Jaarverslag 2014 Kennis- en Praktijkcentrum voor natuureducatie
Voorwoord Er is ook nog geen perspectief op een snelle verbetering. Reden om extra intensief na te denken over de toekomst van Veldwerk Nederland. In 2014 hebben we een nieuw vijfjarenbeleidsplan opgesteld dat van onze site te downloaden is (klik hier). Daarin signaleren wij twee belangrijke trends voor onze organisatie. De ene trend is dat er steeds meer zorgen geuit worden over de gezondheid en ontwikkeling van kinderen. De andere trend is dat de zorgen om onze planeet nu door vele partijen en burgers omgezet worden in concrete acties. Op basis van deze trends hebben we een viertal programmalijnen uitgezet.
Momenteel sluiten meerdere NME-centra hun deuren (Winterswijk, Doetinchem, Zevenaar, Nijmegen, Delft en Vlaardingen) of hebben dat al gedaan (Apeldoorn, Zutphen). Anderen krijgen met zware bezuinigingen te maken. Ook landelijke organisaties (SOM Nijmegen, Reinwater, de Bomenstichting, Educatief Platteland) sluiten de deuren of hebben last van zware bezuinigingen. Onze sector heeft dus te maken met forse tegenwind. Onder dit gesternte opereren de medewerkers van Veldwerk Nederland met veel energie en toewijding nu al vele jaren. De afgelopen vier jaren waren desondanks financieel gezien voor de organisatie niet goed. Ondanks een gespreide financiering van 60% uit de markt, 10% van fondsen en 30% van projectsubsidies, hebben we het tij niet kunnen keren.
De programmalijnen met betrekking tot gezondheid en sociale cohesie hebben we met externe partijen nader verkend. Hieruit zijn nieuwe projectideeën ontstaan, uitgewerkt en voorgelegd bij fondsen. Begin 2015 hopen we te vernemen of deze nieuwe thema’s en doelgroepen tot opleving van ons kenniscentrum zal leiden. Ondanks deze inspanningen om als organisatie zelfstandig te blijven voortbestaan, zijn we besprekingen aangegaan met andere landelijke organisaties om te komen tot een krachtenbundeling. Veldwerk Nederland is daarbij bereid om haar zelfstandigheid op te geven en op te gaan in een andere organisatie, indien daarmee haar doelstellingen worden geborgd. Met deze nieuwe wegen en inspanningen gaan we een enerverend 2015 tegemoet.
René F.J.J. Munsters Directeur-bestuurder
Veldwerk Nederland verbindt mensen met natuur
De missie Door inzet van natuureducatie stimuleert Veldwerk Nederland een duurzame leefstijl bij mensen van alle leeftijden. Dit doen we door het ontwikkelen en uitvoeren van natuureducatieve activiteiten, die gebaseerd zijn op wetenschappelijke kennis én praktijkervaring. Met onze activiteiten raken wij mensen in hun hart en verbinden wij ze met hun natuurlijke leefomgeving.
2
Kenniscentrum Veldwerk Nederland houdt zich bezig met het ontwikkelen en organiseren van leerprocessen rond duurzaamheid. Van het verbinden van peuters met natuur tot het verbeteren van het welzijn van ouderen middels groene activiteiten in de zorg. Wij werken voor mensen van alle leeftijden. We doen dit via publieke-, private- en maatschappelijke organisaties. We werken vooral met professionele opvoeders, maar zetten nu ook de stap naar burgers (ouders, werknemers, huizenbezitters, bewoners en anderen). We zetten natuureducatie in als doel in relatie tot leerprocessen (lessen over groen, ecologische basisvorming, belevend en affectief leren) en als middel (voor gezondheid en welzijn, bewegen/sport, gezonde voeding, groen in de buurt, sociale cohesie). Wij streven ernaar dat ons werk innovatief, kwalitatief en praktisch van aard is.
Kinderopvang Van Slakkenhotel tot natuurBSO, Ruim baan voor Groene kinderopvang Met het verschijnen van dit bijzonder fraai vormgegeven boek, markeren we onze rol als kenniscentrum rondom de Groene kinderopvang. In het boek beschrijven Marc Veekamp en Bowine Wijffels niet alleen de stand van zaken ten aanzien van natuur in de kinderopvang maar ook en vooral brengen zij een groot aantal inspirerende voorbeeldlocaties prachtig in beeld. De resultaten van de dit jaar afgeronde programma’s Groene dagopvang en Groen Gescoord, over implementatie van groen in de kinderopvang, hebben een plek gekregen in het boek. Daarmee is het een waardevolle handreiking voor directies, management en praktijk in de sector.
Kind van Nature Conferentie Met de tweedaagse conferentie Kind van Nature hebben we het Jaar van de Groene kinderopvang gemarkeerd. Ruim 100 deelnemers hebben zich vanuit Soesterberg laten inspireren door lezingen, workshops, natuuractiviteiten en locatiebezoeken in Amersfoort.
Groene Handen voor de kinderopvang Het project Groene Handen voor de kinderopvang richtte zich op het trainen van vrijwilligers, die de kinderopvang in de praktijk kunnen ondersteunen bij natuurbeleving. Groene Handen is een samenwerking tussen Veldwerk Nederland en IVN.
ModderDag ModderDag was ook in 2014 een groot succes. Met wederom tienduizenden deelnemende kinderen staat ModderDag definitief op de agenda. Nieuw in 2014 was de deelname van een zestigtal basisscholen. Daarmee heeft de verbreding van ModderDag vorm gekregen.
Natuur aan de Basis Voor Natuur aan de Basis was 2014 een bijzonder jaar vanwege het 25-jarig bestaan van het tijdschrift. Dat is gevierd met een conferentie. Het eerste nummer van jaargang 25 heeft het thema Feest meegekregen. Hierdoor sloot het ook aan bij het thema van de Kinderboekenweek. Ook het nummer Vies was een feestje. Dit nummer bevatte veel activiteiten die rondom ModderDag door scholen konden worden uitgevoerd. Het jaar werd gestart met Liefde en Strijd, waarbij de abonnees werden geholpen met een scala aan activiteiten rondom voortplanting, overleven en veroveren. In het laatste nummer van 2014 werden overeenkomsten en verschillen tussen mensen en dieren in houding en gedrag duidelijk. Aan het einde van dit jaar hebben wij uiteindelijk de beslissing genomen om te stoppen met de uitgave van het tijdschrift. Het aantal abonnees loopt zodanig terug dat zelfs de externe kosten niet meer gedekt worden. Deze situatie is ontstaan ondanks vele marketingactiviteiten (promotie op de NOT, inzet van advertentiebureaus en dergelijke) en verwoede pogingen om het blad met andere organisaties samen uit te gaan geven. We stoppen met pijn in ons hart met de uitgave van dit mooie blad, maar kijken ook terug op 25 hele mooie jaargangen. De databank van Natuur aan de Basis, waarin zo'n 1.000 artikelen zitten, blijft nog enige tijd voor de huidige abonnees bereikbaar. Daarnaast zijn 5 jaargangen gedigitaliseerd en te koop via de webwinkel.
3
Conferentie Boeiend en inspirerend zaakvakonderwijs Op 23 mei organiseerde Veldwerk Nederland de conferentie Boeiend en inspirerend zaakvakonderwijs, in Kasteel Groeneveld in Baarn, in het kader van 25 jaar Natuur aan de Basis. Ruim 50 deelnemers maakten kennis met veel verschillende manieren om kinderen te boeien. Na de opening door Guus Geisen over duurzaam en boeiend onderwijs, leerden de deelnemers hoe planten verhalen vertellen of op welke manier ze geschiedenis levend kunnen maken. Door het spel Moendoes werden de deelnemers in contact gebracht met wetenschap. Als pauzeactiviteit lieten de NME-Makelaar en Veldwerk Nederland de deelnemers ervaren wat voor activiteiten ze uitvoeren tijdens een natuurwerkweek. De dag werd afgesloten door de CED-groep met voorbeelden van onderwijs die een klas motiveren en boeien uit het boek Teach like a champion.
Lectoraat Natuur en Ontwikkeling Kind Het lectoraat heeft via de subsidieregeling RAAK PRO in 2013 financiering gekregen voor het onderzoeksproject ‘De (leer)kracht van groene schoolpleinen’. De onderzoeksvraag is: Hoe draagt een groen schoolplein bij aan de gezondheid en het leerrendement van basisscholieren? Voor een optimale benutting van de ‘leer’kracht van groene schoolpleinen is het belangrijk om de pleinen in te richten als onderwijsleeromgeving en integraal te gebruiken in het onderwijsleerproces. Kinderen hebben het afgelopen jaar werkboekjes ingevuld en zijn (met video) geobserveerd door het onderzoeksteam. De eerste data zijn eind 2014 geanalyseerd en worden begin 2015 gepubliceerd.
Beleef de Lente Junior Veldwerk Nederland heeft in opdracht van Vogelbescherming Nederland, in het kader van Beleef de Lente Junior, onderzocht wat het effect van de website www.beleefdelentejunior.nl is. Bij het onderzoek zijn 10 klassen van 3 scholen betrokken. Zes van de tien klassen hadden vooraf gekeken naar Beleef de Lente Junior. De overige vier klassen hadden niet gekeken. De leerlingen van de scholen die Beleef de Lente Junior volgden zijn tweemaal bezocht. De eerste keer om te kijken wat de filmpjes met de kinderen doen. De tweede keer kregen de leerlingen van alle scholen de opdracht om te bedenken wat er gebeurd was in één van de meegebrachte nesten. Het resultaat van dit onderzoek was dat de leerlingen van de controleschool minder kennis hadden van de vogels in broedtijd. Ze konden niet bedenken wat er met een nest gebeurd was gedurende de broedtijd. Daarnaast observeerden de kinderen de nesten minder grondig dan de leerlingen die wel naar Beleef de Lente Junior hadden gekeken. Tot slot bleek dat de controleleerlingen minder samengewerkt hadden.
De Groene Zomerschool Apeldoorn In het derde en laatste jaar van de Groene Zomerschool, verzorgde Veldwerk Nederland opnieuw het middagprogramma. Ook nu kregen de kinderen in de ochtend aanvullende taal- en rekenlessen van gediplomeerde basisschoolleerkrachten. De zes middagen stonden in het teken van natuurinteractief taal en -rekenen. De kinderen waren enthousiast over het totale programma en deden vol enthousiasme mee met de activiteiten.
NME-Makelaar Samen met stichting in2nature hebben we het product NME-Makelaar in de markt gezet, onder andere met een eigen website (www.NME-makelaar.nl). Het Prins Bernard Cultuur Fonds maakt de investeringen mogelijk. Na een aanvankelijk trage start in 2013 is de marketing geïntensiveerd en hebben we in 2014 zo’n 1.000 basisschoolleerlingen een onvergetelijke dag in de natuur bezorgd.
4
Zorg Zorg Natuurlijk Hoe bedenk je een nieuwe natuuractiviteit voor ouderen die wonen in een woonzorgcentrum? Hoe organiseer je praktijkuren voor studenten Medewerker Maatschappelijke Zorg? En hoe zorg je voor een verbinding tussen deze twee generaties? Het project Zorg Natuurlijk laat zien dat het allemaal goed samengaat. Zorg Natuurlijk is een project om natuur in te bedden in de opleiding voor maatschappelijke zorg. In samenwerking met ROC Deltion College en ROC Friese Poort is een module ontwikkeld: Natuur in de Zorg. In 2014 is een eerste pilot uitgevoerd. In 2015 wordt de module nogmaals gegeven, waarna het vast onderdeel gaat uitmaken van het curriculum van beide opleidingen.
Grijs, Groen en Gelukkig Met IVN hebben we het programma Grijs, Groen en Gelukkig geschreven en ingediend voor financiële ondersteuning van de Nationale Postcode Loterij. Met hulp van betrokken vrijwilligers en omwonenden willen we het welzijn van ouderen in de zorgcentra in Nederland vergroten. Begin 2015 liet de Postcode Loterij weten dat ze dit 3-jarig project gaan financieren.
Met dit project bezorgen we tienduizenden ouderen een gezonde en gelukkige oude dag, door van zorgcentra groene- en sociale leefomgevingen te maken. Met hulp van betrokken vrijwilligers en omwonenden laten we ouderen genieten van de gunstige effecten van natuurbeleving, beweging en buitenlucht. Door het aanpassen van de binnen- en buitenruimte, en een gevarieerd activiteitenprogramma, brengen we de natuur dichtbij voor ouderen in en rond zorgcentra. Daarbij werken we samen met brancheorganisatie ActiZ en InnovatieNetwerk.
Natuur- en Milieueducatie Werkgroep Zwerfafval In deze werkgroep, waarvan Veldwerk Nederland de trekker is, werken 25 NME-centra samen aan het creëren van een gezamenlijke productportfolio. Voor het basisonderwijs is deze portfolio nu gerealiseerd. Momenteel wordt gekeken hoe het voortgezet onderwijs en burgers het beste benaderd kunnen worden. Door onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring zijn bijna alle deelnemende NME-centra er in geslaagd om binnen hun gemeente financiële afspraken te maken over het verzorgen van educatieveen participatieve programma’s rondom zwerfafval.
De Oriëntatiedagen De Oriëntatiedagen 2014 bouwden verder op de weg die twee jaar eerder is ingeslagen. De eerste Oriëntatiedagen stonden in het teken van ‘Duurzame educatie voor de toekomst’. Het jaar erna hadden De Oriëntatiedagen als titel ‘Voeding voor groei, netwerk voor morgen’. Op 6 en 7 februari 2014 vonden de derde Oriëntatiedagen plaats op Het Woldhuis in Apeldoorn.
5
Samenwerking Doel van deze tweedaagse was het bepalen van de positie van natuur- en milieueducatie (NME) in de energieke samenleving en de rol die NME daarin kan spelen. De samenleving is vitaal en kent vele innovatieve initiatieven van burgers, netwerken en sociaal ondernemers. De komende jaren zal natuur- en milieueducatie in deze energieke samenleving haar positie bepalen.
Netwerk NME-Diensten
Deelnemers hebben gedurende twee dagen, onder leiding van diverse inspirerende sprekers, kennis en inspiratie opgedaan om na te denken welke rol er voor hun organisatie is weggelegd.
In april 2013 is een Netwerk NME-Diensten uit hoofde van NMEcentra opgericht. Er is een convenant opgesteld dat Veldwerk Nederland vanuit haar NME-centrum Het Groene Wiel in Wageningen heeft ondertekend. Het Netwerk functioneert binnen de vereniging GDO (Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling). Er zijn nu 100 NME-centra aangesloten en 3 werkgroepen actief (op de thema’s zwerfafval, stadslandbouw en energie). Veldwerk Nederland is trekker van de werkgroep zwerfafval waar 25 NMEcentra aan deelnemen.
OnderzoeksBeraad
Platform NME
Jaarlijks organiseert Veldwerk Nederland het OnderzoeksBeraad, een netwerkbijeenkomst voor wetenschap en praktijk. Dit jaar in samenwerking met ons lectoraat Natuur & Ontwikkeling Kind en de Thomas More Hogeschool te Rotterdam met als thema Groene Schoolpleinen. Steeds meer scholen kiezen voor een groen schoolplein. Soms is dat om de speelmogelijkheden van kinderen te vergroten, soms om de gezondheid te bevorderen. De vraag voor veel scholen is, wat is of kan de toegevoegde waarde van een groen schoolplein zijn. Vanuit de wetenschap is er onderzoek gedaan naar het effect van natuur op onder andere gezondheid, bewegen, spelen en leren. Antwoorden die het onderwijs en de NME-sector in hun beroepspraktijk kunnen inzetten.
Platform NME is een samenwerking tussen IVN, Netwerk NMEDiensten, SME Advies en Veldwerk Nederland. In januari heeft het Platform NME met RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Ministerie van Economische Zaken) een heidag georganiseerd over haar activiteiten voor de komende 3 jaar. Centrale vraag die dag: hoe kunnen we samen de lokale netwerken, die nu ontstaan rond duurzame thema’s, beter ondersteunen en versterken? Uitkomst van de dag is een Programmaplan voor 3 jaar. De centrale doelstelling voor 2016 is als volgt geformuleerd: ‘Krachtige NMEspelers in florerende lokale/regionale (duurzaamheids)netwerken’. We zetten in op 3 niveau’s: het ondersteunen van de werkgroepen van het Netwerk NME-Diensten, het ondersteunen van 6 lokale duurzaamheidnetwerken en het organiseren van een Community of Practice.
Tijdens het OnderzoeksBeraad op 16 april presenteerde een aantal wetenschappers hun onderzoeksresultaten over mens en natuur en de meerwaarde van groene schoolpleinen. Enkele sprekers uit de praktijk reflecteerden op het onderzoek en de ontwikkeling. Na de gezamenlijke bijeenkomst gingen wetenschappers, leerkrachten en educatie professionals elk vanuit hun eigen discipline verder op de voorgelegde problemen en vragen. Na afloop stelde ze elkaar vragen en ontstond een levendige discussie onder leiding van Roel van Raaij (Ministerie van Economische Zaken).
Belevingscollectief Het belevingscollectief is een samenwerkingverband van vijf organisaties. Veldwerk Nederland heeft de krachten gebundeld om een bijdrage te leveren aan meer ‘beleving’ in en rond verzorgingshuizen. Beleving wordt daarbij breed opgevat: contact tussen mensen, genieten van een inspirerende omgeving, aandacht voor natuur en uitnodigen om in beweging te komen. Activiteit in plaats van inactiviteit. Verzorgingshuizen waar bewoners niet afgesloten worden, maar deel uit blijven maken van de wereld om hen heen, vanuit hun eigen kracht. Het belevingscollectief heeft ervaring met het inrichten van binnen- en buitenruimtes, het verzorgen van trainingen, het begeleiden van een cultuuromslag, het ontmoeten van generaties en de inzet van natuur in- en om verzorgingshuizen. Zie voor meer informatie ook www.belevingscollectief.nl.
6
Outdoor Education In een samenwerkingsverband van vier organisaties (Duurzame PABO, ARK Natuurontwikkeling, Staatsbosbeheer en Veldwerk Nederland) is het project Outdoor Education ontwikkeld. In dit pilot project wordt een duurzame relatie opgebouwd tussen terreinbeheerders en Pabo-opleidingen. Door jaarlijks een week lang een outdoorprogramma met pabo-studenten uit te voeren op een natuurterrein, kunnen de toekomstige leerkrachten enthousiasme, ervaring en competenties opbouwen. Door de opgedane ervaringen direct toe te passen in activiteiten met groepen basisschoolleerlingen gedurende de Outdoor Education week, zullen de aankomend leerkrachten ook later in hun eigen schoolpraktijk eerder naar buiten gaan met leerlingen. Het project wordt financieel ondersteund door het Prins Bernhard Cultuurfonds, het Wereld Natuur Fonds en de samenwerkende organisaties. Het project start op 1 januari 2015 en heeft een looptijd van 2 jaar.
Benelux
ANMEC en NME Den Haag De samenwerking met het ANMEC in Amsterdam en NME Den Haag is voortgezet. Veldwerk Nederland bereikt via deze lokale partners een groter deel van de doelgroep kinderopvang. Diverse workshops, netwerkbijeenkomsten en brainstormsessies rond Groene kinderopvang hebben in het hele land aandacht voor het thema gegenereerd. Bijeenkomsten waren o.a. in Drachten, Haarlem, Leusden en Muntendam.
Gedurende een aantal jaren vertegenwoordigt Veldwerk Nederland namens het Platform NME het werkveld NME in de werkgroep NAT EDUC van de Benelux. Vanuit de Benelux worden de regeringen van Nederland, België (Vlaanderen, Wallonië en Brussel) en Luxemburg geïnformeerd over de doelen en rol(len) van NME/EDO (= educatie voor duurzame ontwikkeling). Hoofdthema in de periode 2013-2015 is de rol van NME/EDO in de transitie naar een meer circulaire economie. Na de conferentie op het Woldhuis (2013) zijn de pijlen in 2014 voornamelijk gericht op de vervolgconferentie in Gent en de slotconferentie in 2015 in Esch (Luxemburg).
7
Veldwerk praktijkcentra Veldwerkcentrum ‘Het Woldhuis’ In 2014 hebben 20 basisscholen hun weg gevonden naar Het Woldhuis voor hun natuurwerkweek. Van deze werkweek of schoolkamp maken wij een bijzonder natuurproject. Deze week bij Veldwerk Nederland wordt daarom een waardevolle gebeurtenis die de kinderen zich nog jaren herinneren. De activiteiten in de natuur vinden de kinderen soms spannend, maar het is vooral erg leuk om met elkaar een boom om te zagen of waterdiertjes te scheppen. Natuureducatie en natuurbeleving zijn de speerpunten in de natuurwerkweken die wij ook voor een groot deel begeleiden. De werkweken zijn opgezet vanuit het principe van ‘zelfontdekkend leren’. Op speelse en ontspannen wijze zijn de leerlingen bezig met de natuur. In 2014 zorgden 3.500 gasten, waaronder 1.350 basisschool leerlingen, voor 5.900 overnachtingen in Het Woldhuis.
Veldwerkcentrum ‘De Veldhoeve’ Veldwerkcentrum ‘De Veldhoeve’ kan terugkijken op een positief jaar waarin diverse scholen voor voortgezet onderwijs en lerarenopleidingen inspirerende veldwerkprogramma’s hebben gevolgd. Meer dan andere jaren lag het accent van de bezetting van het veldwerkcentrum op het voortgezet onderwijs. Met een kleine 6.100 overnachtingen en 2.100 gasten (inclusief de weekenden) was er sprake van een goede bezetting. Door programma’s op maat aan te bieden vinden scholen een prima aansluiting bij hun onderwijssituatie. Docenten waarderen deze werkwijze en voor leerlingen komen theorie en praktijk dicht bij elkaar te staan wat een toegevoegde waarde heeft voor het onderwijs.
Veldwerkcentrum ‘Het Groene Wiel’ NME gemeente Wageningen In 2014 kreeg Het Groene Wiel, volgens politiek besluit van de gemeente Wageningen, een nieuw takenpakket. Voorheen zette Het Groene Wiel zich alleen in voor ondersteuning van leerkrachten van basisscholen bij het geven van goed natuuronderwijs, in opdracht van het beleidsveld Samenleving. Vanaf schooljaar 2014-2015 kwamen er 5 beleidsvelden bij. Het Groene Wiel ondersteunt vanaf nu naast Samenleving ook de beleidsvelden: Klimaat, Afval, Zwerfafval, Water en Cultuur&Landschap. Met de gemeentelijke beleidsmedewerkers werden gesprekken gevoerd en afspraken gemaakt over wensen, doelstellingen en werkzaamheden. Dit resulteerde in een divers takenpakket met nieuwe doelgroepen, samenwerkingspartners en voor de toekomst: nieuwe kansen. Vanuit het reguliere jaarprogramma voor de scholen, weliswaar in een bescheidener versie, zijn 419 activiteiten uitgevoerd, alle 13 Wageningse basisscholen namen deel.
8
NME gemeente Ede
NME in Tiel
Alle scholen in de gemeenten Ede ontvingen ons jaarprogramma met leskisten, excursies en materiaalzendingen. 44 scholen in Ede deden mee aan respectievelijk 367 activiteiten. De IVN bos- en waterbeestjesexcursie vond gretig aftrek, evenals de materiaalzending vogels in de winter, en de waterleskisten van het waterschap. Het Groenhorst College zorgde in Ede voor het uitlenen en nakijken van de leskisten.
In opdracht van Stichting Duurzaam Rivierenland heeft Het Groene Wiel in 2014 het NME-aanbod voor de scholen in Tiel verzorgd. Alle basisscholen ontvingen het jaarprogramma. 16 basisscholen namen deel aan 103 activiteiten. Binnen het regionale project van NME Rivierenland organiseerden we samen met enthousiaste vrijwilligers struintochten in de uiterwaarden bij Tiel.
Groen Leefpark Ede Het Groene Wiel werkte in 2014 actief mee aan de ontwikkeling van het Groen Leefpark van het Groenhorst College. Zij zat de werkgroep Groene Educatie voor en heeft in 2014 voorbeeldlessen uitgevoerd in het park voor scholen in de buurt. Groen Leefpark is ontwikkeld en aangelegd midden in de Kenniscampus Ede en maakt nieuwe groene verbindingen mogelijk van groen onderwijs met burgers en maatschappelijke instellingen.
Gezonde voeding en beweging
Minder voedselverspilling in de Food Valley In opdracht van drie gemeenten in de Food Valley (Ede, Wageningen en Barneveld) bracht Het Groene Wiel voedselverspilling onder de aandacht. Samen met een lokale duurzame kok organiseerden we workshops ‘Creatief koken met restjes’, www.etenisgeenafval.nl. Daarnaast ontwikkelden we voor scholen het lespakket en voor BSO’s een doepakket met de titel ‘Broodje Tweede kans’. Houd jij wel eens brood over en wat kun je daar nog mee?
Energie(k) Ede Leerlingen van groep 7/8 ontdekten met de lessen ‘Energie(k)’ in Ede hoe ze energie kunnen besparen, wat duurzame energie is en hoe het werkt. Zij deden mee aan een praktijkles met proefjes, uitgevoerd in opdracht van gemeente Ede.
Het project Gezonde voeding en beweging is een project in het kader van het Kleine Stedenbeleid en speelt zich af in de wijk Wageningen Midden, rondom de Ireneschool. Daarbij werken wij samen met de school, welzijnsorganisatie Solidez, buurthuis Pomhorst, Kinderopvang Wageningen en andere partijen. De school streeft er naar op termijn het kloppend hart in de buurt te zijn. Daarvoor zijn een aantal mogelijkheden geïnventariseerd en is in 2014 begonnen met een aantal activiteiten. Na de inventarisatie, waarbij ook een locatie van ’s-Heeren Loo en een paar zorglocaties zijn bezocht, is besloten om een feest voor de groepen 1 tot 7, aan het einde van het schooljaar te organiseren. Op de laatste schooldag, 18 juli 2014 is op het schoolplein een activiteitencircuit uitgezet en begeleid door (groeps-) leerkrachten, ouders en medewerkers van Veldwerk Nederland. De activiteiten stonden in het teken van bewegen (dennenappels gooien, rupsen), natuur (plant en dier), afval (verzamelen, quiz), voeding (soep maken, broodjes bakken), creativiteit en zaaien. In de weken van de herfstvakantie tot aan de kerstvakantie heeft Veldwerk Nederland activiteiten verzorgd onder de titel NatuurXperience.
9
Financiën en organisatie Veldwerkwinkel De winkel heeft in 2014 nogal te lijden gehad van de recessie. Hoewel het aantal bestellingen niet afnam, was het gemiddelde bestedingsbedrag een stuk lager dan in de jaren ervoor. De totale omzet is met 43% afgenomen. Het assortiment boeken is behoorlijk uitgebreid. De boeken worden geselecteerd voor onze verschillende doelgroepen zoals basisonderwijs, kinderopvang en particulieren. Tevens is voorbereidend werk gedaan om de zoekkaart bodemdieren uit te brengen in postervorm.
De cijfers Het financiële resultaat over 2014 was helaas € 108.000 negatief. Naast een tegenvallende exploitatie hebben we incidentele lasten genomen in de vorm van het totaal nog af te schrijven bedrag goodwill Natuur aan de Basis en afschrijving incourante materialen van de webwinkel. De terugval in het aantal projecten en opdrachten binnen het kenniscentrum is gestabiliseerd. In 2015 is een groot meerjarig project toegekend en wordt gewerkt aan het binnenhalen van meerdere grote projecten. De omzet in de webwinkel is nog steeds niet aangetrokken. Daarentegen is de exploitatie van de praktijkcentra Het Groene Wiel, Het Woldhuis en De Veldhoeve, wederom positief.
Door regelmatig de nieuwsbrief uit te brengen met de nieuwste aanwinsten, is telkens een opleving in het aantal bestellingen waar te nemen. Om de naamsbekendheid te vergroten en te bestendigen, presenteerde de winkel zich op diverse grote vakbeurzen en conferenties. In 2014 waren dat de conferenties van SOVON, KNAG, NIBI en Kind van Nature, evenals het Reed Kinderfestival, de natuurdagen Apeldoorn en diverse kleinere markten.
De totale omzet in 2014 bedroeg 1,7 miljoen euro. Hiervan was 49% afkomstig uit het Kenniscentrum, 44% uit onze Veldwerk Praktijkcentra en 7% uit onze Veldwerkwinkel. De totale omzet is met 11% gekrompen ten opzichte van 2013.
Veldwerk Nederland behoort tot de, door de belastingdienst erkende, Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI). Giften en schenkingen aan de organisatie zijn daarmee vrijgesteld van schenkings- en successierecht. Ze zijn voor de schenker aftrekbaar van de belastingen.
10
Beleidsplan
Nationale Postcode Loterij
In 2013 zijn we gestart met het opstellen van een nieuw beleidsplan voor de periode 2014 - 2019. Het concept beleidsplan is in februari met een groot aantal externe personen besproken tijdens een bijeenkomst op Het Woldhuis. Hun waardevolle adviezen zijn verwerkt in het plan waarna deze in maart door de Raad van Toezicht is vastgesteld. Het plan formuleert een viertal Programmalijnen die richting geven aan de verdere ontwikkeling van Veldwerk Nederland:
In september 2013 hebben we een aanvraag voor beneficiëntschap ingediend bij de Nationale Postcode Loterij (NPL) aan de hand van ModderDag. Helaas hebben we begin februari 2014 een afwijzing gekregen. Er waren domweg te veel aanmeldingen (405), waarvan 115 gekwalificeerd (waaronder die van ons). Het project ModderDag bleek ten opzichte van andere aanvragen minder urgent. Wel kregen we een uitnodiging om te komen praten waardoor we nieuwe inspiratie kregen voor onze aanvraag 2014/2015. Deze aanvraag draait rondom het project Natuurburen, waarin we de pedagogische civil society door middel van natuurgerichte activiteiten in buurten versterken. In november 2014 zijn we op gesprek geweest bij de NPL om toelichting te geven over het project. Eind januari 2015 kregen we helaas te horen dat wij, ondanks een goede beoordeling, niet in de prijzen vielen.
1 Groen beleven en leren Deze programmalijn is gericht op ‘duurzaam leren’. Leren in-, overen van de natuur. Spelenderwijs je omgeving ontdekken met alle zintuigen.
2 Groen doet beter Deze programmalijn gaat over ‘gezondheid, beweging & voeding’. Leren van je lichaam en weten hoe allerlei gezondheidsproblemen kunnen ontstaan (natuur-te-kort-syndroom).
3 Groen in de straat Deze programmalijn gaat over ‘sociale cohesie en welzijn’. Leren van je medemens. Het gaat om verbondenheid met de natuur en de leefomgeving vanaf de voordeur (groene leefomgeving).
4 Groen en DuurzaamDoor Deze laatste programmalijn gaat over ‘duurzaam handelen’. Leren van initiatieven. Burgers, bedrijven en non-profit organisaties nemen initiatieven voor een duurzame toekomst op het vlak van energie, voedsel, grondstoffen, water en biodiversiteit. Het stimuleren van leerprocessen in- en tussen deze initiatieven is van belang.
11
Personalia De organisatie werd ook in 2014 geplaagd door langdurige uitval van twee van haar projectleiders. Petra Jansen is tijdelijk aangetrokken als projectleider om deze uitval op te vangen. Erwin Groenenberg, projectleider en verbonden aan de kenniskring van het lectoraat, heeft in september de organisatie verlaten om full time als Pabo-docent te gaan werken. Marit de Koning heeft hem opgevolgd bij het lectoraat op basis van een tijdelijk arbeidscontract. In juni is Ria Borgonjen, huishoudelijk medewerkster op Het Woldhuis, met pensioen gegaan. Ronald van der Meulen, stagiair kok, heeft haar opgevolgd op basis van een tijdelijke leer-werk arbeidsovereenkomst.
Medewerkers René Munsters
directeur-bestuurder
Veldwerk Kenniscentrum Wim Meijberg Meike Bulten Erwin Groenenberg Dieuwke Hovinga Petra Jansen Herman de Jongh Marit de Koning Marc Veekamp Auke Visser Roel Bulthuis
projectmanager projectleider projectleider lector projectleider projectleider projectmedewerker projectleider projectleider / winkelmanager vrijwilliger
Veldwerk Praktijkcentra
Veldwerkcentrum Het Groene Wiel Tessa de Been Eveline van Oud-Broekhuizen Dannie Wammes Hanneke Anbeek Kitty Korbijn Jos Boeren Diny Gesink Ate de Heij Nicole de Kievid Roan Lakerveld Maartje Lubach Paul Melser Jeanet Oostenbrink Nicole van Rijn Thea Rothuis Aafke Verbeek Jonatan de Vrieze
NME-consulent Wageningen NME-consulent Ede educatief ontwerper ondersteuner NME beheerder vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger
Administratie / secretariaat Locatie De Veldhoeve Mini Koopman Diana Speelman Aaltje Bos Jan Dekker
hoofd administratie administratief medewerker secretariaatsmedewerker vrijwilliger
Locatie Het Woldhuis Lotje Vis Bianca Kruijer
officemanager vrijwilliger
Veldwerkcentrum Het Woldhuis Thijs Schoemaker Gea Hendriks Ronald van der Meulen Marcel Schäffer Hans Brinkman Otto Bleijenberg Jan van Dijk Yvette Pieper Johan Pieters Corrie van Sloten Cor van der Woldt
chef-kok huishoudelijk medewerker medewerker keuken beheerder vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger
Veldwerkcentrum De Veldhoeve Jan Ebbinge Annie Huizing Gea Renting Jan Bos Roelof Hartlief Jan ten Hoor
kok / beheerder huishoudelijk medewerker huishoudelijk medewerker vrijwilliger vrijwilliger vrijwilliger
Beloningsbeleid De medewerkers worden conform de CAO Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening gehonoreerd.
Raad van Toezicht Ryan van den Born Peter Bos Cornelis van Diest Bram van Dijk Frans van der Loo Henk Nijhof Loes Phoelich
lid lid adviseur lid lid voorzitter lid
De leden van de Raad van Toezicht ontvangen geen financiële honorering.
12
Munsters, Eindredactie Lotje Vis, Fotografie Jeannette Cramwinckel, Richard Jungschläger, Vormgeving KlasseOntwerp Jaarverslag over 2014, René
Stichting Veldwerk Nederland Het Woldhuis Het Woldhuis 11 7325 WN Apeldoorn (055) 368 40 10
De Veldhoeve Zuideresweg 10 9441 TZ Orvelte (0593) 582 550
Het Groene Wiel Hendrikweg 14b 6703 AW Wageningen Tel: (0317) 422 041
www.VeldwerkNederland.nl
[email protected]
13
