Jaarverslag RMC-opdrachten schooljaar Team Voortijdig Schoolverlaten

Jaarverslag RMC-opdrachten schooljaar 2011-2012 Team Voortijdig Schoolverlaten

Jaarverslag RMC-opdrachten schooljaar 2011-2012 Team Voortijdig Schoolverlaten

Voorwoord Team VSV bestaat 12½ jaar: een koperen jubileum. Denkend aan enkele eigenschappen van koper, - het is buigzaam, is eenvoudig te vervormen en is een algemeen voorkomende stof die van nature in het milieu voorkomt - lijken die Team VSV als flexibel team, dat altijd maatwerk levert naar elke jongere en dat steeds naar nieuwe samenwerkingsvormen zoekt als kwalificatie waardig. Maar ook de individuele cijfers waaruit het getal 12½ bestaat leggen direct een link naar de doelen waar team VSV voor staat. Het getal 1 dat onder meer staat voor het beïnvloeden van iemand om in actie te komen en/of om iets nieuws te beginnen. Het getal 2 dat onder meer staat voor het liefst willen samenwerken en het op zoek zijn naar “zielenpartners”, eveneens waarden die het team kenmerken. Kortom een team dat zijn bestaansrecht verdient, maar dat ook nog verder kan ontwikkelen om edelmetaalwaardig te worden. Het was een jaar met een aantal veranderingen zoals onder meer: - een minder groot budget en daardoor formatievermindering, - een andere doelgroep. Niet langer gaat het om jongeren van 16-23 jaar, maar om jongeren van 18-23 jaar, - een nieuwe manager, - de ontwikkelingen rondom het Regionaal Bureau Leerplicht (RBL), - meer aanmeldingen. Dat brengt ons meteen op de grote kruising waarop Team VSV dit jaar heeft gestaan. Welke keuzes maak je om als organisatie in een dergelijke situatie professioneel en overeind te blijven? Welke bewegwijzering volg je en welke keuzes maak je? De eerste weg die we wilden en willen blijven inslaan, was direct duidelijk: die van de toekomst van de jongeren. Ook de tweede weg stond onomstotelijk vast: flexibel blijven en in mogelijkheden blijven denken. Niet steeds één pad inslaan, maar misschien wel twee wegen tegelijkertijd bewandelen als dat nodig is om de jongeren daar te krijgen waar zij horen. En dit – ten derde – vooral samen te doen. Als team elkaar vasthouden, ondersteunen en samen de opdracht voltooien, maar ook samenwerken waar het kan met alle samenwerkingspartners. In deze lijn wordt op dit moment voor de opstart van het RBL per 1 augustus 2013 de samenwerking tussen Leerplicht en Team VSV al actief opgepakt door afstemming en actieve overdracht te bewerkstelligen. Deze samenwerking zullen we in de toekomst zeker vasthouden om zodoende de jongere optimaal van alle expertises te kunnen laten profiteren. Samen dienen we hetzelfde doel: de jongeren, waarvan een steeds grotere groep steeds meer en omvangrijkere problemen heeft en houdt. De cijfers van deze groep liegen er bij ons niet om en maken extra duidelijk, dat als we niet tijdig ingrijpen, het steeds moeilijker wordt om voor hen iets te betekenen. In dit kader betreuren wij het, dat we voor de doelgroep van 16-18 jaar zelf niets meer kunnen ondernemen. De ervaring leert dat we in zeer nauwe samenwerking met leerplicht van deze minderjarige doelgroep veel jongeren blijvend de goede weg konden laten inslaan. Door de handen ineen te slaan bereik je meer en voorkom je, dat jongeren vanaf hun 18e jaar thuis zitten en lastiger te bereiken en te motiveren zijn. We zijn dan ook zeer verheugd dat er op dit moment voorbereidingen worden getroffen om het loket voor RMC-verzuimmeldingen uit te breiden door het actief oppakken van meldingen bij 16 uur in de 4 weken. Via het regionaal vsv-programma 2012-2015 zal er naar alle waarschijnlijkheid extra budget vrijkomen om zodoende extra formatie hiervoor beschikbaar te stellen. Wij willen ons daarbij – koperen de getallen 1- en 2-waardig – flexibel blijven opstellen en willen de samenwerking met onze samenwerkingspartners verstevigen. Wij willen samen met hen in actie komen om de jongeren hun eigen, maar ook juiste pad in te laten slaan. Zij staan op een kruising, maar wij ook. Dat is de reden waarom een kruising het symbool van Team VSV op onze nieuwe website is geworden. Doet u mee? Team VSV

Inhoud

Voorwoord ...................................................................................................................... 3 1. Inleiding........................................................................................................................... 7 1.1. De RMC-functie ......................................................................................................... 7 1.2. Opdrachten ................................................................................................................ 8 1.3. OCW-telling, RMC en DUO ....................................................................................... 8 1.4. Team VSV ................................................................................................................. 9 2. Uitschrijvingen BVE/VO 2011-2012 ............................................................................. 11 2.1. Totaal aantal gemelde jongeren BVE/VO woonachtig in de RMC-regio ................... 11 2.2. Acties team VSV ...................................................................................................... 14 2.3. Resultaten van de uitstroom .................................................................................... 15 3. RMC verzuimmeldingen van jongeren van 18 jaar en ouder ..................................... 16 3.1. Achtergrond ............................................................................................................. 16 3.2. Aantal in behandeling genomen meldingen ............................................................. 16 3.3. Resultaten van de uitstroom .................................................................................... 19 4. Niet eerder herplaatste voortijdig schoolverlaters ..................................................... 20 4.1. Opdracht.................................................................................................................. 20 4.2. Interventies .............................................................................................................. 20 4.3. Resultaten ............................................................................................................... 21 5. Tot slot .......................................................................................................................... 22

1.

Inleiding

Dit jaarverslag gaat over alle RMC-opdrachten die Team Voortijdig Schoolverlaten in schooljaar 2011-2012 voor de regio Arnhem heeft uitgevoerd. Tot de RMC-regio Arnhem behoren de woongemeenten Arnhem, Lingewaard, Overbetuwe, Renkum, Rheden, Rozendaal, Rijnwaarden, Duiven, Westervoort en Zevenaar. In schooljaar 2011-2012 registreerde en begeleidde Team VSV voor deze gemeenten in het kader van de RMC-functie, (dreigend) voortijdig schoolverlaters van 18 tot 23 jaar, die scholen voor Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie, scholen voor Voortgezet Onderwijs, leerplicht, het UWV, hulpverleningsinstanties, ouders en jongeren die zichzelf bij ons aanmelden.

1.1

De RMC-functie

De Regionale Meld- en Coördinatiefunctie Voortijdig Schoolverlaten (RMC-functie) is onderdeel van de RMC-wetgeving die sinds februari 2002 van kracht is. Sindsdien zijn gemeenten verplicht, naast de naleving van de leerplicht, ook bovenleerplichtige voortijdig schoolverlaters tot 23 jaar te registreren en te begeleiden. Doel is hen terug te leiden naar het onderwijs zodat zij alsnog een startkwalificatie behalen en meer en betere kansen hebben op de arbeidsmarkt.

1.2

Opdrachten

De regio Arnhem en de gemeente Arnhem hebben in schooljaar 2011-2012, in het kader van de RMC-functie, Team VSV een aantal opdrachten gegeven. Dit zijn: 1.

2.

3.

4.

Registratie en begeleiding van nieuwe voortijdig schoolverlaters (vsv‟ers) uit het Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie en voortgezet onderwijs (BVE en VO) woonachtig in de regio Arnhem. Team VSV registreert en begeleidt de vsv‟ers die door de BVE/VO-instellingen in de regio rechtstreeks of via DUO aan Team VSV gemeld moeten worden. Registreren en begeleiden van verzuimmeldingen door scholen voor VO en BVE van jongeren van 18 jaar en ouder zonder startkwalificatie die 30 dagen aaneengesloten ongeoorloofd afwezig zijn. Scholen melden deze jongeren aan bij Team VSV via het DUO-verzuimloket. Team VSV begeleidt de jongeren met het doel hen op school te houden of een gerichte keuze voor een andere opleiding te laten maken. Registreren van “eerder niet herplaatste vsv‟ers” of “oud-vsv‟ers”. Dit zijn jongeren die in een eerder schooljaar (via opdracht 1) niet herplaatst zijn, dat wil zeggen niet zijn gaan werken of een opleiding zijn gaan volgen of een combinatie daarvan. Monitoring van de overstap vmbo naar mbo in samenwerking met de scholen die aangesloten zijn bij het project Sluitende Keten van de Lerende Regio Arnhem. Het belangrijkste doel is het voorkomen van voortijdig schoolverlaten tijdens de overstap en het ondersteunen van overstappers die dat nodig hebben.

Team VSV | Jaarverslag RMC-opdrachten schooljaar 2011-2012

7

Daarnaast zijn er een aantal opdrachten die alleen worden uitgevoerd als daar tijd en formatie voor is. Dit zijn: 5.

6.

Begeleiding van voortijdig schoolverlaters die ingeschreven staan bij een van de drie locaties van het UWV Werkbedrijf in de regio Arnhem en aangeven weer terug te willen keren naar het onderwijs. Deze groep wordt aangemeld door een UWV of de sociale dienst van een gemeente. Begeleiding van jongeren vanaf 18 jaar uit de regio zonder startkwalificatie die in een eerder schooljaar uit het onderwijs (VO én BVE) uitgevallen zijn. Deze groep wordt veelal aangemeld door hulpverleningsinstanties en ouders. Ook melden deze jongeren regelmatig zichzelf aan.

De resultaten van de RMC-opdrachten 1 t/m 3 worden in dit jaarverslag beschreven. Voor informatie over de Sluitende Keten, waarvoor een apart verslag is gemaakt vanuit de Lerende Regio, kunt u met ons contact opnemen of onze website bezoeken. Naast de RMC opdrachten voert Team VSV ook een aantal andere projecten en opdrachten uit. Het project 2GetThere bijvoorbeeld, in opdracht van het cluster beleid en regie van de gemeente Arnhem, waarin we Arnhemse jongeren uit de doelgroep tot jongerencoach opleiden die op hun beurt jongeren uit hun netwerk coachen naar opleiding, werk en/of hulpverlening. Voor meer informatie: www.2GetThere.info Of bijvoorbeeld de begeleiding van jong volwassenen van 23 tot 27 jaar, zoals we dat doen voor de gemeente Arnhem en Ede. Daarnaast worden er individuele loopbaantrajecten en diagnostisch onderzoek in opdracht van gemeenten, instellingen, bedrijven en particulieren uitgevoerd. U kunt op onze website www.teamvsv.nl hierover meer informatie vinden en jaarverslagen en rapportages downloaden. In dit jaarverslag zullen sec de resultaten van de RMC opdrachten worden weergegeven.

1.3 OCW-telling, RMC en DUO Sinds een aantal jaren brengt OCW jaarlijks het aantal voortijdig schoolverlaters in beeld via de gegevens van DUO.1 Leerlingen die gedurende het schooljaar uitvallen, maar op 1 oktober ook weer zijn ingeschreven worden in de jaarlijkse telling van OCW niet beschouwd als voortijdig schoolverlater. In 2011-2012 waren er in de regio Arnhem 1.0382 voortijdig schoolverlaters volgens deze telling. Voor de uitvoering van de wettelijke RMC-functie worden alle jongeren van 18 tot 23 jaar die zonder startkwalificatie worden uitgeschreven gerekend tot voortijdig schoolverlater. Het doel van de RMC-functie is dat van deze groep zoveel mogelijk jongeren weer met een opleidng start, al dan niet gecombineerd met werk. Het aantal voortijdig schoolverlaters dat door Team VSV in dit verslagjaar is geregistreerd is daarom hoger dan in de telling van OCW.

1 Jaarlijks wordt er op 1 oktober (T) gekeken welke leerlingen het voorgaande jaar (T-1) stonden ingeschreven. Wanneer een leerling op 1 oktober (T) niet meer ingeschreven staat en nog niet in het bezit is van een startkwalificatie, dan is dit volgens de definitie een voortijdig schoolverlater. Overzichten van deze cijfers op niveau van scholen, gemeenten en RMC‟s worden gepresenteerd op de website van de vsv-verkenner (www.vsvverkenner.nl). 2 Het betreft hier het voorlopige cijfer. De definieve cijfers worden later in het jaar vastgesteld.


8

Hoe meer vsv‟ers herplaatst worden in een opleiding, des te minder vsv‟ers zullen in de telling van OCW voorkomen. De RMC‟s ontvangen wekelijks van DUO een overzicht van in – en uitschrijvingen. Daardoor komen de nieuwe voortijdig schoolverlaters in beeld, maar tevens wordt duidelijk welke jongeren die eerder als vsv‟er waren geregistreerd met een opleiding zijn begonnen. Sinds het schooljaar 2010-2011 worden de DUO-gegevens door Team VSV in het RMCregistratiesysteem ingelezen. Daardoor komen nu ook vsv‟ers in beeld die niet door de onderwijsinstelling zijn gemeld. Nu in- en uitschrijvingen via DUO worden gemeld, zouden deze meldingen kunnen worden gezien als een alternatief voor de rechtstreekse melding van vsv‟ers door scholen aan het RMC. Voor de werkwijze van Team VSV is dit echter geen goed alternatief. De Duomeldingen komen vaak later dan de meldingen van de scholen; bovendien geven deze meldingen geen concrete informatie over de betreffende jongere en de reden van voortijdig schoolverlaten. Wij dringen daarom bij de scholen aan op het handhaven van de rechtstreekse melding.

1.4

Team VSV

Team VSV bestaat onder andere uit loopbaanadviseurs en orthopedagogen die gezamenlijk een scala aan begeleidingsmogelijkheden bieden. Team VSV werkt daarnaast samen met scholen, hulpverleningsinstellingen, het UWV, de afdelingen sociale dienst en leerplichtzaken in de regio. Bij alle nieuwe vsv‟ers wordt de melding door Team VSV geregistreerd. Soms wordt via de gegevens van DUO direct daarna duidelijk dat de jongere bij een andere opleiding is ingeschreven en volgt er verder geen actie. Alle andere vsv‟ers worden door Team VSV benaderd; een gedeelte van deze groep maakt de overstap naar een andere opleiding of naar werk zonder begeleiding door Team VSV. Team VSV checkt of ze daadwerkelijk met een opleiding zijn begonnen of zijn gaan werken. Voor de jongeren die door Team VSV begeleid willen worden, wordt maatwerk geleverd. Dat wil zeggen dat per jongere in kaart wordt gebracht wat er gedaan moet worden om hem/haar weer actief te krijgen in de richting van scholing al dan niet in combinatie met werk.

De werkwijze van Team VSV wordt daarbij gekenmerkt door twee belangrijke uitgangspunten: 1. Jongeren die goed in staat zijn een „nieuwe‟ keuze te maken Voortijdig de opleiding verlaten wil nog niet altijd zeggen dat er sprake is van een groot probleem. De opleiding kan tegenvallen of te zwaar blijken te zijn of men kan een verkeerde keuze hebben gemaakt. Men moet zich dan opnieuw gaan oriënteren. Een groot aantal jongeren blijkt goed in staat te zijn een nieuwe keuze te maken. Een enkel begeleidingsgesprek of een beperkt beroepskeuzeonderzoek zijn vaak voldoende. Team VSV | Jaarverslag RMC-opdrachten schooljaar 2011-2012

9

2. Intensievere ondersteuning bieden waar nodig Er blijft echter een flinke groep jongeren over die niet in staat is op eigen kracht te werken aan de toekomst. Bij deze jongeren is sprake van meervoudige problematiek: motivatieproblemen in combinatie met gedrags-, persoonlijkheids-, gezins- en/of sociale problematiek. Team VSV gebruikt hierbij - afhankelijk van wat nodig is - de volgende werkwijzen:  Bellen. Voortijdig schoolverlaters hebben om allerlei redenen de neiging om af te haken. Dit varieert van “afspraak vergeten” tot “niet uit bed kunnen komen” of “tegen het gesprek opzien”. Omdat afhaken vaak het patroon is, probeert Team VSV dit te doorbreken door consequent achter de jongere aan te bellen of te mailen en een nieuwe afspraak te maken, ook al moet dit meerdere malen. Lukt het niet de jongere op gesprek te krijgen dan volgt een huisbezoek.  Huisbezoek Geen hulpvraag wil nog niet zeggen dat er geen ondersteuningsbehoefte is. Soms zitten jongeren zo gevangen in hun problemen dat zij er niet toe komen de stap naar Team VSV te zetten. Zij zijn niet bereikbaar, reageren niet op ons aanbod of komen telkens de afspraak voor een gesprek niet na. In die gevallen zoekt Team VSV de jongere thuis op.  Diagnostiek Soms is het onduidelijk wat de mogelijkheden van een jongere zijn, van wat voor aard de problematiek is of naar welke bezigheden affiniteit uitgaat. In die gevallen wordt diagnostiek ingezet om meer helderheid te krijgen. Afhankelijk van de vraag wordt onderzoek gedaan naar capaciteiten, persoonlijkheid functioneren en interesses. De uitkomsten van dit onderzoek worden ingezet bij de verdere begeleiding en/of bij de doorverwijzing naar de reguliere hulpverlening.  Coachingsgesprekken Coachingsgesprekken kunnen zich direct richten op het maken van een keuze voor een opleiding. Onderwerpen zijn dan “wie ben ik?”, “wat kan ik?”, “wat wil ik?” en “hoe kom ik waar ik wil komen?  2GetThere Team VSV heeft een intensieve samenwerking met 2GetThere: er wordt doorverwezen naar jongerencoaches en/of extra ondersteuning voor de jongeren in Arnhem via 2GetThere ingeschakeld.  Samenwerking met hulpverlenende instanties Uiteraard zoekt Team VSV in haar werkzaamheden afstemming met samenwerkingspartners, is er „warme overdracht‟ richting hulpverlening en blijft men up tot date door nauw contact en overleg te hebben met leerplicht, opleidingen, UWV en andere netwerkpartners.


10

2.

Uitschrijvingen BVE/VO 2011-2012

2.1

Totaal aantal gemelde jongeren BVE/VO woonachtig in de RMC-regio

In schooljaar 2011-2012 zijn er 1431 voortijdig schoolverlaters woonachtig in de RMC-regio Arnhem bij Team VSV gemeld. Dit zijn jongeren uit de regio Arnhem die afgelopen schooljaar zijn uitgeschreven door een onderwijsinstelling voor Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie (BVE) zonder dat zij een startkwalificatie behaald hebben. Dit is 21,2% meer dan in het schooljaar 2010-2011. Deze toename is voornamelijk het gevolg van het feit dat wij sinds afgelopen schooljaar, naast de reguliere meldingen, een groot aantal meldingen van voortijdig schoolverlaters binnen krijgen via DUO. BVE-instelling

Graafschap college ROC A12 locatie Velp Rijn IJssel ROC Nijmegen VO Overige BVE- instellingen, hulpverlening, DUO, UWV, zichzelf etc.)

Totaal

Totaal 2011/2012

95 178 777 84 81 216

1431

Gemeld Door andere Alleen door instantie dan gemeld school school of door DUO DUO, niet door school 4 53 34 132 7 39 710 37 30 37 6 41

Schooljaar 2010-2011

Geen gegevens

138 851 Geen gegevens

192

103

144*

1181

* Voor wat betreft dit getal (144) is alleen gekeken naar de meldingen van Het Graafschapcollege, A12, Rijn IJssel en ROC Nijmegen, dus niet naar alle DUO meldingen. Het totaal aantal meldingen alleen gemeld door DUO, niet door school = 357. Het overige aantal DUO meldingen (213) betreft jongeren van bijv. het VO en andere ROC‟s zoals Amarantis etc.

Team VSV besteedt steeds veel aandacht aan het correct en volledig melden door de BVE- instellingen. Immers pas als het probleem echt helder en goed in beeld is, kunnen gemeenten en BVE- instellingen adequaat beleid ontwikkelen en goede afspraken maken om grip te krijgen op voortijdig schoolverlaten.

Man/vrouw

Van de 1431 door het BVE/VO gemelde voortijdig schoolverlaters woonachtig in de regio Arnhem is 58,6% man en 41,4% vrouw. Dit is vergelijkbaar met eerdere schooljaren. Ieder jaar verlaten meer mannen dan vrouwen in de regio Arnhem voortijdig het MBO.

Leeftijd

Sinds 1 januari 2012 behoort het niet meer tot de taak van Team VSV om de doelgroep van jongeren van 16-18 jaar te begeleiden. Tot die tijd hebben we vanaf 1 november 2011 nog enkele 16- en 17- jarige jongeren gemeld gekregen. De gegevens van deze jongeren zijn niet in onderstaande tabel opgenomen, omdat wij er geen conclusies aan kunnen verbinden. Team VSV | Jaarverslag RMC-opdrachten schooljaar 2011-2012

11

De gemiddelde leeftijd van de gemelde vsv‟ers uit het BVE lag ook het afgelopen schooljaar op ± 19 jarige leeftijd (19,2). Werd het vorige schooljaar 37% van de vsv‟ers uitgeschreven op 18 jarige leeftijd, op het moment dat ze net niet meer kwalificatieplichtig zijn, nu is dat 40%. Nog steeds opvallend vaak vindt hun uitschrijving plaats rondom hun 18e verjaardag. Leeftijd bij aanmelden 15 jaar 16 jaar 17 jaar 18 jaar 19 jaar 20 jaar 21 jaar 22 jaar Totaal

Aantal 2011-2012

Aantal 2010-2011

560 341 238 149 95 1383

40% 25% 17% 11% 7% 100%

383 256 192 130 77 1038

37% 25% 18% 13% 7% 100%

Woongemeente

Van de 1431 gemelde vsv‟ers uit het BVE/VO is opnieuw meer dan de helft woonachtig in de gemeente Arnhem. Van de regiogemeenten kent net als voorgaande jaren Rheden relatief het hoogste aantal gemelde vsv‟ers. Het aantal vsv‟ers vanuit Overbetuwe en Zevenaar is dit jaar duidelijk hoger dan vorig schooljaar. Eveneens zien we een groei bij de gemeenten Renkum en Rijnwaarden. Een daling van het aantal gemelde VSV‟ers is te zien bij de gemeenten Duiven, Lingewaard en Westervoort. Aantal 2011-2012

%

Aantal 2010-2011

%

734 79 96 117 78 125 42 4 56 100

51,3 5,5 6,7 8,2 5,5 8,7 2,9 0,3 3,9 7,0

628 81 90 80 51 106 22 3 59 61

53,2 6,9 7,6 6,8 4,3 9,0 1,9 0,3 5,0 5,2

Arnhem Duiven Lingewaard Overbetuwe Renkum Rheden Rijnwaarden Rozendaal Westervoort Zevenaar

Totaal

1431

100,0

1181

100,0

BOL en BBL

De meeste vsv‟ers volgden in schooljaar 2011-2012 wederom een opleiding binnen de beroepsopleidende leerweg (BOL), namelijk 79,1%. Dit percentage ligt 5,2 procentpunt lager dan vorig jaar. Aantal 2011-2012

%

Aantal 2010-2011

%

1068 176 106

79,1 13,0 7,9

996 143 42

84,3 12,1 3,6

BOL BBL n.v.t. / onbekend

Totaal 1350* 100,0 1181 100,0 * Het totale aantal meldingen is hier lager dan bij de overige tabellen. Dit heeft te maken met het feit, dat bij deze tabellen de VO jongeren (81) niet zijn meegeteld.


12

Niveaus

Als we alle gemelde vsv‟ers uitsplitsen over de vier niveaus van het MBO dan volgt 45,2% een opleiding MBO niveau 1 en 2. Het aantal meldingen van de verschillende niveaus is verhoudingsgewijs nagenoeg hetzelfde gebleven als vorig jaar, alleen bij niveau 2 zien we een lichte daling. Van veel meldingen is onbekend welk opleidingsniveau de betreffende jongeren volgden. Dit heeft te maken met het feit dat er meldingen via DUO binnen gekomen zijn, waarbij deze informatie ontbreekt.

niveau 1 niveau 2 niveau 3 niveau 4

Onbekend/n.v.t.

Totaal

Aantal 2011-2012 195 416 296 337 106 1350*

% 14,4 30,8 21,9 25,0 7,9 100,0

Aantal 2010-2011 153 421 255 310 42 1181

% 13,0 35,6 21,6 26,2 3,6 100,0

* Het totale aantal meldingen is hier lager dan bij de overige tabellen. Dit heeft te maken met het feit, dat bij deze tabellen de VO jongeren (81) niet zijn meegeteld.

Redenen voortijdig schoolverlaten

De belangrijkste reden om voortijdig met de opleiding te stoppen is het maken van een verkeerde keuze. Dit geldt voor 25,3%. Die verkeerde keuze is voornamelijk te wijten aan het feit dat de inhoud van de opleiding niet beantwoordt aan de verwachtingen. Dit percentage is weer iets lager dan voorgaande jaren. Redenen voortijdig schoolverlaten Verkeerde keuze Persoonlijke omstandigheden Motivatieproblemen Onbekend Overig* Te weinig resultaat Opleiding afgerond, geen startkwalificatie Wil gaan werken Geen BPV/leerwerkplek Verhuizing Structureel verzuim Totaal

Aantal 2011-2012 362 356 133 127 99 92 80 60 43 43 36 1431

% 25,3 24,9 9,3 8,9 6,8 6,4 5,6 4,2 3,0 3,0 2,5 100,0

* De reden overig bestaat uit: gedragsproblemen (2,0%), leerproblemen (1,8%), foutieve melding (1,2%), studie/beroepskeuzeproblematiek (0,5%), nooit gestart (0,4%), reistijd (0,3%), opleiding te moeilijk (0,3%), geen verblijfsstatus (0,1%), opleiding houdt op te bestaan (0,1%).

Naast het maken van een verkeerde keuze, geeft 25,0% van de vsv‟ers aan dat ze zich door persoonlijke omstandigheden (persoonlijke problemen, persoonlijkheids- of psychiatrische problemen, financiële problemen, problemen met justitie/detentie, lichamelijke problemen/ziekte/handicap, zwangerschap/kind gekregen) genoodzaakt voelden de opleiding te verlaten. Het maken van een verkeerde keuze lijkt geleidelijk aan ingehaald te worden door persoonlijke omstandigheden als reden voor uitval. Andere belangrijke redenen om voortijdig de school te verlaten zijn: motivatieproblemen, (wil gaan) werken, opleiding afgerond (geen startkwalificatie) en te weinig resultaat behaald. Van een groot aantal (8,9%) is onbekend waarom de betreffende jongeren uitgevallen zijn. Dit lijkt voor een groot deel te kunnen worden verklaard vanuit de meldingen via DUO, zoals al eerder benoemd in de werkwijze. Team VSV | Jaarverslag RMC-opdrachten schooljaar 2011-2012

13

Allochtoon/Autochtoon Voor wat betreft de gegevens over de etnische achtergrond van gemelde vsv‟ers is er vanaf dit schooljaar besloten hier geen verder onderscheid in te maken. Over deze categorie kunnen wij de betrouwbaarheid van de gegevens niet meer garanderen. Bij niet alle meldingen worden deze gegevens verstrekt. We willen voorkomen dat er verkeerde conclusies worden getrokken en hebben daarom deze keuze gemaakt.

2.2

Acties Team VSV

Zodra een melding binnen is, neemt Team VSV telefonisch contact op met de jongere en/of de ouders. Veelal zijn er meerdere pogingen nodig om jongeren te pakken te krijgen. Er worden voicemails ingesproken en naar 06-nummers sms‟jes verstuurd. Als het e-mailadres bekend is, krijgt de jongere een mailtje. Eventueel worden ook sociale media ingezet. Worden de jongeren en/of de ouders uiteindelijk na herhaalde pogingen niet bereikt, dan volgt een brief met ons aanbod, een antwoordformulier en een gratis antwoordenvelop. Reageert de vsv‟er ook niet op deze brief, dan gaan we op huisbezoek. Bij meldingen vanuit DUO is de eerste actie vanuit Team VSV om de jongere een brief te sturen. In sommige gevallen is alleen registratie afdoende, omdat er via DUO wordt gemeld dat de jongere bij een andere opleiding is ingeschreven. Telefoongesprek, telefonische advisering & bemiddeling Persoonlijke begeleiding Brief Huisbezoek (na telefoon, brief etc. ) Alleen registratie

Aantal vsv’ers 2011-2012

Totaal

% Aantal vsv’ers 2010-2011

%

599

41,9

659

55,8

171 102 403

11,9 7,1 28,2

203 36 220

17,2 3,1 18.6

156

1431

10,9

100,0

63

1181

5,3

100,0

In schooljaar 2011-2012 zien we een daling in persoonlijke begeleiding en telefonisch contact. Een duidelijke stijging is te zien bij huisbezoeken, brieven en alleen registratie. De toename in percentage bij het versturen van brieven en alleen registratie, heeft te maken met de aanlevering van informatie vanuit DUO met ingang van schooljaar 2011-2012. Daarnaast maakt de moeilijke telefonische bereikbaarheid, het snel wisselen van mailadressen en het vaak niet verschijnen van jongeren op hun afspraak, het zeer wenselijk jongeren via huisbezoeken te benaderen. Deze manier van contact leggen spreekt jongeren vooral aan, omdat ze vaak gelijk van algemene informatie en/of advies voorzien kunnen worden. Daar waar meer ondersteuning nodig blijkt, kunnen zij alsnog terecht voor persoonlijke begeleiding en is het contact en acceptatie voor ondersteuning inmiddels gelegd.


14

2.3

Resultaten van de uitstroom

Positieve uitstroom: 67,9%

Herplaatst in een ROC/AOC Herplaatst in VO Schriftelijk/particulier onderwijs Doorstroom HBO Werk met interne opleiding gevonden Werk gevonden Startkwalificatie inmiddels gehaald

Negatieve uitstroom: 32,1%

Hulpverlening ingeschakeld/langdurig ziek Werkzoekend Verhuisd uit regio/moet land verlaten Opleiding zoekend Onbekend/geen resultaat na acties Zorgtaken/zwanger overige

2011-2012

489 6 53 11 30 343 38

34,2 0,4 3,7 0,8 2,1 24,0 2,7

%

2010-2011

481 9 31 10 23 293 20

40,7 0,8 2,6 0,8 1,9 24,8 1,7

%

157 90 59 39 39 25 52

11,0 6,3 4,1 2,7 2,7 1,7 3,6

95 73 43 52 26 22

8,4 6,2 3,6 4,4 2,2 1.9

Van alle 1431 vsv‟ers is 39,1% opnieuw met een opleiding begonnen. Dit is vergeleken met het vorige schooljaar (44,9%) een duidelijke daling. 34,2% is opnieuw ingestroomd in een ROC/AOC. Dit is 6,5% lager dan het jaar daarvoor. We zijn benieuwd naar de achterliggende oorzaak daarvan en vragen ons af of dit mogelijk te maken heeft met een strengere selectie bij de poort. Het percentage dat is gaan werken na het verlaten van de opleiding is nagenoeg gelijk gebleven en bedraagt nu 26,1%. Bij de groep die is gaan werken zijn de vsv‟ers van niveau 2 nog steeds in de meerderheid (125), echter op de voet gevolgd door vsv‟ers afkomstig uit niveau 4 (93). Ook bij de groep die niet is gaan werken noch een nieuwe opleiding volgt, vormt niveau 2 de grootste groep (153), dit keer op de voet gevolgd door jongeren afkomstig van niveau 1 (103). Het feit dat de meeste vsv‟ers die herplaatst zijn in een ROC/AOC kiezen voor een andere opleiding dan de opleiding waaruit zij zijn uitgevallen (78,7%), correspondeert met het feit dat een verkeerde keuze de belangrijkste reden van uitval is. De groep die een opleiding start of hervat bij een ander ROC/AOC dan de eigen onderwijsinstelling is ook dit jaar groter dan de groep die op hetzelfde ROC/AOC blijft. Jongeren die van opleiding veranderen, gaan dus vaak naar een andere onderwijsinstelling. De groep die hulpverlening krijgt, langdurig ziek is of te veel persoonlijke problemen heeft om een opleiding te volgen bedraagt 11.0%. Dit betekent een stijging ten opzichte van de 8,4% van vorig jaar


15

3.

RMC- verzuimmeldingen van jongeren van 18 jaar en ouder

3.1

Achtergrond

In de Wet Educatie en Beroepsonderwijs staat dat onderwijsinstellingen voor VO en BVE melding moeten maken van leerlingen van 18 jaar en ouder zonder startkwalificatie die langer dan 4 weken aaneengesloten ongeoorloofd verzuimen. Deze meldingen worden sinds het begin van schooljaar 2009-2010 in het DUO Verzuimloket gedaan. Tot januari 2010 waren over deze meldingen in de RMC-regio Arnhem nog geen afspraken gemaakt. Sinds 1 januari 2010 heeft Team VSV de opdracht om de verzuimmeldingen te volgen en in behandeling te nemen als er sprake is van 4 weken aaneengesloten ongeoorloofd verzuim. Op deze wijze zijn we eerder en meer preventief betrokken bij dreigende uitvallers en hoeven we niet te wachten tot de jongere uitgeschreven is. We hebben echter lang niet alle meldingen in behandeling kunnen nemen. Dit omdat bij menig melding de termijn van 4 weken nog niet bereikt was. Wel nemen we altijd contact op met de melder en de meldende school. Dit wordt zeer gewaardeerd. Als de verzuimmelding wel aan de criteria voldoet, onderzoekt Team VSV eerst welke ruimte er nog is op de school om de leerling in dezelfde opleiding te houden. In sommige gevallen blijkt dat de opleiding de leerling niet kan of wil handhaven. Dan volgt alsnog een uitschrijving en registreert Team VSV de uitschrijving en doet een aanbod aan de jongere ter ondersteuning zoals dat gebruikelijk is.

3.2

Aantal in behandeling genomen meldingen

In schooljaar 2011-2012 zijn er 385 verzuimmeldingen gedaan via het DUO Verzuimloket. De eerste actie wordt pas ondernomen als er sprake is van minimaal 4 weken aaneengesloten ongeoorloofd verzuim. Van het totaal aantal meldingen bleken 68 meldingen hieraan te voldoen en deze zijn dan ook in behandeling genomen door Team VSV.

Indeling naar meldende school of instantie Verreweg de meerderheid van de verzuimmeldingen die we in behandeling hebben genomen werd gedaan door een BVE-instelling, namelijk 95,5 %. Het grootste aantal van deze meldingen kwam van ROC Rijn IJssel (33,8%). BVE-instelling

Aantal in behandeling genomen meldingen

%

Rijn IJssel ROC A12 ROC Nijmegen Graafschap College Overig BVE VO

23 15 7 4 16 3

33,8 22,1 10,3 5,9 23,5 4,4

Totaal

68

100,0


16

Het ROC Nijmegen en ROC A12 hebben zeer veel meldingen gedaan. Veel hiervan zijn echter niet in behandeling genomen omdat de meldingen van beide ROC‟s vaak nog niet voldeden aan de termijn van 4 weken aaneengesloten verzuim. Deze zijn dan ook niet te zien in bovenstaande tabel. Slechts 4,4% van de in behandeling genomen meldingen kwam van scholen voor voortgezet onderwijs.

Indeling naar leeftijd Opvallend bij de indeling naar leeftijd is de aanzienlijke daling in de groep 20-jarigen van 21,4% in 2010-2011 naar 8,8% in 2011-2012. Voor wat betreft de groep 21-jarigen zien we het omgekeerde gebeuren: een aanzienlijke stijging van 7,1% in 2010-2011 naar 23,5% in 2011-2012. We zien dat uitval bij de groep 18- en 19-jarigen, net zoals vorig schooljaar, het meest voorkomt. Leeftijd bij aanmelden

2011-2012

%

2010-2011

%

18 jaar 19 jaar 20 jaar 21 jaar 22 jaar

19 21 6 16 6

28,0 30,9 8,8 23,5 8,8

27 31 18 6 2

32,1 37,0 21,4 7,1 2,4

Totaal

68

100,0

84

100,0

Indeling naar woongemeente Het aantal in behandeling genomen jongeren dat uit Arnhem komt, is flink toegenomen. Er komt nog steeds een aanzienlijk percentage uit Rheden (dit is wel gedaald) en het aantal begeleide jongeren uit Zevenaar is behoorlijk toegenomen. Verder is er sprake van een lichte stijging van het aantal begeleidingen van jongeren uit Overbetuwe. Dit in tegenstelling tot die van de Gemeenten Lingewaard, maar ook Westervoort en Duiven, waar sprake is van een duidelijke daling. Woongemeente

2011-2012

%

2010-2011

%

Arnhem Duiven Lingewaard Overbetuwe Renkum Rheden Rijnwaarden Rozendaal Westervoort Zevenaar

42 2 1 7 2 8 0 0 1 5

61,8 2,9 1,5 10,3 2,9 11,8 0,0 0,0 1,5 7,3

44 5 6 7 2 13 0 1 4 2

52,4 5,9 7,1 8,3 2,4 15,5 0,0 1,2 4,8 2,4

Totaal

68

100,0

84

100,0


17

Indeling naar onderwijssoort In schooljaar 2011-2012 volgden wederom de meeste jongeren die na een verzuimmelding in begeleiding zijn genomen een opleiding op MBO BOL 4. Opvallend is het grote aantal meldingen vanuit de HAVO: 14 van deze jongeren volgden het HAVO programma op de VAVO. Dit lijkt verklaard te kunnen worden door de ervaring binnen het team dat de VAVO trouw en nauwkeurig meldt. Onderwijssoort

2011-2012

2010-2011

MBO BBL 2 MBO BOL 1 MBO BOL 2 MBO BOL 3 MBO BOL 4 MBO dt BOL 2 Praktijkonderwijs VMBO BBL HAVO bovenbouw VWO bovenbouw

0 4 17 9 21 0 1 0 15 1

1 8 18 20 27 1 1 1 4 3

Totaal

68

84

Reden verzuim Persoonlijke problemen en/of psychiatrische problemen (totaal 57,4%) zijn de belangrijkste redenen voor verzuim. Een aantal van die problemen is van behoorlijk ernstige aard.

Reden verzuim

2011-2012

Leerproblemen Motivatieproblemen Onbekend Opleiding afgerond, geen startkwalificatie Opleiding te moeilijk Persoonlijke problemen Persoonlijkheids-/ psychiatrische problemen Structureel verzuim Te weinig resultaat Studie-/ schoolkeuzeproblematiek Verhuizing Verkeerde keuze inhoud opleiding Verkeerde keuze zwaarte opleiding

Totaal


1 9 2 1 1 32 7 10 2 0 0 2 1

68

2010-2011 13 1

38 11 11 8 1 1

84

18

Soort begeleiding Kortdurende en (zeer) intensieve begeleiding komen ongeveer evenveel voor. Bij de (zeer) intensieve begeleiding is ook regelmatig overleg geweest met hulpverlenende instanties. In deze gevallen neemt Team VSV de rol van casemanager op zich. Deze trajecten duren vaak langer omdat de hulpverlenende instanties tijd nodig hebben voor onderzoek of begeleiding. Soort begeleiding

2011-2012

2010-2011

Aantal

%

Aantal

%

kortdurend (zeer) intensief kort / telefonisch registratie

38 6 20 4

55,9 8,8 29,4 5,9

44 40

52,4 47,6

Totaal

68

100,0

84

100,0

3. 3 Resultaten van de uitstroom Positieve uitstroom: 77,95%

Herplaatst in een roc/aoc (zie ook de tabel hieronder) Herplaatst in VO Schriftelijk / particulier onderwijs Werk gevonden Startkwalificatie inmiddels gehaald

2011-2012

%

28 1 1 22 1

41,2 1,45 1,45 32,4 1,45

2 1 5 1 5 1

2,9 1,45 7,4 1,45 7,4 1,45

Negatieve uitstroom: 22,05% Belangrijkste negatieve uitstroom: Bemiddeling werk Detentie Door/-terugverwezen hulpverlening Geen resultaat na acties Langdurig ziek/problemen Uit regio/land Totaal aantal herplaatste vsv‟ers in roc/aoc 28

Andere opleiding zelfde roc/aoc 15

Andere opleiding ander roc/aoc 8

Zelfde opleiding Zelfde opleiding zelfde roc/ao ander roc/aoc 3 2

In totaal is in schooljaar 2011-2012 77,95% van de leerlingen herplaatst naar werk en/of opleiding, hetgeen hoger is dan schooljaar 2010-2011. Een klein deel heeft de oorspronkelijke opleiding weer opgepakt. Verreweg de meerderheid heeft gekozen voor een andere opleiding. Weer anderen kozen voor werk. De groep die is gaan werken is behoorlijk toegenomen; van 16,7% in 2010-2011 naar 32,4% in 2011-2012. Voor wat betreft de negatieve uitstroom is 14,8% van de jongeren door-/terugverwezen naar de hulpverlening of langdurig ziek. Dit is aanzienlijke toename vergeleken met 2010-2011 (8,4%). 43 van de 68 verzuimmeldingen (63,2%) resulteerden tijdens de begeleiding al in een uitschrijving. De grootste groep daarvan heeft daarna toch een positieve keuze kunnen maken. Het feit dat deze verzuimmeldingen uitschrijvingen geworden zijn, heeft te maken met het feit dat 4 weken ongeoorloofd aaneengesloten verzuim erg lang is en al duidt op grote problemen. Team VSV zou graag veel eerder al ondersteuning aan scholen willen bieden dan de wet als uiterlijke termijn aangeeft. Team VSV | Jaarverslag RMC-opdrachten schooljaar 2011-2012

19

4.

Niet eerder herplaatste voortijdig schoolverlaters

4.1

Opdracht

Team VSV had in vorige schooljaren de opdracht eerder niet herplaatste voortijdig schoolverlaters, ook wel oud-vsv‟ers genoemd, opnieuw te benaderen en begeleiding aan te bieden. Oud-vsv‟ers zijn jongeren tot 23 jaar die in een eerder schooljaar zijn uitgevallen en toen niet herplaatst zijn in werk of opleiding of een combinatie daarvan. Sinds 2011-2012 begeleidt VSV niet meer, maar beperkt team VSV zich tot het registreren of deze jongeren werk hebben gevonden of naar school gaan.

Hoe ziet de groep oud-vsv’ers eruit?

De totale groep oud-vsv„ers in schooljaar 2011-2012 bestaat uit 392 jongeren. Van de 392 jongeren is het merendeel man, namelijk 52,6%.

Leeftijd bij aanmelden

17 (0,5%)

Man Vrouw

Totaal

Leeftijd schooljaar 2011-2012 18 (5,1%)

19 (25,3%)

20 (28,3)

21 (29,6%)

22 (11,2%)

1 1

14 6

48 51

58 53

63 53

22 22

2

20

99

111

116

44

De gemiddelde leeftijd van de oud-vsv‟ers was 19,3 jaar. De 21-jarigen vormen de grootste groep (29,6%), gevolgd door de 20-jarigen (28,3%) en de 19-jarigen (25,3%). De percentages van overige leeftijdsgroepen zijn klein en daarmee te “verwaarlozen”.

4.2

Interventies

Team VSV heeft alle 392 oud-vsv‟ers gemonitord door hun gegevens te toetsen bij DUO. Daarnaast heeft de gemeente Arnhem in hun systeem gekeken of de jongeren werk hadden gevonden.

Laatst genoten opleiding

De groep oud-vsv‟ers is onder te verdelen in: Opleiding

2011-2012

2010-2011

speciaal onderwijs praktijkonderwijs vmbo BBL vmbo KB vmbo TL + mavo mbo niveau 1 mbo niveau 2 mbo niveau 3 mbo niveau 4 havo onbekend

3 4 6 2 5 88 132 48 59 13 31

2 6 6 1 4 67 118 47 65 11 3

Totaal

392

330

De groep oud vsv‟ers op mbo niveau 1 en 2 samen is nog steeds opmerkelijk groot.


20

Waar wonen de oud-vsv’ers?

Woongemeente

Man

2011-2012 Vrouw Totaal

2010-2011 Vrouw Totaal

%

Man

Arnhem Duiven Lingewaard Overbetuwe Renkum Rheden Rijnwaarden Westervoort Zevenaar

124 8 14 9 9 14 4 12 12

105 12 5 13 9 19 5 8 10

229 20 19 22 18 33 9 20 22

58,4% 5,1% 4,9% 5,6% 4,6% 8,4% 2,3% 5,1% 5,6%

117 5 14 8 6 15 5 9 7

99 8 6 12 7 13 2 2 7

216 13 20 20 13 28 7 11 14

63,2% 3,8% 5,8% 5,8% 3,8% 8,2% 2,0% 3,2% 4,1%

%

Totaal

206

186

392

100%

186

156

342

100%

Uit bovenstaande tabel blijkt dat nog steeds het overgrote deel van de jongeren (58,4%) uit Arnhem afkomstig is, maar dat dit percentage wel duidelijk lager ligt dan vorig jaar. Het aantal oud-vsv‟ers dat uit de naburige gemeenten komt, neemt duidelijk toe.

4.3

Resultaten

Van de 392 oud-vsv‟ers blijkt 33,9% weer naar school te gaan, te werken of een combinatie daarvan te doen. Deze positieve uitstroom is vergelijkbaar met vorig jaar (34,2%). Van de overige oud-vsv‟ers weten wij niet wat de resultaten zijn. Resultaat Opleiding herstart of met nieuwe opleiding begonnen Schriftelijk of particulier onderwijs /extraneus Starkwalificatie behaald Werk (evt. met interne opleiding)

2011-2012 6 1 0 126

Positieve uitstroom 33,9%

Opvallend is de hoge uitstroom richting werk. Dit is deels verklaarbaar door een controle via een gemeentelijk registratiesysteem die we in schooljaar 2011-2012 voor het eerst hebben kunnen uitvoeren. Hierbij is gekeken of betreffende jongere gedurende meerder maanden substantieel inkomen heeft ontvangen.


21

5. Tot slot In totaal zijn er in schooljaar 2011-2012 via de 3 RMC-opdrachten 1891 (dreigend) voortijdig schoolverlaters van 18 tot 23 jaar woonachtig in de regio Arnhem bij Team VSV geregistreerd en aangemeld. Dat zijn er 163 meer dan in schooljaar 2010-2011. Opdracht Uitschrijvingen BVE/VO Verzuimmeldingen Niet eerder herplaatste vsv‟ers Totaal

Schooljaar 2011-2012 1431 68 392 1891

Van die 1891 jongeren uit de regio Arnhem kunnen we het volgende zeggen:  51,3% woont in Arnhem, 48,7% woont in de verschillende regiogemeenten  De gemiddelde leeftijd is 19,2 jaar  Veruit de grootste groep heeft de capaciteiten om een startkwalificatie te halen  61,1% is positief uitgestroomd naar opleiding en/of werk  11,1% van de 1499 vsv‟ers (dit is 1891 – 392 oud vsv) zit in de hulpverlening. We zien verder in de gegevens dat uitschrijving van jongeren in de regio Arnhem nog steeds erg vaak plaatsvindt op 18-jarige leeftijd (40%). Hier lijkt een stijgende lijn in te zitten. Daarnaast lijkt het er sterk op dat „complexe persoonlijke omstandigheden‟ als reden voor voortijdig schoolverlaten de koppositie geleidelijk gaat overnemen. Een zorgelijke ontwikkeling! Het percentage uitstroom naar opleiding en/of werk is dit jaar helaas lager dan de afgelopen jaren. Dit lijkt, in onze ogen, het gevolg van meerdere zaken. Zo lijkt onder meer de selectie aan de poort bij de opleidingscentra strenger, is de persoonlijke problematiek van jongeren vaak complex, hardnekkig en fors, is de arbeidsmarkt minder gunstig en is het moeilijker geworden de doelgroep te benaderen. De aanlevering van informatie via DUO heeft meer meldingen tot gevolg gehad. Deze zijn echter van minimale contact- en inhoudelijke informatie voorzien. Dit, alsmede de doelgroep die verandert, maakt dat de acties van Team VSV op dit moment wat lijken te verschuiven: er wordt bijvoorbeeld meer ingezet op huisbezoeken om zodoende het eerste contact te kunnen leggen. Voor wat betreft de verzuimmeldingen zien we dat er ten opzichte van het voorgaande schooljaar minder meldingen actief zijn opgepakt. Van het totaal aantal meldingen werden er 82,3% niet aangeleverd volgens de geldende termijn van 4 weken aangesloten verzuim. Deze werden daarom niet in behandeling genomen. Opvallend is dat daar waar meldingen actief zijn opgepakt, dit uiteindelijk heeft geleid tot een totale positieve uitstroom van 77,95%. We zijn nog steeds van mening dat, hoe dichter je bij het moment van dreigende uitval zit, hoe effectiever de interventies zijn. Daarbij gebeurt voortijdig schoolverlaten niet van de ene op de andere dag. Uurtjes spijbelen en dagen absent zijn, gaan er bijna altijd aan vooraf.


22

Ook veelvuldig ziek melden, slechtere cijfers halen en een ongemotiveerde of zelfs ongelukkige indruk maken, zijn duidelijke signalen. Het is, in onze ogen, nog steeds van groot belang dat scholen goed en tijdig signaleren en direct actie ondernemen als een van bovenstaande zaken zich voordoet. Wij zijn dan ook erg verheugd te mogen melden dat per 1 maart 2013 de RMCverzuimmeldingen zullen worden opgepakt bij 16 uur in de 4 weken! Hierdoor kunnen we intensiever gaan samenwerken met scholen en preventief inzetten op dreigende uitval. Per slot van rekening moeten we met zijn allen zien te voorkomen dat voor jongeren de afstand tot de scholings- en arbeidsmarkt zo groot wordt, dat ze bijna niet meer te herplaatsen zijn met alle consequenties van dien! Team VSV Zijpendaalseweg 167 6814 CJ ARNHEM (026) 3129026 www.teamvsv.nl [email protected]


23

Team VSV Zijpendaalseweg 167 6814CJ Arnhem (026)3129026 [email protected] www.teamvsv.nl

Jaarverslag RMC-opdrachten schooljaar Team Voortijdig Schoolverlaten

Recommend Documents