Stichting Veldwerk Nederland. Het Groene Wiel. Jaarprogramma NME Wageningen Hét Kennis- en Praktijkcentrum voor natuureducatie

Stichting Veldwerk Nederland

Het Groene Wiel

Jaarprogramma NME Wageningen 2015-2016 Hét en Praktijkcentrum voor natuureducatie 1 JKennisA AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2015 - 2016

Uitgave: mei 2015 Stichting Veldwerk Nederland Het Groene Wiel Hendrikweg 14 b 6703 AW Wageningen T 0317 - 422 041 [email protected] www.groenewiel.nl www.veldwerknederland.nl

2

J A AR PR OGR A M M A N ME WA GE N IN GE N 2015 - 2016

Inhoudsopgave Voorwoord

4

Samenwerking

5

Algemeen

6

Werkwijze

7

Materialen en activiteiten

8

Leergebieden

9

Activiteitenschema’s per groep

10

Activiteiten groep 1 en 2

17


21


26


34

Extra aanbod Veldwerk Nederland

41

NME-makelaar voor uw kamp of werkweek

42

3


Voorwoord Nieuwe wegen, door met minder, behouden wat goed is Met plezier bieden wij u het nieuwe jaarprogramma van Het Groene Wiel. Het Groene Wiel ondersteunt het Primair Onderwijs in Wageningen op het gebied van natuur en milieu-educatie (NME). Dit wordt mogelijk gemaakt dankzij de gemeente Wageningen. Het Groene Wiel is onderdeel van de landelijke organisatie Veldwerk Nederland. In dit jaarprogramma vindt u een groot aantal activiteiten voor het schooljaar 2015-2016 waarmee u uw natuuronderwijs vorm kunt geven. De roulerende Lessen en Excursies van dit schooljaar zijn: De leerlingen van Groep 1 en 2 kunnen in het voorjaar de lente beleven met het Kabouterpad. Groep 4 en 5 kan in november meedoen met de les Mens en Dier. Voor groep 6, 7 en 8 draaien we aan het eind van het schooljaar het Uiterwaarden-project en voor groep 7 en 8 Afvalluuh! In februari/maart. De extra materiaalzendingen die dit schooljaar worden aangeboden zijn: Bollen en Knollen (groep 1-4) Paddenstoelen (groep 1-8). Nieuw zijn dit jaar: Broodje Tweede Kans is een lesbrief voor groep 5-8. Leerlingen gaan op een creatieve manier aan de slag met het thema voedselverspilling. De Bakker en de Ballerina voor groep 4, een lespakket over de balans tussen bewegen en eten. Workshop “Bloemen voor blije bijen” van Bijenlint Vallei voor groep 5&6 (extern aanbod). Zwervend Afval, volgens bestaand concept met nieuwe opdrachten voor groep 1-8 U leest hierover meer in de productbeschrijvingen. Aanbod Waterschap In ons jaarprogramma vindt u tevens het educatief aanbod van Waterschap Vallei en Eem. Een complete leerlijn water via leskisten & rioolwaterexcursie. Perfect voor een waterproject! Aanbod Veldwerk Nederland Het Groene Wiel is onderdeel van de landelijke organisatie Stichting Veldwerk Nederland. Veldwerk Nederland organiseert onder andere werkweken en trainingen voor het basisonderwijs. Het volledige aanbod vindt u achterin dit jaarprogramma. We wensen u veel plezier met onze lessen en projecten en zien u graag op het Groene Wiel of in het bos of veld! Namens Gemeente Wageningen en Het Groene Wiel, Tessa de Been, Consulent NME Wageningen Wageningen, april 2015.

4


Samenwerking Het programma NME (natuur- en milieueducatie) komt tot stand in samenwerking tussen de gemeente Wageningen en het Groene Wiel (onderdeel van Stichting Veldwerk Nederland). Het Groene Wiel is (sinds 1 augstus 2008) praktijkcentrum van Stichting Veldwerk Nederland. Het Groene Wiel is verantwoordelijk voor de inhoud van het NME-programma en de uitleenadministratie. Het Groene Wiel zorgt voor: •

het jaarlijkse programmaboekje;

•

vernieuwing van het aanbod (nieuwe leskisten en acitiviteiten);

•

de inroostering via Edso

•

begeleiding van lessen en excursies

•

de uitleen en controle van leskisten

Met vragen over het programma, de inroostering en voor het tussentijds aanvragen van materialen of de annulering daarvan, kunt u terecht bij het Groene Wiel. De gemeente Wageningen is opdrachtgever en financiert het programma.

5


Algemeen Kwaliteit Alle leskisten en materiaalzendingen worden door ons nauwkeurig gecontroleerd voordat u ze krijgt. Indien er iets ontbreekt, wordt dat door ons vermeld. Mocht u toch nog iets anders missen, wilt u dan direct contact met ons opnemen? Dan kunnen we voorkomen dat we u abusievelijk de kosten voor het missende materiaal in rekening brengen. Verantwoordelijkheid Voor alle activiteiten geldt dat de verantwoordelijkheid voor vervoer, leerlingen en materialen bij de school ligt. Ook als programma’s (deels) door Het Groene Wiel of derden worden begeleid. Documentatiecentrum Naast de lesprogramma’s kunt u gedurende het schooljaar een beroep doen op ons documentatiecentrum in Wageningen. Heeft u een project rond een onderwerp dat niet in ons programma staat, of zijn er leerlingen die materialen nodig hebben voor een spreekbeurt? Dan kunt u bij ons terecht voor materialen. Er zijn lesbrieven, posters, dvd’s, boeken, tijdschriften, modellen, opgezette dieren en illustratiemateriaal, maar ook kijkers, binoculairs en microscopen te leen. Eigen bijdrage Voor deelname aan de activiteiten en het lenen van leskisten betalen de scholen een eigen bijdrage. De eigen bijdrage per klas voor het schooljaar 2015-2016 is vastgesteld op € 47,50 en wordt per school berekend op basis van het totaal aantal klassen. Met dit bedrag levert u een bijdrage aan de materiaalkosten. Uw school ontvangt de rekening aan het einde van het schooljaar. De kosten voor materialen die zoek raken of kapot gaan zullen apart in rekening worden gebracht. Contactgegevens Stichting Veldwerk Nederland Het Groene Wiel Centrum voor natuur- en milieueducatie Hendrikweg 14B 6703 AW Wageningen T 0317- 422 041 E [email protected] W www.groenewiel.nl Openingstijden Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag geopend van 9.00 uur tot 16.30 uur. Woensdag meestal geopend van 9.00 uur tot 13.00 uur. Wil je langskomen? Bel dan even voor de zekerheid want onze medewerkers hebben ook vaak een afspraak buiten de deur.

6


Werkwijze Aanbod en inschrijven op internet Het hele aanbod zoals in deze brochure staat beschreven vindt u ook op internet. De inschrijving verloopt via onze NME-planner. Elke school heeft een eigen inlogcode en wachtwoord. Bent u dit kwijt, neem dan contact op met de NME-contactpersoon bij u op school, of met Het Groene Wiel. •

Ga naar: www.groenewiel.nl

•

Klik op: onderwijs en daarna op aanbod Wageningen.

Van hieruit kunt u inloggen en inschrijven. Hoe dit werkt leest u in de handleiding NME-planner, eveneens te vinden op www.groenewiel.nl via onderwijs en daarna aanbod Wageningen. Inroostering lessen en projecten Voor lessen en projecten staat er in het jaarprogramma alleen een periode vermeld. Voor het van start gaan van de activiteit krijgt u per e-mail bericht van ons m.b.t. de inroostering. Het is daarom van belang dat u in de NME-planner een actueel e-mailadres opgeeft en eventuele wijzigingen bijtijds aan ons doorgeeft. Reservering voor de zomervakantie Wij verzoeken u om uw inschrijving via internet voor de zomervakantie af te ronden. Zodoende weten wij hoe onze (en u ook hoe uw NME-) jaarplanning eruit gaan zien. Sommige leskisten zijn erg populair: dus hoe eerder u reserveert, hoe meer kans u heeft dat de door u gewenste periode nog vrij is! Tussentijds wijzigen Gedurende het schooljaar 2015-2016 kunt u zelf uw reserveringen wijzigingen, annuleren of bijplaatsen. Voor annulering gelden de volgende regels: •

Leskisten kunt u tot 14 dagen voor uitleendatum wijzigen of annuleren.

•

Materiaalzendingen kunt u tot 4 maanden voor levermaand annuleren.

•

Excursies kunt u tot 1 maand voor uw voorkeursperiode annuleren.

Annuleert u later dan genoemde termijnen, dan worden er administratiekosten in rekening gebracht. Ophalen en terugbrengen leskisten Leskisten dient u op te halen en terug te brengen bij Het Groene Wiel, Hendrikweg 14b in Wageningen. Een aantal dagen voor de start en de afloop van een uitleenperiode krijgt u van ons per e-mail een herinneringsbericht. Ophaaldag: maandag tussen 13.00 en 16.30 uur. Terugbrengdag: vrijdag tussen 9.00 en 13.00 uur. Materiaalzendingen Voor het ophalen van materiaalzendingen ontvangt u van ons bericht per e-mail over de afhaaldatum en -tijd. Voorbereiding handleidingen De handleidingen en overige bijlagen van de leskisten en lessen staan als download bij de betreffende producten in onze NME-planner.

7


Materialen en activiteiten In dit programma worden de volgende soorten activiteiten en producten aangeboden: Leskisten Een leskist bevat een lesbeschrijving en materialen rondom een bepaald thema. De leerlingen werken met opdrachten, opdrachtkaarten en werkbladen. De lessen uit leskisten vinden plaats in school of (deels) in de directe schoolomgeving. De uitleentermijn voor leskisten is twee weken. Bij sommige leskisten worden (levende) materialen geleverd. Ontdekdozen Een ontdekdoos bevat onderzoeksmateriaal en opdrachten waar de leerlingen zelfstandig, in groepjes van twee of drie mee kunnen werken. Aan de hand van opdrachtkaarten maken ze verschillende opdrachtjes en zoeken ze zélf naar oplossingen voor vraagstukken. De ontdekdozen zijn speciaal geschikt voor het oefenen van het zelfstandig oplossen van vraagstukken door eigen waarneming. De uitleentermijn voor ontdekdozen is twee weken. Excursies Bij een excursie vindt een deel van de activiteiten plaats buiten de directe schoolomgeving, bijvoorbeeld in het bos, de uiterwaarden of het Arboretum. Het is over het algemeen geen losstaande activiteit, maar een onderdeel van een groter lesprogramma (met voorbereiding/verwerking op school). De duur van het totale lesprogramma kan variëren van een halve dag tot vijf activiteiten verspreid over twee weken. Les op het Groene Wiel In het Groene Wiel worden elk jaar een aantal lessen georganiseerd die vanwege gebruik van dieren, planten of speciale materialen en begeleiding niet op school kunnen worden uitgevoerd. Materiaalzending Een materiaalzending bestaat uit verbruiksmaterialen, een lesbrief met informatie over het onderwerp en suggesties voor het gebruik in de klas. Het verschil met een leskist is dat u de materialen en de bijbehorende handleiding niet terug hoeft te brengen. Een materiaalzending bestaat soms uit levend materiaal, waarvan de leverdatum niet altijd exact vast te leggen is.

8


Leergebieden Het Groene Wiel heeft de inhoud van natuuronderwijs uitgewerkt in zes verschillende leergebieden. De eerste vier daarvan zijn ook nadrukkelijk terug te vinden in de kerndoelen. De twee laatste leergebieden zijn relevant vanuit het perspectief van natuur- en milieu-educatie en duurzame ontwikkeling en voor de persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen. Besef Leren kennen van planten en dieren, groei en ontwikkeling, vorm en functie en samenhang. Aan de hand van concrete materialen en situaties wordt kennis (begrippen, woorden, verbanden) ontwikkeld. Waarnemen en onderzoeken Leren herkennen en benoemen van eigenschappen. Leren om conclusies te trekken uit eigen waarnemingen. Leren om zelfstandig (onderdelen van) onderzoekjes op te zetten. Zorg en verantwoordelijkheid Leren zorg te dragen voor planten en dieren en daar steeds meer verantwoordelijkheid in leren te dragen. Duurzaam handelen Leren hoe (samen met anderen) op een verantwoorde manier om te gaan met de omgeving, afval, energie, water e.d. Waardering Het creëren van situaties waarin leerlingen waardering voor de natuur kunnen ontwikkelen, verwoorden en verbeelden. Hiermee kunnen tevens gevoelens van angst ten opzichte van dieren worden voorkomen. Rechtvaardigheid en keuzevaardigheid Kennismaken met algemene normen en waarden met betrekking tot onze omgang met planten, dieren en milieu. Vanuit een ander (waarden)perspectief leren kijken naar een situatie. Kennismaken met situaties waarin verschillende waarden ten opzichte van elkaar moeten worden afgewogen (bijvoorbeeld in een rollenspel).

9


GROEP 1 EN 2

Kabouterpad

E

1-2

2 uur

Bollen en Knollen

Mz

1-2

2 uur

Paddenstoelen

Mz

1-2

2 uur

Kikkervisjes

Mz

1-2

4 uur

Insecten in de klas

Km

1-2

4 uur

Alles voor een pannenkoek

K

1-2

4 uur

Bijen

K

1-2

4 uur

Ik-zelf

K

1-2

2 uur

Kaas maken

K

1-2

3 - 4 uur

Toverstenen

K

1-2

2 uur

Zo doet een vogel

K

1-2

3 uur

Droppie Water

K

1-2

3 - 4 uur

Eekhoornschool

K

1-2

1 - 3 uur

Lievebeest

K

1-2

2 uur

Thema-spel

K

1-2

2 - 3 uur

Zwervend afval (vernieuwd)

P

1-2

1 - 3 uur

Warme Truiendag

P

1-2

1 - 4 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig

extra begeleiding gewenst

deels buiten de school

K

leskist

Km

leskist met (levend) materiaal

E

excursie

Mz

materiaalzending

L

les op Het Groene Wiel

Lb

lesbrief

P

project

W

workshop

10


GROEP 3 EN 4

De bakker en de ballerina

Lb

4

3-4 uur

Mens en Dier

L

4

2 uur

Bollen en Knollen

Mz

3-4

2 uur

Paddenstoelen

Mz

3-4

2 uur

Kikkervisjes

Mz

3-4

4 uur

De week van de slak

Km

3-4

4 uur

Insecten in de klas

Km

3-4

4 uur

Voorproevers van de keizer

Km

4

Bellen blazen

K

3-4

Droppie water

K

3

3 - 4 uur

Kaas maken

K

3-4

3 - 4 uur

2 - 4 uur 1 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

Mz

materiaalzending

L


Lb

lesbrief

P

project

W

workshop

11


GROEP 3 EN 4 Kikker op Avontuur

K

3-4

Kleuren

K

4

Magneten ontdekhoek

K

3-4

2 uur

Op avontuur met je zintuigen

K

3-4

5 uur

Op pad met pad

K

3-4

3 uur

Kriebelbeestjes

K

3-4

2 uur

Onderzoek om school (vernieuwd)

K

3-4

1 uur

Thema-spel

K

3-4

2 - 3 uur

Zwervend afval (vernieuwd)

P

3-4

1 - 3 uur

Warme truiendag

P

3-4

1 - 4 uur

4 uur 1,5 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

Mz

materiaalzending

L


Lb

lesbrief

P

project

W

workshop

12


GROEP 5 EN 6

Mens en Dier

L

5

3 uur

Uiterwaardenproject

E

6

3 uur

Klasse Kuikens

Mz

5-6

2 - 5 uur

Paddenstoelen

Mz

5-6

2 uur

Insecten in de klas

Km

5-6

3 uur

De Groente-experts

Km

5-6

2 - 3 uur

Bezige Bij

K

5-6

3 - 5 uur

Bloemen voor blije bijen

W

5-6

1 - 2 uur

Biodiversiteitsspel

K

6

1 uur

Boekensteun middenbouw

K

5-6

n.v.t.

Het Weerbericht

K

5-6

3 uur

Kaas maken

K

5-6

3 - 4 uur

Magneten

K

6

2 uur

mei t/m sept

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

Mz

materiaalzending

L


Lb

lesbrief

P

project

W

workshop

13


GROEP 5 EN 6 Papier maken

K

5-6

2 uur

Ontdekdozenset licht en geluid

K

5-6

2 uur

Ontdekdozenset materialen

K

5-6

2 uur

Ontdekdozenset vloeistoffen

K

5-6

2 uur

Ontdekdozenset zintuigen

K

5-6

2 uur

Schoolkampset Vleermuizen

K

5-6

2 uur

Schoolkampset Nachtvlinders

K

5-6

2 uur

Watergoochelaar

K

5-6

4 uur

Thema-spel

K

5-6

2 - 3 uur

Lesbrief Spinnen

Lb

5-6

1 uur

Lesbrief Vogels in nesten

Lb

5-6

1 uur

Zwervend Afval (vernieuwd)

P

5-6

1 - 3 uur

Warme Truiendag

P

5-6

1 - 4 uur

Voeding toen en nu

P

5-6

5-14 uur

Broodje Tweede Kans (nieuw)

Lb

5-8

2-4 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

Mz

materiaalzending

L


Lb

lesbrief

P

project

W

workshop

14


GROEP 7 EN 8

Afvallûh!

P

7-8

5 uur

Uiterwaardenproject

E

7-8

3 uur

Rioolwaterzuivering

E

7-8

1 - 2 uur

Paddenstoelen

Mz

7-8

2 uur

Insecten in de klas

Km

7-8

4 uur

Biodiversiteitsspel

K

7-8

1 uur

Boekensteun bovenbouw

K

7-8

n.v.t.

Energie(k)!

K

7-8

4 uur

Het Kabinet

K

7-8

n.v.t.

Kaas maken

K

7-8

3 - 4 uur

Papier maken

K

7-8

2 uur

Puberteit

K

7-8

3 uur

Sarah’s Wereld

K

7-8

1 dag

mei t/m sept

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

Mz

materiaalzending

L


Lb

lesbrief

P

project

W

workshop

15


GROEP 7 EN 8 Visserijspel

K

7-8

1 uur

Waterkringloop

K

7-8

3 uur

Waterlab

K

7-8

4 uur

Schoolkampset Vleermuizen

K

7-8

2 uur

Schoolkampset Nachtvlinders

K

7-8

2 uur

Thema-spel

K

7-8

2 - 3 uur

Weer en Klimaat

K

7-8

5 uur

Zwervend Afval (vernieuwd)

P

7-8

1 - 3 uur

Warme Truiendag

P

7-8

1 - 4 uur

Voeding toen en nu

P

7-8

5-14 uur

Broodje Tweede Kans (nieuw)

Lb

5-8

2-4 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

Mz

materiaalzending

L


Lb

lesbrief

P

project

W

workshop

16


GROEP 1 EN 2

Kabouterpad besef 2 uur excursie

leergebied: tijdsduur: vorm:

Het kabouterpad is een speelse manier om jonge kinderen in contact te brengen met de natuur en hun omgeving. Houten kabouters met kleurige mutsen nodigen de kinderen uit om in het Arboretum te komen zien, horen, voelen, ontdekken en opdrachtjes uit te voeren. Dit wordt ingeleid en afgesloten door een medewerker van Het Groene Wiel. Bollen en Knollen

besef 2 uur materiaalzending


Dit pakket bevat verschillende soorten (bloem-)bollen en knollen en een handleiding met lessuggesties rondom de verschillende ontwikkelstadia van de bollen en de knollen

Paddenstoelen besef 2-4 uur materiaalzending


Deze materiaalzending bestaat uit een kweekpakket waarmee u in de les eetbare paddenstoelen kunt kweken. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp. Kikkervisjes



Het is altijd weer wonderlijk de metamorfose van kikkerdril tot kikker zelf te kunnen bekijken. U ontvangt een aquariumbak met kikkerdril en een handleiding met o.a. instructie voor verzorging. Insecten in de klas

leergebied:

waarnemen en onderzoeken 4 uur materiaalzending

tijdsduur: vorm:

Bij dit project krijgt u levend materiaal van vier soorten insecten in alle stadia, namelijk: de sprinkhaan, de wandelende tak, de meeltor en het koolwitje. Deze leskist is gericht op het leren van algemene kenmerken van insecten. Bij deze leskist horen een handleiding en werkbladen. Alles voor een pannenkoek

leergebied:

waarnemen en onderzoeken 4 uur leskist

tijdsduur: vorm:

17

Melk komt uit de fabriek en een pannenkoek komt uit een pak, of toch niet? Deze leskist is gebaseerd op het prentenboek ‘Alles voor een pannenkoek’ van Eric Carle. Het jongentje Hannes wil graag een pannenkoek eten. Dat mag van zijn moeder, maar dan moet hij zelf voor de benodigdheden zorgen. De lessen gaan in op de ingrediënten en hun herkomst. Leerlingen worden hierbij uitgedaagd te proeven, voelen, ruiken, pletten en malen. Aan het eind van de lessenserie bakt u samen met de klas pannenkoeken.


GROEP 1 EN 2

Bijen leergebied:


tijdsduur: vorm:

Veel kinderen zijn bang voor alles wat vliegt, en bijen in het bijzonder. Deze leuke leskist, in de vorm van een echte bijenkast, geeft een kijkje in het leven van de honingbij. De rode draad is het leven van een werkbij, verteld in 8 verhaaltjes. De leskist zit boordevol materiaal voor zowel leerzame als speelse lessen, zoals bijenpoppen, bijenraten en een DVD. Er is zelfs de mogelijkheid om het verhaal in een ‘musical-vorm’ uit te voeren. Dit alles kan overdreven angst voor bijen verminderen. Ik-zelf

besef, waardering en onderzoeken 2 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

Deze leskist is bijzonder geschikt voor zelfstandig werken, doordat de opdrachten in de vorm van foto-strips worden gegeven. Aan de hand van allerlei activiteiten rond het lichaam en zintuigen ervaren kinderen de mogelijkheden en grenzen van hun eigen lichaam. Kaas maken

besef 3-4 uur leskist


Zelf een kaasje maken! Leuk, leerzaam en lekker! Met deze kist ontdekken de leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De kist bevat alle materialen en uitleg die nodig zijn om een aantal kleine kaasjes te maken. U hoeft alleen te zorgen voor de ingrediënten: verse volle melk, een beetje karnemelk en zout. Toverstenen

leergebied:


tijdsduur: vorm:

Kleuters zijn dol op stenen. Met deze kist wordt aan deze belangstelling tegemoet gekomen. De kist begint met een spannend verhaal over ‘Tessa en de stenen van het tovervisje’. Daarna volgt een opdrachtencircuit. De opdrachtjes richten zich op: het gebruik van de zintuigen, eigenschappen van stenen en het aanleren van begrippen zoals glad/ruw, groot/klein, veel/weinig, etc. De opdrachtjes zijn ook prima los van het verhaal uit te voeren. Zo doet een vogel

leergebied:


tijdsduur: vorm:

18

Dieren en mensen hebben verschillende manieren om te bewegen. Aan de hand van een verhaal over het zieke meisje Liesje leren de kinderen bewegingen van allerlei dieren kennen, benoemen en nadoen. Door deze bewegingen ook zelf te maken en te verkennen ontwikkelen de kinderen hun eigen bewegingsmogelijkheden. Vijf bewegingslessen worden aangevuld met extra knutselsuggesties en bijpassende liedjes. De lessen zijn geschikt voor in de klas, in de gymzaal en buiten.


GROEP 1 EN 2

Droppie Water leergebied:

duurzaam handelen 3-4 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Met de leskist Droppie Water komen kinderen uit groep 1 t/m 3 op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van water. Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes, verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop ‘Droppie Water’. De kist bevat alle benodigde materialen. Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel. Eekhoornschool

besef 1-3 uur leskist deels buiten


In de ‘Eekhoornschool’ verplaatsen de kinderen zich in de rol van jonge eekhoorns. Ze leren er alles wat jonge eekhoorns buiten moeten leren. Zoals: een nest bouwen, noten verzamelen, verstopplekken onthouden, gevarentraining, eekhoorn-memory, noten knikkeren, allerlei creatieve opdrachtjes met natuurlijk materiaal en een echt eekhoornlied. De leskist bevat alle materialen die nodig zijn om de opdrachtjes te doen en te verwerken. Het is daarnaast mogelijk om een buitenactiviteit in het bos te doen met de klas (eekhoornpraktijkles). Hiervoor zijn ideeën en hulpmiddelen aanwezig en een beschrijving van geschikte locaties. Voor begeleiders is er een beschrijving van de activiteit. Lievebeest

besef, zorg en verantwoordelijkheid 2 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

Jonge kinderen kunnen eindeloos naar kleine diertjes zoeken. Lieveheersbeestjes zijn favoriet want het zijn de knuffeldiertjes onder de insecten. Samen met de kinderen verzamelt u lieveheersbeestjes in de schoolomgeving, die u gedurende enkele dagen in de klas verzorgt. Met deze leskist bieden wij u tal van mogelijkheden om met dit onderwerp aan de slag te gaan, van liedje tot vouwopdracht, van telwerkje tot puzzel. Themaspel: Het rijk van Aarde en Wormen

besef, waardering en onderzoeken 2-3 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

19

In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over ‘wat zij zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen om te helpen’. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel ook geschikt voor BSO of schoolreisje.


GROEP 1 EN 2

Zwervend Afval - Maart (met nieuwe opdrachten!) leergebied:


tijdsduur: vorm:

Warme Truiendag

5 februari 2016

besef, duurzaam handelen 1-4 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

20

Dit project draait in maart tijdens ‘De Week van Nederland Schoon’. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het zwerfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen over ‘wat is (zwerf-) afval’ en denken na over wat ze zelf kunnen doen.

Vrijdag 5 februari 2016 is het weer ‘Warme Truiendag”! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de Warme Truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie.


GROEP 3 EN 4

De bakker en de ballerina (groep 4) besef, waarnemen en onderzoeken 3-4 uur lesbrief


Dit lespakket gaat over de relatie tussen voeding en beweging. Leerlingen worden gestimuleerd om gezonde keuzes te maken. Door de bakker en de ballerina te helpen, leren de leerlingen over de energiebalans en over lekker en gezond eten en bewegen. Het pakket bevat een leerzaam energiebalans-spel voor op het schoolplein of in het gymlokaal. Mens en Dier (groep 4)

waardering 2 uur les


Leerlingen leren dat dieren andere levenswensen en mogelijkheden heben dan mensen. In Het Groene Wiel kunnen de leerlingen in groepjes dieren bekijken en zelf dieren naspelen om er zo achter te komen wat uiterlijk en gedrag voor mogelijkheden en beperkingen geven. De klas wordt in twee groepen verdeeld. Eén groep wordt door een medewerkers van Het Groene Wiel begeleid, de andere groep begeleidt u zelf. Bollen en Knollen



Dit pakket bevat verschillende soorten (bloem-) bollen en knollen en een handleiding met lessuggesties rondom de verschillende ontwikkelstadia van de bollen en de knollen

Paddenstoelen besef 2-4 uur materiaalzending


Deze materiaalzending bestaat uit een kweekpakket waarmee u in de les eetbare peddenstoelen kunt kweken. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp. Kikkervisjes



21

Het is altijd weer wonderlijk de metamorfose van kikkerdril tot kikker zelf te kunnen bekijken. U ontvangt een aquariumbak met kikkerdril en een handleiding met o.a. instructie voor verzorging


GROEP 3 EN 4

De week van de slak leergebied:

zorg en verantwoordelijkheid 4 uur leskist met levend materiaal

tijdsduur: vorm:

U krijgt echte slakken die de leerlingen per groepje een week lang moeten verzorgen. De lessen in die week gaan over het zorgen voor slakken, de bouw van de slak en de leefwijze. Hiermee krijgen de leerlingen inzicht in de bouw en leefwijze van een dier dat heel anders is dan zijzelf. Een oefening in geduld en zorgzaamheid. Let op: Omdat u werkt met levend materiaal is het belangrijk dat u voldoende tijd voor de lessen inroostert. Insecten in de klas

leergebied:

waarnemen en onderzoeken 4 uur leskist met levend materiaal

tijdsduur: vorm:

Bij dit project krijgt u levend materiaal van vier soorten insecten in alle stadia, namelijk: de sprinkhaan, de wandelende tak, de meeltor en het koolwitje. Deze leskist is gericht op het leren van algemene kenmerken van insecten. Bij deze leskist horen een handleiding en werkbladen. Voorproevers van de Keizer

besef, waarnemen en onderzoeken 2-4 uur leskist met groentenpakket

leergebied:

tijdsduur: vorm:

De Keizer houdt enorm van groenten maar is vreselijk bang voor zijn kok. Hij denkt dat de kok zelf keizer wil worden. De leerlingen worden voorproever van de keizer en gaan verschillende soorten groenten zelf onderzoeken, blind proeven en klaarmaken. Met het verse groentepakket kunt u met de leerlingen een gezonde traktatie en/of een gerecht maken. Leerlingen leren meer soorten groenten (her)kennen.

Bellen blazen leergebied:


tijdsduur: vorm:

Zeepbellen lenen zich voor allerlei spontane experimenten. Je gaat je dingen leren afvragen en ook ga je je eigen ontdekkingen leren verwoorden. Mocht dit alles niet lukken, dan is uw klas na afloop van deze les in elk geval weer blinkend schoon!

Droppie Water (groep 3) leergebied:


tijdsduur: vorm:

22

Met de leskist Droppie Water komen de kinderen uit groep 1 t/m 3 op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van water. Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes, verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop ‘Droppie Water’.


GROEP 3 EN 4

De kist bevat alle benodigde materialen. Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.

Kaas maken besef 3-4 uur leskist


Zelf een kaasje maken! Leuk, leerzaam en lekker! Met deze kist ontdekken de leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De kist bevat alle materialen en uitleg die nodig zijn om een aantal kleine kaasjes te maken. U hoeft alleen te zorgen voor de ingrediënten: verse volle melk, een beetje karnemelk en zout. Kikker op Avontuur

besef 4 uur leskist


Een avontuurlijke kikker heeft acht spannende en bijzondere waterverhalen geschreven. Bij elk verhaal hoort een doe-opdracht, waardoor de kinderen spelenderwijs een eigenschap van water ontdekken. Water als vergrootglas? Poeders die in water verdwijnen? Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.

Kleuren (groep 4) leergebied:

waarnemen en onderzoeken 1,5 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Kleuren spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven. Er zijn vrolijke kleuren en kleuren die horen bij droefheid. In de natuur zijn er ook veel kleuren die een bepaalde betekenis hebben. Met verschillende opdrachten en materialen gaan de leerlingen aan de slag en leren zij eigenschappen van kleuren kennen.

Magneten ontdekhoek leergebied:


tijdsduur: vorm:

23

Magneten oefenen een grote aantrekkingskracht uit op kinderen. Met de materialen voor deze ontdekhoek kunnen ze vrij experimenteren en ontdekken. Zo leren ze spelenderwijs de eigenschappen van magneten kennen. Vraagmapjes geven u de mogelijkheid om leerlingen wat meer houvast te geven bij hun ontdekkingen.


GROEP 3 EN 4

Op avontuur met je zintuigen - Het Buitenboek van tante Door besef, waarnemen en onderzoeken 5 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

Met deze kist leren de kinderen hun zintuigen bewust te gebruiken bij het verkennen van hun omgeving. Dit doen ze naar aanleiding van ansichtkaarten die ze krijgen van ‘Tante Door’. Tante Door is op vakantie en stuurt kaartjes met waarnemingen die zij doet (wat ze ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt). Kunnen de kinderen dit ook? Elke dag gaan ze een uurtje met een ander zintuig aan de slag (5x). Al doende maken de kinderen een buitenboekje met hun waarnemingen en gevonden materialen. Ieder kind werkt hierbij op eigen niveau tevens aan zijn/haar taalontwikkeling. Op pad met pad

waardering 3 uur leskist met levend materiaal


Op Pad met Pad is een combinatie van natuur- en taalles. Op pad met pad helpt uw leerlingen om hun woordenschat verder te ontwikkelen. In 4 lessen (van elk 45 minuten) verbreden de kinderen hun woordenschat om zo betekenis toe te kennen aan hun omgeving en aan dieren. Een pad komt hierbij ‘live’ in de klas en zorgt daarmee voor de nodige aandacht!

Kriebelbeestjes leergebied:


tijdsduur: vorm:

Met deze leskist gaat u met de klas rond de school kriebelbeestjes zoeken. U heeft daarvoor een groene schoolomgeving of parkje nodig. Centraal staan de pissebed, de slak, de spin, de regenworm en de duizendpoot. De leerlingen verzamelen ze, leren de manier van voortbewegen benoemen en meer details aan het dier te onderscheiden. Ook maken ze zich een voorstelling van hoe het dier leeft. Onderzoek om de school (vernieuwd)

leergebied:


tijdsduur: vorm:

24

In groep 3 en 4 is de tijd beperkt om kinderen op een onderzoekende manier laten leren. Toch is het in deze groepen van groot belang om dat te doen, om de motivatie voor het op eigen kracht en vanuit eigen interesse willen leren in stand te houden en verder te ontwikkelen. Onderzoek Om School is één lesactiviteit van 50-70 minuten. Maximaal 9 groepjes kunnen onderzoek doen direct rond de school. Elk groepje doet één onderzoekje. Daardoor heeft elke groepje tijd om goed te kijken en te vergelijken. Met materiaal dat bij het onderzoekje wordt verzameld én aan de hand van foto’s en aantekeningen die door de ‘persgroep’ worden gemaakt, is er een afsluitende presentatie over de ontdekkingen in de klas.


GROEP 3 EN 4

Themaspel: Het Rijk van Aarde en Wormen besef, waardering en onderzoeken 2-3 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over “wat zij zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen om te helpen”. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel ook geschikt voor BSO of schoolreisje. Zwervend Afval - Maart (met nieuwe opdrachten!)

leergebied:

duurzaam en handelen 1-3 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Warme Truiendag

5 februari 2016

besef, duurzaam handelen 1-4 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

25

Dit project draait in maart tijdens “De Week van Nederland Schoon”. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het zwerfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen over “wat is (zwerf) afval” en denken na over wat ze zelf kunnen doen.

Vrijdag 5 februari 2016 is het weer ‘Warme Truiendag”! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de Warme Truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie.


GROEP 5 EN 6

Mens en Dier (groep 5) waardering 3 uur les op Het Groene Wiel


Leerlingen leren dat dieren andere levenswensen en mogelijkheden heben dan mensen. In Het Groene Wiel kunnen de leerlingen in groepjes dieren bekijken en zelf dieren naspelen om er zo achter te komen wat uiterlijk en gedrag voor mogelijkheden en beperkingen geven. De klas wordt in twee groepen verdeeld. Eén groep wordt door een medewerkers van Het Groene Wiel begeleid, de andere groep begeleidt u zelf. Uiterwaardenproject (groep 6-8)

waardering 3 uur excursie


De meeste leerlingen kennen de uiterwaarden van schaatsen of wandelen. In dit programma maken ze nader kennis met de betekenis van de uiterwaarden, het landschap en de ontwikkeling van de natuur in het gebied. Het project bestaat uit: - een les (aan de hand van uitgewerkte opdrachten), - een les in de Blauwe Kamer - een oversteek met het veer van Opheusden voor een tekenopdracht aan de andere kant van de Rijn. Voor het fietsen is minimaal 1 extra begeleider nodig. Klasse Kuikens!

zorg, verantwoordelijkheid, waardering 2-5 uur leskist met levende dieren

leergebied:

tijdsduur: vorm:

Een ei uit zien komen is reuze spannend en kuikens hebben een grote aaibaarheidsfactor! In dit project kunnen kinderen van dichtbij meemaken hoe een kuiken uit een ei komt. Ze leren over de functie van het ei; ze leren wat een kuiken nodig heeft om te groeien en ontwikkelen; ze zijn verantwoordelijk voor de verzorging van dieren; ze leren over de natuurlijke leefwijze van kippen en misschien ook over de niet-natuurlijke wijze waarop veel kippen opgefokt worden. Paddenstoelen

besef 2-4 uur materiaalzending


26

Deze materiaalzending bestaat uit een kweekpakket waarmee u in de les eetbare paddenstoelen kunt kweken. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties over dit onderwerp.


GROEP 5 EN 6

Insecten in de klas leergebied:


tijdsduur: vorm:

Bij dit project krijgt u levend materiaal van vier soorten insecten in alle stadia, namelijk: de sprinkhaan, de wandelende tak, de meeltor en het koolwitje. Deze leskist is gericht op het leren van algemene kenmerken van insecten. Bij deze leskist horen een handleiding en werkbladen. De Groente-experts

besef, waarnemen en onderzoeken 2-3 uur leskist met groentenpakket

leergebied:

tijdsduur: vorm:

Groenten liggen iedere dag op je bord. Wat vind je lekker? Leerlingen gaan op verschillende manieren aan de slag met groenten. Leerlingen maken een eigen receptkaart door eens in kookboeken te neuzen. In de kookles worden een aantal gerechten van receptkaarten gemaakt of maken de leerlingen gezamenlijk een groente-egel. Door onderzoek te doen naar het verschil van groenten in blik, in een pot of vers worden ze zelf groenteexpert. Groenten onderzoeken staat centraal, waarbij proeven heel belangrijk is.

Bezige Bij besef, waarnemen en onderzoeken 3-5 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

De leskist Bezige Bij behandelt het leven van de honingbij, het werk van de imker en de leefomgeving van de bij. De leerlingen leren over de relatie tussen: de bijen onderling, de bijen en de imker en de bij en zijn omgeving. Daarbij komt ook aan bod wat de kinderen zelf voor bijen kunnen doen. Het is ook mogelijk een imker in uw klas uit te nodigen via Het Groene Wiel. Tip: mooie combinatie met een excursie naar Het Bijenhuis in Wageningen; www.bijenhuis.nl of met de workshop Bloemen voor Bijen Bloemen voor blije bijen

zorg, besef, verantwoordelijkheid 1,5 uur workshop

leergebied:

tijdsduur: vorm:

27

Deze workshop wordt gegeven door vrijwilligers van Bijenlint Vallei. Met deze workshop laten we kinderen in de huid van de bij kruipen. We vertellen kinderen over bijen en zaaien met hen bloemenmengsels voor bijen op een stukje grond bij school. De kinderen maken ook zaadbommetjes om mee naar huis te nemen. Met de leerlingen komen we op een aansprekende manier in actie om de bijen te helpen. Het gaat er om dat de kinderen door deze actie zien wat er nodig is om iets te laten groeien, bloeien. Daarmee bereiken we dat de kinderen zich bewust worden van hun eigen rol in de natuur.


GROEP 5 EN 6

Zaaien van bloemen moet uiteraard op een goed moment gebeuren. Maart, april en mei zijn de beste maanden hiervoor. De kinderen kunnen dan tot en na de zomervakantie zien dat er iets gaat groeien en bloeien. De duur van de workshop is 60 tot 90 minuten. De kosten zijn €50,-. Deze worden gebruikt om de workshop te bekostigen en nieuwe workshops te ontwikkelen van het Bijenlint Vallei. De workshop sluit aan bij de leskist ‘Bezige Bijen’ van Het Groene Wiel. Meer informatie over het de workshop en BijenlintVallei is op te vragen via [email protected] Biodiversiteitsspel (groep 6) besef 1 uur kaartspel


Het biodiversiteitsspel is een educatief spel voor leerlingen van 9 tot 14 jaar. In het spel ervaren zij de begrippen voedselketen en biodiversiteit.De spelers moeten voedselketens maken om dieren een plekje te kunnen geven. Biodiversiteit is nodig om de roofdieren levensmogelijkheden te geven. Kiezen voor biodiversiteit in de kaarten die de speler voor zichzelf uitlegt vergroot de kans op winnen. Het biodiversiteitsspel is een spel waarbij spelers elkaar kunnen dwarsbomen door kaarten bij elkaar te plaatsen of weg te halen, door voedselketens te onderbreken of door de tegenstander op te zadelen met veel van hetzelfde. Het spel duurt afhankelijk van de leeftijd van de spelers zo’n 30 tot 45 minuten. Voor het uitleggen van de spelregels kunt u gebruik maken van een powerpointpresentatie. Dit vergt ongeveeer 15 minuten extra. Boekensteun middenbouw

besef n.v.t. leskist


28

Bij inschrijving ontvangt u gedurende een maand een set van ca. 40 boeken over natuur en milieu waarmee u uw documentatiecentrum tijdelijk kunt uitbreiden. Een bijkomend voordeel is, dat u een aantal boeken ‘in de praktijk’ kunt uitproberen, zodat u later gericht boeken kunt aanschaffen.


GROEP 5 EN 6

Het Weerbericht besef 3 uur leskist


Als de weermannen en -vrouwen gaan staken tengevolge van het voortdurende commentaar op hun berichten, blijft er voor de klas weinig anders over dan zelf maar het weerbericht te gaan maken. Daarvoor moet je natuurlijk wel temperatuur, windkracht en neerslag kunnen meten, de windrichting kunnen bepalen, de bewolking kunnen schatten en weten op welke manier je die gegevens op een weerkaart zet. Leerlingen kunnen dit op verschillende manieren aan de weet komen: Infokaarten lezen, een werkblad maken, filmpjes bekijken of het aan iemand vragen die het al weet. Voor elk onderdeel is er een test. Heeft een groep alle kennis in huis, dan kunnen ze een echt weerbericht maken voor de rest van de klas. Kaas maken



Zelf een kaasje maken! Leuk, leerzaam en lekker! Met deze kist ontdekken de leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De kist bevat alle materialen en uitleg die nodig zijn om een aantal kleine kaasjes te maken. U hoeft alleen te zorgen voor de ingrediënten: verse volle melk, een beetje karnemelk en zout.

Kleuren leergebied:

waarnemen en onderzoeken 1,5 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Kleuren spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven. Er zijn vrolijke kleuren en kleuren die horen bij droefheid. In de natuur zijn er ook veel kleuren die een bepaalde betekenis hebben. Met verschillende opdrachten en materialen gaan de leerlingen aan de slag en leren zij eigenschappen van kleuren kennen. Magneten (groep 6)

leergebied:


tijdsduur: vorm:

Door diverse experimenten ontdekken de leerlingen de belangrijkste eigenschappen van magneten. Aan de orde komen o.a. aantrekken, afstoten, kompassen, noord- en zuidpool. De kist bevat voldoende oefenmateriaal om in groepjes te werken. Papier maken

leergebied:

duurzaam handelen 2 uur leskist

tijdsduur: vorm:

29

Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze leskist. Leuk om te doen en het levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een papierschepset bevat de leskist enkele lessuggesties rondom papier(verwerking).


GROEP 5 EN 6

Ontdekdozen leergebied:

waarnemen en onderzoeken 2 uur ontdekdozenset

tijdsduur: vorm:

De ontdekdozen zijn sets van dozen rond een bepaald thema, bedoeld voor het oefenen van het zelfstandig oplossen van vraagstukken door eigen waarneming en het uitvoeren van eenvoudige proefjes. Als differentiatie kunt u de leerlingen zelf opdrachten geven waarbij ze zelf ook het onderzoekje moeten bedenken waarmee ze de vraag kunnen oplossen. Elk thema bestaat uit vijf of zes verschillende onderwerpen. Het is mogelijk met de hele klas tegelijk aan een thema te werken, maar deze dozen zijn ook uitstekend geschikt als tussendoor-activiteit, waar groepjes van twee of drie kinderen zelfstandig aan werken. Met één doos kan ongeveer 20-30 minuten worden gewerkt. In beide gevallen is een klassikale nabespreking gewenst. Ontdekdozenset licht en geluid Proefjes en ontdekkingen op het gebied van licht en geluid. Dozen: licht en schaduw, spiegels, lenzen, kleuren, geluid, muziek in elastiek. Ontdekdozenset materialen Ontdekkingen aan verschillende materialen. Dozen: hout, metalen, papier, lucht, lapjes. Ontdekdozenset vloeistoffen Proefjes met vloeistoffen. Dozen: zeepbellen, drijven/zinken, mengen, stroperigheid, doorlaatbaarheid en oppervlaktespanning. Ontdekdozenset zintuigen Proefjes gericht op de zintuigen en de zintuiglijke waarneming. Dozen: horen, ruiken, proeven, voelen, zien en bedrog.

Schoolkampset Vleermuizen Met deze set kunt u ’s avonds vleermuizen spotten. De set bevat besef twee vleermuisdetectors waarmee vleermuisgeluiden opgevan 2 uur schoolkampset gen kunnen worden. In de handleiding vindt u tips voor het spotten van vleermuizen. Informatiekaarten, boekjes en een cd met vleermuisgeluiden geven de leerlingen informatie over vleermuizen in Nederland.


30


GROEP 5 EN 6

Schoolkampset Nachtvlinders Met deze set kunt u nachtvlinders vangen en bekijken. Nachtbesef vlinders zijn vaak prachtig om te zien met aparte kleuren, vor2 uur schoolkampset men en voelsprieten. De set bevat een speciale vanginstallatie voor nachtvlinders (stokken, lampen, verlengsnoer en doek). Vlinderzoekkaarten en boekjes geven informatie over de nachtvlinders.


Leskist Watergoochelaar besef 4 uur leskist (verhalend ontwerpen)


De Watergoochelaar is in de stad! Journaliste Hanneke Diepgraven heeft het gevoel dat deze meneer mensen oplicht met zijn dure watergoochelshow. Ze wil hem gaan ontmaskeren en heeft zijn goochelkist te pakken gekregen. Ze moet zelf plotseling weg, dus ze heeft in een brief de hulp van de klas gevraagd. Tijdens het onderzoeken van de trucs krijgen de leerlingen spelenderwijs inzicht in acht verschillende watereigenschappen. Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel. Themaspel: Het Rijk van Aarde en Wormen

besef, waardering en onderzoeken 2-3 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over “wat zij zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen om te helpen”. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel ook geschikt voor BSO of schoolreisje.

Lesbrief Spinnen waardering 1 uur lesbrief


Deze lesbrief geeft opdrachtjes om de levenswijze van spinnen te leren kennen en de angst voor spinnen te verminderen. De lesbrief is te downloaden te op www.groenewiel.nl Lesbrief Vogels en Nesten

waardering 1 uur lesbrief


31

Deze lesbrief bevat lessen over de manieren waarop vogels hun jongen uitbroeden en grootbrengen.


GROEP 5 EN 6

Zwervend Afval - Maart (met nieuwe opdrachten!) leergebied:

duurzaam handelen 1-3 uur actie, leskist

tijdsduur: vorm:

Warme Truiendag

5 februari 2016

besef, duurzaam handelen 1-4 uur actiedag


Dit project draait in maart tijdens “De Week van Nederland Schoon”. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het zwerfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen over “wat is (zwerf) afval” en denken na over wat ze zelf kunnen doen.

Vrijdag 5 februari 2016 is het weer Warme Truiendag! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie.

Voeding Toen en Nu leergebied: tijdsduur:

besef beperkte versie 5 uur; uitgebreide versie 14 uur project

vorm:

Voeding Toen en Nu integreert Geschiedenis, Aardrijkskunde en Natuuronderwijs en geeft leerlingen de mogelijkheid om opdrachten op hun eigen niveau te kiezen en uit te voeren. De structuur van het programma is gericht op het beworderen van samenwerkend leren. Aan de hand van acht vragen worden leerlingen expert over voeding in de tijd van Jagers-Verzamelaars, Steden en Staten òf de huidige tijd. Daarna worden er per vraag groepjes gevormd die onderzoeken welke verandering er heeft plaatsgevonden en wat daarvan de consequenties zijn voor het individu, de samenleving en het milieu. In deze groepjes is elke leerling expert vanuit een bepaalde tijdsperiode. Een bijzonder onderdeel is de interactieve speurtocht in de stad. Voor meer informatie zie: http://www.voedingtoenennu.yurls.net/nl/page

32


GROEP 5 EN 6

Lesbrief Broodje Tweede Kans (nieuw) besef, duurzaam handelen 2-4 uur lesbrief

leergebied:

tijdsduur: vorm:

Brood: veel kinderen hebben het dagelijks bij zich in hun lunchtrommeltje. Uit onderzoek blijkt dat we in Nederland samen dagelijks 400.000 broden weggooien. Dat kan beter! In dit lespakket gaan we in op de herkomst en de toekomst van brood. Wat is er allemaal voor nodig geweest voordat de boterham op je bord ligt? En wat gebeurt er met brood als het oud is? Kun je er misschien iets anders mee doen dan weggooien? Kinderen worden aangezet tot het bedenken van creatieve oplossingen. Bijvoorbeeld wentelteefjes of broodpudding maken, het omzetten tot energie of nog iets heel anders? Kortom dit lespakket maakt voedselverspilling ‘behapbaar’ voor kinderen.

33


GROEP 7 EN 8

Afvallûh! leergebied:

waarnemen en onderzoeken, duurzaam handelen 5 uur lessen en excusie

tijdsduur: vorm:

In dit project leren de kinderen afvalmaterialen onderscheiden en leren ze waarom ze afval gescheiden moeten inzamelen. Ook komen de zin en de onzin van verpakkingsmaterialen en de mogelijkheden van recycling aan bod. Dit programma bestaat uit lessen op school en activiteiten buiten school: - Wat weten leerlingen van afval, hoeveel afval produceren de inwoners van Wageningen. - Producten kopen in de supermarkt (met begeleiding door Het Groene Wiel. - Onderzoek van verpakkingsmateriaal. - Afvalscheiding. - Excursie op het Afvalbrengstation en daar de afsluiting van het project in spelvorm (begeleiding door Het Groene Wiel). Uiterwaardenproject (groep 6-8)

waardering 3 uur excursie


De meeste leerlingen kennen de uiterwaarden van schaatsen of wandelen. In dit programma maken ze nader kennis met de betekenis van de uiterwaarden, het landschap en de ontwikkeling van de natuur in het gebied. Het project bestaat uit: - een les in de klas aan de hand van uitgewerkte opdrachten, - een les in de Blauwe Kamer - een oversteek met het veer van Opheusden voor een tekenopdracht aan de andere kant van de Rijn. Voor het fietsen is minimaal 1 extra begeleider nodig.

Rioolwaterzuivering leergebied:

besef, zorg, waardering en verantwoordelijkheid 1-2 uur excursie naar Veenendaal of Ede

tijdsduur: vorm:

34

Het Waterschap Vallei en Veluwe nodigt leerlingen van groep 7 en 8 van harte uit om een kijkje te komen nemen op een riool waterzuivering. Deze gratis rondleidingen worden gegeven in Veenendaal of Ede. De kinderen krijgen antwoord op vragen als: Waar gaat het water heen als we het door de wc spoelen? Hoe wordt afvalwater weer schoon? En hoe schoon is dat nou precies? Er kunnen maximaal 30 leerlingen tegelijkertijd worden ontvangen, bij grotere groepen wordt u verzocht deze te splitsen. De rondleiding duurt ongeveer 1,5 uur. Deelname is kosteloos. U dient zelf voor het vervoer te zorgen en per 10 leerlingen voor één begeleider.


GROEP 7 EN 8

Wilt u een rondleiding op de rioolwaterzuivering? Dan boekt u deze direct via het Waterschap: u kunt uw rondleiding zelf plannen via http://wve.i-reserve.nl of kijk onder ‘leren over water’ op http://www.vallei-veluwe.nl. Na bevestiging van uw reservering, ontvangt u een mail met alle gegevens. Paddenstoelen besef 2-4 uur materiaalzending


Deze materiaalzendingh bestaat uit een kweekpakket waarmee u in de les eetbare paddenstoelen kunt kweken. Daarbij ontvangt u een lesbrief met lessuggesties rondom dit onderwerp. . Insecten in de klas

leergebied:


tijdsduur: vorm:

Bij dit project krijgt u levend materiaal van vier soorten insecten in alle stadia, namelijk: de sprinkhaan, de wandelende tak, de meeltor en het koolwitje. Deze leskist is gericht op het leren van algemene kenmerken van insecten. Bij deze leskist horen een handleiding en werkbladen.

Biodiversiteitsspel besef 1 uur kaartspel


Het biodiversiteitsspel is een educatief spel voor leerlingen van 9 tot 14 jaar. In het spel ervaren zij de begrippen voedselketen en biodiversiteit. De spelers moeten voedselketens maken om dieren een plekje te kunnen geven. Biodiversiteit is nodig om de roofdieren levensmogelijkheden te geven. Kiezen voor biodiversiteit in de kaarten die de speler voor zichzelf uitlegt vergroot de kans op winnen. Het biodiversiteitsspel is een spel waarbij spelers elkaar kunnen dwarsbomen door kaarten bij elkaar te plaatsen of weg te halen, door voedselketens te onderbreken of door de tegenstander op te zadelen met veel van hetzelfde. Het spel duurt afhankelijk van de leeftijd van de spelers zo’n 30 tot 45 minuten. Voor het uitleggen van de spelregels kunt u gebruik maken van een powerpointpresentatie. Dit vergt ongeveer 15 minuten extra. Boekensteun bovenbouw

besef n.v.t. leskist


35

Bij inschrijving ontvangt u gedurende een maand een set van ca. 40 boeken over natuur en milieu waarmee u uw documentatiecentrum tijdelijk kunt uitbreiden. Een bijkomend voordeel is, dat u een aantal boeken ‘in de praktijk’ kunt uitproberen, zodat u later gericht boeken kunt aanschaffen.


GROEP 7 EN 8

Energie(k)! besef, duurzaam handelen 4 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

Energie besparen? Hoezo? En hoe? Met deze leskist ontdekken de leerlingen waarom we zuinig moeten omgaan met energie en wat alternatieve energiebronnen zijn. De leskist bestaat uit drie gestructureerde lessen waarin antwoord wordt gevonden op de volgende vragen: Waarom zouden we energie besparen? Hoe kunnen we dit doen? En wat is duurzame energie? De praktijkles les vol proefjes vormt het hoogtepunt van het project. Alle materialen hiervoor vindt u in de kist. Kaas maken



Zelf een kaasje maken! Leuk, leerzaam en lekker! Met deze kist ontdekken de leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De kist bevat alle materialen en uitleg die nodig zijn om een aantal kleine kaasjes te maken. U hoeft alleen te zorgen voor de ingrediënten: verse volle melk, een beetje karnemelk en zout. Het Kabinet

leergebied:

besef en waardering n.v.t. leskist

tijdsduur: vorm:

Het Kabinet is een ladenleskist, waarin een combinatie is gemaakt tussen werken met natuurlijke materialen en leren informatie verzamelen uit boeken. Leerlingen kunnen individueel of in een groepje aan de slag met een la uit het kabinet. In elke lade komt een ander onderwerp aan bod, zoals stenen, fossielen, insecten, schelpen, bomen, sporen, etc. Elke lade bevat natuurlijke materialen en opdrachtkaarten. Ook zitten er informatieve boeken over de diverse onderwerpen in de leskist. De werkbladen krijgt u toegestuurd na inschrijving. Deze leskist kan goed worden ingezet voor leerlingen die naast de reguliere lessen tijd overhouden. Papier maken

leergebied:


tijdsduur: vorm:

Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze leskist. Leuk om te doen en het levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een papierschepset bevat de leskist enkele lessuggesties rondom papier(verwerking). Puberteit

rechtvaardigheid en keuzevrijheid 3 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

36

De puberteit van kinderen begint steeds vroeger. In de hoogste groepen beginnen de meeste meisjes en enkele jongens al te puberen. Om die reden is het belangrijk om al in groep 7/8 aandacht te besteden aan de lichamelijke en emotionele ontwikkeling die de kinderen dan doormaken.


GROEP 7 EN 8

Deze leskist is opgebouwd uit 5 modules, waarbij u zelf kunt bepalen welke u wilt doen. De modules behandelen achtereenvolgens de puberteit, verliefdheid, grenzen, vrijen en voorbehoedsmiddelen. Elke module bestaat uit een stukje van het NOT-programma ‘Het Liefdespaleis’, een gesprek over het onderwerp en één of meer verwerkingsopdrachten. De lessen zijn er op gericht om de kennis van leerlingen te vergroten op een manier die hen aanspreekt en hen te stimuleren om een mening, normen en waarden op dit gebied te ontwikkelen.

Sarah’s wereld besef en duurzaam handelen 1 dag leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

Sarah’s wereld is een speels educatief project rondom het thema duurzaamheid. De leerlingen krijgen stap voor stap inzicht in de milieuproblematiek en, héél belangrijk, ze ontdekken oplossingen daarvoor. Het project draait rond het meisje Sarah. Via (brieven van) Sarah komen de leerlingen in aanraking met verschillende milieuproblemen. Zoals bedreigde diersoorten en de milieubelasting van grondstoffen die nodig is voor het maken van simpele dingen zoals bijvoorbeeld een blikje cola. Wanneer Sarah jarig is gaan de kinderen een feestje organiseren. Dit gaan ze zo milieuvriendelijk mogelijk doen. Hierdoor komen milieubewuste oplossingen onder handbereik. Slot van het project is het gezamenlijk opstellen van duurzaamheidregels: zoals lenen, ruilen, tweedehands, zuinig zijn. Het project kan in één dag worden uitgevoerd, of verdeeld over meerdere dagen. Indien gewenst kunt u vooraf meedoen aan een korte informatiebijeenkomst. Meer info: www.sarahswereld.nl Visserijspel

leergebied:


tijdsduur: vorm:

Met dit spel ontdekken de leerlingen dat je niet onbeperkt vissen kunt vangen in de Noordzee. Als iedereen maximaal vist, is de zee snel leeg. Je moet samenwerken om jaarlijks een goede vangst te houden. Het spel illustreert het belang van duurzaam omgaan met natuurlijke hulpbronnen, in dit geval: vis. Een aantal begrijpend lezen-teksten en -opdrachten geven toelichting en verdieping bij het spel. Tip: Gebruik het spel binnen een les of project over duurzaamheid.

37


GROEP 7 EN 8

Waterkringloop leergebied:

waarnemen, onderzoeken en duurzaam handelen 3 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Water is de basis van het leven op aarde. Het is overal. Maar, raakt water dan nooit op? En waar gaat regenwater precies heen? Raakt de grond nooit vol? In drie lessen, waarvan één met proefjes, ontdekken de leerlingen de waterkringloop. Ze leren over verdamping, neerslag, grondwater, rioolwater en drinkwater. Ter verwerking wordt het waterkringloopspel gespeeld. Tip: Combineer met de waterzuiveringsexcursie! Waterlab

besef 4 uur leskist (verhalend ontwerpen)


De leerlingen leren actief over acht verschillende watereigenschappen, doordat ze in een ‘Klokhuisachtige’ omgeving vragen over water moeten beantwoorden en de achterliggende processen verklaren. De klas ‘vervangt’ het zieke team van het programma ‘Hoe zit dat?’ Hoe werken de watereigenschappen en hoe worden deze gebruikt in de techniek en ons dagelijks leven? Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.

Schoolkampset Vleermuizen Met deze set kunt u ‘s avonds vleermuizen spotten. De set bebesef vat twee vleermuisdetectoren waarmee vleermuisgeluiden op2 uur schoolkampset gevangen kunnen worden. In de handleiding vindt u tips voor het spotten van vleermuizen. Informatiekaarten, boekjes en een cd met vleermuisgeluiden geven de leerlingen informatie over vleermuizen in Nederland


Schoolkampset Nachtvlinders Met deze set kunt u nachtvlinders vangen en bekijken. Nachtbesef vlinders zijn vaak prachtig om te zien met aparte kleuren, vor2 uur schoolkampset men en voelsprieten. De set bevat een speciale vanginstallatie voor nachtvlinders (stokken, lampen, verlengsnoer en doek). Vlinderzoekkaarten en boekjes geven informatie over de nachtvlinders.


38


GROEP 7 EN 8

Themaspel: Het Rijk van Aarde en Wormen besef, waardering en onderzoeken 2-3 uur leskist

leergebied:

tijdsduur: vorm:

In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over “wat zij zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen om te helpen”. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel ook geschikt voor BSO of schoolreisje.

Weer en klimaat leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken

Weer en Klimaat is een programma ontworpen op basis van de ‘assessment for learning’ strategie. Uitgaande van duidelijke leerdoelen kunnen leerlingen kiezen voor leeractiviteiten op hun

tijdsduur: vorm:

minimaal 5 uur leskist

eigen niveau. Het programma kent een afwisseling van klassikale en groepsactiviteiten. De opzet maakt het mogelijk om af te stemmen op beschikbare tijd. Veel aspecten van weer en klimaat komen hierbij aan de orde. Zie de website: http://weerklimaat.yurls.net voor meer informatie over inhoud en werkwijze. Zwervend Afval - Maart (met nieuwe opdrachten!)

leergebied:

duurzaam handelen 1-3 uur actie, leskist

tijdsduur: vorm:

Warme Truiendag

5 februari 2016

besef, duurzaam handelen 1-4 uur actiedag

leergebied:

tijdsduur: vorm:

39

Dit project draait in maart tijdens “De Week van Nederland Schoon”. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het zwerfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen over “wat is (zwerf) afval” en denken na over wat ze zelf kunnen doen. Met nieuwe opdrachten!

Vrijdag 5 februari 2016 is het weer Warme Truiendag! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie.


GROEP 7 EN 8

Voeding Toen en Nu leergebied: tijdsduur:

besef beperkte versie 5 uur; uitgebreide versie 14 uur project

vorm:

Voeding Toen en Nu integreert Geschiedenis, Aardrijkskunde en Natuuronderwijs en geeft leerlingen de mogelijkheid om opdrachten op hun eigen niveau te kiezen en uit te voeren. De structuur van het programma is gericht op het beworderen van samenwerkend leren. Aan de hand van acht vragen worden leerlingen expert over voeding in de tijd van Jagers-Verzamelaars, Steden en Staten òf de huidige tijd. Daarna worden er per vraag groepjes gevormd die onderzoeken welke verandering er heeft plaatsgevonden en wat daarvan de consequenties zijn voor het individu, de samenleving en het milieu. In deze groepjes is elke leerling expert vanuit een bepaalde tijdsperiode. Een bijzonder onderdeel is de interactieve speurtocht in de stad. Voor meer informatie zie: http://www.voedingtoenennu.yurls.net/nl/page Lesbrief Broodje Tweede Kans (nieuw)

besef, duurzaam handelen 2-4 uur lesbrief

leergebied:

tijdsduur: vorm:

Brood: veel kinderen hebben het dagelijks bij zich in hun lunchtrommeltje. Uit onderzoek blijkt dat we in Nederland samen dagelijks 400.000 broden weggooien. Dat kan beter! In dit lespakket gaan we in op de herkomst en de toekomst van brood. Wat is er allemaal voor nodig geweest voordat de boterham op je bord ligt? En wat gebeurt er met brood als het oud is? Kun je er misschien iets anders mee doen dan weggooien? Kinderen worden aangezet tot het bedenken van creatieve oplossingen. Bijvoorbeeld wentelteefjes of broodpudding maken, het omzetten tot energie of nog iets heel anders? Kortom dit lespakket maakt voedselverspilling ‘behapbaar’ voor kinderen.

40


Extra aanbod Veldwerk Nederland De werkweek van je leven! Met de natuurwerkweek van Veldwerk Nederland krijgen uw leerlingen de week van hun leven. Met veel plezier ontdekken ze de natuur, zagen ze bomen (onderdeel van natuurbeheer!) en ontmoeten bijzondere planten en dieren. Naast plezier en lol maken is de natuurwerkweek een ervaring die uw leerlingen nooit meer vergeten. In overleg met u verzorgt Veldwerk Nederland de inhoud van de week, u kunt alle aandacht besteden aan uw leerlingen. Gunt u uw leerlingen ook de werkweek van hun leven,neem dan contact op met Stichting Veldwerk Nederland, telefoonnr.: 055 3684010 of kijk op www.VeldwerkNederland.nl

Training effectief natuuronderwijs en op buitenavontuur met je klas! Onderzoek wijst uit dat het van groot belang is dat kinderen de natuur en hun omgeving leren kennen. Daardoor leren ze niet alleen makkelijker, het verhoogt de concentratie, vergroot het enthousiasme, stimuleert samenwerking, vermindert obesitas en is een uitlaatklep voor kinderen met veel energie. In de training effectief natuuronderwijs leert u hoe uw natuuronderwijs aantrekkelijker en effectiever gegeven kan worden. In de training op buitenavontuur met je klas! leert u welke fasen een buitenles heeft en hoe u deze lessen voorbereidt en uitvoert. Kijk voor meer informatie op www.veldwerknederland.nl of bel 055 368 4010. Materialen De natuur ontdekken, verkennen of beleven kunt u op verschillende manieren doen. De (online) VeldwerkWinkel van Veldwerk Nederland biedt u de mogelijkheid om uw activiteiten op professionele wijze te organiseren. Dat kan door middel van bestaande activiteiten door uw eigen activiteiten, aangevuld met veldwerk- of onderzoeksmaterialen. Bij iedere activiteit heeft de VeldwerkWinkel materialen die het succes of effect vergroten. Kijkt u voor meer informatie op www.veldwerkwinkel.nl

41


NME makelaar voor uw kamp of werkweek

De NME Makelaar stimuleert scholen die op werkweek of kamp gaan om meer natuurbeleving en natuuractiviteiten te doen. Kamp is hèt moment om naar buiten te gaan en de omgeving te verkennen. Hiervoor biedt de NME Makelaar begeleide activiteiten, verhuur van materialen, ondersteuning en gratis producten aan. Op kamp? Ga de natuur in! www.nme-makelaar.nl

Natuurinteractief rekenen en taalvorming Deze activiteit is een intensieve ontmoeting met de natuur. De kinderen beleven en ontdekken de natuur en voeren vanuit hun beleving diverse rekenkundige opdrachten uit. Daarbij is het automatiseren van vermenigvuldigen als belangrijkste uitgangspunt genomen.

CSI Het Kamphuis Dit programma is een spannende ervaring waarin de leerlingen op zoek gaan naar de moordenaar van de gevonden schedel. De dag staat in het teken van het oplossen van de moord. De kinderen maken kennis met de bodem en de bodemdieren en zoeken eventuele sporen in de omgeving van de plaats delict. De avond kan dan zelfstandig in een moordthema worden gegoten met een levend cluedo. De kinderen moeten goed speuren in het gebouw en de omgeving.

Het Rijk van Aarde en Wormen In een spelvorm bepalen de kinderen wat ze belangrijk vinden aan de natuur. Het toverboek van tovenaar Xza is verdwenen en de kinderen moeten helpen om het leven in het Rijk van Aarde en Wormen weer normaal te laten verlopen. Daarom gaan ze op safari. Ze belanden in de denkwoestijn, ze reizen naar de rivier van snelheid waar ze een eigen toverdrank moeten samenstellen. Ze bezoeken het theaterveld en verdienen hun theaterdiploma. Ook komen ze bij de Toekomstberg waar ze de toekomst voor de natuur bedenken en de noodzakelijk stappen om daar te komen opschrijven. De spelleiders zijn onderdeel van het spel waardoor de kinderen gestimuleerd worden om enthousiast de opdrachten uit te voeren.

Natuur koken Waar komt ons eten vandaan? Veel kinderen weten niet hoe ze buiten eten kunnen koken. Daarom gaan de kinderen op zoek naar brandnetels voor het maken van thee. De aangeleverde ingrediënten snijden ze om er in een echte heksenkookpot een heerlijke groentesoep van te maken. Samen met de gepofte appels die de kinderen zelf schillen en vullen en de pannenkoeken die ze bakken koken ze een heerlijk maaltje. Met veel plezier maken de kinderen hun eigen eten.

42


Survival & Natuur Survival gaat over de kunst van het overleven, kennis en vaardigheden om je in de natuur te redden wanneer je in een situatie terecht komt zonder de luxe van alle dag. Wat zijn de eerste zaken die je op orde moet brengen, hoe lang kun je zonder eten of drinken, wat kun je van de natuur gebruiken… kortom, hoe kun je het jezelf zo luxe mogelijk maken onder primitieve omstandigheden. De basisthema’s van overleven zijn eten, drinken, warmte en je omgeving. In deze spannende en uitdagende dag gaan we bezig met vuur, een onderkomen en de omgeving.

Fotografie & Natuur Natuurfotografie is meer dan een mooi plaatje schieten in de natuur. Voordat je een plaatje kunt schieten, moet je veel voorbereidingen treffen: zo moet je de camera gereed maken, maar ook een geschikte plek zoeken om te fotograferen. Een (natuur) fotograaf moet kennis hebben over de werking van de camera, de instelling van de camera, compositie, licht, maar ook over de natuur. Door middel van thema`s als ‘kleuren en vormen’, ‘detail en overzicht’ en ‘special effects’ leer je een aantal eenvoudige fotografie technieken en zie je de natuur op een andere manier. Begeleiding vindt plaats door een echte natuurfotograaf!

43


44


45


Stichting Veldwerk Nederland Contactgegevens: www.veldwerknederland.nl [email protected] Het Groene Wiel Hendrikweg 14B 6703 AW Wageningen (0317) 422 041

Het Woldhuis Woldhuis 11 7325 WN Apeldoorn (055) 368 4010

De Veldhoeve/Het Veldstudiecentrum, Zuideresweg 10 9441 TZ Orvelte (0593) 582 550

Hét Kennis- en Praktijkcentrum voor natuureducatie 46


Stichting Veldwerk Nederland. Het Groene Wiel. Jaarprogramma NME Wageningen Hét Kennis- en Praktijkcentrum voor natuureducatie

Recommend Documents