is een gezamenlijk product van de programma’s Wel Thuis en Thuisgeven in Gelderland van respectievelijk de provincies Utrecht en Gelderland. Tekst: Meike Elfring en Eralt Boers (Kennispraktijk) en Petra Crombag (Vilans) Grafische vormgeving: Kees de Bruijn, Giesbeek Fotografie: Dick Brouwers, Arnhem en Dika fotografie, Doesburg Druk: provincie Gelderland December 2011 Provincie Gelderland Markt 11 Postbus 9090 6800 GX Arnhem T (026) 359 90 00 www.gelderland.nl Provincie Utrecht Provincie Utrecht Postbus 80300 3508 TH Utrecht T (030) 258 91 11 www.provincie-utrecht.nl
52
Levenswerk!
