Uitgave: mei Het Groene Wiel Onderdeel van Veldwerk Nederland Hendrikweg 14 b 6703 AW Wageningen

Uitgave: mei 2013 Het Groene Wiel Onderdeel van Veldwerk Nederland Hendrikweg 14 b 6703 AW Wageningen T 0317 - 422 041 [email protected] www.groenewiel.nl www.veldwerknederland.nl

1

JA A R P R OG RA M MA NME WA GENI NGEN 2 01 3-201 4

Inhoudsopgave Voorwoord

3

Samenwerking

4

Algemeen

5

Werkwijze

6

Materialen en activiteiten

7

Leergebieden

8

Activiteitenschema’s per groep

9

Activiteiten groep 1 en 2

16


22


28


35

Extra aanbod Veldwerk Nederland

42

Adressen in de regio

43

2


Voorwoord Het Groene Wiel ondersteunt het Primair Onderwijs in Wageningen op het gebied van natuur en milieu-educatie (NME). Dit wordt mogelijk gemaakt dankzij de gemeente Wageningen. Het Groene Wiel is onderdeel van de landelijke organisatie Veldwerk Nederland. In dit jaarprogramma vindt u een groot aantal activiteiten voor het schooljaar 2013-2014 waarmee u uw natuuronderwijs vorm kunt geven. We hebben een roerig jaar achter de rug en roerige tijden in het vooruitzicht. Het is nog geheel onduidelijk in hoeverre de gemeente Wageningen Het Groene Wiel blijft financieren voor het uitvoeren van het NME programma aan het basisonderwijs. Voor zover nu bekend, zal de gemeenteraad eind 2013 beslissen over de voorgestelde bezuinigingen. Deze kunnen uiteen lopen van 0% tot 100%. Zolang hierover nog geen besluit is genomen, gaan wij op volle kracht door met ons werk. De eventuele bezuinigingen hebben in elk geval nog géén consequenties voor schooljaar 2013- 2014. Zodoende kunnen wij u voor komend schooljaar ons complete NME programma bieden. Met daarin zoals u van ons gewend bent lessen op Het Groene Wiel en buitenlessen in de omgeving. Met een groot aantal leskisten voor projecten en lessen op en rond de school. En tot slot materiaalzendingen waaronder voorjaarstakken, kikkervisjes en insecten. Met plezier bieden we u ook weer een aantal nieuwe activiteiten: •

Materiaalzending ‘Het Vogelrestaurant’ voor groep 1-4: help de vogels de winter door.

•

Leskist ‘Kaas maken’ voor alle groepen: maak je eigen kaasje. Lekker en gezond!

•

Leskist ‘Op pad met de pad’ voor groep 3-4: taalontwikkeling met een pad…

•

Leskist ’Weer en Klimaat’ voor groep 7-8: zelfstandig leren over weersverschijnselen en alles wat daarmee samenhangt.

•

Een spetterend project rond ‘750 jaar stadsrechten Wageningen’ voor groep 6 t/ 8 met speurtocht door de stad!

U leest hierover meer in de productbeschrijvingen. Afgelopen schooljaar zijn we gestart met KlasseKuikens. Dit project met een broedmachine en kuikenverzorg-set is een groot succes gebleken. Dit jaar dus weer! Ditzelfde geldt voor het project Zwervend Afval dat we organiseren in aansluiting op de Week van Wageningen Schoon. Net als vorig jaar biedt Waterschap Vallei en Veluwe haar educatieve aanbod van leskisten en de rioolwaterzuiveringexcursie aan via Het Groene Wiel. We wensen u veel plezier met onze lessen en projecten en zien u graag op het Groene Wiel of in het bos of veld! Namens Gemeente Wageningen en Het Groene Wiel, Tessa de Been, Consulent NME Wageningen Wageningen, mei 2013.

3


Samenwerking Het programma NME (natuur- en milieueducatie) komt tot stand in samenwerking tussen de gemeente Wageningen en het Groene Wiel (onderdeel van Veldwerk Nederland). Het Groene Wiel is (sinds 1 augstus 2008) praktijkcentrum van Veldwerk Nederland. Het Groene Wiel is verantwoordelijk voor de inhoud van het NME-programma en de uitleenadministratie. Het Groene Wiel zorgt voor: •

het jaarlijkse programmaboekje;

•

vernieuwing van het aanbod (nieuwe leskisten en acitiviteiten);

•

de inroostering via Edso

•

begeleiding van lessen en excursies

•

de uitleen en controle van leskisten

Met vragen over het programma, de inroostering en voor het tussentijds aanvragen van materialen of de annulering daarvan, kunt u terecht bij het Groene Wiel. De gemeente Wageningen is opdrachtgever en financiert het programma.

4


Algemeen Kwaliteit Alle leskisten en materiaalzendingen worden door ons nauwkeurig gecontroleerd voordat u ze krijgt. Indien er iets ontbreekt, wordt dat door ons vermeld. Mocht u toch nog iets anders missen, wilt u dan direct contact met ons opnemen? Dan kunnen we voorkomen dat we u abusievelijk de kosten voor het missende materiaal in rekening brengen. Verantwoordelijkheid Voor alle activiteiten geldt dat de verantwoordelijkheid voor vervoer, leerlingen en materialen bij de school ligt. Ook als programma’s (deels) door Het Groene Wiel of derden worden begeleid. Documentatiecentrum Naast de lesprogramma’s kunt u gedurende het schooljaar een beroep doen op ons documentatiecentrum in Wageningen. Heeft u een project rond een onderwerp dat niet in ons programma staat, of zijn er leerlingen die materialen nodig hebben voor een spreekbeurt? Dan kunt u bij ons terecht voor materialen. Er zijn lesbrieven, posters, dvd’s, boeken, tijdschriften, modellen, opgezette dieren en illustratiemateriaal, maar ook kijkers, binoculairs en microscopen te leen. Eigen bijdrage Voor deelname aan de activiteiten en het lenen van leskisten betalen de scholen een eigen bijdrage. De eigen bijdrage per klas voor het schooljaar 2013-2014 is vastgesteld op € 42,50 en wordt per school berekend op basis van het totaal aantal klassen. Met dit bedrag levert u een bijdrage aan de materiaalkosten. Uw school ontvangt de rekening aan het einde van het schooljaar. De kosten voor de planten en zaden voor het project ‘Tuinieren bij school’ zullen apart in rekening worden gebracht. Dit geldt ook voor materialen die zoek raken of kapot gaan. Contactgegevens Het Groene Wiel Centrum voor natuur- en milieueducatie Hendrikweg 14B 6703 AW Wageningen T 0317- 422 041 E [email protected] W www.groenewiel.nl Openingstijden Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag geopend van 9.00 uur tot 16.30 uur. Woensdag meestal geopend van 9.00 uur tot 13.00 uur. Wil je op deze dag langskomen? Bel dan even voor de zekerheid.

5


Werkwijze Aanbod en inschrijven op internet Het hele aanbod zoals in deze brochure staat beschreven vindt u ook op internet. De inschrijving verloopt via onze NME-planner. Elke school heeft een eigen inlogcode en wachtwoord. Bent u dit kwijt, neem dan contact op met de NME-contactpersoon bij u op school, of met Het Groene Wiel. • Ga naar: www.groenewiel.nl. • Klik op inroosteren voor leerkracht: NME-planner. Van hieruit kunt u inloggen en inschrijven. Hoe dit werkt leest u in de handleiding NME-planner, eveneens te vinden op www.groenewiel.nl. Inroostering lessen en projecten Voor lessen en projecten staat er in het jaarprogramma alleen een periode vermeld. Voor het van start gaan van de activiteit krijgt u per e-mail bericht van ons m.b.t. de inroostering. Het is daarom van belang dat u in de NME-planner een actueel e-mailadres opgeeft en eventuele wijzigingen bijtijds aan ons doorgeeft. Reservering voor de zomervakantie Wij verzoeken u om uw inschrijving via internet voor de zomervakantie af te ronden. Zodoende weten wij hoe onze (en u ook hoe uw NME-) jaarplanning eruit gaan zien. Sommige leskisten zijn erg populair: dus hoe eerder u reserveert, hoe meer kans u heeft dat de door u gewenste periode nog vrij is! Tussentijds wijzigen Gedurende het schooljaar 2013-2014 kunt u zelf uw reserveringen wijzigingen, annuleren of bijplaatsen. Voor annulering gelden de volgende regels: •

Leskisten kunt u tot 14 dagen voor uitleendatum wijzigen of annuleren.

•

Materiaalzendingen kunt u tot 4 maanden voor levermaand annuleren.

•

Excursies kunt u tot 1 maand voor uw voorkeursperiode annuleren.

Annuleert u later dan genoemde termijnen, dan worden er administratiekosten in rekening gebracht. Ophalen en terugbrengen leskisten Leskisten dient u op te halen en terug te brengen bij Het Groene Wiel, Hendrikweg 14b in Wageningen. Een aantal dagen voor de start en de afloop van een uitleenperiode krijgt u van ons per e-mail een herinneringsbericht. Ophaaldag: maandag tussen 13.00 en 16.30 uur. Terugbrengdag: vrijdag tussen 9.00 en 13.00 uur. Materiaalzendingen Voor het ophalen van materiaalzendingen ontvangt u van ons bericht per e-mail over de afhaaldatum en -tijd. Voorbereiding handleidingen De handleidingen van de leskisten staan als download bij de betreffende producten in onze NME-planner. Voor de lessen en excursies staan de bijbehorende materialen en informatie op onze website: www.groenewiel.nl/betreffende les. De exacte link wordt u per e-mail toegestuurd.

6


Materialen en activiteiten In dit programma worden de volgende soorten activiteiten en producten aangeboden: Leskisten Een leskist bevat een lesbeschrijving en materialen rondom een bepaald thema. De leerlingen werken met opdrachten, opdrachtkaarten en werkbladen. De lessen uit leskisten vinden plaats in school of (deels) in de directe schoolomgeving. De uitleentermijn voor leskisten is twee weken. Bij sommige leskisten worden (levende) materialen geleverd. Ontdekdozen Een ontdekdoos bevat onderzoeksmateriaal en opdrachten waar de leerlingen zelfstandig, in groepjes van twee of drie mee kunnen werken. Aan de hand van opdrachtkaarten maken ze verschillende opdrachtjes en zoeken ze zélf naar oplossingen voor vraagstukken. De ontdekdozen zijn speciaal geschikt voor het oefenen van het zelfstandig oplossen van vraagstukken door eigen waarneming. De uitleentermijn voor ontdekdozen is twee weken. Excursies Bij een excursie vindt een deel van de activiteiten plaats buiten de directe schoolomgeving, bijvoorbeeld in het bos, de uiterwaarden of het Arboretum. Het is over het algemeen geen losstaande activiteit, maar een onderdeel van een groter lesprogramma (met voorbereiding/verwerking op school). De duur van het totale lesprogramma kan variëren van een halve dag tot vijf activiteiten verspreid over twee weken. Les op het Groene Wiel In het Groene Wiel worden elk jaar een aantal lessen georganiseerd die vanwege gebruik van dieren, planten of speciale materialen en begeleiding niet op school kunnen worden uitgevoerd. Materiaalzending Een materiaalzending bestaat uit verbruiksmaterialen, een lesbrief met informatie over het onderwerp en suggesties voor het gebruik in de klas. Het verschil met een leskist is dat u de materialen en de bijbehorende handleiding niet terug hoeft te brengen. Een materiaalzending bestaat soms uit levend materiaal, waarvan de leverdatum niet altijd exact vast te leggen is. Voor het schooltuinenproject worden zaden, planten en informatiebladen geleverd.

7


Leergebieden Het Groene Wiel heeft de inhoud van natuuronderwijs uitgewerkt in zes verschillende leergebieden. De eerste vier daarvan zijn ook nadrukkelijk terug te vinden in de kerndoelen. De twee laatste leergebieden zijn relevant vanuit het perspectief van natuur- en milieu-educatie en duurzame ontwikkeling en voor de persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen. Besef Leren kennen van planten en dieren, groei en ontwikkeling, vorm en functie en samenhang. Aan de hand van concrete materialen en situaties wordt kennis (begrippen, woorden, verbanden) ontwikkeld. Waarnemen en onderzoeken Leren herkennen en benoemen van eigenschappen. Leren om conclusies te trekken uit eigen waarnemingen. Leren om zelfstandig (onderdelen van) onderzoekjes op te zetten. Zorg en verantwoordelijkheid Leren zorg te dragen voor planten en dieren en daar steeds meer verantwoordelijkheid in leren te dragen. Duurzaam handelen Leren hoe (samen met anderen) op een verantwoorde manier om te gaan met de omgeving, afval, energie, water e.d. Waardering Het creëren van situaties waarin leerlingen waardering voor de natuur kunnen ontwikkelen, verwoorden en verbeelden. Hiermee kunnen tevens gevoelens van angst ten opzichte van dieren worden voorkomen. Rechtvaardigheid en keuzevaardigheid Kennismaken met algemene normen en waarden met betrekking tot onze omgang met planten, dieren en milieu. Vanuit een ander (waarden)perspectief leren kijken naar een situatie. Kennismaken met situaties waarin verschillende waarden ten opzichte van elkaar moeten worden afgewogen (bijvoorbeeld in een rollenspel).

8


GROEP 1 EN 2

Kabouterpad

E

1-2

2 uur

Het Vogelrestaurant

Mz

1-2

4 uur

Voorjaarstakken

Mz

1-2

2 uur

Kikkervisjes

Mz

1-2

4 uur

Tuinieren bij school

Mz

1-2

5 uur

Insecten in de klas

Km

1-2

3 uur

Alles voor een pannenkoek

K

1-2

4 uur

Bang en Boos

K

1-2

3 - 5 uur

Bijen

K

1-2

4 uur

Geboorte en verzorging

K

1-2

1 uur

Het weer en seizoenen

K

1-2

5 uur

Ik-zelf

K

1-2

2 uur

Kaas maken

K

1-2

3 - 4 uur

Toverstenen

K

1-2

2 uur

Veulens in de Wei

K

1-2

3-5 uur

Zo doet een vogel

K

1-2

3 uur

Droppie Water

K

1-2

3 - 4 uur

Eekhoornschool

K

1-2

1 - 3 uur

Kriebelbeestjes

K

1-2

2 uur

Lievebeest

K

1-2

2 uur

Thema-spel

K

1-2

2 - 3 uur

Zwervend afval

P

1-2

1 - 3 uur

Warme Truiendag

P

1-2

1 - 4 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig

extra begeleiding gewenst

deels buiten de school

K

leskist

Km

leskist met (levend) materiaal

E

excursie

L

les op Het Groene Wiel

Lb

lesbrief

P

project

9

Mz


materiaalzending

GROEP 3 EN 4

Het Vogelrestaurant

Mz

1-2

4 uur

Mens en dier

Mz

3-4

2 uur

Tropische producten

Mz

3-4

2 uur

Voorjaarstakken

Mz

3-4

2 uur

Kikkervisjes

Mz

3-4

4 uur


Mz

3-4

5 uur

De week van de slak

Km

3-4

4 uur

Insecten in de klas

Km

3-4

3 uur

Voorproevers van de keizer

Km

4

Bellen blazen

K

3-4

Droppie water

K

3

Ik Groei!

K

3-4

5 uur

Kaas maken

K

1-2

3 - 4 uur

Kikker op Avontuur

K

3-4

4 uur

Kleuren

K

4

Magneten ontdekhoek

K

3-4

2 uur

Op avontuur met je zintuigen

K

3-4

5 uur

2 - 4 uur 1 uur 3 - 4 uur

1,5 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

L


Lb

lesbrief

P

project

10

Mz


materiaalzending

GROEP 3 EN 4 Op pad met de pad

K

3-4

3 uur

De verdwaalde boom

K

3-4

4 - 5 uur

Kriebelbeestjes

K

3-4

2 uur

Natuur rond de school

K

3-4

2 uur

Koning Bromvlieg

K

3-4

3 uur

Thema-spel

K

3-4

2 - 3 uur

Zwervend afval

P

3-4

1 - 3 uur

Warme truiendag

P

3-4

1 - 4 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

L


Lb

lesbrief

P

project

11

Mz


materiaalzending

GROEP 5 EN 6

Mens en dier

L

5

2 uur

Binnenveld

E

6

3 uur

Klasse Kuikens

Mz

5-6

2 - 5 uur

Tropische producten

Mz

5-6

2 uur

Voorjaarstakken

Mz

5-6

2 uur


Mz

5-6

5 uur

Insecten in de klas

Km

5-6

3 uur

De Groente-experts

Km

5-6

2 - 3 uur

Bezige Bij

K

5-6

3 - 5 uur

Biodiversiteitsspel

K

6

1 uur

Boekensteun middenbouw

K

5-6

n.v.t.

Het Weerbericht

K

5-6

3 uur

Hoor jij wat ik hoor?

K

5-6

3 uur

Kaas maken

K

1-2

3 - 4 uur

Kleuren

K

5

1,5 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

L


Lb

lesbrief

P

project

12

Mz


materiaalzending

GROEP 5 EN 6 Magneten

K

6

2 uur

Papier maken

K

5-6

2 uur

Ontdekdozenset licht en geluid

K

5-6

2 uur

Ontdekdozenset materialen

K

5-6

2 uur

Ontdekdozenset natuur

K

5-6

2 uur

Ontdekdozenset vloeistoffen

K

5-6

2 uur

Ontdekdozenset zintuigen

K

5-6

2 uur

Schoolkampset Vleermuizen

K

5-6

2 uur

Schoolkampset Nachtvlinders

K

5-6

2 uur

Watergoochelaar

K

5-6

4 uur

Thema-spel

K

5-6

2 - 3 uur

Lesbrief Spinnen

Lb

5-6

1 uur

Lesbrief Vogels in nesten

Lb

5-6

1 uur

Zwervend Afval

P

5-6

1 - 3 uur

Warme Truiendag

P

5-6

1 - 4 uur

Wageningen 750 jaar

P

6

4 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

L


Lb

lesbrief

P

project

13

Mz


materiaalzending

GROEP 7 EN 8

Het Beste Bos

L

7-8

3 uur

Afvallûh

E

7-8

5 uur

Binnenveld

E

7-8

3 uur

Rioolwaterzuivering

E

7-8

1 - 2 uur

Tropische producten

Mz

7-8

2 uur

Voorjaarstakken

M

7-8

2 uur

Insecten in de klas

Km

7-8

3 uur

Biodiversiteitsspel

K

7-8

1 uur

Boekensteun bovenbouw

K

7-8

n.v.t.

Energie(k)!

K

7-8

4 uur

Het Kabinet

K

7-8

n.v.t.

Kaas maken

K

7-8

3 - 4 uur

Papier maken

K

7-8

2 uur

Puber-tijd

K

7-8

3 uur

Sarah’s Wereld

K

7-8

1 dag

Visserijspel

K

7-8

1 uur

Waterkringloop

K

7-8

3 uur

Waterlab

K

7-8

4 uur

Schoolkampset Vleermuizen

K

7-8

2 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

L


Lb

lesbrief

P

project

14

Mz


materiaalzending

GROEP 7 EN 8 Schoolkampset Nachtvlinders

K

7-8

2 uur

Thema-spel

K

7-8

2 - 3 uur

Weer en Klimaat

K

7-8

5 uur

Zwervend Afval

P

7-8

1 - 3 uur

Warme Truiendag

P

7-8

1 - 4 uur

Wageningen 750 jaar

P

7-8

4 uur

sept t/m nov

nov t/m febr

mrt t/m apr

mei t/m sept

vervoer nodig



K

leskist

Km


E

excursie

L


Lb

lesbrief

P

project

15

Mz


materiaalzending

GROEP 1 EN 2

Kabouterpad leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 2 uur excursie

Een kabouterpad is een speelse manier om jonge kinderen in contact te brengen met de natuur en hun omgeving. Houten kabouters met kleurige mutsen nodigen de kinderen uit om in het Arboretum te komen zien, horen, voelen, ontdekken en opdrachtjes uit te voeren. Dit wordt ingeleid en afgesloten door een medewerker van Het Groene Wiel.

Het Vogelrestaurant leergebied:

waarnemen en onderzoeken 4 uur materiaalzending

tijdsduur: vorm:

In de winter kunnen vogels wel een beetje hulp van ons gebruiken! U ontvangt materialen en ideeën om, bij voorkeur voor het raam van de klas, een vogelrestaurant in te richten. Met het maken van voedsel voor vogels, het herkennen van vogelsoorten en het doen van eenvoudig onderzoek kunt u vier gevarieerde lessen geven.

Voorjaarstakken leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 2 uur materiaalzending

Maak van dichtbij mee hoe kleine knoppen veranderen in groene blaadjes of bloesem. U ontvangt een aantal takken van verschillende struiken en bomen. In groepjes volgen de leerlingen de ontwikkeling van de knoppen. De lesbrief bevat lessuggesties en werkbladen

Kikkervisjes leergebied: tijdsduur: vorm:


Het is altijd weer wonderlijk de metamorfose van kikkerdril tot kikker zelf te kunnen bekijken. U ontvangt een aquariumbak met kikkerdril en een handleiding met o.a. instructie voor verzorging.

Tuinieren bij school leergebied:

zorg en verantwoordelijkheid 5 uur materiaalzending

tijdsduur: vorm:

16

Voor de scholen met een schooltuin bieden we de mogelijkheid plantjes en zaden te bestellen. Bij opgave ontvangt u in het najaar een bestelformulier. Bij de levering ontvangt u ook een planning voor het zaaien en planten van de gewassen en een instructie voor de begeleidende ouders. De kosten van de geleverde planten en zaden worden in rekening gebracht.


GROEP 1 EN 2

Insecten in de klas leergebied:


tijdsduur: vorm:

Bij dit project krijgt u levend materiaal van vier soorten insecten in alle stadia, namelijk: de sprinkhaan, de wandelende tak, de meeltor en het koolwitje. Deze leskist is gericht op het leren van algemene kenmerken van insecten. Bij deze leskist horen een handleiding en werkbladen.

Alles voor een pannenkoek leergebied:

waarnemen en onderzoeken 3 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Melk komt uit de fabriek en een pannenkoek komt uit een pak, of toch niet? Deze leskist is gebaseerd op het prentenboek ‘Alles voor een pannenkoek’ van Eric Carle. Het jongentje Hannes wil graag een pannenkoek eten. Dat mag van zijn moeder, maar dan moet hij zelf voor de benodigdheden zorgen. De lessen gaan in op de ingrediënten en hun herkomst. Leerlingen worden hierbij uitgedaagd te proeven, voelen, ruiken, pletten en malen. Aan het eind van de lessenserie bakt u samen met de klas pannenkoeken.

Bang en Boos leergebied: tijdsduur: vorm:

waardering 3-5 uur leskist

Kinderen zijn vaak bang voor dieren. Deze leskist helpt hen om met deze angst om te gaan en laat hen zien hoe dieren aangeven wat ze wel en niet prettig vinden. Deze leskist is voor 3, 4 of 5 lessen. Het thema bang wordt behandeld bij de muis, de spin of de hond. Het thema boos wordt alleen bij de hond behandeld. U kunt gebruik maken van bijgeleverde handpoppen of zelf zorgen voor levende dieren.

Bijen leergebied:


tijdsduur: vorm:

17

Veel kinderen zijn bang voor alles wat vliegt, en bijen in het bijzonder. Deze leuke leskist, in de vorm van een echte bijenkast, geeft een kijkje in het leven van de honingbij. De rode draad is het leven van een werkbij, verteld in 8 verhaaltjes. De leskist zit boordevol materiaal voor zowel leerzame als speelse lessen, zoals bijenpoppen, bijenraten en een video. Er is zelfs de mogelijkheid om het verhaal in een ‘musical-vorm’ uit te voeren. Dit alles kan overdreven angst voor bijen verminderen.


GROEP 1 EN 2

Geboorte en verzorging leergebied:

besef, zorg en verantwoordelijkheid 1 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Veel leerlingen hebben op deze leeftijd te maken met nieuwe broertjes of zusjes. Met deze leskist kunt u een babyverzorgingshoek inrichten waar zij spelerderwijs woorden en begrippen leren kennen rond zwangerschap, geboorte en verzorging. Ook ontdekken zij dat je met een baby anders moet omgaan dan met een klasgenootje. De leskist levert babypoppen en bijbehorende materialen, zoals boekjes over zwangerschap en geboorte. Een ontmoeting met een echte zwangere moeder vormt natuurlijk een leuke start in de klas.

Het weer en de seizoenen leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 5 uur leskist

ZijZoentje is een tovenaarsdochter. Met haar toverzoentjes gooit ze de seizoenen van het hele jaar door elkaar. Gelukkig komt aan het eind van het verhaal alles weer goed. De leerlingen leren de begrippen, worden zich bewust van de afwisseling van de seizoenen en de invloed daarvan op henzelf. Voor iedere dag is er een stukje verhaal met verschillende ontwikkelingsmaterialen en spullen waarmee u een ‘weer- en seizoensboek’ kunt inrichten met spelmogelijkheden rond het thema.

Ik-zelf leergebied:

besef, waardering en onderzoeken 2 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Deze leskist is bijzonder geschikt voor zelfstandig werken, doordat de opdrachten in de vorm van foto-strips worden gegeven. Aan de hand van allerlei activiteiten rond het lichaam en zintuigen ervaren kinderen de mogelijkheden en grenzen van hun eigen lichaam.

Kaas maken leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 3-4 uur leskist

18

Zelf een kaasje maken! Leuk, leerzaam en lekker! Met deze kist ontdekken de leerlingen hoe kaas wordt gemaakt. De kist bevat alle materialen en uitleg die nodig zijn om een aantal kleine kaasjes te maken. U hoeft alleen te zorgen voor de ingrediënten: verse volle melk, een beetje karnemelk en zout.


GROEP 1 EN 2

Toverstenen leergebied:


tijdsduur: vorm:

Kleuters zijn dol op stenen. Met deze kist wordt aan deze belangstelling tegemoet gekomen. De kist begint met een spannend verhaal over ‘Tessa en de stenen van het tovervisje’. Daarna volgt een opdrachten circuit. De opdrachtjes richten zich op: het gebruik van de zintuigen, eigenschappen van stenen en het aanleren van begrippen zoals glad/ruw. groot/klein, veel/weinig, etc. De opdrachtjes zijn ook prima los van het verhaal uit te voeren. Seizoenskisten - Veulens in de wei

leergebied: tijdsduur: vorm:


Aan de hand van een grote vertelplaat, een meeleesverhaal en 3 activiteiten per seizoen gaan de kinderen de natuur ontdekken en beleven. Lentekist: Een insectenzuiger (zelf maken), bodemdieren zoeken en zelf een kabouterspeurtocht uitzetten (in de directe schoolomgeving). Zomerkist: Een bloemenpers (zelf maken en gebruiken), bloemen ontdekken (waar staan de mooiste, grootste, kleinste ??) en slakken onderzoeken (zelf zoeken in de directe schoolomgeving). Herfstkist: Diersporen zoeken en zelf een afdruk maken; bladeren zoeken en poeders maken (creatief dus!) en dan ook nog regenwormen vangen en bekijken. Winterkist: Vogels voeren: zelf een voederhuisje en een vetbol maken; vogelveren zoeken en goed bekijken. Sneeuw onderzoeken.

Zo doet een vogel leergebied:


tijdsduur: vorm:

19

Dieren en mensen hebben verschillende manieren om te bewegen. Aan de hand van een verhaal over het zieke meisje Liesje leren de kinderen bewegingen van allerlei dieren kennen, benoemen en nadoen. Door deze bewegingen ook zelf te maken en te verkennen ontwikkelen de kinderen hun eigen bewegingsmogelijkheden. Vijf bewegingslessen worden aangevuld met extra knutselsuggesties en bijpassende liedjes. De lessen zijn geschikt voor in de klas, in de gymzaal en buiten.


GROEP 1 EN 2

Droppie Water leergebied:

duurzaam handelen 3-4 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Met de leskist Droppie Water komen kinderen uit groep 1 t/m 3 op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van water. Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes, verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop ‘Droppie Water’. De kist bevat alle benodigde materialen. Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel. Eekhoornschool


besef 1-3 uur leskist deels buiteb

In de ‘Eekhoornschool’ verplaatsen de kinderen zich in de rol van jonge eekhoorns. Ze leren er alles wat jonge eekhoorns buiten moeten leren. Zoals: een nest bouwen, noten verzamelen, verstopplekken onthouden, gevarentraining, eekhoorn-memory, noten knikkeren, allerlei creatieve opdrachtjes met natuurlijk materiaal en een echt eekhoornlied. De leskist bevat alle materialen die nodig zijn om de opdrachtjes te doen en te verwerken. Het is daarnaast mogelijk om een buitenactiviteit in het bos te doen met de klas (eekhoornpraktijkles). Hiervoor zijn ideeën en hulpmiddelen aanwezig en een beschrijving van geschikte locaties. Voor begeleiders is er een beschrijving van de activiteit.

Kriebelbeestjes leergebied:


tijdsduur: vorm:

Tijdens deze les gaat u met de klas naar buiten om kriebelbeestjes te zoeken. De gevonden beestjes worden verzameld in bakken en vervolgens in de klas geobserveerd. De kinderen leren het uiterlijk, de manier van voortbewegen van de beestjes en de eigenschappen van de vindplaats te benoemen.

Lievebeest leergebied:


tijdsduur: vorm:

20

Jonge kinderen kunnen eindeloos naar kleine diertjes zoeken. Lieveheersbeestjes zijn favoriet want het zijn de knuffeldiertjes onder de insecten. Samen met de kinderen verzamelt u lieveheersbeestjes in de schoolomgeving, die u gedurende enkele dagen in de klas verzorgt. Met deze leskist bieden wij u tal van mogelijkheden om met dit onderwerp aan de slag te gaan, van liedje tot vouwopdracht, van telwerkje tot puzzel.


GROEP 1 EN 2

Themaspel: Het rijk van Aarde en Wormen leergebied:

besef, waardering en onderzoeken 2-3 uur leskist

tijdsduur: vorm:

In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over ‘wat zij zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen om te helpen’. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel ook geschikt voor BSO of schoolreisje.

Zwervend Afval - Maart leergebied:


tijdsduur: vorm:

Warme Truiendag

7 februari 2014

leergebied:

besef, duurzaam handelen 1-4 uur leskist

tijdsduur: vorm:

21

Dir project draait in maart tijdens ‘De Week van Wageningen Scoon’. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het zwarfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen over ‘Wat is (zwerf-) afval’ en denken na over wat ze zelf kunnen doen. Voor de hogere groepen zijn extra werkvormen rondom het thema afval uitgewerkt zoals bijvoorbeeld een onderzoek naar de afbraaksnelheid van diverse soorten afval.

Vrijdag 7 februari 2014 is het weer ‘Warme Truiendag!” Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de Warme Truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie.


GROEP 3 EN 4

Mens en dier (groep 4) leergebied:


tijdsduur: vorm:

Leerlingen leren dat dieren andere levenswensen en mogelijkheden hebben dan mensen. In Het Groene Wiel kunnen de leerlingen in groepjes dieren bekijken en zelf dieren naspelen om er zo achter te komen wat uiterlijk en gedrag voor mogelijkheden en beperkingen geven. De klas wordt in twee groepen verdeeld. Eén groep wordt door een medewerker van Het Groene Wiel begeleid, de andere groep begeleidt u zelf.

Het Vogelrestaurant leergebied:


tijdsduur: vorm:

In de winter kunnen vogels wel een beetje hulp van ons gebruiken! U ontvangt materialen en ideeën om, bij voorkeur voor het raam van de klas, een vogelrestaurant in te richten. Met het maken van voedsel voor vogels, het herkennen van vogelsoorten en het doen van eenvoudig onderzoek kunt u vier gevarieerde lessen geven.

Tropische producten leergebied:


tijdsduur: vorm:

Je staat er vaak niet zo bij stil, maar veel van wat wij eten heeft een lange reis afgelegd! Neem bijvoorbeeld maar eens een ontbijtje met thee, koffie, hagelslag … Dit materiaalpakket bevat verschillende stadia van verschillende producten uit de tropen (o.a. kokos(noot), specerijen, katoen(pluis), thee, koffie, cacao en zijde). Aan de hand van werkbladen en opdrachten ontdekken de leerlingen waar en hoe deze producten geteeld en verwerkt worden.




Kikkervisjes leergebied: tijdsduur: vorm:


22

Het is altijd weer wonderlijk de metamorfose van kikkerdril tot kikker zelf te kunnen bekijken. U ontvangt een aquariumbak met kikkerdril en een handleiding met o.a. instructie voor verzorging


GROEP 3 EN 4



tijdsduur: vorm:


De week van de slak leergebied:

zorg en verantwoordelijkheid 4 uur leskist met levend materiaal

tijdsduur: vorm:

U krijgt echte slakken die de leerlingen per groepje een week lang moeten verzorgen. De lessen in die week gaan over het zorgen voor slakken, de bouw van de slak en de leefwijze. Hiermee krijgen de leerlingen inzicht in de bouw en leefwijze van een dier dat heel anders is dan zijzelf. Een oefening in geduld en zorgzaamheid. Let op: Omdat u werkt met levend materiaal is het belangrijk dat u voldoende tijd voor de lessen inroostert.


waarnemen en onderzoeken 3 uur leskist met levend materiaal

tijdsduur: vorm:


Voorproevers van de Keizer leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken 2-4 uur leskist met groentenpakket

tijdsduur: vorm:

De Keizer houdt enorm van groenten maar is vreselijk bang voor zijn kok. Hij denkt dat de kok zelf keizer wil worden. De leerlingen worden voorproever van de koning en gaan verschillende soorten groenten zelf onderzoeken, blind proeven en klaarmaken. Met het verse groentepakket kunt u met de leerlingen een gezonde traktatie en/of een gerecht maken. Leerlingen leren meer soorten groenten (her)kennen.

Bellen blazen leergebied:


tijdsduur: vorm:

23

Zeepbellen lenen zich voor allerlei spontane experimenten. Je gaat je dingen leren afvragen en ook ga je je eigen ontdekkingen leren verwoorden. Mocht dit alles niet lukken, dan is uw klas na afloop van deze les in elk geval weer blinkend schoon!


GROEP 3 EN 4

Droppie Water (groep 3) leergebied:


tijdsduur: vorm:

Met de leskist Droppie Water komen de kinderen uit groep 1 t/m 3 op een speelse manier in aanraking met allerlei aspecten van water. Droppie Water laat hen kennis maken met verschillende eigenschappen en functies van water. Dit gebeurt d.m.v. liedjes, verhalen, proefjes, geluids- en bewegingsspelletjes en met gesprekken met de handpop ‘Droppie Water’. De kist bevat alle benodigde materialen. Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.

Ik Groei! leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 5 uur leskist

Hoe zien mensen er uit in verschillende leeftijdsfasen, wat groeit er aan je, wat kun je, hoe word je later? Met deze lessenserie van vijf lessen gaan de kinderen op zoek naar antwoorden op deze vragen. Er wordt niet alleen ingegaan op de lichamelijke ontwikkeling (meten en wegen), maar ook op de toename van vaardigheden en zelfstandigheid. In de laatste les wordt de zorg bij mensenkinderen vergeleken met die bij nakomelingen van verschillende diergroepen.




Kikker op Avontuur leergebied: tijdsduur: vorm:


Een avontuurlijke kikker heeft acht spannende en bijzondere waterverhalen geschreven. Bij elk verhaal hoort een doe-opdracht, waardoor de kinderen spelenderwijs een eigenschap van water ontdekken. Water als vergrootglas? Poeders die in water verdwijnen? Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.

24


GROEP 3 EN 4

Kleuren (groep 4) leergebied:

waarnemen en onderzoeken 1,5 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Kleuren spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven. Er zijn vrolijke kleuren en kleuren die horen bij droefheid. In de natuur zijn er ook veel kleuren die een bepaalde betekenis hebben. Met verschillende opdrachten en materialen gaan de leerlingen aan de slag en leren zij eigenschappen van kleuren kennen.

Magneten ontdekhoek leergebied:


tijdsduur: vorm:

Magneten oefenen een grote aantrekkingskracht uit op kinderen. Met de materialen voor deze ontdekhoek kunnen ze vrij experimenteren en ontdekken. Zo leren ze spelenderwijs de eigenschappen van magneten kennen. Vraagmapjes geven u de mogelijkheid om leerlingen wat meer houvast te geven bij hun ontdekkingen.

Op avontuur met je zintuigen - Het Buitenboek van tante Door leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken 5 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Met deze kist leren de kinderen hun zintuigen bewust te gebruiken bij het verkennen van hun omgeving. Dit doen ze naar aanleiding van ansichtkaarten die ze krijgen van ‘Tante Door’. Tante Door is op vakantie en stuurt kaartjes met waarnemingen die zij doet (wat ze ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt). Kunnen de kinderen dit ook? Elke dag gaan ze een uurtje met een ander zintuig aan de slag (5x). Al doende maken de kinderen een buitenboekje met hun waarnemingen en gevonden materialen. Ieder kind werkt hierbij op eigen niveau tevens aan zijn/haar taalontwikkeling.

Op pad met de pad leergebied: tijdsduur: vorm:

waardering 3 uur leskist met levend materiaal

25

Op Pad met Pad is een combinatie van natuur- en taalles. Op pad met de pad helpt uw leerlingen om hun woordenschat verder te ontwikkelen. In 4 lessen (van elk 45 minuten) verbredende kinderen hun woordenschat om zo betekenis toe te kennen aan hun omgeving en aan dieren. Een pad komt hierbij ‘live’ in de klas en zorgt daarmee voor de nodige aandacht!


GROEP 3 EN 4

De verdwaalde boom leergebied: tijdsduur: vorm:

waardering 4-5 uur leskist

Bomen staan overal, ook op het schoolplein. Ze zijn voor kinderen een heel belangrijk onderdeel van hun omgeving. In drie lessen ontdekken kinderen wat ze van de bomen rond de school vinden en leren ze deze waardering te verwoorden. Ze breiden hun boomwoordenschat uit en leren hoe een boom leeft: wat heeft hij nodig en wat geeft een boom ons? Bij dit alles hoort een bomenlied en in een ‘bomenhoek’ in de klas kunnen de leerlingen aan de slag met creatieve opdrachten.

Kriebelbeestjes leergebied:


tijdsduur: vorm:

Met deze leskist gaat u met de klas rond de school kriebelbeestjes zoeken. U heeft daarvoor een groene schoolomgeving of parkje nodig. Centraal staan de pissebed, de slak, de spin, de regenworm en de duizendpoot. De leerlingen verzamelen ze, leren de manier van voortbewegen benoemen en meer details aan het dier te onderscheiden. Ook maken ze zich een voorstelling van hoe het dier leeft.

Natuur rond de school leergebied:


tijdsduur: vorm:

Kinderen spelen dagelijks rond de school. Door deze activiteit worden ze zich meer bewust van de omgeving rond de school. Op een leuke, speelse manier kunnen ze in groepjes de natuur rond de school verkennen. Aan de orde komen diverse onderwerpen zoals bomen, planten, vogels, kleine beestjes, het weer, water, grond en stenen. De opdrachtenkaarten en de benodigde materialen zitten in de kist.

Koning Bromvlieg leergebied:

waarnemen, onderzoeken en waardering 3 uur leskist

tijdsduur: vorm:

26

Koning Bromvlieg is al oud en is op zoek naar opvolgers voorhem en zijn koningin. Daarbij heeft hij hulp van de leerlingen nodig, want wie is daar nu het meest geschikt voor? Leerlingen gaan op zoek naar insecten rond de school en aan de hand van o.a. een leuk, interactief spel op internet: www.groenewiel.nl kiezen de kinderen een nieuwe koning en koningin voor het insectenrijk.


GROEP 3 EN 4

Themaspel: Het Rijk van Aarde en Wormen leergebied:


tijdsduur: vorm:

In het Rijk van Aarde en Wormen is de natuur in de war. De leerlingen helpen Xza de heks met het brouwen van een toverdrank om de natuur weer op orde te krijgen. Leerlingen raken spelenderwijs betrokken bij de natuur om hen heen. Ze leren goed waar te nemen en samen te werken. Ze filosoferen over “wat zij zelf belangrijk vinden aan natuur en wat zij zelf kunnen doen om te helpen”. Door de gevarieerde spelvormen is dit themaspel ook geschikt voor BSO of schoolreisje.

Zwerfend Afval - Maart leergebied:

duurzaam en handelen 1-3 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Warme Truiendag

7 februari 2014

leergebied:

besef, duurzaam handelen 1-4 uur leskist

tijdsduur: vorm:

27

Dit project draait in maart tijdens “De Week van Wageningen Schoon”. Leerlingen gaan met grijpers en afvalzakken het zwerfafval in de buurt rond de school opruimen. Ze filosoferen over “Wat is (zwerf) afval” en denken na over wat ze zelf kunnen doen. Voor de hogere groepen zijn extra werkvormen rondom het thema afval uitgewerkt zoals bijvoorbeeld een onderzoek naar de afbraaksnelheid van diverse soorten afval.

Vrijdag 7 februari 2014 is het weer ‘Warme Truiendag!” Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de Warme Truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie.


GROEP 5 EN 6

Mens en Dier (groep 5) leergebied:


tijdsduur: vorm:

Leerlingen leren dat dieren andere levenswensen en mogelijkheden hebben dan mensen. In Het Groene Wiel kunnen de leerlingen in groepjes dieren bekijken en zelf dieren naspelen om er zo achter te komen wat uiterlijk en gedrag voor mogelijkheden en beperkingen geven. De klas wordt in twee groepen verdeeld. Eén groep wordt door een medewerker van Het Groene Wiel begeleid, de andere groep begeleidt u zelf.

Binnenveld (groep 6) leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken 2-3 uur excursie in het binnenveld

tijdsduur: vorm:

Een veldwerkactiviteit midden in het Binnenveld. De leerlingen onderzoeken de plantengroei en het dierenleven in verschillende stukken weiland en slootjes. Zo maken ze kennis met een groot aantal karakteristieke weiland- en slootbewoners. Ook zien ze dat het graslandbeheer en de waterkwaliteit het plantenen dierenleven beïnvloeden.

Klasse Kuikens! leergebied:

zorg, verantwoordelijkheid, waardering 2-5 uur leskist met levende dieren

tijdsduur: vorm:

Op het moment van schrijven is dit aanbod nog niet helemaal zeker, (we moeten nog een verantwoorde afzet van de kuikens organiseren) maar ik hoop dat we in het voorjaar ook broedmachines met eieren en toebehoren kunnen uitlenen. De lesbrieven zijn gericht op groep 5-6 maar van ei naar pluizig kuikentje is natuurlijk fascinerend voor alle groepen!




Tropische producten leergebied:

duurzaam en handelen 1-3 uur leskist

tijdsduur: vorm:

28



GROEP 5 EN 6



tijdsduur: vorm:




tijdsduur: vorm:


De Groente-experts leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken 2-3 uur leskist met groentenpakket

tijdsduur: vorm:

Groenten liggen iedere dag op je bord. Wat vind je lekker? Leerlingen gaan op verschillende manieren aan de slag met groenten. Leerlingen maken een eigen receptkaart door eens in kookboeken te neuzen. In de kookles worden een aantal gerechten van receptkaarten gemaakt of maken de leerlingen gezamenlijk een groente-egel. Door onderzoek te doen naar het verschil van groenten in blik, in een pot of vers worden ze zelf groenteexpert. Groenten onderzoeken staat centraal, waarbij proeven heel belangrijk is.

Bezige Bij leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken 3-5 uur leskist

tijdsduur: vorm:

De leskist Bezige Bij behandelt het leven van de honingbij, het werk van de imker en de leefomgeving van de bij. De leerlingen leren over de relatie tussen: de bijen onderling, de bijen en de imker en de bij en zijn omgeving. Daarbij komt ook aan bod wat de kinderen zelf voor bijen kunnen doen. Het is ook mogelijk een imker in uw klas uit te nodigen via Het Groene Wiel. Tip: mooie combinatie met een excursie naar Het Bijenhuis in Wageningen.

29


GROEP 5 EN 6

Biodiversiteitsspel (groep 6) leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 30-45 min. kaartspel

Het biodiversiteitspel is een educatief spel voor leerlingen van 9 tot 14 jaar. In het spel ervaren zij de begrippen voedselketen en biodiversiteit.De spelers moeten voedselketens maken om dieren een plekje te kunnen geven. Biodiversiteit is nodig om de roofdieren levensmogelijkheden te geven. Kiezen voor biodiversiteit in de kaarten die de speler voor zichzelf uitlegt vergroot de kans op winnen. Het biodiversiteitspel is een spel waarbij spelers elkaar kunnen dwarsbomen door kaarten bij elkaar te plaatsen of weg te halen. Door voedselketens te onderbreken of door de tegenstander op te zadelen met veel van hetzelfde. Het spel duurt afhankelijk van de leeftijd van de spelers zo’n 30 tot 45 minuten. Voor het uitleggen van de spelregels kunt u gebruik maken van een powerpointpresentatie. Dit vergt ongeveer 15 minuten extra.

Boekensteun middenbouw leergebied: tijdsduur: vorm:

besef n.v.t. leskist

Bij inschrijving ontvangt u gedurende een maand een set van ca. 40 boeken over natuur en milieu waarmee u uw documentatiecentrum tijdelijk kunt uitbreiden. Een bijkomend voordeel is, dat u een aantal boeken ‘in de praktijk’ kunt uitproberen, zodat u later gericht boeken kunt aanschaffen.

Het Weerbericht leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 3 uur leskist

30

Als de weermannen en -vrouwen gaan staken tengevolge van het voortdurende commentaar op hun berichten, blijft er voor de klas weinig anders over dan zelf maar het weerbericht te gaan maken. Daarvoor moet je natuurlijk wel temperatuur, windkracht en neerslag kunnen meten, de windrichting kunnen bepalen, de bewolking kunnen schatten en weten op welke manier je die gegevens op een weerkaart zet. Leerlingen kunnen dit op verschillende manieren aan de weet komen: Infokaarten lezen, een werkblad maken, filmpjes bekijken of het aan iemand vragen die het al weet. Voor elk onderdeel is er een test. Heeft een groep alle kennis in huis, dan kunnen ze een echt weerbericht maken voor de rest van de klas.


GROEP 5 EN 6

Hoor jij wat ik hoor? leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 3 uur leskist

Iedereen beleeft geluid anders. Tijdens een feestje is harde muziek misschien leuk, maar wat vindt de buurman ervan, die wil slapen? En een schoolplein vol spelende kinderen is een gezellige plek als je aan het spelen bent, maar voor iemand die wil lezen een storende factor. De leskist geluidsbeleving laat kinderen geluid ervaren. De leerlingen doen een geluidsinspectie in de schoolomgeving. Daarna doen zij een rollenspel over geluid om te achterhalen hoe verschillende mensen geluid beleven. In een keuzeopdracht kunt u de leerlingen vanuit verschillende perspectieven met geluid aan de slag laten gaan; als kunstenaar, muzikant, journalist, schrijver... Kaas maken




Kleuren leergebied:

waarnemen en onderzoeken 1,5 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Kleuren spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven. Er zijn vrolijke kleuren en kleuren die horen bij droefheid. In de natuur zijn er ook veel kleuren die een bepaalde betekenis hebben. Met verschillende opdrachten en materialen gaan de leerlingen aan de slag en leren zij eigenschappen van kleuren kennen.

Magneten (groep 6) leergebied:


tijdsduur: vorm:

Door diverse experimenten ontdekken de leerlingen de belangrijkste eigenschappen van magneten. Aan de orde komen o.a. aantrekken, afstoten, kompassen, noord- en zuidpool. De kist bevat voldoende oefenmateriaal om in groepjes te werken.

Papier maken leergebied:

duurzaam handelen 2 uur leskist

tijdsduur: vorm:

31

Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze leskist. Leuk om te doen en het levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een papierschepset bevat de leskist enkele lessuggesties rondom papier(verwerking).


GROEP 5 EN 6

Ontdekdozen leergebied:

waarnemen en onderzoeken 2 uur ontdekdozenset

tijdsduur: vorm:

De ontdekdozen zijn sets van dozen rond een bepaald thema, bedoeld voor het oefenen van het zelfstandig oplossen van vraagstukken door eigen waarneming en het uitvoeren van eenvoudige proefjes. Als differentiatie kunt u de leerlingen zelfs opdrachten geven waarbij ze zelf ook het onderzoekje moeten bedenken waarmee ze de vraag kunnen oplossen. Elk thema bestaat uit vijf of zes verschillende onderwerpen. Het is mogelijk met de hele klas tegelijk aan een thema te werken, maar deze dozen zijn ook uitstekend geschikt als tussendoor-activiteit, waar groepjes van twee of drie kinderen zelfstandig aan werken. Met één doos kan ongeveer 20-30 minuten worden gewerkt. In beide gevallen is een klassikale nabespreking gewenst. Ontdekdozenset licht en geluid Proefjes en ontdekkingen op het gebied van licht en geluid. Dozen: licht en schaduw, spiegels, lenzen, kleuren, geluid, muziek in elastiek. Ontdekdozenset materialen Ontdekkingen aan verschillende materialen. Dozen: hout, metalen, papier, lucht, lapjes. Ontdekdozenset natuur Ontdekkingen over de natuur. Dozen: veren, grond, stenen, bladeren en natuur algemeen. Ontdekdozenset vloeistoffen Proefjes met vloeistoffen. Dozen: zeepbellen, drijven/zinken, mengen, stroperigheid, doorlaatbaarheid en oppervlaktespanning. Ontdekdozenset zintuigen Proefjes gericht op de zintuigen en de zintuiglijke waarneming. Dozen: horen, ruiken, proeven, voelen, zien en bedrog.

Schoolkampset Vleermuizen leergebied: tijdsduur: vorm:

besef Met deze set kunt u ’s avonds vleermuizen spotten. De set bevat 2 uur twee vleermuisdetectors waarmee vleermuisgeluiden opgevanschoolkampset gen kunnen worden. In de handleiding vindt u tips voor het spotten van vleermuizen. Informatiekaarten, boekjes en een cd met vleermuisgeluiden geven de leerlingen informatie over vleermuizen in Nederland.

32


GROEP 5 EN 6

Schoolkampset Nachtvlinders leergebied: tijdsduur: vorm:

besef Met deze set kunt u nachtvlinders vangen en bekijken. Nacht2 uur vlinders zijn vaak prachtig om te zien met aparte kleuren, vorschoolkampset men en voelsprieten. De set bevat een speciale vanginstallatie voor nachtvlinders (stokken, lampen, verlengsnoer en doek). Vlinderzoekkaarten en boekjes geven informatie over de nachtvlinders.

Leskist Watergoochelaar leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 2-3uur leskist (verhalend ontwerpen)

De Watergoochelaar is in de stad! Journaliste Hanneke Diepgraven heeft het gevoel dat deze meneer mensen oplicht met zijn dure watergoochelshow. Ze wil hem gaan ontmaskeren en heeft zijn goochelkist te pakken gekregen. Ze moet zelf plotseling weg, dus ze heeft in een brief de hulp van de klas gevraagd. Tijdens het onderzoeken van de trucs krijgen de leerlingen spelenderwijs inzicht in acht verschillende watereigenschappen. Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.



tijdsduur: vorm:


Lesbrief Spinnen leergebied: tijdsduur: vorm:

waardering Deze lesbrief geeft opdrachtjes om de levenswijze van spinnen 1 uur te leren kennen en de angst voor spinnen te verminderen. lesbrief te downloaden op www.groenewiel.nl

33


GROEP 5 EN 6

Lesbrief Vogels en Nesten waardering Deze lesbrief bevat lessen over de manieren waarop vogels hun 1 uur jongen uitbroeden en grootbrengen. lesbrief te downloaden op www.groenewiel.nl



duurzaam handelen 1-3 uur actie, leskist

tijdsduur: vorm:

Warme Truiendag

7 februari 2014



besef, duurzaam handelen 1-4 uur actiedag

Vrijdag 9 februari 2014 is het weer Warme Truiendag! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie.

Wageningen 750 jaar (groep 6) leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 4 uur project met stadswandeling

34

Dit jaar viert Wageningen 750 jaar stadsrechten. Het Groene Wiel ontwikkelt speciaal voor deze viering een project rond het onderwerp voeding. Wat zijn de verschillen tussen vroeger en nu? In het soort eten, de herkomst van voedsel, de beroepen die zich er mee bezig hielden, de bereiding, de verkrijgbaarheid en in gezondheid? Er valt veel over te ontdekken! Naast twee lessen over dit onderwerp op school is er een interactieve speurtocht in de stad.


GROEP 7 EN 8

Het Beste Bos (biodiversiteit) leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 2 uur les op school en excursie

Tijdens Het Beste Bos doen leerlingen van groep 6, 7 en 8 in groepjes een aantal kleine onderzoekjes in het bos. Dit gebeurt en aan de hand van opdrachtkaarten. De leerlingen onderzoeken zo wat een ‘goed’ bos is. En voor wie het een goed bos is: voor dieren, planten of mensen? Het bosonderzoek wordt begeleid door een medewerker van Het Groene Wiel en de leerkracht zelf. Vooraf krijgt u een handleiding toegezonden met een inleidende les en een verwerkingsles voor op school. Let op: Zonder inleiding op school kan de bosles niet worden uitgevoerd. Wanneer u uw klas voor ‘Het Beste Bos’ inschrijft, neemt Het Groene Wiel contact met u op voor het plannen van een datum.

Afvallûh leergebied:

waarnemen en onderzoeken, duurzaam handelen 5 uur lessen en excursie

tijdsduur: vorm:

In dit project leren de kinderen afvalmaterialen onderscheiden en leren ze waarom ze afval gescheiden moeten inzamelen. Ook komen de zin en de onzin van verpakkingsmaterialen en de mogelijkheden van recycling aan bod. Dit programma bestaat uit lessen op school en activiteiten buiten school: • Wat weten leerlingen van afval, hoeveel afval produceren de inwoners van Wageningen. • Producten kopen in de supermarkt (met begeleiding door Het Groene Wiel). • Onderzoek van verpakkingsmateriaal. • Afvalscheiding. • Excursie op het Afvalbrengstation en daar de afsluiting van het project in spelvorm (begeleiding door Het Groene Wiel).

Binnenveld leergebied: tijdsduur: vorm:

besef, waarnemen en onderzoeken 2-3 uur excursie in het binnenveld

35

Een veldwerkactiviteit midden in het Binnenveld. De leerlingen onderzoeken de plantengroei en het dierenleven in verschillende stukken weiland en slootjes. Zo maken ze kennis met een groot aantal karakteristieke weiland- en slootbewoners. Ook zien ze dat het graslandbeheer en de waterkwaliteit het plantenen dierenleven beïnvloeden.


GROEP 7 EN 8

Rioolwaterzuivering leergebied:

besef, zorg, waardering en verantwoordelijkheid 1-2 uur excursie naar Veenendaal of Ede

tijdsduur: vorm:

Het Waterschap Vallei en Veluwe nodigt leerlingen van groep 7 en 8 van harte uit om een kijkje te komen nemen op een riool waterzuivering. Deze gratis rondleidingen worden gegeven in Veenendaal of Ede. De kinderen krijgen antwoord op vragen als: Waar gaat het water heen als we het door de wc spoelen? Hoe wordt afvalwater weer schoon? En hoe schoon is dat nou precies? Er kunnen maximaal 30 leerlingen tegelijkertijd worden ontvangen, bij grotere groepen wordt u verzocht deze te splitsen. De rondleiding duurt ongeveer 1,5 uur. Deelname is kosteloos. U dient zelf voor het vervoer te zorgen en per 10 leerlingen voor één begeleider. Wilt u een rondleiding op de rioolwaterzuivering? Dan boekt u deze direct via het Waterschap: u kunt uw rondleiding zelf plannen via http://wve.i-reserve.nl of kijk onder ‘leren over water’ op http://www.vallei-veluwe.nl. Na bevestiging van uw reservering, ontvangt u een mail met alle gegevens.

Tropische producten leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 2 uur les op school en excursie







tijdsduur: vorm:

36



GROEP 7 EN 8

Biodiversiteitsspel leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 30-45 min. kaartspel

Het biodiversiteitspel is een educatief spel voor leerlingen van 9 tot 14 jaar. In het spel ervaren zij de begrippen voedselketen en biodiversiteit. De spelers moeten voedselketens maken om dieren een plekje te kunnen geven. Biodiversiteit is nodig om de roofdieren levensmogelijkheden te geven. Kiezen voor biodiversiteit in de kaarten die de speler voor zichzelf uitlegt vergroot de kans op winnen. Het biodiversiteitspel is een spel waarbij spelers elkaar kunnen dwarsbomen door kaarten bij elkaar te plaatsen of weg te halen. Door voedselketens te onderbreken of door de tegenstander op te zadelen met veel van hetzelfde. Het spel duurt afhankelijk van de leeftijd van de spelers zo’n 30 tot 45 minuten. Voor het uitleggen van de spelregels kunt u gebruik maken van een powerpointpresentatie. Dit vergt ongeveer 15 minuten extra. Boekensteun bovenbouw


besef n.v.t. leskist

Bij inschrijving ontvangt u gedurende een maand een set van ca. 40 boeken over natuur en milieu waarmee u uw documentatiecentrum tijdelijk kunt uitbreiden. Een bijkomend voordeel is, dat u een aantal boeken ‘in de praktijk’ kunt uitproberen, zodat u later gericht boeken kunt aanschaffen.

Energie(k)! leergebied:

besef, duurzaam handelen 4 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Energie besparen? Hoezo? En hoe? Met deze leskist ontdekken de leerlingen waarom we zuinig moeten omgaan met energie en wat alternatieve energiebronnen zijn. De leskist bestaat uit drie gestructureerde lessen waarin antwoord wordt gevonden op de volgende vragen: Waarom zouden we energie besparen? Hoe kunnen we dit doen? En wat is duurzame energie? De praktijkles les vol proefjes vormt het hoogtepunt van het project. Alle materialen hiervoor vindt u in de kist.



37



GROEP 7 EN 8

Het Kabinet leergebied:

besef en waardering n.v.t. leskist

tijdsduur: vorm:

Het Kabinet is een ladenleskist, waarin een combinatie is gemaakt tussen werken met natuurlijke materialen en leren informatie verzamelen uit boeken. Leerlingen kunnen individueel of in een groepje aan de slag met een la uit het kabinet. In elke lade komt een ander onderwerp aan bod, zoals stenen, fossielen, insecten, schelpen, bomen, sporen, etc. Elke lade bevat natuurlijke materialen en opdrachtkaarten. Ook zitten er informatieve boeken over de diverse onderwerpen in de leskist. De werkbladen krijgt u toegestuurd na inschrijving. Deze leskist kan goed worden ingezet voor leerlingen die naast de reguliere lessen tijd overhouden.

Papier maken leergebied:


tijdsduur: vorm:

Maak van oud papier je eigen nieuwe papier: dat is wat de leerlingen gaan doen met deze leskist. Leuk om te doen en het levert inzicht in nuttig hergebruik van oud papier. Naast een papierschepset bevat de leskist enkele lessuggesties rondom papier(verwerking).

Puberteit (vernieuwd) leergebied:

rechtvaardigheid en keuzevrijheid 3 uur leskist

tijdsduur: vorm:

De puberteit van kinderen begint steeds vroeger. In de hoogste groepen beginnen de meeste meisjes en enkele jongens al te puberen. Om die reden is het belangrijk om al in groep 7/8 aandacht te besteden aan de lichamelijke en emotionele ontwikkeling die de kinderen dan doormaken. Deze leskist is opgebouwd uit 5 modules, waarbij u zelf kunt bepalen welke u wilt doen. De modules behandelen achtereenvolgens de puberteit, verliefdheid, grenzen, vrijen en voorbehoedsmiddelen. Elke module bestaat uit een stukje van het NOT-programma ‘Het Liefdespaleis’, een gesprek over het onderwerp en één of meer verwerkingsopdrachten. De lessen zijn er op gericht om de kennis van leerlingen te vergroten op een manier die hen aanspreekt en hen te stimuleren om een mening, normen en waarden op dit gebied te ontwikkelen.

Sarah’s wereld leergebied:

besef en duurzaam handelen 1 dag leskist

tijdsduur: vorm:

38

Sarah’s wereld is een speels educatief project rondom het thema duurzaamheid. De leerlingen krijgen stap voor stap inzicht in de milieuproblematiek en, héél belangrijk, ze ontdekken oplossingen daarvoor. Het project draait rond het meisje Sarah. Via (brieven van) Sarah komen de leerlingen in aanraking met


GROEP 7 EN 8

verschillende milieuproblemen. Zoals bedreigde diersoorten en de milieubelasting van grondstoffen die nodig is voor het maken van simpele dingen zoals bijvoorbeeld een blikje cola. Wanneer Sarah jarig is gaan de kinderen een feestje organiseren. Dit gaan ze zo milieuvriendelijk mogelijk doen. Hierdoor komen milieubewuste oplossingen onder handbereik. Slot van het project is het gezamenlijk opstellen van duurzaamheidregels: zoals lenen, ruilen, tweedehands, zuinig zijn. Het project kan in één dag worden uitgevoerd, of verdeeld over meerdere dagen. Indien gewenst kunt u vooraf meedoen aan een korte informatiebijeenkomst. Meer info: www.sarahswereld.nl

Visserijspel leergebied:


tijdsduur: vorm:

Met dit spel ontdekken de leerlingen dat je niet onbeperkt vissen kunt vangen in de Noordzee. Als iedereen maximaal vist, is de zee snel leeg. Je moet samenwerken om jaarlijks een goede vangst te houden. Het spel illustreert het belang van duurzaam omgaan met natuurlijke hulpbronnen. In dit geval: vis. Een aantal begrijpend lezen teksten en opdrachten geven toelichting en verdieping bij het spel. Tip: Gebruik het spel binnen een les of project over duurzaamheid.

Waterkringloop leergebied:

waarnemen, onderzoeken en duurzaam handelen 3 uur leskist

tijdsduur: vorm:

Water is de basis van het leven op aarde. Het is overal. Maar, raakt water dan nooit op? En waar gaat regenwater precies heen? Raakt de grond nooit vol? In drie lessen, waarvan één met proefjes, ontdekken de leerlingen de waterkringloop. Ze leren over verdamping, neerslag, grondwater, rioolwater en drinkwater. Ter verwerking wordt het waterkringloopspel gespeeld. Tip: Combineer met de waterzuiveringsexcursie!

Waterlab leergebied: tijdsduur: vorm:

besef 4 uur leskist (verhalend ontwerpen)

De leerlingen leren actief over acht verschillende watereigenschappen, doordat ze in een ‘Klokhuisachtige’ omgeving vragen over water moeten beantwoorden en de achterliggende processen verklaren. De klas ‘vervangt’ het zieke team van het programma ‘Hoe zit dat?’ Hoe werken de watereigenschappen en hoe worden deze gebruikt in de techniek en ons dagelijks leven. Deze leskist wordt u gratis aangeboden door Waterschap Vallei en Veluwe. Reservering en uitleen verloopt via Het Groene Wiel.

39


GROEP 7 EN 8

Schoolkampset Vleermuizen leergebied: tijdsduur: vorm:

besef Met deze set kunt u ‘s avonds vleermuizen spotten. De set be2 uur vat twee vleermuisdetectoren waarmee vleermuisgeluiden opschoolkampset gevangen kkunnen worden. In de handleiding vindt u tips voor het spotten van vleermuizen. Informatiekaarten, boekjes en een cd met vleermuisgeluiden geven de leerlingen informatie over vleermuizen in Nederland

Schoolkampset Nachtvlinders besef Met deze set kunt u nachtvlinders vangen en bekijken. Nacht2 uur vlinders zijn vaak prachtig om te zien met aparte kleuren, vorschoolkampset men en voelsprieten. De set bevat een speciale vanginstallatie voor nachtvlinders (stokken, lampen, verlengsnoer en doek). Vlinderzoekkaarten en boekjes geven informatie over de nachtvlinders.




tijdsduur: vorm:


Weer en klimaat leergebied:

besef, waarnemen en onderzoeken minimaal 5 uur leskist

tijdsduur: vorm:

40

Weer en Klimaat is een programma ontworpen op basis van de ‘assessment for learning’ strategie. Uitgaande van duidelijke leerdoelen kunnen leerlingen kiezen voor leeractiviteiten op hun eigen niveau. Het programma kent een afwisseling van klassikale en groepsactiviteiten. De opzet maakt het mogelijk om af te stemmen op beschikbare tijd. Veel aspecten van weer en klimaat komen hierbij aan de orde. Zie de website: http://weerklimaat.yurls.net voor meer informatie over inhoud en werkwijze.


GROEP 7 EN 8



tijdsduur: vorm:

Warme Truiendag

7 februari 2014

leergebied:

besef, duurzaam handelen 1-4 uur actiedag

tijdsduur: vorm:


Vrijdag 7 februari 2014 is het weer Warme Truiendag! Op deze dag kunt u de verwarming een paar graadjes lager zetten en de kinderen vragen in een warme trui naar school te komen. Meedoen aan de warme truiendag levert u een energiebesparing van 7% per graadje minder en een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor het belang van zuinig omgaan met energie.

Wageningen 750 jaar leergebied:


tijdsduur: vorm:

41

Dit jaar viert Wageningen 750 jaar stadsrechten. Het Groene Wiel ontwikkelt speciaal voor deze viering een project rond het onderwerp voeding. Wat zijn de verschillen tussen vroeger en nu? In het soort eten, de herkomst van voedsel, de beroepen die zich er mee bezig hielden, de bereiding, de verkrijgbaarheid en in gezondheid? Er valt veel over te ontdekken! Naast twee lessen over dit onderwerp op school is er een interactieve speurtocht in de stad.


Extra aanbod Veldwerk Nederland De werkweek van je leven! Met de natuurwerkweek van Veldwerk Nederland krijgen uw leerlingen de week van hun leven. Met veel plezier ontdekken ze de natuur, zagen ze bomen (onderdeel van na tuurbeheer!) en ontmoeten bijzondere planten en dieren. Naast plezier en lol maken is de natuurwerkweek een ervaring die uw leerlingen nooit meer vergeten. In overleg met u

verzorgt Veldwerk Nederland de inhoud van de week, u kunt alle aandacht besteden aan uw leerlingen. Gunt u uw leerlingen ook de werkweek van hun leven, neem dan contact op met Veldwerk Nederland 055 368401 of kijk op www.VeldwerkNederland.nl

Tijdschrift Natuur aan de Basis Wilt u met de klas meer doen met natuur en techniek? Het tijdschrift Natuur aan de Basis biedt uitkomst. Met een abonnement krijgt u vier maal per jaar nieuwe afwisselende lessen en activiteiten en hebt u gratis toegang tot ruim 750 eerder verschenen activiteiten. De lessen en activiteiten uit Natuur aan de Basis bestaan uit activerende werkvormen die kinderen stimuleren om door zelfontdekking te leren. In het magazine staat uitvoerig beschreven wat de opzet is van een les of activiteit. Per bouw zijn er minimaal drie activiteiten opgenomen. De leerlingen kunnen direct met het onderwerp aan de slag dmv de ruim opgezette werkbladen. Voor een abonnement betaalt u € 55,- per jaar. Wilt u een proefabonnement of een gratis proefnummer ontvangen kijkt u dan op www.natuuraandebasis.nl. Training Aarde en Wormen voor Waarden en Normen Filosoferen met kinderen naar aanleiding van natuurbeleving. Door met kinderen te filosoferen over hun eigen ervaringen met natuur ontdekken ze wat zij belangrijk vinden aan natuur en hoe zij zelf kunnen bijdragen aan het behoud van hun waarden. Met de training Aarde en Wormen voor Waarden en Normen leert u hoe u door middel van natuurbelevingsactiviteiten en socratische gesprekstechnieken leerlingen kunt helpen zich bewust te worden van hun eigen natuurwaardering en handelingsperspectief. Kijk voor meer informatie op www.veldwerknederland.nl of bel 055 368 4010. Training effectief natuuronderwijs en op buitenavontuur met je klas! Onderzoek wijst uit dat het van groot belang is dat kinderen de natuur en hun omgeving leren kennen. Daardoor leren ze niet alleen makkelijker, het verhoogt de concentratie, vergroot het enthousiasme, stimuleert samenwerking, vermindert obesitas en is een uitlaatklep voor kinderen met veel energie. In de training effectief natuuronderwijs leert u hoe uw natuuronderwijs aantrekkelijker en effectiever gegeven kan worden. In de training op buitenavontuur met je klas! leert u welke fasen een buitenles heeft en hoe u deze lessen voorbereidt en uitvoert. Kijk voor meer informatie op www.veldwerknederland.nl of bel 055 368 4010. Materialen De natuur ontdekken, verkennen of beleven kunt u op verschillende manieren doen. De (online) VeldwerkWinkel van Veldwerk Nederland biedt u de mogelijkheid om uw activiteiten op professionele wijze te organiseren. Dat kan door middel van bestaande activiteiten door uw eigen activiteiten, aangevuld met veldwerk- of onderzoeksmaterialen. Bij iedere activiteit heeft de VeldwerkWinkel materialen die het succes of effect vergroten. Kijkt u voor meer informatie op www.veldwerkwinkel.nl

42


Adressen in de regio Hieronder treft u een overzicht van organisaties waar u terecht kunt voor een excursie, schoolreisje of werkweek in het teken van dieren, natuur en milieu.

Les- en excursiemogelijkheden Stichting Jac. Gazenbeek Voor behoud van natuur en cultuur van de Veluwe Postadres: Stationsstraat 37, 6741 DH, Lunteren Telefoon: 0318-484235 Doelgroep: vanaf groep 5 www.gazenbeekstichting.nl email: [email protected] De Jac. Gazenbeek Stichting beschikt over verhalenvertellers die de kinderen meenemen naar het verleden van de Veluwe. Daarnaast kan de stichting dia-lezingen verzorgen. Afvalverwerking Regio Nijmegen Nieuwe Pieckelaan 1 6551 DX Weurt Telefoon: (024) 37 81 766 Doelgroep: bovenbouw www.arnbv.nl De ARN, afvalverwerking Regio Nijmegen, kan op school gratis een les verzorgen over hoe afval in hun installatie verwerkt wordt. U ontvangt vooraf een lespakket ter voorbereiding. Vervolgens kan de groep de ARN bezoeken voor een rondleiding. HAPS Stichting Prehistorisch Kamp Apeldoorn Centrum voor Natuur-en Milieueducatie Aristotelesstraat 603, 7323 NM Apeldoorn. Telefoon: (055) 366 84 27 Periode: 1 april - 1 november Doelgroep:groep 5 t/m 8 www.hapsproject.nl Project Haps speelt zich af in en rond een prehistorische boerderij. Hier wordt zo getrouw mogelijk het leven in de IJzertijd (zo’n 500 jaar v. Chr.) nageleefd. Dat betekent onder andere: graan malen, eigen brood bakken, water halen en dieren hoeden.

43


Bezoekerscentra Bezoekerscentrum Hoge Veluwe Nationaal Park Hoge Veluwe, Apeldoornseweg 250, 7351 TA Hoenderloo Telefoon: 055 - 3788100 www.hogeveluwe.nl Bezoekerscentrum Hoge Veluwe biedt diverse excursiemogelijkheden. U kunt variëren van een kort bezoek tot een halve of zelfs hele dag. U kunt een bezoek brengen aan het Bezoekerscentrum & Museonder en de Landschappentuin. Hiervoor zijn opdrachtboekjes beschikbaar. Ook kunt u zich met uw groep aanmelden voor een excursie onder leiding van een gids. Bezoekerscentrum het Aardhuis Aardhuis 1, 7346 AA Hoog Soeren Telefoon: (055) 519 13 37 www.aardhuis.nl Het bezoekerscentrum het Aardhuis is gelegen in een wildpark. Binnen is een jaarlijks wisselende tentoonstelling te zien. Buiten kan men everzwijnen en soms ook damherten of edelherten zien. Het is mogelijk om zowel een rondleiding binnen als een excursie buiten aan te vragen. Bezoekerscentrum Veluwezoom Heuvenseweg 5a, 6991 JE Rheden Telefoon: 026 - 497 9100 www.veluwezoom.nl Het bezoekerscentrum Veluwezoom organiseert voor elke bouw een aantal activiteiten waarbij natuurbeleving voorop staat. Voorbeelden zijn: een kabouterpad voor de kleuters, een natuurbelevingstocht, het kikkerpad en de waterrugzak. De docent dient zelf te zorgen voor voldoende begeleiding.

Dierentuinen In de omgeving van Ede zijn diverse dierentuinen. Deze hebben vaak een educatieve dienst en speciale pakketten / projecten voor scholen en schoolreisjes. Meer informatie kunt u opvragen bij betreffende dierentuin. Ouwehands Dierenpark Grebbeberg 111 6911 AV Rhenen Telefoon: (0317) 65 02 00 www.ouwehand.nl Apenheul J.C. Wilslaan 21 Apeldoorn Postbus 97 3700 AB Apeldoorn Telefoon: (055) 357 57 57 www.apenheul.nl

44


Burgers’ Zoo Schelmseweg 85 6816 SH Arnhem Telefoon: (026) 445 03 73/442 45 34 www.burgerszoo.nl Dierenpark Amersfoort Barchman Wuytierslaan 224 3819 AC Amersfoort. Telefoon: (033) 422 7100 / 422 7115 www.dierenparkamersfoort.nl Dierenpark Wissel Woesterbergweg 21B, 8162 RD Epe 057-861 31 06 www.wisselzoo.nl

45


Uitgave: mei Het Groene Wiel Onderdeel van Veldwerk Nederland Hendrikweg 14 b 6703 AW Wageningen

Recommend Documents