ONTWIKKELINGsvisie Stadscentrum ENSEMBLE
FLANEREN
KAVELPASPOORTEN REGIONAAL PASSANTENHAVEN ONTSPANNEN WONEN BEELDENGRACHT DETAILHANDEL
WINKELEN PLEINEN
STRATEGIE
GROEN
AANTREKKELIJK KERKEN RECLAME
MONUMENTEN
CASCADE
TOEGANKELIJK
GEVELS
SFEER ECONOMIE
VERLEIDEN
PARELS
UITGAAN
HISTORIE
CULTUURCLUSTER
80 000
PARKEREN
AANGENAAM ANDERS
Inhoud Voorwoord
3
Het centrum van Hoogeveen wordt “Aangenaam anders”
5
Analyse: van vroeger tot nu Historische ontwikkeling: van turf tot handel Bestaande situatie: sterke en zwakke punten
7 7 8
Ontwikkelingsvisie: wat wil Hoogeveen zijn? “Behouden wat goed is, investeren in kwaliteit en repareren wat stuk is”
10
Inrichtingsvoorstellen: van structuur tot gebied Grensoverschrijdende thema’s Kavelpaspoorten Inrichtingsvoorstellen: noordelijk deel Inrichtingsvoorstellen: middendeel Inrichtingsvoorstellen: zuidelijk deel
13 14 22 23 28 34
Uitvoeringsstrategie: van visie tot werkelijkheid Rol van de gemeente Voorziene en onvoorziene ontwikkelingen Gemeentelijke initiator binnenstad Tot slot
41 41 41 43 44
Hoe nu verder?
45
Bijlage: ambities en ingrediënten
46
2
11
Voorwoord
“De uitvoering van de visie betekent een enorme kwaliteitsimpuls” “Aangenaam anders”, zo gaat het stadscentrum van Hoogeveen worden. Een centrum waar het voor u als bewoner prettig is om te wonen, voor u als bezoeker fijn is om te verblijven, en waar u als ondernemer goede zaken doet. “Aangenaam anders”, dat ademt ook deze visie voor het nieuwe stadscentrum uit. Ik word enthousiast als ik ‘m doorneem. Veel Hoogeveners en belanghebbenden hebben meegedacht. Waar ik blij mee ben is dat hun punten terugkomen in deze visie. Dan heb ik het vooral over de duidelijke relaties die de betrokkenen willen zien in het centrum: tussen de Hoofdstraat en de omliggende parken, de entrees van het centrum, het station, de parkeervoorzieningen, en ook de historie. De uitvoering van deze visie betekent een enorme kwaliteitsimpuls voor het centrum. Mijn dank gaat in het bijzonder uit naar iedereen die zich heeft ingezet voor de visievorming. ‘Samen maakt sterker’ - het motto van de gemeente Hoogeveen - is hier opnieuw bewezen. Leest u het allemaal maar eens door. En laat u zich ook inspireren door de afbeeldingen, bijvoorbeeld het ontwerp van het Kerkplein en de nieuwe haven aan de Alteveerstraat. Op donderdag 15 mei 2008 heeft de gemeenteraad van Hoogeveen de Ontwikkelingsvisie Stadscentrum vastgesteld. Het kloppend hart van Hoogeveen wordt “Aangenaam anders”. Samen gaan we daarvoor zorgen! Namens het college van burgemeester en wethouders Wietze van der Zwaag, Wethouder 3
4
Het centrum van Hoogeveen wordt “Aangenaam anders” Hoogeveen heeft een uniek stadscentrum. De heldere, historische gegroeide structuur in combinatie met de goede bereikbaarheid, de vele parkeervoorzieningen en het uitgebreide winkelaanbod heeft veel weg van een modern winkelcentrum. Deze kwaliteit geeft het centrum van Hoogeveen een sterke concurrentiepositie ten opzichte van omliggende kernen.
Desondanks staat de kwaliteit van het stadscentrum van Hoogeveen onder druk. Hiervoor zijn verschillende verklaringen aan te dragen. Ten eerste wordt het centrum van Hoogeveen gekenmerkt door een sterk versnipperde eigendomsstructuur. Daarnaast zijn de meeste bepalingen in het huidige bestemmingsplan voor het centrumgebied ruim te noemen. Hierdoor zijn de afgelopen decennia uiteenlopende initiatieven ontstaan met als gevolg een grote verscheidenheid aan ruimtelijke structuren en typen openbare ruimte. Het voeren van regie is bijna onmogelijk gebleken. Ook is er sprake van een onsamenhangende architectuur (hoogten, volumes, materiaalgebruik). Anders gezegd, het gevolg van de niet geregisseerde ontwikkeling is een gebrek aan routing, uitstraling en sfeer. Een aantrekkelijk winkel-, werk- en woongebied met een openbare ruimte die een hoge verblijfskwaliteit bezit, dát is wat het centrum van Hoogeveen wil zijn. Om dit te bewerkstelligen, wil de gemeente Hoogeveen een krachtigere regie over de planvorming en eventuele daaruit voort-
vloeiende deelontwikkelingen. In het najaar van 2006 is de visievorming op het stadscentrum gestart. Alle betrokkenen, zoals bewoners, ondernemers, organisaties en eigenaren, zijn uitgenodigd om aan de visievorming deel te nemen. Aan deze oproep is in grote getale gehoor ge-
geven, wat heeft geleid tot deze breed gedragen ontwikkelingsvisie.
5
6
Analyse: van vroeger tot nu Het opstellen van een ontwikkelingsvisie voor een centrum vraagt om een goede voorbereiding. Een belangrijk aspect van deze voorbereiding betreft het in kaart brengen van het gebied: wat zijn de sterke en zwakke punten? In dit hoofdstuk worden de belangrijkste sterke en zwakke punten van het stadscentrum behandeld. Maar allereerst wordt in het kort het ontstaan van Hoogeveen beschreven.
Historische ontwikkeling: van turf tot handel
De tweede periode brak aan tegen het einde van de 19e eeuw, toen de betekenis van turf af nam. Pas met de komst van kunstmest waren de voormalige veenarbeiders in staat over te schakelen op de landbouw, waardoor Hoogeveen uitgroeide tot een agrarisch centrum. Ook begon Hoogeveen zich steeds meer te profileren als industriële kern, waardoor de gemeente in de eerste helft van de twintigste eeuw gekenmerkt werd
Het zijn vooral de komst van de industrie en het vervoer over de weg geweest die het aangezicht in de derde periode sterk hebben beïnvloed. De agrarische functie werd langzaamaan uit het stadscentrum verdreven, de vaarten werden gedempt en de verstedelijking nam toe. Deze ontwikkelingen hebben bijvoorbeeld geleid tot de brede Hoofdstraat en de diepe kavels. De economie kreeg een enorme impuls en Hoogeveen was door de toevloed van nieuwkomers in de industrie enige tijd de snelst groeiende gemeente van Nederland. In de jaren zestig voorspelden planologen dat Hoogeveen een gemeente met meer dan 100.000 inwoners zou worden. In de jaren tachtig was de grote groei er echter uit. In plaats van de verwachte 100.000 inwoners steeg het aantal inwoners “slechts” naar ruim 50.000. De gemeente Hoogeveen telt nu meer dan 54.000 inwoners, waarvan er 39.000 in de kern wonen. Als derde gemeente van Drenthe is het een belangrijk regiocentrum waar ook veel toeristen
Hoogeveen 1850
In het eerste tijdsvak staat de ontginning van het hoogveengebied centraal. Met de oprichting van de Compagnie der 5000 morgen, omstreeks het jaar 1630, ontstond in korte tijd een geheel nieuwe veenkolonie. Op de kruising van de twee hoofdkanalen, aangeduid als ‘Het Kruis’, vormde zich al snel een concentratie van bewoning. Ook bij de verdere ontwikkeling van de stad heeft de wijze van veenontginning een belangrijke rol gespeeld. De oorspronkelijke richtingen en het stramien zijn nog steeds in de structuur van de stad te herkennen.
door een bloeiende economie.
Hoogeveen 1900
In de geschiedenis van Hoogeveen zijn kortweg drie periodes te onderscheiden.
komen winkelen. Nog steeds levert de industrie in Hoogeveen de meeste banen, maar ook handel en dienstverlening zijn verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de werkgelegenheid binnen de gemeente. Opvallend is dat de Hoogeveense bevolking wordt gekenmerkt door eigenzinnigheid, creativiteit, zelfredzaamheid en door goed ondernemerschap. Dit openbaart zich in het hoge aantal kleine zelfstandige bedrijven in Hoogeveen. Het is mede aan deze karakteristiek te danken dat Hoogeveen in 2000 nationaal is onderscheiden tot zakenstad van het jaar. 7
Versprijde bewinkeling 0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
Voedings- en genotmiddelen
Overig recreatief
Frequent benodigde non-food
Gerichte non-food
Modisch recreatief
Overige detailhandel
60.000
Bestaande situatie: sterke en zwakke punten Lineaire structuur Een belangrijk sterk punt van het Hoogeveense centrum is de zeer overzichtelijke ruimtelijke structuur. In het stadscentrum van Hoogeveen is de oorspronkelijke veenkoloniale verkaveling, bestaande uit loodrecht op elkaar staande richtingen, nog steeds zichtbaar (ribbenstructuur). Dankzij deze karakteristieke, lineaire structuur heeft Hoogeveen niet alleen een uniek maar ook een zeer functioneel stadscentrum bestaande uit de kaarsrechte Hoofdstraat met de achterliggende parkeer- en bevoorradingsmogelijkheden. Een stadscentrum om trots op te zijn!
Ribbenstructuur
Winkelaanbod en culturele voorzieningen Een ander sterk punt is het zeer uitgebreide winkelaanbod en de vele culturele voorzieningen en evenementen. Hoogeveen heeft in vergelijking met overeen8
Bron: Droogh Trommelen en Partners, Structuurvisie Detailhandel
Centrum Hoogeveen
Centra van kernen van gelijke omvang
0
20.000
20.000
30.000
40.000
50.000
Voedings- en genotmiddelen
Overig recreatief
Frequent benodigde non-food
Gerichte non-food
Modisch recreatief
Overige detailhandel
komstige stadskernen opvallend veel vierkante meters winkelvloeroppervlak (omvang circa 55.000 m² wvo), in zowel de dagelijkse als recreatieve branches. Dit kan worden verklaard door de diepe kavels, die van oudsher in het centrum aanwezig zijn. Ook kan de sterke regiofunctie van Hoogeveen ter verklaring aangedragen worden zowel voor de regionale bevolking als de in de omgeving verblijvende toeristen. Dit verduidelijkt ook het uitgebreide aanbod van culturele voorzieningen en evenementen. De warenmarkt functioneert daarnaast als belangrijke trekker voor het stadscentrum. Het grote aantal vierkante meters winkelaanbod kan omslaan in een zwak punt. In de huidige situatie is het winkelaanbod in het centrum van Hoogeveen
60.000
redelijk in evenwicht. Desondanks behoort een overschot van het aanbod tot een potentiële mogelijkheid. Eventuele uitbreiding van het aantal vierkante meters winkelvloeroppervlak dient zorgvuldig ingepast te worden, waarbij kwaliteit en locatiekeuze centraal horen te staan. Een ander kenmerk is het ontbreken van een duidelijk begin en einde van het winkelgebied, bijvoorbeeld in het noordelijke deel van de Hoofdstraat. Clusters van voorzieningen Het centrum van Hoogeveen kent een aantal clusters van voorzieningen. Het gebied rondom Het Haagje/Schutstraat is te omschrijven als aanloopgebied, waar men snel een boodschap haalt. Het zuidelijke deel van de Hoofdstraat wordt daarentegen gekenmerkt door de aan-
wezigheid van landelijke winkelketens. Lokale ondernemers hebben zich voornamelijk gevestigd in het middendeel van de Hoofdstraat. Rondom De Tamboer en de Grote Kerkstraat bevindt zich een cultuur- en horecacluster (met name avondhoreca). Als gevolg van deze clusters is het winkelgebied op te vatten als een aaneenschakeling van verschillende “sferen”. Daarom is deze clustering een sterk punt te noemen.
Verkeer en parkeren De centrumruit is goed bereikbaar voor zowel automobilisten als langzaam verkeer. De toegangsroutes vanaf de ruit naar het centrum en parkeervelden zijn echter nauwelijks vormgegeven (onduidelijke routing en bewegwijzering), waardoor deze routes veelal onduidelijk, rommelig en onverzorgd zijn. Ook vanaf de snelweg is de aankomst in Hoogeveen onoverzichtelijk.
Ongezellig stadscentrum Grote delen van het stadscentrum zijn ongezellig. Dit is een zwak punt, omdat een aangename openbare ruimte essentieel is voor de aantrekkelijkheid van het Hoogeveense centrum. Met name de brede Hoofdstraat, rommelige achtergebieden, stenige parkeerplaatsen, slecht onderhouden parken en smalle stegen worden veelal als onprettig ervaren. De (groen) gebieden met kwaliteit, zoals het Burgermeester Tjalmapark, liggen geïsoleerd waardoor ze nauwelijks gebruikswaarde bezitten. Hierbij komt dat het winkelgebied na sluitingstijd is uitgestorven, dit komt de sfeer ook niet ten goede. De grote verscheidenheid aan architectuur en de opvallende reclame-uitingen aan de gevel en op straat, versterken het gebrek aan samenhang. En dat terwijl een groot deel van de (winkel)panden architectonische kwaliteit bezitten en zodoende kan bijdragen aan het versterken van de kwaliteit van het stadscentrum.
In het centrum van Hoogeveen zijn voldoende parkeerplaatsen aanwezig en kan men dicht bij de winkels parkeren. Echter, de parkeerterreinen zijn veelal onaantrekkelijke gebieden zonder enige verblijfskwaliteit. Ook de routes tussen de parkeergelegenheden en het centrum, die grotendeels lopen via de stegen, fungeren niet als duidelijke en aangename verbindingen. De doorsteken in het centrumgebied (Raadhuisstraat / Grote Kerkstraat en Nicolaas Beetsstraat / Jonkheer de Jongestraat) zorgen samen met de moeilijk oversteekbare Schutstraat / Het Haagje én de fietsers in de Hoofdstraat voor overlast voor het winkelende publiek.
9
Ontwikkelingsvisie: wat wil Hoogeveen zijn? In het vorige hoofdstuk zijn de belangrijkste kenmerken van het stadscentrum, alsmede de ontstaansgeschiedenis van Hoogeveen behandeld. Aan de hand van deze analyse zijn, in samenspraak met bewoners van jong tot oud, eigenaren, ondernemers en vertegenwoordigers van organisaties en instanties, ambities en ingrediënten opgesteld (zie bijlage), die als basis hebben gediend voor de ontwikkelingsvisie. In dit hoofdstuk wordt in het kort beschreven welke uitgangspunten in de visie centraal staan, naar welk eindresultaat gestreefd wordt en voor wie het stadscentrum bedoeld is.
10
“Behouden wat goed is, investeren in kwaliteit en repareren wat stuk is” Hoogeveen werkt aan een aantrekkelijk, levendig en duurzaam stadscentrum. Kwaliteit is het sleutelwoord voor de ontwikkeling in de komende jaren. Hoogeveen wil dat de Hoofdstraat betere relaties aangaat met de omliggende parken, de woningen, de entrees, de parkeervoorzieningen en het station. Waardering voor de cultuurhistorie wordt hierbij niet uit het oog verloren. De huidige, zeer goede winkelpositie van het stadscentrum in de regio moet vooral door deze kwaliteitsimpuls behouden blijven en worden versterkt. Het centrum is gebaat bij hoogwaardige stedelijke verblijfsruimten, zoals stadsgroen en water ter ondersteuning van het aantrekkelijke winkelaanbod. Dit met behoud van de zeer goede parkeermogelijkheden. Duurzaamheid speelt bij de ontwikkeling van het stadscentrum een belangrijke rol. Bovendien moet er meer ruimte komen voor cultuur en evenementen. Ook moet de programmering worden verruimd zodat het aanbod beter aansluit bij de wensen van de verschillende mensen die het stadscentrum bezoeken, zowel jong als oud. De inrichting, de activiteiten en de voorzieningen samen maken het Hoogeveense centrum tot een regionale trekker. Behalve als winkel- en verblijfsgebied moet het centrum ook aantrekkelijker zijn als woongebied. Huishoudens die
zich aangetrokken voelen tot de stad kunnen hier met plezier wonen. De openbare ruimte moet het mogelijk maken dat winkelen, wonen, werken en ontspannen elkaar onderling versterken. Daarom moet een ordening aangebracht worden waarin de verschillende functies elkaar zo veel mogelijk versterken. Hierbij moet niet voorbij worden gegaan aan het feit dat de functies hun eigen tijd en ruimte hebben. Dit geldt voor het dagritme, het weekritme en het ritme van de seizoenen. Op een mooie zomerse zaterdagavond is het gebruik van de Grote Kerkstraat anders dan op een maandagochtend in november. De ordening die aangebracht dient te worden moet op dit besef zijn gebaseerd. ’s Zomers kunnen pleinen anders zijn ingericht dan ’s winters. In het weekend kunnen andere regels gelden dan door de week. Op deze wijze wordt overregulering en onmogelijkheid tot handhaving voorkomen. De inrichting van de openbare ruimte en het verkeersregime moet op ieder tijdstip als logisch en passend worden ervaren. De uit te werken verkeersoplossingen maken juist hierom integraal onderdeel uit van de ontwerpopgave.
aan die personen die kwetsbaar te noemen zijn. Te denken valt aan blinden en slechtzienden, mensen die slecht ter been zijn of in een rolstoel zitten en natuurlijk jeugd, jongeren en ouderen. Hierbij dient niet alleen stilgestaan te worden bij de situatie overdag, maar ook bij de omstandigheden die de avond en nacht kenmerken, zoals duisternis en minder mensen op straat.
Het centrum van Hoogeveen is bedoeld voor iedereen die in Hoogeveen woont of het stadscentrum wil bezoeken. Zodoende dient bij de (her)ontwikkelingsopgave speciale aandacht besteed te worden
Het uitgangspunt hierbij luidt: “Behouden wat goed is, investeren in kwaliteit en repareren wat stuk is.”
Kort samengevat zijn de belangrijkste ruimtelijke uitdagingen voor het stadscentrum (zonder volgorde van prioriteit): • Versterken van de historische structuur. • Behouden van het uitstekende voorzieningenniveau. • Intensiveren van de clustering op basis van functies en doelgroepen. • Versterken van de verblijfskwaliteit. • Verbeteren van de toegankelijkheid van het centrum en het winkelgebied. • Bij de herontwikkeling van het stadscentrum dient duurzaamheid, kindvriendelijkheid en sociale veiligheid centraal te staan. • Behouden van de zeer goede bereikbaarheid. • Versterken van de woonfunctie.
11
Noord Sjoerd Soeters van Soeters Van Eldonk architecten.
Midden Hans Oerlemans en Thecla van Dijk van OKRA landschapsarchitecten.
Zuid
Rob van der Velden van atelier DUTCH. 12
Inrichtingsvoorstellen: van structuur tot gebied De ontwikkelingsvisie voor het stadscentrum van Hoogeveen bestaat niet alleen uit een geschreven maar ook uit een getekend deel: het stedenbouwkundig plan. Op basis van samenhangende programma’s en gebiedskenmerken is het stadscentrum in drie delen opgeknipt: de zogenaamde ‘enveloppen’. De drie geselecteerde ontwerpbureaus hebben allen één deelgebied uitgewerkt (noord, midden of zuid).
Binnen de drie enveloppen is een aantal belangrijke gebieden aangewezen dat tot op hoger detailniveau is uitgewerkt, de zogenaamde kavelpaspoorten. In deze kavelpaspoorten is het ambitieniveau van de gemeente verwoord. Ook zijn ‘parels’ aangewezen: bijzondere, veelal historische gebouwen die kostte wat het kost een prominente plek binnen hun omgeving moeten behouden. Voorbeelden hiervan zijn de Nederlands Hervormde Kerk, de Hoofdstraatkerk en het Raadhuis. Hoewel het stadscentrum op basis van programma- en gebiedskenmerken in drie delen is opgesplitst, blijft het natuurlijk één gebied. Voor bijvoorbeeld het verkeer en het openbaar gebied zijn de inrichtingsvoorstellen zodoende op een hoger schaalniveau opgelost. Dit hoofdstuk begint met deze grensoverschrijdende thema’s. Vervolgens worden de inrichtingsvoorstellen voor het stadscentrum van noord naar zuid doorgenomen.
13
ma’s
e nde th e d j i r h rsc
ve Grenso
Bron: Droogh Trommelen en Partners, Structuurvisie Detailhandel.
Winkelen en branchering
In de Hoofdstraat is een aantal brancheclusters te onderscheiden, waarvan de cultuur- en horecaconcentratie rondom De Tamboer/Grote Kerkstraat een voorbeeld is. Deze clusters worden versterkt, maar ook ruimtelijk geaccentueerd door gebruik te maken van bomen en ander groen. Hierdoor ontstaat in de Hoofdstraat een verdere aaneenschakeling van verschillende ‘sferen’, wat de winkelstraat gevoelsmatig minder lang doet lijken. Anders gezegd: de grote schaal wordt verzacht, waardoor de Hoofdstraat een prettiger winkelgebied wordt. Ondanks deze verdere clustering dient de daghoreca over de gehele linie versterkt 14
te worden, waardoor voldoende gelegenheid ontstaat om tijdens het winkelen een drankje of hapje te nuttigen. Ook wint het centrum, vooral tijdens het terrassenseizoen, hierdoor aan levendigheid. De keuze voor een verdere clustering betekent dat uitbreiding van het aantal vierkante meters winkelvloeroppervlak alleen gerealiseerd mag worden binnen het winkelgebied (kernwinkelgebied en aanloopgebieden), op zo’n wijze dat de oorspronkelijke (ribben)structuur wordt gerespecteerd. Ook behoort de uitbreiding bij te dragen aan de kwaliteit van het
figuur 1
centrum. Er dient niet vergeten te worden dat groei van het winkelaanbod kan leiden tot sanering elders. In hetzelfde licht is de detailhandellocatie Griendtsveenweg, waar grootschalige winkels als een bouwmarkt zich hebben gevestigd, aanvullend op het stadscentrum. Het centrum van Hoogeveen kent een bijzondere mix van landelijke winkelketens en lokale ondernemers. De laatste jaren lijkt dit evenwicht te verschuiven. Hierdoor drijgt het unieke karakter van het Hoogeveense winkelbestand aangetast te worden. Vasthouden van een goede variatie in landelijke en lokale winkels is een belangrijke opgave.
Water
Hoogeveen dient, net als alle andere kernen, ruimte vrij te maken voor waterberging. In hoeverre deze bergingsopgave voor het stadscentrum geldt, dient op zijn civieltechnische noodzaak bekeken te worden. Een groot deel van de historische waterstructuur is in de afgelopen eeuw
verdwenen. De unieke kwaliteit en sfeer die verloren zijn gegaan, worden in de Alteveerstraat weer terug gebracht. Het toevoegen van water ten zuiden van het Schutsplein, in verbinding staand met de Hoogeveense Vaart, is een additionele ontwikkeling die wordt aangegrepen om een kleine passantenhaven tot stand te brengen.
Groenstructuur
Het centrum van Hoogeveen krijgt een groen karakter. Om te beginnen wordt de oorspronkelijke ribbenstructuur versterkt door het toevoegen van bomen. Naast een groenstructuur die de oorspronkelijke opbouw versterkt, wordt een groen circuit aangelegd. Door deze rondgang worden de belangrijkste groenstructuren, zoals het Park Dwingeland en het Woonpark Bilderdijk, met elkaar verbonden en krijgen ze een prominente plek binnen het centrum. De grote schaal van de Hoofdstraat wordt verzacht door het toevoegen van groen. Hierbij wordt het groen op zo’n wijze geplaatst, dat het lineaire karakter wordt doorbroken. Anders gezegd: het groen wordt niet in lijn gezet met bijvoorbeeld de gevels of de as van de straat, maar wordt in plaats daarvan ‘willekeurig’ gepositioneerd (zie figuur 1). Het groene karakter van het centrum vraagt logischerwijs om goed beheer!
Historische waterstructuur
Terugbrengen van de historische waterstructuur
15
Openbaar gebied
Het centrum van Hoogeveen kent een gebrek aan pleinen met verblijfskwaliteit. Hoewel vergelijkbare stadscentra doorgaans verschillende pleinen bezitten waar bezoekers hun tijd kunnen doorbrengen, zoals een horecaplein, warenmarktplein of winkelplein, is in Hoogeveen alleen het plein voor de Hoofdstraatkerk te vinden. En zelfs dit plein fungeert hoofdzakelijk als deel van de Hoofdstraat en nodigt niet uit tot verblijf. De overige pleinen in het Hoogeveense centrum zijn in gebruik als parkeerterreinen. Deze terreinen zijn monofunctioneel ingericht, om zo snel mogelijk de auto te parkeren, waardoor deze pleinen geen toegevoegde waarde bezitten. Binnen Hoogeveen wordt daarom ingezet op het herinrichten van de (parkeer)pleinen tot Parels
16
kwalitatief hoogwaardige verblijfsruimten. Door een deel van deze openbare ruimtes te koppelen aan de ‘parels’ worden twee vliegen in een klap geslagen: de parels krijgen een meer prominente plaats in het centrum en tevens wordt er meer kwalitatieve openbare ruimte gecreëerd. Samenhang qua inrichting staat hierbij centraal. De Hoofdstraat wordt gezelliger en sfeervoller. Door ruimtelijke compartimentering wordt de grote schaal verzacht en ontstaat een intiem winkelgebied. Hierbij staat het creëren van sfeerclusters, gekoppeld aan het concentreren van voorzieningen, centraal. Het plaatsen van ‘bouwwerken’ in de Hoofdstraat is in de Structuurvisie 2015 – 2030 als één van de oplossingen aangedragen. Het
Pleinen
Marktplein Horecaplein Winkelplein Pocketplein
Middelgrote Stad
Hoogeveen - nu
Hoogeveen - potentie
Marktplein - Ede
Raadhuisplein
Horecaplein - Roermond
vergroot Kerkplein
Polderplein - Hoofddorp
Paleypark - New York
toevoegen van bouwvolumes tast het historische langgerekte karakter van de Hoofdstraat echter in die mate aan, dat een ‘zachte’ compartimentering door middel van groen en herinrichting van de
Kerkplein
Het Kruis
Plein Grote Kerk
Verkleind Van Echtenplein
Tamboerplein
openbare ruimte als uitgangspunt wordt aangehouden. Ook bij deze ontwikkelingen wordt gestreefd naar een eenduidige vormtaal. De Cascade blijft een plek houden in de Hoofdstraat. De vraag op
figuur 2
welke wijze de nabije omgeving van de Cascade met het bijbehorende groen in dit kader veranderingen ondergaat, dient nog kritisch bekeken te worden. Het centrum dient ook ’s avonds gezellig te zijn. Daarom is verlichting een belangrijk aandachtspunt. Het uit- en aanlichten van bijzondere gebouwen (bijvoorbeeld de “parels”), plekken of begroeiing geeft het centrum ook ’s avonds een sfeervol karakter (zie figuur 2) De kwaliteit van het openbaar gebied wordt mede bepaald door de aanwezige bebouwing. Het centrum van Hoogeveen wordt gekenmerkt door een grote verscheidenheid aan architectuur. Historische gebouwen van twee lagen met kap worden afgewisseld door appartementgebouwen uit de jaren zeventig en tachtig. Hierdoor doet het stadscentrum rommelig aan, wat nog eens wordt versterkt door de schreeuwerige reclame-uitingen aan de winkelgevels en op straat. Wanneer er goed gekeken wordt naar de huidige winkelpanden, valt op dat het merendeel architectonische kwaliteit bezit die in meer of mindere mate verborgen is. Het zichtbaar maken van deze aanwezige kwaliteit is een belangrijk uitgangspunt. Daarnaast dient het Hoogeveense stadscentrum, ondanks de grote diversiteit aan architectuur, weer één samenhangend geheel te gaan worden. Om dit te bereiken wordt een aantal spelregels uitgewerkt, die uiteindelijk opgenomen worden in de Welstandsnota of het 17
beeldkwaliteitplan voor het centrum van Hoogeveen. Hierbij wordt gedacht aan: • De individuele panden blijven zichtbaar – nieuwe panden gaan mee in het ritme van de straat. • De winkelpanden staan duidelijk op de grond. Dit betekent dat er bijvoorbeeld geen totale glasgevel mag komen, maar de etalage altijd omringd is door de gevel. • De boven- en onderverdieping krijgen onderlinge samenhang. • Er is onderscheid tussen etalage en entree. • Reclame uitingen zijn ondergeschikt aan de architectuur van de gevel. Streven is om eenduidigheid in de plaatsing en de afmeting van reclame-uitingen te krijgen voor de totale Hoofdstraat.
Individuele panden
op de grond
relatie boven-onder Een belangrijk aandachtspunt voor de ontwikkeling van het stadscentrum van Hoogeveen is het beheer. Het centrum van een stad wordt intensief gebruikt en behoeft veel onderhoud. Kwalitatief hoogwaardig beheer is een belangrijke financiële post die niet over het hoofd gezien mag worden. In de huidige situatie is men van mening dat het centrum van Hoogeveen maar matig onderhouden wordt. Een aantrekkelijk stadscentrum is schoon, heel en veilig. Bij de ontwikkeling van het stadscentrum van Hoogeveen moet zodoende ingezet worden op het gebruik van duurzame materialen. Ook dient er geld gereserveerd te worden om het gebied schoon te maken én te houden. 18
entrees en etalages
reclame in de pui
Verkeer
De verkeersstructuur binnen Hoogeveen wordt geoptimaliseerd om zo de toegankelijkheid van het centrum te verbeteren. De mobiliteitsvisie geldt hierbij als leidraad. In deze context worden de toevoerwegen vanaf de snelweg heringericht en de entrees van Hoogeveen verfraaid en overzichtelijker gemaakt. Ook wordt de centrumruit afgemaakt, zodat deze gaat fungeren als belangrijkste ontsluitingsweg voor het stadscentrum en de er omheen gelegen parkeerlocaties. Goede bewegwijzering is hierbij een vereiste. Centrumruit
Langzaam verkeer
De Schutstraat/Het Haagje wordt autoluwer en aantrekkelijker ingericht waarbij geprobeerd wordt het doorgaande verkeer er zoveel mogelijk uit te halen. Hierdoor krijgt ‘Het Kruis’ weer een centrale positie binnen het stadscentrum. De Grote Kerkstraat en Jonkheer de Jongestraat zijn in de huidige situatie doorgaande routes die de Hoofdstraat kruisen. Door deze af te sluiten voor doorgaand verkeer kan de verkeersveiligheid in de Hoofdstraat verbeterd worden. Een andere wijziging is: het herinrichten van de Notaris Mulderstraat tot een tweerichtingsverkeerweg. Het centrum van Hoogeveen heeft een zeer heldere structuur. Deze historische vorm is een belangrijk pluspunt voor het stadscentrum. Om geen afbreuk te doen aan de historische structuur worden er parallel aan de Hoofdstraat geen door-
gaande (fiets)routes aangelegd. Dit betekent echter niet dat alle verbindingen, evenwijdig aan de Hoofdstraat, opgeheven worden. Deze blijven bestaan als routes voor langzaam verkeer. Fietsers blijven welkom in de Hoofdstraat. Het verbieden van het fietsverkeer doet afbreuk aan de levendigheid die we in de Hoofdstraat juist willen versterken. Om toch de overlast van fietsverkeer in de Hoofdstraat te verminderen, geldt de regel: de fietser is op bezoek. Dit houdt in dat het doorgaande fietsverkeer, dat met snelheid de Hoofdstraat wil doorkruisen, zo veel mogelijk ontmoedigd wordt. In de Hoofdstraat zullen geen fietsstroken worden aangebracht, omdat deze stroken het snelle fietsverkeer juist bevorderen en de tolerantie ten opzichte van andere gebruikers doet afnemen. In plaats daarvan wordt de Hoofdstraat zo ingericht dat de fietser geen snelheid kan maken. Het toevoegen van fietsenstallingen (bewaakt) moet tenslotte de overlast van her en der geplaatste fietsen tegengaan. De bevoorrading van de winkels in de Hoofdstraat blijft geconcentreerd aan de achterzijde, om de overlast van vrachtverkeer in de winkelstraat zoveel mogelijk te vermijden. Daarom zullen de achtergebieden bereikbaar moeten blijven voor bevoorradingsverkeer.
19
Parkeren
Het aantal parkeerplaatsen binnen het stadscentrum (2240 stuks) blijft ongewijzigd. Binnen het centrum van Hoogeveen wordt het parkeren georganiseerd volgens een zogenaamd haltermodel: twee ondergrondse parkeergarages, een in het zuidoosten en een in het noordwesten. Deze garages worden gecombineerd met een aantal bovengrondse parkeerterreinen. Door de spreiding van de parkeervoorzieningen over het centrum, wordt het huidige goede parkeerniveau gewaarborgd. Een goed parkeerverwijzingssysteem mag hierbij niet ontbreken. Dit haltermodel kan worden opgevat als een groeimodel: de garages zullen gefaseerd in de tijd gerealiseerd worden. Het is hierbij van belang om het parkeeraanbod constant te blijven monitoren. De eerste parkeergarage maakt deel uit van de ontwikkeling die plaatsvindt op het huidige Kaapplein. Een tweede garage wordt in de loop van de tijd ontwikkeld in de omgeving van het Raadhuis. Deze locatie is gekozen op basis van bereikbaarheid, de mogelijkheid tot meervoudig gebruik (werken, winkelen, recreëren en uitgaan) en de beschikbare ruimte. Het toevoegen van twee grote parkeergarages heeft als gevolg dat het aantal parkeerpleinen in het stadscentrum van Hoogeveen kan afnemen. De hoeveelheid parkeerplaatsen blijft echter gehandhaafd. In de toekomst zal ongeveer 1/3 van het totale aantal parkeerplaat20
sen ondergronds en 2/3 bovengronds te vinden zijn. Voor wat betreft nieuw te bouwen functies geldt de eis dat het parkeren op eigen terrein plaats dient te vinden. Om de gebruikswaarde van de nieuw te bouwen parkeergarages te garanderen, wordt gestreefd naar goed ontworpen en zeer comfortabele garages die door iedereen graag gebruikt worden. Ook is een goede verbinding met het stadscentrum van groot belang. Daarnaast
worden de parkeerterreinen, die in stand gehouden worden, heringericht tot aangenaam ingerichte locaties. Bij deze herinrichting moeten enkele parkeerterreinen, bijvoorbeeld het Mauritsplein of Beukemaplein, geschikt blijven voor het organiseren van evenementen. Wanneer de aangewezen evenementenlocatie geen ruimte meer kan bieden aan festiviteiten, bijvoorbeeld in het geval van bebouwing, moet een andere locatie deze functie toegewezen krijgen.
Wonen
Wonen maakt het stadscentrum levendig. Daarom dient bewoning boven bestaande winkels en nieuwe winkelpanden te worden bevorderd. Ook worden in het centrum van Hoogeveen nieuwe woningen toegevoegd. Hierdoor wordt niet alleen 1
de levendigheid vergroot, maar ook de keuze in woningen en woonmilieus in Hoogeveen. Hierbij is “beheerste groei” het uitgangspunt. Omdat kleinstedelijk wonen het uitgangspunt is, wordt ingezet op het creëren van multifunctionele
gebieden. Het combineren van wonen en werken biedt zodoende grote kansen. Deze nieuwe bebouwing en woonomgevingen worden zorgvuldig in de bestaande stedelijke structuur ingepast.
Voor Hoogeveen verwacht men tot 2030 een beheerste bevolkingsgroei: van 53.000 in 2000 naar 57.000 in 2015 tot 59.000 in 2030 (afkomstig uit structuurvisie 2015-2030)
21
Kavelpaspoorten
Kavelpaspoort Een kavelpaspoort geeft de ruimtelijke kaders in woord en beeld voor de uitvoering van het betreffende gebied.
22
Inrichtingsvoorstellen: noordelijk deel Kop Brinkstraat (2 varianten) • De historische stedenbouwkundige structuur dient gerepareerd te worden. • Initiatief hoteleigenaar in voormalig glasmuseum opnemen in nieuwe voorstel. Desondanks blijft de regie in handen van de gemeente. • Route naar centrum benadrukken voor langzaamverkeer vanaf het station. • Verbinding tussen de ringen en de centrumruit verbeteren.
1e variant: Zonder water • Nieuw woonmilieu is een voortzetting van het bestaande woonmilieu. • Route vanaf station vormgeven door meer groen aan te brengen. • Fietsroute voor scholencluster veiliger en overzichtelijker maken. • Nieuwe bebouwing opnemen langs de binnenring om deze te begeleiden. • Nieuwe bebouwing moet ook route naar het centrum begeleiden voor langzaam verkeer. • Groenstructuur langs binnenring structureren.
2e variant: Met water • Nieuw woonmilieu is een voortzetting van het bestaande woonmilieu. • Route vanaf station vormgeven door het aanbrengen van meer groen. • Fietsroute voor scholencluster veiliger en overzichtelijker maken. • Bebouwing aan de noordzijde van de binnenring aanpassen aan de schaal van de bestaande bebouwing. • Waterbergingsplas met daar overheen de langzaam verkeersroutes. • Groenstructuur langs binnenring structureren.
Er is nog geen keuze gemaakt tussen de twee varianten. Eerst dient de verkeersstructuur verder uitgewerkt te worden. 23
Hoofdstraat - Noord • Historische karakter versterken door historisch profiel te hergebruiken. • ‘Beeldengracht’ versterkt het culturele karakter. • ‘Beeldengracht’ dient ook als tijdelijke waterberging. • Hoofdstraat - Noord op zelfde wijze bestraten als de Hoofdstraat, zodat het gebied één geheel vormt. • Bestaande horeca kan een groot terras krijgen. • Beplanting structureren om Brinkstraat bij Hoofdstraat te trekken om duidelijk de route te markeren. • Autoverkeer tot aan de entree van De Tamboer.
24
Markt & Tamboerpassage • Groen structureren aan de centrumruit. • Functies toevoegen die cultuur- en uitgaanscluster versterken (poppodium). • Ondergronds parkeren onder nieuwe functie (t.b.v. poppodium). • Toevoeging van functies kan achterzijde Tamboer maskeren en ingang Tamboerpassage verduidelijken. • Meer voetgangersgebied maken.
25
CWI/UWV/Sociale Zaken • Nieuwbouw aan achterzijde Compagnieshuis met ingang aan zijde Dekkersplein. • Aanzicht achterkanten panden Hoofdstraat verbeteren door bijvoorbeeld aanbrengen van kwalitatief groen. • Voormalige schoollocatie bebouwen met woningbouw in zelfde schaal als bestaande bebouwing.
26
Raadhuisplein • Groen structureren en vanuit park naar Raadhuisplein doortrekken. • Herprofileren van Raadhuisplein. • Prinses Beatrixstraat aanpassen om doorgaand karakter te ontmoedigen. • Zicht op Raadhuis (toren) versterken vanuit de Hoofdstraat. • Het Raadhuisplein is aangewezen als locatie voor een ondergrondse parkeergarage.
27
Inrichtingsvoorstellen: middendeel
Ribbenstructuur
Van Echtenplein • Het Van Echtenplein wordt bebouwd. • Nieuwe bebouwing is een voortzetting van bestaande woonmilieu. • Nederlands Hervormde Kerk is een van de ‘parels’. • De aangrenzende bebouwing moet lager blijven dan het dak van de Hervormde Kerk. • De Hervormde Kerk hoort in het groen te staan. • Parkeren (t.b.v. bijvoorbeeld de kerken) dient opgevangen te worden in de directe omgeving.
28
Hoofdstraatkerk • Hoofdstraatkerk is een van de ‘parels’. • Het plein voor de Hoofdstraatkerk krijgt meer betekenis. • Door herinrichting wordt het plein het centrale punt van de Hoofdstraat. • Een mogelijkheid is om het plein te vergroten door de wanden rondom terug te laten springen. •Het toevoegen van goede functies (bijv. daghoreca) geven het plein extra kracht en uitstraling.
29
Bron: Amer adviseurs, stedenbouwkundig plan De Kaap. Stoekeplein ‘Nu’
Stoekeplein ‘Wensbeeld’
Stoekeplein • Het Stoekeplein wordt heringericht in de sfeer van Park Dwingeland. • De rommelige achterkanten worden opgewaardeerd. Hier kunnen dienstverlenende bedrijven gevestigd worden (geen tweede winkelstraat). 30
‘Nu’
‘Wensbeeld’
Park Dwingeland • Het Park Dwingeland krijgt een nieuwe oriëntatie, gericht op de Hoofdstraat, waardoor het park minder geïsoleerd komt te liggen. • In de nabijheid van het park worden functies toegevoegd, zoals een theehuis, die de levendigheid van het park vergroten. • Rondom het Park Dwingeland wordt de woonfunctie versterkt om de sociale veiligheid van het park te versterken. • De huidige woningen die zijn gesitueerd aan de noordrand van het park krijgen een tweede voorkant aan het park, in de vorm van een theehuis, atelier of appartement (naar eigen wens en voor eigen gebruik). Hierdoor ontstaat een goede gevelwand richting het park en meer sociale controle. • Het park dient intensief beheerd te worden.
31
Bilderdijkplein/Nicolaas Beetsplein • Het Bilderdijkplein en het Nicolaas Beetsplein worden bebouwd met woningen. • De nieuwe bouwblokken worden voorzien van semiopenbare binnentuinen. • Parkeren wordt binnen de nieuwe bebouwing opgelost. • De rommelige achterkanten worden opgewaardeerd. Hier kunnen dienstverlenende bedrijven gevestigd worden (geen tweede winkelstraat). • Er wordt een verbinding gelegd met het nieuwe woonpark “Bilderdijk”.
32
33
Inrichtingsvoorstellen: zuidelijk deel
Alteveerstraat • Water terugbrengen. • Nieuwe haven wordt onderdeel van de nieuwe bebouwingsstructuur. • De schaal van de haven en de omliggende bebouwing passen in de schaal van Hoogeveen. 34
‘Het Kruis’ (2 varianten) • ‘Het Kruis’ dient weer de centrale plek te worden, zoals dit vroeger was. • Niet letterlijk het historische kruis terugbrengen, maar refereren aan de oorspronkelijke plek en haar functie.
1e variant: • Het plein als één vlak, auto te gast in voetgangersgebied. • Verharding Hoofdstraat, ‘Het Kruis’ en trottoirs Schutstraat/ Het Haagje is gelijk. • Groene sfeer Hoofdstraat en water Alteveerstraat worden doorgetrokken tot ‘Het Kruis’. • Toevoeging bomen en lichtmasten, ter begeleiding van het verkeer.
2e variant: • Auto via verbogen rijbaan over ‘Het Kruis’. • Verharding Hoofdstraat, ‘Het Kruis’ en trottoirs Schutstraat/Het Haagje is gelijk. • Water uit Alteveerstraat wordt doorgetrokken als wateroppervlak op ‘Het Kruis’.
Voordat een keuze gemaakt kan worden tussen de twee varianten, dienen beide varianten nader uitgewerkt te worden. 35
1e variant • 2x2 rijbanen. • Parkeren langs de weg. • Vrij liggende fietspaden. • Smalle groene middenberm. • ‘Smalle’ trottoirs.
Schutstraat/Het Haagje (3 varianten)
2e variant • 2x1 rijbaan. • Parkeren langs de weg. • Vrij liggende fietspaden. • Brede groene middenberm. • Brede trottoirs.
• Smal profiel zonder binnenberm past bij stedelijk karakter. • Vrijliggende fietspaden in (rood)asfalt. • Hoogwaardige inrichting met bomen, openbare verlichting en overige inrichtingselementen. • Parkeren langs de weg behouden. • Veilige oversteekplaatsen voor langzaam verkeer.
De civieltechnische omstandigheden zijn nog onduidelijk, waardoor nog geen keuze gemaakt kan worden tussen de drie varianten. 36
3e variant • 2x1 rijbaan. • Parkeren langs de weg. • Vrij liggende fietspaden. • Geen dan wel overrijdbare middenberm. • Optimaal brede trottoirs.
37
Kaapplein • Overnemen plan AMER. • Vergroten park. • Gebouwd parkeren en fietsenstalling (bewaakt/gratis). • Hoogwaardige architectuur.
Reviusplein/Brederoplein • Gecontroleerde inpassing. • Inzetten op bescheiden stedelijk woonmilieu. • Beter bereikbaar/vindbaar maken. • Uitbreiden groen. • Handhaven huidig parkeren/beperkt parkeren toevoegen t.b.v. nieuwe bebouwing. • Noord-zuid autoverbinding niet handhaven. • Mogelijke herontwikkeling van de bestaande bebouwing aan de noordzijde Reviusplein.
38
Bron: Amer adviseurs, stedenbouwkundig plan De Kaap.
Zuidzijde Schutsplein • Nieuwe haven en nieuw groen aan de zuidzijde van het Schutsplein. • Stedelijke bouwblokken aan groen- en waterstructuur. • Een deel van de Zeeheldenbuurt krijgt een nieuwe structuur voor meer flexibiliteit en helderheid.
39
Beukemaplein • Ontspannen wonen. • Beukemastraat tweerichtingsverkeer.
40
Uitvoeringsstrategie: van visie tot werkelijkheid Deze visie geeft richting aan de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van het stadscentrum. Het is een kader om particuliere initiatieven tegemoet te kunnen treden, om ze te kunnen stimuleren en te sturen. De visie is gebaseerd op een breed maatschappelijk en politiek draagvlak en verwoordt zodoende de taak die de gemeente in de komende jaren moet volbrengen. Om erop toe te zien dat het niet bij goede voornemens blijft, is het noodzakelijk een uitvoeringsstrategie te ontwikkelen gericht op de haalbaarheid van de voorgestelde kwaliteitsslag. De gemeenteraad speelt in dit alles een prominente rol. De visie is immers ‘slechts’ kaderscheppend en in geen geval op te vatten als een volledig uitgewerkt plan. Daarom dient de raad publiekrechtelijk te sanctioneren in welke richting de ontwikkelingen vorm gaan krijgen en hoe het stadscentrum er uiteindelijk uit komt te zien. In dit hoofdstuk wordt een eerste aanzet voor de uitvoeringsstrategie gegeven, waarbij de regierol van de gemeente centraal staat.
Rol van de gemeente De Ontwikkelingsvisie Stadscentrum Hoogeveen is op te vatten als een realistisch wensbeeld voor de komende periode. De visie moet op vele punten nader worden uitgewerkt met de betrokkenen. Belangrijk uit te werken onderdeel is de wijze waarop de gemeente vorm geeft aan haar regierol. Deze rol is een belangrijk onderdeel van de ontwikkelingsstrategie. Voor een aantal aspecten moet nieuw beleid worden geformuleerd en instrumenten worden ontworpen. De regierol zal een privaat - en publiekrechtelijke invulling krijgen. Privaat waar het samenwerken met initiatiefnemers behelst en publiek waar het handhaving betreft. De gemeente Hoogeveen is zich bewust dat de voorgestelde ambities zeer hoog zijn en veel van de gemeentelijke organisatie zal vragen naast de veranderingen en reguliere werkzaamheden.
Ontwikkeling van beleid In de komende periode zal de gemeente Hoogeveen de volgende beleidsontwikkelingen in gang gaan zetten en beginnen met het opstellen van: •Structuurvisie c.q. bestemmingsplan in het kader van de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening (WRO, ingang juli 2008). • Beeldkwaliteitplan, reclame- en welstandsbeleid winkelgebied. • Grondbeleid voor het centrumgebied. • Brancheringsbeleid. • Beheer- en inrichtingplan openbare ruimte. • Terrassen- en uitstallingenbeleid. • Verlichtingplan. • Herzien van architectuur- en monumentenbeleid. • Verder uitwerken financiering centrummanagement. • Uitwerken van nieuw parkeerbeleid.
Samen met het reeds vastgestelde beleid (Mobiliteitsvisie en Milieuvisie) geeft dit nieuwe beleid de gemeente een publiek instrument om private initiatieven voor het stadscentrum te toetsen.
Voorziene en onvoorziene ontwikkelingen De visie zal op basis van voortschrijdend inzicht worden uitgewerkt en waar nodig bijgesteld. De voorgestelde visie zal niet van vandaag op morgen zijn gerealiseerd en de inzichten van vandaag zullen op niet voorziene punten ongetwijfeld door de tijd worden ingehaald. Juist hierom is in de visie een onderscheid gemaakt in voorziene activiteiten op korte (4 jaar), middellange (10 jaar) en lange (meer dan 10 jaar) termijn. Deze activiteiten moeten worden opgenomen in een uitvoeringsprogramma dat wordt vertaald in de gemeentelijke programma’s. In deze projecten zal de gemeente optreden als 41
42
initiatiefnemer of een samenwerkingsverband aangaan met één of meerdere private partij(en). De planning van activiteiten wordt bepaald door de noodzaak van verbetering, de mogelijkheden in de markt en het ambitieniveau dat bereikt wordt met een activiteit, de kansen die zich voordoen en de financiële spreiding van de investeringen en opbrengsten. Op korte termijn dienen veel projecten zich aan, die niet in de wacht kunnen worden gezet. Voorbeelden hiervan zijn:
(tweerichtingsverkeer). • De herinrichting Schutstraat/Het Haagje (boulevard inrichting). • De ontwikkeling van het Kaapplein. • De herinrichting van Hoofdstraat-Noord moet in 2008 in gang worden gezet • Nieuwbouw CWI/UVW/Sociale zaken en herinrichting Dekkersplein.
• De centrumruit dient voor 1 januari 2011 afgerond te zijn. In deze context moet het herinrichting- en bewegwijzeringplan voor onderdelen van de centrumruit en de binnenring worden opgestart. • Herinrichting Notaris Mulderstraat
Naast deze concrete projecten gaat de gemeente ook te maken krijgen met onvoorziene ontwikkelingen, waarbij private partijen als initiatiefnemer optreden. Ook in dit geval dient de gemeente de regierol op zich te nemen, waarbij de ontwikkelingsvisie als toetsingskader wordt
In de ontwikkelingsvisie zijn deze feitelijke ontwikkelingen uitgewerkt in de vorm van zogenaamde kavelpaspoorten.
gemeente als initiatiefnemer
aangehouden.
Gemeentelijke initiator binnenstad Voor de dagelijkse gang van zaken en voor het welslagen van het nieuw te ontwikkelen beleid stelt de gemeente een initiator stadscentrum aan. Deze persoon is verantwoordelijk voor de afstemming tussen de verschillende diensten over binnenstadaangelegenheden en is een duidelijk aanspreekpunt voor de ondernemers. Deze persoon moet voldoende sterk zijn en positie opgebouwd hebben binnen de gemeentelijke organisatie om daar ook echt een coördinerende rol te spelen.
samenwerking gemeente en private partij(en)
private partij(en) als initiatiefnemer
korte termijn
middellange termijn
ambitie, noodzaak, verbetering investeringsklimaat, financiële investering en risico’s, uitvoeringsmogelijkheden gemeente
lange termijn
43
De gemeentelijke initiator binnenstad heeft zeer nauw contact met de centrummanager, die door de ondernemers van de binnenstad wordt aangesteld. De plannen voor het aanstellen van een dergelijke centrummanager zijn vergevorderd. De samenwerking is onder meer formeel vormgegeven door een geregeld coördinerend overleg waar alle lopende zaken besproken worden. Ook vindt er uitwisseling plaats over relevante zaken die het centrum betreffen. Dit overleg is het directe contactpunt tussen het centrummanagement (ondernemers) en de gemeente (ambtelijke organisatie). De gemeentelijke initiator binnenstad geeft de signalen die komen uit de gemeentelijke organisatie door aan de centrummanager. Deze koppelt dit terug naar het algemene bestuur en de werkgroepen van de Stichting Centrummanagement. Dit proces verloopt in twee richtingen. In het algemeen kan gesteld worden dat het welslagen van de ontwikkelingsvisie afhangt van de inzet van het bedrijfsleven én de gemeente.
44
Tot slot
Samengevat heeft de gemeente de volgende taken voor het realiseren van de visie: • Concretiseren van de regierol. • Ontwikkelen van nieuw beleid en bijbehorend instrumentarium. • Bepalen van de eigen rol bij voorziene ontwikkelingen en de uitvoering van projecten. • Aanstellen van gemeentelijke initiator binnenstad.
Hoe nu verder? Op donderdag 15 mei 2008 heeft de gemeenteraad van Hoogeveen de Ontwikkelingsvisie Stadscentrum vastgesteld. Hoogeveen begint aan de volgende uitdaging. Het stadscentrum van Hoogeveen wordt Aangenaam anders!
De voorbereidingen voor de uitvoering zijn al in volle gang. Op www.stadscentrumhoogeveen.nl kunt u de ontwikkelingen in het stadscentrum op de voet volgen. Voor vragen kunt u contact opnemen met het projectbureau van de gemeente Hoogeveen, telefoonnnummer 0528-291388 of door te mailen naar:
[email protected]. Ook voor grootse plannen in het stadscentrum, bijvoorbeeld op het gebied van verbouw of de organisatie van een evenement, kunt u contact opnemen met het projectbureau.
45
Bijlage: ambities en ingrediënten Ontwikkelingsvisie Stadscentrum De ontwikkelingsvisie is geschreven op basis van de onderstaande “ambities en ingrediënten”. Deze ambities en ingrediënten zijn de resultaten uit de verschillende bijeenkomsten die in fase 1 van het project zijn gehouden waarbij als basis de SWOT-analyse is gebruikt zoals deze is opgesteld door de bewoners en ondernemers en de inbreng van verschillende organisaties en instanties. Een en ander is vastgelegd in het Beslisdocument fase 1 – Ontwikkelingsvisie Stadscentrum Hoogeveen, vastgesteld door de gemeenteraad op 21 juni 2007. De volgende ambities zijn geformuleerd: Specifieke ambities In het jaar 2017 is ten opzichte van het referentiejaar 2007 in het stadscentrum van Hoogeveen: 1. De waardering voor de openbare ruimte toegenomen van 6,7 (rapportcijfer Koopstromenonderzoek 2006 inwoners gemeente en regio) tot een 7,5; 2. De gewaardeerde goede bereikbaarheid van het centrumgebied toegenomen van een 7,1 tot een 7,5 (rapportcijfer Koopstromenonderzoek inwoners gemeente en regio); 3. Het (subjectieve) gevoel van verkeersonveiligheid van het winkelende publiek en ander langzaam verkeer vermindert; 4. Het hoge niveau van het huidige winkelareaal gehandhaafd d.m.v.: • Betere samenwerking van de middenstand; • Verbetering van de openbare ruimte; • Verbetering van de goede bereikbaarheid; • Minimaal handhaving van de par46
keercapaciteit voor het winkelende publiek; • Verbeterde samenhang en routing; 5. Het aantal bezoekers dat op een gemiddelde zaterdag meer dan 2 uur in het stadscentrum verblijft, toegenomen van 20% tot 40%; 6. De keuzemogelijkheden m.b.t. woonmilieus verbreed ter verlevendiging van het stadscentrum; 7. Structureel “plek” gegeven aan sportieve-, culturele- en commerciëleevenementen en voorzieningen in het stadscentrum door herschikking en ontwikkeling van openbare ruimten op dusdanige wijze dat de evenementen kunnen worden georganiseerd en het stadscentrum zodanig aan levendigheid wint; Deze specifieke ambities, die geen onderlinge rangorde kennen, moeten samen leiden tot het algemene ambitieniveau voor het toekomstig stadscentrum “Wat wil het stadscentrum van Hoogeveen zijn?”. Om deze ambities te kunnen behalen
zijn op basis van de SWOT-analyse en de discussies die in fase 1 hebben plaatsgevonden de volgende ingrediënten opgesteld welke als basis voor de op te stellen ontwikkelingsvisie worden gehanteerd: Ingrediënten: Openbaar gebied en verkeer 1. Uitbreiden van het groenareaal, kwalitatief verbeteren en intensiever beheren; 2. Terugbrengen van het “historische water” in het stadscentrum bijvoorbeeld ter hoogte van: •Alteveerstraat; • Hoofdstraat Noord/Willemskade/ Markt; 3. Lengte en breedte (grote schaal) van de Hoofdstraat verzachten door compartimentering; 4. Verbeteren van de uitstraling van de gevelwanden in het stadscentrum door met winkeliers en andere betrokkenen welstands- en reclamebeleid op te stellen; 5. Inpassen van parkeervoorzieningen in centrumgebied door zoveel mogelijk gebouwd parkeren te ontwikkelen (zowel onder- als bovengronds); 6. Verbeteren van relatie tussen parken (groenzones) en het stadscentrum door verbindende elementen te ontwikkelen; 7. (Bewaakte) fietsenstallingen en openbare toiletten behoren tot de centrumvoorzieningen; 8. Verbeteren van de entree en routing
van het centrumgebied door ontsluiting van het centrum vanaf de toekomstige centrumruit en deze helder vormgeven en duidelijk markeren; 9. Afronden van de centrumruit (herinrichting Notaris Mulderstraat, Schutstraat en Het Haagje); 10. Autoluw maken van de Schutstraat en Het Haagje als onderdeel van de centrumruit door herinrichting (groene boulevard) en door het aanbieden van een alternatieve route voor het doorgaande verkeer; 11. Terugdringen doorgaand fietsverkeer door goede alternatieve routes aan de achterzijde van de Hoofdstraat te ontwikkelen; 12. Ontwikkelen van een gedifferentieerd parkeerbeleid en invoering achteraf betaald parkeren; 13. Bevoorrading winkels concentreren aan achterzijden; 14. Mogelijkheden benutten om ‘centrumdoorsnijdend’ autoverkeer terug te dringen bij verdere ontwikkeling van de centrumruit; 15. Bereikbaar houden van de openbare voorzieningen (zoals kerken, scholen, theater, etc.); 16. Verbeteren van de relatie tussen het stationsgebied en het stadscentrum; 17. Vergroten van toegankelijkheid voor mindervaliden; 18. Onderzoeken van mogelijkheden voor kinderopvang tijdens het winkelen.
Winkelen 1. Geen verdere uitbreiding van het winkelvloeroppervlak; 2. Verbeteren van het middensegment binnen het huidige winkelaanbod; 3. Verbeteren van verblijfsfunctie, zowel overdag als ’s avonds, door een goede mix van winkelen, horeca en (culturele) voorzieningen en evenementen; 4. Inbedding van de Tamboerpassage en het Tamboerplein als logische afronding van het winkelgebied in relatie met het terugbrengen van water; 5. Verbeteren van de samenwerking tussen ondernemers en gemeente door het invoeren van citymanagement; 6. Verbeteren van de kwaliteit van de entrees en aanloopgebieden van het winkelgebied; 7. Optimaliseren van de synergie tussen de weekmarkt en het stadscentrum; 8. Verbeteren van de samenhang en de routing in het stadscentrum en de relatie tussen de Hoofdstraat en de pdv-locatie Griendtsveenweg. Wonen 1. Het leveren van een kwaliteitsimpuls door het creëren van een gedifferentieerd woning-aanbod gerelateerd aan de doelstelling “beheerste groei” van de gemeente Hoogeveen; 2. Parkeren t.b.v. woonfunctie mag niet ten koste gaan van huidige openbare parkeercapaciteit; 3. Woonfunctie dient levendigheid en
sociale veiligheid in het winkelgebied te versterken; 4. Waar mogelijk dient het duurdere segment van de woningmarkt versterkt te worden; 5. Benutten huidige leegstand boven winkels voor bewoning voor bijvoorbeeld starters; 6. Meer aandacht voor authenticiteit en cultuurhistorie; 7. Te realiseren parken in samenhang met woonfunctie ontwikkelen; 8. Inspelen op de toenemende vraag naar woon-/werklocaties. Ontspanning 1. De openbare ruimte moet voldoende mogelijkheden bieden voor de organisatie van groot- en kleinschalige evenementen; 2. Bij de ontwikkeling van openbare ruimten nabij uitgaanscentra moet rekening worden gehouden met verschillende categorieën publiek ter wille van kwaliteit en het voorkomen van overlast; 3. De terrasontwikkeling dient de verblijfskwaliteit van het centrum te ondersteunen; 4. De gebruikswaarde van de parken dient bij te dragen aan de verblijfskwaliteit en woonfunctie van het centrum en ruimte bieden voor ontspanning/evenementen; 5. Herontwikkelen van HoofdstraatNoord (vanaf Grote Kerkstraat) en omgeving ter versterking van cultu47
rele voorzieningen en evenementen; 6. Creëren van voldoende activiteiten en ontmoetingsmogelijkheden voor vertier en vermaak van jeugd en jongeren. In het stadscentrum van Hoogeveen vinden verschillende functies hun plek: er wordt gewoond, gewinkeld, gewerkt, er vinden soms evenementen plaats, men vertoeft op terrasjes. Elke functie wordt begrensd door andere functies. In het centrum moet worden getracht een ordening aan te brengen zodat de verschillende functies elkaar zo min mogelijk frustreren. Grondslag voor deze ordening is een grondige analyse van de verschillende functies die plaatsvinden in de openbare ruimte. Echter, hierbij moet niet worden voorbij gegaan aan het feit dat de functies hun eigen tijd en ruimte hebben. Dit geldt voor het dagritme, het weekritme en het ritme van de seizoenen. Op een mooie zomerse zaterdagavond is het gebruik van de Grote Kerkstraat anders dan op een maandagochtend in november. De ordening die moet worden aangebracht moet op dit besef zijn gebaseerd. ’s Zomers kunnen pleinen anders zijn ingericht dan ’s winters. In het weekend kunnen andere regels gelden dan door de week. Op deze wijze wordt overregulering en onmogelijkheid tot handhaving voorkomen. De inrichting van de openbare ruimte en het verkeersregiem moet 48
op ieder tijdstip als logisch en passend worden ervaren.
Notities
49
Kerkstraat 204 1017 GV Amsterdam Postbus 15550 1001 NB Amsterdam
Soeters Van Eldonk architecten T
(020) 624 29 39
F
(020) 624 69 28
E
[email protected]
W
www.soetersvaneldonk.nl
Bureau Middelkoop Ruimtelijk onderzoek en advies
