Kernteam overleg
Jouke Velstra en Sieger Burger
A PRIL
2016
1
Hoe zat het ook al weer met de neerslaglens • D uinen – Een grondw aterstand van 1m boven drainageniveau resulteert in 42m zoete bel eronder.
• Perceel – Gaat helaas niet op in een perceel omdat er geen permanente opbolling is.
2
Neerslaglens afhankelijk van . . • D rainafstand, kw elflux en de doorlatendheid en gelaagdheid van de bodem zijn zeer bepalend voor de dikte van de zoetw aterlens • M et name bij een kleinere drainafstand kan de zoetw aterlens verdw ijnen – V oorlopige resultaten: bijvoorbeeld in een gemiddeld jaar en bij een drainafstand van < 5 m en > 1 mm/d is er groot risico op verdw ijnen van de neerslaglens
Invloed sloot beperkt. Drainagemiddelen bepalend voor de neerslaglens in perceel sloot
sloot
4
Verzilting werd niet gezien als een probleem sloot
Vaalburg (drains)
greppel
greppel
Klaver (greppels) sloot
greppel
greppel
5
P1
P1a
P2
P3
P3a
Twee soorten (lens en zone)
• Klassieke beeld. S lecht doorlatend boven goed doorlatend. W1 W2 W3 W4 P4
P5
P6
P7
P8
Slecht doorlatend (zeer zware klei)
• Goed Geen maar afw ezige lens of dunne zone doorlatendlens (leemarm, zeer fijn tot matig fijn zand) – Gerijpte op ongerijpte klei of zand op klei.
Drainage buis
P1
P1a
P2
P3
P3a
P4
P5
P6
P7
P8
Risico verdwijnen neerslaglens Diepte zoet-zout overgang
Situatie volgens W+ 2050
Diepte zout (m – maaiveld)
Huidige situatie
Verhoogd risico door bodemdaling
7
Verschillende oplossingen denkbaar • V ergroten van de drainafstand. M aar . . . ontw atering ook minder Traditioneel
Peilopzet
Verdiept zelfde ontwateringsniveau
Verdiept met peilopzet
8
Verschillende oplossingen denkbaar • V ergroten van de drainafstand. M aar . . . ontw atering ook minder Traditioneel
Peilopzet
Verdiept zelfde ontwateringsniveau
Verdiept met peilopzet
• GoFresh - D rains2 buffer
9
Verschillende oplossingen denkbaar • V ergroten van de drainafstand. M aar . . . ontw atering ook minder Traditioneel
Peilopzet
Verdiept zelfde ontwateringsniveau
Verdiept met peilopzet
Groningen: Hornhuizen
Friesland: Herbaijum
Groningen: Borgsweer Noord-Holland
10
Herbaijum – kleiperceel kwelneutraal
• Bestaande drainage aangepast w aardoor peilopzet mogelijk is • A ansturing en volgen via telemetrie
11
Hornhuizen – zandperceel met kwel • Nieuw e drainage verdiept aangelegd en teven peilopzet mogelijk • A ansturing en volgen via telemetrie
12
13
Hornhuizen - grondwaterstand • In Hornhuizen is na een verlaging van het uitstroomniveau is het grondw aterniveau op het proefperceel binnen enkele dagen (vrijw el) gelijk aan de grondw aterstand op het referentieperceel.
14
Herbaijum - grondwaterstand • D e lange verlaging in Herbaijum laat zien dat het effect van de opzet nog ruim drie maanden enig signaal geeft – hogere grondw aterpieken (10 -25cm verschil) en andere basis tov de latere maanden (5cm verschil) – M ogelijk door natter vochtprofiel of door structuurverandering
• D uur te kort voor definitieve conclusie
15
Dikte neerslaglens • Het verdikken van de gemiddelde zoetw aterlens is een traag proces van jaren – D e zoetw aterlens heeft een relatief snelle seizoensdynamiek – D e dynamiek om de maximale dikte in de w inter en de maximale dikte in de zomer te vergroten is echter een langzamere trend
• In het afgelopen jaar is het systeem voor het eerst volledig getest, vanaf komend jaar kan gericht w orden gestuurd
• In Hornhuizen is de neerslaglens in dikte toegenomen
Dikte neerslaglens – Zandperceel met kwel Hornhuizen - zandperceel • Eindsituatie duurt ca. 2 0 jaar indien alleen in w inter peilopzet en in de zomer oorspronkelijke ontw atering • Bij volledige peilopzet dan gaat het veel sneller
17
Dikte neerslaglens – Kleiperceel Herbaijum - kleiperceel • Eindsituatie duurt ca. 2 0 jaar indien alleen in w inter peilopzet en in de zomer oorspronkelijke ontw atering • Bij volledige peilopzet dan gaat het veel sneller
18
Zoutbelasting – Hornhuizen zandperceel Zoutbelasting een stuk lager
19
Zoutbelasting – Herbaijum kleiperceel Zoutbelasting een stuk lager
20
Nutrientenbelasting (Herbaijum) • In Herbaijum is ook naar de nutriënten gekeken • Er komen in Herbaijum vrijw el geen nutriënten tot afstroming (niet met systeemgerichte drainage en niet in het referentie perceel) – S lechts 5 -10% van de atmosferische stikstof depositie komt tot afstroom als nitraat – W aar blijft de stikstof: opgenomen door gew as of als ammoniak naar de atmosfeer? – Eventuele invloed van systeemgerichte drainage daardoor niet zichtbaar – W el geeft dit aan dat er ruimte zit om mogelijk meer te bemesten zonder negatieve gevolgen richting de sloten, evt. mogelijk om bodemtype bepalend te maken voor hoeveel met is toegestaan
• W at gaan w e met dit gegeven doen?
De struggles: Waar lopen we zoal tegenaan • Het hoge zoutgehalte in Hornhuizen in het grondw ater leidde tot corrosie van de (meet)apparatuur. Bij toekomstige systemen zal ander niet corrosief materiaal w orden gebruikt • Perceel Herbaijum opgesplitst in 4 delen. M iddendeel voorzien van nieuw e drainage. – Eerste getackelde probleem: nieuw e drainage lekte langs de doorspuitvoorziening bij de sloot – Tw eede getackelde probleem: er bleek een extra drain op de bodem van de oude sloot te liggen, die nog gew oon w erkte
Perspectief uitrol ? • W elke vorm past het beste in de markt? – Nu is de ‘rolls royce’ ontw ikkeld w aarin alles w ordt gemeten, die inzicht geeft in het volledige systeem en op afstand stuurbaar is. – Een verregaande versimpeling en kostenreductie is mogelijk. – W elke onderdelen van de ‘rolls royce’ blijven gew enst bij de eindgebruiker
Spaarwater 2 • V oortzetten van de proeven met systeemgerichte drainage – Nu dynamiek en aangroei lens ook te volgen via de w ebsite met ResProbes
• Uitbreiding nutrienten in Herbaijum én Hornhuizen • Nieuw e gebiedsdekkende risicokaart verzilting (klimaat, bodemdaling en zeespiegelstijging) • Kansenkaart voor oplossingen (‘traditionele’ en ‘systeemgerichte’)
24
