energie besparen in uw organisatie? BUILDINGS TRANSPORT & SUPPLY CHAIN INDUSTRIAL PROCESSES CONSUMER GOODS FINANCING PISTES VOOR ENERGIEBESPARING IN

VBO FORUM FEB

Less energy, more efficiency

22.04.2009

?

Hoe energie besparen

in uw organisatie PISTES VOOR ENERGIEBESPARING IN

BUILDINGS

INDUSTRIAL PROCESSES

CONSUMER GOODS

FINANCING

www.energyefficiency.be

Less energy, more efficiency - VBO Forum FEB

TRANSPORT & SUPPLY CHAIN

1

Voorwoord Het moet inmiddels voor eenieder duidelijk zijn dat de bevolkingstoename, de globale economische groei en de bestaande consumptiepatronen een zware hypotheek leggen op onze planeet. De stijgende energievraag en de absolute noodzaak om de CO2-uitstoot terug te dringen, verhogen de druk op alle maatschappelijke actoren om een versnelling hoger te schakelen en tot actie over te gaan. Energie-efficiëntie vormt een belangrijk onderdeel van het noodzakelijke antwoord en is dus een centrale uitdaging voor de komende decennia. Investeren in energie-efficiëntie heeft vaak een zeer aantrekkelijk terugverdieneffect, maar door een aantal obstakels wordt het potentieel dikwijls onderschat of onderbenut. Op vraag van het VBO bestudeerde McKinsey & Company de Belgische situatie en ging het na hoe we in ons land tegen 2030 naar één van de meest energie-efficiënte economieën kunnen evolueren. Op tal van vlakken blijkt België achterop te hinken op zijn buren. De energieconsumptie per vierkante meter in de gebouwen is 50 tot 100% hoger, het brandstofverbruik voor wegverkeer is één van het hoogste en energie-efficiënte verbeteringen in de industrie zijn aanzienlijk, maar liggen nog 40% lager dan in de allerbeste Europese landen. In zijn studie berekent McKinsey & Company niet alleen de energiebesparingsmogelijkheden in België, maar reikt het ook enkele concrete pistes aan. Deze brochure vat alvast de studie samen en stelt ook een aantal concrete ‘best practices’ in tal van sectoren en domeinen voor.

Elke onderneming kan nog op een zinvolle wijze energie besparen”

Heel wat Belgische ondernemingen hebben de afgelopen jaren al inspanningen geleverd op het vlak van energie-efficiëntie. Toch zijn we ervan overtuigd dat nagenoeg elke onderneming nog op een zinvolle wijze energie kan besparen. Misschien is uw kantoorgebouw aan renovatie toe? Kan het transport van uw goederen en personen efficiënter gebeuren? Of kunt u uw industriële processen nog optimaliseren? De praktijkvoorbeelden die we in deze brochure in de kijker plaatsen, getuigen van een veelheid aan aanpakken en mogelijkheden. Wij hopen dat u veel inspiratie opdoet voor uw eigen onderneming en willen u aanmoedigen mee te helpen om van België een van de meest energieefficiënte economieën van de toekomst te maken en aldus mee te werken aan de voorwaarden voor een meer duurzame economische ontwikkeling.

Thomas Leysen VBO-voorzitter


‘‘

3

ENERGIEBESPARING IN

44

IMPERBEL-DERBIGUM GAAT VOOR VOLLEDIGE VERNIEUWING PROCES

46

ENERGIE-OPTIMALISATIEPROJECT BIJ BRU, SPADEL

3

48

LAITERIE DE WALHORN GAAT VOOR WATER- EN WARMTERECUPERATIE

50

SAPPI LANAKEN RECUPEREERT ENERGIESTROMEN EN STOOM

52

MWH’S DOORLICHTING LEIDT TOT 10% MINDER ENERGIEVERBRUIK

56

ENERGIEBESPARING IN

VOORWOORD

6

STUDIE MCKINSEY & COMPANY: PISTES VOOR ENERGIEBESPARING

IN GEBOUWEN, WEGVERVOER EN INDUSTRIE

INDUSTRIAL PROCESSES

CONSUMER GOODS

11

EXPERTS GEVEN HUN KIJK OP DE STUDIE VAN MCKINSEY & COMPANY

58

ALPRO BEKIJKT DE VOLLEDIGE PRODUCTCYCLUS

• ROLAND MOREAU (FOD LEEFMILIEU)

60

IKEA HEEFT OOG VOOR VERSCHILLENDE FASEN LEVENSCYCLUS PRODUCT

• JAN TURF (BOND BETER LEEFMILIEU)

62

PHILIPS BRENGT ENERGIEZUINIGE PRODUCTEN OP DE MARKT

• VINCENT REUTER (UNION WALLONNE DES ENTREPRISES)

64

CAMBIO’S DIENSTVERLENING DRAAGT BIJ TOT BEWUSTER AUTOGEBRUIK

• MARC VAN DEN BOSCH (VOKA - VLAAMS ECONOMISCH VERBOND)

66

COCA-COLA INVESTEERT IN ENERGIE-EFFICIËNTE DIENSTEN EN PRODUCTEN

16

ENERGIEBESPARING IN

70

ENERGIEBESPARING &

18

EERSTE PASSIEFKANTOOR IN WALLONIË VOOR INVESTSUD

72

DANKZIJ GREEN-INVEST KEERT RUSTHUIS LA PASSERINETTE STOOKOLIE DE RUG TOE

20

VOLVO EUROPA TRUCK: VERBETERING DOOR RENOVATIE

74

FEDERAL MOGUL HAALT ZIJN VOORDEEL UIT INVESTERING MET GEDEELDE KOSTEN

22

GLORIEUX PAST ENERGIE-EFFICIËNTIE RESOLUUT TOE IN NIEUWE GEBOUWEN

24

NIEUWE BUSINESSUNIT NIKE HOUDT REKENING MET ENERGIE-EFFICIËNTIE

76

NUTTIGE LINKS

26

BEWUSTMAKINGSACTIES BIJ PERSONEEL VAN JANSSEN PHARMACEUTICA

28

GLOBAAL ENERGIE-EFFICIËNTIEPLAN VOOR DELHAIZE

30

ENERGIEBESPARING IN

34

COLRUYT OPTIMALISEERT GOEDERENVERVOER DOOR AUTOMATISATIE

36

COLRUYT OPTIMALISEERT WOON-WERKVERKEER

38

MET ÉÉN OP DRIE HYBRIDE AUTO’S KIEST ECOVER VOOR EEN GROENE BEDRIJFSVLOOT

40

GLOBAAL MOBILITEITSPLAN BIJ ERNST & YOUNG

BUILDINGS

TRANSPORT & SUPPLY CHAIN

FINANCING

Het VBO dankt volgende sponsors en partners



4

Inhoud

42

5

Studie McKinsey & Company

Enorm potentieel tegen 2030 Net zoals andere landen staat België voor enorme uitdagingen: economische crisis, werkgelegenheid, leefmilieu... In dat rijtje past ook de energie-uitdaging. Deze uitdaging bestaat erin te zorgen voor de beveiliging van de energievoorziening van het land en de competitiviteit van de ondernemingen te garanderen. Zaak is bij dat alles de milieuimpact van onze productiemiddelen en ons energieverbruik te beperken.


Hoewel er discussie bestaat over de manier om deze doelstellingen te halen, zijn alle maatschappelijke actoren het erover eens dat verbetering van de energie-efficiëntie1 een centrale pijler is van elk energie- of milieubeleid. Daarom heeft McKinsey & Company op verzoek van het VBO de studie ‘Pathways to world-class energy efficiency in Belgium’2 gemaakt met medewerking van het VBO en zijn leden. Deze studie beoordeelt het energiebesparingspotentieel in België in vergelijking met een referentiescenario (businessas-usual, BAU)3 en verkent de mogelijkheden om dit potentieel concreet te realiseren.

6

Maatschappelijk perspectief De studie evalueert de verschillende energiebesparingsmogelijkheden in een maatschappelijk perspectief. Dit perspectief houdt aan de ene kant 1. Energie-efficiëntie wordt in het kader van deze studie in ruime zin genomen, d.w.z. dat ook gedragsveranderingen eronder vallen. 2. http://www.energyefficiency.be 3. D.w.z. een scenario waarin de huidige situatie zo evolueert dat de energie-efficiëntieverbeteringen als gevolg van de tenuitvoerlegging van de huidige beleidsvormen en maatregelen erin opgenomen worden.

geen rekening met de verschillende bestaande subsidies en heffingen en gaat aan de andere kant uit van 4% kapitaalkosten voor de berekening van de rendabiliteit van de investeringen (tarief Staatsobligaties). Dit tarief vertolkt het feit dat de maatschappij een langeretermijnperspectief hanteert dan haar actoren (onder meer gezinnen en industrie4). Zo verwacht de maatschappij dat er in energie-efficiëntie wordt geïnvesteerd, zelfs al is de rendabiliteit van die investeringen slechts op middellange of lange termijn gegarandeerd. Een aantal van de maatregelen die moeten worden genomen om het waargenomen besparingspotentieel te realiseren, bestaat erin het maatschappelijk perspectief dichter bij het perspectief van de maatschappelijke actoren te brengen die in termen van rendabiliteit andere verwachtingen koesteren dan de maatschappij in haar geheel. 4. Het rendement van de gezinnen wordt doorgaans uitgedrukt in payback time (terugverdientijd) die bijvoorbeeld gemiddeld 8 jaar bedraagt voor investeringen in hun gebouw. Op ondernemingsvlak is er zowel het begrip rentabiliteit (return on investment), die in sommige gevallen boven 10 à 12% kan uitstijgen, als het begrip payback time.

Verbeteringspotentieel In het BAU-scenario zou het verbruik van primaire energie in 2030 oplopen tot 366 miljoen boe5 (307 eindenergie), dat is een groei van 9% in vergelijking met 2005. Voor 2030 raamt de studie het bijkomend potentieel aan primaire-energiebesparing in vergelijking met dat BAU-scenario op 105 miljoen boe (75 eindenergie). Het vastgestelde potentieel in de sectoren gebouwen, wegvervoer en industrie beloopt respectievelijk 61,15 en 29 miljoen boe. De verwezenlijking van die energiebesparingen zou een bijkomende jaarlijkse investering vergen van 1,6 miljard euro tussen 2010 en 2020 en van 2,2 miljard euro tussen 2020 en 2030 en zou de uitstoot kunnen voorkomen van 46.000.000 ton CO2-equivalent, dat is een vermindering met 23% in vergelijking met de BAU-uitstoot. Bovendien zouden die investeringen de mogelijkheid bieden de Belgische energie-invoer jaarlijks met 5,2 miljard euro te verminderen.

Gebouwen Om het vastgestelde energiebesparingspotentieel in de sector gebouwen tot stand te brengen, zouden volgende pistes moeten worden gevolgd: • toepassing van de passiefhuisstandaarden E30E60 (dit wil zeggen tussen 15 en 35 kWh/m2 tegen 223 kWh/m2 nu) op het in 2030 bestaande park, wat een daling van het energieverbruik zou betekenen ten belope van 31 miljoen boe; • toepassing van de passiefhuisstandaard E30 op elke nieuwbouw; • vervanging van de huidige verlichtingssystemen door led-lampen en invoering van verlichtingscontrolesystemen. Tegelijk zouden de huishou5. ‘barrel of oil equivalent’ (vat olie equivalent).

delijke toestellen moeten worden vervangen door veel energie-efficiëntere toestellen; • verhoging van de efficiëntie van verwarmingstoestellen (of vervanging door zonne-energieinstallaties) en geregelde controle van deze toestellen (onderhoud en afregeling). Zowel individuele gedragsverandering, zoals kleiner bouwen en zo het te verwarmen oppervlak verkleinen, als overkoepelende maatregelen zoals groepering van gebouwen, zouden hun steentje bijdragen. Bovendien zou de overheid een voorbeeldrol kunnen spelen, onder meer op het vlak van de administratieve gebouwen, en ook van scholen en ziekenhuizen. Ten slotte zouden maatregelen moeten worden genomen om bepaalde barrières op te heffen zoals de toegang tot kapitaal om energieverbeteringen te financieren, het gebrek aan informatie over de rendabiliteit van investeringen, het feit dat de eigenaar die zijn goed verhuurt niet van de verwezenlijkte energiebesparing profiteert,


Pistes voor energiebesparing in gebouwen, wegvervoer en industrie

7

Studie McKinsey & Company

Transport Om het verbeteringspotentieel dat in het vervoer is vastgesteld tot stand te brengen, zouden acties noodzakelijk zijn op het vlak van de voertuigen

De studie vestigt echter de aandacht op de omvang van de kosten van zuiver elektrische voertuigen en van de verbetering van de energie-efficiëntie van middelgrote bedrijfsvoertuigen.

management als werknemers (via gestandaardiseerde werkprocedures, ontwikkeling van prestatie-indicatoren, integratie van de energieaspecten op het vlak van workshops,...).

Naast deze technische maatregelen zouden gedragsveranderingsmaatregelen nog eens 3 miljoen boe kunnen doen besparen. Op vervoersvlak vermelden we carpooling, het kiezen van compactere of lichtere voertuigen, of ecodriving.

Bovendien zouden maatregelen kunnen worden overwogen die het bedrijfskader te buiten gaan. Zo zou de hele waardeketen kunnen worden geoptimaliseerd. Een dergelijke aanpak zou mogelijk zijn via een voluntaristisch systeem (convenant van de tweede generatie) of via incentives om ‘cradle-to-cradle’-systemen te ontwikkelen of via hergroepering van industrieën (clustering) om hun energie-efficiëntie of het beheer van hun grondstoffenstromen te verbeteren.

In het goederenvervoer zijn de maatregelen die zouden kunnen worden genomen breder en hebben zij betrekking op: de wettelijke mogelijkheid om de lengte van vrachtwagens te vergroten (supertrucks), de verhoging van de laadfactoren van vrachtwagens op de drukste routes, de optimalisatie van de reisroutes, een betere afstemming van het voertuig op de behoeften en een geregeld onderhoud van de voertuigen.


Bovendien zou het door intermodaal vervoer mogelijk zijn een deel van het vastgestelde potentieel te realiseren, zowel voor het vervoer van particulieren als voor het goederenvervoer.

8

zelf, van de infrastructuur en van de gedragingen. Wat de voertuigen betreft, zouden de volgende acties moeten worden ondernomen: • verbetering van de efficiëntie van de huidige motoren van vrachtwagens en middelgrote bedrijfsvoertuigen; • verhoging van het aandeel elektrische voertuigen tot driekwart van het aantal verkochte voertuigen in 2030 (‘full hybrid’, ‘plug-in hybrid’ en zuiver elektrische voertuigen). Een dergelijke stap alleen al zou een verbetering met 9,8 miljoen boe betekenen. De inzet van dat soort voertuigen zou ook een voluntaristische ontwikkeling van specifieke infrastructuur vergen.

Ten slotte zou er ook nog energie kunnen worden bespaard door maatregelen voor een beter verkeersmanagement, zoals intelligente rijstroken of spreiding van het verkeer over de dag (offpeak leveringen bijvoorbeeld), in combinatie met stadsplanningmaatregelen die de behoefte aan verplaatsing verkleinen.

Industrie Op het vlak van de industrie zou het vastgestelde energiebesparingspotentieel kunnen worden bereikt via de volgende pistes: • invoering of verbetering van het systeem voor de recuperatie van warmteverliezen (installatie of ‘retrofitting’ van warmtekrachtkoppelingseenheden of betere integratie van warmtepro-

ductie en -verbruik); • installatie van energie-efficiëntere uitrustingen (transformatoren, motoren, ventilatoren of pompen6); • beter onderhoud van de uitrustingen (preventief onderhoud, regelmatiger controles,...); • verbetering van het productiecontroleproces; • betere planning en coördinatie van het verbruik met controle op de stoom- en elektriciteitsvraag; • betere planning van de sluiting van productielijnen. Bovendien zouden voor elke industrie(sector) specifieke verbeterpunten moeten bepaald worden. Naast deze investeringen zou bijna de helft van het vastgestelde potentieel kunnen worden verwezenlijkt via toepassing van ‘lean practices’ en via mentaliteits- en gedragswijziging, zowel bij 6. Via een betere onderlinge afstemming van de behoeften en de grootte van de installatie, verbetering van de uitrustingen zelf, een betere onderlinge afstemming van motorsnelheid en belastingvoorschriften dankzij een snelheidsregelaar.

Ten slotte zou men een bijkomende, met name financiële, steun ten behoeve van kmo’s kunnen invoeren om op hun specifieke behoeften in te spelen.

Van vaststelling tot realisatie van het potentieel De resultaten van de studie van McKinsey & Company geven aan dat België in 2030 zijn energieverbruik met bijna 28% zou kunnen verminderen7 in vergelijking met een BAU-scenario. Om dit potentieel te verwezenlijken, zijn echter investeringen en gedragswijzigingen noodzakelijk. Deze zouden er moeten komen via een reeks gestructureerde acties en maatregelen die op het VBOForum van 22 april 2009 aan bod kwamen. Wij durven stellen dat de omvang van de uitdagingen en marktkansen die deze energiebesparingen betekenen en de verantwoordelijkheid die wij allemaal als maatschappelijke actoren dragen, het mogelijk zullen maken deze verbeteringen te realiseren. Laten we er samen voor gaan!

7. Als wordt uitgegaan van een maatschappelijk perspectief.


het elders onderbrengen van bewoners bij grootschalige renovatie, spreiding in de tijd van de verwachte besparingen, de maxima met betrekking tot de premies die aansporen tot de realisatie van in de tijd gespreide marginale renovaties,...

9

Advisory Board

Advisory Board aan het woord

De federale administratie

Leefmilieu verheugt zich over het initiatief van het VBO, dat besloten heeft een belangrijk thema op een actieve en concrete wijze te behandelen en daar de overheid en de andere stakeholders bij te betrekken. De studie van McKinsey & Company wijst uit dat België een aanzienlijk potentieel op het vlak van energie-efficiëntie heeft en dat het ook forse winst kan boeken inzake de vermindering van de energiefactuur en het scheppen van banen.


‘‘

10

Hoewel ze van wezenlijk belang en prioritair is, volstaat energie-efficiëntie lang niet.”

De ondernemingen hebben bij het verwezenlijken van dit potentieel een sleutelrol te spelen, door de technologieën te ontwikkelen en door hun activiteiten in die zin uit te breiden, zowel op het gebied van gebouwen als op dat van vervoer of van industrie. De huidige crisiscontext is daar gunstig voor. Maar de rol van de overheden is even beslissend, want de vrijwillige aanpak moet ondersteund en gevaloriseerd worden. Daartoe ontwikkelen zij, rekening houdend met hun bevoegdheden, doelgericht, coherent en standvastig het arsenaal aan beleidsvoeringen en maatregelen dat zij vervolgens concreet uitvoeren. Op federaal niveau zijn de productnormen, de fis-

caliteit en de stimuli voor O&O eersterangsinstrumenten die moeten ontworpen worden in partnerschap met de betrokken actoren en sectoren. Ze hebben ook als opdracht het voorbeeld te geven op het gebied van energie-efficiëntie, zowel bij het aankoopbeleid als bij het beheer van de gebouwen en bij de verplaatsingen van de ambtenaren. Wij wijzen er echter op dat, hoewel ze van wezenlijk belang en prioritair is, energie-efficiëntie lang niet volstaat. Als we willen tegemoetkomen aan de grote milieu-uitdagingen en - zoals het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC ) aanbeveelt - willen evolueren naar een koolstofarme economie door onze uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 met 80 tot 95% te verminderen, zullen in synergie alle andere aanvullende pistes moeten ontwikkeld worden. Die pistes omvatten enerzijds het massaal beroep doen op hernieuwbare energie en anderzijds grote gedragsveranderingen wat de habitat, de ruimtelijke ordening, de mobiliteit en het verbruik van energie-intensieve goederen betreft. Roland Moreau, Directeur-generaal DG Leefmilieu, FOD Leefmilieu

Goed nieuws: het energie-

gebruik in België kan overal veel beter. Zowel de industrie als de andere maatschappelijke sectoren kunnen tegen 2030 veel zuiniger omspringen met hun verwarming, hun productieprocessen of hun transport. Een welkome boodschap, want de uitdagingen zijn groot: klimaatverandering, energieafhankelijkheid en economische crisis dwingen ons om minder energie te gebruiken. De voorliggende studie van McKinsey & Company is een interessante bijdrage aan het debat over hoe we in België deze uitdagingen zullen aanpakken. En we hebben nog beter nieuws: deze studie laat maar de eerste stappen zien. Ze onderzoekt hoe ver we raken met meer efficiëntie. Verbeteren wat we vandaag doen. Ze laat het veel grotere potentieel ongemoeid van een transitie naar structureel andere productie- en transportmodellen. Ze onderzoekt in de transportsector vooral wat het effect kan zijn van betere motoren. Maar we kunnen veel meer energie winnen door massaal over te schakelen naar alternatieve transportmiddelen, en door een meer lokale productie en consumptie. Daarvoor is onder andere wegbeprijzing nodig. En de industrie kan ont-

De energiekwestie is voor

de mensheid wellicht de grootste uitdaging van de 21ste eeuw. Het komt erop aan twee absolute vereisten met elkaar te combineren: enerzijds zorgen voor een economische en sociale ontwikkeling die voor een zeer groot stuk gebaseerd is op de beheersing van energie in al haar vormen. Anderzijds onze toekomst op lange termijn veiligstellen, wat inhoudt dat de beschikbare hulpbronnen moeten worden gespaard en dat tegelijk de

‘‘

We kunnen veel meer energie winnen door massaal over te schakelen naar alternatieve transportmiddelen, en door meer lokale productie en consumptie.”

zettend veel winnen door over te schakelen naar productieprocessen en producten op biologische en niet langer op fossiele basis. Een omvattende transitiestrategie kan dit verzekeren. Van een bedrijvenfederatie als het VBO verwachten we hierover in de toekomst verder samen te kunnen nadenken. Jan Turf, Beleidscoördinator, Bond Beter Leefmilieu

schadelijke gevolgen van het energieverbruik in het huidige tempo moeten worden verminderd. Dit zijn buitengewoon hoge ambities en ongelofelijk complexe taken, waarvan de concrete toepassing waarschijnlijk veranderingen in de gewoonten van de bewoners van deze planeet zal meebrengen waarvan we vandaag de omvang niet eens kunnen vermoeden. Want hoewel de verandering van ons gedrag een stuk van het antwoord op de problemen vormt, is het zeer waar-


Experts geven hun kijk op de studie van McKinsey & Company

11

Advisory Board

advertentie

GREENING KNOW-HOW schijnlijk dat de aldus gecreëerde nieuwe situatie de wijze van zien, doen en leven van onze nakomelingen geleidelijk, maar ingrijpend zal veranderen. Het VBO neemt die uitdaging aan. Het zal de medewerking van iedereen en een constante vastberadenheid nodig hebben.

We moeten onze toekomst op lange termijn veiligstellen, wat inhoudt dat de beschikbare hulpbronnen moeten worden gespaard.” drijfsleven verder gaat. Ook denkt Voka dat de ervaring en de kennis die bij de uitvoering van deze convenanten verworven werden, zouden moeten kunnen gevalideerd worden bij de uitwerking van de Europese benchmarks in het kader van de vernieuwde richtlijn emissiehandel. Op deze manier kunnen de convenanten een steentje bijdragen om van Vlaanderen een gunstige vestigingsplaats te maken voor efficiënte industriële bedrijven. Marc Van den Bosch, Senior Adviseur Kenniscentrum, Voka - Vlaams Economisch Verbond

‘‘

Meer dan 400 energieintensieve ondernemingen nemen deel aan een vrijwillige aanpak met convenanten.”

Energymag is het eerste Belgische vakblad over energie, energieoplossingen en aanverwante diensten met themadossiers, rondetafels, casestudies, sectornieuws, getuigenissen, ... Energymag koppelt een praktische insteek aan een transversale approach van de sector en richt zich op diegene die de beslissingen neemt op energievlak. De focus ligt altijd op een betere energiebeheersing en prestaties. Het blad is enkel te verkrijgen via een abonnement. Nog geen abonnement? Ga dan naar www.energymag.be

energymag energymag energymag the energy manager magazine

Tweemaandelijks nieuwsmagazine | Nederlandstalige uitgave | maart - april - mei 2008 | nr 9 | www.energymag.be

the energy manager magazine

6,50 €

the energy manager magazine

Informatieperiodiek | Nederlandstalige uitgave | juni - juli - augustus 2008 | nr 10 | www.energymag.be

6,50 €

Informatieperiodiek | Nederlandstalige uitgave | januari - februari - maart 2009 | nr 12 | www.energymag.be

# 10 COVER STORY

Windmolens voeden spoorwegnet! De kostprijs van elektriciteit 30% lager dankzij windmolens? Luc Lallemand, afgevaardigd bestuurder van Infrabel, bewijst het.

THE ENERGY MANAGER MAGAZINE

MARKET

Overdracht Distrigaz

Een driegangenmenu (of meer)!

MARKET

Interview EDF Belgium

Een stevige doorbraak op de gasmarkt! Vóór de grote verovering?

Inesco: 135 MW concurrentie!

DOSSIER

Focus

Valideo

Duurzame gebouwen eindelijk certificeerbaar

Energie, de derde industriële revolutie

Van meting tot lager verbruik

DOSSIER Hout verovert de onderneming en de stad! Ook aan hout als energiebron kleven een paar minpunten! Energiehout, de volgende commodity?

DOSSIER ECO-DESIGN

Software pakket

Cradle to Cradle

Vergelijkend van de beste oplossingen

Een concept dat tot nadenken aanzet…

Meetstations

Thermisch of elektrisch, met of zonder draad, meten is de boodschap!

Steelcase

Meting en verificatie

De allereerste onderneming die een C2C-certificaat kreeg

De complexiteit van het meten van “negawatts”

TECHNOLOGY

EFFICIENCY

Variabel Koelmiddeldebiet

MANAGEMENT

Trends

Een olieprijs van 200 $ nog voor eind dit jaar?

Wanneer de airco het voor het zeggen heeft

Bankcrisis en energierecessie

Nuon op zoek naar een nieuwe partner

Energymonitoring

www.energymag.be

Focus

Interview

Zuinige windmolens

Windmolens worden steeds interessanter!

TECHNOLOGY

Duitse doorbraak op de Belgische elektriciteitsmarkt

Cover Story

Private elektriciteitsnetwerken

McDonald’s: Zeven actiepunten leiden tot meer dan 10% minder energieverbruik Les Miroirs: VRF doorheen 60 000m2!

Zware Tijden

MARKET

MANAGEMENT Opgelet voor rechtsonzekerheid!

Warmte-uitwisseling via rechtstreeks contact

Rendement dicht bij 100% dankzij rechtstreeks contact RENEWABLE

Een hydrocentrale van 4MW Suez zoekt extremen op!

COVER STORY

Inesco: 135 MW concurrentie! Erwin Van Laethem, CEO van Essent Belgium, kan tevreden zijn: na zeven jaar marktaanwezigheid beschikt de derde grootste speler nu (eindelijk) over lokale productiecapaciteit.

TECHNOLOGY Afgiftekantoor: Brussel X - Agrément nr P601043

12

voor de juiste aanpak van de energie- en klimaatproblematiek in de industrie, namelijk een vrijwillige aanpak (met convenanten) gebaseerd op energie-efficiëntie. In totaal nemen meer dan 400 energie-intensieve ondernemingen deel aan deze convenanten. Bij het benchmarking convenant engageren de deelnemers zich om eind 2012 tot de wereldtop te behoren inzake energie-efficiëntie. In 2007 was de energie-efficiëntie reeds met 5% verbeterd. Hiermee lopen de convenantbedrijven ongeveer 0,5% voor op de planning. Ook in absolute cijfers daalde het absoluut energieverbruik in 2007 ten opzichte van 2002. Dit terwijl de productie met 5% steeg. Naast de energie-efficiëntieverbetering is ook de CO2-uitstoot zeer belangrijk. De vermeden CO2-uitstoot bedroeg in 2007 reeds 2,42 Mton en overtreft daarmee de geplande waarde van 1,93 Mton. Ook qua totale CO2-uitstoot werd in 2007 een quasi stabilisatie bereikt ten opzichte van 2003. Uit de evaluatie van het benchmarking convenant blijkt ook dat de initiële doelstelling op het vlak van behoud van de concurrentiepositie van de ondernemingen waargemaakt werd. Voor Voka is het belangrijk dat deze ingeslagen weg van samenwerking tussen overheid en be-

Afgiftekantoor: Brussel X


Vlaanderen heeft gekozen

Afgiftekantoor: Brussel X

‘‘

Vincent Reuter, Gedelegeerd bestuurder, Union Wallonne des Entreprises (UWE)

Derbibrite

Het waterdichte membraan dat het verbruik doet dalen!

WKK

Solvay vertrouwt op lokale hulpbronnen

RENEWABLE

CARE:

Afgedankte tapijttegels worden secundaire brandstof

COVER STORY

Eric Bertrand geeft Derbigum vleugels! Met 30% meer energie-efficiëntie en 30% minder uitstoot doet deze kmo het beter dan de grote jongens!

6,50 €

advertentie

advertentie

Certified printer

Duurzaam groeien

MAGAZINES I ANNUAL REPORTS I ARTBOOKS I BROCHURES

PRINTERS

Geers Offset supports Ecologic Printing

LTD

Duurzaam groeien, dat is meerwaarde creëren, vandaag en voor de komende generaties. Daarom investeert de Groep Colruyt in mensen, mobiliteit en milieu. Mensen

Milieu

Duurzame groei realiseren we samen met elk van onze medewerkers. Zij kunnen rekenen op een open, no-nonsense cultuur, met kansen om zich professioneel en persoonlijk te ontwikkelen. Samen met onze medewerkers en onze klanten ondersteunen we tal van maatschappelijke projecten, waaronder onze Collibri-scholingsprogramma’s in het Zuiden.

Zorgzaam en efficiënt omgaan met energie, zit ons in de genen. Tegen 2012 willen we tien procent energie besparen en daarnaast gaan we volop voor hernieuwbare energie, zodat we tegen 2015 CO2-neutraal zijn. Ook investeren we blijvend in afvalpreventie, recyclage en energierecuperatie.

Mobiliteit

Eekhoutdriesstraat 67 - 9041 Gent / Belgium T +32 9 251 05 75 - F +32 9 251 62 40 [email protected] - www.geersoffset.com

Onze uitdaging is het woon-werkverkeer en het goederentransport nog efficiënter, zuiniger en veiliger te maken. Daarom zoeken we alternatieven voor de wagen, verfijnen we onze logistiek en stimuleren we onze mensen om verantwoord te rijden.

Less energy & Buildings

Energiebesparend potentieel in de bouwsector

LESS ENERGY & BUILDINGS

16

Enveloppe nieuwbouw; 0,5

HVAC; 1,2 Verlichting; 2,7

Investeringsgerelateerd - Commercieel; 10 Investeringsgerelateerd - Residentieel; 46

Waarom investeren in energie-efficiënte gebouwen? Energie besparen is CO2-uitstoot verminderen. Dat dit noodzakelijk is, is ondertussen algemeen geweten. Maar verder blijken investeringen in energiezuinige gebouwen ook bijzonder rendabel te zijn en meestal een netto positief resultaat op te leveren. Daarnaast is de verhoogde activiteit van de bouwsector een mooi pluspunt, zeker in tijden van economische crisis. Door haar arbeidsintensief karakter en als motor van economische groei creëert elke investering in de bouwsector van 1 miljoen euro achttien bijkomende arbeidsplaatsen (bron: Confederatie Bouw). De technieken die men toepast in energiezuinig bouwen komen ten slotte ook het woon- en werkcomfort ten goede, zoals bijvoorbeeld het gebruik van natuurlijk licht of een betere temperatuurregeling. Hierbij alvast enkele concrete maatregelen, aangebracht door McKinsey, die in bedrijven op verschillende niveaus genomen kunnen worden in het streven naar maximale energie-efficiëntie in gebouwen. Ook gedragsveranderingen al dan niet versterkt door technische controlesystemen zijn belangrijk.

Het gebouw • Goede isolatie over de hele buitenschil (dak en muren)

Waterverwarming; 0,9 Enveloppe renovatie; 4,7

Apparatuur; 0,1 Elektronica; 0,2

Gedrag; 5 Bron: ‘Pathways to worldclass energy efficiency in Belgium’, McKinsey 2009

• Plaatsen van hoogrendementsbeglazing • Gunstige oriëntatie en doordachte inplanting ruimtes om natuurlijk licht en warmte optimaal te gebruiken • Degelijk onderhoud van het gebouw • Op zoek naar verbetering door studies en audits

Ventileren, verwarmen en koelen • Snelheid van systemen optimaliseren • Procesregeling rekening houdend met bedrijfsactiviteit; besturingssystemen rendabel bij een olieprijs van 14 USD/bbl • Gebruik van natuurlijke warmte (uit zon, bodem, lucht) • Onderhoud van installaties • Warmterecuperatie • Zonnewering

rendabel vanaf een olieprijs van 27 USD/bbl, maar in nieuwbouw reeds bij 5 USD/bbl • Kleine onafhankelijke gestuurde groepen

Energiezuinige elektronica en andere toestellen

• Computers, printers, faxmachines, kopieermachines (rendabel bij een olieprijs van 11 USD/bbl) • Frigo’s en diepvriezers (reeds rendabel bij een olieprijs van 8 USD/bbl), maar ook bijvoorbeeld industriële wasmachines

Verstandig met energie omgaan • Bewustmakingsacties bij het personeel • Opleiding onderhoudsteams • Informatie-uitwisseling • Energieteams

Verlichting

Uitwisseling van informatie en opleiding

• Besparen op verlichting door gebruik van natuurlijke lichtelementen zoals koepels • Energiezuinige verlichting: > tl-lampen vervangen (rendabel bij een olieprijs van 22 USD/bbl) > compacte fluorescentielampen (CFLs) op korte termijn, maar op lange termijn zullen leds zonder meerprijs beschikbaar zijn • Besturingssystemen (dimsystemen, bewegingssensoren): in bestaande gebouwen

• Betrokkenheid technische scholen, opleidingscentra • Samenwerking tussen ingenieurs- en architectenopleiding Energie-efficiëntie is vandaag één van de belangrijkste parameters voor zowel nieuwbouw als renovatie. Een overkoepelende aanpak is dé sleutel tot een geslaagd project. Lees verder voor enkele inspirerende getuigenissen.



In

2005 vertegenwoordigden gebouwen maar liefst 35% van het totale primaire energieverbruik in België, wat overeenstemt met 128 miljoen boe (barrels of oil equivalent). McKinsey & Company berekende dat in deze sector nog heel wat kansen voor het verbeteren van de energie-efficiëntie bestaan. Het energiebesparend potentieel in deze sector werd geraamd op 61 miljoen boe primaire energie in 2030 tegenover het business as usual- (BAU) scenario. Dit vertegenwoordigt bijna 60% van het totale reductiepotentieel in België. De helft van het potentieel ligt in de renovatie van bestaande gebouwen. Energiezuinige nieuwbouw kan voor 8% bijdragen. In nieuwe gebouwen is het vooral belangrijk al vanaf de ontwerpfase met energie-efficiëntie rekening te houden. Naast energiebesparingen van het gebouw zelf (‘de schil’) speelt ook de technische aankleding een rol. Maatregelen inzake verlichting, elektronische bureau-apparatuur (pc, printer, fax, kopieermachine), verwarming, koeling en verluchting (HVAC –Heating, Ventilation, AirConditioning), waterverwarming en toestellen kunnen voor 34% bijdragen. De overige 8% kan gehaald worden door energiezuinige gedragsveranderingen.

61 miljoen boe, 2030

17

Buildings

TIP

Ongemeen boeiend project


Een eerste passiefgebouw – op een totaal van 5 – werd op 3 september 2008 te Marche-en-Famenne feestelijk in gebruik genomen. Het gebouw is ultraperformant, zuinig en zeer aangenaam om in te vertoeven. Het beantwoordt aan geavanceerde normen en staat daarmee aan de top op het gebied van energiebesparing.

18

Toen hij noodgedwongen moest verhuizen, wilde Benoît Coppée, bestuurder-directeurgeneraal van de Groupe Capital & Croissance - Investsud, dat zijn nieuwe kantoren de waarden van Investsud zouden belichamen: duurzaamheid, expertise, actie en innovatie. “De klimaatopwarming is een reëel probleem. Ze verplicht ieder van ons ertoe er echt iets aan te doen. Wij hebben daar de mogelijkheid toe gekregen en hebben het ook gedaan. Geen woorden, maar daden! Dat is onze plicht tegenover de huidige en toekomstige generaties. Een zorgvuldig bestudeerd en weldoordacht project valt trouwens niet duurder uit, zeker niet als de exploitatiekosten erin verwerkt worden!”

Comfort… dat zeer snel rendeert Aanvankelijk dacht men aan een ‘low energy’principe, namelijk een jaarlijks verbruik voor verwarming dat neerkwam op ongeveer 6 liter stookolie per m2. Voor een meerkost van 5 tot 10% kon het project echter geheroriënteerd worden van ‘low energy’ naar een ‘passief’-project waarbij het equivalent van 1,5 liter stookolie per m2 wordt verbruikt. Deze extra investering is wel

aanzienlijk, maar zal in enkele jaren terugbetaald zijn door de besparing op de ‘klassieke’ exploitatiekosten. De basisprincipes van dit passiefgebouw zijn: • een aangepaste isolatie, • een efficiënte beglazing (driedubbel glas), • luchtdichtheid (om warmtelekken te vermijden) met ademende materialen, • een gecentraliseerd mechanisch ‘dubbelstroom’ventilatiesysteem (dat het mogelijk maakt vervuilde lucht af te voeren en daarbij haar warmte te recupereren), • de oriëntatie van het gebouw en ‘bioclimatisme’ (waarbij men zoveel mogelijk de zonnestraling, de groenbedekking, de natuurlijke circulatie benut). Dit innovatieve en performante gebouw biedt zijn gebruikers bijzonder aangename leef‑ en werkomstandigheden. De temperatuur is er stabiel. En ook al is de winter streng geweest, de temperatuur is er dag en nacht constant gebleven, met binnenshuis een gemiddelde van 21° (zelfs wanneer de thermometer buiten zakte tot -17°)!

‘‘

Als het project zorgvuldig bestudeerd en weldoordacht is, valt het niet duurder uit, zeker niet als de exploitatiekosten erin verwerkt worden!” BENOÎT COPPÉE, BESTUURDER-DIRECTEUR-GENERAAL

Kennen, bouwen, ondernemen… boeiend Naast zijn baanbrekend initiatief heeft Benoît Coppée zich steeds sociaal bewust willen tonen en de buitenwereld willen aanspreken. Daarom betrok hij er bijna 700 jongeren van 11 tot 17 jaar uit drie scholen van het Waalse Gewest bij. Deze samenwerking leidde tot het opstellen van een gemeenschappelijk document uit drie delen. Het eerste deel handelt over kennis, over hoe de mens zijn creativiteit heeft aangewend om warm of fris te wonen, en werd opgesteld in samenwerking met kinderen van de lagere school. Vervolgens wordt, in samenwerking met leerlingen van de technische school, de constructie van het gebouw en de materialen en technieken behandeld die vereist zijn om tot dergelijke prestaties te komen. Ten slotte besteedt men aandacht aan de ondernemingszin, samen met alle bedrijven die aan het project hebben deelgenomen en met de jongeren van de secundaire school.

PASSIEFKANTOOR INVESTSUD Bouwjaar: 2007-2008 Bouwtijd: 9 maanden Oppervlakte: 1.500 m2 in 2 plateaus van 600 en 900 m2 Bouwkost (excl btw): 2.500.000 euro


Eerste passiefkantoor in Wallonië voor Investsud

19

Buildings

TIP

Volvo Europa Truck: verbetering door renovatie


Na de installatie van windturbines en een biomassacentrale produceert Volvo CO2-vrij. Toch blijft de uitdaging: minder energie verbruiken. Daarvoor onderzoekt en lanceert de onderneming verschillende projecten. De acties voor energiebesparing kaderen in het benchmarkconvenant en blijven van toepassing. Daarnaast worden in het bedrijf jaarlijks nieuwe initiatieven gestart en uitgewerkt om het energieverbruik zo laag mogelijk te houden.

De verlichting schakelt zichzelf overdag automatisch uit per zone, afhankelijk van de natuurlijke lichtinval van de lichtstraten.

20

Directeur Kwaliteit en Infrastructuur Koen Knippenberg over de aanpak van het bedrijf: “We zijn het aan onszelf verplicht om de nodige acties te ondernemen om deze planeet leefbaar te houden, zodat ook de volgende generaties, onze kinderen en kleinkinderen, nog een wereld hebben om in te leven.”

Thermografie Thermografie is een methode om temperatuurverliezen van gebouwen in beeld te brengen met een infraroodcamera. Op basis van de onderzoeksresultaten maakte het bedrijf een actieplan op. Sommige acties konden op korte termijn gerealiseerd worden: zo werden in 2006 alle ramen van de oudste gebouwen vervangen. Ook op

‘‘

We zijn het aan onszelf verplicht om de nodige acties te ondernemen om deze planeet leefbaar te houden” KOEN KNIPPENBERG, DIRECTEUR KWALITEIT EN INFRASTRUCTUUR

plaatsen waar bestaande gebouwen later aan elkaar gebouwd werden, stelde de studie energieverlies vast, net als bij de sluitingen van deuren en poorten in de fabriek.

wordt het energieverbruik beter beheerst door de verschillende installaties niet tegelijk op te starten en zo piekverbruik te voorkomen.

Isolatie van gebouwen

De verlichting werd over kleinere zones verspreid, die Volvo onafhankelijk van elkaar kan aan- of uitschakelen. De verlichting schakelt zichzelf overdag automatisch uit per zone, afhankelijk van de natuurlijke lichtinval van de nieuwe lichtstraten. Voorts paste Volvo de lay-out van de fabriek aan om nog meer energie te besparen, bijvoorbeeld met lichtere kleuren en lagere rekken. De theoretische besparingen bedragen 4.317 MWh aan elektriciteit en 2.844 MWh aan gas per jaar. Voor alle acties berekende Volvo een terugverdientijd van één jaar. Als gevolg van de verschillende acties die in de loop van de jaren uitgevoerd werden in het kader van duurzaam energiegebruik, werd een nieuwe standaard gezet die toegepast wordt bij het oprichten en het uitwerken van alle gebouwen in de onderneming.

De oudste Volvo-gebouwen in Gent dateren van 1974. In die tijd golden er heel andere normen dan vandaag. De nieuwe ramen zijn beter geïsoleerd, thermisch onderbroken en hebben een hoge wind- en waterdichtheid. Daarnaast is het glas voorzien van zonbeheersende isolatie en verving Volvo ook de zonwering. De nieuwe zonneschermen onderscheppen gemiddeld 85% van de zonnestralen.

Nieuwe systemen gebouwenbeheer Honeywell kreeg de opdracht om alle regelingen van de verschillende verwarmings-, verlichtings-, ventilatie- en koelinstallaties te vernieuwen om ze zo energie-efficiënt mogelijk te maken. Het beheerssysteem ziet erop toe dat nergens onnodig verwarmd of gekoeld wordt. Met dit systeem

Verlichting


Minder energieverbruik blijft uitdaging

21

Buildings

TIP

Glorieux past energie-efficiëntie resoluut toe in nieuwe gebouwen

Energieverbruik

tegen 2040 gedeeld door vier In 2008-2009 investeert de groep Saint-Gobain ruim 450.000 euro in zijn glastransformatiefiliaal Glorieux in Kuurne. Saint-Gobain is een van de marktleiders in bouwmaterialen en heeft dus een voorbeeldfunctie. Vandaar de energiebesparende maatregelen in het lastenboek voor dit ambitieuze project. Het ‘Care:4’-programma werd medio 2008 gelanceerd met als doelstelling de energieconsumptie in bureauruimtes tegen 2040 terug te dringen tot een kwart van het verbruik vandaag.

Elke inspanning telt op weg naar een milieuvriendelijker toekomst” RUDI DEVOLDER, GEDELEGEERD BESTUURDER

Voorbereiding en keuze van partners cruciaal Rudi Devolder, gedelegeerd bestuurder van Glorieux: “Eerst en vooral selecteerden we aannemers die goed op de hoogte zijn van de praktische uitvoering van de energiebesparende maatregelen in ons lastenboek. In België bestaat er al heel wat technische knowhow en ook alle nodige materialen zijn hier beschikbaar. Elke week hebben we een werfvergadering waarop de architect nauwgezet opvolgt of de aannemers alle energiemaatregelen effectief uitvoeren. Alleen door de oriëntatie van het gebouw op het noordoosten konden we niet alle maatregelen nemen die in het ‘Care:4’-lastenboek staan: door de locatie zijn zonnepanelen en zonneboilers niet interessant. En ook de Canadese putten om de aangevoerde lucht natuurlijk op te warmen of af te koelen, waren te ingrijpend. Maar voor de rest loopt alles heel vlot en werken onze mensen binnenkort in een energiezuinig gebouw.”


‘‘

Expeditiebureaus, kleedkamers, toiletten en refter van Glorieux komen in een moderne nieuwbouw van 440 m². Het gebouw ligt wat ongunstig noordoostelijk georiënteerd. Om toch nog veel natuurlijk daglicht binnen te krijgen, voorzien de bouwplannen veel ramen en koepels. In alle tl-verlichtingsarmaturen zit elektronische voorschakelapparatuur die zorgt voor hetzelfde licht met 25% minder verbruik. Voor de beglazing werd gekozen voor drievoudig isolatieglas met een U-waarde van 0.7W/m²K. Dit hoogrendementsglas wordt bij Glorieux zelf geproduceerd. Om tot een lage U-waarde van de muren en de daken te komen, werd geopteerd voor ISOVER Easypan glaswolisolatie. Het warm water komt uit een 100% condenserende stookolieketel die de warmte uit de rookgassen recupereert. Die ketel is bovendien uitgerust met een ‘buitenvoeler’ voor weersafhankelijke regeling. Er zijn twee warmterecuperatie-units voorzien die warmte terugwinnen uit de warme afgezogen lucht. Die warmte dient om de koelere aangezogen buitenlucht op te warmen. Streefdoel is een primair energieverbruik van 80 kWh/m² per jaar.

23

Buildings

TIP

Nieuwe businessunit Nike houdt rekening met energie-efficiëntie

Milieuvriendelijk bouwen niet per se

duurder

Nike Equipment had een nieuw gebouw nodig omdat er op de bedrijfssite een nieuwe businessunit kwam. Van bij het begin hield Nike rekening met de driehoek ‘people – planet – profit’. People: is het een goede omgeving voor de medewerker? Planet: is de nieuwbouw goed voor het milieu? Profit: draagt het ook financieel bij?

24

Ondanks de budgeten tijdsbeperkingen is het mogelijk om een goede werkomgeving te creëren met significant minder impact op het milieu dan een standaard gebouw” KOEN MYLEMANS, FACILITY MANAGER

Overzicht van de genomen maatregelen

met een grondbuis. • Low en high bays worden gekoeld door natuurlijk te ventileren. • Een building-managementsysteem optimaliseert de kwaliteit van het klimaat en het energieverbruik. • Als de goederen binnenkomen, passeren ze eerst door een sas om tocht op de werkvloer te voorkomen.

• Het hele gebouw kreeg een hoge isolatiewaarde: het kantoorgedeelte heeft een K-waarde van 29 en een E-peil van 60 en het magazijngedeelte een K-waarde van 32 en een E-peil van 80. • Ramen en zonweringen zijn optimaal georiënteerd om ongewenste opwarming te voorkomen. • Er kwam geen airco in de kantoren, wel koeling

“Ondanks de budgeten tijdsbeperkingen in een dergelijk project is het mogelijk om een goede werkomgeving te creëren met significant minder impact op het milieu dan een standaard gebouw”, aldus Koen Mylemans, Facility Manager Nike. Het gebouw kostte per m2 niet meer dan de andere gebouwen op de site, het elektriciteitsverbruik per m2 is een kwart lager dan vroeger en het gas-

verbruik per m2 is zelfs de helft lager in vergelijking met de andere gebouwen.

Succesfactoren en hindernissen Niet alleen moet de organisatie volop achter het concept staan, het is belangrijk dat de kennis die in de eigen organisatie al aanwezig is, gebruikt wordt: interne diensten bij de zaak betrekken die de sterke en zwakke kanten van de bestaande gebouwen en processen kennen en die de cultuur van het bedrijf kunnen vertalen in het gebouw. Externe kennis kan de laatste technische ontwikkelingen bijbrengen en heel belangrijk is zeker dat de architect ervaring heeft met besparende technieken. Voorts is het afstemmen van gebouwtechnieken en de automatisering – bij Nike gaat het om kranen en transportbanden – een belangrijk aandachtspunt.



‘‘

In september 2005 kwam er een akkoord voor het project. Tegen juni 2007 was het gebouw klaar. Het gaat om een logistiek gebouw van zo’n 40.000 m² waarin Nike goederen binnenkrijgt en dan verscheept naar de klanten. In het gebouw zitten twee high bays (stockageruimtes met rekken tot 30 meter hoog), een low bay (plaats waar de orders voor de klanten worden samengesteld), en een kantoortoren voor administratieve, sociale en technische functies. Een nieuwbouwproject biedt nieuwe kansen om maatregelen te treffen die in een bestaand gebouw moeilijk of zelfs niet haalbaar zijn.

25

Buildings

TIP

Bewustmakingsacties bij personeel van Janssen Pharmaceutica

Waar staat die uitknop ook weer?

26

De laatste vier jaar verdubbelde de energiefactuur van Janssen Pharmaceutica. Dat had meer te maken met de hogere energieprijzen dan met een hoger energieverbruik. Maar de erg hoge prijzen hadden wel een voordeel: maatregelen nemen om minder te verbruiken, leveren dan sneller resultaat op. Die inspanning is ondertussen voor een stuk geleverd. Gebouwen en andere infrastructuur zijn energiezuinig gerenoveerd. Betere systemen zorgden voor betere energieaanvoer. Zo werd het centrale koelsysteem geoptimaliseerd met een besparing van meer dan 300.000 euro per jaar als gevolg. Allemaal ingrepen waardoor de rekening niet nóg hoger oploopt. Maar dat is voor Dirk Collier, secretaris-generaal van Janssen Pharmaceutica, niet genoeg: “Niet alleen een efficiënte infrastructuur tempert ons energieverbruik. Verantwoord omspringen met energie maakt een nog groter verschil.” Janssen gaf de medewerkers dus een voorzet om na te denken over de impact van hun alledaagse handelingen.

Minder verbruiken tegen 2012 Moet de verwarming echt op 24°C? Moet er echt zoveel licht branden? Worden alle toestellen

‘s avonds afgesloten of dichtgedraaid? Het is op dat niveau dat de onderneming nog veel extra kan besparen. Dikwijls verspillen we onbewust energie: het licht dat uit verstrooidheid blijft branden, denken dat toestellen in sluimerstand weinig energie verbruiken, het raam openzetten in plaats van de verwarming een graadje lager te draaien. Dirk Collier: “De meeste collega’s hoeven we niet te overtuigen dat dit onverantwoord is. Maar we moeten het ook nog doen. In ons Energie Benchmarkingconvenant met de Vlaamse overheid engageren we ons om tegen 2012 minder energie te verbruiken. Dat kan door op de werkvloer ons gedrag aan te passen. Daar gaan we met z’n allen aan werken.”

Energiezuinig gedrag belonen “In onze jaarlijkse Energieweek maakten we duidelijk dat de bal nu in het kamp van iedereen ligt”, stelt Collier. De infrastructuur van het bedrijf

‘‘

is vandaag energie-efficiënt. “Nu is het aan ons allemaal om die ook efficiënt te gebruiken. In het najaar hielden we de aandacht levend met visuele acties zoals banners op de website en spraakmakende posters. We verspreidden een folder met concrete tips op maat van de verschillende werkomgevingen. Sinds begin 2009 gaan energieteams op bezoek in de afdelingen. Met stickers maken we daar energiezuinig/verslindend gedrag duidelijk.”

Onze infrastructuur is vandaag energieefficiënt. Nu is het aan ons allemaal om die ook efficiënt te gebruiken” DIRK COLLIER, SECRETARIS-GENERAAL



Bij Janssen Pharmaceutica is het aantal stopcontacten een veelvoud van het aantal werknemers. Schakelaars en thermostaten bewust aan- en uitschakelen is daarom een must. Met een kleine inspanning van de 4.000 werknemers drukt de onderneming fors haar energierekening.

27

Buildings

TIP

Globaal energie-efficiëntieplan voor Delhaize

Van monitoring tot investering Het initiatief dateert van 2004. Delhaize België stelt vast dat zijn energieverbruik jaarlijks onverbiddelijk met 3% stijgt. Zelfs al is dat minder dan het nationale gemiddelde, toch is het te veel voor het distributiemerk. Een globaal energie-efficiëntieplan biedt soelaas.

Meten, evalueren en handelen


Het verwarmingsenergieverbruik zal in nieuwe supermarkten gehalveerd worden.

28

Met de hulp van adviesbureau Dapesco maakt Delhaize België een uitvoerige analyse van zijn verbruik en neemt het de tijd om alle energieefficiëntiemaatregelen die op zijn winkelpark van toepassing zijn, uitgebreid te testen en te evalueren. Onder leiding van Philippe-Henri Heymans, Architect &Technical Director, werkt het distributiebedrijf op alle verbruiksfactoren: gedrag, verwarming en warmterecuperatie, sanitaire warmwaterproductie, koudeproductie, koeluitrustingen, koelmiddelen, natuurlijke en kunstverlichting, isolatie, nieuwe bouwstandaarden,... alles wordt in de bestaande en nieuwe winkels onderzocht en getest.

‘‘

Lage-energiewinkels Philippe-Henri Heymans: “De resultaten waren al snel merkbaar. In 2005 stabiliseerde de groei van het verbruik dankzij de inwerking van het bedrijf op het gedrag. Eind 2008 haalde het distributiebedrijf al 4% vermindering dankzij de ingevoerde technische innovaties. Nu verbindt het zich ertoe om die vernieuwingen te veralgemenen.” Het verwarmingsenergieverbruik zal in nieuwe supermarkten gehalveerd worden, onder meer door een betere isolatie. De koeltoonbanken zullen uitgerust worden met glazen deuren, wat een energiebesparing van 40% zal opleveren. Delhaize zal ook gebruik maken van nieuwe koelen verlichtingssystemen, zoals koeling op basis van CO2 en led-technologie. Los van de energiebesparende maatregelen zal het bedrijf ook intensiever gebruik maken van hernieuwbare energie.

Wij besteden 32,8 miljoen euro om ons energieverbruik tegen 2020 met 35% te verminderen” PHILIPPE-HENRI HEYMANS, ARCHITECT & TECHNICAL DIRECTOR


Delhaize België zal 32,8 miljoen euro in zijn supermarkten investeren om hun energieverbruik tegen 2020 met 35% te verminderen. Een ambitieus investeringsprogramma dat gesmeed werd na drie jaar van meten en nog eens meten. Doel: ‘lage-energiewinkels’ en gebruik van hernieuwbare energie.

29

advertentie

DE DOELSTELLINGEN VAN DE POST INzAkE ENErGIE EN CO2:

VErmINDErING VAN DE CO2-uITSTOOT mET 35% IN DE PErIODE 2007-2012 (VAN 109.198 TON IN 2007 NAAr 70.978 TON IN 2012).

Will sustainable food production become the standard in the future?

advertentie

In een overeenkomst met de Belgische regering uit 2005 was de doelstelling van de Post nog om het energieverbruik met 7,5% te verminderen tegen 2012. Twee jaar later luidde de ambitie een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met 10%. Door nu te streven naar een vermindering met meer dan een derde (ten opzichte van 2007) plaatst De Post zich volgens het onafhankelijke consultancybureau Ecofys (www.ecofys.com) in de kopgroep onder de Europese postoperatoren. EnkElE initiatiEvEn om dE Co2 uitstoot tE vErmindErEn: 1. aankoop van 100% “groene elektriciteit”: sinds augustus 2008 wordt alleen nog “groene elektriciteit” (uit hernieuwbare energiebronnen) geleverd aan De Post. Momenteel verbruikt De Post AlpEnergy. Dit is elektriciteit die opgewekt wordt door waterkrachtcentrales. 2. Productie van hernieuwbare energie: bijvoorbeeld de plaatsing van zonnepanelen op de daken van sorteercentra. 3. vermindering van het aantal gebouwen + vermindering van het energieverbruik van bestaande gebouwen: De Post heeft enerzijds een energie-kadaster opgesteld van een 200-tal gebouwen die 80% van de energieconsumptie vertegenwoordigen. Daarnaast zal De Post het aantal gebouwen verminderen en op de 100 meest energieverbruikende sites energie-audits uitvoeren om abnormale energieconsumpties te detecteren en concrete acties te ondernemen naar energiereductie. 4. ingebruikname van energiezuinige vervoermiddelen: een groot aantal bestelwagens en vrachtwagens van het Euro4 type (aantal: 3.460), en 33 vrachtwagens van het Euro5 type werden ingezet wat bijdraagt tot een duurzaam energie- en milieubeheer. Verder startte De Post een cursus “eco-driving”, waarbij chauffeurs worden aangeleerd om het brandstofverbruik zoveel mogelijk te beperken. Meer dan 850 medewerkers volgden de opleiding in 2008, ruim 2.500 medewerkers zullen in 2009 deze cursus volgen.

CO2-uitstoot Evolutie doelstelling 2012

Naturally efficient food produced in an energy effcient way

www.alprosoya.com

Less energy & Transport and Supply chain

De


transportsector was in 2005 in België verantwoordelijk voor 20% van de primaire energieconsumptie, wat overeenkomt met 74 miljoen boe (barrels of oil equivalent). Het wegvervoer leverde hiervoor de grootste bijdrage (61 miljoen boe), terwijl de luchtvaart verantwoordelijk was voor 9 miljoen boe en het trein- en binnenvaartverkeer elk voor 2 miljoen boe. McKinsey & Company focust zich in zijn studie op het wegvervoer waar het berekent dat er nog belangrijke inspanningen kunnen geleverd worden om de energieconsumptie tegen 2030 met 21% tegenover het referentiegeval te doen dalen, wat overeenkomt met 15 miljoen boe.

32

Dit kan bereikt worden door het wagenpark (zowel personenwagens als vrachtwagens) te vervangen door voertuigen met een efficiëntere verbrandingsmotor (internal combustion engine - ICE verbeteringen) enerzijds, en anderzijds door hybride, plug-in hybride (waarbij de elektrische batterij wordt opgeladen via het reguliere elektriciteitsnet) en elektrische wagens massaal te gebruiken. Ook gedragswijzigingen zoals energiebesparend rijden (het zogenaamde ecodriving) en een bedrijfsmobiliteit die sterker op het openbaar vervoer of niet-gemotoriseerde alternatieven inspeelt, dragen bij tot waarneembare energiebesparingen. Net zoals de voertuigen biedt ook de infrastructuur een potentieel tot vermindering van de energieconsumptie en milieulast. Investeren in een betere logistieke organisatie en strategische locatie kan leiden tot een gunstigere energiebalans voor het bedrijf door vlottere circulatie, mindere trajecten, kortere afstanden, enz.

Waarom investeren in energie-efficiënt transport? Energie-efficiënte voertuigen én efficiënt rijden dragen bij tot lagere luchtemissies van zowel CO2, fijn stof en andere lokale polluenten zoals stikstofoxiden. Energie-efficiënt rijden bespaart niet alleen brandstofkosten, maar vertraagt ook de slijtage van het wagenpark, wat kostenbesparend werkt. Chauffeurs die (energie)bewuster rijden blijken alerter te zijn in het verkeer, wat het aantal ongevallen kan terugschroeven.

and SUPPLY CHAIN Mogelijkheden tot meer energie-efficiëntie in de vervoersector 15 miljoen boe, 2030

ICE-verbeteringen zware bedrijfsvoertuigen (bv. vrachtwagens); 1,4

Gedrag; 3

Full hybridpersonenwagens; 2,6

Investeringsgerelateerd; 12

Plug-in hybridpersonenwagens;

5,6

ICE-verbeteringen middelzware bedrijfsvoertuigen; 0,5 Elektrische personenwagens; 1,7 Bron: ‘Pathways to worldclass energy efficiency in Belgium’, McKinsey 2009

McKinsey stelt volgende maatregelen voor om zowel het goederen- als het personentransport in de onderneming efficiënter te maken:

GOEDERENTRANSPORT

PERSONENTRANSPORT

• Optimalisatie transportmodel (laadproces verbeteren, trajecten beter afstemmen,...) • Energiebewust rijden (ecodriving voor beroepschauffeurs) • Betere afstemming logistiek (keuze locatie van het eigen bedrijf en van leveranciers; colocatie als logistiek optimum) • Keuze energie-efficiënter transportmiddel (hybride vrachtwagen, binnenvaart,…) • Modal shift, combinatie van verschillende vervoermiddelen

• Minder verplaatsen (alternatieven: videoconferentie, telewerken,...) • Energiebewust rijden (ecodriving, carpooling) • Keuze energie-efficiënt vervoermiddel (energieefficiënte wagen, fiets, openbaar vervoer, hybride wagen, elektrische wagens) • Modal shift, combinatie van verschillende vervoermiddelen In dit deel getuigen verschillende bedrijven over hun ervaringen inzake energiezuinig transport.


LESS ENERGY & TRANSPORT

33

Transport & Supply chain

TIP

Colruyt optimaliseert goederenvervoer door automatisatie

Om zijn politiek van laagste prijzen waar te maken, streeft Colruyt al veertig jaar naar maximale efficiëntie en minimale kosten. Zuinig omspringen met middelen, grondstoffen en energie zit het bedrijf in de genen. Een natuurlijke reflex die ook het mobiliteitsbeleid kleurt, zowel voor woon-werkverkeer als voor goederentransport.


Tussen 1994 en 2008 reden de vrachtwagens 48.800.000 km minder, wat overeenkomt met een totale besparing aan brandstof ter waarde van ongeveer 11,7 miljoen euro.

34

opleggers Het mobiliteitsbeleid kadert in het milieu-engagement van de Groep Colruyt. In 1990 leidde dat tot het ‘Green Line Charter’. Sindsdien beoordeelt Colruyt elk nieuw project op zijn ecologische, economische en maatschappelijke impact.

Met hulp van informatica Voor het goederentransport ontwikkelde Colruyt een uniek systeem: leveranciers leveren niet rechtstreeks aan de winkels, maar aan centrale distributiecentra. Die ontvangen, verifiëren en stockeren alles. ‘s Nachts seint elke Colruytwinkel alle verkochte hoeveelheden door naar een centrale computer die automatisch de optimale hoeveelheden berekent om de winkels te herbevoorraden. De volgende dag al haalt een vrachtwagen de nodige goederen op om ze naar de winkels te brengen. Maar er is meer: de computer kent van elk product het juiste volume en gewicht. Hij stelt de vrachten zo samen dat de ruimte in de opleggers maximaal benut wordt: gemiddeld maar liefst 95%. Tegelijk waakt het programma erover dat een vrachtwagen nooit overladen op de weg komt. Andere software geeft per rit het ideale traject aan: de kortste route, met zo weinig mogelijk passages door woonkernen. En op de terugrit nemen alle vrachtwagens zoveel mogelijk leeggoed, pallets en afval van de winkels mee. Of ze maken van de gelegenheid gebruik om onderweg producten af te halen bij leveranciers.

Meer volume, minder kilometers Deze manier van werken zorgt voor zo weinig mogelijk afgelegde kilometers in verhouding tot het

‘‘

De nieuwe manier van werken zorgt voor zo weinig mogelijk afgelegde kilometers in verhouding tot het vervoerde volume”

vervoerde volume. Elk jaar voorkomt Colruyt zo 5,6 miljoen kilometers. Tussen 1994 en 2008 gaat het in totaal om ruim 48.800.000 km, wat overeenkomt met een totale besparing aan brandstof ter waarde van ongeveer 11,7 miljoen euro. Hiertegenover staat een geschatte kost van 1,7 miljoen euro, waarvan 40% werd besteed aan medewerkers en 60% aan investeringen in materiaal en software. En kilometerpreventie heeft nog andere gunstige neveneffecten: minder vrachtwagens op de weg betekent vanzelf minder files, minder kans op ongevallen en op files die daardoor ontstaan. Ten slotte engageren chauffeurs en directie zich al jaren voor veiliger verkeer. Met veilige, goed onderhouden vrachtwagens en verantwoord rijgedrag bijvoorbeeld. Onder de chauffeurs is er zelfs een gezonde competitie om zo zuinig mogelijk te rijden.


Kortste routes en maximaal gebruik

35


TIP

Colruyt optimaliseert woon-werkverkeer

8 miljoen autokilometers minder Het woon-werkverkeer van medewerkers grondig analyseren en zo zorgen voor een persoonlijk reisadvies met de beschikbare reisalternatieven: het is maar één manier waarop de Groep Colruyt het woon-werkverkeer van zijn medewerkers optimaliseert.


Mensen combineren hun woon-werkverkeer vaak met andere verplaatsingen. Onderweg brengen ze bijvoorbeeld de kinderen naar school of ze rijden samen met hun partner. Daarom laat Colruyt de keuze van het vervoermiddel voor woon-werkverkeer natuurlijk volledig over aan de medewerkers zelf. Maar Colruyt voert wel een mobiliteitsbeleid dat informeert, faciliteert en sensibiliseert. Om het woonwerkverkeer te optimaliseren, pakt Colruyt zelfs de werkorganisatie aan. Sommige diensten werden gedecentraliseerd. Parttimers kunnen kiezen voor volle werkdagen en voor iedereen zijn er glijdende werkuren. Colruyt levert zelfs inspanningen om een betere service te krijgen van het openbaar vervoer.

36

Carpoolen gepromoot Voorts promoot Colruyt het systeem van carpoolen. Momenteel zijn er bij Colruyt 730 carpoolers. Colruyt promoot carpoolen systematisch bij nieuwe medewerkers en blijft het systeem voortdurend optimaliseren, bijvoorbeeld door de rit naar huis te garanderen als een carpoolchauffeur zou uitvallen. Colruyt zette ook een scooterproject op: via hun werk kunnen medewerkers een scooter kopen en afbetalen met een héél lage rente. Meer dan 230 werknemers komen met zo’n scooter naar hun werk. Medewer-

kers die met de trein naar Halle komen, kunnen de afstand van het station naar hun werk afleggen met een gratis oranje fiets van Colruyt.Toen het fietsproject in 2000 startte, waren er nauwelijks treingebruikers. Vandaag rijden er elke dag 166 medewerkers met zo’n oranje bedrijfsfiets naar het station. Een oplossing waardoor Colruyt vandaag verder kan rekruteren dan vroeger. En waardoor er weer meer parkeerruimte is bij de kantoren.

‘‘

8 miljoen autokilometers minder voor het woonwerkverkeer”

Wie zich engageert om vier dagen op de vijf met de fiets te komen werken, krijgt een kwaliteitsfiets in bruikleen, compleet met regenpak, herstelkit én een fietsvergoeding.

‘Bike to work’ En sinds 2007 loopt het programma ‘Bike to work’, dat medewerkers stimuleert om van thuis naar hun werk te fietsen. Wie zich engageert om minstens vier dagen op vijf met de fiets te komen werken, krijgt een kwaliteitsfiets in bruikleen, compleet met regenpak, herstelkit, alles erop en eraan. Plus een fietsvergoeding. Zo komen er vandaag 1.518 medewerkers met de fiets van thuis. En ook medewerkers die maar

een stuk van hun woon-werkverkeer met de fiets doen, krijgen een fietsvergoeding: dat gaat in totaal om 494 mensen. Met al deze maatregelen voorkomt de Groep Colruyt elk jaar 8.089.715 autokilometers, goed voor 449.295,2 liter brandstof per jaar. Sinds 1994 investeerde het bedrijf 960.000 euro in o.a. fietsen, stalling en onderhoud. Maar er werden ook ruim 2.500 parkeerplaatsen uitgespaard, wat overeenkomt met een besparing van 2.500.000 euro.


Zelfs werkorganisatie aangepakt

37


TIP

Duurzaam ondernemen is een Al sinds zijn oprichting in 1980 pioniert Ecover in duurzaam en ecologisch ondernemen. Een houding die zich niet beperkt tot de producten van de organisatie: ecologische wasen reinigingsmiddelen. Er is ook het Global Mobility Plan om medewerkers te stimuleren om te carpoolen, om te kiezen voor openbaar vervoer of om naar hun werk te fietsen. 35% van de bedrijfsvloot zijn hybride auto’s.

“Als één ding Ecover typeert, is het wel onze vooruitziendheid. Dingen vroeger zien dan anderen. Doordrongen van het ecologische gedachtegoed startte het bedrijf in 1980. Een ecologisch product, een ecologische fabriek, een ecologisch mobiliteitsplan” , aldus Michaël Bremans, CEO van Ecover.

Aantrekkelijke alternatieve vervoermiddelen Wat Ecover doet om alternatieve vervoermiddelen aantrekkelijk te maken? Ten eerste is er een stimulerend vergoedingssysteem: Ecover was een pionier van de royale fietsvergoeding. Voorts nam Ecover een hele reeks maatregelen om het

bedrijfsvloot

werkhouding voor de fietsers zo aangenaam mogelijk te maken: ze kunnen douchen op het werk, de fietsenstalling is afsluitbaar, er zijn reservefietsen, gratis onderhoud,… Daarnaast ondersteunt Ecover ook carpoolen financieel: alle inzittenden krijgen een vergoeding, dus niet alleen de chauffeur. Werknemers die met het openbaar vervoer komen, krijgen de wettelijke vergoedingen. Resultaat? Van alle medewerkers kiest 30 tot 40% voor een ecologisch vervoermiddel. Alleen rijden wordt vooral veroorzaakt door onregelmatige werktijden, waardoor carpoolen minder evident wordt.

den hun type wagen vrij mogen kiezen, men toch nog vrij vaak kiest voor klassieke wagens, met als mogelijke redenen het toch nog ‘softe’ imago van een hybride auto, de compacte kofferruimte en het feit dat er nog geen keuze is tussen verschillende modellen (break, monovolumes,...).

35% hybride wagens

Niet enkel financiële besparing

Toen de hybride auto’s op de markt kwamen, pikte Ecover daar meteen op in. Vandaag bestaat de vloot al voor 35% uit hybride auto’s. Met name gaat het om de Toyota Prius, een auto met een sterk gereduceerde milieu-impact door de benzine-elektrische motor die maar de helft verbruikt van een gewone auto. De leasingprijs van een Audi A4 is vergelijkbaar met die van een Prius. Wel wordt vastgesteld dat wanneer personeelsle-

Voor Ecover is de keuze voor hybride wagens niet zozeer gericht op een financiële besparing als wel op het consistent volgen van de bedrijfswaarden en de verdere opbouw van een duurzaam imago. Een bijkomend maar belangrijk pluspunt is de extra aandacht in de media voor het baanbrekend beleid. En de totale gemiddelde CO2-uitstoot van hun wagenpark ligt 12,5% lager in vergelijking met andere bedrijfsvloten.

‘‘

Als één ding Ecover typeert, is het wel onze vooruitziendheid. Dingen vroeger zien dan anderen” MICHAËL BREMANS, CEO


Met één op drie hybride auto’s kiest Ecover voor een groene

39


TIP

Globaal mobiliteitsplan bij Ernst & Young

Doorgedreven ecologisch vlootbeheer Met meer dan duizend auto’s zit Ernst & Young in de top 20 van grootste vloten in België. Een van de belangrijkste maatregelen om het wagenpark te vergroenen, is de aanpassing van de car policy. Wereldwijd moeten alle vloten van Ernst & Young tegen 2015 10% minder CO2 uitstoten. Het consultingbureau stelde een mobiliteitsplan op met een doorgedreven ecologisch vlootbeheer.

40

‘‘

Medewerkers zijn zelf vragende partij” GHISLAIN VANFRAECHEM, FACILITY DIRECTOR

Roept de aangepaste car policy geen weerstand op bij de medewerkers? “Integendeel”, antwoordt Facility Director Ghislain Vanfraechem. “Ons personeelsbestand is voor 75% jonger dan 30 jaar. Die mensen zijn echt begaan met het milieu. Soms vragen ze zelf welke milieumaatregelen we nog gaan nemen. Vandaag hebben trouwens al zo’n 300 medewerkers een cursus ecodriving gevolgd.” Sinds het invoeren van deze maatregelen eind 2006 bespaart Ernst & Young jaarlijks zo’n 10% op het brandstofbudget. Op een budget van 2 miljoen euro per jaar betekent dit een besparing van maar liefst 200.000 euro. De gemiddelde kostprijs (TCO – Total Cost Ownership) per wagen is in december 2008 met 15% gedaald in vergelijking met

december 2006, op een totale vloot van 1.100 bedrijfswagens. Door al deze maatregelen werd Ernst & Young in 2007 beloond met de Green Fleet Award, een prijs waarmee het magazine Fleet & Business ecologisch en economisch verantwoord vlootbeheer in de kijker wil zetten.

‘Railease’ combineert trein en leaseauto Bovendien sloot Ernst & Young pas een overeenkomst met de NMBS. Opnieuw een maatregel om CO2-uitstoot en brandstofverbruik naar beneden

te halen. De nieuwe ‘Railease’-formule laat een flexibele combinatie toe van trein en leaseauto. “Een win-winsituatie”, benadrukt Ghislain Vanfraechem. “De NMBS spreekt een nieuw publiek aan en wij kunnen de werknemer een voordelig treinabonnement aanbieden voor zestig dagen per jaar.” In de pijplijn zitten nog meer plannen om het aantal kilometers nog sterker te doen dalen. Zo voorziet Ernst & Young in meer mogelijkheden om aan telewerk te doen en om videoconferencing te promoten.



Om deze doelstellingen te bereiken, paste Ernst & Young de autokeuzelijsten grondig aan. Er worden nog drie lijsten voor drie categorieën medewerkers aangeboden. In dit aanbod zitten onder andere de Toyota Prius, de BMW1-reeks, VW BlueMotion, Renault Mégane en Seat Ecomotive.

41

Less energy & Industrial processes Turbine-efficiëntie optimaliseren • standard operating procedures vastleggen om de belasting van de turbines dagelijks optimaal in te stellen (0 tot 0,5 jaar)

De

industriesector heeft de afgelopen jaren van energie-efficiëntie een aandachtspunt gemaakt. In het kader van de vrijwillige klimaatakkoorden werden al belangrijke inspanningen geleverd. Toch blijken er volgens de studie van McKinsey & Company op lange termijn nog ruim mogelijkheden te zijn om energie-efficiënter te produceren. De studie berekent een potentieel in 2030 van 22% tegenover het business as usual- (BAU) scenario, wat overeenkomt met 29 miljoen boe primaire energie.

Waarom investeren in energie-efficiënte processen?

Gezien de beperkte brandstofvoorraad en de klimaatwijzigingen is het ook opportuun in de industriesector energie-efficiënte maatregelen te nemen. Tevens biedt deze situatie een kans voor Belgische ondernemingen om zuinig om te gaan met energie door de verschillende industriële processen te optimaliseren. Op deze manier verlagen de ondernemingen niet alleen hun energiefactuur, maar kunnen ze zich sterk positioneren en wedijveren met buitenlandse concurrenten. Bij de zoektocht naar nieuwe energie-efficiënte maatregelen kunnen we verschillende niveaus en verschillende aspecten van de energie-opwekking en het energieverbruik beschouwen.

Mogelijkheden tot meer energie-efficiëntie in de industriële sector


29 miljoen boe, 2030

42

Procesintensifiëring; 1,5

Energieverliezen gebruiken; 2,1 Onderhoud en processturing; 0,5

Regelbare snelheidsregeling motorsystemen; 1,8 Gedrag; 14

Investeringsgerelateerd; 15 Energie-efficiëntie (algemeen); 2,3

Diverse sectorspecifieke maatregelen; 5,5

Warmtekrachtkoppeling; 1,3 Bron: ‘Pathways to worldclass energy efficiency in Belgium’, McKinsey 2009

PROCESSES VERSCHILLENDE NIVEAUS • Eén bedrijfsproces • Integratie van verschillende processen binnen een bedrijf • Integratie tussen verschillende bedrijven • Toeleveringsketen: toelevering, logistiek en eindverbruik

VERSCHILLENDE ASPECTEN Hieronder stelt consultant McKinsey & Company een beperkte selectie van impactvolle maatregelen voor die binnen het handbereik van vele bedrijven liggen. Binnen de haakjes wordt telkens de typische implementatietijd weergegeven – die is meestal heel erg kort.

1. Efficiëntie in het opwekken Ovenefficiëntie verbeteren • de binnenkomende lucht met lagedrukstoom voorverwarmen (0,5 tot 1 jaar) • aan de buitenkant isolatiemateriaal aanbrengen om warmteverliezen tegen te gaan (0 tot 2 jaar) • aan de binnenkant een weerspiegelende coating aanbrengen (1 tot 2 jaar) • ovens vaker en fijner bijstellen (0 tot 1 jaar) Boilerefficiëntie verhogen • te hoge zuurstoftoevoer in gasboilers corrigeren (0,5 tot 1 jaar) • via een preventief en goed gepland onderhoudsprogramma de stilstandtijd van boilers van 7% op 2% terugbrengen (1 tot 2 jaar) • regelmatig tests uitvoeren op de verbrandingsefficiëntie onder volle en gedeeltelijke belasting

Temperatuur- en drukverliezen vermijden • isolatie van stoom- en warmestroomtransportsystemen verbeteren om thermische verliezen te reduceren (0,5 tot 2 jaar) Materiaalverliezen aanpakken • regelmatig controle uitvoeren met ultrasone apparatuur of zeepwater om kleine luchtlekken op te sporen (0 tot 0,5 jaar)

3. Efficiëntie in het verbruik Verliezen minimaliseren • drukventielen optimaal instellen en indien nodig vervangen (0 tot 1 jaar) Processen optimaliseren • processturing verbeteren om het gebruik van stoom te verminderen (0 tot 1 jaar) • micro-/macrostarts en -stops vermijden om het aantal korte, maar intensieve pieken naar omlaag te halen (0 tot 0,5 jaar) • temperatuur van wasoperaties van 85 tot 65°C verlagen (0 tot 0,5 jaar) Machine- en systeemontwerpen verbeteren • motoren, pompen, compressoren, maar ook sectorspecifieke werktuigen uitkiezen volgens Total Cost of Ownership-principe • setup van pompen compressorensystemen beter overleggen om niet alleen de efficiëntie te verhogen, maar ook de onderhoudskosten te beperken (0 tot 2 jaar)

4. Energie terugwinnen door recuperatie van restwarmte • een lagedrukturbine installeren om energie terug te winnen uit het uitzetten van procesgassen (bv. van 2,5 tot 1 bar) (1 tot 2 jaar) Op de volgende bladzijden vindt u cases uit de industriesector die getuigen van een veelheid aan mogelijkheden.


LESS ENERGY & INDUSTRIAL

2. Efficiëntie in de distributie

43

Industrial processes

TIP

Imperbel-Derbigum gaat voor volledige vernieuwing proces

Van zwart naar groen: innovatie loont!

Hoewel de productie van een bitumenmembraan niet bijzonder energie-intensief is – energie vertegenwoordigt maar 5% van de kostprijs –, noopt de schaarste van de grondstof van fossiele oorsprong toch tot een doordacht gebruik. ImperbelDerbigum heeft de lat in ieder geval bijzonder hoog gelegd dankzij grote inspanningen op het gebied van R&D. Bewust van de grondstoffenschaarste aan de ene kant, en van de marktkansen aan de andere kant, gaf het bedrijf energieefficiëntie een centrale plaats in zijn strategie.


Minder energieverbruik

44

In dit kader heeft het bedrijf in 2000 eenvoudige acties ondernomen zonder grote investeringen. Eerst werd het weekendenergieverbruik onder de loep genomen, terwijl de productie stil ligt. Dankzij een verbeterd productiebeheer, het stilleggen van bepaalde machines, de toevoeging van schakelaars, enz., daalde het energieverbruik van 900.000 kW/jaar tot 500.000 kW/jaar. Al in 2002 was de onderneming erin geslaagd haar energieverbruik met 20% te verminderen dankzij investeringen in haar thermische installa-

ties. Deze investering van 500.000 euro had een vrij lange ROI(return on investment)tijd van 2 jaar. In 2003 wordt het bedrijf, op aansporing van essenscia, de federatie van de chemische industrie, de eerste kmo die zich waagt aan een convenant.

Innoverend mengprocedé Vijf jaar later haalt het bedrijf een uitzonderlijke vermindering van 30% CO2-uitstoot; de benodigde hoeveelheid elektrische energie voor de aanmaak van 1 m2 membraan daalt met 30% en de hoeveelheid gas met 25%.Deze prestatie is het resultaat van een innoverende aanpassing van het bitumineus mengprocedé. Het R&D-team verving snel draaiende mengers door nieuwe traag draaiende met een hogere capaciteit. Voordeel: de aandrijfmotoren zijn 8 keer minder krachtig. Deze in een tweede fase uitgevoerde investering van 800.000 euro zal eind 2009 terugverdiend zijn.

Optimalisatie van recyclage Een ander sterk punt van het innovatieprogramma, dat bovendien een antwoord biedt op de grondstoffenschaarste, is recyclage. Eric Ber-

‘‘ trand, R&D Director: “Het recyclageproces werd de jongste jaren ook geoptimaliseerd. Terwijl de gerecycleerde producten vroeger moesten gekoeld worden bij omgevingstemperatuur en dan opnieuw moesten worden opgewarmd tot 200°C, worden die producten in het huidige proces warm gehouden, wat een niet te verwaarlozen energiebesparing oplevert.” Ten slotte zouden we onvolledig zijn als we het niet zouden hebben over de ‘greennovators’, nieuwe producten die Imperbel-Derbigum heeft ontwikkeld om energie te besparen en te produceren via de dakbedekking. Het gaat onder meer om DERBIBRITE NT, een wit reflecterend membraan dat voor passieve koeling zorgt, en DERBISOLAR, een reflecterende dakbedekking met geïntegreerde amorfe fotovoltaïsche cellen. Met de slogan ‘Making building smarts’ slaat Derbigum vastberaden de weg in van duurzaam bouwen.

Tegen 2010 willen wij 50% van onze grondstoffen uit gerecycleerd bitumen halen” ERIC BERTRAND, R&D DIRECTOR


Imperbel-Derbigum domineert de wereld met zijn hightech dichtingsmembranen. Maar de familiale kmo onderscheidt zich ook door haar opmerkelijke resultaten op het stuk van energie-efficiëntie en door haar nieuwe productlijn ‘greennovators’. De vrucht van voortdurend investeren in R&D leverde haar twee prijzen op: de Europese EMAS Award 2008 en de Best Innovator Award Belgium 2008.

45


TIP

Energie-optimalisatieproject bij Bru, Spadel

Voorrang aan vermindering verbruik Bru – Chevron van de groep Spadel is een bottelarij voor mineraalwater in de gemeente Stoumont. Het gebouw is uitgerust met een krachtig ventilatiesysteem. Twee HVAC-groepen (Heating, Ventilating & Air Conditioning) zorgen voor de verwarming van de productiehal en genereren door regulering van hun respectieve debiet een luchtstroom van de productiezone naar de zone voor de opslag van afgewerkte producten.

46

2001. “Bij het opvolgen en ontwikkelen van voortdurende verbeteringen van de energie-efficiëntie, geven wij voorrang aan vermindering van verbruik boven de energiealternatieven, die slechts in 2e instantie, indien nodig, worden ingezet”, zegt Jean Philippe Jason, hoofd Etudes et Environnement bij Bru.

Installatie van snelheidsregelaars De eerste optimalisatiefase bestond uit de instal-

latie van snelheidsregelaars op bepaalde pulsieen extractiegroepen. De vermindering van het luchtdebiet, en dus van de behoeften aan warmte om de lucht te verwarmen, leidt tot 30% besparing op het propaanverbruik van het HVAC-systeem (en 53% op het elektriciteitsverbruik).

Warmterecuperatie

‘‘

Wij geven voorrang aan vermindering van verbruik boven de energiealternatieven die slechts in tweede instantie worden ingezet.” JEAN PHILIPPE JASON, HOOFD ETUDES ET ENVIRONNEMENT

Na onderzoek van de optimalisatieprojecten in 2007 werd in 2008 het warmterecuperatiesysteem geïnstalleerd waardoor verse lucht kan worden voorverwarmd met de warmte van de lucht die uit de extractiegroep komt. In de praktijk werd een eerste wisselaar aangebracht ter hoogte van de pulsiegroep, een tweede wisselaar ter hoogte van de extractiegroep, met tussen beide wisselaars buizen voor het transport van de vloeistof. De vermindering van het verbruik in deze 2e fase

wordt geraamd op een jaarlijkse besparing van 19% aan propaan van het HVAC-systeem, op basis van een prijs van 0,35 euro/liter propaan, dat is een financiële besparing van 25.000 euro per jaar. Volgens Jean Philippe Jason hebben de volgende factoren bijgedragen aan het succes van dit project: vereiste van een voorbereidende studie, simulatietests en vergelijkende maatregelen. Een actieve en daadkrachtige medewerking van alle actoren is ook wenselijk. Ten slotte zijn follow-up van de prestaties en het communiceren van de resultaten aan de gebruikers essentiële ingrediënten. “De grootste hinderpaal waarmee het bedrijf in dit project te kampen had, was de onzekerheid over de rendabiliteit van deze investering: zelfs al levert de debietvermindering aanzienlijke besparingen op, toch is de levensvatbaarheid van het principe op termijn moeilijk te bewijzen” , besluit hij.



Het optimalisatieproject past in de historische filosofie van de groep Spadel, en dus van Bru, om haar natuurlijke hulpbronnen te beschermen en voortdurend te verbeteren. Dit vrijwillige proces van streven naar voortdurende verbetering en naar vermindering van de impact van de activiteiten kreeg vaste vorm met de ISO 14001-certificering in 1999 en de toetreding tot het ‘accord de branche’ FEVIA (Federatie van de Voedingsindustrie) – Waals gewest in

Bru realiseert 53% minder elektriciteitsverbruik en 30% minder propaanverbruik bij verwarming, ventilatie en airco van de productie- en opslagzone.

47


TIP

Laiterie de Walhorn gaat voor water- en warmterecuperatie

In het kader van de sectorakkoorden heeft Laiterie de Walhorn zich ertoe verbonden de energie-efficiëntie-index (EEI) en de broeikasgasindex (BKGI) in de periode 2001 – 2010 met een tiental procenten te verbeteren. Deze verbintenis past in een globaal plan voor duurzame ontwikkeling.


De warmterecuperatie betekent een besparing van 155.000 euro op jaarbasis. De terugverdientijd is twee jaar.

48

“Wij hebben ons laten leiden door de wil om aan duurzame ontwikkeling te doen en door het besef dat er economisch voordeel te rapen valt, gelet op de energieprijzen. We hebben bij voorrang de grootste energievreters aangepakt om tot een interessant energiebesparingspotentieel te komen en we hebben ook een energieboekhouding met permanente follow-up ingevoerd”, zegt Michel Dédericks, directeur van Walhorn.

Recuperatie van ’eau de vache’ Laiterie de Walhorn produceert voornamelijk melkpoeder. Daarvoor heeft het bedrijf twee evaporatoren die de droge stof van de melk concentreren door via verwarming het water dat in de melk zit (eau de vache) te verdampen. Momenteel wordt een deel van dat water al gerecupereerd om het reservoir van de ketels en de

in de zuivelindustrie schoonmaakinstallatie van de evaporatoren te voorzien van water; het overtollige ‘eau de vache’ wordt na afkoeling geloosd. De optimalisatie bestaat erin het beschikbare ’eau de vache’ ter vervanging van putwater te gebruiken voor andere schoonmaakcentrales. De optimalisatie betekent een jaarlijkse besparing van 540 MWh (bovenste verbrandingswaarde), dus een financiële besparing van 15.000 euro per jaar (rekening houdend met de kosten van gas, water en chemische producten). De terugverdientijd bedraagt 1,5 jaar.

Warmterecuperatie De sproeitoren maakt gebruik van buitenlucht die met stoom tot 180-200°C wordt verhit. Na gebruik in het proces komt de lucht uit de sproeitoren bij 80-90°C. In 2007 installeerde de zuivelfabriek een toevoerlucht/afvoerlucht-warmtewisselaar. Met

‘‘

deze warmtewisselaar kan de toevoerlucht van de toren worden voorverwarmd door de afvoerlucht tot een temperatuur van ongeveer 55-60°C, voor hij met stoom wordt verhit. Deze optimalisatie betekent een besparing van 5.700 MWh bovenste verbrandingswaarde per jaar, en dus een financiële besparing van 155.000 euro op jaarbasis, en de terugverdientijd is 2 jaar. Michel Dédericks: “We kwamen zeker ook voor hindernissen te staan, zoals een tekort aan geïnstalleerde meters om nauwkeurige verbruiksmetingen te doen. We hadden ook een tekort aan interne middelen: de energie-efficiëntiemaatregelen kwamen bovenop onze normale werklast. Het was geen ‘one shot’-operatie, want de evolutie van de indexen moet voortdurend worden gevolgd en dat vergt tijd en middelen, maar de resultaten zijn in lijn met de geleverde inspanningen.”

Wij hebben ons laten leiden door de wil om aan duurzame ontwikkeling te doen en door het besef dat er economisch voordeel te rapen valt” MICHEL DÉDERICKS, DIRECTEUR


Procesoptimalisatie

49


TIP

Sappi Lanaken recupereert energiestromen en stoom

Met uitgebreid energieplan naar de

wereldtop

Met zijn investeringen in energiebesparende technieken haalt Sappi Lanaken het niveau van de wereldtop. Vooral de recuperatie van afvalstoom en de optimalisering van industriële processen leveren forse energiebesparingen op. Daarnaast startte de onderneming studies om haar stoomverbruik terug te dringen.


Aanzienlijke stoombesparing

50

De benodigde pulp voor de papierproductie wordt lokaal geproduceerd in de CTMP-plant (staat voor: Chemisch Thermisch Mechanische Pulp). Dit gebeurt door houthaksels of chips tot pulp te vermalen. Dat maalproces ontwikkelt ook warmte die omgezet wordt in stoom, die nuttig is voor de twee papiermachines. Die machines hebben per uur 120 ton stoom nodig, en daarvan komt 25% uit de warmteterugwinning van de pulpmaling. De papiermachines moeten het papier ook drogen. Dat gebeurt met droogcilinders die gevoed worden met 4 bar stoom. De papierbaan loopt

over die cilinders, en sifons voeren het condensaat af. Tot vandaag gebruikte Sappi Lanaken alleen meedraaiende sifons, maar studies wijzen uit dat bij de snelheid van de papiermachines stationaire sifons een dunnere condensaatfilm en dus minder doorblaasstoom nodig hebben. Opnieuw dus 5,5 ton stoombesparing per uur.

Terugverdientijd minder dan één jaar Voor dit project investeerde Sappi Lanaken 600.000 euro. Bij de toenmalige energieprijzen had het project een terugverdientijd van minder dan één jaar. In de zomer van 2008 was de hardware volledig geïnstalleerd. De software en de aansturing ervan volgden in de maanden daarna. Door minder stoom te verbruiken, bespaart Sappi Lanaken nu 128.000 GJ aardgas per jaar. Dat komt overeen met 7.200 ton minder CO2-uitstoot per jaar.

Aan de top blijven Het benchmarkingconvenant gaat uit van de continue verbetering van de wereldtop. Daarom blijft Sappi Lanaken niet stilzitten. Het bedrijf startte studies om het stoomverbruik nog verder terug te dringen, door bijvoorbeeld nog beter gebruik te maken van de beschikbare restwarmte. Met de

Sappi Lanaken startte studies om het stoomverbruik bij de papierproductie nog verder terug te dringen, door nog beter gebruik te maken van de beschikbare restwarmte.

herwonnen energie kan Sappi Lanaken het proceswater opwarmen en de hal verwarmen. Dat zou evenveel energie besparen als het stoom- en condensaatsysteem. “De ingeslagen weg is onomkeerbaar”, onderstreept CI Engineer Environment Christiaan Geers. “Om aan de top te blijven in een concurrerende sector als de onze, moeten we blijven streven naar energiebesparingen.”

‘‘

Om aan de top te blijven, moeten we verder streven naar energiebesparingen” CHRISTIAAN GEERS, CI ENGINEER ENVIRONMENT


Sappi Lanaken maakt deel uit van de wereldwijde groep Sappi en produceert gestreken grafisch papier. Papier is een energie-intensieve sector met veel behoefte aan warmte en stoom. In 2003 trad Sappi toe tot het benchmarkingconvenant en engageerde het bedrijf zich om ten laatste in 2010 bij de wereldtop te horen voor energie-efficiëntie. Energiebewust streven zit bij Sappi Lanaken verweven in het hele bedrijfsconcept. Er kwam een uitgebreid energieplan met de geplande acties om die wereldtop te halen.

51


TIP

MWH’s doorlichting leidt tot 10% minder energieverbruik

Positieve gevolgen van een volledige

energiebalans

“Building a better world”, vat MWH zijn missie samen. MWH is een wereldwijd advies- en ingenieursbureau dat duurzame oplossingen biedt voor water, milieu, afval, energie en infrastructuur. Een van de recente projecten is de systematische doorlichting van het energieverbruik van een groot petrochemisch bedrijf in Vlaanderen. Een overzicht.

Kleine aanpassingen, groot effect


De doorlichting leverde 25 maatregelen op die samen het totale energieverbruik met zo’n 10%

52

‘‘

moeten terugdringen. De Internal Rate of Return (IRR) van de aanbevolen maatregelen is meer dan 20% en voor de meeste maatregelen zelfs tussen 30 en 55%, met uitschieters tot 150%. Het gaat vooral om energiebesparingen door ‘better housekeeping’ en kleine technische aanpassingen. Een paar voorbeelden: • Onderhoud van de persluchtleidingen • Onderhoud van de condensaatpotten • Condensaten terugvoeren naar de stoomketel

Deze energie-audit was bijzonder succesvol door de vlotte samenwerking tussen de medewerkers van het bedrijf en de energiedeskundigen van MWH” MARCEL GOEMANS, MANAGER WASTE & RENEWABLE ENERGY

• Procesinstallaties isoleren • De processturing aanpassen om temperatuurfluctuaties af te vlakken • Pompen en ventilatoren uitrusten met frequentiesturing • Poorten uitrusten als sluis • Rookgassen van de bestaande gasgestookte stoomketels beperken door de branders correct af te stellen • De bestaande stoomketels voorzien van economisers • Koelwaterverbruik afstemmen op de reële noden • De regeling van de koelcircuits optimaliseren

Nóg meer energiebesparing mogelijk De klant van MWH zou nog meer energie kunnen besparen. Tot een extra 20% van het energieverbruik zelfs. Daarvoor zou hij de bestaande stoomketels moeten vervangen door hoge-rendementsketels en grote reactoren extra moeten

isoleren. Maar de IRR voor deze maatregelen ligt tussen 10 en 15%. Dat betekent m.a.w. een langere terugverdientijd. Voor de eerste reeks maatregelen met een IRR van meer dan 20% loopt de totale investering op tot zo’n 750.000 euro. De meeste van die maatregelen zijn ondertussen gerealiseerd, waardoor het totale energieverbruik alvast met meer dan 10% daalde. De stoomketels vervangen zou zo’n 3 miljoen euro extra kosten. Deze investering houdt het bedrijf nog in beraad. Marcel Goemans, manager Waste & Renewable Energy van MWH: “Deze energie-audit was bijzonder succesvol door de vlotte samenwerking tussen de medewerkers van het bedrijf en de energiedeskundigen van MWH. De ingenieurs en operatoren kennen de installaties door en door. MWH bekijkt de installaties vanuit een heel ander perspectief: dat van minimaal energieverbruik. Dat zorgde voor een frisse kijk op de energiehuishouding.”


Het petrochemisch bedrijf produceert zo’n 85.000 ton chemicaliën per jaar. Het gaat om vijf productie-installaties voor basis- en fijnchemicaliën. MWH stelde een aparte energiebalans op voor elk van de vijf productieafdelingen, voor de nutsvoorzieningen, de milieu-installaties en de kantoren.

Het adviesbureau stelde energiebesparingen voor bij het petrochemisch bedrijf door ‘better housekeeping’ en kleine technische aanpassingen.

53

advertentie

LUWOGE CONSULT

advertentie

UW PARTNER IN DUURZAME BOUW

Uw tijd telt.

ONZE AANPAK OM U TE ADVISEREN

Terwijl u dit leest, verstrijkt uw kostbare tijd. We houden het dus kort. De Tijd geeft u inzicht in wat er leeft in onze economie, ondernemingen en financiële markten. Van

ECONOMISCHE STUDIE

TECHNISCHE STUDIE

Rentabiliteitsoptimalisatie van de investering

Optimalisatie van het energieconcept

dinsdag tot zaterdag aan uw ontbijttafel, 24 uur op 24 via www.tijd.be. Overzichtelijk en to the point.

UW OPTIMALE INVESTERINGSSTRATEGIE

Met op zaterdag een extra dikke De Tijd Weekendkrant met ruimte voor optimaal beheer van uw persoonlijk vermogen in Netto en tijd om weg te dromen in de wereld van luxe en schoonheid van Sabato. De Tijd helpt u bij het nemen van de juiste financiële beslissingen, zowel zakelijk als

www.luwoge-consult.com

[email protected] - Tel: +32 (0)2 373 24 20

ONZE REALISATIES De innovatieve projecten van LUWOGE, de huisvestingsmaatschappij van BASF

privé. Want uw tijd telt.

Renovatie van de «BRUNCK» -wijk: 75% energiebesparing

Tel mee. Beslis nu. En ontdek onze abonnementsformules op www.tijd.be/abonnementen

Eerste renovatie van een gebouw naar een «3-LITER HUIS» in Duitsland

of bel gratis 0800 55 150.

Realisatie van 46 «1-LITER HUIZEN», gebouwd volgens het passiefhuisprincipe

Renovatie van een herenhuis naar een «LAGE ENERGIEWONING» Renovatie van een meergezinswoning naar een «HUIS ZONDER VERWARMINGSKOSTEN»

Less energy & Consumer goods

In

bijna elke opiniepeiling zeggen consumenten bereid te zijn hun milieuvoetafdruk te verminderen. McKinsey & Company ondervroeg in 2007 7.751 consumenten, waarvan 87% meende bewust te zijn van de klimaatuitdaging en de milieuproblematiek. Maar als het erop aankomt, blijken ze niet altijd de daad bij het woord te voegen. Slechts 35% van de ondervraagden bleek effectief bereid te zijn een hogere prijs te betalen voor groene producten. McKinsey haalt 5 redenen aan voor dit lage

cijfer: beperkte informatie, negatieve perceptie, wantrouwen, hoge prijzen en beperkte beschikbaarheid. Bedrijven spelen een belangrijke rol in de begeleiding van de consument naar duurzame gedragspatronen. Het is de taak van het bedrijf om aandacht te hebben voor het ‘energie’-karakter van een product en dit zowel bij de conceptfase, het productontwerp, de winning van grondstoffen, het transport & logistiek, de productie, het verbruik en de verwerking.

Consumenten volgens bereidheid om te betalen voor producten die milieu en maatschappij ten goede komen, 2007 Niet bezorgd om het milieu; 13%


Bereid te betalen, maar doet het niet; 13%

56

Bereid te betalen en doet het; 22%

Zowel prijs als gemak zijn van belang; 9% Gebrek aan kennis is een hinderpaal; 13% Bezorgd, maar niet bereid te handelen; 52%

Wil gemak niet in het gedrang brengen; 9%

Kan zich niet veroorloven te betalen; 8%

Wil kwaliteit niet in het gedrang brengen; 13%

Bron: McKinsey, March 2008, Addressing Consumer Concerns about Climate Change

GOODS Waarom streven naar energie-efficiënte producten? Aandacht voor de volledige levenscyclus van het product levert de eigen onderneming niet alleen een lagere energiefactuur op. Energiebesparingen in de toeleveringsketen kunnen ook resulteren in lagere grondstofprijzen. Bovendien doen innovatieve producten ook besparen bij de klanten en kunnen zij het merk en het bedrijfsimago versterken. Consumenten krijgen vertrouwen in de producten, het bedrijf kan gemakkelijker gemotiveerde mensen aantrekken en klanten willen zich graag associëren met de ondernemingsnaam. Vaak zijn klanten op zoek naar producten die zuinig zijn in het gebruik. Er wacht dus een enorm potentieel aan nieuwe marktkansen. Wie een sterke voorsprong wil nemen op de concurrentie, kiest dus best voor duurzaamheid en energie-efficiëntie. Energiezuinige consumentengoederen kan men bereiken door de verschillende aspecten van de levenscyclus te beschouwen. Volgens het beschikbaar studiemateriaal begint elk bedrijf best met het in kaart brengen van de meest energie-intensieve delen van zijn ‘value chain’ om te weten te komen waar het grootste verbeteringspotentieel zit.

• Concept: inspelen op de vraag van de klant naar milieuvriendelijke of zuinige producten • Design: ‘design-to-green’-aanpak toepassen waarbij men in de ontwerpfase al rekening houdt met het energieverbruik tijdens transport, gebruik en verwerking van het product • Grondstoffen: overwogen keuze en efficiënte winning • Leveringen: energie-efficiënt transport als voorwaarde bij keuze leveranciers en logistieke partners • Productie: energie-efficiënte processen binnen het eigen bedrijf (zie ook het deel Industrial processes) • Transport: optimaliseren transport en distributieketen (zie ook het deel Transport & supply chain) • Markt: energie-efficiënte producten op de markt brengen • Gebruik: informeren en sensibiliseren om efficiënt productgebruik te verzekeren • Afval: producten ontwerpen op basis van het ‘reduce, re-use, recycle’-principe om zo energieverbruik in de afvalverwerking en -recyclage te reduceren Volgende succesverhalen kunnen bedrijven verdere ideeën opleveren en inspirerend werken.


LESS ENERGY & CONSUMER

57

Consumer goods

TIP

Alpro bekijkt de volledige productcyclus

Geïntegreerde producten milieuaanpak

Grondstofkeuze, transport en verwerking


Deze filosofie loopt als een rode draad doorheen het bedrijf en start al bij het product soja. Vergeleken met voeding van dierlijke oorsprong, zoals melk en vlees, zijn plantaardige producten op basis van soja veel efficiënter. Dieren moeten ook zelf leven, en verbruiken zodoende proteïnen en energie uit hun voeding. Door rechtstreeks plantaardige producten te consumeren, besparen we dus vanzelf energie, water en andere natuurlijke bronnen.

58

Ook voor logistiek en supply chain zoekt Alpro naar de meest milieuvriendelijke oplossingen. Zo schakelt de onderneming binnenkort over van wegtransport naar binnenvaart om grondstoffen aan te voeren. De nieuwe kade aan de Leie in Wevelgem wordt momenteel aangelegd. Bernard Deryckere, CEO van Alpro: “We bouwden ook een nieuwe unit in Wevelgem om sojabonen te ontpellen. Voordien gebeurde dat nog op een andere locatie, waarna we de gepelde bonen toch naar hier moesten transporteren. Nu schakelen we die tussenstap uit en besparen we heel wat energie en CO2-uitstoot.” Voor de

export van eindproducten kiest Alpro zoveel mogelijk voor het spoor. Daarnaast benut Alpro ook de laadruimtes van zijn vrachtwagens optimaal door bijvoorbeeld te kiezen voor de meest geschikte verpakking of voor double stacking.

Weg met verspilling Alpro zet zich ook in om het energieverbruik in het hele bedrijf te beperken. ‘Energy awareness’campagnes moedigen de medewerkers aan om overal energieverspilling tegen te gaan. Die aanpak alleen al zorgde voor 10% minder verbruik. Een energy manager coördineert de verschillende projecten rond energieoptimalisering. Alpro ijvert ervoor om binnen de Energy Efficiency Benchmark Agreement ‘best in class’ te worden tegen 2012. Alpro produceert o.a. zelf groene stroom op basis van biogas. De uitdagende doelstelling zorgt vandaag al voor een kwart minder energieverbruik in het productieproces tegenover 2005. “We kijken naar de lange termijn. We zijn niet gebiologeerd door het resultaat van vandaag

‘‘

of morgen alleen. Dat maakt een enorm verschil. We proberen mens, milieu en winst zo goed mogelijk met elkaar te verzoenen”, aldus Deryckere. Kortom, Alpro gaat uit van een geïntegreerde producten milieuaanpak.

We kijken naar de lange termijn. We zijn niet gebiologeerd door het resultaat van vandaag of morgen alleen” BERNARD DERYCKERE, CEO


Alpro is Europees marktleider in 100% plantaardige sojaproducten en pioniert al meer dan 25 jaar in duurzaam ondernemen. Om mee te bouwen aan een gezonde wereld en een leefbare toekomst, besliste Alpro om het energieverbruik maximaal te beperken. Tegen 2020 moet de hele productie CO2-neutraal zijn.

59

Consumer goods

TIP

IKEA heeft oog voor verschillende fasen levenscyclus product


IKEA heeft aandacht voor de volledige levenscyclus van zijn producten. Zowel op het gebruik van grondstoffen, design, productie, transport en consumptie van een product kijkt men nauwlettend toe. Al in 2000 lanceerde IKEA de ‘IKEA Way’, een gedragscode voor zijn leveranciers met een sociaal en een ecologisch luik. Het ecologische luik vraagt aan IKEA-leveranciers om met respect te handelen voor mens en natuur. Het bedrijf is permanent op zoek naar duurzame materialen en verpakkingstechnieken die minder transport vergen. IKEA stelt zich tot doel bij te dragen tot het sensibiliseren van medewerkers en klanten rond het thema klimaatverandering.

60

en sensibilisering Een van de manieren om de energie-efficiëntie te verbeteren, is transport. 75% van alle producten is gemaakt uit hernieuwbare of recycleerbare grondstoffen met het oog zo weinig mogelijk afval te produceren. De producten zijn zo ontworpen en verpakt dat de te transporteren volumes tot een minimum herleid worden.

The IKEA Way Waar dat haalbaar is, gebeurt dat transport per spoor. Zo rijdt er vijf keer per week een trein met IKEA-meubelen tussen Duitsland en Zweden. En IKEA bouwt zijn nieuwste distributiecentra langs spoorwegen. Alle transportfirma’s waar IKEA mee werkt, moeten ‘The IKEA Way on distributing Home Furnishing Products’ ondertekenen, een gedragscode met een richtlijn over emissiewaarden en energie-efficiëntie van de voertuigen (emissiestandaard Euro V). Alle nieuwe IKEA-vestigingen moeten bereikbaar zijn met het openbaar vervoer, en in sommige landen rijden er zelfs gratis bussen met naleveringsdienst voor de klanten. IKEA sensibiliseert en informeert ook zijn werknemers. Sedert mei 2008 loopt er een car-

‘‘

We willen vooral bewustzijn creëren” JOHN SANDEMAN, SOCIAL AND ENVIRONMENTAL AFFAIRS MANAGER

Geen gloeilampen meer Voor de consument is er de actie met de spaarlampen. Vandaag al verkoopt IKEA geen gloeilampen meer en verlaagde het sterk zijn prijzen voor spaarlampen. Voor een verpakking met 2 lampen betaalde u vorig jaar nog 7,99 euro, nu is die prijs verlaagd tot 4,99 euro. IKEA investeerde 1.000.000 euro in dit project, zonder garantie op return. Doelstelling is meer lampen te verkopen, maar het bedrijf wil zich vooral positioneren als marktleider van de democratische spaarlamp. “We geloven in de verantwoordelijkheid van de bedrijven. De kleinhandel heeft een voortrekkersrol te spelen en moet de klant een duwtje in de juiste richting geven”, zegt John Sandeman, Social and Environmental Affairs Manager.

Sensibilisering Voorts wil IKEA klanten en medewerkers sensibiliseren via energiebesparende producten in het assortiment zoals inductieplaten, waterbesparende kranen en A-gecertificeerde huishoudtoestellen. John Sandeman: “Eigenlijk startte IKEA uit economische overwegingen met een materiaalen transportzuinige politiek. Maar vandaag is dat uitgegroeid tot een volwaardige en maatschappelijk verantwoorde visie op ondernemen. Voordeel is dat IKEA zijn eigen producten ontwerpt, waardoor we met deze factoren van bij de ontwerpfase rekening kunnen houden.”


Duurzaam materiaal, minder transport

poolprogramma en begin 2010 start IKEA ‘ecoteams’ op: teams van werknemers die mogelijke energiebesparingen opsporen en hun collega’s informeren met muurkranten. Ook de bedrijfsvloot moet tegen 2010 helemaal ‘groen’ zijn. Deze campagne beperkt zich niet tot de werkvloer: het bedrijf informeert zijn 104.000 werknemers ook over hoe ze thuis energie kunnen besparen.

61

Consumer goods

TIP

Philips brengt energiezuinige producten op de markt

Philips ligt op koers om de doelstellingen van EcoVision4 te halen, het duurzaamheidsprogramma dat Philips in 2007 lanceerde om de energiezuinigheid van zijn producten en activiteiten te verbeteren. Ondertussen groeide het verkoopcijfer van de ‘Groene Producten’ in 2008 tot een kwart van de totale omzet. In 2012 moeten ‘Groene Producten’ bij Philips zorgen voor 30% van de omzet. Dat is de doelstelling van Philips’ EcoVision-programma. Vergeleken met zijn vervangend of met een concurrerend product, moet het groen product minstens 10% beter scoren op duurzaamheidscriteria als energiezuinigheid of afvalverwerking. Daarnaast past Philips de ‘Life Cycle’-methode toe om de hele levenscyclus van zijn producten te analyseren.


Verlichting met meerwaarde

62

Als de hele wereld ineens zou overschakelen op energiezuinige verlichting, zouden we samen 120 miljard euro besparen op elektriciteit en 630 miljoen ton minder CO2 uitstoten. Dat staat gelijk aan de uitstoot van 500 energiecentrales of 1.800 miljoen vaten olie per jaar! Zowel de materiaal-, de productie- als de ontwikkelingskosten van een spaarlamp liggen natuurlijk hoger dan bij een gloeilamp. Maar deze lampen bieden een duidelijke meerwaarde ten opzichte van gloeilampen. Het hogere lamprendement en de langere levensduur rechtvaardigen de iets hogere aankoopprijs. Een eenvoudige kostencalculatie bewijst dat de consument gemiddeld 10 euro bespaart bij het vervangen van een

‘‘ gloeilamp door een kwaliteitsvolle spaarlamp. De aanschaffingskosten van een spaarlamp verdient hij doorgaans al binnen tien maanden terug.

Energiezuinig verlichten is een kans voor innovatie en groei”

Vooroordelen achterhaald

FRANK VAN DER VLOED, DIRECTEUR VAN PHILIPS LIGHTING BENELUX

Consumenten weten dat een spaarlamp energiezuinig is, maar het beeld blijft dat een spaarlamp ‘lelijk’ is. Mensen die geen spaarlampen willen gebruiken, geven aan dat de lamp te traag ontsteekt en dat het licht niet sfeervol is. Door de enorme ontwikkeling die het product doormaakte, is dat beeld met de moderne generatie lampen compleet achterhaald.

A Simple Switch De nieuwste Philipscampagne heet ‘A Simple Switch’. De campagne gaat uit van het idee dat iedereen in staat is om de klimaatverandering te stoppen door – thuis en op het werk – over te schakelen op energiezuinige producten en lampen, die bovendien sfeervol en gebruiksvriende-

lijk zijn. Een website informeert de consument en de bedrijfswereld heel verfrissend over die producten en over de mogelijke besparingen. Met videofilmpjes en tools kan men berekenen hoeveel je kunt besparen. Frank van der Vloed, directeur van Philips Lighting Benelux: “Iedereen kan nu in actie komen. Er zijn geen drempels meer, alleen maar voordelen. Zakelijk versterkt die veranderende houding de groei en de concurrentiepositie, terwijl het onmiddellijk bijdraagt aan een beter milieu. Kortom, energiezuinig verlichten is een kans voor innovatie en groei, en de betere kwaliteit licht verbetert het welzijn van de mensen.”


Groene producten 25% van totale omzet

63

Consumer goods

TIP

Cambio’s dienstverlening draagt bij tot bewuster autogebruik

voertuig kopen

Cambio startte als een initiatief van Taxistop met een pool van auto’s om te delen in plaats van er zelf een te kopen. Bijna zeven jaar na het eerste experiment in Namen telt cambio vandaag net geen 7.000 abonnees over heel België.

Voor bedrijven is het systeem van autodelen heel flexibel: alle medewerkers kunnen een auto gebruiken als ze die nodig hebben. Vandaag zijn al 214 bedrijven aangesloten.

Cambio is een privébedrijf waarin ook de Vlaamse Automobilistenbond (VAB) en de Openbare Vervoersmaatschappijen De Lijn, MIVB en TEC participeren. Over het hele land staan er meer dan 250 auto’s klaar. Leden of bedrijven die een auto nodig hebben, kunnen dag en nacht het callcenter bellen of online reserveren. De vloot bestaat vooral uit compacte modellen, maar cambio heeft ook minivans, breaks en monovolumes klaarstaan voor zijn leden. Allemaal goed onderhouden en zuinige auto’s die voldoen aan de emissienorm.


Voor bedrijven en particulieren

64

Voor bedrijven is het systeem heel flexibel: alle medewerkers kunnen een auto gebruiken als ze die nodig hebben. Ze hoeven niet langer hun eigen auto te gebruiken voor hun werk. Vandaag zijn al 214 bedrijven aangesloten. Dat zijn vooral kmo’s, maar ook bedrijven als TV Brussel, MIVB, Plantyn en Acerta. Wie privé minder dan 10.000 kilometer per jaar aflegt en de wagen niet dagelijks nodig heeft, is volgens cambio goedkoper af met een deelauto. De ervaring leert dat wie zijn privéauto inruilt voor een gedeelde auto veel minder kilometers gaat rijden: van gemiddeld 12.500 naar 3.500. Een ander voordeel is dat je altijd met een recente

‘‘

Op termijn moet 100.000 autodelers in België haalbaar zijn” DAVID VAN KESTEREN, NATIONAAL COÖRDINATOR

Een kleine stadsauto (type Opel Corsa), nieuw gekocht en 8 jaar in bezit, kost gemiddeld 250 euro per maand zonder dat je er 1 kilometer mee rijdt (aankoop en vaste kosten zoals verzekering, onderhoud,...). Stel dat je er 7.500 km per jaar mee rijdt, dan kost diezelfde kleine wagen je 310 euro per maand of 49,6 euro per 100 kilometer. Ter vergelijking: een rit van 100 km (reservatie van 4 uur) kost bij cambio (Bonustarief ) 32,5 euro (abonnement en instapkosten proportioneel meegerekend)… of een besparing van maar liefst 34,5% op die ene rit! auto rijdt, en dat je het type kunt kiezen volgens je behoefte of volgens de gelegenheid.

Groei Cambio noteerde op 1 januari 2009 een groei van 37% t.o.v. een jaar eerder. Dit is toe te schrijven aan de hoge benzineprijzen begin 2008 en aan de economische crisis sinds september 2009: mensen gaan zich afvragen of ze die auto eigenlijk wel no-

dig hebben. Ook de samenwerking met de openbare vervoersmaatschappijen speelde mee. Nationaal coördinator David Van Kesteren: “Belangrijker nog is dat we ons aanbod blijven uitbreiden.” Toch moet cambio nog een paar hindernissen overwinnen. “Om in een stad autodeelformules met succes uit te bouwen, is de betrokkenheid van het stadsbestuur cruciaal”, zegt Van Kesteren. “In de meeste steden werken we prima samen, op een paar uitzonderingen na. Die mindere samenwerking vertaalt zich heel duidelijk in de cijfers.” En dan is er nog de hindernis dat potentiële klanten bang zijn of er altijd wel een auto klaarstaat als ze die nodig hebben. “In weekends en vakantieperiodes leg je het best al een paar weken vooraf je auto vast. Maar zeker in grotere steden is de kans zo goed als onbestaande dat je tijdens de kantooruren geen auto vindt.”


Eerder wagenpark delen dan eigen

65

Consumer goods

TIP

Coca-Cola investeert in energie-efficiënte diensten en producten


Voor haar koelapparatuur ontwierp CocaCola een nieuw Energy Management System dat het energieverbruik voor de koeling tot 35% vermindert. In België staan 74.000 stuks Coca-Cola-koelapparatuur in supermarkten, krantenkiosken en bij cateraars. Voor Coca-Cola kadert de maatregel in haar strategie van duurzame groei. Het is een antwoord op de groeiende gevoeligheid rond energieverbruik.

66

Coca-Cola ondertekende het Global Compact van de Verenigde Naties. Daardoor engageert de onderneming zich voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Coca-Cola vertaalde dit engagement in een wereldwijde visie op energie: ‘Grow the business, not the carbon’. Tegen 2010 streeft Coca-Cola wereldwijd naar 5% minder energieverbruik in de productie en voor alle koelsystemen samen een verhoogde energie-efficiëntie van gemiddeld 20%.

Slim koelsysteem nieuwe standaard Daarom ontwikkelde Coca-Cola het Energy Management System (EMS). Een ‘slim oog’ dat ingebouwd wordt in koeltoestellen en reageert op gebruikssignalen van de omgeving: afhankelijk van de beweging rond het toestel en van hoe dikwijls de deur open en dicht gaat, schakelt het systeem de verlichting aan of

energiezuinige koelapparatuur uit en past het de intensiteit van de koeling aan. Per toestel bespaart dat tot 35% energie in vergelijking met de standaard koelsystemen. Het systeem is volledig autonoom: de gebruiker hoeft dus zelf niets te doen. Het nieuwe systeem wordt de standaard in de meeste drankautomaten en -koelers. In totaal waren er eind 2008 al 11.000 uitgerust met EMS, of 15% van het totaal. De investeringen in deze nieuwe technologie zorgen voor een extra kost die Coca-Cola volledig zelf draagt.Tot op vandaag werd hiervoor al 1 miljoen euro vrijgemaakt. Coca-Cola blijft verder investeren en alle nieuwe en vernieuwde apparatuur zal dit systeem dragen. Tegen eind 2010 zal 32% van de automaten en koelers uitgerust zijn met EMS met een bijkomende investering van 1,1 miljoen euro.

Ook bij de klanten “Efficiëntie en zorg voor het milieu staan al lang hoog op onze agenda”, zegt communicatiedirecteur Wouter Vermeulen van Coca-Cola België-

‘‘

Luxemburg. “Ons innovatiecentrum in Anderlecht, het tweede grootste van Coca-Cola wereldwijd, heeft een groep die zich specifiek op koelapparatuur concentreert. Het is daar dat het EMS werd ontwikkeld. Een en ander toont aan dat onze inspanningen inzake duurzaamheid niet alleen slaan op onze productievestigingen, maar ook bijdragen aan de energie-efficiëntie bij klanten.”

Onze inspanningen inzake duurzaamheid slaan niet alleen op onze productievestigingen, maar dragen ook bij aan de energie-efficiëntie bij klanten” WOUTER VERMEULEN, COMMUNICATIEDIRECTEUR COCA-COLA BELGIË-LUXEMBURG


‘Slim oog’ voor

67

advertentie

advertentie

A world leader in materials technology, innovation & recycling.

www.elia.be

Core materials for electronics, photonics, energy storage, transport, batteries, solar cells & fuel cells

Te n d i e n s t e v a n e e n d u u r z a m e e n e r g i e v o o r z i e n i n g Als beheerder van het Belgische hoogspanningsnet van 380 kV tot 30 kV speelt Elia een centrale rol in de elektriciteitsmarkt en de energievoorziening van ons land. Het efficiënt en kwaliteitsvol beheer van dat hoogspanningsnet, het permanent waken over een betrouwbare elektriciteitsbevoorrading en het ter beschikking stellen van innoverende initiatieven die de opening van de markt faciliteren: dat zijn de hoofdopdrachten van Elia. Elia stelt zijn know-how ten dienste van duurzame ontwikkeling: door bij te dragen aan het REG-beleid van de overheid en door in eigen projecten rationeel en duurzaam energiegebruik voorop te stellen.

Vitaal in een wereld die vooruitgaat

Umicore Broekstraat 31 rue du Marais B-1000 Brussels - Belgium

Phone: +32 (0)2 227 71 11 www.umicore.com - [email protected]

Less energy & Financing

LESS ENERGY & FINANCING


70

Het energiebesparingspotentieel werd berekend op basis van een maatschappelijk perspectief, d.w.z. een perspectief dat geen rekening houdt met de verschillende bestaande subsidies en heffingen en uitgaat van 4% kapitaalkosten voor de berekening van de rendabiliteit van de investeringen (tarief Staatsobligaties).

Waarom is de financieringsthematiek belangrijk? Hoewel het voor de meeste actoren vaststaat dat het belangrijk is om in energie-efficiëntie te investeren, is het – in een aantal gevallen om financiële redenen – niet gegarandeerd dat er tot actie wordt overgegaan. Er zouden financiële maatregelen moeten worden genomen om: • het maatschappelijk perspectief dichter bij het perspectief van de beslissers (gezinnen en bedrijven) te brengen die op het stuk van rendabiliteit en return on investment andere verwachtingen koesteren dan de maatschappij in haar geheel; • te reageren op de mogelijke problematiek van beschikbaarheid van kapitaal (vrij te maken financiële middelen voor investeringen).

De te overwegen maatregelen moeten de investeringsbarrières slopen. In dat opzicht zijn de invoering van premies of subsidies – of omgekeerd van heffingen –, de toegang tot leningen met verlaagde rente, derde-investeerdersystemen of de ontwikkeling van de ESCO-markt (Energy Services Company), pistes die een antwoord op de bestaande financiële belemmeringen aanreiken. Het principe van derde investeerder op energiegebied biedt een derde de mogelijkheid om te investeren1 met het oog op verbetering van de energieprestatie van bijvoorbeeld een gebouw of een proces, en om vergoed te worden dankzij de gegenereerde energiebesparing.

Investeringen noodzakelijk tegen 2030 (CAPEX (miljoen EUR)) Industrie;

Het volstaat echter niet dat deze instrumenten bestaan. De ervaring heeft ons immers geleerd dat de bewuste instrumenten, om efficiënt te zijn, onder meer bekend en transparant moeten zijn en niet versnipperd (coördinatie binnen de verschillende instellingen/overheden) en niet geplafonneerd mogen zijn. We zullen dit in dit deel illustreren met praktijkgevallen van het derde-investeerdersysteem.

1. Wanneer de eigenaar niet bij machte is te investeren.

5.008

Transport;

9.516

Gebouwen;

24.237

Bron: ‘Pathways to worldclass energy efficiency in Belgium’, McKinsey 2009


De

studie van McKinsey & Company raamt het potentieel aan besparing van eindenergie ten aanzien van het referentiescenario (toestand waarin de huidige maatregelen en het huidige beleid geïntegreerd zitten) op 105 miljoen boe (barrels of oil equivalent). De investeringen die nodig zijn om die besparingen tot stand te brengen, worden voor de periode 2010-2030 op 39 miljard euro geraamd. Het gaat dan zowel om investeringen in de sector gebouwen (isolatie, verwarming, huishouduitrustingen,…), transport (aankoop van voertuigen, verkeersmanagementsysteem,…) als om investeringen in de industriesector (aanpassing van processen,…).

71

Financing

TIP

Dankzij Green-Invest keert rusthuis La Passerinette stookolie de rug toe

Wanneer derde investeerder duurzame

veranderingen mogelijk maakt Met de hulp van derde investeerder Green-Invest kon het rusthuis ‘La Passerinette’ zijn installaties voor de productie van warmte-energie renoveren zonder een cent uit te geven. Beter nog: stookolie moest plaats maken voor hernieuwbare energie. Met als resultaat: een minderuitstoot van 300 ton CO2 per jaar.


Green-Invest realiseert en financiert installatie

72

‘‘

Derde investeerder maakt het mogelijk technische en financiële moeilijkheden te overwinnen en een verandering te bewerkstelligen die nodig is voor de evolutie van onze energieproductiewijzen” EMMANUEL BERRYER, GEDELEGEERD BESTUURDER GREEN-INVEST

De oplossing, die sinds juni 2008 concreet wordt toegepast, bestond erin de drie stookolieketels te vervangen door een centrale verwarming op houtpellets, in combinatie met zonnepanelen voor de sanitaire warmwaterproductie. De installatie werd ondergebracht in de nieuwe uitbreiding, terwijl de oude paviljoenen kunnen worden verwarmd via een warmteverdeelnet. Bij felle koude of in geval van onderbreking wegens onderhoudswerkzaamheden nemen gasketels over via het warmteverdeelnet. Voor de realisatie van dit project deed La Passerinette een beroep op Green-Invest. De studie, de financiering en de installatie werden volledig uitgevoerd door deze derde investeerder, die gespecialiseerd is in hernieuwbare energie en die

overigens voor het onderhoud en de brandstofvoorziening zorgt. Green-Invest nam de volledige renovatiekosten, of 160.000 euro, voor zijn rekening. Het bedrijf int een deel van de besparing die door de installatie wordt gegenereerd, om de investering, de financiële kosten, het onderhoud en zijn marge terug te betalen.

90% van de brandstof van hernieuwbare oorsprong Emmanuel Berryer, gedelegeerd bestuurder van Green-Invest: “In ruil voor dat alles geniet La Passerinette het voordeel van een moderne hoogrendementsinstallatie en ook een lagere energiefactuur gerelateerd aan het bestaande verschil tussen de kWh-prijs van stookolie en die van de alternatieve brandstof (houtpellets). Na 15 jaar zal de investering volledig terugbetaald zijn en zullen de besparingen geheel ten goede komen van het rusthuis.” De instelling heeft haar energieomschakeling dus gerealiseerd zonder een cent uit te geven. Vóór renovatie bedroeg het jaarlijks stookolieverbruik 100.000 liter, dat na de bouw van de uitbreiding zou zijn opgeklommen tot 120.000 liter. Vandaag is 90% van de brandstof van hernieuwbare oorsprong en goed voor een minderuitstoot van 300 ton CO2 per jaar.


Rusthuizen zijn grootverbruikers van warmteenergie. De temperatuur is er het hele jaar door hoog en de warmwaterbehoeften zijn groot. Bij de uitbreiding van La Passerinette, een residentie met 130 bedden in het Luikse, was het onder meer de bedoeling de warmteproductie te optimaliseren en het grootste deel van de fossiele brandstof te vervangen door hernieuwbare brandstof.

73

Financing

TIP

Federal Mogul haalt zijn voordeel uit investering met gedeelde kosten

60% minder elektriciteitsverbruik

voor verlichting Huurder Federal Mogul profiteert van een efficiëntere verlichting en ziet zijn elektriciteitsverbruik met 570.000 kWh per jaar verminderen.

Sinds eind 2007 beschikt het logistiek centrum van Federal Mogul over een gloednieuwe verlichtingsinstallatie. Een ‘modelrelighting’ die voor 60% besparing zorgt op het elektriciteitsverbruik voor verlichting. Het is ook een schoolvoorbeeld in die zin dat eigenaar en huurder samen in een investering met gedeelde kosten zijn gestapt.

74

‘‘

schonk geen voldoening. De klachten waren al lang bekend en de eigenaar, Leasinvest Real Estate, maakte zich op om een provisie aan te leggen voor een renovatiebudget.

Zware renovatie Op initiatief van Bopro, beheerder van het gebouw & facilities consultant, werd een verlichtingsoptimalisatiestudie uitgevoerd. Deze studie toont aan dat de installatie niet alleen met een kwaliteitsprobleem kampt, maar ook een zeer zwakke energieprestatie neerzet en dat er 60%

Als tussenpersoon tussen eigenaar en huurder kreeg Bopro de opdracht de inkomsten en de kosten van de operatie te arbitreren” PETER DE DURPEL, GENERAL MANAGER BOPRO

op het elektriciteitsverbruik zou kunnen worden bespaard als de verlichting zwaar wordt gerenoveerd. Maar voor deze optie is 124.000 euro meer nodig dan het renovatiebudget waarin de eigenaar heeft voorzien. Voor de huurder zou het echter een bijzonder rendabele optie zijn: de investering rendeert vrijwel onmiddellijk dankzij de verlaging van de elektriciteitsfactuur. Er is dus een zware renovatie nodig.

Winst voor drie partijen Maar hoe valt de meerinvestering te verantwoorden voor de eigenaar die niet mee profiteert van het financiële voordeel dat aan de

energiebesparing vastzit? “De gevonden oplossing is origineel: als tussenpersoon tussen eigenaar en huurder kreeg Bopro de opdracht de inkomsten en de kosten van de operatie te arbitreren. Bopro factureert de financieringslast van de bijkomende investering door aan de huurder en garandeert de partijen een goede afloop”, resumeert Peter De Durpel, General Manager van Bopro. Uiteindelijk doen beide partijen een goede zaak. De eigenaar, die de bijkomende investering niet moet dragen, ziet zijn gebouw in waarde stijgen. En de huurder profiteert van een efficiëntere verlichting en ziet zijn elektriciteitsverbruik met 570.000 kWh per jaar verminderen.



Federal Mogul Kontich is het Europees distributiecentrum van de Amerikaanse groep Federal Mogul. De groep is een toeleverancier aan de automotive branche en produceert de meest diverse onderdelen voor die sector. Het bedrijf, dat in een 15 jaar oude, gehuurde opslagplaats van 30.000 m2 gevestigd is in Kontich (provincie Antwerpen), wou zijn huurovereenkomst voor negen jaar verlengen, op voorwaarde dat de installaties een noodzakelijke opfrisbeurt kregen. Belangrijkste kopzorg was de kwaliteit van de verlichting. Deze nochtans dichte verlichting

75

advertentie

Nuttige links België FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie: informatie federaal energiebeleid: http://mineco.fgov.be/ FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu: informatie over duurzame consumptie en productie: http://www.health.fgov.be/ Vergelijking energieverbruik producten: http://www.energievreters.be FOD Financiën: informatie over investeringsaftrek: http://minfin.fgov.be Federale commissie voor de regulering van de elektriciteit en het gas: http://www.creg.be Federaal Planbureau: http://www.plan.be Site van de Vlaamse overheid over energiebesparing: http://www.energiesparen.be Vlaamse reguleringsinstantie voor de elektriciteits- en gasmarkt: http://www.vreg.be Vlaamse commissie benchmarking: http://www.benchmarking.be Vlaamse informatiesite woonpremies: http://www.premiezoeker.be


Energieportaal van het Waalse Gewest: http://energie.wallonie.be Waalse reguleringsinstantie voor de elektriciteits- en gasmarkt: http://www.cwape.be

76

Administratie voor leefmilieu en energie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: http://www.ibgebim.be Brussels Energie Agentschap (ABEA): http://www.curbain.be/nl/energie/

Nederland Agentschap van het ministerie van Economische Zaken inzake energie: http://www.senternovem.nl/ Nederlandse commissie benchmarking: http://www.benchmarking-energie.nl/

Frankrijk Agence de l’Environnement et de la Maîtrise de l’Energie: http://www.ademe.fr Ministère de l’écologie et du développement durable: http://www.ecologie.gouv.fr/ Bonnes pratiques sur efficacité énergétique: http://www.gimelec.fr Le blog de la conscience énergétique et de l’innovation: http://www.consciencenergetique.com/

UK Department of energy & climate change: http://www.decc.gov.uk/

Duitsland Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz und Reaktorsicherheit BMU: http://www.bmu.de

EU DG Energy and Transport: http://ec.europa.eu/ dgs/energy_transport/index_en.htm Energy policy for a competitive Europe: http://ec.europa.eu/energy/index_en.htm Association of European local authorities promoting local sustainable energy policies: http://www.energie-cites.eu European Environment Agency: http://www.eea.europe.eu

Internationaal International Energy agency: http://www.iea.org IEA Solar heating and cooling programme: http://www.iea-shc.org/ United Nation Economic Commission for Europe (UNECE): http://www.unece.org/energy/se/eneffic.html Official energy statistics from the US Government: http://www.eia.doe.gov/ World’s platform for sustainable future energy technologies: http://www.worldfutureenergysummit.com

Building a Better World MWH is one of the world’s largest engineering technology and environmental service companies. We are pioneers in environmental, climate change and energy challenges and dedicated to the principles of sustainability. For further information: MWH nv

ENVIRONMENT • WATER • ENERGY • WASTE • INFRASTRUCTURES • HEALTH & SAFETY • MINING Consulting - Design - Engineering - Programme Management - Construction

Business Park E19 Battelsesteenweg 455 D B-2800 Mechelen, Belgium tel: +32(0) 15 44 39 00 fax: +32(0) 15 44 39 01 www.mwhglobal.com


Per land

77

advertentie

Voor VBO-forum geleverd met hybride vrachtwagen: tot 25% minder CO2 uitstoot TM

Wetenschappelijk en technisch centrum voor het bouwbedrijf: integratie van duurzame energietoepassingen in gebouwen: http://www.wtcb.be Technisch controlebureau voor het bouwwezen: valideo certificatie duurzaam bouwen: http://www.seco.be Centrum voor duurzaam bouwen: http://www.cedubo.be Agoria Green Building Platform: http://www.agoria.be/greenbuildingplatform Website over architectuur en duurzaam bouwen: http://www.constructiondurable.be/ Website over duurzame ontwikkeling in de bouw: http://www.coduform.be Wegwijzer duurzaam bouwen: http://www.wegwijzerduurzaambouwen.be Internationaal netwerk voor gehele bouwsector: http://www.e3building.net/ Energy-efficiency in buildings (WBCSD): http://www.eeb-blog.org/


Transportsector

78

Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV): http://www.verkeerskunde.be Toolbox voor mobiliteitsmanagement in ondernemingen: http://www.mobiliteitsmanagement.be Vlaams instituut voor logistiek: http://extendedgateways.vil.be/extendedgateways.htm De logistieke sector in Wallonië: http://www.logisticsinwallonia.be/

Industrie Energy Pooling Wallonnie: http://www.energypooling.be Contact sectorfederaties: http://www.vbo-feb.be Energieadvies aan Waalse ondernemingen: http://www.uwe.be/energie Energieadvies aan Vlaamse ondernemingen: http://www.voka.be Energieadvies aan Brusselse ondernemingen: http://www.beci.be Energieadvies zelfstandige ondernemingen: http://www.unizo.be/energiecoach/ Cluster Tweed (in Wallonië): TWEED, Technologie Wallonne Energie et Environnement et Développement Durable: http://clusters.wallonie.be/tweed Brussels Agentschap voor de Onderneming: http://www.abe-bao.be Brusselse portaalsite voor het Milieu: http://www.brusselsgreentech.be Informatieve website rond green-businesses: http://www.green-business.be Overzicht Belgische ecobusiness: http://www.greencompanies.be

Wij willen ons bedrijf op

Hier gekoeld in koelkast uitgerust met Energy Management System: tot -35% energieverbruik

een duurzame manier laten groeien. Daarvoor concentreren wij ons op die domeinen waar onze milieu-impact het grootst is en waar we een positief verschil kunnen maken. Energie-efficiëntie is er één van. Op dit VBO-forum kan u alvast de resultaten proeven.

Bevat tot 25% gerecycleerde PET, vermijdt aanmaak nieuwe PET

In België geproduceerd in fabrieken die 18% energieefficiënter zijn t.o.v. 2004

Meer over onze duurzaamheidsinspanningen op www.cocacolabelgium.be


Bouwsector

Rail meets Road: http://www.railmeetsroad.eu/ Platform ecologisch vlootbeheer: http://www.mobimix.be Belgian’s fleet management portal: http://www.fleet-business.com Platform ITS Belgium: http://www.itsbelgium.be/ Website over carpooling: http://karzoo.eu

Grotere onderneming, kleinere uitstoot

79

© 2009 The Coca-Cola Company Coca-Cola is a registered trademark of The Coca-Cola Company.

Per sector

advertentie

advertentie

80

Vandaag maken we ons terecht zorgen over de toekomst van onze planeet. Zijn we in staat de CO2-uitstoot tijdig terug te dringen ? Krijgen we samen de klimaatopwarming onder controle ? Fortis Bank gaat de uitdaging aan en kiest resoluut voor duurzame energie. Want als we vandaag de moed hebben om de juiste vragen te stellen, vinden we vast de antwoorden om morgen veilig te stellen.

www.fortisbank.com



Het is vandaag dat we voor morgen zorgen.

81

advertentie

Colofon

Together for less CO2 and more future. It’s up to us: we must not leave that task to our children. Sustainable development is a major concern for us all. It not only has a positive impact on the environment, it also benefits your profitability and your company’s image. That’s why Electrabel partners with large companies and public authorities, helping them with practical, sustainable solutions to optimise their energy consumption and reduce CO2 emissions. • Save energy. Electrabel offers you solutions ranging from energy audits to awareness-raising campaigns, and helps you to start up sustainable development projects.


• Consume green and be proud of it. With AlpEnergie you can opt for 100% green hydroelectric power. Electrabel also provides you with the communication tools to make your commitment known.

82

• Produce renewable energy. We can guide you through the financial and technical aspects of generating energy from solar power, wind power, biomass or cogeneration. Discuss your projects with your Account Manager. Together we can go for sustainability.

www.electrabel.be

You’ve got the energy.

Grafische vormgeving en pre-press Natalie Lycops

Projectverantwoordelijke Isabelle Callens (VBO)

Druk & mailing Geers Offset

Wettelijk depot : D/0140/2009/ ???

Verantwoordelijke uitgever Olivier Joris Wolvenbergstraat 17 B-1180 Brussel

Cette brochure est également disponible en français Een gedrukte versie van deze uitgave kunt u gratis bestellen bij Linda Janssens: T + 32 2 515 08 18 - [email protected]

Redactie Birgit Fremault (VBO), Greet Vanderheyden (VBO), Jean-François Marchand (Energy Mag), Olivier Van der Maren (VBO)

De inhoud van deze publicatie vindt u ook op www.vbo.be (publicaties > gratis brochures) en op www.energyefficiency.be

VBO VZW Ravensteinstraat 4 B – 1000 Brussel T + 32 2 515 08 11 F + 32 2 515 09 99 [email protected] www.vbo.be

EFFECTIEVE LEDEN VAN HET VBO

www.energyefficiency.be

energie besparen in uw organisatie? BUILDINGS TRANSPORT & SUPPLY CHAIN INDUSTRIAL PROCESSES CONSUMER GOODS FINANCING PISTES VOOR ENERGIEBESPARING IN

Recommend Documents