qqw$-{tr$#
ffiWffiW JE HOEFT NIET AAN DE BAMBOÉ OF HENNEP OM EEN 'GROENERE' KLEDINGKAST TE KRIJGEN OVER SPIJKERBROEKEN LEASEN, KEURMERKEN ONDERSCHEIDEN EN SLOW MAKE-OVERS
Een groot deel van
de milieuvervuiling van
kleding veroorzaken we zelf met strijken, stomen en wassen 60 éstarolrr
ournaliste Marie-Claire van den Berg: 'In het dagelijks leven probeer ik zo miiieubewust mogelijk te zijn. Ik eet nauweiijks vlees, koop onbespoten groente van dichtbij, ik rij in een auto op biogas en heb zonnepanelen. Maar in mijn kledingkast hangtvoornamelijk milieuvervuilende rommel. De kledingindustrie is na de olie-industrie namelijk een van de meest vervuilende industrieën ter wereld. Ik heb wel zo'n vermoeden, maar het precieze verhaal achter mijn kleren ken ik niet. Het enige wat ik erover weet, is wat er in het label staat. En dat is meestal de naam van de stof en de plaats waar het gemaakt is: China, Bangladesh of India.'
SCHONE HANDEN Marieke Eyskoot kent het verhaal achter onze kleding wéL Zij schreef het bo ekTalking dre.ss over de impact van onze garderobe op mens en milieu enwatje zeif kunt doen als je een groene garderobe wil.'Het begint al met het verbouwen van de katoen', vertelt Eyskoot. 'Dat is een heel milieuverlrrilend proces. Er worden veel bestrijdingsmiddelen bij gebruikt en er is ontzettend veel water voor nodig. Daarbij zijn
de arbeidsomstandigheden van katoenboeren vaak slecht. Als de katoen eenmaal geteeld is, wordt hij
gewassen en wordt er draad van gesponnen. Dan volgt het weven en verven. Vaak vinden deze processen in allemaal verschillende landen plaats. Vervolgens worden er samples gemaakt en dan pas wordt er daadwerkelijk kleding van gemaakt: iri fabrieken in lagelonenlanden. Voordat het in de kast hangt, heeftje kleding dus een enorme reis afgelegd en is het doorvele handen gegaan.' Eyskoot werktejarenlang bij de Schone Kleren Campagne die strijdt voor betere arbeidsomstandigheden van de mensen die onze kleding maken: 'Die zijn namelijk nog steeds niet best. Ik heb het met eigen ogen gezien toen ik een tijd een alleenstaande moeder in Bangladesh volgde. Ze werkte soms wel zestien uur per dag in de kledingfabriek, voor een hongerloon. De naaimachines in die fabrieken gaan
TEXTI.ELCIJFERS - gooien we gemiddeld
7r5 kilo
textiet per persoon weg; - kopen vrouwen voor gemiddeld
848 euro
aun
nieuwe kleren per jaar; - komt het merendeel van de verkochte kleding uit lagelonentanden als
Chinat
Pakistan, lndia en Bangladesh. - in een land als Bangla-
desh is het
minimumloon
15 euro per
maand
razendsnel. De mensen die ermee werken, maken er duizenden kledingstukken per dag mee.'
VIEZ,ESTOFFEN Waar de Schone Kleren Campagne vooral gericht is op het verbeteren van arbeidsomstandigheden, concentreert Greenpeace zich op de effecten van kledingproductie op natuur en milieu. Sinds vorig jaar voert Greenpeace campagne tegen het gebruiken en lozen van giftige stoffen bij het produceren van kleding. Ilze Smit van Greenpeace: 'ln bijna alle kleren zitten giftige stoffen. Een van die stoffen is nonylfenol, dat wordt gebruikt om kleuren te fixeren. Nonylfenol is een schadelijke en hormoonverstorende stof. Het is slecht voor de natuur in de producerende landen, maar als wij onze kleren
wassen, komt die stof ook hier in het water terecht. En hij is er niet uit te filteren. Er zijn al vissen die tweeslachtig zijn als gevolg van blootstelling aan deze stof en er is ook al nonylfenol in menselijk weefsel aangeÍoffen. Wat de stof precies met ons doet, weten we nog niet, dat moet verder worden onderzocht. Toch dragen we die kleding. Bij productie in Europa is het trouwens verboden deze stofte
gebruiken. Het kán dus wel zonder.' Dankzij de Detox-campagne van Greenpeace hebben bedrijven als Zara, C&A, Nike, Adidas, Puma en H&M inmiddels laten weten vóór 2020 gifwije kleding te produceren. Ilze Smit: 'Zara Saat nu openheid geven over de verr,'uiling van honderd leveranciers, maar ze hebben duizenden leveranciers. We zijn er dus nog lang niet. Toch blijven we optimistisch. Je kunt het vergelijken met de supermarkten. Daar kon je jaren geleden nauwelijks biologische producten of >
(terwiil een
gezin onderhouden ongeveer 91 euro kost); - werken arbeiders zes dagen per week, soms uur wer 14
tot l6
per dag.
Volgens berekeningen van de Schone Kleren. Campagne gaat er van oe 25 êUÍo die je voor je T-shirt betaalt 2To nuu, de arbeider die het maakt,l9%o naar de fabriek, 42%io naa, de winkel die het shirt verkooPt, 21Yo naa, het kledingmerk en 16Yo naar ae overheid.
rolrcésta 6l
wÊ#rsfd
rde productie van een l$r'bijkerbroek en shirtje is
gif en IO.OOO liter water nodig
ftffiffingeveer
5OO gram
vleesvervangers vinden en dat is inmiddels wel anders. Zo gaat het bij kleding hopelijk ook.'
GESLOTEN KRINGLOOP Hoewel het aanbod verantwoorde kleding inderdaad nog klein is, investeren grote bedrijven wel steeds meer in duurzaamheid. H&M en C&A zijn inmiddels de grootste afnemers van biologisch katoen ter wereld. Bij de productie ervan worden geen bestrijdingsmiddelen gebruikt en veel minder water: '13 procent van onze katoen is biologisch en we hopen dat dit jaar te verdubbelen', vertelt Pauline Straeter van C&A. 'Al onze kleding met het Biocotton-logo is 100 procent biologisch. Alsje bedenkt datmaar 2 procent van de wereldwijd geproduceerde katoen biologisch is, dan doen we het best goed.' Maar, zoals schrijfster Marieke Eyskoot en Ilze Smit van Greenpeace zeggen: biologisch katoen is niet het enige waar je op moet letten. Hoe gaat C&A met gifstoffen om? En rnet de werkomstandigheden van de mensen die onze kleren maken? De brand in een grote kledingfabriek in Bangladesh liet weer eens zien hoe slecht de omstandigheden zijn waarin de mensen in dit soort fabrieken werken. C&A was een van de afnemers van de kleding uit die fabriek. Strookt dat wel met het duurzame imago dat C&A wil uitstralen? Paulien Straeter: 'Die brand in Bangladesh was tragisch. Wij controleren de fabrieken waar wij laten produceren en de controle bij deze fabriek gaftoen geen aanleiding om de productie niet te starten. Dus hebben we nu met onmiddellijke ingang onze controleprocessen aangescherpt.' Maar is het produceren van kleding op zo'n grote schaal in lagelonenlanden met minder goede arbeidsomstandigheden niet sowieso on-duurzaam? Straeter: 'Dat zou je kunnen zeggen. Maar wat moeten we dan? Ons uit dit soort fabrieken terugtrekken? Dat is ook geen oplossing, want dan verdienen de mensen daar helemaal niet meer. We moeten dit probleem met elkaar over de hele keten oplossen en daar is tijd voor nodig. We zijn en blijven een commercieel bedrijf, maar we hebben ook een groot
62 ésdarolrr
aantal duurzame initiatieven. Naast ons aanbod biologische katoen hebben we ons ook aangesioten bij de Detox-campagne van Greenpeace. We doen niet meer aan het schadelijke zandstralen van spijkerstof en we zijn begonnen met het inzamelen van tweedehands kleding. Bij alle C&A-filialen kunje nu oude kleren inleveren. Die sturen wij door naar een bedrijf dat ze recyclet ofdoorstuurt naar ontwikkelingslanden. In de toekomst hopen we op deze manier zelf kleding van gerecyclede stoffen te kunnen produceren, zodat de stoffen in een gesloten kingloop blijven.'
KIESJE KEURMERK
liiiiliilriirr,,,, i|r", ". -
HOE ZIT Ë]HT:]I.. MET KATOËN?
,
I
Katoeniee il trrut de baclem uit, w*arcloor steecis meer kunsimest nodÍg is. Voor de
De biologische katoen van C&A draagt het Organic
kntoÊnt*eii w0rdt
Exchange-label: het keurmerkvan Textile Exchange. H&M verkoopt ook bio-katoen met dit keurmerk. 'Maar er zijn meer keurmerken en afspraken die moeten garanderen dat kleding van katoen verantwoord is geproduceerd', vertelt Ly.nsey Dubbeld, trendanalist en auteur van h etboekModevoor morgen.'Zo heb je bij het keurmerk Gots twee verschillende standaarden. De ene garandeert dat er 70 procent bio-katoen in zit, de andere 100 procent. Maar om welke versie het gaat, staat niet altijd in het label. Bij het Organic Exchange-keurmerk zijn er ook rwee standaarden, 5 procent bio-katoen en 95 procent bio-katoen. Vervolgens heb je nog Fair Trade, dat garandeert dat er een eerlijke prijs voor de ruwe katoen is betaald. En dan zijn er nog verschillende initiatieven zo als het Better Cotton Initiatíve. Dat zijn afspraken die de industrie zelf maakt om duurzamer te produceren. Maar die gaan minder ver dan de eisen die keurmerken stellen.' Volgens Dubbeld is het voor consumenten bijna niet te doen de keurmerken en initiatieven goed van elkaar te onderscheiden: 'En zelfs álsje het kunt, is het lastig kiezen. Want een truitje met het Fair Trade-keurmerk heeft de katoenboer misschien een eerlijke prijs opgeleverd, het is niet automatisch biologisch ofveranrwoord geverfd. En bij een 100 procent biologisch truitje van Textile Exchange is de stof verantwoord geproduceerd maar zijn er weinig garanties voor fatsoenlijke arbeidsomstandigheden.' Volgens L1'nsey moeten we ons niet blindstaren op de keurmerken. Ze helpen zeker, maarwe kunnen ook op alternatieve stoffen letten: 'Bij linnen is de
t*t
16
209á i.,an de lrestrij-
dingsmictcJelen op de lrele wereid gehruikt,
l)+cr cleze pestíciden raken grcncl er: drlnk\^Jater veíviiaid,
wàl
rrre*r g*volgen heeft vo*r de gezandheid r;en kat*enarbeiciers en de me.rsen iil de
*nrgeving van kctcenpia nl*qes. r.-1c k narJ*t r:le
katoenhcl letjes zij n
geocgsi worclt *r vervuild: de katoen ondergaat *nti-krinrpheh;lndeirnqen €n mcJet
wcrden pekler-ird cf orrtkieurd - dat v*rqt nOg íï€er wÊter Ên clrer:risch+: stoïÍen. Voor Êën spijkerhrroek eir een shirtje zonder miireukeurmerk is ongeve€Í een halve kilc: Eiï en 1C.000 liter rvater ncdig. Foiye*ter is ook
zc'n
n-.i
I
ieu kr*iestencle
staf, Heï wcrclt Eemaaki v*:n olie en de Prr:duciiË kost veel energie en schadelijke stoffen.
t *
3 azer uit de Didi'isme Fair Trade-collectie .:
79 95 D di)
Red Lips T-shirt van 70% bamboe en 3Oo/o b
iokatoen
(€ 44,95 Ownmê via
crandmission.nl)
Milieuvriendelijke en duurzaam gemaakte sneakers met respect voor mens en natuur (€ 139 Loints of Holland)
Rood rokje van lOO% biokatoen (€ 85 L Herbe Rouse vra brandmission.nl)
Skinny jeans van ten ce.l
24%io
(€ 89,95 l'lonkee Genes vla
brandmission,nL)
Zalmkleurige broek van bio-katoen
1OO%
(€ 129,95 A chem st v;a brandmiss on,nl)
print uit de Made in Green-collectie
Tas met
(€ 59,95 lvlango)
milieubelasting lager dan bij katoen. Minder bekend maar ook milieuwiendelijker zijn stoffen van hennep en brandnetels. Bamboe en lycocell worden steeds populairder, maarvoor de productie van die stoffen zijn chemicaliën nodig, datverkleint de milieuwinst. Je kunt ookvoor gerecyclede kleding kiezen. Van polyester kun je bijvoorbeeld vrij goed nieuwe kleding maken. Uiteindelijk is er niet één stof die het milieuvriendelijkst is. Daarom is het goed a1s er in de toekomst een mix van de betere stoffen aangeboden wordt. Dan heffen ze elkaars nadelen op en versterken ze elkaars voordelen.'
CHECKJEMERK Websites als Rankabrand.nl en GoedeWaar.nl dragen bij aan de verduurzaming van modebedrijven. Op Rankabrand ieesje alles over het beleid van mode-
bedrijven op het gebied van klimaat, natuur, milieu en arbeidsrechten. GoedeWaar heeft de Kledingchecker, waarmee je snel en makkelijk kunt uitzoeken hoe duurzaam je favoriete kledingmerkis geproduceerd. Hoe duurzamer, des te meer sterren. GoedeWaar controleert ook of het duurzaamheidsbeleid van modebedrijven daadwerkelijk wordt uitgevoerd,'Want de beloftes van bedrijven zijn vaak mooi, maar in de uiwoering gaat het nog weleens mis', vertelt Eelco Fortuijn van GoedeWaar. 'Als een bedrijf niet kan aantonen hoe het beleid in de praktijk uitpakt, krijgt het minder sterren in de Kledingchecker.' Met de Kledingchecker hoopt Fortuijn druk uit te oefenen op bedrijven om duurzamer en transparanter te gaan ondernemen. consumenten kunnen modebedrijven via de app of de site laten weten >
lËÊ:-=?;dliÍ'+1*.È
rolrrésta 63
wffirffi{#
dat ze een duurzamer beleid wensen. Fortuijn: 'Hoe meer consumenten dat doen, hoe eerder een bedrijf zich genoodzaakt voelt van koers te veranderen. Maar er is meer: via de app en de site kunnen fans van een bepaaid merk teams vormen en als groep een bedrijf benaderen met een voorstel: als het merk belooft duurzamer te worden, beloven de fans als beloning een extra dag te komen winkelen. Op die manier heeft Sissy-Boy al een extra ster gekregen in
.'í ..
*, ê' 1'r
de Kledingchecker.'
:1
&.
F.
fr
'ê. -. ër
I
4n
BEWUST KOPEN ÉX WNSSEI Hoewel het op het moment wat minder gaat in de modebranche, blijft de verkoop van duurzame kleding wel groeien. Marieke Eyskoot is sinds een paar jaar ook medeorganisator van de modevakbeurs MINT: speciaal voor kleding die is gemaakt met respectvoor mensen en onze omgeving. Eyskoot: 'Er zijn steeds meer winkels met een uitgebreid aanbod echt duurzame kleding. Charlie * Maryin Amsterdam en BrandMission in Haarlem bijvoorbeeld. Die winkels hebben prachtige kleding en gaan veel verder dan C&A en H&M. Toch ben ik niet voor het boycotten van de grote modeketens. Achter elk kledingstuk datje daar koopt, zit een mens dat ervan leeft. Wel ben ik ervoor om in grote winkels vaker te vragen naar bewust geproduceerde kleding en die te kopen. Dat prikkelt die winkels om eerlijke kleding te verkopen. Maar je kunt nog meer doen: bewuster wassen bijvoorbeeld. Een heel groot deel van de milieuverr,rriling van kleding veroorzaken wij zelf met strijken, stomen en wassen. We wassen veel te veel, dat is helemaal niet nodig. Kleding een nachtje buiten hangen of in de badkamer tijdens het douchen, is vaak net zo effectief. Wassen op lagere temperaturen met ecoiogischwasmiddel is ookbelangrijk. En ook al is het geen populaire boodschap, minder kleren kopen zou voor het milieu we1 beter zijn.'
,
r* It ,t[ '!*. * JJ'
uft i{
1
i.
%e .l
;À
1. ï lr
Zwart met wit gestreept tuniekjurkje van 68%o bamboe (€ 89,95
Bedels uit de Re:urn
to sender Ía riradecollect e ='a::-:-ê)
KEN JE STIJL
WEL WILLEN, NIET WETEN
Shoppen met de Kledingchecker, op keurmerken letten, minder wassen, de droger wegdoen (die is namelijk funest voor je kleren), recyclen, ruilen: als consument kunje dus veel meer doen danje denkt. Modedeskundig" tEg9g Fl4ÉÉheeft nog een andere tip: weetwat je stijl is. Hulshof begeieidtslow make-overs van mensen die op zoek zijn naar hun eigen stijl. Hulshof: 'Ik noem het bewust een slow make-over omdat je niet in één middag weet wat je eigen stijl is. Daar is tijd voor nodig. Natuurlijk is het
.J
64 és{arolrs
l'4iss Green)
i
t het li u
cití-r$t.l
rr
rz;r
l rï n e i,Js k$ fi r {:idr :j, ee n
ryteiil€ncndt r;ls:r:k svei'
d i:
Ll
Zvtar:e JUrk met zwart-
i.+ i
r;i*;i
t.t
i-::
q k+
ir
:-.
l
rit r:: r:, i
!vi::ê ceintuur van 68% ..
-
dàt msí:r darr d* heitt v*r-: r;0 l'.ieL-iei"i;I-:i1 e:. : :,.:-. riai mili*r,rpr.r.-,i:lencn r,.n s;luchi+ ;;il:l::l:,::-':. -.: -:, : lr,.rr:..i e r: v,: ;: ll \,'o.i rli: il rïr € i] i:: i h ei il re,; ii','i : I i c ^ . :: I
c
r':
;,
e
i,;
1
r,,i
i
i
r
tj.
ïr,. r l.:
-.;
il
r.:
e i 1. d u i ; r'.i ti ;r i", r l
:,
:
r:
ttalklci:r ra!-r - =i'.'.i kleill;r!j. Kcmt íJcor-eÊir !+ljrek êa:a :t::,ji1-,:::, nr|r;: íi c1: cjr:'i{i viniit rl,:l t:ior-j*t:rt:i.i.:-: i: i:.
'"'i;it oilar
ljfÊn
. C"'.,.t.:-..
bê m
boe
i€ 89,951'4
ss Green)
Zwarte stretch kokerrok van de Consious Col lection (€29,9s H&l'l)
i'Jli L,'ri r:je
)l^:.4
-\
"
T-shirt met panterprint van 5Yo ecokatoen (€
14,95
Zara)
'Modeketens boycotten heeft geen zin. Achter elk kledingstuk dat je daar koopt, zit een mens dat ervan leeft' a
I Ê
:'
li
goed om zo duurzaam mogeldk in te kopen, maar ik vind het aanbod duurzame kleding helaas nog te klein om iedereen mee te kleden. Daarom kijk ik ook naar de gangbare merken, die soms ook met meer duurzame stoffen zoals tencel werken. Duurzaam kleding kopen is niet alleen naar de labels en de keurmerken kijken. Het is ook weten wat bij je past' Als je weet wat je eigen stijl is, doe je namelijk minder miskopen en heb je langer plezier van de kleren die je koopt. Dat is ookduurzaam-'
LEASE EEN S'IJKERBROEK! -
r'.iítai{:11' i'l íl
KLEDING MET EEN VERHAAL Volgens milieudeskundige Michiel Scheffer heeft ieder mens genoeg aan tien outfits die elk twee jaar meegaan. Als ik dat zou nastreven' zou ikwel erg veel kleren moeten wegdoen. Maar het is wel een gedachte die me inspireert om minder gulzig in te kopen. Winkels als Zara en H&M hebben bijna wekelijks nieuwe collecties. Alleen H&M produceert al meer dan een half miljard kledingstukken per jaar' Hoe langer ik daarover nadenk, hoe meer het me doet denken aan McDonald's: zodra je binnen bent,
knjg je automatisch trek. Maar is 'de buit'verorberd, dan blijf je toch zitten met een wat onbewedigd gevoel. De 'kick' duurt wel erg kort en na een uur heb je alweer trek. Met die gedachte ga ik opnieuw
@ffi ffi,ffituffi'ffiffiffiffi Vraag in de winkel naar duurzaam geproduceerde kleding en check het merk op de Kledingchecker op www.goedewaar.nl. Koop met keurmerk. Gots, OE, Falr Trade, Ecolabel, Made BY en Demeter zijn de belangriikste.
f,
door mijn kledingkast en vind ik uiteindelijk zo'n zeventig kledingstukken die ik niet meernodig heb' Die gaan naar de rweedehandswinkel, de lappenmand, het goede doel en een kledingruilfeest. Ik koop pas weer iets nieuws als ik weet wat ik écht nodig heb, en ik ga meer op stoffen en keurmerken letten. Gevolg: mijn kast is overzichtelijker, ik herontdek oude kleren, geef minder geld uit en: de
kleren die ik koop zijn waardevoller. Marieke Eyskoot: 'Zo wordt kleren kopen ook weer zo ieuk als het zou moeten zijn. Want je weet dat je een kledingstuk koopt dat met respect voor mens en milieu is gemaakt. Dan is het niet alleen leuk voor jou, maar voor iedereen die erbij betrokken is geweest.' Eyskoot wijst naar de winterjas die over haar stoel hangt: 'Deze is van het merk Izzy Lane' Zij redt schapen van de slacht en houdt ze voor hunwol. Van die wol produceert ze de mooiste duurzame kleren, in Engeland, onder goede arbeidsomstandigheden. Mijn jas heeft een verhaal waardoor ik hem met een veel beter gevoel draag. Want mode is iets om te vieren, niet om weg te gooien' En hij kostte 225 etro. Dat valt best mee toch, voor een ;1Ï;,,
(
winterjas?'
Kans maken op een jurkie van Miss GÍeen? Ga naar estamagazinê-nl/missgreen
Recycle, knap je eigen oude kleren op of ga naar een ruilfeest (www.littlegreendress nl)'
MEER WËTEN? Kies vaker voor tweedehands. Vintage is .,,'.j.f''...1
:, r' ;iirili:."riïi-] i.; r i,"+
.
net zo mooi en er zijn stêeds meer tweedehands markten. Kiik op ijhallen.nl en op Marktplaats.
modevoorrnorgen.n talkingdress.nl goedewaar.nl rankabrand.nl
I
rolrrésta 65
t a
I
