Havengebouw Amsterdam
KANTOREN
Havengebouw Amsterdam
KANTOREN
Oog op het IJ Fokkema & Partners blies het Havengebouw van Dudok nieuw leven in en versterkte tegelijkertijd de verbinding met het IJ.
Het ‘Havengebouw’ in Amsterdam is een van de laatste ontwerpen van architect W.M. Dudok. Het pand aan het IJ werd in 1960 geopend en gold lange tijd als hoogste gebouw van de stad. Het heeft meerdere huurders, waarvan het Havenbedrijf en Cordaan de grootste zijn. “Wij kennen het Havengebouw al sinds 2008. Toen hebben we vier verdiepingen voor het Havenbedrijf verbouwd, omdat ze als een van de eersten overgingen op het Nieuwe Werken,“ aldus projectarchitect Marjan van Diepen. “In 2013 werden
16
PIP002_Havengebouw.indd 16
15-04-15 17:00
TEKST Eva Vroom FOTOGRAFIE Horizon Photoworks
Opdrachtgever N.V. ‘Het Havengebouw’, Amsterdam Architect W.M. Dudok (1960) Interieurarchitect Fokkema & Partners Architecten Interieurbouwer Kees van Loon Meubels & Interieurs, Wormerveer Meubilair FacilitylinQ (o.a. Vitra, Fritz Hansen) Havengebouw Amsterdam
Sanitair Geberit, Duravit Natuursteen entreehal en trap Natuursteenbedrijf D.M. van der Wel, Rotterdam Houten vloer restaurant Karl’s vloeren & interieur, Hoorn Plafonds Rockfon, Ecophon Verlichting Philips; specials Delta Light, Kreon, Foscarini Modular Gevelpuien Alhako, Stramproy Aannemer Koers Groep
we door N.V. ‘Het Havengebouw’ gevraagd om de entreehal en het restaurant van het gebouw aan te pakken. Die hadden door de jaren heen diverse verbouwingen ondergaan en oogden inmiddels nogal gedateerd.” De opdrachtgever wilde het gebouw ook voor toekomstige generaties levendig en aantrekkelijk houden, met een uitnodigende entree en een toegankelijk restaurant waar alle huurders zich thuis konden voelen. “Het restaurant bevond zich op de begane grond, het was te klein geworden en keek uit op een parkeerplaats. Wij hebben voorgesteld om het te verplaatsen naar de eerste verdieping, waar op dat moment cellenkantoren waren.”
KANTOREN
Bruto vloeroppervlak 1.200 m2
Marmer Bij een verbouwing in de jaren ‘90 was de monumentale trap van Dudok uit de entreehal weggehaald, om plaats te maken voor kantoorruimte. Architect Patrick Levie:” Wij wilden deze trap niet letterlijk terugbrengen, maar er wel naar verwijzen.” Het resultaat is een sculpturale marmeren wenteltrap, die de entreehal verbindt met het restaurant. Levie: “We wilden enerzijds aanhaken bij Dudok, door middel van marmer en een stucplafond, en anderzijds bij de haven door robuuste materialen als staal en beton te gebruiken. We mochten van de opdrachtgever wel een link leggen naar de haven, maar
FOTO LINKSBOVEN Fokkema & Partners plaatste een panoramavenster in het restaurant van het Havengebouw, een ‘oog’ op het IJ. FOTO LINKSONDER Het Havengebouw is ontworpen door W.M. Dudok. FOTO BOVEN Fokkema & Partners gebruikte blauwstaal om de kern op te dikken. FOTO ONDER De entreehal kreeg net als in het ontwerp van Dudok weer een marmeren vloer. Ook de trap werd teruggebracht, zij het in een andere vorm.
APRIL - MEI 2015 | #2 | JAARGANG 26
PIP002_Havengebouw.indd 17
17
15-04-15 17:00
Havengebouw Amsterdam KANTOREN
FOTO BOVEN Het restaurant kent verschillende mogelijkheden om te zitten, zodat het gedurende de hele dag gebruikt kan worden. FOTO ONDER De receptiebalie is uitgevoerd in Cortenstaal en glas. Erboven hangt een werk van Marte Röling.
niet te nadrukkelijk.” Uitgaand van het ontwerp van Dudok koos Fokkema & Partners voor de entreehal opnieuw een Bianca Carrera marmeren vloer. De receptiebalie is uitgevoerd in Cortenstaal en glas. Erboven hangt een sculptuur, gemaakt door Marte Röling. Om het gebouw van Dudok future proof te maken, moesten onder andere de vele ramen vervangen worden door zonwerend glas.Vanwege het grote oppervlak van de ramen in de entreehal zijn er verticale glasvinnen aangebracht. Fokkema verving ook de balustrades van de verdieping, en plaatste een nieuwe transparante tourniquet. Deze werd op inventieve wijze voorzien van een luchtgordijn, dat door middel van een taps toelopend profiel verwarmde lucht vanuit de kelder blaast. Het vele glas en de witmarmeren vloer geven de entreehal een heldere, lichte uitstraling. Toch doet het niet koel aan, dankzij de speciaal ontworpen karpetten en comfortabel meubilair in warme tinten.
Patrijspoorten Het restaurant op de eerste verdieping ademt een maritieme sfeer, maar heeft dankzij zijn ambachtelijke materialen, ingetogen vormgeving en het terughoudend kleurgebruik ook iets Japans. De sobere vormgeving wordt nog versterkt door het feit dat alle (energiezuinige) techniek, inclusief domotica en audiovisuele installatie, in de wanden is geïntegreerd. “In de buitenmuren zit een halve meter spouw, en we hebben de bouwkundige kernen opgedikt met blauwstaal’. legt Levie uit. “Hierin zit vrijwel alle afzuiging verwerkt, met inblaasroosters in de wand.
18
PIP002_Havengebouw.indd 18
15-04-15 17:00
Havengebouw Amsterdam KANTOREN
FOTO BOVEN Het barmeubel met speciaal ontworpen tegels, handgegoten door Koninklijke Tichelaar Makkum. FOTO MIDDEN De lange vaste bank kreeg 3-D geprinte knopen. FOTO ONDER In open vitrinekasten aan weerszijden van het ‘oog’ staan scheepsmodellen.
Deze zijn waar mogelijk in de vorm van jetroosters in het interieur geïntegreerd en doen denken aan de patrijspoorten van een schip. Bovendien is er overal vloerverwarming, dus je ziet vrijwel geen radiatoren.” Fokkema & Partners besteedde veel aandacht aan de verlichting, en verbeterde de akoestiek met een akoestisch stucplafond. Om meer licht en transparantie in het gebouw te brengen, zijn er sleuven in de kern gemaakt. In de kern vonden veel (technische) voorzieningen hun plaats, zoals de servieskasten en de kassa’s voor het restaurantbuffet. In het restaurant creëerde Fokkema & Partners verschillende mogelijkheden om te zitten zodat je er niet alleen tijdens de lunch, maar gedurende de hele dag gebruik van kunt maken. Een bijzonder element is de lange vaste bank die langs een
groot deel van een zijgevel loopt. Om het grote oppervlak van de rugleuning visueel te doorbreken, is dit voorzien van 3D-geprinte knopen.
Blikvanger Om de relatie tussen het Havengebouw en het IJ te versterken, plaatste Fokkema & Partners een thermisch isolerend panoramavenster in de wand aan de IJ-zijde. Dit ‘oog’ op het IJ biedt een schitterend uitzicht over het water, toren Overhoeks en het EYE filmmuseum. De schepen die over het IJ varen, worden APRIL - MEI 2015 | #2 | JAARGANG 26
PIP002_Havengebouw.indd 19
19
15-04-15 17:00
Havengebouw Amsterdam KANTOREN
FOTO LINKS Om meer licht en transparantie op de verdieping te brengen, zijn er sleuven in de kern gemaakt. FOTO RECHTS ’s Avonds trekt de verlichte bar de aandacht van voorbijgangers. FOTO ONDER Plattegrond.
geflankeerd door de scheepsmodellen in open vitrinekasten aan weerszijden van het venster. Dit framewerk van stalen buisprofielen kent een geometrische vlakverdeling, die weer verwant is aan de vlakverdeling op de gevel van het naastgelegen gebouw. Een terugkerend patroon van vierkanten en rechthoeken is ook te vinden op de koffiebar. Dit is de blikvanger van de ruimte, bekleed met keramiektegels ontworpen door Fokkema en
handgegoten door Koninklijke Tichelaar Makkum.Van Diepen: “We hebben op ons bureau het FOK-lab, dat is een platform voor innovatie waar je op eigen initiatief iets kunt ontwikkelen. We hebben eerst heel veel varianten bedacht en zijn er vervolgens mee naar de werkplaats van Tichelaar gegaan. Daar weten ze alles van verschillende types glazuren.” Uiteindelijk zijn er meer dan duizend keramische tegels in drie verschillende afmetingen gegoten, en gebruikt voor het barmeubel en het uitgifte-eiland van het restaurant. De donkere tegels met hun gefacetteerde randen en olieachtige glans hebben iets stoers en industrieels, maar ademen tegelijkertijd het ambachtelijke van handwerk. Het tegelpatroon is zorgvuldig uitgekiend. “Dudok werkte ook met dit soort patronen. In de vloer van de entreehal keren dezelfde verhoudingen terug, maar dan uitvergroot.” Achter het barmeubel bevindt zich eenzelfde stalen framewerk als aan weerszijden van het panoramavenster, maar dan voorzien van ledverlichting. Hierin staan flessen en servies uitgestald. ’s Avonds is de verlichte bar zichtbaar door het panoramavenster en trekt als een baken de blik van voorbijgangers naar binnen. Zo zorgt het ‘oog’ dag en nacht voor een directe verbinding tussen het Havengebouw en de bedrijvigheid op en om het IJ. www.fokkema-partners.nl
20
PIP002_Havengebouw.indd 20
15-04-15 17:00
