Het Oostveer Een missende schakel over het IJ
GroenLinks Amsterdam Fjodor Molenaar – gemeenteraadsfractie Mariska Min – Leliveld – stadsdeelraad Noord Astrid Kuiper – stadsdeelraad Oost Met medewerking van Rick Vermin Maart 2013
Inleiding Stadsdeel Noord mag zich verheugen in toegenomen aandacht en populariteit. Initiatieven zoals de NDSM-werf, EYE en woningbouwprojecten zoals Centrum Amsterdam Noord (CAN) maken dat Noord meer dan ooit bij de stad hoort. Daarnaast trekt Amsterdam meer en meer richting de IJ-oevers aan beide zijden. De inhuldigingstour op 30 april a.s. van het nieuwe koninklijk paar over het IJ mag daar het levende bewijs van worden genoemd. De toegenomen populariteit en bedrijvigheid op en over het IJ veroorzaken wel problemen in de spits en grote verkeersstromen bij de bestaande aanlandingsplaatsen en op de veren zelf. Voor langzaam verkeer zoals voetgangers en fietsers zijn de veerponten veelal de enige manier om het IJ over te steken. Almaar groeiende aantallen passagiers aantallen op de bestaande verbindingen (11 miljoen in 2011, 12 miljoen in 2012) laten zien dat de behoefte aan langzaam verkeerverbindingen met Noord groot is en nog fors groeit. Het toegenomen aantal overzettingen in combinatie met de sterke toename van het aantal fietsers en gemotoriseerd vervoer zoals scooters leidt vooral bij het Buiksloterwegveer tot problemen. In de spits zijn de ponten er overvol, en de drukke verkeersstromen bij de aanmeerplaatsen leiden dagelijks tot onoverzichtelijke en gevaarlijke situaties aan beide zijden van het IJ. De bestaande infrastructuur kan de groeiende stromen passagiers eigenlijk niet aan zonder kostbare ingrepen bij de aanlandingsplaatsen, aan de veren en in de frequentie. Een brug zou op lange termijn een alternatief kunnen zijn1, maar dit is nog niet eenvoudig, zo blijkt uit de verkenning ‘Schakels tussen de Oostelijke IJ-oevers’ van DRO. De Noord/Zuidlijn laat nog tot 2017 op zich wachten. Dure ingrepen zijn gelet op de gemeentelijke bezuinigingsopgave de komende jaren niet te verwachten. Het zoeken is dus naar manieren om de bestaande situatie te verbeteren, of naar betaalbare alternatieven.
Voorstel veerverbinding Azartplein – Johan van Hasseltweg
De oplossing die VVD Wethouder Wiebes (Verkeer, Vervoer en Infrastructuur) voorstaat is – hoe betaalbaar ook - helaas ook een vorm van fietsertje pesten. Hij meent mensen te moeten ontmoedigen om hun fiets mee te nemen op de pont2. 1 2
http://www.at5.nl/artikelen/97839/rob-post-voorspelt-brug-over-het-ij http://www.at5.nl/artikelen/97676/gemeente-wil-minder-fietsen-op-de-pont
Daarmee gaat hij voorbij aan het feit dat de meeste gebruikers van de veren niet het IJplein, de Buiksloterweg of het Centraal Station als eindbestemming hebben. Zij nemen hun fiets mee om verder de stad in of uit te fietsen. GroenLinks is van mening dat dit geen oplossing is die aansluit bij de behoefte van de gebruikers. Het beter spreiden van passagiersstromen zou wel een oplossing kunnen bieden. De bestaande veerdiensten verbinden stadsdeel Noord met het Centrum en West, maar de oostelijke helft van de stad heeft geen enkele veerverbinding met Noord. GroenLinks bepleit daarom een extra veerverbinding tussen het Azartplein op het KNSM-eiland en het Hamerstraatgebied in Noord: het Oostveer. Als aanvulling op de bestaande verbindingen biedt het Oostveer verlichting doordat het de bestaande drukke verkeersstromen helpt spreiden. Ons voorstel is niet nieuw, maar wel kansrijk. In onderstaande figuur is te zien dat de verbinding behoorlijke potentie heeft, en door zijn directe verbinding met het drukke Mosplein en het opgeknapte Noorderpark een behoorlijke ontlasting kan betekenen voor het drukke Buiksloterwegveer.
Gespreide verkeersstromen bij extra verbinding (bron: ‘schakels tussen de Oostelijke IJ-oevers’)
Hoe simpel en aantrekkelijk ook - het plan heeft de besluitvorming nooit eerder bereikt. Ten onrechte, want in zijn verkenning uit 2009 adviseerde de Dienst Ruimtelijke Ordening (DRO), na overleg met de wethouder Verkeer en Vervoer, om ´binnen afzienbare tijd een volwaardig experiment uit te voeren met een extra veerverbinding aan de Oostzijde van het IJ voor een periode van 2 jaar zonder tariefheffing´. Dit vanwege de vervoerspotentie, de aanjaagfunctie voor ruimtelijke herontwikkeling in Noord en vanwege de bestuurlijke wens voor extra verbindingen over het IJ. Helaas is een dergelijk experiment tot op heden om onduidelijke redenen uitgebleven.
Oostveer: missende schakel over het IJ De huidige veerverbindingen hebben hun vertrekpunt allen achter het Centraal Station of in het Westelijk Havengebied (de Houthavens) en landen in Noord aan op de NDSM-werf, Buiksloterweg of IJplein. De oostelijke stad - het Oostelijk Havengebied en het oostelijk deel van Noord in het bijzonder - hebben geen pont. Daardoor is Amsterdam Oost alleen via de Schellingwouderbrug verbonden met Amsterdam Noord. Een nieuwe veerverbinding tussen Oost en Noord zou dus een logische aanvulling zijn op de bestaande verbindingen.
Bestaande veerverbindingen in Amsterdam, bron: www.gvb.nl
Een pontje tussen Oost en Noord – wij pleiten voor de naam Oostveer - zou een aanzienlijke verbetering van de reistijd opleveren voor bewoners en werkenden in deze stadsdelen. In de huidige situatie moeten zij via het centrum of via de Schellingwouderbrug. Een rechtstreekse verbinding van Java/KNSM-eiland met het Hamerstraatgebied levert een directe tijdsbesparing van (per fiets) 8 a 10 minuten op en brengt verlichting op het overvolle Buiksloterwegveer. Met het Oostveer wordt stadsdeel Noord niet alleen beter met de rest van Amsterdam verbonden; een extra veerverbinding kan ook een nieuwe ruimtelijke en economische impuls geven aan stadsdeel Noord. De Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer (IVV) deed in 2009 onderzoek naar de vervoerspotentie van een nieuwe veerverbinding ten oosten van het Centraal Station. De conclusie was dat een nieuwe veerverbinding tussen het Java-eiland en het Hamerstraatgebied de meeste potentie heeft. Letterlijk noteert de Dienst in de nota ‘Schakels tussen de Oostelijke IJ-oevers’ dat ‘dit veer voor fietsers een aantrekkelijk alternatief is voor de routes via CS en Schellingwouderburg’.
Van A naar B – de huidige mogelijkheden (bron: http://www.snelstepontje.nl ) Via Schellingwouderbrug 33 minuten -Via Buiksloterweg 34 minuten Via IJplein 35 minuten -Via Oostveer geschatte tijd 25 minuten
Noord: volop in ontwikkeling Amsterdam Noord mag zich verheugen in sterk toegenomen belangstelling van zowel inwoners, bedrijven als bezoekers. Het stadsdeel heeft de laatste jaren een stevige ontwikkeling doorgemaakt en is nog volop in ontwikkeling. Tussen 2000 en 2011 is het aantal arbeidsplaatsen toegenomen met 29% en steeg het aantal vestigingen met 61%. De vestiging van het nieuwe EYE Filmmuseum, de ontwikkeling van de NDSM Werf, de Tolhuistuin en het nieuwe Noorderpark maken Amsterdam Noord tot het nieuwe creatieve epicentrum van Amsterdam, onder meer volgens de New York Times3.
Artist impressie Centrum Amsterdam Noord
Ook het oostelijk deel van Noord deelt in deze ontwikkeling. De vestiging in 2007 van Restaurant Hotel de Goudfazant, het Musicaltheater M-Lab en Restaurant Stork zijn hier voorbeelden van. Het CAN-gebied (rond het Buikslotermeerplein en winkelcentrum Boven ´t IJ) en het Waterlandplein zijn gebieden waar volop nieuw- en verbouw plaatsvindt. Uiteraard zijn deze ontwikkelingen de komende jaren nog in volle gang. Voor de succesvolle ontwikkeling van deze gebieden zijn goede verbindingen onontbeerlijk. Een nieuwe veerverbinding moet hier naar 3 http://travel.nytimes.com/2012/11/04/travel/from-blue-collar-to-red-hot-inamsterdam.html?_r=0
onze overtuiging onderdeel van worden. Een nieuwe veerverbinding zal de ruimtelijke en economische ontwikkelingen waarschijnlijk versterken. De NDSMwerf is bijvoorbeeld in een versnelling geraakt toen hier een veerverbinding kwam. Waar er in 2005 nog sprake was van 885.000 overzettingen ging het in 2012 inmiddels om 2,2 miljoen overzettingen van en naar NDSM. De NDSM pont heeft daarmee zijn bestaansrecht bewezen. Onze verwachting is dat een vergelijkbare ontwikkeling het gevolg zal zijn van het Oostveer.
Artist impressie Centrum Amsterdam Noord
Ontwikkeling Oost Het Oostelijk Havengebied - en dan met name het Java- en KNSM-eiland – is in de afgelopen decennia uitgegroeid tot een aantrekkelijk en gemengd woon- en werkgebied. Menig gezin is door de aantrekkelijke nieuw- en verbouwprojecten langs de zuidelijke IJ-oevers behouden voor Amsterdam. Een betere verbinding met de andere stadsdelen, met name Noord, zal de aantrekkelijkheid en bewoonbaarheid van het Oostelijk havengebied verder verbeteren. Het IJ zal zich meer en meer ontwikkelen als waterplein van de stad, met meer een Istanbulachtige uitstraling. Eventueel kan hier op termijn een Circle Line op worden aangesloten, die de diverse culturele en culinaire hotspots langs de IJ-oevers met elkaar verbindt. De Stadsdeelraad van Oost heeft in september 2011 de Notitie Paviljoen Sumatrakade aangenomen, waarin de ontwikkeling van een aanlanding bij het Azartplein in combinatie met een horecafunctie wordt geschetst.
Aanlandingsplaats Azartplein met horeca (bron: Startnotitie Paviljoen Sumatrakade)
Dienstregeling GroenLinks heeft overleg gevoerd met GVB Veren. De directie van GVB Veren heeft desgevraagd aangegeven het Oostveer met inzet van bestaand materieel te kunnen verzorgen. Het GVB zal hiervoor een veer uit de 30-serie (max. 120 personen) inzetten en garandeert een vaarfrequentie van 20 minuten. Het GVB Veren kan de benodigde aanmeerplaatsen realiseren voor 50.000 euro, zonder risico voor de gemeente. Voor de dienstregeling zijn, aldus GVB Veren, verschillende vormen denkbaar, onderverdeeld in sociaal, sociaal-werk, sociaal-recreatief en werk-recreatief. De totale (indicatieve) kosten (excl. BTW) zijn hieronder per variant uiteengezet. Scenario A. Sociaal B. Werk C. Sociaal + Recreatief D. Werk + Recreatief
Dienstregeling 09.00-18.00 (werkdagen) 06.30-22.30 (werkdagen) 09.00-18.00 (hele week) 06.30-22.30 (hele week)
Kosten voor 1 jaar € 390.000 € 663.000 € 550.000 € 825.000
Conclusie Voor een volwaardig vervoersnetwerk met Noord is uitbreiding van bestaande veerverbindingen aan de oostzijde van de stad noodzakelijk, in elk geval tot aan de komst van de Noord/Zuid lijn in 2017, maar waarschijnlijk ook daarna. De ruimtelijke en economische ontwikkelingen van de stadsdelen Noord en Oost en de toenemende drukte op de bestaande veerverbindingen vragen om actie. De GroenLinks gemeenteraadsfractie en de deelraadsfracties van GroenLinks in Noord en Oost pleiten ervoor om dure infrastructurele ingrepen te vermijden, om verlichting te bieden op bestaande verbindingen voor het langzaam verkeer en om een bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling van Noord en Oost door een nieuwe veerverbinding tussen KNSM-eiland en Johan van Hasseltweg: het Oostveer. GroenLinks wil hierbij graag inzetten op een proef van een jaar vanaf 1 april 2014 met scenario D. Die variant levert een bijdrage aan de ontlasting van de bestaande veren, stimuleert het fietsgebruik maximaal, maakt zowel recreatief als sociaal gebruik mogelijk en levert een bijdrage aan de verdere ontwikkeling van Amsterdam Noord en het Oostelijk Havengebied. Een proef van een jaar kan een duidelijk beeld geven van nut en noodzaak van een dergelijke verbinding tegen beperkte kosten en zonder vaste verplichtingen. GroenLinks is van mening dat dit een goede zaak is voor de mobiliteit van de inwoners van Amsterdam. GroenLinks stelt voor om met een proef gedurende vier seizoenen een reëel beeld te krijgen van de behoefte aan en het gebruik van een continue veerverbinding. GroenLinks zal dit voorstel indienen bij de behandeling van de Voorjaarsnota op 16 mei 2013, en verzoekt het College om een tijdig preadvies.
Bronnen -
“Strategienota Hamerstraatgebied”, Gemeente Amsterdam ‘Noordwaarts’, 15 oktober 2008
-
“De Staat van Noord 2011” , Stadsdeel Amsterdam-Noord
-
“Schakels tussen de Oostelijke IJ-oevers”, Dienst Ruimtelijke Ordening, 19 mei 2009
-
Brief E.D. Wiebes aan Commissie VVL, 14 februari 2013
-
Factsheet Hamerstraatgebied, Gemeente Amsterdam ‘Noordwaarts’, Januari 2010
-
“Raadsbesluit en startnotitie paviljoen Sumatrakade”, Stadsdeel Oost, 27 september 2011
-
Brief Stadsdeel Noord aan Gemeente Amsterdam B&W, 26 september 2012
