Gastrostoma
Marlaine Hammen Verpleegkundig consulent Kinderchirurgie Wond- en stomazorg
Inhoud presentatie • Maagdarmstelsel • Wat is een Gastrostomie • Indicaties / contra-indicaties • Voordelen / nadelen t.o.v. nasale sonde • Verschillende procedures • Keten UMCN • Mic-Key button • Complicaties latere termijn • Aandachtspunten 2
Maag-darmstelsel
3
Gastrostomie (maagfistel; voedingsfistel)
Kunstmatige directe verbinding via buikwand naar de maag
4
Indicatiestelling Gastrostomie • > 3 maanden enterale voeding nodig (normaal werkend maag-darmstelsel) • Slikproblemen, voedingsweigering • Veelvuldig braken (cave reflux, fundoplicatie) • Problemen met de neus-maag sonde • Recidiverende luchtweginfecties
5
Indicaties • Kinderen met neonatale chirurgische problematiek • Kinderen vanuit andere specialismen (bijv. oesophagusatresie, short bowel)
• • • • • • •
70% neurologie (mentale retardatie) gastro-enterologie metabole aandoeningen cardiologie Nefrologie Incidenteel oncologie Spierziekten
6
Contra-indicaties • VP drain (infectie) • Slechte maagperistaltiek/maagontlediging (distale obstructie) • Peritoneaal dialyse Specifiek voor PEG Slokdarmstenose Verse oesofagusnaad Vroegere maag- en bovenbuik operaties Kinderen < 1 jaar < 8 kg
• • • •
7
Voordelen
Gastrostomie versus nasale sonde
• Geen slang in neus • Verwisselen makkelijker, à 3 maanden door ouders te leren • Minder makkelijk uit te trekken • Minder kans op aspiratie → luchtweginfecties • Mogelijk minder braken (!) • Minder negatieve prikkels mondgebied → bevordering orale intake • Minder stress rondom voeding 8
Nadelen gastrostomie algemeen
• Narcose nodig (PEG 2 maal) • Mogelijk (toename) braken/reflux door verandering
•
ligging maag en locatie cathetertip in de maag (dumping) Stoma problemen • Lekkage voeding/wondvocht • Infecties, huidirritaties • Hypergranulatieweefsel (wild vlees) ( meest voorkomend!) • Allergische reactie op catheter
9
•
3 procedures aanleggen Gastrostomie Endoscopisch: Percutane Endoscopische Gastrostomie (PEG) (catheter met een plaatje in de maag) Maag wordt rechtstreeks aageprikt door de huid.
10
Chirurgisch
(ballon catheter in de maag)
• Er wordt een maagfistel in de maag gemaakt en door de buikwand naar buiten geleid. • Laparoscopisch (kijkoperatie) • Laparotomisch (kleine incisie)
11
Gastrostomiecatheter met inwendige vulbare ballon
12
Dus: • Een ballonmaagkatheter met uitwendig
•
fixatieplaatje en een ballonnetje in de maag (flocare katheter) die operatief is ingebracht heet een gastrostomiecatheter Een maagkatheter met zowel een inwendig als uitwendig fixatieplaatje wordt endoscopisch ingebracht en heet een PEG catheter
13
Keten in UMCN Poliklinisch Uitgebreide verwijsbrief. Consult kinderchirurg, verpleegkundig specialist kinderchirurgie, anesthesist en diëtist (tel.) Diagnostiek ph-metrie, contrast passage foto slokdarm/maag
• • •
14
Benodigde informatie voor ingreep/opname • Samenvatting onderliggende pathologie en voorgeschiedenis • Indicatiestelling Gastrostomie • Overweging/Indicatie voor fundoplicatie? • Medicatie • Mobiliteit (rolstoel/bedlegerig) • Psychomotore retardatie? 15
Benodigde informatie voor ingreep/opname • Zorgsituatie (pleeggezin/instelling/thuis-ouders) • Toestemming ouders/voogd/juridisch verantwoordelijke van het kind • Het bestaan van een “niet reanimeer beleid (NTBR)” • (mede) behandelaars (kinderarts;diëtist) 16
Poliklinisch • Informatie aan ouders • • • •
Procedure; ingreep: complicaties Opnameprocedure en foldermateriaal Mogelijkheid voor telefonische consultatie Uitleg nazorg procedure poliklinisch
17
Tijdens opname • Dag voor ingreep opname • Gesprek met afdelingsarts, verpleegkundige, pedagogisch medewerker, kinderchirurg, anesthesist en evt.diëtist • Lichamelijk onderzoek • Bloedonderzoek
18
Dag van ingreep • Nuchter en NPO t.n.o. • Infuus tijdens narcose (soms voor operatie) • 1 gift antibiotica op ok • Maagretentie • Pijnbestrijding • Wondcontrole • Controles zonodig monitoring • Vochtbalans • Stimuleren ophoesten • PIL lijst 19
Complicaties tijdens ingreep • Beschadiging lever, dunne darm en colon • Fistelvorming door verkeerde plaatsing • Peritonitis • Risico anaesthesie • Nabloeding • Infectie postoperatief 20
Post operatieve zorg tot ontslag •
Start enterale voeding via gastrostomie (bij laparoscopie 1e dag p.o. bij PEG vaak start na 6uur, voeding wordt
• • • • •
iedere dag uitgebreid) ( voor en na geven van voeding goed doorspuiten met water)
Infuusbeleid aanpassen aan intake voeding Start ouderinstructie verzorging maagcatheter (checklist ouderinstructie bijhouden)
Bestellen materialen voor thuis (pomp) Stimuleren met doorademen, ophoesten Verzorging vlgs protocol (let op bij een laparoscopische gastrostomie zit catheter vastgehecht) 21
Verzorging 1e 3 weken na operatie • Het fixatieplaatje wat opwippen en de insteekplaats • • •
en onderkant van het plaatje desinfecteren met chloorhexedine Een steriel ingeknipt gaasje of draingaasje rondom insteekopening leggen Gaasje fixeren met pleister Plak catheter nogmaals extra vast met een pleister op de huid
22
Voedingspomp
23
Voedingspomp
24
Poli controle 3 weken • • • • •
Evalueren postoperatieve periode Bij chirurgische ingreep (HV,balloncontrole) Draaien en dompelen, water verschonen in ballon Wondcontrole Aanmeten, bestellen button bij laparoscopische ingreep • Hypergranulatieweefsel in beginsel accepteren en pas na 3-6 weken aanstippen met zilvernitraat, gebruik terracortrilzalf e.d. 25
Verzorging gastrostoma • Na 5- 10 dagen mag kind douchen of kort in bad. • Insteekopening verzorgen met water , na eerste policontrole • Bij verzorging kan nu het fixatieplaatje naar (en milde zeep)
(3 weken na operatie).
achteren geschoven worden.
26
Poli controle na 6 weken ( bij chirurgisch ingebrachte catheter)
• Evaluatie resultaat operatie met ouders/kind • Wisselen catheter voor een Mic-Key button • Ouderinstructie inbrengen Mic-Key button
(lengtemaat
afhankelijk van dikte buikwand)
27
Policontrole na 3 maanden Bij gastro-enteroloog na PEG plaatsing
• Gesprek met gastro-enteroloog voor planning wisseling PEG catheter naar Mickey Button • Op dagbehandeling vindt wisseling plaats • Voor 1 week een flocarecatheter geplaatst • Ouders moeten zelf Mickey Button bestellen • Na 1 week policontrole en plaatsing Mickey Button 28
Mic-Key button • Juiste maat en dikte bij plaatsing • Voedingslijntje / verbindingsstukje • 1x in 3 - 4 maanden vervangen • Advies 1x per jaar maat fistelkanaaltje opmeten (lengte)
(charrière)
mbv meetcathetertje
29
Medicatie • Tabletten zeer goed fijn malen en oplossen • Liever in vloeibare vorm geven • Altijd voor en na geven van medicatie naspuiten met water!!!!
30
Complicaties latere termijn • Migratie catheter naar duodenum → obstructie (goede controle aftekenstreepje) • Burried bumper (ballon/inwendig plaatje in maagslijmvlies ) • Infecties vaak van binnenuit (kweek afnemen, z.n behandelen met AB, fucidinecrème, betadine jodium of antischimmel crème)
• Huidirritaties (transpiratie) • Hypergranulatieweefsel (wild vlees) • Lekkage langs catheter • Slijtageproblemen
31
Aandachtspunten !!! • Verstopping catheter (goed naspoelen met water, ook voor en na de voeding) • Materiaalmoeheid (juist gebruik, hulpmiddelen) • Lekkage (> vulling ballon (!), niet te veel speling tussen ballon en plaatje) • Uittrekken balloncatheter / Mic-Key (goede vulling en fixatie) • Abusievelijk gebruik van ballonpoort! (ballon knapt) 32
Bedankt voor uw aandacht!
33
