Bakens van Het Eiland Voorwoord Het Eiland van Groningen is een plek om te spelen, te leren en te werken voor jong en oud. Een plek waar jong en oud samen komen, zich kunnen ontwikkelen en krachten bundelen. Er is een verwachtkamer voor de pre-natale zorg, kleinschalige kinderopvang op de begane grond. Er is plek voor flexwerkers, yogalessen, lezingen en evenementen. ‘s Ochtends yoga, ‘s middags vechtsport, ‘s avonds lezingen in de dojo, ‘s ochtends smaak- en kooklessen voor de allerkleinsten in de keuken, die aan het eind van de dag een plek is om aan te schuiven voor een gezonde maaltijd. Naast kinderopvang in het Zuiderpark biedt Het Eiland ook thuisopvang aan via de Bakens. Dit kan gaan om incidentele oppas of opvang thuis bij een Baken of vraagouder (via de gastouderregeling). Hierdoor krijgt Het Eiland meerdere locaties voor kleinschalige kinderopvang. Het pedagogisch beleid van zowel de Ontvangst (kinderopvang), de Buitenschool (naschoolse opvang) alsook van de Bakens (gastouderopvang) ontwikkelt zich op basis van toenemende ervaring, nieuwe inzichten en in een veranderende samenleving. Het is gebaseerd op de eisen die de Wet Kinderopvang stelt en houdt ook rekening met wensen, ideeën en opvattingen van de Bakens en de ouders die gebruikmaken van Bakenopvang. Het pedagogisch beleid is dus de overkoepelende visie waarbinnen het pedagogisch werkproces vorm krijgt en zich continue ontwikkelt en verbetert.
Visie De visie van de Bakens van Het Eiland sluit aan bij de pedagogische visie van Het Eiland. Een Baken van Het Eiland maakt gebruik van en levert een bijdrage aan de kennis op Het Eiland en van andere Bakens. De pedagogische benadering op Het Eiland is eclectisch. We staan voortdurend open voor nieuwe (wetenschappelijke) inzichten. In onderling overleg blijven we een kennisbasis aanvullen en deze kennis gebruiken we in ons handelen en in reflectie op ons handelen. Daarbij leunen we zwaar op de positieve psychologie (waarderende pedagogiek, oplossingsgericht, self determination theory) in dat we ons richten op de mogelijkheden, talenten en affiniteiten van individuele kinderen, vanuit ontwikkelingspsychologisch perspectief. We maken gebruik van de deugdenbenadering en baseren ons onder andere op de inzichten van Emmi Pikler, Aletha Solter, Reggio Emilia en Korczak. Theorie delen we onder andere door boeken uit te lenen (bibliotheek) en opvoed-inspiratieavonden te organiseren. Van Bakens vragen we een actieve rol hierin. In een eigen (op de pedagogiek van Het Eiland aansluitende) benadering geeft de Baken speerpunten van de locatie weer met een ontwikkelingsplan waarin de dynamische lerende houding van de Baken zichtbaar is.
Werkwijze Eiland-aan-huis Bakenbureau Kennismaken Om een goed beeld te krijgen van onze visie in de praktijk is een kijkje op Het Eiland raadzaam. Jullie krijgen een rondleiding en kinderen mogen wanneer dat kan even op de groep spelen. Een kennismakingsgesprek thuis behoort ook tot de mogelijkheden. Hier nemen we graag de tijd voor omdat het belangrijk is om wensen en verwachtingen in kaart te brengen zodat we de geschikte Baken kunnen vinden. Bijzondere diëten en speciale pedagogische wensen horen we graag in het kennismakingsgesprek. Wanneer we een goed beeld van elkaar hebben en het klikt wederzijds, dan gaan we op zoek naar een Baken. Selectie Bakens Een Baken is iemand die zich kan vinden in de visie van Het Eiland en die graag in ontwikkeling blijft. Het is iemand die pedagogische kwaliteit voorop stelt, iemand die meedenkt met de ouders. Gezond leren eten (Stefan Kleintjes), een vrije bewegingsontwikkeling (Pikler), kinderen in groepen leren deelnemen, geweldloos communiceren en je uiten in creativiteit zijn onderwerpen waarin de Baken geschoold is. Deze scholing stopt niet wanneer de Baken aan het werk gaat. Het Eiland en de crew blijven in ontwikkeling en op de hoogte van nieuwe inzichten. We staan open voor de visie van ouders en moedigen ouderparticipatie aan. Een Baken die bemiddeld is door Het Eiland is geselecteerd op visie, talenten (willen ontwikkelen) en intrinsieke motivatie. De Baken denkt niet alleen mee met de ouders over alle voorkomende opvoedvragen maar denkt ook mee op Het Eiland en deelt daar kennis. Actief een netwerk creëren waardoor kinderen met elkaar kunnen spelen is een kerntaak voor de Baken. Kinderen ontwikkelen zich hierdoor in een kinderrijke omgeving. Bakens werken samen waar mogelijk en inspireren en versterken elkaar door gebruik te maken van elkaars kwaliteiten. Het organiseren van (gezamenlijke) warme lunches, activiteiten met meerdere kinderen en samen buiten spelen behoort tot de mogelijkheden. Dit kan op Het Eiland maar ook op een Bakenlocatie in de buurt. Regelmatig zijn er open crew avonden op Het Eiland waar potentiële nieuwe Bakens langs kunnen komen om kennis te maken met Het Eiland. Voor de gastouderregeling moet iemand uiteraard voldoen aan de wettelijke eisen. Wij kijken verder dan het opleidingsniveau naar de houding en de mogelijkheden van een Baken. Met de mensen die passen bij de Eiland visie gaan we verder in de selectieprocedure. We zorgen voor een ruim aanbod in gemotiveerde Bakens. Meedoen op Het Eiland is een onderdeel van het inwerken. Bakens die een eigen locatie hebben schrijven een eigen benadering, waarin onder andere staat hoe ze de omgeving inzetten (bijvoorbeeld waar ze de natuur in kunnen) in het vergroten van de mogelijkheden voor de kinderen. Koppeling Wanneer de wensen van de vraagouders duidelijk zijn gaan we op zoek naar de juiste Baken. Dan volgt een koppelingsgesprek (op de opvanglocatie) waarin jullie aan elkaar worden voorgesteld. De rol van het Bakenbureau wordt uitgelegd en de proeftijd waarin jullie kunnen ervaren of jullie een match zijn wordt besproken.
Evaluatie Een maand nadat de Baken is gestart hebben we een evaluatiegesprek met elkaar. Vraagouders en Baken geven aan hoe het gaat, of het klikt met de kinderen en of deze koppeling voortgezet dient te worden. Zowel succeservaringen als verbeterpunten komen ter sprake in dit gesprek. Daarna is er in ieder geval eens per jaar een evaluatiegesprek met de vraagouders. Zowel de Bakens als de ouders zijn altijd welkom op Het Eiland voor een praatje. Werkwijze van een Baken Emotionele veiligheid Emotionele veiligheid is een voorwaarde om te kunnen spelen en ontwikkelen. Eiland-aan-huis biedt vertrouwde opvang met de huiselijke omgeving van het kind of de Baken als haven van waaruit het kind op avontuur kan gaan. De opvanglocatie is de basis en wanneer het kind er klaar voor is zorgt de Baken voor een verrijking van de omgeving. De Baken is opgeleid op en wordt ondersteund door Het Eiland. De Baken bouwt een vertrouwensband op met het kind en ondersteunt het kind in het ontdekken van de wereld. Wanneer de emotionele veiligheid voldoende gewaarborgd is, durft een kind op ontdekkingsreis te gaan. De Baken is de schepper van de randvoorwaarden voor deze reis. Pikler stelt dat een kind zich alleen vrij kan ontwikkelen en zelfstandig kan spelen als het zich veilig en geliefd voelt. Bij kleine kinderen betekent dit veiligheid creëren door intensief en bewust contact te hebben op de momenten van verschonen of voeden. De manier waarop we een kind aanraken en toespreken bepaalt of het zich geborgen voelt. Een Baken van Eiland-aan-huis noemt het kind bij de naam en kondigt aan wat ze gaat doen. Door aandachtig te communiceren kan er al heel vroeg een dialoog ontstaan. Het kind is geen passief wezen dat verzorgd moet worden, maar een actieve deelnemer die contact maakt. Voorspelbaarheid Kinderen ervaren veiligheid in voorspelbaarheid. Ook in een vertrouwde omgeving zal de Baken waar dat kan aansluiten bij de dagindeling van Het Eiland (bijlage 1). Zo kunnen Bakens momenten combineren of met de kinderen op Het Eiland aanschuiven. Dit kan bijvoorbeeld door met de kinderen te koken/bakken in de keuken, yoga te doen in de dojo of activiteiten in het atelier te doen. De zelfstandigheid en zelfredzaamheid van kinderen wordt vergroot wanneer ze weten wat er gaat gebeuren gedurende de dag. Uiteraard houdt een Baken het kind in het vizier en is de Baken flexibel en creatief wanneer het kind iets anders nodig lijkt te hebben. Ook bij de activiteiten op Het Eiland is de Baken het vertrouwde aanspreekpunt voor het kind. Een rijke omgeving Een Baken is meer dan een gastouder die op de kinderen past bij afwezigheid van de ouders. De Baken heeft een Eiland achter zich staan. Daar krijgt de Baken gelegenheden om bij te scholen en in contact te blijven met de crew. Maar ook een plaats om met andere Bakens en kinderen samen te komen. Kinderen zijn elkaars eerste pedagoog volgens Reggio Emilia. Ze leren het meeste van elkaar en krijgen van de Baken tijd en ruimte voor onderlinge sociale interacties.
De Baken heeft een observerende taak en zorgt voor randvoorwaarden voor het gezamenlijke spel. Ingrijpen gebeurt alleen wanneer echt nodig en heeft als doel de kinderen te helpen er samen uit te komen. Materialen en activiteiten sluiten aan bij de interesses van de kinderen op dat moment. Zo kunnen ze tot verdieping in het spel komen en worden ze uitgedaagd om een stapje verder te zetten. De Bakenopvang combineert de voordelen van kinderopvang met de vertrouwdheid van een eigen Baken. Kinderen krijgen onder begeleiding van de eigen Baken een plek (Het Eiland of een Bakenlocatie) om met elkaar te spelen en samen te ontdekken. Bakens zijn elkaar collega’s. Ze overleggen en organiseren samen. Ze inspireren en versterken elkaar door gebruik te maken van elkaars talenten. Binnen Het Eiland zijn er verschillende mogelijkheden voor Bakens tot cursussen volgen/ geven en activiteiten waaraan de kinderen kunnen deelnemen. Zo kan een Baken met de kinderen naar peuterdans. Bakens van Het Eiland zijn opgeleid om gericht activiteiten aan te bieden. Hier valt vrij spel ook zeker onder omdat dit een belangrijk middel is voor optimale ontwikkelingsmogelijkheden. De activiteiten en het vrije spel zijn zo vormgegeven dat de kinderen gestimuleerd worden in hun sociale ontwikkeling, zintuiglijke ontwikkeling, motorische en cognitieve ontwikkeling. Zowel het materiaal als de verzorging van de omgeving daagt uit tot ontdekkend bewegen. Sociale competentie In een groep kunnen kinderen sociale vaardigheden oefenen. Met de vertrouwde Baken op de achtergrond kunnen de kinderen samen spelen en stimuleren ze elkaar in hun ontwikkeling. De Bakens zorgen voor de kinderrijke omgeving die zo wordt ingericht dat de van nature aanwezige creativiteit en drang tot onderzoeken gestimuleerd wordt. Waar kinderen samen spelen botsen ze ook wel eens. Het is belangrijk dat kinderen op zichzelf leren vertrouwen. Kinderen krijgen tijd en ruimte om samen tot een oplossing te komen. Er is veel aandacht voor het ontwikkelen van vreedzame vormen van conflicthantering, o.a. door niet te vragen wie begon of te straffen, maar het conflict en de tegengestelde belangen centraal te stellen en een oplossing te helpen zoeken. Vaak heeft het kind dat het conflict heeft opgezocht meer aandacht nodig dan het 'slachtoffer' (dat natuurlijk zeker gerustgesteld moet worden). Normen en Waarden Bakens hebben een consequente, accepterende houding ten opzichte van emoties als ‘huilen’ en ‘boosheid’ (Solter) en werken vanuit de deugdenbenadering, waarbij ze de deugd(normen en waarden) zo veel mogelijk voorleven en benoemen als verklaring voor de gewenstheid van bepaald gedrag (vriendelijkheid, beleefdheid, geduld, tolerantie). Daarbij treden ze nadrukkelijk niet conflictvermijdend op, maar bieden ze handvatten om frustratietolerantie op te bouwen en zo tot een gezonde emotieregulatie te komen. Zo raken kinderen intrinsiek gemotiveerd om op een respectvolle manier met elkaar om te gaan. Skills Omdat we ervan uitgaan dat ieder kind zijn eigen tempo aangeeft, biedt de Baken veel gelegenheid tot vrij spel (binnen en buiten). Afhankelijk van de ontwikkeling en belangstelling van het kind nodigt de Baken het kind uit om gericht op zoek te gaan naar wat het fascineert.
Op Het Eiland worden verschillende mogelijkheden geboden waar Bakens ook aan deel kunnen nemen met de kinderen. Doordat Bakens met elkaar samenwerken kunnen ze gebruik maken van elkaars talenten en interesses en zo de kinderen een veel ruimer aanbod in activiteiten en begeleiding bieden. Kinderen blijven ook tijdens de activiteiten onder toezicht van de eigen Baken. De sport en spel activiteiten bieden volop gelegenheid om te oefenen met sociale interactie. Met de kunstzinnige, muzikale en theatrale activiteiten worden kinderen aangemoedigd hun individuele vaardigheden te versterken, denkend hierbij aan ontwikkeling van ritme, evenwicht, maar ook het saamhorigheidsgevoel, doorzettingsvermogen en loyaliteit. Door de hierboven genoemde groepsactiviteiten leren de kinderen aldoenderwijs om binnen verschillende zettingen als groep te functioneren. De structuren, verwachtingspatronen en activiteiten zijn bij dans bijvoorbeeld anders dan bij taekwondo, yoga en muziek. De kinderen leren schakelen door binnen verschillende zettingen (thuis, op andere Bakenlocaties of op Het Eiland, met andere kinderen en andere Bakens, in een activiteit of in het vrije spel) te werken aan hun individuele vaardigheden (zoals fijne motorische vaardigheden of juist rondrennen in het bos). Zelfstandigheid Uitdaging en spanning (een balans tussen (in)spanning en ontspanning) zijn belangrijk voor kinderen, mits binnen de grenzen van veiligheid en vertrouwen. Wij nodigen kinderen uit om zelf op verkenning te gaan, zodat zij op zichzelf leren te vertrouwen en zich daardoor verder kunnen ontwikkelen. Frustratie-tolerantie, de uitdagingen die het kind tegenkomt zal het zelf overwinnen, deze ervaringen van succes dragen bij het zelfvertrouwen en het gevoel iets te kunnen, invloed te hebben op zijn omgeving. Ook als hetgeen dat bereikt wil worden niet meteen lukt, en inventiviteit of uithoudingsvermogen vraagt van het kind. Het kind wordt ondersteund met hulp, maar zoveel mogelijk in zijn autonome waarde gelaten, waardoor het kind zelf aangeeft welke hulp nodig is om zijn doel te bereiken. Een Baken van Eiland-aan-huis neemt kinderen serieus en overlegt waar mogelijk met de kinderen wat ze gaan ondernemen. Het kind wordt niet geleefd maar kan zelf kiezen uit verscheidene mogelijkheden die de Baken biedt. Vrijheid Een leidende gedachte van Pikler is dat een kind de vrijheid moet krijgen om in zijn eigen tempo te leren bewegen en spelen. Bakens bieden kinderen de mogelijkheid en ruimte om met geduld en doorzettingsvermogen volgende stappen aan te gaan of moeilijkheden te overwinnen. Dat legt de basis voor een gezonde dosis zelfvertrouwen. Ze bieden afwisselend en interessant speelgoed in een veilige ruimte die uitdaagt tot beweging, ontdekking en het verleggen van grenzen.
De locatie Een Baken (die werkt volgens de gastouderregeling) kan volgens de Wet Kinderopvang de kinderen opvangen in het eigen huis of in het huis van de vraagouders (en kinderen). Deze opvanglocatie moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moeten er voldoende rookmelders zijn en moet de locatie rookvrij zijn. De bemiddelingsmedewerker van het bureau bezoekt de locatie minimaal twee maal per jaar om deze voorwaarden te bespreken, te evalueren en om de risico inventarisatie uit te voeren. Op de locatie mogen er maximaal 6 kinderen opgevangen worden. Eigen kinderen onder tien jaar worden meegerekend wanneer zij aanwezig zijn. Als alle kinderen jonger dan 4 zijn mogen er 5 kinderen tegelijk aanwezig zijn. Er mogen maximaal 4 kinderen van 0 en 1 jaar tegelijk aanwezig zijn waarvan er maximaal 2 kinderen 0 jaar mogen zijn. Hoeveel kinderen er opgevangen kunnen worden is afhankelijk van de binnen- en buitenruimte die beschikbaar is voor de kinderen. Naast de wettelijke eisen kijken we goed hoe we de omgeving optimaal kunnen inzetten om een rijke leeromgeving voor de kinderen te realiseren. Voor jonge kinderen (tot 1,5 jaar) dient er een aparte slaapruimte te zijn. Iedere gastouder is goed telefonisch bereikbaar en heeft een achterwacht. Samenwerking met ouders Afstemming en aansluiting op ouders is van groot belang. Vooral wanneer de opvang bij de kinderen thuis plaatsvindt is het voor kinderen prettig wanneer dit in overeenstemming gaat. We richten ons op een optimale samenwerking met de thuissituatie, zodat de Baken daarop een waardevolle aanvulling kan zijn. De intake met de vraagouders of verzorgers doen we graag op Het Eiland, zodat de werkwijze in de praktijk getoond kan worden. Bakens worden ook op Het Eiland uitgenodigd om te kijken of ze zich kunnen vinden in de werkwijze en of ze passen bij de vraag van de ouders. Waar gewenst maken we samen met de ouders per kind een ontwikkelplan, mede gebaseerd op de gewoontes thuis en de wensen van ouders. De betrokkenheid van ouders stellen we op prijs. Ouderparticipatie moedigen we aan op Het Eiland. Het Bakenbureau heeft een eigen oudercommissie die o.a. per mail bereikbaar zijn. De bemiddelingsmedewerker van het Bakenbureau is uiteraard ook altijd bereikbaar voor de ouders. Daarnaast organiseren we op Het Eiland tweewekelijks opvoedinspiratie-avonden, waarop we een thema aan de orde stellen waarna we ouders uitnodigen hierover met elkaar in gesprek te gaan. Wensen en behoeftes van de ouders worden kenbaar gemaakt middels plan op maat. Met dit plan gaat de bemiddelingsmedewerker op zoek naar de geschikte Baken. Ouders kunnen naast de Bakenopvang ook gebruik maken van de andere diensten die Het Eiland biedt.
Voeding Op Het Eiland is veel aandacht voor gezonde voeding. Onderstaande alinea komt uit de pedagogische benadering van het kinderdagverblijf en geeft duidelijk de visie op voeding weer. We geloven dat kinderen gezond leren eten als ze de gelegenheid krijgen zich het eten ‘eigen te maken’, door ze te betrekken bij de bereiding en ze eigenhandig te ‘leren’ eten. De Rapley-methode vormt de basis voor een autonomie-ondersteunende voedingsmethode (waarbij we ons baseren op de methode van Stefan Kleintjes). De kinderen drinken water op het Eiland. Zo vroeg mogelijk beginnen we met het oefenen hiermee. De kinderen mogen ter alle tijden drinken en het staat altijd klaar. In de moestuin leren ze voedsel zaaien, verzorgen en oogsten. Tijdens de (warme) lunch leren ze op ongedwongen wijze verschillende soorten groenten, granen en peulvruchten kennen. Koken en eten is een sociale gelegenheid. Doordat de Bakens van Het Eiland met elkaar verbonden worden, kunnen ze samen kook- en eetactiviteiten organiseren. Voor kinderen is het leuk en stimulerend om in een groter gezelschap te eten. Bakens worden opgeleid op Het Eiland en zijn geschoold in het bevorderen van een gezonde leefstijl. Bakens leren de kinderen een goede handhygiëne te hanteren. Kinderen zijn actieve deelnemers in het kookproces. Kinderen kunnen helpen met boodschappen doen, eten bereiden, groenten wassen en proeven. De zelfstandigheid wordt gestimuleerd door kinderen gelegenheid te geven om te ontdekken wat ze zelf kunnen. Dit begint al op jonge leeftijd. Een baby kan eten van een eigen bordje pakken om te onderzoeken en te proeven. Een baby kan water leren drinken uit een beker. Peuters kunnen helpen met tafel dekken en zelf een broodje smeren. Doordat de kinderen waar mogelijk gezamenlijk eten krijgen ze ook genoeg gelegenheid om elkaar te leren helpen. De sociale vaardigheden worden optimaal ontwikkeld tijdens het koken en eten. Ouders en Bakens kunnen regelmatig overleg hebben over voeding en andere vragen bij opvoeden. Daarnaast worden op Het Eiland regelmatig informatieve avonden georganiseerd voor ouders en Bakens waarbij verschillende onderwerpen aan bod komen. Ook voor advies omtrent voeding kun je op Het Eiland terecht.
Lerende organisatie Eiland van Groningen wil vanuit de visie op ontwikkeling medewerkers in hun praktijk ondersteunen met opleiding, wetenschappelijke bronnen en intervisie, om zo de aansluiting tussen theorie en praktijk te bevorderen. Op basis van hoe we wensen te handelen, zo handelen we. Ter plekke. In dat licht spreken we van een pedagogische benadering. Bakens maken gebruik van de kennis op Het Eiland. Ze kunnen opvoed-inspiratieavonden bijwonen. Er zijn mogelijkheden tot intervisie waarbij ze veel van en met elkaar kunnen leren. De bemiddelingsmedewerker heeft regelmatig evaluatiegesprekken met de Bakens. Op Het Eiland krijgen Bakens volop gelegenheid om hun eigen expertise te delen met de crew en de ouders. Een actief lerende houding is een vereiste voor een Baken van Het Eiland. Wet- en regelgeving Opvang via het Bakenbureau van het Eiland is gehouden aan wet- en regelgeving zoals vastgelegd in de Wet Kinderopvang. Het Bakenbureau houdt zich aan de eisen m.b.t. de kwaliteit van de opvang, de grootte en samenstelling van de groepen, de ruimtes waar gebruik van wordt gemaakt, nodige voorzieningen, medezeggenschap van ouders en opleidingsvereisten voor medewerkers. Eilandraad en oudercommissie Bij het Eiland werken we met een Eilandraad. De Eilandraad bestaat uit de oudercommissie en een paar crewleden van het Eiland, hier kunnen ook anderen bij aanschuiven zoals een Ontvanger, de kok of iemand die mee kan en wil denken over de onderwerpen op de agenda die keer. De Eilandraad zal samen kijken naar verschillende onderwerpen waar we elkaar in kunnen versterken. Nadenken over bestaande aanpak en nieuwe plannen ontwikkelen. Eilandcrew kan nieuwe plannen voorleggen aan de Eilandraad zodat we een zo goed mogelijk afgestemd beleid zullen hebben. Theorie en praktijk neerzetten die voor kinderen, ouders, crew het beste uitpakt. De Eilandraad vergadert vier keer per jaar, de Oudercommissies daarnaast nog twee keer. Het Bakenbureau heeft een eigen Oudercommissie. Klachtencommissie De klachtencommissie is samengesteld door de ouders in de Eilandraad. Dit zijn mensen die niet verbonden zijn met het Eiland. De commissie zal bestaan uit 3 leden zodat er bij stemmen een meerderheid kan zijn. Hierbij is ten minste één mediator aanwezig. Op deze manier kan er bij een klacht, samen met de mediator, gekeken worden of de klacht aan de hand van samen in gesprek gaan opgelost kan worden. Contact Mochten er vragen zijn of iets waar jullie onderling niet uitkomen, dan kun je contact opnemen met Saskia via
[email protected] of gewoon langskomen op Het Eiland.
