Echt Antwerps
FORUM– פאָרוּם van de joden van Antwerpen Nr. 46 26 februari 2004
“twee joden, drie meningen”
Plein in Rome, tussen het Capitool en de Palatijnheuvel, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen. בס"ד
öî−ñèí ³¾îðš ñ¼ þîô¾ñ êò E-post-weekblad van de v.z.w. GOEDKOSJER Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers – Union des Editeurs de la Presse Périodique (U.P.P.) Henri Rosenberg Hoofdredacteur
מיין דעת יחיד
Mijn Daas Jochid 1
1. Honger in Argentinië 2. The Passion of the Christ: een joodse visie 3. Chareidi intellectuelen: onbestaande voor Machsike Hadass 4. De Centrale: 80 jaar en nog niet volwassen [Vrije Tribune] 5. Gemengde simches, aangenaam en geslaagd 1
= Eenmansopinie.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 1/26
1 , ושפתי מדבר מרמה, נצור לשוני מרע,אלהי פתח. ונפשי כעפר לכל תהיה,ולמקללי נפשי תדום וכל. ואחרי מצותיך תרדוף נפשי,לבי בתורתך הקמים והחושבים עלי לרעה מהרה הפר עצתם 2 וקלקל מחשבתם 1. Honger in Argentinië Op het vlak van het gesjnorrer (= bedelactiviteit) dacht men reeds alles meegemaakt te hebben. Naast de ‘normale’ snorrer-activiteit, hebben recentelijk nieuwe vormen ons bereikt. De Wiznitzer Rebbe decreteerde dat joden wereldwijd US$ 74,00 per capita en per maand moesten afdragen om de families die in de Wiznitzer wijk in Bnei Brak onder de armoedegrens zijn geraakt in gevolge het snoeien van overheidswege in de subsidies. De Eidah Chareidis in Jeruzalem appelleerde wereldwijd aan de Thoragetrouwe joden om per maand US$ 100,00 te betalen voor de Jeshive Ketano in Meoh Sheorim, die blijkbaar aan de rand van het faillissement was geraakt. De Eidah herinnerde eraan dat deze instelling was opgericht mits grote financiële inspanningen, nadat een vorige institutie in de netten van het zionistische milieu was gestrikt geworden (lees: een of andere vorm van staatssubsidies had aanvaard). Er was ook deze wereldwijde bedelactie voor het gezin uit Jeruzalem van de beroemde tsaddik (sic) Rabbi Dovid Aryeh .... שליט"א, die in financiële moeilijkheden was geraakt. Aan de hand van een vierkleurige brochure met een
pathetische teksten en een debiele tekening van een schip in een woelige zee met kinderen aan boord waarvan een met een zwemboei overboord vliegt, werd geappelleerd om giften te doen. De meerzijdige brochure werd aan de hand van een mailing in gans de stad (en ook elders in de wereld) verspreid. Blijkbaar moet men in de sjnorrer-business ook over mazel beschikken, want talrijke noodlijdende families genieten niet van zulk een wereldwijde sjnorrer-machine met een dergelijke public relation. Het neusje van de zalm is wel de nieuwe actie die aan de hand van ontelbare affiches, weer met aan debiliteit grenzende tekeningen, geld probeert los te weken voor orthodoxe (sic!) joden in ... Argentinië, die honger lijden. Rabbi Joseph Ekstein, wel bekend van Dor Jeshorim, is afkomstig uit Argentinië en heeft er een broer die Rabbijn is. De neef van deze Rabbijn is gehuwd met de dochter Aron Ekstein uit Antwerpen, Satmar sjochet (= rituele slachter). Rabbijn Sholem Meïr Ekstein, die op de affiches prijkt per adres Ekstein, Belgiëlei 80, is de zoon van de Rabbijn in Argentinië. Hij gebruikt het adres van zijn neef, die schoonzoon is van Aron Ekstein. Verwijzend naar zijn Argentijnse onkel en naar Dor Jeshorim, heeft deze Ekstein ooit tegen Pinkas Kornfeld gezegd dat zijn ene nonkel Dor Jeshorim is, en zijn tweede Messilas Jeshorim...
2
G-d, behoed mijn tong voor kwaadspreken, mijn lippen voor het spreken van bedrog. Laat mij stil zijn tegenover allen die mij vloeken, laat mij als stof zijn voor wat van dien aard ook. Stel mijn hart open voor uw thora en laat mij er naar streven Uw geboden op te volgen. Verijdel snel het plan van allen die iets kwaads tegen mij in de zin hebben en vernietig wat ze in gedachten hadden.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 2/26
De “Messilas Jeshorim”...
In een brochure die per mailing wordt rondgestuurd, lezen wij naast foto’s van honger- en noodlijdende “gewone mensen” bij de Messilas Jeshorim op audiëntie, met volgende mensonterende commentaren: -Do me the greatest favour in life –provide me a set of Tefillin -Yes, rabbi, we will remove our children from Co-ed school (= profaan onderricht) -If my wife agrees to cover her head, will you provide a wig? -We will start observing Shabbos, but we need your help Yes, we will keep Kashrus law, but help us renew our kitchen Het gaat dus hier blijkbaar om een bekeringsactie, waarbij materiele hulp wordt aangeboden op voorwaarde dat de hongerlijdenden zich tot chareidim bekeren. Anders kwamen al deze bekommernissen over Sabbat, damespruiken, kosjer eten, profaan onderricht, tefillin (= gebedsriemen) niet aan bod. Immers hongerlijdenden hebben andere bekommernissen: zij willen eten en hebben weinig aan spirituele voeding.
ס'איז ביטער! עס איז נישט דא קיין געלט! פון וואו פאר מיין,וועל איך נעמען אויף צרכי שבת ?הויזגעזונד נישט געזארגט! אונזערע פריינט פון אמעריקאהאבען אייך געשיקט געלט אויך בשר ודגים וכל !מטעמים לכבוד שבת Ik ken weinig van de toestand van chareidi joden in Argentinië. Ik neem aan dat zij, evenals hun niet-chareidi geloofsgenoten en hun niet-joodse landgenoten, zwaar lijden onder de crisis die het land doormaakt. De publiciteit die rond deze zaak van Argentijnse joden wordt gevoerd, doet mij te veel denken aan deze rond de Jemenitische joden en het feit dat de teksten die verspreid worden uitsluitend in het Jiddisch zijn opgesteld en dat de contactpersoon inwoont bij de schoonzoon van een notoire Satmar chossid (Aron Ekstein), leidt mij tot de conclusie dat we hier weer met een Satmar-gestuurde actie te maken hebben, waarbij de grootste waakzaamheid aan de dag dient gelegd te worden. Deze week was ook een gezant in onze stad aan het rondtoeren voor een Jeshive voor Baaleh Teshuvo (= seculiere joden die terugkeren naar de godsdienst). De man wenste mij per se te overtuigen aan de hand van een fotoalbum, met foto’s voor en na van de tot religieuze inkeer gekomen Jeshive-studenten. Met stijgende verbijstering nam ik kennis van tientallen
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 3/26
Baaleh Teshuvo, gezinshoofden, die allen een professionele bezigheid hadden en die thans alleen Thora studeren en zich en hun gezinsleven door het gesjnorrer in leven houden. Met veel trots toonde de man mij ingenieurs, architecten, wiskundigen, universiteitsprofessoren, juristen, die tot inkeer waren gekomen en meer over het religieuze jodendom wensten te leren. Aan hen werd de raad gegeven niet alleen hun oude seculiere leven te abandonneren, maar ook hun professionele leven de rug toe te keren en zichzelf tot de bedelstaf te verdoemen! Mensen die een broodwinning hadden, פרנסה בכבוד, worden onder het mom van de godsdienst tot bedelaars omgevormd en u en mij wordt gevraagd dit project te steunen! 2. The Passion of the Christ: een joodse visie M De passies rond Mel Gibson’s controversiële film laaien op, omdat zich nog steeds de vraag stelt naar wie Jezus ter dood heeft gebracht en wie hiervoor aansprakelijk kan gesteld worden: de joden of de Romeinen? Het antwoord op die cruciale vraag, is van dermate belang, omdat men aanneemt dat indien joden 2000 jaar geleden Jezus ter dood hebben gebracht, dit betekent dat het joodse volk als dusdanig collectief schuldig is aan godsmoord. Omdat de implicatie zo verreikend schijnt en de joodse geschiedenis bol zit van kruistochten, inquisities en slachtpartijen, die allen enigszins verband hielden met, of gerechtvaardigd werden door, de godsmoord, hebben joden –uit vrees voor erger- de schuld steeds op de Romeinse heersers (Pontius Pilatus) geschoven. En telkens kwamen historische bronnen dat tegenspreken. Nu een film.
Om uit de impasse te geraken, en na 2000 jaar is de tijd hiervoor eindelijk rijp, zou men van joodse kant komaf moeten durven maken met deze bedenkelijke historische waarheid dat de Romeinen en niet de joden schuld hadden aan Jezus’ dood. Een Jiddisch gezegde wil dat דער בעסטע איז דער אמת, =( ליגענדde beste leugen is de waarheid). En deze waarheid is de volgende: sommige invloedrijke joden uit de eerste eeuw hebben Jezus de Nazareeër of de Tanna Rabbi Joshua HaNotsri., de discipel van Rabbi Joshua ben Perachiya 3 (een man van bij ons!) een proces aangedaan en ter dood veroordeeld. So what? Dit gebeurde regelmatig in de wereld van toen en behoorde tot de routine, ook bij de Romeinen. Toentertijd was het niet een godheid die ter dood werd veroordeeld, maar een rebellerende joodse apostaat ( )זקן ממרא4 , die zowel het religieuze gezag van de Sanhedrin, als het politieke gezag van Rome (en de pax romana) in gevaar bracht. Het is pas later dat aan Jezus door de Apostelen goddelijke attributen werden toegekend en in een anachronistische poespas men de joden retroactief van godsmoord is gaan beschuldigen. Wellicht n.a.v. de christelijk geïnspireerde persecuties, hebben ook joden de geschiedenis herschreven en is men ook in joodse kringen gaan schuilen achter de Romeinse heersers en meer bepaald Pontius Pilatus. Volgens de talmudbronnen (in hun nietgecensureerde versie 5 ) had de joodse Rabbi Jezus echter het joodse geloof in het
3
B. Sanhedrin, 107b: אזל רבי יהושע בן פרחיה ויש"ו לאלכסנדריא 4 B. Sanhedrin, 86-88. 5 Zie דקדוקי סופריםen חסרונות הש"ס.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 4/26
openbaar afgewezen6. De talmud verhaalt ook zijn proces, de aantijgingen, de verdediging en de uiteindelijke uitvoering van de doodstraf 7 : בערב פסח תלאוהו לישו ישו הנוצרי: והכרוז יוצא לפניו ארבעים יום,הנוצרי כל,יוצא ליסקל על שכישף והסית והדיח את ישראל ולא מצאו לו.מי שיודע לו זכות יבוא וילמד עליו ישו, ותסברא: אמר עולא,זכות ותלאוהו בערב פסח ורחמנא,הנוצרי בר הפוכי זכות הוא? מסית הוא אמר לא תחמל ולא תכסה עליו! אלא שאני ישו .דקרוב למלכות הוה. Aan dit relaas ontnemen wij dat Jezus door de Beis Din veroordeeld werd tot steniging, op beschuldiging van rebellie en tovenarij. Naar gewoonte, ging de rechtbank buiten zijn muren op zoek naar een dissidente stem om te zien of de beschuldigde niet toch kon vrijgepleit worden, waarop Ulla ben Ishmael (een Palestijnse Ammora uit de 3de eeuw) zich de vraag stelde waarom een rebel recht had op een vergaande verdedigingsgunst, nu de Thora ons had geleerd: “gij zult hem niet sparen noch zijn schuld bedekken8”. Het antwoord dat de talmud geeft is dat Jezus deze gunstmaatregel te beurt viel, omdat hij bevriend was met de heersende Romeinse kringen. Hij werd dus ter dood gesteld door steniging en nadien, volgens joods gebruik ()כדין כל הנסקלים, opgehangen op de vooravond van het joodse paasfeest 9 . Het verhaal over de kruisiging (dus levend aan een kruis nagelen), dat wij terugvinden in de evangelies en in de Sifri10 suggereert dan weer het Romeinse gebruik van executie. Ook de Rambam (R. Mozes Maimonides, 1135-1204)11 legt vast dat Jezus door de 6
B. Sanhedrin, 103a en B. Berochos, 17b: לא תאנה , שלא יהא לך בן או תלמיד שמקדיח תבשילו ברבים:אליך רעה .כגון ישו הנוצרי 7 B. Sanhedrin, 43a. 8 Deut., XIII:8. Zie ook het vervolg (Ibid., 10): “Gij zult hem stenigen, zodat hij sterft, omdat hij getracht heeft u af te trekken van de Here, uw G-d, die u uit het land Egypte, uit het diensthuis, geleid heeft”. 9 Zie Johannes, XVII:8. 10 Sifri, Deut., 221. 11 Jad, Hil. Melochim, XI:4.
Beis Din als valse Messias werd ter dood gesteld: אותו שדימה שיהיה משיח ונהרג בבית ( גרם לאבד ישראל...) ( שהיה מכשול גדול...) דין בחרב ולפזר שאריתם ולהשפילם ולהחליף התורה 'ולעבוד מבלעדי ה ”ולהטעות רוב העולם. Volgens de Koran stierf Jezus een natuurlijke dood...12. De quasi-contemporaine joodse bronnen spreken dus geenszins over de Romeinse tussenkomst. In tegendeel, wordt de indruk gewekt dat Jezus bij dat gezag invloeden kon doen gelden, zodat het proces tegen hem met uitzonderlijke voorzorgen moest gevoerd worden, waarop andere apostaten geen recht hadden. Joden zouden evenmin vandaag moeten schuilen achter de Romeinse tussenkomst, maar het gewoon voorstellen zoals het is, met name dat een joodse rebellerende apostaat (zoals er in die tijd wel meer waren), berecht en ter dood werd gesteld door de Sanhedrin, volgens de toen geldende rechtsnormen. Van een godheid was toen geen sprake en zou ook nadien geen sprake zijn geweest (evenmin van een resurrectie), indien Jezus niet een marteldood was gestorven. Joden moeten meer rationele elementen aanvoeren om in onze moderne tijden de oude antisemitische clichés te bestrijden en bijvoorbeeld verwijzen naar de marteldood van Jeanne d’Arc door “de” Engelsen. Worden die nu tot het einde der tijden met deze moord opgezadeld? Is de executiedood n.a.v. een proces op een (later) geproclameerde godheid erger en verfoeilijker dan de moord zonder proces uit naam van Jezus op miljoenen joden doorheen alle eeuwen?
12
Sourate 3, vers 55.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 5/26
3. Chareidi intellectuelen: onbestaande voor Machsike Hadass Ofwel zijn ze bij Machsike Hadass de kluts volledig kwijt geraakt, ofwel zijn ze van bijzonder kwade trouw. In Shabbat BeShabbato van verleden week lezen wij onder de titel "המאבק למען ה"כיפה במוסדות ציבורeen verslag over de demarches die de Kehille bij monde van Pinkas E. Kornfeld, Vice-voorzitter van het Consistorie en van de Heer Elie Ringer, Voorzitter van Forum, heeft ondernomen: ."עמדת חברי "מחזיקי הדת" שבוטאה שם ע"י ר' פ .קארנפעלד נ"י סגן יו"ר הקונסיסטואר ור' א (...) : היתה ברורה,"רינגער נ"י יו"ר ה"פארום שהרי אין,כך למעשה-הבעיה אינה נוגעת לנו כל פרופסורים ושופטים חובשי כיפה,בנמצא רופאים במוסדות ממשלתיים )וככל הנראה גם לא תלמידים ." הרי הענין הזה הוא עקרוני,(בבתי ספר כלליים Vertaling: “Het standpunt van de leden van Machsike Hadass, dat verwoord werd door de Heer P. Kornfeld, Vice-voorzitter van het Consistorie en de Heer E. Ringer, Voorzitter van Forum, is duidelijk: (...) het probleem gaat ons niet zozeer in de praktijk aan, omdat wij onder ons toch geen artsen, professoren en rechters met kippa’s in openbare instellingen hebben (en wellicht ook geen studenten in de algemene scholen), zodat het probleem eerder theoretisch is”. Het is reeds bemerkenswaardig te lezen dat de Heer Pinkas Kornfeld in zijn hoedanigheid van Vice-voorzitter van het Consistorie en de Heer E. Ringer in zijn hoedanigheid van Voorzitter van Forum, beiden samen het standpunt vertolken van ... Machsike Hadass. Weten beide heren niet, of maken zij moedwillig hiervan abstractie, dat er weldegelijk orthodoxe joden zijn die
beroepsmatig professoren zijn, artsen, advocaten of die aan universiteiten of hogescholen studeren en die met veel waardigheid en moed (en )מסירות נפשhun kippa aanhouden? Beseffen deze twee heren die urbi et orbi uit onze naam spreken, dat zij deze chareidi intellectuelen grovelijk beledigen, wanneer zij stellen dat geen orthodoxe joden met het probleem van de kippa geconfronteerd worden? Vergeten zij ook de leden van Machsike Hadass, die om de ene of andere reden met hun kippa voor een rechtbank moeten verschijnen? Mijn klas in het Koninklijk Atheneum was de eerste die de kippa opzette. Sedertdien hebben we ב"הartsen, profs en advocaten die hun beroepsbezigheden met hun kippa bedrijven. Het is voor hen en voor studenten in deze tijden zeker geen makkie om de kippa te dragen. En toch doen ze dit uit overtuiging en met waardigheid. In hun waanvoorstellingen vergeten beide heren zelfs ... zichzelf en mensen als zij, die zich in de hoogste sferen van het politieke gezag met kippa begeven. Mijn Heren Kornfeld en Ringer, u beledigt mij (maar daar zal geen van u beiden van wakker liggen), die overal en steeds in universiteiten en rechtbanken met de kippa pronk. U beledigt echter ook mijn collega’s, de advocaten Ari Davidovici, Ari Epstein, David Frejlich, Isaac Lesman, Daniël Peterfreund, Philippe Scharf. U beledigt chareidi studenten als Zevi Freilich, Motti Schnitzer, Zvika Eberstark, David Hirsch, Daniël Werner, Bobby Fogel, Samy Braun, Joshua en Meïr Lesser, Alexandre Moskowitz, mijn zonen Salomon en Gershon Rosenberg.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 6/26
U beledigt mensen als HRD-topman Charles Bornstein13. Met de stommiteiten die u uitkraamt, toont u hoezeer uw voeling met de basis zoek is, hoezeer u onwetend zijn van wat er onder ons leeft, hoezeer u ongevoelig bent voor al wat buiten uw beroepsbezigheid (de diamant) leeft. Kortom: u bent onwaardig om ons te vertegenwoordigen. 4. De Centrale: 80 jaar en nog niet volwassen [Vrije Tribune] Zie hieronder, onder de titel “Vrije Tribune”. 5. Gemengde simches, aangenaam en geslaagd Deze week had in het Hilton Hotel een chareidi huwelijksfeest plaats met gemengde seating. In onze chareidi middens wordt dit een zeldzaamheid. In een verwoede poging hebben enkele Rabbijnen in extremis gepoogd dit tegen te houden. Zij lukten er slechts in dat enkele genodigden –ongevraagd- achter een dikbezaaide plantenomheining in seksuele quarantaine aan tafel werden geplaatst. Wat echter opviel was dat tijdens gans de avond amper enkele mensen buiten de zaal waren. Blijkbaar vond iedereen het gezellig binnen. Bij niet gemengde feesten in het Hilton Hotel, vinden de genodigden het aangenamer buiten de zaal. Gedurende gans de avond is er meer volk buiten de zaal aan het gezellig en gemengd antichambreren, dan binnen aan (gescheiden) tafel.
Met hun voeten geven onze genodigden te kennen dat zij het gezelliger vinden in gemengd gezelschap en dat ze dit desnoods buiten de zaal opzoeken. Binnen vervelen ze zich aan de homogene tafels en verkiezen ze heterogene babbelrondes. Wanneer u volgende keer dus zelf een huwelijksfeest inricht en u dit toch nietgemengd maakt, schrijf alsjeblief niet meer op de begroetingskaart dat u ons een gezellige avond toewenst aan tafel ... Dat heeft een sadistische connotatie. Zeg gewoon: ga aan tafel ... met uw geslachtgenoten en maak er het beste van, al weet u op voorhand dat de meesten onder ons toch het andere geslacht buiten de zaalmuren zullen opzoeken, precies om van de avond toch iets te maken.
Vooralsnog vliegen joden best niet met , de luchtvaartmaatschappij met de piloot die zijn joodse passagiers op 6 mei 2003 op de herdenkingsdag voor gevallen soldaten “Welcome to Palestine” toeriep en die het niet nodig achtte te reageren op drie klachten van Antwerpse passagiers over jodenonvriendelijk gedrag.
Inhoudstafel voor deze rubriek Op onze site: http://www.goedkosjer.org
13
Zie “HRD-topman Ch. Bornstein, waardig en moedig” in Forum, nummer 44.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 7/26
Overpeinzingen door
The Shaigetz14
I got an email today from someone asking why I am out to dirty the name of Chassidim. The letter was signed A. Chassid. It was not a remarkable one at all, and its tone was decidedly tame compared to many of the others I have received since starting this blog. He did not threaten me with anything, not even eternal damnation! However it did catch me in a pensive mood so I left it open on the screen as I sat there thinking whether I am indeed baschmutzing the name of chassidim everywhere. This is the result. So I dedicate this posting to you, Big Chassid. There are two kinds of rebels who buck the mould. You have what are known in Yiddish as the ‘laidigayers’, literally empty-heads. An unfortunate result of the over intellectualised culture we have created and which Chassidism was designed to overcome, these are (usually) young men who do not have the ability or desire to spend their lives studying. At best marginalised often shunned they have no choice but to create lives for themselves on the margins of our society. As our educational system does not provide education in any technical fields, these lives are often destined not to amount to very much. When they reach the obligatory yeshiva years the lucky few will be allowed to occupy themselves with the menial jobs like working in the kitchen or arranging the yearly Purim play. The rest will vegetate for a few years until they reach a marriageable age and someone ‘suitable’ can be found to take them. Artists, musicians and holders of other natural talents are often to be found in this category and in any other system they could develop into highly successful people. In our community there is no 14
appreciation of such frivolity however, so living as second-class citizens seems to be their lot. The other kind is the intellectual who either disagrees with the system or does not feel able to restrict his thoughts to those prescribed by the yeshiva curriculum. They are the Shgatzim (plural of Shaigetz). There are fewer of these but they are perceived as a far greater threat to the perpetuation of the Chassidic way of life and thus if they can be identified they will usually be expelled. Girls who do rebel tend to fall into the second category although I have seen some notable exceptions where hormones were the more likely suspects. Strangely enough I do not know of any boys who glitched for that reason. The funny thing is that Chassidism was designed to be a Judaism for the masses. Before Chassidut Judaism was all about study. Anybody who could not or did not was called an Am haaretz (ignoramus) and was marginalised by the elite. The Baal Shem Tov brought a new vision. It was all about serving God in simple ways. Hence the birth of the Shabbos Tish (literally table). Everybody was welcome to joyously celebrate the Shabbes meal with the Rebbe. A wee dram and lots of singing and dancing were the only ingredients needed. Through exploring the mystical significance of everyday activities like eating food and making love thousands of simple Jews found themselves involved in a religion they had thought excluded them and Chassidut captured the imagination of the masses.
http://theshaigetz.blogspot.com/
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 8/26
It seems to me that the laidigayers and the Shgatzim are the real Chassidim of today, and the studious yes-men the usurpers.
Transcriptio Nuntiorum Hebdomadalis Nuntii Latini 20.2.2004
De rebus Indiae et Pakistaniae
Colofon Echt Antwerps FORUM wordt uitgegeven door de v.z.w. GOEDKOSJER – Joodse Verbruikersvereniging, [Oprichting: 1 mei 1989.. Statuten: Bijl. B.S. 12 oktober 1989, nr. 13.711. Aangesloten bij: Centraal Israëlitisch Consistorie voor de Benelux15], Belgiëlei 195ª te 2018 Antwerpen. Verantwoordelijke uitgever: H. Rosenberg, Belgiëlei 195ª te 2018 Antwerpen. Medewerkers, schrijvers, tekenaars, fotografen worden niet betaald en zijn verantwoordelijk voor hun bijdragen. Echt Antwerps FORUM verschijnt vrijdag. Member of the worldwide AntiDefamation Chain. Nummers online: http://www.goedkosjer.org Redactie & Administratie: v.z.w. GOEDKOSJER – Joodse Verbruikersvereniging, Belgiëlei 195ª te 2018 Antwerpen. Tel.: 03 218 81 43 – Fax: 03 230 55 02. Webstek: www.goedkosjer.org. E-post:
[email protected]
Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers נא להדפיס על נייר Natuurvriendelijk – arm aan chloor
15
Relationes inter Indiam et Pakistaniam intercedentes iam tantopere mitigatae sunt, ut legati harum civitatum in urbe Islamabad congregati die Lunae consultationes mutuas aperirent. De his colloquiis incohandis in conventu praesidentium utriusque partis mense Ianuario habito decretum erat. Unum melioris fidei signum putaveris esse, quod grex athleticus ex India in Pakistaniam profecturus est ludi pilae et portae faciendi causa.
Rabbi Jeremy Weekly Thoughts
Rosen’s
www.yakar.org www.yakar.org.uk
Fairness and the ICRC
Approximately four thousand years ago Hammurabi compiled the first systematic legal system. But his system, advanced as it was, had one law for women, another for men; one law for masters and another for slaves; one law for residents another for visitors. The Mosaic code that came about five hundred years later, despite the various differences that applied in ritual matters, amazingly, has one civil law applicable to all adults regardless of sex and status (with the sole exception of idolatrous
Wettelijk Kerkgenootschap (art. 2:2 B.W.).
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 9/26
slaves). See this week’s reading from Exodus Chapters 21 to 23. But somewhere since then, idea of treating everyone fairly seems to have got lost. The International Committee of the Red Cross has condemned Israel’s building of a barrier in the West Bank as ‘contrary to International Law.’ According to the BBC ‘ The ICRC, is a neutral, Swiss-based organisation.’ The BBC’s Imogen Foulkes in Geneva says it is an unusually outspoken statement from a normally neutral body.’ To describe the International Red Cross as a neutral body is like describing Torquemada as a neutral observer of Jewish Affairs or the Soham murderer as an impartial child carer. Indeed to describe the BBC itself as impartial in the light of our repeated experiences of double standards, unfair reporting, uncontradicted lies and now the Hutton inquiry, would in itself be the subject of ridicule had not some sections of our sycophantic community already proclaimed that the Beeb is fair. Perhaps the world needs reminding that the Red Cross still refuses to accept Israel’s Magen David Adom as a legitimate sign of medical neutrality even though it happily accepts the Red Crescent, the Iranian Lion and a slew of other symbols and signs! Or that the ICRC actually officially declared Theresienstdat was NOT a Nazi concentration camp. Indeed it refused to condemn any Nazi camps. It still refuses to hold an inquiry into its wartime treatment of Jews and Jewish money or its support of emigrating Nazis. But then based in Switzerland it is simply reflecting the record and the biases of its host nation. And now all of a sudden it has become an expert in law and feels the need to jump in and express its legal opinion even before the International Court has given its
judgement (in itself something of a scandal that this is the only case amongst all the others of far greater human interest, it has been asked by the UN to give a decision on). I have no problem with criticizing the fence. I think it was stupid not to build it along the green line (accepting some flexibility around Jerusalem. I too think that in typical Israeli fashion not enough thought was given to the scheme before hand and belated attempts to rectify stupid anomalies are too little too late. And I also agree there have been gross errors of judgment, policy and retaliation that have been counter-productive and sometimes even shameful. No, what annoys me is that no one seems to notice the smokescreen that anti Israel campaigners are putting up that deflects any criticism away from the Palestinians themselves for virtually asking for the wall to go up by simply refusing to run their own security affairs. Or that Arafat refuses to hold elections because he fears his party might lose out. Or that millions of dollars in aid that should be going to help these very same poor farmers cut off from their lands, or the unemployed cut off from work, is in fact going into Suha Arafat’s shopping sprees in Paris. I am fed up to the back teeth with the constant lack of balance and reciprocity. If I were to know of one other place in the world where the ICRC had intervened politically rather than humanitarianly I would feel differently. But my research cannot turn up one other case, not one criticism of the politics behind the treatment of women, refugees, torture victims, political oppression, mass murder, anywhere else in the world except for Israel! Amnesty International at least highlights torture and
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 10/26
victimisation in Arab countries as well as slamming Israel. But the ICRC? Nothing. So don’t give me this rubbish about the ICRC being neutral, any more than I will buy it being said by a BBC reporter.
זכרנו לחיים
De Rov’s familie werkt aan een boek en verzoekt eenieder die een audio of video van een droshe of sjioer heeft zich kenbaar te maken met het oog op kopiëren. Contacteer Forum:
[email protected]
רשימת הנתמכים על-ידו – הספר שלו
16
מימוש יום יומי של מעשי חסד בלתי שגרתיים זה תמצית ספר חייו "תורת חיים ואהבת חסד". מעשה במחבר אחד שפנה אל הרב זצ"ל ובקש לקבל הסכמה לספר פרי-עטו .לשאלת המחבר איזה ספר הרב חיבר ,נכנס רבינו לחדר הסמוך והביא אתו צרור של ניירות ומסמכים רשימות הנתמכים על ידו במשך כל השנים ,והתלושים של ה"סקריפס" )שוברי אוכל של ארה"ב לשימוש בארה"ק(. בתחילת שנות ה 50-העביר אותם הרב לקבוצת ת"ח באר"י אשר באותה התקופה סבלו ממחסור נוראי. לימים היו אלה לגדולי הדור .בהצביעו על הרשימות שבידיו אמר למחבר זה הספר אשר אתו אעמוד לפני בי"ד של מעלה .אשרי מי שבא לכאן ותלמודו )מל' רגיל ומורגל( בידו...17
Shabbos Terumoh Hadlokas Hanerois: 10u00 Plag Hamincho: 17u11 Motse Shabbos: 19u10 Rabbeinu Tam: 19u32 Hatzole: 03 289.00.00 Shmira: 03 218.91.00 – : Albertstraat, 44גמ"ח תרופות Van Leriusstraat, 24 אפשר לקבל בחינם את ה"פאָרוּם" דרך ה E-mail-בכל מקום בעולם נא לפנות:
[email protected]
מרגלא בפומיה של רבינו זצ"ל שפעם שמע בשם רבה של קראקא רבי יוסף קארניצער הי"ד ]ואולי שמע זאת בעצמו מפיו[ כי כל מטרתו –תכליתו- ועיקר משימתו של רב העיר הוא לדאוג ולהתמסר לרווחת בני קהילתו ,הסרים למשמעותו ,לרדת אל העם .ואמנם כן ,להתוודע ולגלות את מצבם הרוחני, אך לא פחות ואולי בעיקר ועוד יותר ,לשים עין למצבם הגשמי ,לחזק ולעורר בעת הצורך ,ולשים את הדגש להחיות רוח שפלים ולב נדכאים .18וכך גם רבינו ,בפעילות בלתי פוסקת בארבע כנפות הארץ 16מתוך ספר "זכרנו לחיים" בעריכת חיים ראזענבערג. פסחים נ ,.מו"ק כח ,.כתובות עז ,:ב"ב י ,:מד"ר קהלת ט ,ח. ישעי' נז ,טו.
17 18
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 11/26
מילא רבינו,למען החיות רוח שפלים ולב נדכאים "ספר,יום אחר יום עשרות אלפי דפים בספר חייו הנכתב בזיעת אפו,"תורת חיים ואהבת חסד .(ובדמים מרובים )תרתי משמע לא.מעשי החסד של רבינו היו בקנה מידה מדהים כבר בגיל.החסד שלו-באנטווערפען התחילו מעשי , הבלתי מצוי,צעיר מאוד המחיש את הכושר האנושי נהג לקבל ממעריציו, כילד פלא.לבוא לעזרת הזולת .ואוהביו תשורות עבור ידיעותיו הפנומנליות בש"ס כשהצטיין בידיעת כמה דפי ש"ס על, בילדותו,פעם מתנה, העניקו לו מיטיביו זוג נעליים חדשות,פה לא ארכו השעות והוא.יקרת ערך באותם ימים .העביר את הנעליים לאחר שנצרך לכך יותר ממנו
Achter sport, door de bril van de sportfan door Mark Kant VOETBAL
belangrijk moment. Het is hem al overkomen in de finale van de wereldbeker 2002. Toen profiteerde Ronaldo daarvan. Heeft hij dan schrik van de Brazilianen Ronaldo en Carlos? Dat is natuurlijk moeilijk te geloven, dat zo’n bulldozer überhaupt bang kan zijn. Misschien had Jens Lehmann dan toch gelijk. Het toeval wil dat de doelman van Arsenal net deze week gezegd heeft dat Kahn zijn plaats in het nationale elftal zou moeten ruimen voor…Jens Lehmann. Wie dacht dat Oli niet zou durven buiten komen woensdag had het mis. Met de volgende woorden maakte hij ons duidelijk dat de terugwedstrijd geen maat voor niets zal zijn: “Ik zal er persoonlijk voor zorgen dat we ons zullen kwalificeren voor de kwartfinales door mezelf te overtreffen” Wordt ongetwijfeld vervolgd.
Ka(h)n hij de meubelen nog redden in Madrid?
Uitslagen heenwedstrijden 1/8e finales:
Het was Real Madrid, in zeven Europese ontmoetingen, nog nooit gelukt om zelfs maar gelijk te spelen in München. Maar dinsdagavond werd het een gevleide 1-1. Daarmee staat Real op rozen in het vooruitzicht van de terugwedstrijd in Madrid.
Bayern Munchen – Real Madrid 1-1 Lokomotiv Moskou – AS Monaco 2-1 Celta de Vigo – Arsenal 2-3 Sparta Praag – AC Milan 0-0 Stuttgart – Chelsea 0-1 Deportivo la Coruna – Juventus 1-0 FC Porto – Manchester United 2-1 Real Sociedad – Olympique Lyon 0-1
Het zag er nochtans alles behalve fraai uit tot 4 minuten voor affluiten. In de 76e minuut had Makaay de Duitsers op een verdiende 1-0 gebracht. Maar 10 minuten later gebeurde wat niemand nog voor mogelijk hield. Kahn miskeek zich compleet op een vrijschop van Roberto Carlos en de bal rolde bijzonder lullig onder zijn lijf binnen. Daarmee haalt de Beierse enfant terrible weer de frontpagina’s van alle Duitse kranten. Hij werd weer hardhandig aangepakt. Het is immers niet de eerste keer dat hij flatert op een ontzettend
TENNIS Op het WTA-toernooi van Dubai heeft Justine Hénin-Hardenne zich geplaatst voor de halve finales door de Spaanse veterane Conchita Martinez af te drogen in twee bijzonder korte sets: 6-1;6-0. In de halve finale zal ze het moeten opnemen tegen de winnares van het duel Shaughnessy-Myskina.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 12/26
Dé verrassing van het tornooi is de uitschakeling van Venus Williams. Zij werd gewipt door de piepjonge Svetlana Kuznetsova: 6-2;6-3. Vorige week heeft Kim Clijsters haar 21e tornooi gewonnen. Zij versloeg in de finale de Italiaanse Silvia Farina-Elia: 60;6-3. Het was een vrij gemakkelijke winst door de vele afzeggingen waarmee de Proximus Diamond Games te kampen had.
Joods Antwerpen:
Wie is Wie?
Amicale des Anciens du Comité de Défense des Juifs (C.D.J.) v.z.w. chaussée d’Anvers 277 te Brussel: Aan de Statuten dd. 6 februari 1964 (Bijl. B.S. dd. 27 februari 1964, nummer 914) ontnemen wij volgend maatschappelijk doel: “L’association groupe les personnes qui ont participé aux activités du Comité de Défense des Juifs (mouvement de résistance reconnu) et leurs ayants-droits. Elle défend leurs intérêts moraux et matériels et les représente. Elle veille à maintenir les liens de solidarité parmi ses membres et se propose de les aider et de les assister en cas de besoin. L’association s’interdit toute démarche ou activité ayant un caractère qui n’aurait pas l’agrément des trois quarts de ses membres”. Recente ledenlijst: 9 april 1964 - 17 leden.
כוחא דהתירא עדיף De milde toepassing van de wet verdient de voorkeur19 Joden mochten volgens de talmudwet geen huizen verhuren aan niet-joden20. Volgens de Tossafisten mocht dat toch, omdat “deze goederen ons niet exclusief toebehoren, omdat wij er belastingen op moeten betalen aan de niet-joden”21. Deze uitleggingswijze maakt abstractie van het feit dat joden ook in het talmudtijdperk belastingen betaalden op hun onroerende bezittingen 22 en het desalniettemin verboden was om aan niet-joden te verhuren23. Rouwende joden moesten naar talmudrecht een soort hoofddoek dragen. De Tossafisten begrepen dat dit joden blootstelde aan de spot van de omringende bevolking en verklaarden die gewoonte buiten dienst 24 . Om dezelfde reden verklaarde R. Eliezer ben Joël de Leviet uit Bonn (Raviah )רבי"הdat het verbod om lederen schoeisel op de vastendag van 9 Av te dragen, opgeheven was buiten de joodse buurt25. De Tossafisten voerden ook permissieve wetten in om de overlast op de gemeenschap te minimaliseren. Het scheren en wassen van kleren is op de 9de dag van de maand Av (vastendag ter herinnering aan de verwoesting van de
"דהתירא עדיף ליה – טוב לו: דף ב' ע"ב, ביצה, רש"י19 שהוא סומך על שמועתו ואינו ירא,להשמיענו כח דברי המתיר , שהכל יכולין להחמיר, אבל כח האוסרין אינה ראיה,להתיר . מדור זה אינו הלכה למעשה.ואפילו בדבר המותר 20 M. Avodo Zoro, I:9. 21 R. Eliezer ben Nathan, Even HoEzer, vol. 1, New York, 5718, 290, fol. 125b. 22 B. B.B., 54b; cfr. Tosfot Avodo Zoro, 59a, s.v. bassar. 23 R. Chiya Pontremoli, Sefichis Bidvash, Saloniki, 5608, 49, fol. 135b e.v. 24 Sefer Mitzvos Godol, Hil. Avelus, 248d. Zie ook: Tosfot Moëd Kotton, 21a, s.v. elu. 25 E. AUERBACH, Baalei HaTosfot, Vijfde editie, Bialik Instituut, Jeruzalem, 1986, p. 387.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 13/26
Tempel) naar talmudrecht verboden 26 . Nochtans laten de Tossafisten het toe, wanneer deze dag op een donderdag valt, en dit met het oog op de Sabbath.
Shtetl-nieuws
Wij en onze medeburgers
Björn Roose reageert: Geachte heer Rosenberg, Ik meende al voldoende aangetoond te hebben dat de heer H. Van Minnebruggen het niet zo nauw neemt met de waarheid, maar na z’n tegenreactie van deze week dien ik daar helaas aan toe te voegen dat hij blindelings gelooft in onzinnige complottheorieën. Een laatste reactie van mijnentwege dus. De heer Van Minnebruggen beweert dat de “vrijage” van het Vlaams Blok met de Joodse gemeenschap van twijfelachtig alooi is omdat “vice-voorzitter en senator Roeland Raes (…) zich [moest] terugtrekken uit de partij, omwille van de minimalisering van de Holocaust op de Nederlandse TV”. Ik zou durven beweren dat net het feit dat de heer Raes zich moest terugtrekken als ondervoorzitter en senator aantoont dat het de partij wel degelijk menens is wat het bevechten van anti-semitisme binnen en buiten de partij aangaat. De heer Van Minnebruggen beweert dat “de Vrije Meningsuiting (…) nog steeds het hoogste goed en een absolute onmisbare factor tot de goede werking van een echte democratische staat” is.
Hij heeft daarin deels gelijk. De vrije meningsuiting is buitengewoon belangrijk. Ook en zeker voor het Vlaams Blok. Het is immers zo dat op dit ogenblik in dit land het Vlaams Blok het voornaamste slachtoffer van een gebrek aan vrijheid van meningsuiting dreigt te worden. Maar vrije meningsuiting mag niet verward worden met het recht laster en leugens te verkopen. De Waarheid is wat mij betreft namelijk een nog hoger goed dan de vrije meningsuiting. En daar gaat het met de artikelen van de heer Van Minnebruggen maar al te vaak fout. Hij verkoopt een mening namelijk als een feit. De heer Van Minnebruggen citeert mevrouw Denecker, voormalig voorzitter van de Vlaams-Blokafdeling Beernem-Oostkamp als een betrouwbare bron wat betreft de aard van het Vlaams Blok. Net zoals hij dat doet met de heer Van Cleemput, voormalig medewerker van de partij, op zijn webstek. Hij vergeet daarbij dat deze mensen niet zomaar het adjectief “voormalig” dit of dat meekrijgen. Hij vergeet dat natrappen een slechte gewoonte is. De heer Van Minnebruggen stelt dat het artikel op z’n webstek gedeeltelijk overgenomen is uit De Morgen en, impliciet, dat hij dus niet verantwoordelijk is voor de inhoud. Ook daarin heeft hij deels gelijk. Het artikel en de in het dik weergegeven eindconclusie is inderdaad overgenomen uit De Morgen. Helaas vergeet de heer Van Minnebruggen de aanhalingstekens te openen en te sluiten om aan te tonen waar het citaat begint en eindigt. En, wat belangrijker is, hij zegt nergens dat hij een andere mening dan de allesbehalve achtenswaardige “journalist” De Coninck van De Morgen is toegedaan. Met andere woorden, hij staat pal achter de “informatie” die hij op z’n webstek weergeeft. De heer Van Minnebruggen stelt dat ik niet ontken “dat Kosmos heeft bestaan en dat zeker tot 5 augustus 1998”.
26
M. Taanis, IV:7. Cfr. Beis Jossef, OH, 551, s.v. uma sheomar rabbenu she-im.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 14/26
Natuurlijk ontken ik dat niet. Ik stel letterlijk: “Op de hele Kosmos-geschiedenis die hij daar uiteen zet, wil ik niet ingaan. De feitelijke vereniging Kosmos ontbond zichzelf namelijk op 5 augustus 1998 (althans volgens het artikel van de heer Van Minnebruggen). Op die datum was ik nog niet actief binnen het Vlaams Blok, dus kan ik helaas niet meespreken over zin of onzin van de beweringen in het artikel”. Conclusie: ik ontken noch bevestig. Ik weet het gewoon niet. Net zomin als ik weet hoeveel liter water er vorig jaar in Wagadougou gevallen is … De heer van Minnebruggen stelt, ten slotte, dat hij niet weet waar het archief gebleven is (wat dus in tegenstelling staat met het voor waarheid aannemen van de beweringen van de heer De Coninck op zijn site). Wat logisch is, zegt hij, aangezien het een “geheim archief” zou zijn. En dat maakt de grap compleet. Hij gebruikt daarmee immers de standaardredenering van “believers” in complottheorieën: “De Amerikaanse regering heeft in het geheim een gecrashte vliegende schotel verborgen op een geheime plaats”. “Ah ja ? Kan je dat bewijzen ? En waar hebben ze die schotel verborgen ?” “Natuurlijk kan ik dat niet bewijzen en natuurlijk weet ik niet waar ! Het is immers geheim !” Voor dat soort lachwekkende argumenten bedank ik. Met vriendelijke groeten, Björn Roose Ooievaarstraat 18 8480 Eernegem P.S.: Mevrouw Janice Laureyssens is overigens géén medewerkster van het Vlaams Blok, weerom in tegenstelling met wat de heer Van Minnebruggen beweert.
Publiciteit
Voor al uw simches, toffe heimische muzikale ambiance, joodse klezmermuziek, chassidische muziek alles op professioneel niveau verzorgd met elektronische piano door Schloimi Rosenberg. Tel.: 03-239.73.22 – gsm 0472-544.100
Shtetl-nieuws
Wij onder ons
Shuldiner: Shul-dienaar, dat is de oplossing De oplossing die de nieuwe Agudahminjan in Beis Jacob aan het Gutfreundveto 27 geeft, is ene van gezond verstand. Men gaat er de functie van Nechemia Shuldiner herkwalificeren. Aan de hand van een nieuwe naam aan de functie (dus niet Gabbai), krijgt Nechemia toch de job, maar onder een andere naam. De oplossing, zoals dikwijls, ligt in de naam die men eraan geeft ()בעזרת השם. Mijn voorstel: כן תהילתו,כשמו, Shul-diener (דינער שוהל, = synagogendienaar). Nechemia’s naam is de job en, gelet op het onvolprezen werk van vader Jossi Shuldiner in de Romi Goldmuntzsynagoge, is Shul-diener ook 27
Zie Forum, nummer 45.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 15/26
het handelsmerk van de familie. En Shuldienaar, is dat niet precies was de Gabbai is, of zou moeten zijn, met name de dienaar van de Shul (= synagoge)...
Pinkas Kornfeld moet mandaten neerleggen bevoegdheden afgeven
Directeur E. Silber ijvert voor betere communicatie met profane leerkrachten
De bestuursleden van de Machsike Hadass, die blijkbaar ook niet gediend zijn met het halve ontslag van Pinkas Kornfeld, hebben hem deze week voor een ultimatum gesteld, dat ertoe geleid heeft dat hij nog meer mandaten en bevoegdheden heeft moeten inleveren. עוד ישמע.
Een gunstige wind liet een intern document van de Jesode Hatorah-school op de schrijftafel van Forum belanden, waaraan ontnomen wordt (1) dat de leerlingen onder het gezag van de Rebbes ongedisciplineerd zijn en dat (2) Directeur E. Silber hieraan tracht te verhelpen, alsook (3) de samenhorigheid tracht te bevorderen tussen joods en seculier onderwijzend personeel. “3. Rebbes
nog en
Goy Jean-Baptiste Borreman laat weer van zich spreken
De tot ultraorthodoxe jood van Satmarsignatuur omgedoopte Goy, Jean-Baptiste Borreman, werkt zich in Den Haag weer in de (TV-)kijker.
Meneer Silber spreekt zijn Rebbes aan i.v.m. de rijen die dienen gevormd te worden wanneer de leerlingen naar de klas gaan.
Hij pronkt er naast de pro-Palestijnse betogers, die er protesteren tegen de “Muur der Schande”. En Borreman, die gelet op zijn chassidische klederdracht en baard en pijpenkrullen door journalisten als een “Rabbi” wordt voorgesteld, spuwt er vrijelijk zijn gal tegen de zionisten en Israël.
Meneer Silber toont aan Jeroen Tilkin de bibliotheek, en brengt hem in contact met mevrouw Gros, die mede verantwoordelijk is voor de werking: ook hier zien we dezelfde problemen. Leerlingen mogen hier niet eten of drinken. Dit gebeurt toch en daarenboven laten ze hun rommel (etensresten, drankblikjes) gewoon achter. Dit kan niet, en moet veranderen.
Deze jodenvijand woont onder ons in het hartje van joods Antwerpen aan de gelijkvloerse verdieping Terliststraat 43 (waar regelmatig anti-joodse literatuur wordt ten toon gespreid), davent in de Satmar-synagoge aan de Jacob Jacobsstraat en onze geloofsgenoten moeten hem af en toe tegenkomen, maar geven zich geen rekenschap van dat dit de telegenieke antisemiet is.
Jeroen bekijkt of er een meer klasgericht initiatief kan komen om de bibliotheek in didactische waarde te maximaliseren.
Er weze eraan herinnerd dat Pinkas E. Kornfeld een tweetal jaren geleden JeanBaptiste reeds uit de Machsike Hadass heeft gezet en dat Jean-Baptiste tegen het uitsluitingsbesluit bij het Centraal Israëlitisch Consistorie van België in beroep is gegaan. Hij verloor het beroep en dreigde ermee de Kehille voor een extra
Rebbes en orde in en buiten de klas.
Meneer Silber stelt voor om vaker samen te komen, zodat de communicatie tussen leerkrachten en joodse directie, via de zorgcoördinator verbeterd kan worden”.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 16/26
גור שיפר תקנה ,עלול להסתכן ,למשל ,בכך שלא יורשה להתפלל ב'שטיבל' וינודה על ידי החברה . הרב ישראל אלתר ,מאדמו"רי גור ,ערך מגוון תקנות בתחום שבין איש לאשתו .כך למשל אסור לחסיד להלך ברחובה של עיר בצמוד לזוגתו ,או לשבת לידה באוטובוס .בעידן הטרום-סלולרי ,הזוג הגוראי התקשה לשוחח בינו לבין עצמו בלכתו ברחוב .האדמו"ר הבא אחריו ,הרב שמחה בונים אלתר ,ערך תקנות כלכליות שונות ,ובהן האיסור לערוך שמחות בממדים ראוותניים .התקנות המפרטות כמה מנות מותר להגיש בשמחות, כשלחתונה למשל אסור להזמין יותר מ 150-מנות, ואילו שאר האורחים יסתפקו בכיבוד קל .את השינוי הגדול בחסידות חולל הרב שמחה בונים אלתר , כשאסר על קניית דירות במחירים יקרים .לשם כך הוציא את חסידיו מבני-ברק ומירושלים ,והחל לפתח שכונות חרדיות בערים שנחשבו לחילוניות ,כמו אשדוד ,חצור וערד .מספרים כי בזמנו ניגש אליו אחד החסידים הוותיקים ,וביקש היתר לערוך חתונה מפוארת יותר לאחד מבניו ,בניגוד לתקנון שהתקבל. החסיד הסביר כי הוא בעל אמצעים ויש ביכולתו לעמוד בנטל הכספי .האדמו"ר ,בשנינות שאפיינה אותו ,השיב" :אם יש לך כסף -לך ותקנה אדמו"ר חדש". גם האדמו"ר הנוכחי ,הרב יעקב אריה אלתר ,פרסם כמה וכמה תקנות מהפכניות .כך למשל שינה את מתכונת הלימודים בישיבות של החסידות ,ואסר את הלימוד העיוני והפלפולים בתלמוד .הוא דוגל בשיטת לימוד פשטנית יותר ,ולשם כך ביטל את שיעורי הגמרא בישיבות .תקנה נוספת מתייחסת למחנכים בתלמודי התורה ,שנדרשים להגיע לכיתה בכובעי קטיפה מרשימים של רבנים ,כדי לשדרג את מעמדם בקרב התלמידים .תקנה אחרת הביאה להקמת ועדות השגחה לעיתונים החרדיים .הרב אלתר מצא לנכון לפרסם גם תקנות מקלות ,ובניגוד לעמדת רבנים בציבור הליטאי התיר את הצפייה בתקליטורי מחשב, מה שהביא להצפת השוק החרדי בתקליטורים זה . לציבור במיוחד המיועדים לפני שנה ,בהוראת האדמו"ר ,עברו כל חסידי גור לחברת 'סלקום' ,שהיתה החברה היחידה שלא סיפקה "שיחות תועבה" .תקנה אחרת העוסקת במכשירים הסלולריים קובעת שאברכי הכוללים של החסידות יפסיקו להשתמש בטלפונים ניידים ,מכיוון שמדובר במכשירים "המכלים את ממונם של ישראל". האברכים החלו לפיכך להצטייד במכשירי ביפר. תקנה נוספת ,שנמצאת בארסנל התקנות אך בינתיים הינה בגדר הצעה בלבד ,מורה לערוך את החתונות בימי שישי אחר הצהריים ,כפי שהיה נהוג בדורות קודמים .סעודת החתונה ,בהתאם ,תהיה סעודת ליל
muros proces te dagvaarden. Ondertussen is het Jean-Baptiste die extra muros is, of terug bij zijn oude gedoopte geloofsgenoten met wie hij gal spuwt op joden.
בחצרות קודשיך מדור שבועי מהנעשה בעולם הרבני והאדמור"י כפי שמשתקף באתרי אינטרנט חרדיים האדמור מתולדות יצחק ממאה שערים ,ישבות השבת בעיר גולדרס גרין הידוע ,ששם מתגוררים יהודים יקרים בעיר לונדון ,שהם המה בלי זקנים כלל. ופיאות זו הפעם הראשונה שבאופן גלוי לעין ,שובת שם בנש"ק. הקימו שאטער ואיצבאות לאלפי אנשים נשים וטף, שיבואו לקחת חבל בקדושת השבת ובמלחמתה, בכדי שהאדמור לא יחשבו שהינו בעזרת נשים ,על כן הוא לוקח עמו כשש מאות רכב בחור להיות שם אתו שקלים-פונטען. קודש בשבת עמו במוצש"ק מתקיים תהלוכה עם פאקלען ,שם ישתתפו עם רב ,נכרים כיהודים ,תושבי גולדרס גרין, הענדאן ,בישאפס אוואניו. יש להם תקנהפרס כספי מוצע בחסידות גור למי שיערוך חתונה 28 ביום שישי בצהריים חסידות גור ,הנחשבת לחסידות הגדולה והמשפיעה בעולם החרדי ,מתייחדת בתקנות מחמירות שתיקנו האדמו"רים בחמישים השנים האחרונות למטרות שונות ,ובהן רווחתם הכלכלית של החסידים וההקפדה על הצניעות .התקנות הללו אינן בגדר המלצה בעלמא ,והן מתקבלות כתורה מסיני .חסיד Makor Rishon, 20 februari 2004.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 17/26
28
בעלז שגרים בעיר ,והרבה חרדים מגיעים אילו לפסוק ולדיין. הוא יהיה מאוד מתאים לציבור החרדי ומאוד חבל שלא בוחרים בו .באמת ,הוא הרב היחיד היום בעיר שיש לו קהל גדול מכל החוגים ,הרבה בעולם מכירים בו כרב של העיר ,אבל אנחנו ה"חרדים" יודעים האיך להתווכח ולחכות ,כי אולי ,יש שבכלל לא רוצים רב?
בארצנו הקודשה מדור שבועי מהנעשה בארה"ק עורך אריה פרנקל
רבי נחמן מברסלב לא הסתיר את מרכזיותה של ארץ ישראל במשנתו ההגותית ובהנהגתו למעשה. מסעו הנועז לארץ ישראל כמו גם מעשיו בעת שהותו בארץ ,כל אלה פירנסו דורות של מחברים ומילאו ספרים עבי-כרס" .כל מקום שאני הולך – אני הולך לארץ ישראל" ,כך נמסר מפיו של ר' נחמן. לפני כשלושה שבועות ,שהיתי באומן ובציונו של ר' נחמן .הקור האוקראייני ,השלג המגיע עד לברכיים, דרכי אוקראיינה המשובשות בייחוד בשלג – כל אלה אין בכוחם להרתיע עשרות היהודים ,מקצווי עולם, להגיע לאומן לתפילה ,לתחינה ,מי לבקשה ,מי בשמחה ומי בשברון לב .בעת שהותי באומן ,נפגשתי עם יהודי מעניין ,שבשנים האחרונות מקדיש עצמו לאיתור ושיקום קבריהם של אדמורי"ם וצדיקי הדורות הקודמים הטמונים בבתי-העלמין שברחבי אוקראינה. הרב אלימלך שוחט ,תושב לבוב ,הוא הדמות שמאחורי חשיפת ושיקום קברים יהודיים באוקראיינה .כשהוא יושב במשרדי הועד העולמי של חסידי ברסלב שבהיכל הציון באומן ,לאחר שהציג ופרס את ממצאיו ,סיפר לי ר' מיילך שוחט ,את סיפור חייו ,בהיבט של פעילותו לאיתור ,שיקום ומניעת חילולם של קברי צדיקים. רשות -הדיבור לר' מיילך שוחט:
שבת ,כשהמטרה היא לחסוך בהוצאות .חסיד שינהג לפי התקנה ,כך מוצע ,יזכה למענק כספי גבוה מטעם החצר .ברחוב החרדי רואים בכך הצעה מהפכנית שתביא להקלת הנטל הכספי ,דבר הנחוץ במיוחד לאור הגזירות הכלכליות. כתיבה 'תמה'עוד בחסידות גור :גרפולוג משכין שלום הסיפור החם ביותר שמסתובב בשבועות האחרונים בקרב חסידי גור מספר כי חצר החסידות קראה לעזרתה גרפולוג ידוע .בשנים האחרונות היתה מתיחות בין האדמו"ר ,הרב יעקב אריה אלתר ,לבין בן דודו ,ראש ישיבת 'שפת אמת' ,הרב שאול אלתר. לפני שנה אף הותזו מים על ראש הישיבה בחצר בית המדרש של גור ,מה שהביא להחרפת היחסים .השיא הגיע לפני כמה חודשים ,כשנעשה ניסיון מכוון להצית את האש בין השניים .אל ביתו של הרב יעקב אלתר הגיע מכתב המזמין אותו לדין תורה בבית הדין של העדה החרדית .בירור העלה כי הזימון הזה היה מזויף .חשדם של בני ביתו של האדמו"ר נפל על היריב ,ראש הישיבה ,שכתב ידו ,כך נטען, דומה מאוד לכתב שבזימון .משלחת מטעם האדמו"ר יצאה אל ראש הישיבה לברר עמו את העניין. הרב שאול אלתר היה המום מעצם החשד .הוא לקח דף ועט והחל לגולל במכתב נרגש לאדמו"ר את כל מסכת עלילות הדם שטפלו עליו מחרחרי ריב ומדון. במכתבו הוא התכוון למעשה לרמז לאנשי המשלחת שפקדה את ביתו כי הם מוזמנים להשוות בין כתב ידו האמיתי לזה שבמכתב מעורר המחלוקת .אלו אכן החליטו לשגר את שני כתבי היד לגרפולוג ,שיחווה את דעתו בדבר מקורותיהם .התוצאות היטיבו עם ראש הישיבה :הגרפולוג קבע חד-משמעית כי אין קשר בין שני כתבי היד ,אף כי יש ביניהם דמיון רב, ככל הנראה בשל רצון להטעות .האחדות והשלווה שבו ,לפחות בינתיים ,לשכון בחסידות.
בחוצות העיר מדור שבועי מהנעשה בעירנו עיר אנטווערפען כפי שמשתקף באתרי אינטרנט חרדיים האדמו"ר מתולדות יצחק היה ביום רביעי לביקורבזק בעירנו בכדי להשתתף בחנוכת בית המדרש לא מתאים לציבור החרדי? הרב ליעברמאן הואגאון בתורה ,למד בלייקווד ובחב"ד ,היה רב בשיקגו ודטריויט .כבר היום משמש כמורה הוראה לחסידי
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 18/26
סיבכו את העבודה והקשו על האיתור והשיקום. בתקופה הראשונה התבוננתי איך אחרים עובדים והפנמתי זאת .השכלתי האקדמית ,נסיוני בעבודה שיטתית ומדעית -כל אלה סייעו בידי לגבש שיטה לגלוי ושיקום. הציון הראשון שעסקתי באיתורו ושיקומו היה ציונו של ה"בית -אהרן" ,רבי אהרון בן אשר מסטולין, הטמון במלינוב .כשאיתרתי זאת וביקשתי להבטיח, שהקבר שוב לא יחולל חלילה ,אמר הארכיטקט המוסמך של העיריה ,תוכיח לי שיש כאן יסודות של האוהל .הבאתי טרקטור שחפר ,אך לא גילה כל זכר ליסודות ולא מצא שום דבר .הלכנו למקום אחר ,וגם שם לא מצאנו את היסודות של האוהל .אז הבנתי, שכך אי אפשר להמשיך וצריך לחפש דרך אחרת, כדי שנוכל למצוא במדוייק את הקברים. כאן המקום לציין ,כי אי-אפשר היה להסתמך על מפות עירוניות ,שכן השלטונות הקומוניסטיים דאגו להשמיד את המסמכים העירוניים "המרשיעים" .הם הוציאו את הכל ואי-אפשר היה למצוא שום דבר. שאלתי את עצמי מה עושים? איפה מחפשים? איך אפשר למצוא? לקח לי 3עד 4שנים עד שזכיתי לגבש שיטה לאיתור הקברים .את השיטה ביססתי על מסמכים ישנים בני 150ו 200 -שנה ,הפזורים בארכיונים שונים בעולם כולו .ארכיונים היסטוריים רבים התפזרו במקומות שונים בעולם. הקומוניסטים לא שמרו מסמכים היסטוריים והשתמשו בהם להסקת תנורים ...הם השמידו את הכל .לא היה להם כל יחס להיסטוריה .לעומת זאת, מידע רב היה טמון בדו"חות ששלחו המפקדים הנאצים ימ"ש למפקדה לברלין .הדו"חות האלה היו מדוייקים מאוד וכללו מידע רב .חיפשתי דו"חות אלה במרתפי הצבא הגרמני בגרמניה ,בארכיונים של צבאות בנות הברית ובהם הצבא האמריקאי ואפילו על מרתפים שכוחים ונדחים ברוסיה -לא פסחתי. ידעתי שהמפתח טמון במקומות אלה .מתוך הדו"חות וצילומי האוויר שאיתרתי ולאחר שפענחתי את המידע המצוי במסמכים ההיסטוריים הבנתי איך צריך להתחיל ולחפש את הקברים העתיקים.
כאשר אני עושה לאיתור קברו של צדיק ,אני מסמן זאת כמטרה ראשית ,אך לא בלעדית .אני לא פועל רק בשביל הצדיק ,אלא עבור כל הטמונים באותו בית עלמין ,ובהם רבנים וגדולי -תורה שאין אוהל עלקברם ,או שלא נותר להם נכדים וממשיכים .שטח בית החיים כולו )אגב ,ר' מיילך מקפיד לדבר על "בית -החיים" ולא "בית -העלמין"( זאת המשימה הראשונה ורק לאחר מכן -קבר הצדיק. בתקופת השלטון הקומוניסטי לא היתה כל הגבלה על בנייה בשטח בתי עלמין יהודיים .הדבר עלה בקנה אחד עם השקפת העולם הקומוניסטית ,שביקשה למחוק כל זכר לעבר היהודי ,לחיים יהודיים. הקומוניסטים ראו בבתי -החיים היהודיים חלק מרקמת החיים היהודיים ולכן התנכלו להם .בשנת 1921נחקק חוק ,שאחרי 20שנה ניתן להוציא את העצמות מקברם .בשנת 1969שונה החוק ונקבע ,כי אפשר לסגור בית עלמין ולסתור את המצבות כעבור 20שנה .החוק אמנם אסר לנגוע בעצמות ,אך לא אסר את הרס המצבות ואת הבניה עצמה. בעקבות לחץ בין לאומי ובהסכם בין ארה"ב וממשלת אוקראינה הוכרז ,בשנת ,1994על שימור בתי עלמין יהודיים כחלק מ"הצלת התרבות" .יש לציין את ההסכם שנחתם ב ,1986 -בפעילותו הנמרצת של העסקן היהודי מניו-יורק ר' נח דיר ,שאיפשר את הפעילות להצלת בתי העלמין היהודיים .רק לפני מספר שנים ,ב ,1998 -יצאה הכרזה ממשלתית מיוחדת באשר לבתי העלמין הישנים וכל זאת בלחץ דעת הקהל היהודית בארץ ישראל ובעולם. קריסת השלטון הקומוניסטי פתחה עידן חדש ואפשרויות נרחבות יותר לפעול להצלת בתי -עלמין יהודיים וקברי צדיקים .זה היה גם העידן שאיפשר ליהודים שומרי תורה ומצוות שחיו במחתרת ברחבי רוסיה ואוקראינה ,לצאת לאוויר העולם ולקיים חיים יהודיים באופן גלוי ,ללא פחד ואימה .באותן שנים ראשונות הגיעו עסקנים שונים ,שביקשו לפעול לאיתור קברי צדיקים .התחלנו לחפש שורשים ואז ראיתי שאין בין כל אלה איש מקצוע שיודע איך לחפש ולאתר בוודאות קברים עתיקים .לא ידעו איך להתחיל לעבוד .ניסו להשתמש באמצעים שונים ,אך כל אלה לא הועילו ,להיפך ,במקרים מסוימים אף
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 19/26
פרסם מאמר בחתימתו ובו האשים את היהודיים ברצון להשתלט על אוקראינה .אני חייב לציין, שהאוקראיני הפשוט מצדיק בהחלט את הדרישה שלא לבנות על קברים .שום אדם בעולם לא רוצה לגור בבית עלמין ,על קברים .אלה שרוצים לבנות על בתי עלמין יש להם אינטרסים כספיים .הם רוצים להיבנות מחילול בתי -עלמין .זו מאפיה מאורגנת. הסברתי לא פעם לגויים ,כי הנשמות לא ישלימו עם חילול הקברים .הם מבינים זאת ותומכים בנו". בפיו של ר' מיילך שמור גילוי מעניין .בעבודתו למניעת חילול בתי -קברות הוא נעזר דווקא בלאומנים האוקראינים .הם מגלים עניין רב ביסודות היהדות ומבינים שהפסידו הרבה מהעמדות האנטי יהודיות בהם נקטו בעבר. יש עוד הרבה עבודה -נאנח ר' מיילך .אני רוצה להגיע למצב בו אוכל להציל את כל בתי הקברות באוקראינה .זו משימה לא פשוטה וקשה מאוד. סיפורו של ר' מיילך שוחט ,כמו גם אישיותו המלבבת ,ריתקה אותי מאוד .ואף כי הנושא, לכאורה ,לא שייך לתחומי "ארצנו הקדושה" ,בכל אופן יש לו בהחלט שייכות לארץ ישראל .איך אמר ר' נחמן? "כל מקום שאני הולך – אני הולך לארץ ישראל".
Eytan Fox mocht terecht een fiere borst opzetten in de Duitse hoofdstad: als openingsfilm op het festival van Berlijn, in de sectie Panorama, stond zijn “Lalechet )al Hamayim” (Op het water stappen geprogrammeerd, een primeur in de geschiedenis van de Berlinale en de Israëlische film. Het verhaal focust op de complexe relatie tussen een geheimagent van de Israëlische Mossad (gespeeld door Lior Askenazi), behorend tot de tweede generatie na de holocaust, en twee Duitse kleinkinderen van een nazi. De confrontatie van deze jonge mensen met
"מידע רב היה טמון בדו"חות ששלחו המפקדים הנאצים ימ"ש למפקדה לברלין .הדו"חות האלה היו מדוייקים מאוד וכללו מידע רב .חיפשתי דו"חות אלה במרתפי הצבא הגרמני בגרמניה ,בארכיונים של צבאות בנות הברית ובהם הצבא האמריקאי ואפילו על מרתפים שכוחים ונדחים ברוסיה -לא פסחתי" במסגרת משימתו למנוע חילולם של הקברים ובתי - עלמין יהודיים ,הוא מנהל משפטים נגד עיריות וגורמים מסחריים המבקשים להרוס את בתי - העלמין ולנצל את השטח להקמת בניני מגורים ומרכזים מסחריים .כדי שיוכל לעמוד באתגר המשפטי התמסר ללימוד עקרונות המשפט האוקראיני וגילה סעיפים חוקיים נעלמים ושכוחים המסייעים בידו לסכל את כוונות הזדון .הוא מסתייע לא מעט במשפטנים מקומיים בהופעותיו בבתי - המשפט .הוכחתי להם ,אומר ר' מיילך ,שיש הרבה סעיפים בחוק האוקראיני האוסרים פגיעה בבתי - קברות .עשרים תביעות )!( מנהל עכשיו ר' מיילך שוחט בבתי -המשפט השונים .בחלק -הצליח, ובחלק אחר -המשימה עוד לפניו. "הנסיון שלי מלמד כי אם מתחננים בפני הגויים שלא יפגעו בבתי -העלמין -זה לא עוזר .אבל אם מדברים איתם מן ההיבט החוקי ,המשפטי ,הדבר בהחלט מסייע .אין פירוש הדבר שאין גילויים אנטישמיים. להיפך ,ראש עיריית לודמיר ,למשל ,בתגובה לדרישה לשמר את בית העלמין היהודי העתיק,
Filmrubriek Dr. Henri Jakubowicz
Voor de eerste maal opende een Israëlische productie de Berlinale JOODSE VERTELLINGEN OP HET FILMFESTIVAL VAN BERLIJN
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 20/26
het verleden, ieder met zijn eigen beleving en gevoelens, vormt de kern van deze prent. Voor Eytan Fox was dit het tweede bezoek aan het festival, verleden jaar oogstte zijn “Yossi and Jagger” veel bijval in Berlijn. De film komt in Israël uit op 18 maart. In dezelfde sectie werd ook “Avanim” (Stenen) vertoond, van Raphael Nadjari. De film portretteert de dertigjarige Michal (overtuigend gespeeld door Asi Levi), een stille en ongelukkig ogende vrouw uit Tel Aviv, als boekhoudster werkzaam in het bureel van haar vader. Daar botst zij op onregelmatigheden in de rekeningen van een jeshiva (joods-orthodoxe hogeschool), zij verdenkt de directie van bedrog en raakt zo verwikkeld in een onaangename discussie met de voorzitter van de school en met een rabbijn. De vertroebelde relatie met haar man loopt op de klippen, waardoor Michal bij haar vriendin Nechama belandt. De ellende blijft voortduren, met een brutale confrontatie tussen Michal en enkele heethoofdige jongeren uit de jeshiva, die haar met stenen bekogelen. Hoe zij de kracht zal putten om de opeenvolging van tegenslagen, op privé en professioneel vlak, te overwinnen, is een vraag die de toeschouwer in de ban houdt. Mooie vrouwenrollen, deze van een moeder en haar dochters, zijn ook weggelegd in “Medurat Haschevet” (Kampvuur), van regisseur Joseph Cedar. Aangetrokken door een bevriend koppel, sluit de weduwe Rachel zich aan bij een religieuze groep in een nederzetting op de westelijke Jordaanoever. Om uiteenlopende redenen verloopt haar integratie, en deze van haar jonge dochters, erg moeizaam. Zij verlaten tenslotte ontgoocheld de weinig gastvriendelijke plaats, en zoeken hun geluk elders. In de hoofdcompetitie van het festival pronkte “El Abrazo Partido” (De verloren
omarming), van de Argentijn Daniel Burman. Thema van de film is de zoektocht van een joodse jongeman naar zijn familiale wortels. Ariel, woonachtig in Buenos Aires, heeft het voornemen Polen te bezoeken, de heimat van zijn grootmoeder, maar zijn plan stuit op de tegenkanting van zijn moeder, zelf een overlevende van het Poolse getto. Zij wil niet meer herinnerd worden aan die verschrikkelijke tijd, en vindt bovendien dat een verblijf in Europa gevaren inhoudt voor joden, nog vandaag. Hierdoor belemmerd in zijn identitaire zoektocht, doch niet ontmoedigd, ontdekt Ariel gaandeweg dat zijn eigen geboorte het verval inluidde van de ouderlijke harmonie: zijn vader vertrok kort daarna met de noorderzon, om niet meer terug te keren. Hij zou thans in Israël vertoeven, verneemt Ariel, die vindt dat een bezoek aan het Heilige Land zich daarom opdringt. Deze film viel in de smaak van de jury op de Berlinale, hij werd bekroond met de Zilveren Beer. Daniel Hendler, de Uruguayaanse vertolker van Ariel, kreeg de prijs voor beste acteur. De sectie documentaires raakt op festivals almaar meer gestoffeerd. Het aanbod in Berlijn omvatte drie films over de shoa. “Mikivun Haya’ar” (Out of the Forest) beschrijft de executies tussen 1941 en 1944 in Ponar, een Litouws dorp waar ongeveer 100.000 joden vermoord werden. Omdat in de film de passiviteit van de inwoners van Ponar bij de slachtpartij, en het profijt dat zij daaruit haalden, aan de kaak worden gesteld, annuleerde de boze Litouwse ambassadeur zijn geplande komst, en zorgde hij zo voor een relletje. De twee Israëlische regisseurs van de documentaire hadden de discussie willen aangaan met de ambassadeur, zij betreurden dan ook zijn afzegging. In “De Prijs van Overleven” schetst de Nederlandse kineast Louis Van Gasteren de uitwerking van het gevangenschap in
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 21/26
een concentratiekamp. De film is korter dan een uur, maar de getuigenissen zijn zo aangrijpend dat de toeschouwer onthutst achterblijft. Mijmeringen over deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis zijn ook te aanschouwen in “Dieses Jahr in
Culinair Nieuws
Czernovitz”, waarin regisseur Volker Koepp (de maker van “Herr Zwilling und Frau Zuckermann”) joodse afstammelingen uit Czernovitz - nu woonachtig in de VS, in Oostenrijk, in Duitsland - enerzijds, en inheemse inwoners vandaag anderzijds, bevraagt over het leven in deze Oekraïense stad toen en nu.
50 g gemalen kaas
door Vivi Salamon
6 zwarte olijven, in stukjes
Pizza Omelet
1/4 tl oregano
voor 4 personen
Stoof de ui en peper +- 5 minuten in een eetlepel olie, hou apart.
5 eieren 2 eetlepels olijfolie 1 ui, in fijne ringen 1 rode peper, in ringetjes 50 ml slagroom
Klop de eieren op met de slagroom, zout en peper.Verhit de rest van de olie in een grote pan en laat het eiermengsel voorzichtig stollen totdat de onderkant van de omelet van de panbodem loskomt.Verdeel de ui, peper en olijven over de omelet en bestrooi met de gemalen kaas en oregano.Zet ongeveer 3 minuten onder de hete grill tot de kaas lichtjes gesmolten is.
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 22/26
De Centrale: 80 jaar en nog niet volwassen Prof. Dr. Henri ROSENBERG De onbesproken reputatie De Centrale is in onze stad de weldadigheidsorganisatie bij uitstek en kan bogen op een eerbiedwaardig verleden van tachtig jaar en kan tevens de toekomst hoopvol tegemoet gaan. De vereniging geniet ook groot aanzien, zowel in de joodse samenleving als daarbuiten. De Centrale hoeft ook een onbesproken joodse vereniging te zijn en daar zijn wij het allemaal mee eens. Waar onze standpunten uiteengaan is hoe deze onbesproken reputatie verdedigd moet worden. Te dikwijls heeft De Centrale of haar Beheerraadsleden getoond dat zij het onbesproken karakter van de instelling wensen te handhaven of het in opspraak brengen van De Centrale wensen te vermijden door critici monddood te maken of andersdenkenden de mond te snoeren. Daar precies nijpt het schoentje en daar onthullen De Centrale en haar vaandeldragers een schrijnend gebrek aan maturiteit. Het behoort tot hun taak om de reputatie van De Centrale onbesproken te houden. Men moet zelf zo handelen dat de instelling niet in opspraak kan gebracht worden en niet erop
vertrouwen dat niemand zal durven de instelling in opspraak brengen. Kritiek Kritiek kan opbouwend zijn en dan moet men voldoende ruimdenkendheid aan de dag kunnen leggen en zijn beleid desnoods bijsturen. Wanneer de kritiek onterecht is, dan nog rust op De Centrale de voorlichtingsplicht om elk kritisch misverstand uit de weg te ruimen. In geen geval mag men welke kritiek ook onder de mat vegen en als een aanval op De Centrale afwimpelen (nog erger: als een persoonlijke aanval ervaren op deze of gene hoogwaardigheidsbekleder die zich met De Centrale vereenzelvigt). Zo –en enkel zobehoedt men het onbesproken karakter van De Centrale. Door anders te reageren brengt men pas De Centrale in opspraak. Naast kritiek bestaan er ook afwijkende meningen, die legitiem zijn. Een voorbeeld: De Centrale heeft om haar eigen overwegingen beslist om geen materiële hulp te verstrekken aan geloofsgenoten die hier illegaal verblijven. Deze stelling is verdedigbaar en aanvaardbaar. Nochtans mag men ervan uitgaan dat sommigen deze stelling bestrijden en zich stellen op het standpunt van de tsedokko (= weldadigheid naar joods recht), die geen discriminatie duldt tussen legaal en niet-legaal
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 23/26
verblijvende joden. Overigens openen katholieke kerken hun deuren aan illegale uitgeprocedeerden, wat aantoont dat het ook anders kan. De Centrale moet derhalve bereid zijn te aanvaarden dat men deze afwijkende mening mag verkondigen en verspreiden, zonder hierin een aanval op De Centrale te onderkennen. Een flater als gevolg van hoogmoed Hieronder volgt een ander welsprekend voorbeeld, waarin De Centrale o.i. kennelijk slecht en arrogant heeft gepresteerd en waarbij deze ontegensprekelijke misstap ingegeven was precies door haar gebrek aan maturiteit. Op de koop toe was de tussenkomst van een (dan nog joodse) advocaat aan de zijde van een hulpbehoevend gezin, de aanleiding voor De Centrale om alle demarches ten voordele van dit gezin te aanzien als een regelrechte oorlogsverklaring aan De Centrale. Alle stappen die De Centrale toen in de volgende zaak gezet heeft als gevolg van deze kinderlijke houding, werden ingegeven door eerzucht en wraak, zodat De Centrale haar hulpbetoon volledig uit het oog verloor en de joodse hulpzoekenden uiteindelijk bij ... Caritas Catholica terechtkwamen. Hier volgt –exemplatief- het eloquente voorbeeld. In het kader van de gezins- en bejaardenhulp (toen) uitgaande van het Gemeenschapsministerie van Gezin en Welzijnszorg, staat De Centrale in voor het toebedelen van gezinshelpsters aan joodse gezinnen. D.w.z. dat deze helpsters bekostigd worden door de Vlaamse Gemeenschap, maar dat De Centrale (naast christelijke en andere instellingen) enkel instaat voor de toekenning van deze helpsters aan individuele joodse gezinnen die beantwoorden aan de door het Ministerie uitgevaardigde Algemene Richtlijnen. Een joods gezin richtte een aanvraag tot De Centrale en motiveerde haar verzoek aan de hand enerzijds van haar bescheiden inkomen en anderzijds met het feit dat het een zwaar ziek kind van acht jaar had dat maandenlang opgenomen was in het Academisch Ziekenhuis te Gent waar het behandeld werd. De gezinshulp werd haar mondeling geweigerd, ofschoon er geen twijfel over bestond dat het gezin beantwoordde aan
de ministeriële criteria. Officieus werd gemeld dat de hulpzoekenden geen recht hadden omdat zij meer bezaten dan hun officiële inkomsten deden blijken en vooral omdat de grootvader van het kind zeer rijk zou zijn en als lid van De Centrale niet naar zijn (vermeende) middelen bijdroeg. Wanneer de aanwezigheid van de moeder bij haar kind te Gent vereist was, moesten haar andere kinderen thuis nà de school opgevangen worden, zodat een helpster nà 16 uur weldegelijk gewettigd leek. Nadat de behandelende Gentse Professor en arts zich tevergeefs persoonlijk had gericht tot De Centrale om een helpster te solliciteren, en de ouders hun talrijke aanvragen vruchteloos hadden ingediend, namen ze een joodse advocaat onder de arm. Op zijn talrijke brieven werd enkel één maal geantwoord dat De Centrale meende "dat het vertegenwoordigen van personen die al of niet hulp zouden kunnen hebben van onze dienst, niet onder uw bevoegdheid valt". Wat een debiele arrogantie! Al de démarches van de raadsman bleven verder zonder antwoord, totdat het Academisch Ziekenhuis te Gent zelf een brief stuurde naar de betrokken Gemeenschapsminister, omdat het verontwaardigd was over de werking van de joodse instelling. De advocaat deed nog een tevergeefse minnelijk beroep op het Centraal Israëlitisch Consistorie van België en stelde zelfs een arbitrage voor om de zaak in de minne te regelen. Wanneer alle voorstellen zonder antwoord bleven en de hoogwaardigheidsbekleders van De Centrale er publiekelijk prat op gingen dat dank zij hun lange arm op de Ministeries toch niets zou kunnen bereikt worden, besloten de ouders om een beroep in te stellen bij de betrokken Minister. De tussenkomst van de Voorzitter van de Vlaamse Executieve was zelfs noodzakelijk om de Minister tot antwoord te bewegen… Uiteindelijk en ten einde raad hebben de hulpzoekenden zich voor de gezinshulp moeten wenden tot Caritas Catholica, die niet meer dan drie dagen nodig had om te antwoorden...
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 24/26
De arrogante en onwettelijke houding van De Centrale, die op actieve wijze verhinderde dat dit gezin zou genieten van publieke fondsen onder het voorwendsel dat ze rijker zou zijn dan zij fiscaal aangeeft, wettigde zonder meer de gevoerde actie. Dit nam niet weg dat uitgerekend de advocaat ervan werd beschuldigd de joodse instelling te hebben "verklikt", omdat De Centrale toen beweerde dat ze na het voorval een ‘controle’ kreeg. Nochtans aanvaardt het joodse establishment integendeel dat het 'onthullen' aan de overheid dat een persoon meer verdient dan wat hij aan de Belastingen aangeeft, precies het misdrijf van denonciatie uitmaakt. Een hoogwaardigheidsbekleder van de instelling is dan zelfs de familie van de betrokken advocaat gaan intimideren en melden dat hij persoonlijk en met zijn lange arm van de (bevriende) Procureur-Generaal zou verkrijgen dat de raadsman zou worden geschrapt van het Tableau der Advocaten. Een weinig elegante houding Ook de houding van De Centrale tegenover de instelling Tikvatenoe was weinig fraai en getuigde van weinig maturiteit en had tot gevolg dat beide instellingen uit mekaar groeiden. De Centrale heeft ook haar lange arm aangewend om Tikvatenoe de alleengang te bemoeilijken (om het zacht uit te drukken). Dit alles komt precies voort uit dat gebrek aan volwassenheid, waarmee men meer oog heeft voor het “ik” maar men zich en andere tracht te overtuigen dat men uitsluitend het goede doel nastreeft. Volharding in de kinderlijke benadering Wanneer ondergetekende in zijn hoedanigheid van voorzitter van Goedkosjer v.z.w. een actie heeft opgestart om de bedeling van koosjere voeding in ziekenhuizen en gevangenissen te verbeteren, schoot dit onverwijld bij De Centrale in het verkeerde keelgat en werden onze stadsgenoten met de mond aan mond techniek gealarmeerd dat dit schadelijk was voor De Centrale, dat De Centrale zich thans aan een ‘controle’ mocht verwachten, edm. Het zwaaien met het gevaar voor ‘controles’ telkens een initiatief wordt genomen welke De
Centrale niet zint, of telkens een beleidsbeslissing wordt bestreden (zoals in het voornoemde geval van het gezin dat meende ten onrechte te zijn behandeld), schijnt een pasklare verdedigingstactiek van De Centrale te zijn, die haar blijkbaar vrijstelt om ten gronde stelling te nemen. De Centrale mag echter niet gans onze Jishoev voor achterlijken of onmondigen aanzien. Wanneer men, zoals De Centrale het doet, elk initiatief, kritiek of meningsverschil afwimpelt met het smoesje van ‘controles’ en men nooit ten gronde de zaken bespreekt of aanpakt, dreigen meer en meer mensen hun illusie en geloof in De Centrale te verliezen. De Centrale zal dan pas haar geloofwaardigheid kwijt zijn. Per slot van rekening tracht Goedkosjer in het belang van onze Jishoev te verkrijgen dat in alle ziekenhuizen de kosjere voeding inbegrepen zou zijn in de prijs van de kamer, dus op kosten van het ziekenfonds en zonder meerkosten voor de patiënt, zoals dit reeds in Gasthuisberg Leuven het geval is. Voor de gevangenis werd reeds met succes bereikt dat koosjere voeding voortaan op de kantinelijst zal geplaatst worden, waardoor gedetineerden voortaan koosjer brood, melk, gebak, kiddoesjwijn, snoep, edm. kunnen aankopen. Tevens wordt geijverd voor drie koosjere maaltijden per dag aan gedetineerden. Dit zou trouwens een debat moeten zijn waar De Centrale niet eens partij in is. Het gaat De Centrale immers niet aan hoe ziekenhuizen en gevangenissen aan hun koosjer eten geraken. Doen zij een beroep op De Centrale dan springt zij als onbaatzuchtige vereniging in. Wordt er geen beroep (meer) op De Centrale gedaan, zal ze zich blijven toeleggen op weldadigheid en hulpbetoon, waar dit gevraagd wordt. Ons initiatief zou kunnen meebrengen dat ziekenhuizen en gevangenissen voor de meer praktische oplossing kiezen van in hun eigen diepvriezers diepgevroren koosjere maaltijdschotels te houden i.p.v. deze dagelijks van buiten uit te laten leveren. Op korte termijn zou dat inhouden dat De Centrale haar ‘monopolie’ kwijtgeraakt ten voordele van Hermolis of Stogel. Op lang termijn echter, zal De Centrale mee kunnen dingen omdat zij
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 25/26
thans werkt aan een systeem van diepgevroren maaltijdschotels, wat binnen zes maanden operationeel zou zijn. De Centrale –die een vereniging is zonder winstbejag, vergeten wij dit niet!- moet des te meer kunnen accepteren dat uit naam van een optimale dienstverlening zij de concurrentie krijgt van de privé-sector. Als anderen, die winstbejag nastreven, het beter en goedkoper kunnen doen (wat nog niet vaststaat), moet De Centrale kunnen passen.
Dat moet De Centrale en haar Directieleden precies aanleren: er zijn geen heilige koeien, vooral wanneer het openbaar nut of de dienstverlening betroffen is. [Volgende week, Deel II: De Centrale als geattitreerde Ontvanger voor restituties van Holocaustgelden]
Niemand loopt nog verloren: non-stop naar Ibiza, zonder tussenlanding in Barcelona
Spreuk van de week «duitsers reizen alleen maar om de reisgidsen op hun betrouwbaarheid te controleren» [Anneliese rothenberger]
F O R UM nr. 46 - 26 februari 2004 – pagina 26/26