High Level Business Case Energiecoöperatie DE Ramplaan (Haarlem) Het project: een haalbaarheidsstudie Energie- en klimaatneutraliteit in bestaande woonwijk is technisch haalbaar en financieel haalbaar bij verlaging van energiebelasting en netwerk-transportkosten.
In opdracht van de gemeente Haarlem heeft de
Duurzame energie in de wijk
Energy Transition Group (ETG) voor Energiecoöpe-
In de afgelopen paar jaar zijn in Nederland bijna 300
ratie DE Ramplaan een studie uitgevoerd naar de
lokale energiecoöperaties gevormd om energiebe-
technische en financiële haalbaarheid van de transi-
sparing en energieopwekking lokaal te organiseren.
tie naar een volledige en duurzame energie-zelfvoor-
Deze initiatieven bieden een sterk maatschappelijk
ziening van het Ramplaankwartier, een wijk van ruim
draagvlak om de energietransitie in de bebouwde
1.000 woningen aan de Westzijde van Haarlem.
omgeving tot stand te brengen. Dat is van belang
De mogelijke aanpassingen aan de woningen en de
voor de regionale en nationale duurzaamheiddoel-
inrichting van een centrale wijkinfrastructuur zijn
stellingen omdat de bebouwde omgeving circa 35%
in samenhang, zowel technisch als economisch
van de primaire energieconsumptie vertegenwoordigt.
geëvalueerd. Twee hoofdscenarios, ‘All electric’ en ‘Maximaal
Maar is een dergelijke transitie technisch en financieel
duurzaam’, zijn in detail doorgerekend. De studie
haalbaar? Deze vraag wordt in deze studie beant-
laat zien dat beide scenario’s in beginsel technisch
woord voor het Ramplaankwartier, een wijk aan de
haalbaar zijn. De financiële haalbaarheid vereist
westzijde van Haarlem die door zijn mix van voor- en
evenwel een verlaging van de energiebelasting en
naoorlogse woningen representatief is voor een
de netwerkkosten die in rekening gebracht wordt
groot deel van de bestaande bouw in Nederland. In
voor lokaal geproduceerde energie. De implemen
de grafiek op de luchtfoto van de wijk staat de ver-
tatie zal een sterke stimulans geven aan de instal
deling van woningen naar bouwjaar.
latie- en bouwsector.
Scenario’s voor energietransitie Het door ETG ontwikkelde ‘ET wijkmodel’ combi-
1. ‘All electric’: de energievraag, inclusief ruimte-
neert technisch-economische modellen voor de
verwarming en warm tapwater, wordt met elektri-
energiehuishouding van gebouwen met die van
citeit opgevangen. Deze wordt duurzaam in de
energiesystemen centraal in de wijk. De verschillen-
wijk opgewekt.
de geanalyseerde duurzame opties en bijbehorende
2. ‘Maximaal duurzaam’: elektriciteit en warmte
energiestromen zijn hieronder weergegeven. Twee
voor gebouwen en voor de verwerking van het
hoofdscenario’s zijn in detail doorgerekend.
afval en afvalwater worden duurzaam in de buurt opgewekt. Bovendien wordt bij de afvalverwerking de resterende chemische en thermische energie teruggewonnen.
Investeringen en financiering De totale investering in woningen en wijkinfrastruc-
Voor Energiecoöperatie DE Ramplaan is uitgegaan
tuur ligt tussen de € 23 mln (voor het ‘All electric’-
van een schuldfinanciering van circa 90% en circa
scenario zonder woningisolatie) en de € 42 mln
10% financiering op basis van eigen vermogen. De
(voor het ‘Maximaal duurzaam’-scenario). Aangeno-
tabel geeft de investeringen en financiering per
men is dat investeringen in woningen worden gefi-
scenario weer.
nancierd op basis van een lening die in gelijke termijnen over een periode van 20 jaar wordt afgelost en waarop jaarlijkse een (reële) rente van 3% wordt betaald.
‘All electric’ - Geen isolatie Woningen
‘Maximaal duurzaam’
€ miljoen
EC DE Ramplaan € miljoen
€ miljoen
€ miljoen
EC DE Ramplaan € miljoen
Totale investeringen
19,2
4,1
23,2
25,8
15,7
41,6
Piek financiering behoefte
13,2
4,1
16,2
20,2
12,7
32,1
Piek financiering in jaar
2017
2014
2017
2017
2017
2017
Subsidies
0,4
0,4
0,7
3,0
3,7
2,5
2,5
17,5
34,8
Kapitaalsinleg Maximaal uitstaande lening
14,6
Totaal
Woningen
0,5
0,5
4,5
18,2
22,8
Totaal € miljoen
Huidige lasten en besparingen De totale nutskosten in het Ramplaankwartier waren
de opbouw van de nutskosten en de stijging
in 2012 circa € 3,8 mln (woningen: 2,9 mln, bedrijven:
sinds 2000 weer.
0,9 mln), waarvan 20% voor elektriciteit en 48% voorgas.
De tarieven van de lokale energiecoöperatie zijn zo vastgesteld dat de overstap voor de gebruikers in de
In lijn met de historische ontwikkeling vanaf 2000
komende jaren ongeveer kostenneutraal is, dat wil
is verondersteld dat de energieleveringkosten in
zeggen: dat de rente en aflossing op de leningen uit
de komende 20 jaar met 3% per jaar boven het
de besparingen kunnen worden betaald. De bespa-
inflatieniveau zullen stijgen. De figuur hieronder
ringen zijn afhankelijk van het scenario en referen-
geeft het gemiddeld elektriciteit- en gasgebruik,
tiejaar, maar bedragen grosso modo 45%.
Invloed van energiebelasting en transportkosten
Effecten van de regelgeving
Het transport van elektriciteit en gas naar de gebrui-
van de energiebelasting voor elektriciteit geprodu-
kers wordt verondersteld uitgevoerd te worden door
ceerd en geleverd door lokale energiecoöperaties
de lokale netwerkpartij Liander tegen de standaard
aan woningen in de buurt. De invulling daarvan is op
tarieven. Ook is verondersteld dat Energiecoöperatie
dit moment nog onder discussie. In de studie zijn
DE Ramplaan de gangbare energiebelasting en
daarom verschillende alternatieve aanpassingen van
BTW in rekening brengt bij haar gebruikers en af-
de energiebelasting doorgerekend.
Het huidige regeerakkoord voorziet in een verlaging
draagt aan de fiscus. Het transporttarief voor het gebruik van de publieke Voor kleinverbruikers (tot 10.000 kWh per jaar) be-
netwerken zou aanzienlijk lager zijn wanneer de fei-
staat de energiebelasting op elektriciteit uit een vari-
telijke kosten in rekening gebracht zouden worden:
abel deel van 11,4 eurocent per kWh en een vaste
Het transport is lokaal en er zijn geen grote transfor-
heffingskorting van € 318,62 per jaar (exclusief
matoren (voor elektriciteit) of pompstations (voor
BTW) die ongeacht het feitelijk gebruik in mindering
gas) nodig.
wordt gebracht op de elektriciteitsrekening (tarieven in 2012). Voor een gemiddeld jaargebruik per huishouden van 3.000 kWh werd in 2012 (inclusief heffingskorting) 18 eurocent per kWh betaald, waarvan 42% voor de levering, 37% voor het transport, 4% energiebelasting en 17% BTW.
De figuur hierboven geeft de terugverdientijd en de ‘Internal Rate of Return’ (IRR) weer voor verschillende (vooralsnog denkbeeldige) reducties van de energiebelasting en transportkosten onder de twee
hoofdscenario’s. De IRR is een maat voor het ‘reële’
Ook de reductie van de transportkosten van lokaal
jaarlijks rendement op de investering, dat wil zeg-
geproduceerde elektriciteit kan een aanzienlijk
gen: het rendement gerekend in euro’s van 2013
verschil maken. De terugverdientijd in de ‘25%
(buiten inflatie).
transportkosten’ doorrekening daalt voor alle scena-
Vervolgstappen
rio’s met ruim een jaar ten opzichte van de basisberekening. De IRR stijgt met 1,6% in het ‘All electric’-
In de wijk bestaat een groot draagvlak voor het
scenario zonder woningisolatie tot 8,8% en voor het
project. Als eerste stap is de plaatsing van zonne
‘Maximaal duurzaam’-scenario met 1,0% tot 4,1%.
panelen op het dak van de Fablo-tennishal in voorbereiding. Een definitief business- en implementatie
Hiermee worden alle scenario’s (afhankelijk van de
plan zal worden opgesteld nadat een definitieve
risico-inschatting) financierbaar onder standaard
keuze is gemaakt voor de te volgen route en fase-
commerciële voorwaarden.
ring op basis van deze studie en aanvullende informatie over wet en regelgeving rond de energiebelas-
Rapport aanvragen
ting en transportkosten voor lokale energie.
Het volledige rapport is beschikbaar via de gemeen-
Conclusie De resultaten maken duidelijk dat een reductie van de energiebelasting aanzienlijk kan bijdragen aan de levensvatbaarheid van de lokale energiecoöperatie, met name wanneer deze wordt ingevoerd door een reductie van het variabele deel met behoud van de vaste heffingskorting (‘50% variabele energie belasting’).
te Haarlem, Energiecoöperatie DE Ramplaan of de ETG-website www.energytransitiongroup.com.
