2011
02
SV n Nieuws Duurzaamheid juist nu De economische dip heeft een lange adem, zoveel is wel duidelijk. Als er al sprankjes herstel zichtbaar zijn, dan in ieder geval niet in de bouw en de huizenmarkt. Betekent deze malaise dat we dan ook onze ambities voor duurzaam wonen een tandje terugschakelen? Of zetten we juist alles op alles en gaan stevig door op de eindelijk ingeslagen weg naar een duurzaam Nederland? SVn kiest voor het laatste. We investeren vol in duurzaamheid en geven daarom een extra impuls met een nieuwe financieringsmethodiek. Voor duurzaamheid is het nooit te vroeg. Doet u mee? Jan Willem van Beek Directeur
pag 2/3
Duurzaamheidsleningen in Utrecht pag 4/5
Kort nieuws en andere berichten
1
S
vn constateert dat de bezuinigingen de gemeenten hard raken. Het beschikbaar stellen van geld wordt voor veel gemeenten steeds problematischer. Ook woningcorporaties hebben behoefte aan extra geld om daarmee de noodzakelijke investeringen te betalen. Juist in financieel moeilijke tijden is er extra behoefte aan impulsen voor de woningmarkt. SVn heeft een methodiek ontwikkeld waarmee gemeenten en corporaties voordelig Startersleningen en Duurzaamheidsleningen kunnen financieren. Hiermee kan het bedrag dat gemeenten en corporaties moeten inleggen, voor het verstrekken van leningen, sterk worden verminderd. Wij leggen nu de laatste hand aan de verdere uitwerking van de nieuwe methodiek. Na de zomer zullen wij u hier verder over informeren. NCW-methodiek De nieuwe faciliteit van SVn heet de Netto Contante Waarde-methodiek (NCWmethodiek). Gemeenten en corporaties die gebruik maken van de NCW-methodiek, hoeven alleen de contant gemaakte rentekorting op de leningen in te leggen. SVn verzorgt dan de financiering van de te verstrekken leningen.
Inhoud Energie loket gemeente Dalfsen
Nieuwe financieringsmethodiek
pag 6
Doelstelling NCW-methodiek De doelstelling is gemeenten en corporaties beter in staat te stellen om Duurzaam heidsleningen en Startersleningen te blijven aanbieden in lastige tijden. Hierdoor kunnen gemeenten en corporaties hun beleid blijven uitvoeren. Enerzijds is het voor huiseigenaren mogelijk om tegen aantrekkelijke voorwaarden te investeren in energiebesparende verbeteringen van woningen. Hiermee wordt
de gemeentelijke doelstelling gerealiseerd om zoveel mogelijk woningen te isoleren. Anderzijds kan de doelgroep starters geholpen worden om een eigen koopwoning aan te schaffen. Gemeenten en corporaties helpen hiermee starters aan een eigen woning en de doorstroming op de woningmarkt wordt bevorderd. De verkoop van huurwoningen met behulp van een Starterslening levert corporaties de benodigde financiële middelen voor hun grote investeringsopgaven. Revolving-fund-methodiek Wij bieden de ncw-methodiek aan naast de huidige revolving-fund-methodiek. Gemeenten en corporaties die leningen willen verstrekken en voldoende financiële middelen hebben, kunnen daarvoor nog steeds een revolverend fonds aanleggen bij SVn, van waaruit de leningen aan huiseigenaren worden verstrekt. Rente en aflossing vloeien terug in het fonds, waaruit weer nieuwe leningen worden verstrekt. Twee financieringsmethodieken en twee financieringsproducten Met deze nieuwe loot aan de stam kan SVn de gemeenten en corporaties nog beter van dienst zijn. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om te kiezen uit twee financieringmethodieken, de NCW-methodiek en de revolving-fundmethodiek. De NCW-methodiek kan gebruikt worden voor de financieringsproducten Startersleningen en Duurzaamheidsleningen. Met uw vragen over de NCW-methodiek of de producten Starterslening en Duurzaam heidslening kunt u terecht bij de account manager in uw regio: telefoon 033 253 9401. 02 - juli 2011
Energieloket gemeente Dalfsen
‘A anpassingen aan huizen zijn altijd realiseerbaar’ In 2009 ging het Energieloket in Dalfsen open. Sindsdien kloppen per maand tientallen bewoners aan met vragen over subsidiemogelijkheden, isolatietips of de Duurzaamheidslening. Subsidie is er momenteel niet, maar dat is niet zo erg, zegt Melanie van der Loo, medewerker klimaat en duurzaamheid van de gemeente Dalfsen: ‘Je kunt er voor kiezen om te subsidiëren, maar met de Duurzaamheidslening kun je met hetzelfde budget veel meer bereiken.’
D
alfser huiseigenaren die hun huizen energiezuiniger willen maken, kunnen sinds 2009 via het Energieloket terecht bij de gemeente. Via Duurzaamthuisdalfsen.nl en aan het loket op het gemeentehuis laten maandelijks tientallen bezoekers zich door de gemeente informeren over de mogelijkheden. Vervolgens kunnen zij hulp krijgen om hun huizen duurzamer te maken, waardoor de CO2uitstoot en de woonlasten voor bewoners verminderen. ‘Dit past binnen ons beleid om in 2025 een CO2-neutrale gemeente te zijn,’ zegt Melanie van der Loo van de gemeente Dalfsen. ‘Om dit beleid te kunnen realiseren, hebben we eerst gekeken bij welke groepen sprake was van een hoge uitstoot. Vooral huishoudens bleken veel bij te dragen aan CO2-uitstoot.’ Prioriteiten Om hieraan iets te kunnen doen, heeft Dalfsen de bereikbaarheid van de gemeente bovenaan de prioritei-
2
02 - juli 2011
‘Als we als gemeente een dienst aanbieden, dan moeten mensen vervolgens wel bij ons terecht kunnen met vragen’
tenlijst gezet. Onder andere vanwege het instellen van het Energieloket won Dalfsen onlangs de Enexis Energieprijs. Van der Loo: ‘Als we als gemeente beleid invoeren of diensten aanbieden, dan moeten mensen vervolgens wel bij ons terecht kunnen met vragen. Voor ons was het belangrijkste uitgangspunt dat we niet alleen de Duurzaamheidslening zouden gaan invoeren, maar dat we onze bewoners daar ook goed over zouden gaan informeren. Met afstand de belangrijkste vraag die we krijgen van huiseigenaren is: “Is er nog subsidie?”. Daar kunnen we simpel over zijn: die is er momenteel niet. Vervolgens attenderen we huiseigenaren dan op de Duurzaamheidslening. Soms stellen mensen eenvoudige vragen over de beste vorm van isolatie. Bij meer complexe vragen kunnen we doorverwijzen naar een onafhankelijk adviseur voor een Energie Prestatie Advies.’ Om een Energie Prestatie Advies (EPA) te kunnen maken, neemt een onafhankelijk adviseur het huis onder de loep en kijkt naar mogelijkheden voor energiebesparing. In het advies staat het huidige energielabel vermeldt, waarbij met de klassen A++ tot en met G wordt aangegeven hoe energiezuinig een huis is. Daarnaast staat het energielabel dat binnen bereik ligt na een aantal voorgestelde aanpassingen. ‘Aanpassingen aan huizen zijn bijna altijd realiseerbaar’, zegt Van der Loo. ‘Het gaat vaak om het installeren van een zonneboiler of het isoleren van de vloer of het dak. Dat is voor een huiseigenaar vaak een hele ingreep, maar wel heel goed uitvoerbaar, zeker als de gemeente bijspringt.’ Terugverdientijd De adviseur berekent de besparing op de jaarlijkse energiekosten en de terugverdientijd van de investering. 02 - juli 2011
De huiseigenaar krijgt daarnaast een gedetailleerd inzicht in de kosten van de aanpassingen via bijgevoegde offertes van lokale bedrijven. Van der Loo: ‘De kosten voor dit uitgebreide advies zijn 350 euro. De gemeente neemt hiervan 150 euro voor haar rekening, de overige tweehonderd euro betaalt de huiseigenaar zelf.’ Bewoners voor wie de investering een probleem is, kunnen via het Energieloket een Duurzaamheidslening aanvragen. ‘Mensen met iets meer kennis en inzicht in financiën zien vaak als eerste het voordeel van deze mogelijkheid, hoewel ze vaker dan gemiddeld de aanpassingen aan hun woningen zelf kunnen financieren’, zegt Van der Loo. ‘Maar dat is geen probleem, de lening krijgt mensen in beweging en daar gaat het om.’ De minder draagkrachtige huizenbezitters maken nog weinig gebruik van de lening. ‘Terwijl juist hun woningen er het ergst aan toe zijn. Zij wonen vaak in voormalige huurwoningen die slecht onderhouden en niet geïsoleerd zijn. Bovendien kan de besparing van de energiekosten juist bij hen een enorm verschil maken in de portemonnee. Maar juist deze categorie is niet gewend om hulp in te roepen en zoekt liever eerst zelf oplossingen. Daardoor duren aanpassingen soms langer dan we zouden willen. De benadering van de minder draagkrachtigen staat bij de gemeente Dalfsen daarom hoog op de agenda. Om deze groep te bereiken gaan we gebruik maken van marketingpsychologen.’ Voorbeeldfunctie De gemeente merkt dat bewoners geïnteresseerd zijn in de financiële voordelen van duurzaamheid, in het bijzonder in de korte termijnvoordelen. ‘De meeste mensen hechten veel waarde aan de energielabels. Daardoor
wordt hun huis meer waard en dat is interessant. Daarom kijken huiseigenaren vaak eerst en vooral naar het label dat ze na aanpassing van hun woning kunnen krijgen en pas daarna naar de maandelijkse kostenbesparing of de terugverdientijd.’ De inspanningen van de gemeente Dalfsen hebben inmiddels een voorbeeldfunctie. Ook andere gemeenten, zoals Staphorst nemen het programma over, inclusief het Energieloket. ‘Maar het is niet alleen onze verdienste,’ nuanceert Van der Loo. ‘Het is een gemeenschappelijke aanpak. De gemeenten hebben hierover afspraken gemaakt met de provincie Overijssel en daar is het allemaal mee begonnen.’ Inmiddels zijn de eerste harde resultaten van het Energieloket bekend. ‘In korte tijd hebben onze adviseurs meer dan vijfhonderd Energie Prestatie Adviezen afgegeven, de renovatiebedrijven draaien goede omzetten en we hebben meer dan vijftig Duurzaamheidsleningen verstrekt. We hebben de CO2-uitstoot nog niet teruggedrongen, maar de groei van de uitstoot is wel degelijk verminderd. En dat kost niet eens zoveel inzet. We zijn er tijdens speciale promotieweken ongeveer 0,6-0,8 fte aan kwijt.’ Hoe het programma nog verder zou kunnen groeien, is nog niet volledig uitgekristalliseerd. ‘Uiteindelijk zullen in de toekomst alle huiseigenaren energiebesparende maatregelen moeten doorvoeren, maar hoe krijgen we alle mensen zover? Eigenlijk zou het verdubbelen van de energieprijs ideaal zijn voor ons energiebeleid. Dat klinkt misschien onaardig, maar dan voelen mensen de noodzaak om maatregelen te nemen. Vergeet niet dat we bezig zijn met de toekomst die belangrijker is dan die van Dalfsen alleen. Het gaat om leefbaarheid en dat gaat iedereen aan.’
‘Is er nog subsidie? Die vraag krijgen we het meest’
3
Duurzaamheidsleningen in Utrecht
‘De motivatie is er, wij reiken de middelen aan’
Utrecht is al een relatief schone gemeente met weinig zware industrie, maar zij kan nog een stuk duurzamer worden. Bij het verminderen van de totale CO2-uitstoot valt er met name bij oudere woningen veel winst te behalen. Wethouder Mirjam de Rijk vertrouwt op het groene hart van de Utrechters. ‘Huiseigenaren zijn erg gemotiveerd. Je moet alleen wel middelen aanreiken om ze te stimuleren.’
U
trecht wil de duurzaamste stad van Nederland worden. Over negen jaar wil de gemeente dertig procent minder CO2 uitstoten. Bewoners moeten daarbij helpen en daarvoor wil de gemeente de Duurzaamheidslening van SVn inzetten. De bedoeling is om hiermee inwoners te stimuleren om (meer) energiebesparende maatregelen te nemen. ‘Het woningbestand moet een derde zuiniger worden,’ zegt De Rijk. ‘De nieuwbouwwoningen voldoen al aan de zuinigheidsnorm, maar het merendeel van de woningvoorraad bestaat uit oude huizen waaraan veel verbeterd kan worden. Die verbeteringen kunnen leiden tot zowel energiebesparing als lagere woonlasten.’ Landelijk onderzoek laat zien dat de energiekosten een steeds groter deel van de totale woonlasten bepalen. ‘Investeringen in bijvoorbeeld isolatie heb je al binnen een paar jaar terugverdiend’, zegt De Rijk. ‘De energieprijs stijgt nog steeds en die motiveert veel
‘Mensen denken al energiebewust bezig te zijn als ze een spaarlamp indraaien’ huiseigenaren om energiebesparende maatregelen te nemen.’ Groot geld De gemeente Utrecht doet hiervoor wederom een beroep op SVn. Al langere tijd maakt zij gebruik van de Starterslening van SVn om het starters op de woningmarkt gemakkelijker te maken huizen te kopen. De Rijk: ‘SVn heeft de tools om het goed
4
02 - juli 2011
▲
Vervolg op pagina 5
Vervolg van pagina 4
te organiseren, dus waarom zouden we daar geen gebruik van maken? Daarom kiezen we nu ook voor de Duurzaamheidslening. Het gaat hierbij om groot geld waarvan wij zeker willen zijn dat het goed wordt gebruikt. Een deel is opgenomen in de begroting en een deel wordt revolverend ingezet, dus over een aantal jaren vloeit het geld weer naar ons terug.’ De gemeente Utrecht gaat de Duurzaamheidslening inzetten om bewoners over de streep te trekken die nog twijfelen over het aanbrengen van verbeteringen aan hun woning. ‘Hoewel ze weten dat de investering zich dubbel en dwars terugbetaalt, zien ze toch belemmeringen,’ zegt De Rijk. ‘Ze hebben bijvoorbeeld geen geld om de aanpassing van de woning voor te financieren, of zien op tegen de puinhoop die een verbouwing met zich meebrengt. Voor veel mensen is bovendien nog onduidelijk welke maatregelen ze kunnen nemen om energie te besparen. Een klimaatloket moet hen wegwijs maken in het doolhof van maatregelen en instanties. Voor een deel gaat het hierbij over landelijke regelingen en instanties, maar we willen ook duidelijk maken welke provinciale subsidies en gemeentelijke regelingen beschikbaar zijn voor huiseigenaren. Daarnaast proberen we mensen die al verbouwplannen hebben te informeren over energiebesparende maatregelen, zoals dubbel glas en isolatie.’ Energieambassadeurs De gemeente Utrecht laat het verduurzamen van woningen over aan de huiseigenaren zelf. Wel is de wijk West aangewezen om als eerste bestaande woonwijk in Nederland energieneutraal te worden. Het gaat daar niet alleen om energiebesparing, maar ook om duurzame energieopwekking. De Rijk: ‘De bewoners daar zijn erg betrokken en gemotiveerd, omdat ze al ervaring hebben met energiebesparing. Investeringen hierin zijn kostbaar, maar de mensen vinden het enorm leuk om mee te doen. Ik heb zelf zonnepanelen en daardoor vorig jaar niks 02 - juli 2011
‘Je moet het mensen zo gemakkelijk mogelijk maken om meer te doen’
van het net hoeven te gebruiken. Dit jaar had ik slechts 300 kilowattuur van het net nodig. Met die panelen zijn we dus bijna zelfvoorzienend. Dat scheelt in kosten, maar het is ook gewoon erg grappig om op zonnige dagen te zien hoe de meter langzamer gaat lopen.’ In West verenigen bewoners en bedrijven zich in Utrecht U, een coöperatie die motiveert en informeert over energiebesparende maatregelen. ‘Dit initiatief juichen we toe, want de Utrechtse bevolking is zelf de beste ambassadeur.’ Om energiebesparing verder te stimuleren, wil de gemeente groene banen aanbieden aan werklozen, die worden opgeleid tot energieambassadeurs. Midden jaren negentig bleek deze methode al een groot succes onder de naam Actie Energiewinst. ‘‘Ook makelaars, hypotheekverstrekkers en aannemers zijn waardevolle ambassadeurs, we bekijken nu hoe wij kunnen helpen om hun rol daarin het beste vorm te geven.’ Dwingen Helaas zijn er ook minder gemotiveerde huizenbezitters die de doelstelling van de gemeente juist tegenwerken. ‘Huisbazen van studentenwoningen weigeren te investeren in energiebesparende maatregelen, hoewel deze panden er vaak het slechtst aan toe zijn. Veel studenten wonen in miezerige panden, de klachten stromen binnen. Maar ze hebben geen poot om op te staan in deze moeilijke woningmarkt en betalen een hoge energierekening, want de verhuurder betaalt die niet. Ik vind het verdedigbaar om deze notoire pandjesbazen te dwingen om maatregelen te nemen voor het energiezuinig maken van hun woningen. De mogelijkheden daarvoor zijn we aan het onderzoeken.’
Hoewel wethouder De Rijk beseft dat de doelstelling van duurzaamste gemeente ambitieus is, blijft ze positief gestemd over de haalbaarheid ervan. ‘Hiervoor heb je steun nodig. Als energielabels landelijk verplicht gesteld worden, ben je als gemeente niet de gekke uitzondering. Nu heeft ongeveer 20 procent van de huizen een energielabel. Dat percentage kan veel hoger, want er zijn genoeg mensen die gebruik willen maken van de Duurzaamheidslening. Maar het is voor mensen moeilijk om alle mogelijkheden te overzien. Vaak denken ze al bewust bezig te zijn als ze een spaarlamp indraaien. Je moet het mensen zo makkelijk mogelijk maken om meer te doen. De Duurzaamheidslening en het klimaatloket dragen daaraan bij. Makelaars kunnen helpen door te wijzen op het energieverbruik van woningen en bewoners kunnen elkaar adviseren over maatregelen om energie te bezuinigen. Het duurzaam maken van je huis moet even vanzelfsprekend worden als het dragen van een autogordel.’
Duurzaamheid in Utrecht Met het Programma Utrechtse Energie draagt de gemeente Utrecht bij aan de landelijke doelstelling om de CO2-uitstoot met 20 procent te reduceren. Utrecht streeft zelfs naar een vermindering van 30 procent in 2020. Daarvoor wil de gemeente gebruik gaan maken van de Duurzaamheidslening van SVn. Dit na de goede ervaringen met de Starterslening van SVn. Via SVn verstrekte Utrecht zevenhonderd Startersleningen. Wethouder Mirjam de Rijk (Milieu en Duurzaamheid) maakt zich sterk voor de Duurzaamheidslening in Utrecht.
5
Kort nieuws
Duurzaamheidslening in de provincie Noord-Brabant Wegens groot succes heeft de provincie Noord-Brabant de regeling Brabant Bespaart in februari moeten staken. Via deze regeling stelde de provincie 10 miljoen euro ter beschikking voor Duurzaamheidsleningen. Hiermee wilde de provincie energiezuinige huizen en werkgelegenheid in de bouw- en installatiesector stimuleren. ‘Huiseigenaren gebruiken de Duurzaamheidslening vooral om hun huis van top tot teen te isoleren, maar ook voor bijvoorbeeld de installatie van zonneboilers en zonnepanelen,’ vertelt Jeroen van Gestel van HetEnergieBureau, een private organisatie die Brabant Bespaart uitvoert. ‘Het doel was om naast de 6250 subsidies van 500 euro, nog eens 1250 leningen te verstrekken. Er zitten nog veel aanvragen voor een lening in de pijplijn. Omdat die nog niet zijn afgerond of de trajecten met SVn nog niet af zijn, is nu nog niet te zeggen hoeveel leningen in totaal worden verstrekt. Maar het succes van het Brabantse initiatief staat nu al buiten kijf.’
Zeeland De provincie Zeeland wil via SVn huiseigenaren stimuleren om hun huizen op te knappen. Hiermee wil de provincie de kwaliteit van het bestaande woningareaal verbeteren. Gebreken aan casco’s, aanpassingen voor ouderen en besparing op ener-
gie- en waterverbruik zijn de concrete doelen van de Duurzaamheidslening. ‘Subsidie geven is uit,’ zegt Léon Kaagman, beleidsmedewerker wonendemografie bij de provincie Zeeland. ‘Met deze regeling willen we zoveel mogelijk investeringen uitlokken. Het geld vloeit op deze wijze weer terug en is niet in één keer op, zoals bij een subsidie.’ Zeeland haakt hiermee vooral in op demografische ontwikkelingen die spelen in deze provincie. ‘De startersproblematiek is hier niet zo groot omdat de meeste woningen betaalbaar zijn,’ vervolgt Kaagman. ‘We richten ons vooral op woningen die niet geschikt zijn voor ouderen. Door particulieren goedkoop geld te lenen stimuleren wij aanpassingen van bestaande woningbouw en besparen zo op nieuwbouw. Veel gemeenten bieden gratis advies aan om huiseigenaren over deze mogelijkheden te informeren.’ Met het Europese DC Noise-project probeert de provincie Zeeland sinds 2008 demografische ontwikkelingen in de regio aan te pakken, met name de opwaardering van koop- en huurhuizen in de gemeente Sluis. In dit project werken negen Europese partners met elkaar samen, waaronder de provincies West en Oost Vlaanderen in België, Sørlandet in Noorwegen, de stad Hamburg en de regio Bremen in Duitsland. Kaagman: ‘Het project loopt dit jaar ten einde, dus de lening van SVn komt op het juiste moment.’
Overijssel Sinds begin 2009 heeft de provincie Overijssel een Energiebesparings fonds, waarin zij momenteel 6 miljoen euro beschikbaar heeft voor gemeenten die huiseigenaren willen helpen energiebesparende maatregelen te treffen. De provincie Overijssel was in samenwerking met de gemeente Hardenberg de eerste provincie in Nederland die een dergelijke regeling aanbood aan haar inwoners. Hiermee wil men energiebesparingen en lagere woonlasten voor huiseigenaren realiseren. De provincie financiert 75 procent van de lening, deelnemende gemeenten leggen de rest in. Per gemeente is maximaal een half miljoen euro beschikbaar voor de Duurzaamheidsleningen. Elf van de 25 Overijsselse gemeenten hebben gekozen voor de Duurzaamheids lening. ‘We hebben al bijna 3,5 miljoen aan leningen verstrekt’, vertelt Theo Rietkerk, gedeputeerde Economie, Energie en Innovatie. ‘De meeste leningen worden gebruikt voor dak- en vloerisolatie of voor HR++ glas. De gemeenten hanteren ieder hun eigen regels en richtlijnen en communiceren dit op hun eigen manier naar huiseigenaren. Zo geldt bij sommige gemeenten een minimum investering van 3.000 euro om in aanmerking te komen voor de Duurzaamheidslening. Goedkoper krijgen particulieren het nergens.’
SVn Postbus 15, 3870 DA Hoevelaken t
(033) 253 94 01
e
[email protected]
i
www.svn.nl
Colofon Uitgave Tekst
SVn juli 2011
NRI
Fotografie Marsel Loermans Vormgeving Druk
Volta_ontwerpers, Utrecht
Pronk Promotions, Amersfoort
Alle rechten voorbehouden. U mag citeren uit SVn Nieuws, mits u de bron vermeldt.
6
02 - juli 2011
