Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering 1. ALGEMEEN: Om een gemeenschappelijke ziekenzalving vlot te laten verlopen, is het wenselijk dat er meerdere priesters aanwezig zijn in de viering. Op weekdagen: De priester gebruikt het misformulier voor de zieken (zie Missaal voor de weekdagen, p. 818-820); de liturgische kleur is wit. Voor de lezingen maakt men een keuze uit: - De lezingen van de dag - Het Lectionarium IV (p. 693 vv.) - De Orde van dienst voor de ziekenliturgie (p. 127-167) Men kan ook kiezen voor andere Schriftlezingen indien dit voor de zieken of andere aanwezigen meer aangewezen is. Op zondag: Op zondagen volgt men bij voorkeur het misformulier en de lezingen van de betreffende zondag. De ziekenzalving gebeurt na het evangelie en de homilie. 2. ELEMENTEN VOOR DE HOMILIE: -
De priester gaat nader in op de inhoud van de Schrifttekst. Afhankelijk van de aard van de Schrifttekst benadrukt hij hierbij één van de volgende kernthema’s: a. God is de Aanwezige-Nabije. God (Jezus) wil mensen nabij zijn. b. God is als een Rots die ons omhult en staande houdt. God (Jezus) wil ons kracht en sterkte geven. c. Gods oneindige liefde voor de mens. Gods (Jezus’) liefde voor mensen is sterker dan lijden en dood. d. God, onze Helper en Bevrijder. God (Jezus) wil ons helpen en bevrijden / verlossen uit verdriet, lijden, pijn, … . e. God is een God van leven. God wil mensen steeds weer ‘nieuw leven’ schenken en nieuwe (levens)kansen geven.
-
Vervolgens verbindt hij dit kernthema met het sacrament van de ziekenzalving, dat de aanwezige zieken zullen ontvangen. Hij houdt hierbij rekening met de toestand van de zieken en de andere aanwezigen. a. God is de Aanwezige-Nabije.
Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering
1
God wil mensen nabij zijn. Hij wil hen aanraken. In naam van God raakt de priester de zieke tijdens de handoplegging aan. God wil zo dicht bij mensen zijn dat Hij zelfs wil wonen in hun hart. Zoals ook ziekenolie alles doordringt, zo wil God ook doordringen in ons wezen. Als een zieke lijdt, lijdt hij niet alleen. God gaat met hem mee doorheen lijden en pijn. Hoe mooi is het als een zieke mag ontdekken dat hij door God ‘gedragen’ wordt. b. God is als een Rots die ons omhult en staande houdt. Wat geeft mensen meer kracht dan een hand op de schouder? Wat doet meer deugd dan een zacht en bemoedigend schouderklopje? God wil mensen de hand reiken. Hij wil opvangen wie struikelt. Hij wil dragen wie valt. De handoplegging wijst ons op de Hand van God die ons beschermen en koesteren wil. Tijdens de handoplegging wil God ons de hand reiken en ons doen opstaan. Gods kracht houdt ons staande. Gods kracht houdt ons gaande. Olie is een krachtig middel. Ze verwijst naar Gods Geestkracht. God wil tijdens de ziekenzalving zijn Geestkracht schenken aan al wie niet verder kan ‘op eigen kracht’. c. Gods oneindige liefde voor de mens. God houdt van mensen. Hij heeft hun namen in de palm van zijn hand geschreven. Al zijn ze ziek, oud en door mensen vergeten, God vergeet hen nooit. Tijdens de handoplegging mogen zieken ervaren dat God hen niet vergeet, dat Hij hun broze lichaam streelt. De handoplegging is een liefdevol gebaar dat verwijst naar Gods oneindige liefde voor elke mens. En hoe liefdevol is het gebaar van het zalven? Tijdens de ziekenzalving willen we zieken de zachtheid en tederheid van God laten ervaren. d. God, onze Helper en Bevrijder. Tijdens de handoplegging wil God ons tonen dat Hij samen met ons ‘de handen in elkaar wil slaan’. Samen zijn we sterker. Samen met Hem kunnen we dragen wat een mens alleen niet dragen kan. Gods Hand wil ons bevrijden uit ‘de handen van het kwaad en het lijden’. Hij wil ons de hand reiken en ons leiden naar een land van rust en vrede. Zalf maakt de huid soepel, geneest wonden. Zalf bevrijdt mensen van pijn. Wat grof, oneffen en gerimpeld is, wordt zacht en fijn.
Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering
2
Tijdens de ziekenzalving worden de zieken gezalfd met ziekenolie. Met dit gebaar wil God de zieken tonen dat Hij hen wil helpen en bevrijden van verdriet en pijn. Zo maakt Hij zacht wat ruw is en verhard. e. God is een God van leven. God is de Schepper van nieuw leven. Zoals Hij ooit de wereld en de mens heeft geschapen, zo heeft Hij doorheen de geschiedenis steeds ‘nieuw leven’ mogelijk gemaakt. Het scheppingsverhaal vertelt beeldrijk hoe Gods Hand de mens boetseerde. ‘Handen’ verwijzen naar creativiteit, naar de mogelijkheid om iets nieuws te creëren. Ook tijdens de handoplegging wil God aan de zieken tonen dat zijn Handen in staat zijn om iets nieuws voort te brengen. Zo kan het gebaar van de handoplegging verwijzen naar nieuw leven. Zalven … het is een eeuwenoud gebaar. Koningen werden gezalfd alvorens zij aan een nieuwe taak en een nieuw leven begonnen. Vormelingen worden gezalfd om ‘vernieuwd’ als christen te leven. Ook de ziekenzalving verwijst naar een ‘nieuw bestaan’. Zieken die gezalfd worden, mogen geloven dat lijden, pijn, verdriet en zelfs de dood niet het einde zijn. In welke omstandigheid mensen zich ook bevinden, God wil hun leven ‘in een nieuw perspectief plaatsen’. 3. DIENST VAN DE ZIEKENZALVING
a. Inleiding op de ziekenzalving en litanie Keuzemogelijkheid 1 Priester:
Broeders en zusters in het geloof, wij willen nu samen bidden, alle aanwezige zieken de handen opleggen en hen zalven met de kracht van Gods heilige Geest. Het is zijn Geest die adem en leven geeft, kracht en geduld, moed en vertrouwen. Tijdens de handoplegging bidden we dat God alle zieken met liefde en blijdschap mag omarmen. Tijdens de zalving vragen we God dat zijn scheppende Geest alle zieken kracht en sterkte mag geven. Moge Jezus hen bijstaan, hun lijden en pijn helpen dragen. Moge Hij met hen meegaan, waarheen hun weg ook leidt.
Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering
3
Eventueel kan de priester enkele familieleden en verzorgenden vragen om een kaarsje aan te steken aan de Paaskaars, het licht van Jezus. Hij kan hierbij zeggen: Met de kaars in de hand willen we een kleine kring vormen rond onze geliefde zieken. We willen hen plaatsen in een kring van licht. Laten we bidden: Priester:
Kom, Heer Jezus, en wacht niet langer, kom deze zieken hier nabij.
Allen:
Kom, o Heer, en wacht niet langer; kom ons redden in deze tijd. (ZJ 11a)
OF Allen:
Heer, kom ons te hulp, Heer, haast U ons te helpen.
Priester:
Kom, Heer Jezus, en reik onze zieken uw hand. Voer hen weg van al wat hun hart bezwaart.
Allen:
Kom, o Heer, en wacht niet langer; kom ons redden in deze tijd. (ZJ 11a)
OF Allen:
Heer, kom ons te hulp, Heer, haast U ons te helpen.
Priester:
Kom, Heer Jezus, en omarm onze zieken. Draag met hen de last van het lijden.
Allen:
Kom, o Heer, en wacht niet langer; kom ons redden in deze tijd. (ZJ 11a)
OF Allen:
Heer, kom ons te hulp, Heer, haast U ons te helpen.
Priester:
Kom, Heer Jezus, en maak zacht wat is verhard. Geef het lichaam van onze zieken nieuwe kracht.
Allen:
Kom, o Heer, en wacht niet langer; kom ons redden in deze tijd. (ZJ 11a)
OF Allen:
Heer, kom ons te hulp, Heer, haast U ons te helpen.
Priester:
Kom, Heer Jezus, wees allen nabij die de zorg voor zieken opnemen. Wees voor hen een steun en toeverlaat.
Allen:
Kom, o Heer, en wacht niet langer; kom ons redden in deze tijd. (ZJ 11a)
Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering
4
OF Allen:
Heer, kom ons te hulp, Heer, haast U ons te helpen.
Priester:
Kom, Heer Jezus, en schenk alle zieken: liefde en kracht, geloof en vertrouwen, hoop en geduld.
Allen:
Kom, o Heer, en wacht niet langer; kom ons redden in deze tijd. (ZJ 11a)
OF Allen:
Heer, kom ons te hulp, Heer, haast U ons te helpen.
Keuzemogelijkheid 2 Priester:
Onze naam werd geschreven in de palm van Gods hand. God draagt ons op handen. Hij neemt ons bij de hand, koestert en draagt ons. En als zijn kinderen geloven wij dat als wij vallen zijn hand ons vangen zal en ons zal dragen boven onze krachten uit. Vandaag willen wij onze zieken de handen opleggen. God wil hen zo een teken geven van zijn liefdevolle bescherming. Tevens willen we onze zieken zalven met ziekenolie. Zalven … het is een krachtig teken. Het is een gebaar dat getuigt van liefde, van tederheid, van zachtheid, van mededogen en geduld. Wie gezalfd wordt, ontvangt de kracht om te gaan waarheen het leven hen leidt. Wie gezalfd wordt, krijgt de zekerheid dat hij er niet alleen voor staat. Wie gezalfd wordt, weet dat de Heer Jezus met hem gaat. Eventueel kan de priester enkele familieleden en verzorgenden uitnodigen om met bloemen en lichtjes een kring te vormen rond de zieken. Hij kan hierbij zeggen:
Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering
5
Laten we onze geliefde zieken omringen met bloemen en lichtjes, met kleine tekenen van onze liefde en zorg. Laten we een kring vormen rond hen. Samen willen we bidden om Gods Geestkracht, om zijn nabijheid. Priester:
Heer, wees hier aanwezig. Kom onze zieken heel nabij.
Allen:
Heer, wees bij ons. Doordring allen van uw aanwezigheid.
Priester:
Heer, wees aanwezig bij zieken, bij stervenden, bij allen die u zoeken, die tot u bidden, tot u roepen.
Allen:
Heer, wees bij ons aanwezig in goede en kwade dagen, bij rust en vrede, bij ontij en tegenspoed.
Priester:
Heer, wees hier aanwezig als een Hand die streelt en beschermt, als Zalf die heelt en zachtheid schenkt.
Allen:
Heer, wees voor ons allen: de Aanwezige, de Nabije. Amen.
b. Handoplegging In stilte legt / leggen de priester(s) nu de handen op het hoofd van iedere zieke afzonderlijk. c. Dankgebed bij de ziekenolie Keuzemogelijkheid 1: Priester:
Gezegend zijt Gij, God, liefdevolle Vader, die uw Zoon in de wereld hebt gezonden om ons nabij te zijn en ‘nieuw leven’ te schenken.
Allen:
Gezegend zijt Gij, God, groot in liefde en trouw.
Priester:
Gezegend zijt Gij, Jezus, Gods Zoon en onze broeder. Gij zijt Mens geworden
Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering
6
om weldoende rond te gaan en zieken te genezen. Allen:
Gezegend zijt Gij, God, groot in liefde en trouw.
Priester:
Gezegend zijt Gij, Geest van God. Gij wilt in mensen wonen. Gij wilt hen de kracht geven om het leven te dragen.
Allen:
Gezegend zijt Gij, God, groot in liefde en trouw.
Priester:
God, Gij Gezegende, laat uw geliefde kinderen, die vandaag gezalfd worden met heilige olie, nieuwe levenskracht vinden. Doordring hen van uw goedheid, zalf hen met liefde die leven geeft. Door Christus onze Heer.
Allen:
Amen.
Keuzemogelijkheid 2: De aanwezige gelovigen kunnen de strofes van ZJ 764 telkens zingen. Indien het lied niet voldoende gekend is, kunnen de teksten ook samen luidop gezegd worden. Priester:
God, Vader van alle leven, Wij zeggen U dank om uw Woord dat leven schenkt. Wij danken U om uw scheppingskracht. Gij die mensen zegent met uw goede gaven. Gij zijt onze God.
Allen:
Dank U, Vader van de lichten, voor de sterren en de maan. Dank U dat U mij niet een dwaalweg door de duisternis laat gaan. Dank U, in de nacht der nachten licht de nieuwe morgen aan (ZJ 764).
Priester:
Jezus, Gods Zoon en onze broeder. Gij hadt oog voor wie niet werd gezien. Gij hadt oor voor wie niet werd gehoord. Gij zocht op wie ziek was, wie werd gemeden of vergeten, Jezus, Gij die Mens zijt onder mensen. Gij zijt onze Heer.
Allen:
Dank U, Jezus, voor uw liefde, uw nabijheid en geduld,
Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering
7
voor het offer van uw leven, de vergeving van de schuld. Dank dat U in alle eenvoud opstaat en de Schrift vervult (ZJ 764). Priester:
Heilige Geest, Gij die mensen bezielt, Gij die kracht en inspiratie geeft. Gij zijt de Geest van onze God.
Allen:
Dank U, Geest voor al uw gaven, voor het goede wijd en zijd, voor het bloeien van de dagen, voor het rijpen van de tijd. Dank U voor de tooi der garven, voor de kelk der dankbaarheid (ZJ 764).
Priester:
God, Gij Vader, Zoon en Geest, zalf deze zieken met uw heilige olie, Doordring hen van uw zorg en liefde. Schenk hen uw Geestkracht, uw troost en sterkte. Door Christus onze Heer.
Allen:
Amen.
d. Zalving De priesters zalven elke zieke op het voorhoofd en op de handen terwijl ze telkens zeggen: Moge onze Heer Jezus Christus door deze heilige zalving en door zijn liefdevolle barmhartigheid u bijstaan met de genade van zijn heilige Geest. Zieke:
Amen.
Priester:
Moge Hij u van zonden bevrijden, u heil brengen en verlichting geven.
Zieke:
Amen.
Daarna bidt de priester: God, Gij die zalft en zegent, Gij die licht en leven zijt. Wij willen U danken voor uw steun, uw zorg en aanwezigheid. Mogen allen die de ziekenzalving ontvingen delen in uw Geestkracht. Mogen zij hopen op U.
Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering
8
Mogen zij geloven dat uw liefde sterker is dan lijden en dood. U die leeft in eeuwigheid. Allen:
Amen.
Danklied: ZJ 585, strofe 1 en 2 Dankt, dankt nu allen God met hart en mond en handen, die grote dingen doet hier en in alle landen, die ons van kindsbeen aan, ja van de moederschoot, zijn vaderlijke hand en trouwe liefde bood. Die eeuwig rijke God moog’ ons reeds in dit leven een vrij en vrolijk hart en milde vrede geven. Die uit genade ons behoudt te allen tijd, is hier en overal een helper die bevrijdt.
Vervolgens gaat de eucharistieviering verder met de bereiding van de gaven.
Een gemeenschappelijke ziekenzalving tijdens een eucharistieviering
9