Elementen uit workshop: Kern wet Passend Onderwijs • kwalitatief goed onderwijs • zorgplicht voor besturen van het samenwerkingsverband (SWV) • zorgen voor een dekkend onderwijsnetwerk (gebaseerd op de SOP’s van de scholen in het SWV) • budgettering van de ondersteuningskosten • centraal staan de ondersteuningsbehoeften het ontwikkelingsperspectief (OPP) van de leerling • de leerkrachten moeten om kunnen gaan met diversiteit in de groep • de “rugzak” verdwijnt • de Commissie van Indicatiestelling (CVI) verdwijnt • de landelijke criteria voor speciaal onderwijs verdwijnen • het SWV bepaalt de toelaatbaarheid (V)SO en de bekostiging Reactie NIP en NVO op de Wet • “niet de procedures maar het kind centraal!” • positief: niet kijken naar wat leerlingen niet kunnen maar aansluiten bij wat de leerling wel kan. • “toelaatbaarheidsbeslissing” (toelating tot school speciaal onderwijs, toekenning onderwijszorg) • Om meer leerlingen in het regulier onderwijs te kunnen laten blijven => noodzaak tot verbetering kwaliteit basisonderwijs! • vaststelling ontwikkelingsperspectief (OPP) vereist deskundigheid! •
noodzaak ontwikkelingsperspectief wanneer leerling extra maatwerk nodig heeft voor optimaal functioneren c.q. extra of andere onderwijszorg (zie ook AMVB februari 2013)
•
in het OPP voorwaarden: vereiste “state of the art” kennis van normale ontwikkeling, stoornissen, effectieve (pedagogische/ didactische) interventies, kennis van opvoedings- en opgroeiproblematiek Niet alleen informatie over inzet zorgmiddelen, maar ook wanneer en hoe handelingsgerichte diagnostiek in te zetten. Systematisch in beeld brengen van de ontwikkeling van de leerling leidt tot vroegtijdige onderkenning van extra steun Samenwerking binnen de school en buiten de school met CJG, Jeugd-GGZ etc. is noodzakelijk voor een optimaal onderwijsklimaat en -ondersteuning Integraal beeld van mogelijkheden en ondersteuningsbehoeften van de leerling en de betrokken partijen. Wisselwerking en afstemming tussen kenmerken van de leerling, de kwaliteit van het onderwijs en kenmerken van de opvoeding. Per individu leerroute bepalen door weging van totaalbeeld op basis van diagnostiek, info ouders en leerkrachten Gedragswetenschapper (GW) als “verbindingsofficier” naar betrokkenen (leerling, leerkracht, ouders, IB-er e.d.)
• • • • • • •
AMVB bij de Wet “het toelaatbaarheidsbesluit en het OPP worden door de inzet van “deskundigen” beoordeeld en bepaald.” de “deskundigen” worden beschreven als orthopedagoog, kinder- en jeugdpsycholoog, SMW, arts, psychiater! De inzet van de specifieke deskundigheden wordt afhankelijk gesteld van de ondersteuningsvraag van de leerling! Definitie OPP volgens de Inspectie van het onderwijs “inschatting van de ontwikkelingsmogelijkheden van een leerling voor een bepaalde, langere periode” => voorspelling over het te verwachten uitstroomniveau in het VO => te verwachten leerrendement voor rekenen, technisch en begrijpend lezen en spelling OPP is sturend voor het onderwijsaanbod en biedt handvatten voor planning van verantwoorde keuzes in het onderwijsaanbod “beschrijving van de noodzakelijk geachte aanpassing van het onderwijsaanbod (o.a. leerroute, leerlijnen), de eventuele extra noodzakelijk geachte onderwijszorg en de daaraan gekoppelde aangepaste uitstroombestemming en –niveau en verwacht leerrendement”
ontwikkelingsperspectief: Wat is een OPP? Het eindniveau van de leerling dat verwacht/nagestreefd wordt. = het uitspreken van een toekomstverwachting Voor zorgleerlingen in het basisonderwijs en leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs: formuleren van een ontwikkelingsperspectief belangrijk onderdeel van de onderwijsplanning en het handelingsgericht werken. Voor alle leerlingen in het speciaal (voortgezet) onderwijs is een OPP standaard het startpunt voor het opbrengstgericht werken het OPP vervangt het individueel handelingsplan (IHP) Voor de leerlingen in het praktijkonderwijs en het voortgezet onderwijs, die extra ondersteuning nodig hebben
•
•
Voor wie een OPP? Voor die leerlingen die EXTRA specifieke onderwijs (- en zorg)behoeften: Met cognitieve of sociaal-emotionele belemmeringen op één of meerdere vakgebieden (rekenen, technisch of begrijpend lezen) Met een verwachte uitstroom naar praktijk- of voortgezet (speciaal) onderwijs Met een indicatie voor SO (of (SBO) Het OPP is VERPLICHT voor alle leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben! DUS: niet voor die leerlingen die vanuit de basisonder-steuning van de school ondersteuning krijgen!
OPP bevat minimaal: 1. de te verwachten uitstroombestemming van (S)BAO => VSO / regulier VO van PrO => arbeid van VO => MBO, HBO, WO 2. onderbouwing: samenhangende argumenten mogelijkheden van de leerling t.a.v. vereiste kennis en vaardigheden voor de uitstroombestemming (WAAROM afwijking van het onderwijsprogramma) 3. de te bieden ondersteuning en begeleiding en inhoud van de afwijkingen van het onderwijsprogramma Leerlingen binnen Cluster 3: Leerlingen met een langdurige ziekte, die forse beperkingen opleveren voor het volgen van onderwijs (LZK) Leerlingen met een zeer moeilijk lerend niveau van functioneren (ZML/MG) Leerlingen met een lichamelijke (LG), dan wel meer-voudige beperking (LG/MG) In KIEM komen al deze leerlingen samen! OPP in het (V)SO Cluster 3: bij aanvang onderwijs:
op basis van dossieranalyse en aanvullend onderzoek => instroomniveau Identificatie van leerling(en) met specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoeften 1. Een realistisch ontwikkelingsperspectief voor deze leerlingen na 6 weken na inschrijving en op basis van OOGO met ouders 2. Een (extra en) intensief aanbod via eigen leerroute, leerlijn en op basis daarvan eigen eindniveau en uitstroombestemming 3. Hiervan afgeleide (tussen)doelen 4. Aanwijzingen voor didactisch en pedagogisch handelen => te verwachten uitstroomniveau! De inspectie voor onderwijs controleert of voor alle leerlingen binnen het speciaal (voortgezet) onderwijs een OPP gesteld is. En kijkt naar: is een realistisch eindniveau bepaald? zijn er tussendoelen geformuleerd? volgt de school de leerling aan de hand van deze tussendoelen en worden de doelen behaald? => volgen van de ontwikkeling van de leerling conform OPP + maken beredeneerde keuzes in onderwijsaanbod
• • •
Bronnen voor OPP binnen Cluster 3: intelligentietest didactische volgsystemen (Plancius, ZML, SO, BAO) Classificatiesystemen: ICF-CY, CAP
• •
Mate van ondersteuningsbehoefte Instroomprofiel-onderwijsarrangement-uitstroomprofiel per schooltype, mate van beperking, IQ en ontwikkelingsleeftijd zijn er 6 niveau’s en leerroutes te onderscheiden. Maar? als er sprake is van een disharmonisch intelligentieprofiel? Wat te verwachten bij jonge leerlingen, allochtone leerlingen, leerlingen met psychische/psychiatrische problemen? Wat als er geen lineaire ontwikkeling is in de leerresultaten? En er dus geen goede leerrendementsverwachting kan worden gemaakt?! Dus! vaststellen basiskwaliteit en streefkwaliteit => definieren in arrangementen per vakgebied => doelgerichte keuzes in leerlijn en leerstofaanbod Noodzaak ondersteuningsbehoefte: 6 niveau’s op 6 domeinen: Niveau: 1 = totaal afhankelijk tot 6 = normaal voor de leeftijd Domeinen: leer- en ontwikkelingsstimulering sociaal- emotionele en gedragsondersteuning ondersteuning t.b.v. leerkracht en school communicatieve ondersteuning fysieke, (para)medische ondersteuning ondersteuning buiten school en thuis DAAROM: In het OPP van groot belang NAAST de cognitieve en didactische mogelijkheden ook vakgebied-overstijgende doelen op domein van:
De sociaal-emotionele ontwikkeling (zelfvertrouwen, zelfbeeld) Werkhouding- en motivatie-aspecten Leergeschiktheid/leervermogen Risicofactoren zoals stoornissen/belemmeringen: ADHD, PDD-NOS, dyslexie, ziekten (epilepsie e.d.), lichamelijke beperkingen (Spina Bifida, Cerebrale Parese, Morbus Duchenne) en eventuele gevolgen van behandelingen zoals medicatie, chemotherapie Protectieve factoren: sterke aspecten die specifiek benut kunnen worden, talenten van leerlingen
passende kwaliteit van het onderwijs (naast Inspectiekader (V)SO): Onderwijsleersituatie: klassenmanagement, instructie, effectieve leertijd, vertrouwensrelatie Professionaliteit van de leerkracht Samenwerking met leerling en zijn/haar ouders
kenmerken van de opvoeding, m.n. “thuissfeer”: Opvoedingsstijl Sociale netwerk Supervisie Verwachtingen van ouders Acceptatie ondersteuningsbehoefte OPP en leerrendement: vaststelling leerrendement: 80% van de leerlingen heeft de doelen van hun OPP in termen van te behalen toetsresultaten behaald. Verklaring waarom beschikbare plannen niet gerealiseerd => kwalitatieve analyse! Bij de leerrendementsverwachting (LRV) dient uit gegaan te worden van een “kromme”; in 1 maand onderwijs in groep 3 leert een leerling meer dan in 1 maand onderwijs in groep 8! Het leerrendement is grillig en afhankelijk van het onderwijs dat de leerling ervoor heeft gehad. Het leerrendement is tevens afhankelijk van het uitgangspunt; bijvoorbeeld een gemiddelde C of een ondergrens C. Daarnaast dient er onderscheid gemaakt te worden tussen de minimumdoelen en de streefdoelen! Uitstroom van SO naar VSO: op basis van het leerpotentieel EN de mogelijkheden van de leerling => uitstroombestemming/profiel. Benoemen uitstroom GEEN resultaat-verplichting WEL inspanningsverplichting. Uitstroomprofiel en-verwachting: De uitstroombestemming is o.a. gebaseerd op de resultaten op het domein van: taal, rekenen, sociale- en zelfredzaamheid, leren leren, communicatie, sociaalemotionele ontwikkeling e.d.
-
Voorbeeld van OPP binnen Kiem: Belangrijke elementen in de opzet van het ontwikkelingsperspectief van een Cluster3 brede voorziening KIEM: Er wordt gebruik gemaakt van: Medische gegevens Intelligentiegegevens (onderzoek, stabiel kindkenmerk) Sociaal-emotionele ontwikkeling Taakgedrag (werkhouding, concentratie, motivatie, zelfstandigheid) Adaptief gedrag (SRZ(-P), VABS e.d.) Op basis van de verstandelijke mogelijkheden en het niveau van adaptief gedrag => inschaling in leerroute 6 te onderscheiden leerroutes! van A (Havo/Vwo) tot F (ZML/MG, EMB) en daaraan verbonden leerlijnen per vakgebied
Rekening houden met schoolloopbaan, faciliterende factoren en belemmerende factoren => onderwijs- en ondersteuningsbehoeften op (ortho) pedagogisch en (ortho) didactisch vlak De ondersteuningsbehoeften ook formuleren in 6 te onderscheiden niveaus van intensiteit (van totaal afhankelijk tot normaal voor de leeftijd) Op basis van voorstaande vaststellen van de leer-rendementsverwachting (LRV) en op basis van al voorstaande gegevens => integratief beeld en te verwachten uitstroomprofiel Naast gerichte (ortho)pedagogische en (ortho) didactische prognose in leerrendementsverwachting en te verwachten uitstroomprofiel => Ook functionele beschrijving en prognose vanuit de revalidatie (mede gebaseerd op Capaciteitenprofiel), qua intensiteit van zorgbehoeften (nu en in de toekomst) op domeinen als fysieke belastbaarheid, motoriek, zintuigen, taal/spraak functies en mentale functies. GEVOLGEN OPP VOOR PRO EN LWOO Het OPP dient niet alleen als richtlijn voor het Speciaal Onderwijs: ook als richtlijn voor de onderwijs- en ondersteunings-behoeften in het VSO ook als richtlijn voor de onderwijs- en ondersteunings-behoeften in het LWOO-PRO binnen het PRO leidt het OPP tot een Individueel Ontwikkelings Plan (IOP)! Er is sprake van “bandbreedte” tussen PRO en VMBO-LWOO! Wanneer voor LWOO gaan => welke halfjaarlijkse streefdoelen op domein taal en rekenen horen daarbij? Wat heeft de leerling nodig om deze doelen te behalen? Wat is het bijbehorend onderwijsaanbod? Wat heeft de leerkracht nodig om dit te kunnen bieden? vaststelling IOP per (half) jaar tussendoelen vaststellen per ½ jaar monitoren en waar nodig bijstellen.
d.d. 15-03-2013 Drs. Erik Jenster
