Echt Antwerps. Mijn Daas Jochid 1

Echt Antwerps

FORUM– ‫פאָרוּם‬ van de joden van Antwerpen Nr. 45 20 februari 2004

“twee joden, drie meningen”

Plein in Rome, tussen het Capitool en de Palatijnheuvel, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen. ‫בס"ד‬

öî−ñèí ³¾îðš ñ¼ þîô¾ñ êò E-post-weekblad van de v.z.w. GOEDKOSJER Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers – Union des Editeurs de la Presse Périodique (U.P.P.) Henri Rosenberg Hoofdredacteur

‫מיין דעת יחיד‬

Mijn Daas Jochid 1

1. Lernen laat werken niet (meer) toe 2. Javne-School: einde in ’t zicht? 3. Gelijkberechtiging der godsdiensten in België 4. Rav Medalie ‫זצ"ל‬: wegwerprabbijn van Shomrei Hadass? [verv.] 5. Wie en wat is Shalva? 1

= Eenmansopinie.

F O R UM nr. 45 - 20 februari 2004 – pagina 1/28

1 ,‫ ושפתי מדבר מרמה‬,‫ נצור לשוני מרע‬,‫אלהי‬ ‫ פתח‬.‫ ונפשי כעפר לכל תהיה‬,‫ולמקללי נפשי תדום‬ ‫ וכל‬.‫ ואחרי מצותיך תרדוף נפשי‬,‫לבי בתורתך‬ ‫הקמים והחושבים עלי לרעה מהרה הפר עצתם‬ 2 ‫וקלקל מחשבתם‬ 1. Lernen laat werken niet (meer) toe Het inter-joods debat over lernen (= studie van de joodse wet) of werken is uit onze kringen niet weg te denken en laait periodiek weer op. Recentelijk was dit weer aan de orde van de dag door een moedig artikel van de Hoofdredacteur Dudi Silberschlag van BaKehilla, een orthodox weekblad in Israël 3 . Zie ook hieronder in de rubriek “Overpeinzingen van The Shaigetz”, die de posthuwelijkse Kollel als volgt definieert: “On paper they are called ‘institutions of higher learning. ’What can be higher about a learning where the entrance exam is having sex?”. Zolang de Jeshives, dit zijn de talmudscholen die in Israël per capita subsidies ontvangen, privé-instellingen zijn die aan de Rosh Jeshiva in eigendom toebehoren aan hun nakomelingen overgeërfd worden, zal er geen oplossing zijn voor het dilemma lernen of werken. Ofschoon de Jeshivas gesubsidieerd worden van staatswege en van privésponsoring en de Rosh Jeshiva er geen frank in investeert, worden de gebouwen, de inboedel, de naam en het “handelsfonds” op zijn privé-naam of op deze van een door hem bezielde en 2

G-d, behoed mijn tong voor kwaadspreken, mijn lippen voor het spreken van bedrog. Laat mij stil zijn tegenover allen die mij vloeken, laat mij als stof zijn voor wat van dien aard ook. Stel mijn hart open voor uw thora en laat mij er naar streven Uw geboden op te volgen. Verijdel snel het plan van allen die iets kwaads tegen mij in de zin hebben en vernietig wat ze in gedachten hadden. 3 Zie het artikel ‫ אין קמח ואין תורה‬in de rubriek ‫בחצרות‬ ‫ קודשיך‬in Forum, nummer 44.

bemande v.z.w. geregistreerd. Zolang deze situatie getolereerd blijft, zullen de potentiële studenten de “grondstof” of de “handelswaar” van het Jeshiva-Geschäft blijven. Het fenomeen van de Kollel is van relatief recente datum. In gans Litouwen (‫)ליטא‬ was amper een tiental uitmuntende studenten in een Kollel. Ten tijde van de Tannoïm (de auteurs van de misjna, 50200), van de Ammoroïm (de auteurs van de talmud, 200-500), van de Geonim (6001000) en van de Rishoïnim (1000-1600) bestond dit concept niet en joodse geleerden maakten er een punt van om in tegendeel geen geldelijke winst te putten uit het lernen en te werken voor de broodwinning. Alle joodse geleerden in alle tijdperken oefenden een beroep uit en onderlijnden dat het lernen geen broodwinning mocht zijn. Om deze reden mochten Rabbijnen geen loon ontvangen, maar moesten ze hun kost elders verdienen. De voorbeelden zijn legio en de talmud onderlijnt dat regelmatig. Als rechtvaardiging (in feite een drogreden) voor het Kollel-instituut, wordt dikwijls naar voren geschoven het feit dat bijvoorbeeld de Rambam van een dergelijk intellectuele gehalte was dat hij de joodse studie met profane studies artsenijkunde en dokterspraktijk kon combineren. Onze generatie heeft dat niveau niet (immers is er een perpetuele intellectuele verarming, ‫ )ירידת הדורות‬en om deze reden, precies om de studie van de thora te redden, moet men zich levenslang –op zijn minst enkele jaren na het huwelijkuitsluitend op de thorastudie toeleggen. En zich laten subsidiëren en onderhouden door de gemeenschap. In alle tijden werd een dergelijk parasiteren expliciet door de joodse geleerden geschandvlekt en werd het profiteren van de thorastudie


gelijkgesteld met zelfmoord ( ‫כל הנהנה‬ ‫ נוטל חייו מן העולם‬,‫)מדברי תורה‬4. Nu is dit blijkbaar tot de mainstream gewoonte gaan behoren: iedere orthodoxe jood die zich respecteert, moet zich een financiële aderlating getroosten om zijn zonen en schoonzonen (en vreemden) op non-actief te zetten, opdat zij zich zorgeloos met de thorastudie kunnen inlaten. Ik heb hiervoor een andere mogelijke uitleg ‫בדרך אפשר‬. Neem maar onze Tannoïm, de geestesreuzen bij uitstek. Een Rabbi Akiva (ben Joseph, een Tanna, 50135) bijvoorbeeld. Hij was een ongeletterde schapenherder van 40 jaar, die verliefd werd op de dochter van de schatrijke Kalba Savua, die hem vroeg uit liefde de thora te gaan bestuderen. Hij studeerde gedurende 24 jaar en werd een van de grootste geleerden. Zijn discipelen waren Rabbi Meïr, Rabbi Judah (ben Ilai) en Rabbi Shimon ben Jochai. Wat was het volume van de kennis die Rabbi Akiva had vergaard: hij had leren lezen, kende de heilige schriften (‫)תנ"ך‬, wellicht enkele misjnayot en midrashim. De misjna was nog niet geconcipieerd, de talmud evenmin, Rashi en Tosfot (Tossafisten) moest hij niet leren, Rambam en Shulchan Aruch met hun oneindige wapendragers en commentatoren, waren hem bespaard. De kennis van Rabbi Akiva werd niet gemeten in honderden blad gemorro met Rashi, Tosfot en meforshim. Van de blinde Rav Sheshes (een Babylonische Ammora uit de 4de eeuw) onderlijnt de talmud dat hij de misjna en beraysos van buiten kende! Big deal! Precies om deze reden kon Abbaye (een Babylonische Ammora, 273-339) zich toeleggen op landbouwactiviteiten en zijn akkers beploegen, Abbahu (een de Palestijnse Ammora uit de 3 eeuw) kon .‫ה‬:‫ ד‬,‫אבות‬4

zich inlaten met zijn wereldwijde fabricatie (door Gotische slaven) en handel van damessluiers en kon zijn dochters onderrichten in Griekse kennis. Elozor ben Pedos (een Palestijnse Ammora, overl. 280) kwam aan zijn kost door geldstukken op echtheid te testen. Chanina (een Palestijnse Ammora van de 3de en 4de eeuw, broer van Rabba bar Nachmani5) en zijn jongere broer Ushaya (een Babylonische Ammora die naar Judea emigreerde) leefden van schoenmakerij, evenals hun illustere voorganger Jochanan HaSandlar (een Tanna uit de 2de eeuw). Chanina bar Chama (alias Chanina I of Chanina HaGodol, overl. 280) oefende de geneeskunst uit (en/of was honinghandelaar). Hillel de Oude (een Tanna, stichter van de Beis Hillel of het Huis van Hillel, geb. 75 voor de jaartelling) was een werkman die zware fysieke labeur verrichtte. Chisda (een Babylonische Ammora uit de 3de eeuw) was een bierstoker, evenals Papa bar Chanan (een Babylonische Ammora uit de 4de eeuw) die samen met Hunna ben Joshua (een Ammora en geneeskundige, overl. 410) bierbrouwer was (uit dadels). Chiya bar Abba (een Palestijnse Tanna uit de 2de en 3de eeuw) was in de zijdebusiness. Hoshaya de Oude (een Palestijnse Ammora uit de 3de eeuw) baatte een professionele wolwasserij uit. Huna (een Babylonische Ammora, 212-297) was een landbouwwerker. Isaac Nappacha (een Palestijnse Ammora uit de 4de en 5de eeuw) was een hoefsmid. Jochanan ben Nuri (een Tanna uit de 1ste en 2de eeuw) was bedreven in de wetenschappen en meetkundige. Jochanan ben Zakkai (een Tanna, overl. 70) was veertig jaar lang een businessman. Jossi ben Chalafta (een Tanna uit de 2de eeuw) bewerkte leder voor zijn broodwinning. Joseph bar Chiya (een Babylonische Ammora, 270333) baatte palmplantages en wijngaarden uit. Ook zijn broer Judah ben Chiya (een 5

270-330.


Palestijnse Ammora uit de 3de eeuw) leefde van landbouwarbeid. Joshua ben Chananiya (een Tanna, 50-130) was kleermaker. Judah I (alias de Prins, een Tanna, 135-219) runde reusachtige rundveestallen. Meïr (een Tanna uit de 2de eeuw) was kopiist van beroep. Nechemia (een Tanna uit de 2de eeuw) was een pottenbakker. Samuel bar Abba (alias Mar Samuel, een Babylonische Ammora, 180-257) bedreef de astronomie en geneeskunde en genas Judah de Prins van een zware ziekte. Shammai (een Tanna uit de 1ste eeuw) was een bouwaannemer. Simon ben Abba (een Palestijnse Ammora uit de 3de eeuw) was grafdelver. Simon ben HaPakoli (een Tanna uit de 2de eeuw) handelde in vlas en wol (vandaar zijn bijnaam). Simon ben Lokish (alias Resh Lokish, een Palestijnse Ammora, 200-275) onderbrak zijn thorastudies uit geldnood (hij vervoegde dus geen Kollel!), maar ging als krachtpatser in een circus werken en streed in arena’s tegen wilde beesten. Simon ben Shetach (een lid van het duümviraat –‫זוגות‬- in de pre-tannaïsche periode, 1ste eeuw voor de jaartelling) voerde een kleine linnenbusiness. Jannai (een Palestijnse Ammora uit de 2de en 3de eeuw) stond aan het hoofd van een groot landgoed en van een rechtsacademie in Akbarrah. Zijn studenten lernden niet alleen, maar moesten ook in hun onderhoud voorzien door op het landgoed te werken. Ook ten tijde van de Geonim en de Rishoïnim oefenden Rabbijnen een beroep uit: zo waren Rashi en talrijke Tossafisten uit de Champagnestreek wijnhandelaars. Maar ook Rashi had een begrensd volume aan kennis. Hij kende de heilige schriften, de talmud, de midrashim, sommige werken der Geonim, maar Tosfot, Rambam, Shulchan Aruch waren hem bespaard.

Ook de auteurs van Shulchan Aruch (R. J. Caro en M. Isserles) waren nog bespaard gebleven van gans de omvangrijke chassidische litteratuur en van de genealogieën van de ontelbare chassidische dynastieën. Heden ten dage moeten talmidei chachomim (= geleerden) thora, misjna en talmud met commentaren van Rashi en Tossafisten memoriseren. Bovendien wordt van hen verwacht dat zij zich verdiepen in nog andere klassieke commentatoren en zelfs de verschillende inleeswijzen van deze commentatoren in de talmud en bijbel kennen. Daar komt nog bij de kennis van de wetcodices van Rambam en Shulchan Aruch met al de wapendragers en commentaren, alsook de geschriften van de moralisten (= mussar), met bijvoorbeeld de zeer talrijke ‘wetten’ m.b.t. de kwaadsprekerij (‫ )לשון הרע‬die onbekend zijn in de Rambam en de Shulchan Aruch. Hedendaagse geleerden zijn ook onderlegd in de talrijke chassidische boeken en moeten de afstammingsgraden en verwantschappen kennen van alle chassidische Rebbes, alsook de chassidische interpretaties van de bijbel. Als men nog in oogschouw neemt de oneindige reeks ‘omheiningen’ en ‫חומרות‬, die moeten beletten dat de joodse wet overtreden wordt, is het niet moeilijk in te zien dat een hedendaagse student gewoonweg geen tijd over heeft om nog te gaan werken. Het kan ook, dat precies omdat hij aan niets anders denkt dan lernen, het geheugen wordt gekweld en volgepropt met deze oneindige kennis. In tijden dat joodse geleerden nog niet in ivoren studietorens waren ingesloten, maar met hun beide voeten in business en beroepsbezigheden stonden, deed er zich een natuurlijke selectie voor en werd slechts de meest accurate en de meest


belangrijke kennis opgenomen, met uitsluiting van ballastkennis. Het was minder een zaak van memoriseren en meer een van scherpzinnigheid en rechtsvinding. Eenzelfde fenomeen doet zich voor sedert de ontdekking (en vooral democratisering) van de boekdrukkunst. Ooit werden enkel uitmuntende werken gekopieerd, terwijl vandaag alles gedrukt wordt, zonder onderscheid van belangrijkheid. Al dat druksel moeten wij memoriseren, wat geen tijd laat voor werk of voor innovatief denken. 2. Javne-School: einde in ’t zicht? M De toekomst van de ooit zo hoopvolle Mizrachistische Javne-school (inclusief de meisjesschool Ulpena en Jeshiva Tichonit), lijkt allesbehalve rooskleurig. Ondanks een exorbitant collegegeld (drie maal dat van de Jesode Hatora), raakt de school niet uit haar financiële problemen en is ze permanent aangewezen op kapitaalkrachtige sponsoren, die komen en gaan naarmate hun kinderen de school vervoegen of verlaten. Vooral het nieuwe –veel te grote- gebouw zorgt door onderhouds-, verwarmingsen verlichtingskosten voor een bodemloze financiële put. Dit brengt mee dat de school perpetueel aan de rand van het faillissement laveert en er steeds in slaagt een of andere sponsor te vinden, wiens kinderen er school lopen. Er is nochtans ook een structureel element, dat maakt dat de school onvermijdelijk naar haar einde toe gaat. De school verstrekt naast onderricht ook opvoeding en voedt haar leerlingen op tot aliya (= emigratie naar Israël). I.t.t. alle andere joodse scholen in Antwerpen, is de

Javne-school er geenszins op gericht het Antwerpse jodendom verder te bemannen en voor de continuïteit van de jishuv (= joodse bevolking) te ijveren. De Javneschool haalt haar joods onderwijzend personeel bij het Joods Agentschap voor Israël, dat wereldwijd de immigratie naar Israël bevordert 6 . Zij wordt in de keuze van de kandidaten geadviseerd door exBrusselaar Rabbi Joshua (alias Freddy) Zuckerman, een kooknik (= aanhanger van Rabbi Zvi Jehudah Kook en van de Groot Israël doctrine) van rechtsnationalistische signatuur. Dit joodse lerarenkorps heeft expliciet als zending de emigratie naar Israël aan te zwengelen. Om deze reden subsidieert het Joods Agentschap deze leraars, die zich overigens shlichim (= gezanten) noemen en hier met een zending van twee à drie jaar neerstrijken. Zij spreken onze taal niet, hebben geen westerse acculturatie ondergaan en profileren zich als aantrekkelijke idealistische (soms wereldvreemde) nieuwsoortige joden, die in Israël de kolonisatiepolitiek en activiteit bezielen en deze op de thora gronden (en hier bij ons komen verheerlijken). Omdat deze shlichim hun werk dermate goed doen en de jeugd gemakkelijk klaargestoomd kan worden voor hun idealistische ideeën, vertrekt een groot aantal leerlingen naar Israël, waar zij huwen en er zich vestigen. Dit brengt onvermijdelijk mee dat er hier ten lande geen kinderen meer aanwezig zijn om de nieuwe klassen te bemannen. 6

Op de homepage www.jafi.org.il lezen wij het volgende: “The Jewish Agency - The Global Partnership of the Jewish People with Israel. Committed to assuring the future of the Jewish people with a strong Israel at its center, through: Immigration to Israel, Jewish-Zionist Education and Partnership with and for Israel”.


De bron aan leerlingen droogt uit, door het ‘succes’ van de opvoeding die wordt verstrekt. Blijkbaar blijven alleen deze jongeren in Antwerpen achter, die aan de Jeshiva Tichonit afstudeerden, maar die vanuit de Jesode Hatora waren overgestapt naar de Javne-school om er hun atheneumstudies te voleindigen en die geen Mizrachisten zijn. Deze laten zich blijkbaar minder tot aliya overreden en zijn ook minder onderhevig aan de lokroepen van deze neo-joodse “generatie van gestrikte keppeltjes”. Zij vinden meer houvast bij de geestelijke leiders in hun synagogen, zoals bijvoorbeeld Rabbi Aron Schiff van Alexander, die er met de glimlach, met warmhartig chassidisme en met zijn aura in slaagt het oeroude jodendom voldoende aantrekkelijk te maken. Deze jongeren die, zoals uitgelegd ‫בדיעבד‬ in de Javne-school waren beland, en hier hun gezinsleven uitbouwen, zijn geneigd hun kinderen naar de Jesode Hatora te sturen. De Kindergarten van de Jesode Hatora is nu reeds voor het volgend schooljaar vol, terwijl deze van de Javne amper drie inschrijvingen heeft, dan nog van allochtone joden. Zonder een radicale omslag, is de school Javne door haar opvoedkundig ‘succes’ (maar ook door structurele financiële moeilijkheden) tot de ondergang gedoemd. De Mizrachi-school en -opvoeding Dit zou des te spijtig zijn, omdat de school waarvan wijlen Zvi Pariser droomde en waarvoor hij in de vijftiger jaren BEF 50.000 voorbestemde en waaraan later wijlen Moishe Kneller bouwde, niet deze doodlopende school moest worden, maar een school die de Mizrachi-opvoeding in onze stad moest ingang doen vinden. De

voorloper van de Javne-instelling, de Jeshiva Torah VaDaat, o.l.v. eerst Rabbijn Chaïm Zvi Elbaum en later Rabbijn Joseph Elevitsky, was er trouwens op gericht een joodse opvoeding te verstrekken aan Antwerpse jongeren, die hier studeerden. De oprichting in 1982 van de Vereniging tot oprichting en Uitbouw van de Israëlitische Universiteit <Maimonide> (V.U.M.) v.z.w. - Isabellalei 65 te 2018 Antwerpen door José AMIEL, Henri LEMBERGER en Avner Abraham SCHNUR, wijst overigens ook in de richting van een op Antwerpen gerichte opvoeding. Aan de Statuten dd. 3 april 1982 (Bijl. B.S. dd. 24 juni 1982, nummer 7266) ontnemen wij immers volgend maatschappelijk doel: “De vereniging heeft tot doel de Joodse jeugd een opvoeding te geven volgens de strikte regels van de Joodse godsdienst en de religieuze traditie, waarvoor ze het programma van de religieuze afdeling van het Joodse agentschap zal volgen; te dien einde een universiteit <Maimonide> op te richten waarin wetenschappelijk onderricht in de bovenomschreven geest zal gegeven worden. De vereniging zal meer bepaald financiële steun verstrekken met het oog op de oprichting, de ontwikkeling en de uitbouw van de universiteit <Maimonide>, en zij zal te dien einde de nodige eigendommen alsmede alle andere onroerende en roerende goederen kunnen aankopen, overnemen, verwerven, ontvangen bij schenking en testament”. Bij de oprichting in 1979 van de Javneschool 7 , hadden de oprichters uit de Mizrachi-kring een school ten dienste van het Antwerpse jodendom voor ogen. In de 7

Statuten 20 juni 1979 (Bijl. B.S. dd. 30 augustus 1979, nummer 9267).


aanloopfase was de (basis)school overigens in handen van Chabad-leden zoals Directeur Rabbijn Jacob Spitezki, R. Jacob Holzman, R. A. Steiger, Morah Pappenheim, Morah Marelus dus aan de tegenpool van de hedendaagse geestelijke leiding, die zich eerder situeert in de kolonistenmilieus in Israël. De school kan nog gered worden van haar ‘succesvolle’ ondergang, maar dan met een andere koers en andere opvoeders. 3. Gelijkberechtiging der godsdiensten in België In ons land geldt de scheiding van kerk en staat, alsook het nietdiscriminatiebeginsel. Deze twee rechtsbeginselen raken de grond van onze democratie en behoren dus tot de fundamentele rechten. Desalniettemin geniet in ons land de katholieke kerk een bevoorrecht statuut, dat de andere erkende godsdiensten miskent en discrimineert. Dit ondanks de leegloop van de kerken (iets meer dan 10% is nog praktiserend, de rest zijn seizoenkatholieken, die bij geboorte en dood nog beroep doen op de rituelen van de kerk). De speciale autokentekens (de zogenaamde A-platen) zijn in ons land voorbehouden voor het koningshuis, de kardinaal en bisschoppen, de ministers en ministers van staat en secretarissengeneraal der administraties. Niet voor Dominees, Rabbijnen of Imams. Wat de financiering van de erediensten betreft, heeft de katholieke kerk één pastoor per zeshonderd inwoners ongeacht de religieuze overtuiging van deze inwoners, terwijl de overige erediensten of levensbeschouwingen hun getalsterkte min of meer moeten bewijzen. Bovendien heeft

de katholieke kerk ook meer lekenparochiehelpers in dienst dan het totaal aantal moreel consulenten van de Centrale Vrijzinnige Raad. Op de protocollaire lijst (bijvoorbeeld bij officiële ontvangsten door het vorstenhuis), staat de kardinaal, gevolgd door de pauselijke nuntius8 vooraan. Op de 3de plaats staat de Voorzitter van het Europees Parlement, op de 4de plaats de Voorzitter van de Kamer van Volksvertegenwoordigers, de Voorzitter van de Senaat komt op de 5e plaats, en de Premier op de 6e plaats. Bedienaars van de andere erkende erediensten staan op de ... 19de plaats. Het is ook tijd dat onze (VLD-getrouwe) vertegenwoordigers en andere VLDvazallen die uit onze naam spreken en onze belangen beweren te behartigen, zich zouden inzetten om ook deze structurele discriminatie weg te werken. Ofwel krijgen onze Opperrabbijnen een upgrade in de protocollaire lijst tot nummer een en wordt de Opperrabbijn van Israël hier in ons land geaccrediteerd als joodse apostolische nuntius en komt hij op twee, ofwel tuimelen de primaat van België en de pauselijke nuntius naar plaats 19. Dat is pas gelijkberechtiging en nietdiscriminatie. En dan rijden onze Opperrabbijnen (of, bij delegatie, de Heren Feivish Schapira en Shabse Hoffman) binnenkort met Aplaten...

8

Of apostolische nuntius = de ambassadeur van de Heilige Stoel bij een staat en tegelijk ook de vertegenwoordiger van de paus bij de plaatselijke Kerk


4. Rav Medalie ‫זצ"ל‬: wegwerprabbijn van Shomrei Hadass? [verv.]

Opperrabbijn Dr. Hillel Medalie ‫זצ"ל‬ Reactie: Î Geachte Heer Rosenberg, Het was met veel plezier dat ik uw artikel over Rabbijn Médalie mocht lezen. Hij was een zeer geliefd figuur in Antwerpen en gaf ook blijk van een zeer open instelling. Weinigen weten bv dat hij ook de nodige stappen gezet heeft om toe te treden tot de Vrijmetselaarsloge 'Wellington' (Grand Lodge of Scotland). Dit was - en is - een Engelstalige Loge die sinds 1934 te Antwerpen vergadert. Zij telt in haar rangen menig joods lid en houdt zich zeer strikt aan de Reguliere Landmerken van de Traditionele Vrijmetselarij. Hij werd ingeschreven in het Ledenregister en zou de Dinsdag na Yom Kippour toetreden. Het mocht niet zijn. Al is dat nu al bijna 24 jaar geleden, toch behoudt de oudere generatie van 'Wellington' nog de gedachte aan deze integere, Antwerpse figuur. Hij veroverde elkeen met zijn stralende glimlach. De Loge zal zijn gedachte eren op de eerstvolgende bijeenkomst. Christian David Rom Secretary Lodge Wellington 1385 Van Maerlantstraat 31 2060 Antwerpen (B) Ter verduidelijking: de Grand Lodge of Scotland vereist van zijn leden het geloof

in G-d en in de bijbel. Bij de toetreding wordt de bijbel gebruikt die het lid aankleeft, met name in het geval van een vrome jood, de Thora. Bovendien zijn talrijke Rabbijnen lid van een loge en heeft B’Nai B’Rith trouwens eigen loges opgericht. “In August 1938 the Grand Lodges of England, Ireland and Scotland each agreed upon and issued a statement identical in terms except that the name of the issuing Grand Lodge appeared throughout. This statement, which was entitled "Aims and Relationships of the Craft", was in the following terms:- : The first condition of admission into, and membership of, the Order is a belief in the Supreme Being. This is essential and admits of no compromise. The Bible, referred to by Freemasons as the Volume of the Sacred Law, is always open in the Lodges. Every candidate is required to take his obligation on that Book, or on the Volume which is held by his particular Creed to impart sanctity to an oath or promise taken upon It”.

R. Fishel Storch ‫זצ"ל‬ Wij mochten vele positieve reacties ontvangen van mensen die Fishel Storch gekend hebben en die goede herinneringen aan hem hebben. Hij was ook de specialist van de joodse kalender en stelde deze elk jaar samen, totdat de Jeshive in Wilrijk hiermee begon. Het lag niet in de aard van deze zachtaardige man die hij was, om zich hiertegen te verzetten. Nochtans ontving hij onderstaande brief van Reb Itzikel (Rabbi Moshe Jitschok Gewirzman, de Prszeworsker Rebbe), die hem desalniettemin aanspoorde om zijn werk verder te zetten. De Rebbe bood zelfs BEF 500,00 als bijdrage in de kosten. De brief die van R. Fischel Storch afgedrukt werd in Tsfunos 9 werd enkel

9

Tzfunos, Bnei Brak, 5753, 5de jg., vol. XVIII, p. 109.


weken voor zijn geschreven10.

plotse overlijden

Î Reactie : Merci pour l'article sur Rav Medalie z"l et surtout Fishel Storch z"l que j'ai bien connu, un homme très intéressant et agréable. C'est vrai qu'on oublie trop vite. Philippe Bornstein

De Aliyoh Latoïro als wapen tegen opiniedelicten [Reactie] In Forum nummer 28 van 13 november 2003 schreven wij onder deze titel het volgende:

Brief van R. Itzikel aan R. Fishel Storch, met aanmoediging om de joodse kalender verder te blijven uitgeven

‫ ה' לסדר ובאו עליך כל הברכות האלה והשיגך‬,‫ב"ה‬ ‫כתיבה וחתימה טובה בכלל ישראל לכבוד ידידי‬ ‫היקר הרבני המופלג החסיד הנגיד מו"ה אפרים‬ (...) .‫פישעל נ"י‬ ‫הנני להזכירו ולעוררו עוד הפעם על מה שאמרתי‬ ‫לכם שתעשו לוח כמו שהיה רגיל לעשות ואמרתי‬ ‫שאתן אי"ה חמש מאות פראנק על זה ואפשר אינו‬ ‫רוצה עוד להדפיס הלוחות אבקש שיעשה עכ"פ‬ ‫בעדי לוח לשנה הבעל"ט ואחזיק אותו בחדרי ויחשב‬ .‫לטובה‬

“Ondergetekende werd meer dan tien jaar lang onder “cordon sanitaire” geplaatst in het gebedshuis van de Mizrachi, omdat een bepaalde daar invloedrijke familie zich niet kon verzoenen met zijn rebels gedrag. Zijn jeugdvrienden Michel Wilk en Simon Gleicher, die er de Gabbai-plak zwaaien, zagen er feilloos en op voorbeeldige wijze op toe dat de wil van de rijkaard geschiedde en de sanitaire schutkring waterdicht bleef”. Nu reageert de Heer Michel Wilk. Hij onderstreept dat de realiteit anders is en verklaart zich nader. Sommigen in het kwestige gebedshuis koesteren een persoonlijke wrok tegen mij 11 en zouden 11

‫הק' משה יצחק נכד רבן של ישראל ר"ר אלימלך‬ .‫זצוקללה"ה זכותו יגן עלינו ועל כל בית ישראל אמן‬

10

De in memoriam door zijn langjarige boezemvriend R. Avrohom Meïr Glanzer werd ook afgedrukt in zijn ‫ספר מעייני אגם‬, p. 68.

Een van de meest hallucinante verhalen die hiertoe zouden hebben geleid en waarvan ik lange jaren totaal onwetend was: tijdens een Bar Mitsva-viering kwam de economische inspectie over de vloer om de kelners te controleren en om een mij tot op heden onbekende reden, werd uitgerekend ik hiervan beschuldigd, alsof de betrokkenen niet wisten dat de mekaar beconcurrerende feestaannemers mekaar toentertijd dit soort dingen aandeden, maar vooral dat ik mij in de verste verte NOOIT met zoiets verfoeilijk en gratuit, dan nog anoniem, heb ingelaten.


luidruchtig gereageerd hebben, mocht M. Wilk mij een alijoh geven. Dus niet omdat hij hiertoe door een rijkaard verplicht werd, maar omdat hij zelf uit het oogpunt van de vredelievendheid (‫ )דרכי שלום‬het opportuun achtte, onthield hij zich tien jaar lang om mij een alijoh te geven. Indien ik echter een chiyev was (= iemand die naar joods recht of traditie op een aliyoh aanspraak kan maken), zou ik die gekregen hebben. Waarvan akte. Het is dus niet dat “de wil van de rijkaard geschiedde”, om zijn wil, zoals ik schreef, maar omdat de Gabbai, uit vrees voor de verstoring van de orde door de rijkaard et tutti quanti, het opportuun achtte de wil van de rijkaard te laten geschieden. Quod erat demonstrandum. Begrijpe wie het kan waar de nuance ligt. 5. Binnenkort: wie en wat is Shalva In een volgende Forum uitgave buigen wij ons over Shalva, een vereniging vrijwilligers en free-lancers, die zich inlaat met psychologische bijstand en advies. Het werkterrein dat deze vereniging bestrijkt (echtelijke problemen, kindermishandeling, depressies, etc.) is dermate belangrijk, dat het wettigt dat Shalva van dichterbij wordt bekeken en dat onze stadsgenoten hierover geïnformeerd worden. Vooral de graad van hooggeschooldheid (sic) en religieuze interferentie interesseren onze stadsgenoten.

houdt zich vooral bezig met huwelijksproblemen, ouder-kind communicatie, depressie en verwerken van rouw en verlies. SHALVA’s consulenten zijn hooggeschoolde, professionele en toegewijde mensen, die op een vrijwillige basis werken. Ze zijn bekwaam in het Vlaams, Engels, Jiddisch, Ivrit en Frans”. (Uit een introductiefolder) Wat wij graag vernemen: wie verzorgt de opleiding, waar gebeurt die, wie draagt de verantwoordelijkheid, welke professionele vaardigheden worden vereist, met welke middelen bijvoorbeeld depressie wordt benaderd, etc.? Ervaringen van patiënten graag gewenst. Anonimiteit verzekerd. 6. Binnenkort: Sepharade 2000 vs. Consistorie In Brussel woedt een strijd tussen het Consistorie en de Heer Maurice Tal, bezieler van Chaare Tzion (Sepharade 2000), betreffende de al dan niet erkenning van deze levendige Kehille. In een van onze volgende uitgaven komen wij hierop terug.

Wat wij weten: “SHALVA is een hulpverlenende organisatie (counselling service) zonder winstoogmerk bemand door orthodoxe consulenten, die de Antwerpse Joodse gemeenschap van dienst willen zijn. SHALVA streeft naar de bevordering van positieve relaties, het geestelijke en persoonlijke welzijn en het Joodse huwelijks- en familieleven. SHALVA F O R UM nr. 45 - 20 februari 2004 – pagina 10/28

Vooralsnog vliegen joden best niet met , de luchtvaartmaatschappij met de piloot die zijn joodse passagiers op 6 mei 2003 op de herdenkingsdag voor gevallen soldaten “Welcome to Palestine” toeriep en die het niet nodig achtte te reageren op drie klachten van Antwerpse passagiers over jodenonvriendelijk gedrag.

Inhoudstafel voor deze rubriek Op onze site: http://www.goedkosjer.org

Overpeinzingen door

The Shaigetz12

(post) Nuptial Bread By the sweat of your brow you shall eat bread. Mmmm Do they overheat the Kollels? I married on a sweltering hot day far away from home. The custom to get married and then to live in the place where the bride comes from is just one of the odd quirks of our match-making system. It makes the question as to whether you want to marry that stranger sitting awkwardly across the table from you so much more immediate. I mean getting married and growing old together seem such abstract concepts to a yeshiva boy or a sem.-girl meeting someone of the opposite sex for the first time, but going to live in Monsey or Zurich, that is so urgent and immediate… Apart from the helpless feeling of being swept along, not against my will but 12

http://theshaigetz.blogspot.com/

certainly ignoring it, the thing I remember most distinctly about the day I got married was a prickly kiss from my grandfather whom I disliked intensely. I suppose he thought that on a day that the groom is forgiven all his sins he would be magnanimous enough to do likewise to all others. As it happens I might have if he hadn’t ruined my day by presuming to kiss me. The wedding itself was stupendous. I know, I have watched the video so many times its almost as if I remember being there. It was expensive and extravagant and that massive big challa, that no wedding can be without, was a wondrous affair. The fact that to my critical eyes today the flowers arrangements are too loud, the music is too and the same could be said of many of the guests, did not seem to matter then. Although to be honest, when the sure and certain hope of losing your virginity looms only hours away, to a woman you have met only for a couple hours, many things fade into the background. Seven days I got up early, to show my new family what a catch I am. Spending the day chatting up the woman I’ve just married and trying to figure out if I actually like her. All between heavy feasts with people I mostly don’t know and visits to the aunts whom I mostly don’t want to. I didn’t have the time to bring things into focus. On the eighth day however I awoke with a jolt. My parents gave me an envelope with a wad of money and assured me that I could rely on their support if I needed it but surely I wouldn’t. And then they left. And I was alone in a brand new city, with a brand new wife, a brand new life and enrolled in a kollel. I don’t know if there is a goyish equivelant to a kollel. On paper they are called ‘institutions of higher learning’. ’What can be higher about a learning


where the entrance exam is having sex? It’s not that I did not want to be there. I had nowhere else to go. In a country where I did not speak the language well enough to listen to the radio, there was little else I could do for a living. The good thing about it was that it did not really matter what I did there. I knew the stuff well enough to get by with minimal study and thankfully my marriage was working out well. It was only a year and a miscarriage later and with buns in the oven that I suddenly realized that I was living in a fools paradise. That I was frittering away the prime of my life and that the child that would soon be eating away at my beauty sleep would also want feeding on some things more substantial. I left back to London shortly after. Against my parents wishes I went to study some lower learning and have managed to make it, thank God. I have a 'fundraising' letter in my hand from one of the guys who sat next to me in Kollel after I got married. He was bright, and we spent some pretty intense hours discussing the finer points of the laws of Moses together. He should know most of them by now and we all know that the purpose of learning is to put the knowledge to action. So lets start at the beginning. Rirst is “be fruitful and multiply”. He has done that one proud. Lets see how many…. Yes 13, that’s good.

Colofon Echt Antwerps FORUM wordt uitgegeven door de v.z.w. GOEDKOSJER – Joodse Verbruikersvereniging, [Oprichting: 1 mei 1989.. Statuten: Bijl. B.S. 12 oktober 1989, nr. 13.711. Aangesloten bij: Centraal Israëlitisch Consistorie voor de Benelux13], Belgiëlei 195ª te 2018 Antwerpen. Verantwoordelijke uitgever: H. Rosenberg, Belgiëlei 195ª te 2018 Antwerpen. Medewerkers, schrijvers, tekenaars, fotografen worden niet betaald en zijn verantwoordelijk voor hun bijdragen. Echt Antwerps FORUM verschijnt vrijdag. Member of the worldwide AntiDefamation Chain. Nummers online: http://www.goedkosjer.org Redactie & Administratie: v.z.w. GOEDKOSJER – Joodse Verbruikersvereniging, Belgiëlei 195ª te 2018 Antwerpen. Tel.: 03 218 81 43 – Fax: 03 230 55 02. Webstek: www.goedkosjer.org. E-post: [email protected]

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers ‫נא להדפיס על נייר‬ Natuurvriendelijk – arm aan chloor

Transcriptio Nuntiorum Hebdomadalis Nuntii Latini 13.2.2004

Velamen capitis in scholis Francorum prohibitum Longe maior pars delegatorum in camera inferiore parlamenti Franciae legem probavit, quae vetat, ne symbola religiosa in scholis publicis portentur. Illa lex, de qua in toto orbe islamico plurimum disputatum est, non tantum ad velamina musulmanorum spectat, sed 13

Wettelijk Kerkgenootschap (art. 2:2 B.W.).


etiam ad kippam, Iudaeorum, atque Christianorum.

tegimen maiores

capitis cruces

Postquam senatus sive camera superior legem acceperit, illa proximo autumno, novo anno scholastico ineunte, valere incipiet. Nova lege regimen affirmare vult Franciam esse civitatem laicam, in qua religio a scholis et servitiis publicis abesse debet, ut discriminationes et proselytismus omnis generis evitentur.

Rabbi Jeremy Weekly Thoughts

Rosen’s

www.yakar.org www.yakar.org.uk

Bracha I wrote a piece a while back about the custom of writing one’s name on a piece of paper and handing it to a Saintly Rebbe or putting it in a crack of a revered wall or grave in the hope that this would bring a blessing or salvation from on High. This practice has now become widespread beyond the boundaries of the Chassidic and Oriental communities and it is common now to go to certain rabbis for blessings to cure cancer, to solve marital problems, to guarantee good investments. Everyone has a story to tell about how such blessings miraculously changed the course of people’s lives (but rarely tell of the cases where it didn’t). I suggested that this was largely a reflection of our current

insecurities and need for miracle cures of everything from our wrinkles and fat to old age, even stupidity. I am a believer in spiritual forces beyond rational humanity. But this factory line production of miracle cures strikes me as a deviation from the Jewish norm. I was roundly attacked for seemingly rejecting a Torah concept of giving a blessing. So I am back to explain what I understand as the meaning of blessings as described in the Torah. God blesses creation that it should be fruitful and multiply. There was nothing yet to be healed, no promise of wealth and fortune. It simply was the expression of the hope that something would go on to fulfil its potential. When her family blesses Rebecca before leaving to meet Isaac it the expression of the hope that she and her descendants will succeed. When Isaac blesses both sons he is expressing his hope that God will treat them in accordance with their own deeds. When Jacob blesses Ephraim and Menasha he is in effect blessing them for being who they were. Blessing in the Torah is simply an expressed hope that someone or something will fulfil his, her or its potential under the protection of God. And so developed the idea that every parent could bless his or her child every Friday night. This blessing is an expression of love for someone one knows. To think that a rebbe can know everyone and care about him or her, lovely as it may sound is rather like the cliché that ‘Jesus loves you.’ And yet as the Talmud says ‘Don’t treat lightly even the most humble blessing.’ The word Beracha itself comes from roots that either mean ‘knee’ as in bending in worship, this would apply to blessing God. Or it is associated with the word ‘soft’ as in child. At a circumcision the child is called a ‘Rach.’ This


second theme implies caring. A Blessing therefore is a way of showing one cares, about God and ones family. A quite different idea comes the idea that a good or saintly person can somehow call down Divine energy because of his great level of spirituality. This is actually expressed in God telling Avimelech that as Avraham is a prophet he can help cure him. And hence the idea that some people are capable of performing ‘wonders.’ This is reinforced by such prophets as Elijah and Elisha performing ‘miracles.’ Of course the Torah itself has already warned us not to take miracles too seriously and indeed that false prophets would often be able to perform miracles in dishonest ways. As Maimonides later says, miracles are the lowest level of faith. It is one thing for a spiritual leader to radiate love, concern and support. It is another to set up machinery for raising cash through blessings. Slowly over the years, superstition, belief in miracle workers and miracle cures took hold and came to dominate human minds throughout the medieval world and still to this day, despite the rational scientific options that science offers. Superstition seems even to flourish the more science advances on the one hand and fails on the other to offer perfect solutions, perfect cures and happiness. So in our own days there are communities, which turn to charms of all sorts to solve problems. And miracle workers wear all sorts of different clothes and each one seems to have a different gimmick, read your Mezuzah, your Ketuba, your Tefillin, your skull, your palm, your eyes. It is principle of our religion that the Almighty deals with humans according to their deeds. Of course this impossible for us to see or measure for Divine criteria are different to ours. And therefore if I behave

according the Torah then I am doing what God asks of me. But superstition implies something quite different. It implies that regardless of what you do, the ‘right’ person with the special powers can do something for you regardless. This has been the secret behind many Chassidic rebbes ability to retain the deep loyalty and affection of totally non-practising sinners! Yes we have always had our Baalei Shem, those who could master the Divine Names or others who could write charms that work. The Gemara allows one to walk out on Shabbat with ‘proven’ spells! The Talmud has always been tolerant of superstition, according to Maimonides again, because so many people actually believed in it. But to think that a person however great can just dole out automatic cures and promises is no different to the Catholic idea of indulgences, Peters Pence that sparked off the Reformation. Judaism is a religion that requires humans to take responsibility. And the role of a tsaddik is to help us humans rise. Only Christianity has the tradition of a person saving others. The great Lithuanian Rav Soleveichick was once asked for a bracha. ’Why?’ He replied ’Are you a vegetable?’ That has a double meaning of course. But the fact is that he was no less a Jews for his opinion. My complaint is not against placebos. They have an important social role. Sure, nonChassidim have also used all kinds of ways of exercising control as well as genuinely trying to ease a troubled mind. Reassurance is terribly important at every stage in life. I accept the need of desperate people for magic solutions. But I don’t want all of Orthodox Judaism to be seen as a placebo, that money or simply writing an anonymous name on a piece of paper achieves miracles. My fear is that


‫זכרנו לחיים‬

‫‪this aspect of Judaism should come‬‬ ‫‪to‬‬ ‫‪be‬‬ ‫‪seen‬‬ ‫‪as‬‬ ‫‪an‬‬ ‫‪essential‬‬ ‫‪ingredient. Great as Chassidism‬‬ ‫‪is, it is only one aspect of our‬‬ ‫‪tradition.‬‬

‫‪De Rov’s familie werkt aan een boek en verzoekt‬‬ ‫‪eenieder die een audio of video van een droshe of‬‬ ‫‪sjioer heeft zich kenbaar te maken met het oog op‬‬ ‫‪kopiëren. Contacteer Forum:‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪Shabbos mishpotim‬‬ ‫ידיד נפש שהיה לאב רחמן‬

‫‪14‬‬

‫הצורה המשכרת שהתקרב לאנשים גרמה לכך שהיה‬ ‫לו חוג ידידים רחב מאוד‪ .‬הידידות הכנה שהפגין‬ ‫היתה מהולה בחן ובחסד של תמימות‪ ,‬מלווה‬ ‫בחיוך‪ ,‬בטוב לב וכושר דיבור לוהט‪ .‬תכונות אלו‬ ‫גרמו לו לקשור יחסים שאי‪-‬אפשר להתיר עם ידידים‬ ‫לאין ספור ומעריצים בכל העולם‪ .‬לא רק יחידים‬ ‫נקשרו אליו‪ .‬היו אלה משפחות שלמות‪ ,‬איש וביתו‪,‬‬ ‫שבטים שלמים‪ ,‬שדבקו בו וברעייתו‪ ,‬הרבנית‪ .‬קשרי‬ ‫הידידות האלה נמשכו למשך כל החיים‪ .‬בכל שמחה‬ ‫בבית ידידיו ומעריציו היה משתף עצמו וחש‬ ‫כמחותן לכל דבר‪.‬‬ ‫דווקא משום שהיה לו את הכושר לקשור קשרי‪-‬‬ ‫ידידות עם כל כך רבים‪ ,‬יכול היה לראות ולקבל‬ ‫בחוג ידידיו גם כאלה‪ ,‬שבאופן טבעי‪ ,‬לא היו שייכים‬ ‫לחוגו‪ .‬יראים ולאו דווקא שלמים‪ ,‬חרדים ומתונים‪,‬‬ ‫תלמידי חכמים ועמי‪-‬ארצות‪ ,‬עשירים ועניים – את‬ ‫כולם קירב‪ .‬כולם היו מעריציו‪ .‬לכולם היה ידיד‪.‬‬ ‫ידיד ה'‪" .‬אדם יראה לעיניים וה' יראה ללבב"‪ ,15‬זה‬ ‫היה המוטו החביב עליו ושגור על‪-‬פיו באוזני מי‬ ‫שתמה על היותו מקרב פלוני ואלמוני‪ .‬בפסיפס‬ ‫המגוון של אנשי‪-‬שלומו ראה רק את נשמתם‪ .‬אם‬ ‫היא היתה ראויה וללא רבב‪ ,‬או אפילו יכלה ליהפך‬ ‫לכזו בפוטנציה‪ ,‬מקומה היה מובטח בחוג המקורבים‬ ‫שלו‪ .‬את מאמר חז" ל‪ 16‬על תלמיד חכם שאסור‬ ‫שיהיה רבב על הבגד פירש כרבב על הנשמה‪.‬‬ ‫הנשמה ‪ -‬הבגד הפנימי של האדם‪.‬‬

‫‪Hadlokas Hanerois: 17u47‬‬ ‫‪Plag Hamincho: 17u02‬‬ ‫‪Motse Shabbos: 18u58‬‬ ‫‪Rabbeinu Tam: 19u20‬‬ ‫‪Hatzole: 03 289.00.00‬‬ ‫‪Shmira: 03 218.91.00‬‬ ‫– ‪: Albertstraat, 44‬גמ"ח תרופות‬ ‫‪Van Leriusstraat, 24‬‬ ‫אפשר לקבל בחינם את ה"פאָרוּם"‬ ‫דרך ה‪ E-mail-‬בכל מקום בעולם‬ ‫נא לפנות‪:‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪14‬מתוך ספר "זכרנו לחיים" בעריכת חיים ראזענבערג‪.‬‬ ‫‪15‬שמו"א טז‪ ,‬ז‪.‬‬ ‫‪16‬שבת קיד‪..‬‬

‫‪F O R UM nr. 45 - 20 februari 2004 – pagina 15/28‬‬

.‫חיי הנישואין שלו שימשו מופת ודוגמא לאחרים‬ ‫ שנה לצידה של הרבנית שתליט"א‬60-‫קרוב ל‬ ‫ הכבוד ההדדי וההערכה‬.‫העידו יותר מכל על אופיו‬ ‫שהפגין קבל עדה כלפי הרבנית היו מופת לרבים‬ ‫ כמו רבי עקיבא שתלה את התעלותו‬.‫מבני הקהילה‬ ‫ וכן זקנו רבי עקיבא‬17‫והישגיו הרוחניים ברעייתו‬ ‫ שהרבה מהישגיו‬,‫ אף הוא הכיר בכך‬,18‫איגר זצ"ל‬ ‫ שתמיד התייצבה‬,‫והצלחותיו הן בזכות הרבנית‬ ‫ תמיד תמכה בו ולא הסתירה את הערצתה‬,‫לצידו‬ ‫ היה מחמיר גדול ביחס שמגיע לבת‬.‫הגדולה אליו‬ ‫ זה היה גם המניע‬.‫זוג ואף הטיף ברבים בכיוון זה‬ ‫שלו להשקיע הרבה מאמצים בהחזרת שלום בית‬ ‫כאשר זה התערער ואיים על שלמות ועתיד‬ ‫ בתים רבים בעירנו הציל מפני קריסה‬.‫המשפחה‬ ‫ הם נבנו מחדש בזכות ה"שלום בית" שטרח‬.‫וחורבן‬ .‫להשכין בין בעל ואשתו‬

Joods Antwerpen:

Wie is Wie?

Amcha - Belgium v.z.w. - Neptunuslaan 23 te 1190 Brussel (v/h Mac Leopoldplein 9 te 2050 Antwerpen), telefoon/fax: 02343.64.25: Aan de Statuten dd. 29 augustus 1988 (Bijl. B.S. 1 december 1988, nummer 17.165) ontnemen wij volgend maatschappelijk doel: “materiële en morel hulp te verstrekken aan het , Uziëlstreet 51, Jerusalem, Israël. De tot verwezenlijking van het doel der vereniging bestemde middelen worden gevormd door (a) subsidies, giften en donaties, (b) hetgeen verkregen wordt door

..‫ נדרים נ‬,.‫כתובות סג‬17 ‫ עי' במבוא לשו"ת רבי שלמה איגר )הוצ' מוסד הרב קוק( איך‬18 ‫שאביו רע"א זצ"ל מתאר את אשתו המנוחה באהבה רבה‬ .‫והערכה יתירה במכתב ששלח לדייני ליסא שהאיצו בו להשתדך‬ ‫ מקריאת המכתב הנ"ל אפשר להתבונן‬,‫מעשה אבות סימן לבנים‬ ‫ מדי דברי אזכיר‬.‫בסוד הצלחת השלום בית ששרר בבית רבנו‬ ‫שרבנו נהג ללמוד עם תלמידיו בשיקאגא את ההקדמה לס' שו"ת‬ ‫רע"א כדי להתבונן בתכונות הנשגבות של זקנו רע"א שעולות‬ .‫מההקדמה ולהשרישן בלב תלמידיו‬

erfstelling of legaten, (c) hetgeen op andere wijze verkregen wordt”. Bij Wijziging van Statuten dd. 6 mei 1996 (Bijl. B.S. dd. 18 juli 1996, nummer 16.473) werd de benaming veranderd van Amcha-België en Amcha-Belgique in . Recente ledenlijst: geen ledenlijst gedeponeerd. Negen stichtende leden.

‫כוחא דהתירא עדיף‬ De milde toepassing van de wet verdient de voorkeur19 Om de joods-christelijke betrekkingen te bevorderen herformuleerden de Tossafisten zelfs de kerkelijke leer. Om joden toe te laten het brood dat bij de misdienst werd geofferd van de priesters en sacristiemeesters aan te kopen, schreven de Tossafisten dat het brood niet als een offer moest gezien worden maar eerder als een geschenk voor de priester20. Deze uitleggingswijze druist uiteraard in tegen de kerkelijke leerstelling die in de eucharistie van het brood de transsubstantiëring van Jezus’ lichaam ziet. Zo mochten joden van de Tossafisten ook kaarsen aankopen, die in de kerken werden geschonken, op grond van het feit dat ze “sierstukken” waren eerder dan devotieobjecten 21 . Ook deze uitlegging ‫ "דהתירא עדיף ליה – טוב לו‬:‫ דף ב' ע"ב‬,‫ ביצה‬,‫ רש"י‬19 ‫ שהוא סומך על שמועתו ואינו ירא‬,‫להשמיענו כח דברי המתיר‬ ,‫ שהכל יכולין להחמיר‬,‫ אבל כח האוסרין אינה ראיה‬,‫להתיר‬ .‫ מדור זה אינו הלכה למעשה‬.‫ואפילו בדבר המותר‬ 20 Tosfot Avodo Zoro, 50b, s.v. beïnan. 21 Tosfos, ibidem.


druist in tegen de omstandigheid dat kaarsen cultusobjecten bij uitstek zijn.

Shtetl-nieuws

Wij en onze medeburgers

Chareidi voorbeeldige en moedige burger Z. Freilich Incident op de Lange Leemstraat (Centrum Stad), deze namiddag. Een dief had een paar schoenen (en misschien wat geld) uit een winkel gestolen waarna de winkelierster de man achternaliep. Omstaanders die dit allemaal zagen gebeuren en de hulpgeroep van de vrouw hoorden, schoten in actie en hielden de boef tegen. De dader verzette zich hevig maar de ter hulp gekomen omstaanders konden hem toch bedwingen tot de politie ter plaatse was (in amper 4 minuten).

Hoerenhuis kent succes in hartje joodse buurt. Ingezonden22 Een nieuw pand voor meisjes van lichte zeden is sinds enkele dagen operationeel in het hartje van de joodse buurt. Namelijk aan de hoek Lange Leemstraat – Conciencestraat, en dichtbij de synagoges, Kehal Chassidim, Klausenburg, Yunger Layt, Gur en Alexander waar dagelijks een groot deel van de joodse bevolking passeert. Enkele bezorgde buren zouden overwegen klacht in te dienen voor de overlast die dit met zich mee brengt. Verder is het zowel voor de niet-joodse als joods orthodoxe bewoners van de straat nogal wennen aan de nieuwe bezoekers die de straat ’s avonds komen opzoeken. Het is niet de eerste keer dat een zo’n incident zich voordoet. Enkele weken geleden opende een gelijkaardige zaak nabij een joodse school. Door interventie van de burgemeester en de politie werd die vrij snel gesloten. De vraag stelt zich natuurlijk waarom net het hartje van de joods buurten steeds gekozen wordt; kwatongen beweren dat net daar ook de meeste klanten zijn...

Rappel:

Petitie on line voor onze stadsgenoot Georges (Shalom) Kaszirer in voorlopige voorhechtenis in Moskou onder FSB-bewind (ex-KGB)

De joodse chareidi man die de dief vasthield is opgelucht met de aankomst van de politie. Hij werd door de winkelierster hartelijk bedankt. Foto: © 2004 Z. Freilich

Volgende petitie kan worden getekend in het voordeel van onze stadsgenoot, die er in mensonwaardige omstandigheden vertoeft: On line te tekenen: http://www.petitiononline.com/Shali/

22

Naam bekend bij de Redactie.


To: Mr. Vladimir Vladimirovich Putin President of Russia “Custodian of the Human and Civil Rights and Liberties”23 To: Mr. Guy Verhofstadt Prime-Minister of the Kingdom of Belgium Honourable Statesmen: By signing the present petition we express our outrage with the medical and humanitarian situation of Mr. Georges Kaszirer of Antwerp, who is in pre-trial custody at the Lefortova-Prison in Moscow under scrutiny of the FSB (ex-KGB). Georges, who previously was a healthy and strong man, is now for over one year in custody in cruel, inhumane and degrading conditions and in a terrible hygienic and medical state: he has lost 17 kg, lost 50% of his sight capacity in his right eye, suffers from an acute hernia and tenacious eczema and therefore needs specialised medical care which he is being denied, as well as proper medication, he may not wear a watch and his eyeglasses are taken away from him after a certain hour, the lighting in his cell equals permanent twilight, which amounts to pure and purposeless torture. He is confined 23 hours per day to his prison cell and may not lie on his bed during daytime, only sit on it, he is entitled to one shower a week, he may have only two visits a month of one hour, he is denied any telephonic contact with his four minor children for one year already and is being subjected to even more

tortuous conditions to such an extent that he has started showing some alarming suicidal signs. Such a treatment is in clear contravention of the U.N. Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, executed in New York on 10 December 1984 and entered into force on 26 June 1987, and of the European Convention for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, executed in Strasbourg on 26 November 1987, to which the Russian Federation is a signatory. We, family members, friends, business partners and people who care and appreciate Georges Kaszirer, therefore urge both of you to take whatever steps are necessary in order to immediately put an end to this tortuous and degrading incarceration of a Belgian citizen, who still enjoys the presumption of innocence.

Yolande Avontroodt (VLD) aan de eer

Dr. Yolande Avontroodt, VLDVolksvertegenwoordiger, blijft zich in deze zaak inzetten en met succes de nodige contacten leggen met invloedrijke politici.

Centrum Gelijke Kansen: waakhond tegen antisemitisme 23

“Under the Constitution, civil rights and liberties are to determine the purpose, content and application of the country's laws, as well as the activities of all governmental bodies. The observation of these rights and liberties is to be ensured by the justice system. The Constitution assigns the President a special role in this sphere. The words about his duty to protect and uphold the Constitution, respect and protect civil rights and liberties and to serve the people faithfully are an important part of the text of the presidential oath, which the President takes before the people at his inauguration”. (From Mr. Putin’s Web Site)

Brussel, 13 februari 2004 PERSBERICHT: ontoelaatbaar

Antisemitisme

is

De antisemitische agressie van de laatste weken en het gewelddadig en afschuwelijk karakter ervan vereisen een krachtdadig en duidelijk antwoord van de overheid.


Daarom heeft Marie Arena, Minister van Maatschappelijke Integratie en Interculturaliteit, op woensdag 11 februari 2004 in het Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding deelgenomen aan een werkvergadering met vertegenwoordigers van de joodse Gemeenschap: de heer Eli Ringer van het Forum der Joodse Organisaties, de heer Julien Klener van het Centraal Israëlitisch Consistorium van België, Mevrouw Judith Kronfeld en de heer Philippe Markiewicz van het Coördinatiecomité van Joodse Organisaties van België. Deze personen hebben hun grote bezorgdheid geuit over de heropleving van het antisemitisme. Zij hebben eveneens benadrukt hoezeer de joden in België te lijden hebben onder het gevoel van onveiligheid dat wordt aangewakkerd door deze afschuwelijke daden. Na deze vergadering heeft de Minister van Maatschappelijke Integratie een drievoudige taak aan het Centrum toevertrouwd: * Het oprichten van een “waakzaamheidcel” binnen het Centrum die alle klachten in verband met antisemitische daden verzamelt, analyseert en systematisch opvolgt; * Het organiseren, in samenspraak met de Minister van Justitie, Mevrouw Onkelinx, en de Parketten, van een regelmatig overleg over de opvolging van de klachten met de belangrijkste organisaties uit de joodse Gemeenschap; * Het coördineren van een rapport, opgesteld door twee universiteiten, over de aard en de omvang van de heropleving van het antisemitisme in ons land. Elke vorm van racisme is onaanvaardbaar. De antisemitische aanvallen en het gevoel van onveiligheid onder de joden in België treffen immers de hele Belgische samenleving en haar democratische waarden. Het is de elementaire taak van de

overheid om een snel en duidelijk antwoord te bieden, zonder de feiten te dramatiseren of te minimaliseren. Eliane DEPROOST, Adjunct-Directrice Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding, Koningsstraat 138, 1000 Brussel, tel: 02/212.30.00 - fax: 02/212.30.30

Goedkosjer reageert Inz.: Perscommuniqué dd. 13 februari 2004. Onze vereniging meet zich geen representativiteitsprerogatieven aan en behartigt de belangen van de joodse consument. Wij hebben kennis genomen van uw communiqué en van het feit dat u o.a. beoogt “een regelmatig overleg over de opvolging van de klachten met de belangrijkste organisaties uit de joodse Gemeenschap” tot stand te brengen. In bijlage vindt u kopij van ons weekblad “Forum” van 5 februari 2004 (p. 1-4), waaraan u kan ontnemen dat het Forum der Joodse Organisaties v.z.w., noch representatief is, noch tot de “belangrijkste organisaties uit de joodse Gemeenschap” behoort. Het confessionele Centraal Israëlitisch Consistorie van België kan evenmin bogen op enige politieke vertegenwoordiging. Graag vernamen wij of u reeds een lijst hebt van deze “belangrijkste organisaties” die u bij uw werkzaamheden wenst te betrekken en welke criteria u hiervoor stelt (aantal leden, democratische verkiezingen)? In het andere geval bieden wij u aan om desomtrent gemotiveerde suggesties te doen.


Parlementaire antisemitisme

vraag

Democratie

z’n

op

over

Brussels…

Vraag over geweld tegen Joodse leerlingen in Brussel is overbodig Enige tijd geleden kon men in sommige media lezen dat het geweld tegen Joden in Brussel weer aan het opflakkeren is. Zo is er een Joodse school in Brussel die haar leerlingen verbiedt om nog langer de metro te nemen in het nabijgelegen metrostation Lemonnier. De reden hiervoor is dat de laatste weken groepjes jonge vreemdelingen de leerlingen van Joodse afkomst opjagen en afranselen. Het antisemitisme van de Noord-Afrikaanse vreemdelingen in Brussel is niet nieuw, maar neemt de jongste maanden weer grotere en agressievere vormen aan. Gealarmeerd door deze berichten diende Brussels Vlaams Blok fractieleider Dominiek Lootens in het Brussels Parlement een vraag in om na te gaan of de Brusselse overheid bereid was om in extra bewaking te voorzien in het vermelde metrostation. Het is voor het Vlaams Blok namelijk onaanvaardbaar dat kinderen, van welke afkomst dan ook, op zulke brutale manier worden aangevallen. De oplossing zou er niet in mogen bestaan om de kinderen te verbieden nog langer de metro te nemen, maar de enige aanvaardbare oplossing moet de kordate aanpak van de agressors zijn. De Brusselse meerderheidspartijen hebben echter beslist dat de vraag van de heer Lootens overbodig is. De NoordAfrikaanse vreemdelingen zijn in Brussel nog steeds de troetelkinderen van het regime, en iedere kritische vraag is dan ook verboden. Daarom besliste het Bureau van het parlement om de thematiek NIET in het

parlement te behandelen, maar wel in de zogenaamde Werkgroep ter Bevordering van de Democratische Waarden. Die werkgroep is zo democratisch dat iedereen er deel van mag uitmaken, behalve de grootste Vlaamse partij in Brussel, het Vlaams Blok. Het Vlaams Blok protesteert met klem tegen deze gang van zaken. Het is onaanvaardbaar dat een vraag over het geweld tegen Joodse leerlingen wordt beschouwd als overbodig, en wordt doorverwezen naar een werkgroep waarvan de indiener van de vraag niet eens deel van mag uitmaken. Het is blijkbaar het doel van deze “democratische” werkgroep om het parlementair initiatiefrecht van de democratisch verkozen Vlaams Blok-leden op de meest totalitaire wijze te beknotten. Het Vlaams Blok zal daarom ook klaar en duidelijk protest aantekenen bij de parlementsvoorzitter en eisen dat de vraag van de heer Lootens alsnog wordt geagendeerd. Tevens zullen wij niet nalaten om de Joodse school in kwestie te laten weten dat iedere vraag omtrent geweld tegen hun leerlingen volgens de zelfverklaarde democraten in feite een overbodige vraag is. Hugo Van Minnebruggen reageert: Geachte Heer Rosenberg, Graag bij deze een korte reactie. Het doet me plezier dat Motti Schnitzer duidelijk afstand heeft genomen van een samenwerking met het Vlaams Blok en/of leden van die partij. Ik kan zulks alleen maar toejuichen. Dat hij elk initiatief steunt dat zich consequent inzet voor de Joodse Gemeenschap en Israël, kan ik goed begrijpen, ik doe dat namelijk zelf ook en dat al 25 jaar lang. Alleen zou ik hem willen aanraden zich in de toekomst


beter te informeren omtrent de ware bedoelingen die achter dat soort vrijages schuilgaan. Zoals ik al eerder heb gesteld (nummer 43 van Goedkosjer), koester ik gegronde twijfels mbt de vrijage van het Vlaams Blok tav de Joodse Gemeenschap. Nog niet zolang geleden moest de vicevoorzitter en senator Roeland Raes van het Vlaams Blok zich terugtrekken uit de partij, omwille van de minimalisering van de Holocaust op de Nederlandse TV. Wat mij betreft, besluit ik dit met een oude Vlaamse spreuk: "Als de vos de passie preekt, boer pas op je kippen." Wat de reactie van de Heer Bjorn Roose betreffende Kosmos, de geheime inlichtingendienst van de partij, toch even dit. Vooreerst is dit geen artikel van mij, maar een (gedeeltelijke) weergave van een artikel van de schrijver/journalist Douglas De Coninck, aangevuld met bijkomende informatie waarvan ik ook de bronnen vermeld. Het stemt me tevreden dat de Hr. Roose niet ontkent dat Kosmos heeft bestaan en dat zeker tot 5 augustus 1998, de vraag is dan: waar is het archief sindsdien gebleven? Als ik dat wist, zou het natuurlijk ook geen geheim archief meer zijn. Wat de bijdrage van Mevr. Janice Laureyssens aangaat moet ik toch iets rechtzetten. Zij schrijft dat de CCU (Computer Crime Unit) mij verplicht heeft haar foto van mijn website te halen. Ik ben nooit door de CCU gecontacteerd geweest, noch werd ik tot nu toe ooit gevraagd of gedwongen ook maar één komma te wijzigen op mijn website. Wat wel is gebeurd, is dat op die website ongeveer twee weken lang (november 2003) een artikel van mijn hand heeft gestaan, waarbij ik de manipulatie van een politiek forum door medewerkers/leden van het Vlaams Blok aanklaagde. Maar vermits ik achteraf vond dat dit daar niet thuishoorde heb ik dat op eigen initiatief weer weggenomen. Twee maanden later werd ik

tot mijn grote verbazing geconfronteerd met een officiële klacht van de eigenaar van dat forum, Politicsinfo.Net, m.b.t. laster een eerroof. Die werd neergelegd door Politicsinfo.net en de moderator van dat bewuste forum, die zich zichtbaar ergerden aan de associatie die ik legde tussen het Vlaams Blok en hun forum, en zich daardoor financieel benadeeld en belasterd voelen. Ik ben verhoord door de Politie van Antwerpen, en in de aanklacht tav mijn persoon heb ik nergens iets gelezen over Mevr. Laureyssens of over een foto die er van haar zou opgestaan hebben. Het is met name helemaal geen dispuut tussen mij en Mevr. Laureyssens maar tussen mezelf en de eigenaar/moderator van een politiek forum op het internet. Tenslotte betreur ik het dat een langdurig ideologisch dispuut tussen Mevr. Laureyssens en mezelf, door haar verder uitvergroot wordt en zelfs naar Goedkosjer wordt verlegd. De Vrije Meningsuiting is wat mij betreft nog steeds het hoogste goed en een absolute onmisbare factor tot de goede werking van een echte democratische staat. Dat iedereen die deze discussie tussen deze twee medewerkers van het Vlaams Blok en mezelf heeft gevolgd, maar zelf hun conclusies trekken. Ik heb een grenzeloos vertrouwen in het gezonde verstand van mijn joodse vrienden. Ik besluit dan ook met een citaat van de voormalige voorzitter van het Vlaams Blok Marleen Denecker, van de afdeling Beernem-Oostkamp op 12/09/2001: "Ik wil alle mensen waarschuwen. Het Vlaams Blok is geen democratische partij maar een partij waar pathologisch leugenachtige kwaadsprekerij de bovenhand haalt." Met de meeste hoogachting, Hugo Van Minnebruggen Antwerpen


Baron Jean de Sélys-Longchamps: http://users.pandora.be/amarcord/selys/

Publiciteit

Voor al uw simches, toffe heimische muzikale ambiance, joodse klezmermuziek, chassidische muziek alles op professioneel niveau verzorgd met elektronische piano door Schloimi Rosenberg. Tel.: 03-239.73.22 – gsm 0472-544.100

Opperrabbijn D.M. Lieberman vond, zoals altijd, de passende woorden en beklemtoonde de veredelende functie van een Beis Medresh (= gebedshuis) op de gebedgangers. Dr. G. Gutfreund stelt veto Dr. G. Gutfreund, de would-be Pinkas Kornfeld van de Machsike Hadass, geeft reeds blijk van een grote bedrevenheid in kornfeldiaanse kunsten ( ‫קארנפעלדערישע‬ ‫ )קינסען‬en ontpopt zich tot een waardige opvolger, ofschoon de benoeming nog moet geformaliseerd worden.

Wij onder ons

Deze week heeft de Kornfeld-in-spe namens de Kehille zijn veto gesteld tegen de aanstelling van Nechemia Schuldiner als nieuwe Gabbai in de nieuwe Agudahminjan in synagoge Beis Jacob.

Tikvatenoe-synagoge

Hij kwam het veto persoonlijk in de synagoge aankondigen.

Shtetl-nieuws

Twee jaar gevierd

Rabbijn U. Sternbuch van deze synagoge had lof- en dankwoorden voor de stichter van het gebedshuis mecenas Jacob Rosenkrantz, alsook voor de Gabboïm M. Landau en M.B. Ginzberg. Hij onderlijnde tevens de grote harmonie onder de gebedsgangers, die vanuit alle geledingen van onze jishuv komen. De Rabbijn was ook bijzonder trots over het feit dat het de organisatoren gelukt was om deze synagoge zo babbelloos mogelijk te maken.

De synagoge Ohel Jacob van Tikvatenoe bestaat en fungeert reeds twee jaar. Dit was verleden week de aanzet voor een feestelijke melave malke diner in aanwezigheid van Opperrabbijn D.M. Lieberman van Shomrei Hadass.

Reden voor het veto: de vader van Nechemia, de alom bekende Jossi Schuldiner is lid van de ... Shomrei Hadass. En dat staat in de weg dat zijn zoon namens de Agudah in de synagoge Beis Jacob als Gabbai zou worden aangeduid. De opvolging schijnt verzekert: Machsike Hadass zal zich in het post-kornfeldiaanse


tijdperk kunnen blijven storten pietluttige strijden à la Erblich-zaal...

in

gebedshuis in de stad. Dit houdt in dat Dr. G. Gutfreund elders zijn bemoeizucht moet gaan botvieren.

De Gutfreund-doctrine In de Gutfreund-doctrine moeten we Dovid Wahl, zoon van wijlen Leiser Wahl, lid en boegbeeld van Shomrei Hadass (met een diepgewortelde hekel voor de Machsike Hadass), onverwijld uit de Vaad HaKehille te zetten. Bovendien lijdt Nechemia Schuldiner, naast de door Dr. G. Gutfreund gereleveerde kwalijke erfelijke belasting door zijn vader, ook onder het ‘gebrek’ (‫ )פסול‬van nonkel Dovid Wahl. Volgens de Gemorro moet men steeds de broer(s) van de moeder (hier Dovid Wahl) controleren 24 . Welnu, Nechemia is niet alleen zoon van vader Schuldiner (voorman van Shomrei Hadass!), maar is tevens de neef van Dovid Wahl, die de zoon is van Leiser Wahl. Deze laatste was niet alleen Shomrei Hadass in hart en nieren, maar tevens de natuurlijke opponent van Shloime Klagsbald (langjarige Voorzitter van Machsike Hadass en schoonbroer van wijlen boekhandelaar Bernard Kahan, langjarige Voorzitter van de Zionistische Federatie van België). Wanneer S. Klagsbald A zei, kwam L. Wahl automatisch met B. Zijn kleinzoon Nechemia, zoon van Jossi en neef van Dovid, kan dus geen Gabbai worden. Dit spreekt vanzelf. En G. Gutfreund –‫כשמו כן תהילתו‬- was er alleen om onze ogen te openen… Post scriptum: naar aanleiding van restauratie- en verfraaiingwerken in de synagoge Beis Jacob enkele jaren geleden, werd er contractueel tussen de synagoge en de Kehille vastgelegd dat de synagoge autonomie zou verwerven zoals elk .‫ אמר רבא הנושא אשה צריך שיבדוק באחיה‬:.‫ קי‬,‫ב"ב‬24

Judah Milgrom Antwerpen

niet

naar

Ex-Antwerpenaar R. Judah Milgrom (alias Morag), zoon van Mevrouw Rachel Konig, kleinzoon van Belzer-mecenas wijlen Leibish Konig, is voorgedragen om volgend jaar les te komen geven aan de Jeshiva Tichonit van de Mizrachi. Na veel wikken en wegen, vooral door de entourage van de kandidaat, en na een gesprek met Rabbijn Joshua (alias Freddy) Zuckerman, de uit Brussel afkomstige geestelijke leider die de Javneschool adviseert, heeft Rabbi Judah Milgrom uiteindelijk definitief afgezegd. MBD naar Antwerpen De joodse sterzanger Mordechai Ben David (Werdiger) komt in juni naar Antwerpen voor een fundraising optreden van de Javneschool, Bne Akiva en One Family.

‫בחצרות קודשיך‬ ‫מדור שבועי מהנעשה בעולם הרבני והאדמור"י כפי‬ ‫שמשתקף באתרי אינטרנט חרדיים‬ ‫ ביפרים‬: ‫הטרנד החדש בקהיליית גור‬ ‫ הוא‬, ‫אם מישהו חשב שצריך לחיות בלי תקשורת‬ ,‫ חיסרון כיס‬,‫ קרינה‬: ‫טועה נכון ששלושת הסיבות‬ ‫ אבל גם‬. ‫ חשובות מאוד‬- ‫קדושה וטהרה וחינוך‬ ‫בבזק יש בעיות ויש מיספרים שאפשר להגיע דרכם‬ . ‫ ואעפ"כ בזק בשימוש עדיין‬,‫למקומות לא רצויים‬ ‫ובכן מה שרץ עכשיו באשדוד ששם הקהילה הגדולה‬


‫בחוצות העיר‬

‫מדור שבועי מהנעשה בעירנו עיר אנטווערפען כפי‬ ‫שמשתקף באתרי אינטרנט חרדיים‬ ‫“שעה טובה” מפתיע עם נבואה מדהימה של‬‫האדמו"ר ר' יענקלה מפשעווארסק שאם בוש האב‬ ‫לא יתפוס את סאדם חוסיין יתפוס אותו הבן‪ ,‬מי חשב‬ ‫אז על בן של בוש שיתפוס?‬ ‫אם אני זוכר נכון‪ ,‬בכתבה סופר על אדם שמצא‬ ‫קלטת ישנה אצלו‪ ,‬שם ר' יענקלה אומר את הדברים‬ ‫הנ"ל‪.‬‬ ‫ יש באנטוורפן איש ששמו הרב ליברמאן‪ .‬הוא גאון‬‫בתורה‪ ,‬בנגלה ובנסתר‪ ,‬ןמקבל את כל אדם בסבר‬ ‫פנים יפות‪ .‬למה קהילת אנטוורפן לא בוחרת לעצמה‬ ‫את הרב ליברמאן?‬ ‫כי הוא לא מתאים בכלל לציבור החסידי‪-‬חרדי ‪ ,‬אני‬ ‫מתכוון לציבור הלא מודרני‪ ,‬הוא נמצא מצוין במקום‬ ‫עכשיו‪ ,‬ושם הוא יכול להשפיע טוב אבל במחזיקי‬ ‫הוא רק ינחל כשלונות‪ ,‬ובגיל שלו הוא לא מחפש את‬ ‫זה‪ ,‬ובכלל‪ ,‬הוא לא הי‪-‬ה עובר את ההצבעה הנודע‬ ‫לדראון של מחזיקי ‪ -‬הבנת ?‬

‫ביותר זה ביפר ‪ ,‬הראשונים שייכנסו לתחום ‪ ,‬יעשו ]‬ ‫אולי [ קופה קטנה ‪.‬‬ ‫יותר סביר שהראשונים שנכנסו לתחום‪ ,‬הם הם‬ ‫שדאגו לאיסור על המכשירים הסלולרים‪ .‬צאו באיזה‬ ‫מבצע מטורף לחסידי גור‪ .‬תחטפו אותם! חבל'כם על‬ ‫הזמן‪.‬‬ ‫ידוע לי על מישהו שנכנס לרבי מגור ושאל אותו‬ ‫בנוגע לפלאפון‪ ,‬כי אותו אחד סבר שהוא זקוק‬ ‫לפלאפון משום שהוא מטפל בקרובו הסיעודי ולא‬ ‫אחת מזעיקים אותו בשל צרכים שונים‪.‬‬ ‫הרבי ענה לו‪ ,‬שאף הוא בתקופה שאביו היה חולה‪,‬‬ ‫היה לא אחת מוזעק בענינים דחופים‪ ,‬ולצורך זה היה‬ ‫לו ביפר וטלכרט‪ ,‬כך שתמיד הוא נותר זמין‪ .‬ואף‬ ‫לאותו שואל הציע הרבי לנהוג כך‪...‬‬ ‫לפי מיטב ידיעתי‪ ,‬זו ההייחסות היחידה שהיתה‬ ‫לנושא הביפר‪ ,‬ואף היא לא בגדר התייחסות רשמית‬ ‫אלא בגדר הוראה ליחיד‪ .‬מכאן ואילך‪ ,‬יד הדמיון‬ ‫השלטת לעתים על חלק מן הכותבים‪ ,‬יכולה להמשיך‬ ‫ולהרחיב את האשכול‪ ,‬תוך כדי מתיחתו עד אין גבול‪.‬‬

‫‪Medische rubriek‬‬ ‫‪Dr. Henri Jakubowicz, arts‬‬

‫‪De Palliatieve Hulpverlening Antwerpen‬‬ ‫‪(PHA) verenigt professioneel geschoolde‬‬ ‫‪artsen en dito opgeleide verplegers, die‬‬ ‫‪bewonderenswaardig werk leveren om het‬‬ ‫‪lijden van zieken in de terminale‬‬ ‫‪levensfase te verlichten. Op een zeer‬‬ ‫‪menselijke en deskundige wijze begeleiden‬‬

‫‪Universiteit‬‬

‫‪aan‬‬

‫‪Thema-avond‬‬

‫‪Antwerpen rond palliatieve zorg‬‬

‫‪Thema-avond‬‬ ‫‪aan‬‬ ‫‪Universiteit‬‬ ‫‪Antwerpen rond palliatieve zorg‬‬ ‫‪AANDACHT VOOR JOODSE VISIE‬‬ ‫‪OP EUTHANASIE‬‬

‫‪F O R UM nr. 45 - 20 februari 2004 – pagina 24/28‬‬

zij met gepaste adviezen en geneeskundige zorgen de behoeftige patiënten. In het kader van haar multipele activiteiten organiseert de PHA op geregelde tijdstippen thema-avonden over boeiende onderwerpen rond palliatieve zorg. Op 10 februari werd in het auditorium van de Universiteit Antwerpen het woord verleend aan vertegenwoordigers van verschillende godsdiensten en culturen (katholicisme, jodendom, vrijzinnigheid) om vanuit hun geloofsovertuiging beschouwingen te maken over het levenseinde. De bedoeling was zorgverleners, die zieken uit diverse horizonten behandelen, meer vertrouwd te maken met opvattingen van andersdenkenden. Dokter Henri Jakubowicz, arts in Antwerpen, belichtte de joodse visie terzake, en had vooral aandacht voor het aspect euthanasie, nu in België een wet bestaat die euthanasie in bepaalde gevallen toestaat. De houding van het joodse geloof inzake levensbeëindiging wordt ingegeven door de opperste, onschatbare waarde toegemeten aan het menselijk leven, ook aan elke fractie ervan. Dat leven is immers geen kwantificeerbare grootheid gegradueerd in diverse fasen van ongelijk belang volgens één of andere norm, neen, het heeft een bijna absolute waarde. Daarom moet de zorgverstrekker evenveel energie steken in de behandeling van een honderdjarige terminale patiënt als van een zieke in de bloei van het leven. Indien bij een reddende handeling een conflictsituatie ontstaat met andere strenge regels en voorschriften opgelegd door de godsdienst, zoals de wetten rond de sabbat of het koosjer eten bijvoorbeeld, moeten alle geboden (met drie uitzonderingen) wijken voor dat ene verheven doel : het redden of de instandhouding – zij het voor luttele ogenblikken - van een mensenleven. De talmoed verwoordt deze houding zo,

verwijzend naar de schepping van Adam : “Om die reden werd één enkel mens geschapen, om aan te geven dat wie de dood veroorzaakt van één enkele ziel aanzien wordt als hij die de dood van een hele wereld veroorzaakte, en wie één enkele ziel redt aanzien wordt als hij die een hele wereld redde.” Deze religieuze visie impliceert dat het vellen van een waardeoordeel over segmenten van het leven - en dienovereenkomstig handelen, tot het extreme toe - geen menselijk prerogatief is, omdat de waarde van het leven geen grenzen kent. Individuele vrijheid en persoonlijke autonomie staan hoog in het vaandel, maar de heilige status van een mensenleven overstijgt nog deze waarden. Het inroepen van de gebrekkige kwaliteit van dat leven - en de afwezigheid van enig perspectief - om een einde te maken aan een ellendig bestaan, door zelfmoord of door iemands toedoen, vindt dus geen gehoor in het joodse geloof. De zin van het leven kan trouwens door de mens niet ten volle gevat worden, de goddelijke geheimen zijn niet te doorgronden. Elke tussenkomst om het leven bewust te verkorten - met de dodende injectie als exponent - wordt gelijkgesteld met moord, hoe lofwaardig de intenties van de hulpverlener en hoe duidelijk de wilsverklaring van de patiënt ook mogen zijn. Broederlijke meewarigheid of liefdesgevoelens ten aanzien van de lijdende zieke mogen nooit uitmonden in wat voor de betrokkene of zijn omgeving als een verlossend gebaar wordt aanzien. Elk menselijk lichaam is eigendom van God, die zelf beslist wanneer iemands einde gekomen is. Zich barmhartiger willen opstellen dan de Almachtige is op zich al een laakbare houding. De waarde van het leven is zo oneindig groot dat een leven met lijden in veel gevallen kostbaarder is dan geen leven,


leert de exegese. Al krijgt het achteraf een spirituele betekenis, het lijden op zich wordt allerminst als een positieve beproeving aanzien, integendeel, rabbijnen hameren op een doelmatige bestrijding van de pijn, waarvoor alle beschikbare middelen moeten ingezet worden in de palliatieve zorg. Zelfs een hoge dosis morfine (of hard drugs zoals heroïne, zo de wet zou toelaten), die de dood nochtans soms bespoedigt, wordt als een noodzakelijk kwaad beschouwd, op voorwaarde dat enkel pijnstilling beoogd wordt, en niet levensverkorting. Indien het lijden ondanks alles niet afdoend kan verzacht worden, en de terminale patiënt verzoekt om de behandeling te staken, moet/mag deze wil gerespecteerd worden, zo overredingskracht - door, onder meer, het wijzen op de spirituele dimensie van het leven - niet baat, stellen gezaghebbende rabbijnen. Zij maken een wezenlijk verschil tussen het niet (her)starten van een behandeling, in bepaalde omstandigheden verantwoord dus, en het loskoppelen of uittrekken van functionerende verbindingen (sonde, infuus, toestel), steeds ten strengste verboden. Algemeen is dus volgende lijn te trekken tussen wat aanvaardbaar is en wat verboden is: manoeuvres die het leven van de patiënt verkorten zijn onaanvaardbaar, terwijl maatregelen genomen volgens de wil van de patiënt om zijn leven niet te verlengen wel toegestaan zijn, althans in de terminale fase, en dan alleen. Of een beademingstoestel mag stilgezet worden is een vraag die door de meeste rabbijnen derhalve negatief beantwoord wordt, maar in de lijn met het zojuist vermelde wordt een automatische schakelaar voorgesteld om de machine op geregelde tijdstippen even te ontkoppelen, ten einde de spontane ademhaling te beoordelen. Desgevallend het toestel dan niet opnieuw in werking stellen is wél een aanvaardbare oplossing. Deze werd twee jaar geleden in Israël uitgedokterd door een panel van 58 experts, onder wie artsen, wetenschappers,

sociale werkers, verplegers, rechtsgeleerden en rabbijnen, die allen in een comité zetelden en een lijvig rapport opmaakten (het Steinberg rapport) over soortgelijke problemen in de eindfase van het leven, met concrete voorstellen om een harmonie te vinden tussen het respect van de joods-orthodoxe en de seculiere waarden. Zij gaan er prat op dat zij, in het kader van de halacha (=joodse wet), realistische en aangepaste oplossingen boden voor bijna iedere terminale patiënt, van diegene die kost wat kost wil blijven leven tot degene die wil blijven leven zonder onnodig lijden veroorzaakt door artificiële tussenkomsten. In de etymologische betekenis van het woord (eu thanatos=goede dood), en in de context van de aangehaalde bijzondere aandacht voor adequate pijnstilling, prijst de talmoed euthanasie reeds aan, met het citaat “een mooie dood” als Hebreeuws equivalent, wanneer bijvoorbeeld de eeuwenoude tekst voorschrijft om een crimineel, op weg naar zijn terechtstelling, met sterke drank te bedwelmen. Voorvechters van euthanasie in een doorgedreven vorm schermen vaak met het concept van “waardig sterven”, alsof andersdenkenden daar geen ogen voor hebben en zieken in mensonterende omstandigheden willen laten (over)leven, wat het ook koste (letterlijk en figuurlijk). Niets is minder waar, het jodendom plaatst de waardigheid elders, in de nobele taak om het kostbaarste goed van de mens, zijn leven, te allen tijde hoger aanzien te verlenen, en het te koesteren door in voorkomend geval beroep te doen op de modernste medische uitvindingen om – in bijna alle ziektetoestanden – het lijden fel te temperen. Euthanasie mag dan wel uit het Belgisch strafrecht gehaald worden, in de joodse optiek blijft het bewust toedienen van een dodelijke stof, ongeacht de


omstandigheden, moorddadig, evenals het met een intentioneel manoeuvre uitschakelen van een voor de zieke levensnoodzakelijk element (voeding, zuurstof, toestel). Wanneer de geloofsovertuiging van een joodse arts in aanvaring komt met de seculiere wet, moet hij zo mogelijk de kwestieuze taak overlaten aan een collega niet gebonden door de rabbijnse wetgeving of een andere scrupule. Want in het debat over euthanasie zou men haast vergeten dat, naast de rechten van de patiënt en zijn wilsbeschikking, ook de levensbeschouwing van de behandelende arts meetelt25.

25

B.I.W., 13 februari 2004.


Curiosum

Upgrade voor Rabbijn J.M. Kohen van Shomrei Hadass

Spreuk van de week «iedere maatschappij eert zijn nog levende conformisten en zijn dode herrieschoppers» [mignon maclaughlin]


Echt Antwerps. Mijn Daas Jochid 1

Recommend Documents