Exemplarische geneesmiddelenlijst Bachelor fase Erasmusarts Farmacologieleerboeken vermelden vaak enorme aantallen geneesmiddelen, waar de geneeskundestudenten mee worden overstelpt. Het is niet de bedoeling om van al deze geneesmiddelen de fijne details te weten; het is daarentegen veel belangrijker en relevanter om de algemene farmacologische principes van de belangrijkste geneesmiddelgroepen te begrijpen. Onderstaande lijst bevat voorbeelden van de belangrijkste vertegenwoordigers van de betreffende geneesmiddelgroepen. De lijst omvat geneesmiddelen, die exemplarisch zijn voor een bepaalde groep, danwel uitzonderlijke eigenschappen hebben binnen een groep. De meeste geneesmiddelgroepen worden grotendeels behandeld in een specifiek thema, dit staat aangegeven bij de groep. Echter vanwege bredere toepassing kunnen geneesmiddelen in meerdere of andere thema’s ook worden behandeld. Kennis van de geneesmiddelen inclusief effecten, farmacologisch werkingsmechanisme, farmacokinetische kenmerken, bijwerkingen, toxiciteit en belangrijkste indicaties moet worden opgedaan tijdens de opleiding. Bij meerdere geneesmiddelen binnen dezelfde groep is het belangrijk te weten waarin de geneesmiddelen van elkaar verschillen. Het is niet de bedoeling om met deze lijst een aanzet tot een formularium te maken. In de verschillende ziekenhuizen en in farmacotherapie overleg tussen huisartsen en openbare apothekers wordt op basis van verschillende criteria de keuze voor het in assortiment nemen van een specifiek geneesmiddel binnen een farmacotherapeutische groep gemaakt. Indien een geneeskundestudent of arts wordt geconfronteerd met lokale verschillen hierin, en deze benadert met een gezonde beoordeling van de algemene principes van de farmacologie, dan zal hij/zij in staat zijn de specifieke details van het lokaal toegepaste geneesmiddel te begrijpen en het betreffende geneesmiddel uiteindelijk verstandig toe te passen in de praktijk. Van de genoemde geneesmiddelen wordt verwacht dat de student, na behandeling in het betreffende thema, bekend is met: • De stofnaam van het geneesmiddel • De farmacologische groep met hoofdwerkingsmechanisme • De therapeutische groep met de belangrijkste indicatie(s) • De belangrijkste bijwerking(en) • De toxiciteit, is het een relatief veilig geneesmiddel of juist risicovol • De interacties, alleen indien deze klinisch van belang zijn • De kinetiek, werkingsduur, renale of hepatische klaring en metabolisme indien dit op het college expliciet behandeld is.
Tractus circulatorius (thema 1B)
Bloed (thema 1B) Middelen bij anemie door
ferrofumaraat
Diuretica thiazidediuretica
hydrochloorthiazide chloorthiazide
ijzergebrek
chloortalidon
Cobalaminen en
foliumzuur
foliumzuur
hydroxocobalamine (vitamine B12)
Lipidenverlagende
simvastatine
middelen statines
atorvastatine
fibrat
bezafibraat
en
gemfibrozil
harsen
colestipol colestyramine
cholesterolabsorptieremm
heparine
heparinegroep
nadroparine danaparoïde fondaparinux acenocoumarol fenprocoumon
Overige anticoagulantia
dabigatran
metoprolol Ca-antagonisten dihydropyridinen
mmers
abciximab tirofiban clopidogrel dipyridamol streptokinase alteplase
Haemostatica
verapamil diltiazem
RAS-remmers ACE-remmers
captopril
Angiotensine II (AT1)-antagonisten
losartan
Renineremmers
aliskiren
enalapril
Nitraten
nitroglycerine isosorbide-5mononitraat (ISMN) isosorbidedinitraat (ISDN)
Anti-aritmica (Vaughan-Williams classificatie)
disopyramide
Klasse Ia
kinidine procainamide
epoprostenol Thrombolytica
amlodipine nifedipine
hirudine acetylsalicylzuur
propranolol atenolol
rivaroxaban Trombocytenaggregatiere
triamtereen spironolacton
β Sympathicolytica (betablokkers)
Overige Calciumantagonisten
Anticoagulantia
furosemide bumetanide
kaliumsparende diuretica
ezetimibe
er
cumarinederivaten
lisdiuretica
Klasse Ib
fenytoine lidocaine
fytomenadion tranexaminezuur
Haematopoetische
epoëtine alfa/beta
groeifactoren
filgrastim
Klasse Ic
flecainide propafenon
Klasse ll
atenolol
Klasse Ill
amiodaron sotalol
Klasse IV
diltiazem verapamil
Hartglycosiden
digoxine
Antihypotensiva
dobutamine dopamine
Tractus respiratorius (thema 1B) Hoestprikkeldempende middelen β2-sympathicomimetica
Hormonen en stofwisseling (thema 1C & thema 3A) noscapine
Corticosteroiden Glucocorticoiden
hydrocortison
salbutamol
dexamethason
salmeterol formoterol
Mineralocorticoiden Geslachtshormonen Androgenen
fenoterol
Oestrogenen
terbutaline Xanthinederivaten
Theofylline
Parasympathicolytica
ipratropium
fludrocortison testosteron estradiol ethinylestradiol tibolon
Progestagenen
progesteron
Anticonceptiva oraal
diverse combinaties en
tiotropium Inhalatieglucocorticosteroiden
prednisolon
codeïne
lynestrenol
beclomethason fluticason
sterktes
budesonide
Anticonceptie lokaal
IUD met levonorgestrel
ciclesonide
Anticonceptie parenteraal
medroxyprogesteron
Antileukotriënen
montelukast
Anabole steroiden
nandrolon
Overige middelen bij astma en
omalizumab
Antihormonen
clomifeen
chronisch obstructieve longziekten
acetylcysteine
cyproteron Hormonen van de hypofysevoorkwab
Tractus digestivus (thema 1C)
choriongonadotrofine somatropine puregon
Antacida
algedraat
H2 –receptorantagonisten Protonpompremmers
pregnyl
magnesiumoxide
Hormonen van de hypofyseachterkwab
desmopressine
ranitidine
Hormonen van de hypothalamus
busereline
cimetidine
Agonisten
leuproreline
omeprazol
Antagonisten
cetrotide
pantoprazol
orgalutran
Mucosaprotectiva
sucralfaat
Bloedglucoseverlagende middelen
Anti-emetica H1 -
cinnarizine
Insulinen
receptorantagonisten
Sulfonylureumderivaten
fenothiazinen
domperidon
tolbutamide glibenclamide
metoclopramide 5HT3 -receptorantagonisten
insuline
glimepiride
ondansetron
Biguaniden
metformine
granisetron
α-glucosidaseremmers
acarbose
Overige anti-emetica
scopolamine
Thiazolidinedionen
rosiglitazon
Middelen bij diarree
loperamide Meglitiniden
repaglinide
Middelen bij obstipatie
contact
laxantia
pioglitazon
bisacodyl sennosiden A+B
Selectieve dipeptidylpeptidase 4 (DPP-4) remmer
vildagliptine sitagliptine
osmotisch werkende laxantia
lactulose
Bloedglucoseverhogende middelen
glucagon
volumevergrotende laxantia
macrogol
Thyreomimetica
levothyroxine
Thyreostatica
carbimazol
psylliumvezels
liothyronine
Middelen bij chronische
sulfasalazine
darmontstekingen
mesalazine
propylthiouracil
azathioprine
thiamazol
infliximab Antivirale middelen
radioactief jodium(131I)
lamivudine
Calciumregulerende middelen
alendroninezuur
entecavir
Bisfosfonaten
etidroninezuur
Overige calciumregulerende middelen
calcitonine
interferon ribavirine
raloxifeen parathyroidhormoon (PTH)
Middelen bij maligne aandoeningen (thema 2A)
Middelen bij huidaandoeningen (thema 2B)
Alkylerende stoffen en
cyclofosfamide
Bases en indifferente middelen
verwante verbindingen
ifosfamide dacarbazine
zinkoxide Dermatocorticosteroiden
hydrocortison triamcionolon
lomustine Antimetabolieten
bethamethasonvaleraat
cytarabine
clobetasol
methotrexaat
Antitumor-antibiotica
lanette creme/zalf
gemcitabine
bacteriele huidinfecties
fusidinezuur
fluorouracil
virale huidinfecties
valacyclovir
mercaptopurine
dermatomycosen
miconazol
doxorubicine
Middelen bij acne vulgaris
benzoylperoxide
mitoxantron bleomycine
Middelen bij infectieziekten (thema 2B)
daunorubicine Antimitotische cytostatica
epirubicine
Antimicrobiële middelen
vincristine
β Lactam antibiotica
Penicillinen
flucloxacilline
vinblastine
amoxicilline amoxicilline + clavulaanzuur
docetaxel Topo-isomerase-remmers I
Cefalosporine
irinotecan
Overige cytostatica
Carbapenems
etoposide Tetracyclinen Aminoglycosiden
Macroliden en clindamycine
claritromycine
gosereline
azitromycine
letrozol
clindamycine Sulfonamiden/Trimethoprim
cetuximab
trimethoprim) Chinolonen
lefloxacine
rituximab
aandoeningen
ciprofloxacine norfloxacine
panitumumab
Overige middelen bij maligne
co-trimoxazol (sulfamethoxazol +
bevacizumab trastuzumab
Tyrosine kinaseremmers
erytromycine
flutamide
megestrol Immunomodulantia
gentamicine
tamoxifen anastrazol
neomycine tobramycine
asparaginase Hormonen en antihormonen
doxycycline tetracycline
oxaliplatine amsacrine
meropenem imipenem
cisplatine carboplatine
cefuroxim ceftazidim
topotecan II
benzylpenicilline
paclitaxel
interferon-a
Middelen bij urineweginfecties
nitrofurantoine
imiquimod
Tuberculosemiddelen
isoniazide
imatinib
rifampicine
gefitinib
pyrazinamide
thalidomide
ethambutol
Overige antimicrobiele middelen
fusidinezuur
Analgetica,antirheumatica en jichtmiddelen (thema 2C)
metronidazol Anthelminthica Antiprotozoica Malariamiddelen
vancomycine
Niet-opioiden
acetylsalicylzuur
mebendazol
Prostaglandinesynthetase remmers
ibuprofen
praziquantel
diclofenac
chloroquine
indometacine celecoxib
mefloquine kinine
Overige niet-opioiden
paracetamol
atovaquon/proguanil
Opioiden
morfine
Antivirale middelen DNA polymerase
aciclovir
codeïne
remmers
foscarnet
methadon
ganciclovir
oxycodon
ribavirine
fentanyl
Reverse
zidovudine
tramadol
transcriptaseremmers
lamivudine
pethidine
adefovir
Disease modifying antirheumatic drugs
hydroxychloroquine
tenofovir
(DMARD)
ciclosporine
nevirapine
methotrexaat
efavirenz
sulfasalazine
abacavir Proteaseremmers
Anti-TNF-alfa Anti-IL-6
ritonavir lopinavir lmmunomodulatoren Antimycotica
adalimumab etanercerpt
saquinavir Geneesmiddelen bij jicht
tocilizumab allopurinol
atazanavir
colchicine
interferon alfa
benzbromaron
amfotericine B
Polyenen
nystatine Imidazolen, triazolen
Anaesthetica en spierrelaxantia (thema 2C)
ketoconazol fluconazol
Algehele anaesthetica inhalatie
sevofluraan
Algehele anaesthetica intraveneus
propofol
isofluraan
miconazol itraconazol Echinocandinen
caspofungine
midazolam
Antimetabolieten
flucytosine
etomidaat
Overig
terbinafine
esketamine thiopental
Middelen bij allergischaandoeningen (thema 2B)
Lokale anaesthetica
Lidocaine
Antihistaminica (H1-
cetirizine
Spierrelaxantia dystonie en
botulinetoxine A
terfenadine
spierspasmen
baclofen
Bupivacaine
receptorantagonisten) Cromonen
fexofenadine
succinylcholine
cromoglicinezuur
rocuronium Cholinesteraseremmers (antagonisten)
neostigmine pyridostigmine
Tractus uropoeticus (thema 3A) Vasopressine (V2) agonist
desmopressine
Middelen bij urine-incontinentie
oxybutinine finasteride alfuzosine
Middelen bij erectiele disfunctie
sildenafil
Tractus genitalis femininus (thema 3A) Oxytocica
oxytocine
Prostaglandine analogen
carboprost
acarbose
Thiazolidinedionen
rosiglitazon pioglitazon
Meglitiniden
tolterodine Middelen bij urineretentie
α-glucosidaseremmers
Selectieve dipeptidylpeptidase 4
sitagliptine
Bloedglucoseverhogende middelen
glucagon
Thyreomimetica
levothyroxine liothyronine
Thyreostatica
Hormonen en stofwisseling (thema 1C & thema 3A)
Carbimazol propylthiouracil thiamazol radioactief jodium(131I)
clotrimazol estriol vaginaal
vildagliptine
(DPP-4) remmer
sulproston Middelen bij vaginale aandoeningen
repaglinide
Calciumregulerende middelen
alendroninezuur
Bisfosfonaten
etidroninezuur
Overige calciumregulerende middelen
calcitonine raloxifeen
Corticosteroiden Glucocorticoiden
prednisolon
parathyroidhormoon
hydrocortison
(PTH)
dexamethason Mineralocorticoiden Geslachtshormonen Androgenen Oestrogenen
fludrocortison testosteron estradiol
Centraal zenuwstelsel (psychische aandoeningen) (thema 3B)
ethinylestradiol tibolon Progestagenen
Slapeloosheid en hypnotica
midazolam temazepam
progesteron
diazepam
lynestrenol
clonazepam
Anticonceptiva oraal
diverse combinaties en sterktes
Anticonceptie lokaal
IUD met levonorgestrel
oxazepam
Anticonceptie
medroxyprogesteron
buspiron
Anabole steroiden
nandrolon
Antihormonen
clomifeen
parenteraal
cyproteron Hormonen van de hypofysevoorkwab
choriongonadotrofine somatropine puregon pregnyl
Angststoornissen
alprazolam
Antipsychotica
haloperidol
Klassiek
pimozide chloorpromazine
Antipsychotica
clozapine
Atypisch
risperidon
Bipolaire stoornis
lithium
Antidepressiva Tricyclische
amitriptyline
antidepressiva
nortriptyline
olanzapine
Hormonen van de hypofyseachterkwab
desmopressine
Hormonen van de hypothalamus
busereline
Specifieke serotonine
fluvoxamine
Agonisten
leuproreline
heropname remmers (SSRI’s)
fluoxetine
Antagonisten
cetrotide MAO-remmers
moclobemide
Niet-tricyclische antidepressiva
mirtazapine
orgalutran Bloedglucoseverlagende middelen
insuline
Insulinen
imipramine
paroxetine
Middelen bij ADHD en narcolepsie Sulfonylureumderivaten
tolbutamide glibenclamide glimepiride
Biguaniden
metformine
methylfenidaat modafinil
Centraal zenuwstelsel (neurologische aandoeningen)
Ophthalmologica (thema 3B)
(thema 3B) Anti-epileptica Barbituraten Succinimidederivaten Hydantoïnederivaten Overige anti-epileptica
fenobarbital
Mydriatica
atropine
ethosuximide
Middelen bij glaucoom Beta-blokkers
timolol
fenytoine
Prostaglandine analogon
latanoprost
gabapentine
Koolzuuranhydraseremmers
acetazolamide
carbamazepine valproinezuur
Diverse preparaten
lamotrigine Antiparkinsonmiddelen
levodopa/benserazide
Antidota
acetylcysteïne
carbidopa
naloxon
bromocriptine lisuride pergolide
flumazenil Immunosuppressiva (thema 2B)
ciclosporine
pramipexol
tacrolimus
selegiline
sirolimus
amantadine
mycofenolaatmofetil
apomorfine orfenadine ropinirol Middelen bij multiple sclerose
glatirameer interferon beta-1a/1b
Middelen bij dementie
galantamine rivastigmine co-dergocrine
Vertigomiddelen
betahistine flunarizine piracetam
Migrainemiddelen Aanval couperen
sumatriptan rizatriptan acetylsalicylzuur/metoclop ramide
Aanval voorkomen
methysergide metoprolol
Neuropatische pijn
amitriptyline gabapentine
Middelen bij keel-, neus- en ooraandoeningen (thema 3B) Orofaryngeale mycosen
miconazol nystatine
Rinitis
natriumchloride xylometazoline cromoglicinezuur fluticason
Aandoeningen van de uitwendige gehoorgang
aluminiumacetotartraat
azathioprine
basiliximab Middelen bij de behandeling van
acamprosaat
alcoholisme verslavingsziekten
disulfiram
(thema 3B) nicotineafhankelijkheid
nicotine bupropion
opioïdafhankelijkheid Psychostimulantia (thema 3B)
methadon amfetamine cocaïne caffeïne MDMA(‘ecstasy’) LSD ∆9tetrahydrocannabinol (THC) fencyclidine strychnine
