Echt Antwerps. Mijn Daas Jochid 1

Echt Antwerps

FORUM– ‫פאָרוּם‬ van de joden van Antwerpen Nr. 48 12 maart 2004

“twee joden, drie meningen”

Plein in Rome, tussen het Capitool en de Palatijnheuvel, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen. ‫בס"ד‬

öî−ñèí ³¾îðš ñ¼ þîô¾ñ êò E-post-weekblad van de v.z.w. GOEDKOSJER Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers – Union des Editeurs de la Presse Périodique (U.P.P.) Henri Rosenberg Hoofdredacteur

‫מיין דעת יחיד‬

Mijn Daas Jochid 1

1. Joods Antwerpen verpaupert. Geen vis schenken. Leren vissen! 2. “Koopjes”, Hatzole en Keren Hayessod kennen alleen Engels 3. Tellink, homotelecommunicatiebedrijf? 4. Chareidim voelen zich hier (terecht) thuis 5. Forum der Joodse Organisaties blijft misleiden 1

= Eenmansopinie.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 1/32

,‫ ושפתי מדבר מרמה‬,‫ נצור לשוני מרע‬,‫אלהי‬ ‫ פתח‬.‫ ונפשי כעפר לכל תהיה‬,‫ולמקללי נפשי תדום‬ ‫ וכל‬.‫ ואחרי מצותיך תרדוף נפשי‬,‫לבי בתורתך‬ ‫הקמים והחושבים עלי לרעה מהרה הפר עצתם‬ 2 ‫וקלקל מחשבתם‬

1. Joods Antwerpen verpaupert. Geen vis schenken. Leren vissen! ‫"לדאבוננו נמצאים משפחות רבות וחשובות‬ ‫ הנמצאים‬,‫ מהם ברוכות ילדים בלעה"ר‬,‫בעירנו‬ ‫ ומהם‬,‫ עד שכמעט אין להם לחם‬,‫במצוקה קשה‬ ‫ ואין מי‬,‫השקועים בחובות גדולים ועצומים‬ ‫ ובשנה זו הורע המצב עוד‬,‫ ה"י‬,‫שידאג בעבורם‬ ‫ ועוד נוספו עליהם הרבה משפחות המחכות‬,‫יותר‬ 3 "‫לעזרה ממשית‬ Dagelijks worden wij met onze neus gedrukt op het feit dat joods Antwerpen (lees: chareidi Antwerps) verpaupert en dat talrijke kroostrijke gezinnen in ons midden letterlijk honger lijden! Wij kunnen er niet naast kijken, omdat om de haverklap onze Rabbijnen appelleren tot een of andere fundraising ten voordele van gezinnen uit ons midden. De tekst die op een appel “Giften aan noodlijdenden” op Poerim 5764 (2004) pronkte en die we hier vertalen, laat aan duidelijkheid niets te wensen over: “Tot onze spijt bevinden zich talrijke en eerbiedwaardige gezinnen, waaronder kroostrijke, dermate in een zware noodsituatie, dat zij geen brood om te eten hebben. Anderen hebben grote en 2

G-d, behoed mijn tong voor kwaadspreken, mijn lippen voor het spreken van bedrog. Laat mij stil zijn tegenover allen die mij vloeken, laat mij als stof zijn voor wat van dien aard ook. Stel mijn hart open voor uw thora en laat mij er naar streven Uw geboden op te volgen. Verijdel snel het plan van allen die iets kwaads tegen mij in de zin hebben en vernietig wat ze in gedachten hadden.

‫מתוך כרוז ל"מתנות לאביונים לעניי עירנו" שהופץ בפורים‬3 ."‫ש"ז "בהסכמת ובהמלצת כל רבני עירנו‬

geweldige schulden en niemand helpt ze, G-d behoede ons hiervoor. Dit jaar is de toestand nog verergerd en kwam nog een groot aantal gezinnen bij, die daadwerkelijke hulp behoeven”. Deze tekst werd verspreid “met de zegen en goedkeuring van ALLE Rabbijnen van de stad”. Iedereen weet het dus (reeds lang), en vooral de Rabbijnen, want die kunnen het zo goed beschrijven: gezinnen lijden honger, gezinshoofden kunnen hun talrijke kinderen niet meer voeden, laat staan opvoeding, kleding, edm. betalen. (a) - Weten wij en onze Rabbijnen WAAROM leden van onze gemeenschap tot hongerlijders zijn verworden en tot de bedelstaf zijn gedoemd? (b) - Weten wij en onze Rabbijnen WAT ER TE DOEN VALT, om hieraan te verhelpen? (c) – Hoe kunnen wij en onze Rabbijnen nog slapen, indien er in onze stad joden letterlijk honger lijden en hoe kan ons geweten gesust worden met een eenmalige ‫ =( מתנה לאביונים‬aalmoes) ? (a) - WAAROM lijden chareidim in Antwerpen honger en moeten zij bedelen? In onze chareidi kringen heeft men de mensen steeds aangezet om, overeenkomstig de moderne (!) interpretatie van de bijbel, veel kinderen te produceren en niet te werken, niet te studeren, maar levenslang (of zo lang mogelijk) te lernen. Vandaag plukken wij hier de bittere vruchten van! Een andere misvatting in chareidi kringen is dat ALLE problemen opgelost kunnen

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 2/32

worden met geld. Vooral onze Rabbijnen schijnen te menen dat geld onuitputtelijk is en dat, waar een geldprobleem zich stelt, het opgelost kan worden met fundraising. Het huidig –groeiend!structureel probleem kan niet opgelost worden met geld, maar moet aan de wortel aangepakt worden. Dat beseffen onze Rabbijnen nog steeds niet, omdat dit impliceert dat zij een heilige koe moeten slachten: de term ‫ =( משפחה ברוכת ילדים‬een gezin gezegend met veel kinderen) moet herzien worden, omdat het maar een zegen is wanneer men de middelen heeft om deze kroost op waardige wijze op te voeden. Wanneer men kinderen blijft produceren wetende dat men geen middelen heeft om deze te voeden, te kleden, op te voeden, uit te huwen, etc. en men moet bedelen om hen een minimum te bieden, verandert de zegen in een verdoeming. De oplossing die de Rabbijnen blijven voorstellen is meer geld sjnorren, maar zeker niet minder kinderen produceren of mensen aanzetten tot waardige broodwinning, nochtans de twee ENIGE duurzame oplossingen. Wij bidden allemaal om ‫ =( פרנסה בכבוד‬een waardige broodwinning), maar doen hier niets voor. Welnu, bedelen behoort niet tot waardige broodwinning! (b) - Weten wij en onze Rabbijnen WAT ER TE DOEN VALT, om hieraan te verhelpen? Van zodra men de oorzaak kent van de groeiende verpaupering van chareidi gezinnen en men beseft dat de geldbronnen begrensd zijn en onvoldoende zijn om ten eeuwigen dagen onproductieve gezinnen te spijzen, kent men de ware oplossing. Deze bestaat in een mentaliteitsverandering binnen onze gemeenschap, met name moeten hongerlijdende chareidi gezinnen

voorbereid worden op de mogelijkheid van geboorteregeling bij structurele armoede en langdurige werkloosheid. Indien de Rabbijnen hun legendarische inventiviteit waarmee zij om de haverklap verboden en choemres naar boven toveren, ten dienste zouden stellen van het probleem van de hongerlijdende kroostrijke gezinnen, zullen ze zonder te veel moeite de passende halachische gronden vinden om geboorteregeling toe te staan in situaties van ‫ =( פיקוח נפש‬noodtoestand). Immers is het lijden van honger ontegensprekelijk een situatie van ‫פיקוח נפש‬, waaraan anders moet verholpen worden dan door nog meer gelden te bedelen! Een opening kan al aan R. Mozes Maimonides ontnomen worden, die stelt: “Ofschoon een man aan het gebod zich te vermenigvuldigen heeft voldaan, heeft hij vanuit de geschriften de opdracht niet te verzaken aan de voortplanting, zolang hij de kracht daartoe heeft”4, waarbij de kracht ook uitgelegd kan worden door de financiële draagkracht. Talrijke Rabbinale decisionairs hebben overigens contraceptiemiddelen aanvaardbaar verklaard bij nierlijden van de vrouw5, gedurende een jaar na een keizersnede6, na drie keizersneden zelfs gedurende de ganse vruchtbare periode7, bij een koppel dat de kinderen opvoedt met handtastelijkheden8, een vrouw die verzwakt en depressief is9, bij psychische stoornissen (“dementie”) van de moeder10, een niet-zieke vrouw die niet zwanger wil worden11, een moeder van vijf kinderen, die een zenuwinzinking

4

Mishneh Tora, Hilchot Ishoet 15:16 R. M. Feinstein, Responsa Iggros Moshe, Even Haezer 1:67 6 Ibid., 4:62,3 7 Ibid., 4:33 8 Ibid., 4:68 9 Ibid., 4:69; 4:74,3 10 Ibid., 1:65 11 Ibid., 4:70 5

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 3/32

doormaakt12 depressie13.

of

bij

een

postpartale

Bovendien moet men in chareidi kringen weer verkondigen dat de ENIGE MANIER om ‫ =( פרנסה בכבוד‬waardige broodwinning) te bereiken, WERKEN is. Er bestaat gewoonweg geen andere manier om zijn gezin een waardig bestaan te garanderen, dan te WERKEN. En om te werken moet men noodgedwongen ofwel STUDEREN ofwel EEN VAK AANLEREN! Ook moet men hiervoor de werkdag om 7 uur ’s morgens beginnen met het shacharisochtendgebed en niet rond de middag en afzien van het namiddagdutje, dat lernende mannen i.t.t. hun werkende huisvrouwen zich dagelijks gunnen (waardoor zij twee ‫ השכמות‬per etmaal hebben!). Een oud adagium, dat de Wereldgezondheidsorganisatie tot haar slogan heeft gemaakt, beweert wijselijk dat je arme mensen geen vis moet aanreiken, maar zelf leren vissen. Ten slotte moet ook duidelijk zijn dat leven van een Koillel toelage ONMOGELIJK is (om deze reden zie je in Israël de KoillelJingerleit constant hun tijd in banken slijten om met hun krediet te ‘spelen’ en de bankbeambte overtuigen van met de ene cheque nog wat te wachten, en met de andere wat te fixen, etc.). De Koillel dient uitsluitend voor rijkeluiszoons, die het zich kunnen permitteren. De anderen zullen wat minder tijd moeten spenderen aan lernen en aan sjnorren en wat meer aan het onderhoud van hun gezin. De manier waarop Jingerleit hun gezin verwaarlozen en aan de rand van armoede en hongerlijd laten leven, ten voordele van lernen, is niet alleen onverantwoord, maar 12

Ibid., 3:22 13 Rabbijn S.Z. Auerbach geciteerd in Nishmas Avrohom Even Haezer p. 68

komt tevens neer op een ‫=( חילול השם‬ ontheiliging van G-ds naam). Er is niets meer verfoeilijk dan zelf zijn studiedrang te voldoen en zijn eigen vrouw en kinderen in de ellende en nood te dompelen. De overgangsoplossing: doorlichtingcomité

het

Tot slot, ligt voor de Rabbijnen ook een begeleidende taak weggelegd voor zij die van de Koillel overstappen naar het businessleven. Zeer dikwijls gebeurt dit onvoorbereid en leidt dit tot fiasco’s en financiële putten. Zij onder de KoillelJingerleit, die dan toch beseffen dat zij in het waardig onderhoud van hun gezin willen voorzien, hebben meestal niet de minste achtergrond, noch de kwalificaties en de bagage om zich in het professionele leven te storten. Meestal hebben zij niet eens middelbare studies achter de rug, kunnen amper in de landstaal schrijven en missen welke vorming ook. Door zich onvoorbereid te storten in zakelijke avonturen, sleuren ze dikwijls hun gezin mee in een bodemloze financiële put. In afwachting dat onze Rabbijnen het licht eindelijk op groen zetten voor een of andere soort van professionele scholing en van talenkennis, moet dus intra muros een soort scholing worden georganiseerd om Jingerleit, die soms compleet analfabeet zijn, de overgang te helpen maken van de academische Koillel-wereld naar het bikkelharde zakenleven, waar naar Thomas Hobbes’ "Leviathan"- homo hominem lupus, of de mens voor zijn medemens een wolf is. Dit kan door een doorlichting te organiseren door een comité van ervaren zakenlui, dat de would-be businessman en de haalbaarheid van zijn zakenplan onderzoekt. Wanneer de kandidaat businessman en zijn plan door het doorlichtingcomité goed wordt bevonden, kan dit laatste adviseren

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 4/32

om eerst een bijkomende scholing te ondergaan of een taal aan te leren. Dit comité zou ook een financiële tegemoetkoming mogen aanbieden om deze bijscholing te bekostigen. Jingerleit die in het zakenleven treden na doorlichting en goedkeuring door het doorlichtingcomité, zullen dan een certificaat ontvangen, dat bevestigt dat zij en hun businessplan goed werden bevonden door ervaren zakenlieden.

Rabbijnen dan geen (collectieve) verantwoordelijkheid voor deze gezinnen die in ware armoede leven, precies omdat zij per slot van rekening gedaan hebben wat de orthodoxe Rabbijnen steeds gepredikt hebben, met name lernen en vooral niet werken en op G-d vertrouwen?

Een dergelijk initiatief zou al veel miserie vermijden en verhinderen dat onervaren Jingerleit, dikwijls met andermans of geleend geld, zich in onhaalbare of economisch onverantwoorde professionele projecten zouden storten met alle nefaste gevolgen vandien.

‫ כולנו‬.‫מצוות הצדקה היא מצווה מהחשובות ביותר‬ ‫ הימים שבין פורים‬,‫ בייחוד בימים אלו‬,‫מצווים עליה‬ ‫ המצב הכלכלי במדינה מחייב עשיית צדקה‬.‫לפסח‬ ‫ כי ישנם רבים שאין להם כסף לא רק‬,‫יותר מתמיד‬ . ‫ כי אם גם להוצאות שוטפות‬,‫להוצאות החג‬ ,‫מדי פעם מקבלים אנו חוברות ממוסדות שונים‬ ‫ גם משלוח‬.‫המודפסות על נייר כרומו העולה ממון רב‬ ‫ שכן משקל הנייר מעלה את‬,‫החוברות עולה כסף רב‬ ‫ בשבוע האחרון קיבלנו ממוסד אחד‬.‫דמי הדואר‬ ‫ אף אחרי שהעברנו‬.‫העושה צדקה שלוש פניות‬ ! ‫תרומה קיבלנו שיחה טלפונית ובה בקשה לתרומה‬ ,‫נראה כי המוסדות הללו מתנהלים בצורה רשלנית‬ ‫ חלק גדול מעבודתם מתבזבז על‬,‫ולמרות הרצון הטוב‬ ‫ נאמר בפניות כי הן על דעת‬.‫פניות מיותרות וחוזרות‬ ‫ מן הראוי היה כי גדולי ישראל יאסרו‬.‫גדולי ישראל‬ ‫על המוסדות לבזבז כסף על הדפסות מהודרות של‬ ‫ מקובלת‬.‫ ולהסתפק בהודעה על נייר רגיל‬,‫הפניות‬ ‫ אך‬,"‫עלינו מדורי דורות המצווה של "הכנסת כלה‬ ‫בשנים האחרונות נוספה עליה מצווה חדשה שאינה‬ . "‫ "הכנסת חתן‬- ‫מנויה במניין המצוות‬ - ‫מדהימות הפניות שבהן מוצגים מקרים קורעי לב‬ ‫ "זו‬- ‫ אצל לומד תורה! ונשאלת השאלה‬,‫ אגב‬,‫כולם‬ ‫תורה וזו שכרה"? אם אכן הגיעו דברים עד כדי כך‬ ‫ הרי אנו חיים במדינה שסדום‬,‫כמתואר בפניות‬ ‫ אם חלילה הפניות הנן‬.‫ועמורה היא גן עדן לעומתה‬ ,‫חסרות יסוד ומטרתן לקבל כספים לא תמיד ביושר‬ ‫ שכן כספים מגיעים לא‬,‫הרי על הפונים חל עוון כבד‬ ‫ אסור כמובן שליקויים אלו יפגעו‬.‫תמיד ליעדן הרצוי‬ .‫במתן צדקה בעין יפה לנזקקים תמימים‬

Wie neemt de uitdaging doorlichtingcomité aan?

van

dit

(c) – Hoe kunnen wij en onze Rabbijnen nog slapen, indien er in onze stad joden letterlijk honger lijden en hoe kan ons geweten gesust worden met een eenmalige ‫ =( מתנה לאביונים‬aalmoes) ? Stel dat we ingaan op de pathetische oproep van alle Rabbijnen om met Poerim een som geld te schenken. Lost dat het probleem op van de “talrijke en eerbiedwaardige gezinnen, waaronder kroostrijke, dermate in een zware noodsituatie, dat zij geen brood om te eten hebben”? Kunnen wij en onze Rabbijnen nu rustig slapen, indien wij op Poerim onze plicht hebben gedaan? Hoe zullen deze gezinnen hun kroost volgende week voeden? Hoe overleven ze het onbetaalbare Pessach? En nadien?

Hieronder, in het zelfde verband, een bijdrage van Akiva Zimmerman in Hatzofe van 11 maart 2004:

Kunnen onze Rabbijnen nu echt op hun beide oren slapen en voelen ze oprecht dat ze alles gedaan hebben wat in hun macht is, door ons aan te zetten een eenmalige gift op Poerim te doen (en wellicht een als ‫ קמחא דפסחא‬vóór pasen)? Voelen de F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 5/32

2. “Koopjes”, Hatzole en Keren Hayessod kennen alleen Engels Deze week werden Antwerpse joden overspoeld met eentalig Engelse brieven en publicaties, wat aantoont dat de stellers of initiatiefnemers ervan absoluut geen voeling hebben met wat in ons Vlaams land leeft en totaal wereldvreemd ons aanschrijven in de taal van Shakespeare, alsof de meeste onder ons deze taal meer machtig zouden zijn dan de landstaal, quod natuurlijk non. Koopjes De joodse koopjeskrant “Koopjes” staat bol van de advertenties en aankondigingen in de taal van Shakespeare, terwijl deze in de landstaal (deze van Vondel) uiterst beperkt zijn. Is dit het bewijs dat joodse Sinjoren geen Nederlands maar slechts Engels kennen? Hoegenaamd niet. De meeste joodse stedelingen hebben hier school gelopen in het Nederlands, zodat zij geen behoefte hebben aan vreemdtalige advertenties. Het getuigt dus van een nonchalante en misplaatste geringschatting van het lezerspubliek, dat de doelgroep is van de advertenties. Wanneer nog vastgesteld wordt dat de stellers niet eens degelijk Engels kennen, is de maat aan Chutzpe vol. Ene familie Friedmann adverteert er voor “Pessach in Flims” in het driesterrenhotel Alpenhotel14 in volgende onverstaanbare Engelsachtige bewoording: “Excellent cuisine. All rooms en-suite, all mod con Heimische atmosphere”. Braun’s Grocery, een neringdoener in het hartje van Antwerpen met Vlaamstalige klanten, adverteert desalniettemin op de buitenomslag van “Koopjes” volledig in 14

Kamers aan € 60,00 p.p. met ontbijt. Tel.: +41 (0)81 927 98 00

het Engels, maar schrijft “Poerim” op zijn Nederlands in “Special Poerim Prices”. Alain Wirtheimer prijst zijn Amazing Silver uitsluitend in het Engels aan, evenals Sharonel, die het naar analogie met het Nederlands (openingsuren) heeft over “Openinghours” i.p.v. “Opening Hours”). Tresor Wines biedt zijn wijnen aan in het Engels. Zo ook Hotel Atlanta uit De Haan “by (sic) the Belgian coast”. Ruchie Fruchter’s Rachel’s Boutique kent ook alleen Engels. Ook David Peretz, de zelfverklaarde “International Designer of Custom European Wigs”, wendt zich tot ons in het Engels. Idem voor concurrent Zwigs. The Right Choice meldt een “Mega Sale” in eentalig Engels. Zelfs A la Baguette van de in Antwerpen geboren en getogen en Vlaamstalige Hershie Widawski adverteert ... in het Engels. Installateur van luchtkoelsystemen (Engels: air-conditioning) Electra kent alleen Engels. Familie Wagner (Silberhorn Catering) spreekt ons ook in de vreemde taal aan en Aish HaTorah College for Women vraagt ons eentalig in het Engels om onze beurzen te openen voor Baalei Teshuvo, die zij tot onproductieve parasieten hebben omgetoverd onder het mom van lernen. Ideal Fitness Group waagt zich ook in het Engels, maar struikelt over het woord “subscription”, dat “supscription” wordt gespeld. G. Rottenberg (tel.: 03218.07.32) wenst ons in (slecht) Engels te overtuigen om ‫ משלוח מנות‬naar … Canada te sturen en biedt aan “a verry beautifful basket”. Zilber Travel laat ons in (onverstaanbaar) Engels weten dat “this number works in afternoon while in Belgium”. Volgende firma’s en organisaties tonen voldoende eerbied voor hun Nederlandstalige klanten en adverteren in het Nederlands en verdienen onze steun: Cado-Lux, Hoffman Vishandel, Hershkovitz-Katz, Tour-Olam (Familie Feder), Bastenie-Brahm, Hoch Electro

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 6/32

Conscience, SG Interieur (Stan Lurski), Drinks Service, Ganim, ECONOstream, Fruithof, Grosman Electro, Dagim’s Fisch (M. Neumann, Mishan Lachoileh, Modissa, Taxi Samy, Kantoor Express, B’Noth Agoedath Israël, Tellink.

met de overheid en met de medische en paramedische wereld, daarin begrepen de urgentiediensten, waarmee Hatzole terecht uitpakt, had haar ook uit respect voor deze ‘medewerkers’ moeten aanzetten om geen geringschatting van ’s lands taal tentoon te spreiden.

Hatzole recidiveert Van de zo broodnodige en doeltreffende vereniging Hatzole, die bemand wordt door vrijwilligers die een hoge mate aan deskundigheid, medemenselijkheid en offervaardigheid aan de dag leggen, hadden we beter verwacht. In een eentalig Engels rondschrijven van 10 maart 2004 richt zich Hatzole tot potentiële sponsoren voor haar Annual Parlor Meeting in support of Hatzole. Reeds verleden jaar klaagden wij een gelijkaardig eentalig Engelstalig rondschrijven van februari 2003 aan. Blijkbaar tevergeefs, nu Hatzole recidiveert. Wij hopen dat dit een betreurenswaardige misstap is die door Hatzole in de toekomst nauwlettend zal vermijden en dat dit niet een verfoeilijke traditie aankondigt van volharding in de boosheid, die niet meer door de mantel der liefde bedekt zal kunnen worden. Tot wie richt zich Hatzole in eentalig Engels? Toch niet tot de joodse Antwerpenaars, die hier geboren en getogen zijn, die hier school liepen en die dus het Nederlands uiteraard beter machtig zijn dan het Engels. Het rondschrijven is een belediging ten aanzien van joodse Antwerpenaars, die graag in hun landstaal worden aangesproken, maar ook ten aanzien van het Vlaamse land waarvan wij deel uitmaken en waarvan ook Hatzole deel uitmaakt. De uitstekende samenwerking

De toekomst zal –hopelijk- uitwijzen dat het zijdens Hatzole wel niet allemaal zo bedoeld was, maar dat dit een betreurenswaardige tactloze misstap was. Hatzole geniet voldoende achting en sympathie om het gezegde “eerst zien en dan geloven” om te draaien: eerst geloven en dan zien. Qui vivra, verra. Keren Hayessod – Verenigde Israël Actie Ook de Verenigde Israël Actie richt zich tot het Antwerpse jodendom in een eentalig Engels rondschrijven van februari 2004 getekend door Treasurer (= penningmeester) Gerson Goldschmidt die nochtans perfect Nederlandstalig is, waarbij de Keren Hayessod een beroep doet op onze gulheid om geldelijke giften voor Israël los te weken. I.t.t. Hatzole, die voor onze samenleving onmisbaar is, kunnen we Keren Hayessod gewoon links laten liggen totdat deze de elementaire beleefdheid aan de dag legt om ons in onze taal aan te schrijven... 3. Tellink, communicatiebedrijf?

homotele-

Op Poerim vond op initiatief van het telecommunicatiebedrijf Tellink (“het enige Shomer Shabbos telecombedrijf in België”) een amusementsavond plaats in Zaal De Boeck.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 7/32

Dat Tellink zich profileert als een Shomer Shabbos bedrijf (= die de Sabbatrust in acht houdt), siert haar. Dat zij afglijdt naar extremisme, of zich op sleeptouw laat nemen, en uit religieuze overwegingen een Gay Paradeachtige avond voor uitsluitend mannen organiseert, is verkeerd, verfoeilijk en beledigt de dames die toch tot haar trouwste –babbelende en telefonerende- klanten behoren. Volgend jaar dus een Tellink-feest waar gans de familie naar kan komen, inclusief moeders, dochters en zusters. 4. Chareidim voelen zich hier (terecht) thuis. Poerimpraat

De organisatoren hebben geen moeite noch geld gespaard om de avond tot een succes te maken: er was bier van ’t vat, verschillende kigelsoorten, gevulde vis, nootjes, chips, en een uitstekende muzikale performance door Schloimi Rosenberg. En desalniettemin raakte de sfeer niet van de grond, omdat het publiek dat er over de vloer kwam geen was die kwam feesten, maar gewoon –niet eens verkleed- eens kwam kijken wat er aan het gebeuren was. Kibbetzes, als het ware. Dat soort publiek blijft wat rondhangen, danst of zingt amper, maakt een babbeltje, werkt wat voeding naar binnen en spoelt alles door en maakt zich vervolgens uit de voeten. Wat de organisatoren heeft bezield om de avond alleen voor mannen te reserveren, mag Joost weten. Een goed idee was dat alleszins niet. Wanneer gaan organisatoren nu eens beseffen dat dames (ook achter een mechitse) hoe dan ook een avond opluisteren en dat zonder dames feestneuzen gewoonweg wegblijven. Zij gaan dan liever naar de Jeshiva Tichonit, waar een traditioneel poerimbal plaatsgrijpt met mechitse.

Het Poerimfeest heeft ook ditmaal aangetoond dat orthodoxe joden zich hier te Antwerpen thuis voelen en dat zij hier in het openbaar hun feestvreugde mogen botvieren. Zoals ieder jaar waren de chareidim massaal op straat met Poerim (= karnaval). Met honderden waren ze verkleed, liepen ze over de straten met fruitkorven en andere lekkernijen, warmee zij vrienden en kennissen verrasten. Alsof dit nog niet genoeg was, reden ontelbare autobussen en andere voertuigen met luidsprekers, die joodse muziek afspeelden in de straten van Antwerpen. Sommige van onze geloofsgenoten vinden dat overdreven, omdat wij “hier niet in Israël zijn”, een foute redenering, omdat wij hier THUIS zijn en ons ook zo voelen. En thuis doen we wat wij willen (en mogen). In deze moeilijke tijden van groeiend antisemitisme, is het misschien goed om de visu te kunnen meemaken hoe vrij wij ons in onze stad kunnen uitleven en feestvieren.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 8/32

Dat de politie gans de dag aanwezig was in de joodse buurt om er een oogje in het zeil te houden, toont nog maar eens aan dat het stadsbestuur haar feestende joodse burgers niet alleen duldt, maar er alles aan doet om de feeststemming mogelijk te maken. 5. Forum der Joodse Organisaties blijft misleiden In een interview in het eentalig Frans weekblad “FAX” van de Organisation Sioniste de Belgique van 20 februari 2004, verkondigt Forum-Voorzitter Elie Ringer het volgende: “Le FORUM des Organisations Juives représente la communauté juive de la partie flamande à tous les niveaux. (…) La majorité des organisations juives de Belgique sont représentées dans le FORUM, parmi elles, des organisations ayant des milliers de membres ». Het wishfull thinking van de ForumVoorzitter wordt andermaal –en voor de zoveelste keer- door Elie Ringer verwoord. Het was Nazi-Minister van Rijkspropaganda Joseph Goebbels die bedacht dat “als de leugen maar vaak genoeg herhaald werd, in alle toonaarden en met alle middelen, nam de ‘massa’ die leugen op den duur wel voor waar aan”. Het Forum vertegenwoordigt nu eenmaal NIET de joodse gemeenschap, noch achten zich de meerderheid der joodse organisaties door het Forum vertegenwoordigd. Het Forum hoedt er zich ook voor om organisaties, die het beweerdelijk representeert, bij naam te noemen. Bovendien bestaan in Antwerpen slechts drie joodse organisaties met duizenden leden: de Centrale en de twee Kehilles, Machsike Hadass en Shomrei Hadass.

Geen van de drie maakt deel uit van het Forum of wordt erdoor vertegenwoordigd. Tot slot is ook de naam “Forum” geüsurpeerd, nu een “Forum” precies een ontmoetingsplaats is voor debat waar tegenstrijdige opinies worden verwoord en besproken (Motto van ons Echt Antwerps Forum: “Plein in Rome, tussen het Capitool en de Palatijnheuvel, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen”), terwijl het Forum der Joodse Organisaties precies het tegenovergestelde beoogt, met name unisono en monotoon namens ALLE joden ÉÉN GEUNIFIEERDE ZIENSWIJZE te verkondigen. 6. Shabbat BeShabbato: nog steeds zonder (wettelijk verplichte) verantwoordelijke uitgever. De power struggle binnen het Bestuur van Machsike Hadass gaat dus nog steeds door. Afwachten dus.

Colofon Echt Antwerps FORUM wordt uitgegeven door de v.z.w. GOEDKOSJER – Joodse Verbruikersvereniging, [Oprichting: 1 mei 1989.. Statuten: Bijl. B.S. 12 oktober 1989, nr. 13.711. Aangesloten bij: Centraal Israëlitisch Consistorie voor de Benelux15], Belgiëlei 195ª te 2018 Antwerpen. Verantwoordelijke uitgever: H. Rosenberg, Belgiëlei 195ª te 2018 Antwerpen. Medewerkers, schrijvers, tekenaars, fotografen worden niet betaald en zijn verantwoordelijk voor hun bijdragen. Echt Antwerps FORUM verschijnt vrijdag. Member of the worldwide Anti-Defamation Chain. Nummers online: http://membres.lycos.fr/antwerpforum/inde x.html 15

Wettelijk Kerkgenootschap (art. 2:2 B.W.).

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 9/32

Redactie & Administratie: v.z.w. GOEDKOSJER – Joodse Verbruikersvereniging, Belgiëlei 195ª te 2018 Antwerpen. Tel.: 03 218 81 43 – Fax: 03 230 55 02. Webstek: www.goedkosjer.org. E-post: [email protected]

possint. Sunt etiam, qui moderatorem de antisemitismo accusaverint.

Rabbi Jeremy Weekly Thoughts

Rosen’s

www.yakar.org www.yakar.org.uk

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers Guantanamo Bay ‫נא להדפיס על נייר‬ Natuurvriendelijk – arm aan chloor

Transcriptio Nuntiorum Hebdomadalis Nuntii Latini 5.3.2004

Passio Christi Prima spectacula publica pelliculae cinematographicae? Passio Christi? die Mercurii Cinerum, tempore quadragesimae ineunte data sunt. Praecipuum est, quod omnes in illa dialogi sermone Latino aut Aramaico fiunt. Mel Gibson, moderator pelliculae, affirmavit se ultimas Christi in terra horas quam fidelissime describere voluisse. Argumentum ex quattuor evangeliis sumptum est. Partes Mariae Magdalenae agit Monica Bellucci, personam Iesu Christi James Caviezel. Illi qui pelliculam viderunt, monent in illa forsitan plus esse sanguinis et lacrimarum quam homines mollioris animi ferre

‘Terribly sorry officer, I was only backpacking through the bank when the safe happened to explode.’ As you might expect the whole Amen Chorus of bleeding hearts is gathering around the returning exdetainees from Guantanamo bay. They are eager to express their horror, disgust and moral outrage at the vicious Americans for using methods to try to protect themselves from terrorism that do not quite match up to the gentlemanly rule of law as applied in Britain and other civilized countries. The detainees were not given the rights and full panoply of legal procedures that the very cause they espouse derides, as the symbols of Western decadence. They were held in cruel cages under harsh conditions without trial. From my days as a prison visitor I can tell you I’d prefer a cage in the sun on Cuba to a smelly damp concrete hole in Wandsworth or almost any other one of Her Majesty’s Jails. Yes, anyone coming out of any sort of prison needs and ought to be given support and help in readjusting to everyday life. But one is bound to ask in this case, even if these returnees have not been found technically guilty of anything, what the heck were they doing in war Zones in Afghanistan

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 10/32

in the first place? Backpacking? Then why nowhere near tourist spots, city centres or nightclubs? Why in the very zones where fighting was taking place? As one of them put it, he went to Pakistan just to arrange a wedding. So how come he was caught in Tora Bora? Looking for a different venue was he? No it is not a crime in itself to go and fight for a cause you believe in. Neither is it a crime to fight against invaders. However if you are fighting against your own countrymen then I suspect the law will have something unkind to say about you. And if you get caught with your pants down or what looks like a gun, you cannot expect soft treatment. The Guantanamo bay internees were caught where they ought not to have been if they were completely innocent and under combat conditions as well. Perhaps evidence of the sort that would stand up in court was missing. Perhaps the grounds to convict and jail a burglar in Barnet were absent. But I suggest that when you are dealing with people who have a track record of setting out to kill innocents, destroy the fabric of societies, deny freedom and choice to millions of others, then perhaps, perhaps other criteria should apply. The flurry of attention the released men are getting raises two issues. The first is simply the desire for publicity. Our sick society is now swamped by the cult of celebrities. In most cases they become ‘selebritees’ simply because of having done something stupid, crass or illegal. We used to make fun of the white trash fighting it out on the Jerry Springer Show. Now millions of citizens of supposedly educated, liberated societies are hooked on watching so called reality shows peopled with nonentities and often turning the participants into ‘selebritees.’ If you do something crass, crude or illegal, preferably on TV you will be paid

lots of money for your story. Commit a crime and everyone wants to know you. Be a law abiding useful citizen and no one gives a damn. The press of all sorts that now rely on the Hello, OK, mentality to sell papers and programmes. They shower money on people who have achieved nothing of note in life, while teachers and social workers and others who benefit society day by day are thrown crumbs. So get into trouble. Go and join a terrorist organisation get yourself arrested and imprisoned and bingo, fame and fortune will follow. On a more serious level, of course there needs to be due process of law. But terrorism is different. And as in Jewish Law, one must always abide by the constitution. But if you are convinced someone is up to no good and threatens you, then for Heaven’s sake, get in first and neutralize the threat and then ask questions. Those parts of the Torah that seem on the face of it to support immediate and drastic response have always disturbed me. After the Golden Calf episode (which we read this week on Shabbat) Moses gathers the Levites and tells them to go kill the instigators. 3,000 are killed. What I find amazing is how two thousand years ago the rabbis were very concerned to argue that Moses followed due process of law. The Midrash provides a range of textual proofs that show how only those convicted on the basis of actual evidence could have been executed and then only in accordance with a prestated legal principle. And yet on odd occasions, such as Pinchas’s intervention, exceptional circumstances called for exceptional actions even ultra vires. Here too, while maintaining a system of legal rights and privileges and safeguards for the average citizen, we need to recognize that conditions of war and the threat of terrorism do

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 11/32

call for exceptional safeguards and measures. But the strength and weakness of a liberal, democratic society is that must let everyone have a say, including the fools.

‫די לרעפארם‬ Joods Antwerpen:

Wie is Wie?

Amis belges de ‘Yad Vashem’ v.z.w. rue Joseph Dupont 2 te 1000 Brussel111666: Aan de Statuten dd. 29 oktober 1984 (Bijl. B.S. dd. 21 november 1985, nummer 13.464) ontnemen wij volgend maatschappelijk doel: “de herinnering aan de vervolgingen en het lijden waarvan de Joodse gemeenschappen het slachtoffer waren in bezet Europa en meer bepaald in België tijdens de tweede wereldoorlog en ren die eraan voorafgingen en er op volgden in stand te houden, en dit meer bepaald door de oprichting van een standbeeld gewijd aan België in de Vallei van de vernietigde gemeenschappen in Israël, door de opsporing en de bewaring van alle getuigenissen, archieven en gegevens over deze periode, door de oprichting van een onderzoekscentrum, door de publikatie van werken over dit onderwerp, door de oprichting van een struktuur met een historische, documentaire en opvoedkundige roeping, en, zonder dat deze opsomming beperkend zou zijn, door alle andere middelen van aard om dit doel te bereiken”. Recente ledenlijst: neergelegd.

16

geen

ledenlijst

‫כוחא דהתירא עדיף‬ De milde toepassing van de wet verdient de voorkeur17 Rabbenu Tam liet ook de omzeiling toe van het bijbelsgebod op het eerstgeboren dier18, door een deel van de het moederdier aan een niet-jood te verkopen19, ofschoon de talmud deze rechtsfictie uitdrukkelijk verbiedt20. Zijn neef R. Isaac ben Samuel uit Dampierre (alias Ri de Oude ‫ר"י הזקן‬, 1130-1189) steunt hem hierin21. Een ander voorbeeld: het joodse recht gebied dat het shema-gebed ’s avonds wordt opgezegd nadat de sterren in de hemel zichtbaar zijn22. In Europa kan dit heel laat zijn en dus belastend voor zij die vroeg naar bed wensten. Vooral volgens de opinie van Rabbi Jacob Tam, die vastlegde dat de sterren aanwezig zijn 72 astronomische minuten na 23 zonsondergang . Nochtans laat Rabbeinu Tam, door een zonderlinge gelijkschakeling van het Shema-gebed met het Amida-gebed24, toe dat de Shema opgezegd wordt 72 astronomische minuten vóór zonsondergang25. In de FrancoGermaanse contreien ondervonden joden grote moeilijkheden in de winter met de ingang van de Sabbath. Naar talmudrecht dat door Maimonides in zijn Codex werd vastgelegd26 gaat de Sabbath in bij zonsondergang (‫)שקיעת החמה‬, wat in de winter zeer vroeg kan zijn. Door een ‫ "דהתירא עדיף ליה – טוב לו להשמיענו‬:‫ דף ב' ע"ב‬,‫ ביצה‬,‫ רש"י‬17 ‫ אבל כח‬,‫ שהוא סומך על שמועתו ואינו ירא להתיר‬,‫כח דברי המתיר‬ .‫ ואפילו בדבר המותר‬,‫ שהכל יכולין להחמיר‬,‫האוסרין אינה ראיה‬ .‫מדור זה אינו הלכה למעשה‬ 18

Exodus, XIII:1. Sefer Hajoshor, Novellae, 521. 20 B. Bechoros, 3b. 21 1000- ‫ מנהג ומציאות באשכנז‬,‫ הלכה‬,‫שמע‬-‫ישראל תא‬ 213 '‫ עמ‬,1996 ,‫ ירושלים‬,‫ מאגנס‬,1350 22 B. Berochos, 2a. 23 Tosfot Pessochim, 94a, s.v. ribbi. 24 Berochos, 26a. 25 Tosfot Berochos, 22a, s.v. me-emossai. 26 Rambam, Hil. Shabbos, V:3-4. 19

Dit is de zetel van het Centraal Israëlitisch Consistorie van België.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 12/32

‫עמד בהבטחתו‪ ,‬במלואה‪ .‬אחר שסידר קידושין בחופתה‬ ‫רקד בכל כוחו ושימח חתן וכלה‪.‬‬ ‫הרב חלה בסרטן מעיים והרופאים נואשו מהחלמתו‪.‬‬ ‫בהיותו מודע לחומרת מצבו‪ ,‬טרח ובא ארצה לביתו‪-‬נאוה‪-‬‬ ‫קודש של הסטייפלער זצ"ל‪ .‬באוזניו סיפר על ממצאי‬ ‫הרופאים וחזותם הקשה באשר לסיכויי הישרדותו‪.‬‬ ‫הסטייפלער הפיג את חששותיו "אין זה כלום‪ ,‬ס'איז א‬ ‫שטיק פלייש" )זה חתיכת בשר ותו לא(‪ .‬הרב נותח במשך‬ ‫למעלה מ‪ 7-‬שעות ובצורה ניסית החלים‪ .‬בסוד‪-‬שיח עם‬ ‫מקורבים וידידים גילה לימים את אשר אמר לו‬ ‫הסטייפלער‪ ,‬כשנפרד ממנו‪ .‬הנה המשנה‪" 30‬אלו דברים‬ ‫שאדם אוכל פירותיהם בעולם הזה‪ ,‬והקרן קיימת לו‬ ‫לעולם הבא‪ ,‬ביקור חולים‪ ,‬הכנסת כלה ולויית המת"‪.‬‬ ‫לכאורה‪ ,‬הסדר משובש‪ .‬מה להכנסת כלה בין ביקור‬ ‫חולים ולויית המת? הסדר ההגיוני הוא‪ :‬הכנסת כלה‪,‬‬ ‫ביקור חולים ורק לאחר‪-‬מכן לויית המת‪ .‬הסטייפלער‬ ‫הסביר‪ ,‬שהמשנה רצתה ללמד אותנו‪ ,‬שהכנסת כלה‬ ‫חוצצת בין ביקור חולים ולויית המת‪ .‬מי שעוסק בהכנסת‬ ‫כלה – מונע את לויית המת שתתגשם‪ ,‬חלילה‪.‬‬ ‫מאז החלמתו‪ ,‬כאשר ברקע דבריו של הסטייפלער‪ ,‬התחיל‬ ‫להתמסר בקיצוניות בסיוע ליתומים להינשא ולהקים‬ ‫משפחה‪ .‬הוא לא המתין שהנזקקים יפנו אליו‪ .‬הוא נטל‬ ‫לידיו את מקל הנידודים‪ ,‬השאיר מאחוריו בית‪ ,‬משפחה‬ ‫וקהילה ונדד ברחבי העולם בחיזור אחר יתומים‪ ,‬שלא‬ ‫יכלו לממן את נישואיהם‪ .‬הוא סידר עבורם הכל – כולל‬ ‫קורת גג‪ .‬החתונה של תשעת היתומים‪ ,‬נכדי הסטייפלער‪,‬‬ ‫שהתייתמו בגיל צעיר – מימן מכיסו ושמחתו שזכות זו‬ ‫נפלה בחלקו לא ידעה גבולות‪.‬‬

‫‪Shabbos ki sisso‬‬ ‫‪Parshas poroh‬‬

‫‪herinterpretatie van de talmud27, beschikt‬‬ ‫‪Rabbi Jacob Tam dat zonsondergang‬‬ ‫‪begint wanneer de zon uit het zicht onder‬‬ ‫‪de horizon verdwijnt en pas eindigt‬‬ ‫‪wanneer het schemerlicht verdwijnt, wat‬‬ ‫‪veel later is. Ook de Shulchan Aruch zal‬‬ ‫‪deze stelling aankleven en in de wet‬‬ ‫‪inschrijven28, ofschoon heden ten dage de‬‬ ‫‪Sabbathkaarsen aansteken op het door‬‬ ‫‪ uur als een‬ק‪Rabbenu Tam gesuggereerd‬‬ ‫‪ (= overtreding van de‬חילול שבת ‪ware‬‬ ‫‪Sabbathgeboden) wordt aanzien.‬‬

‫זכרנו לחיים‬

‫‪De Rov’s familie werkt aan een boek en verzoekt‬‬ ‫‪eenieder die een audio of video van een droshe of‬‬ ‫‪sjioer heeft zich kenbaar te maken met het oog op‬‬ ‫‪kopiëren. Contacteer Forum:‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫רופא חולים‬

‫‪29‬‬

‫פרק מיוחד בפני עצמו ראוי להקדיש לעזרתו הגשמית‬ ‫והמוראלית לחולים‪ .‬לא מעט חולים שלח על חשבונו‬ ‫לבתי חולים בארה"ב לעבור טיפולים יקרים‪ ,‬אך מצילי‬ ‫חיים‪ .‬הוא מעולם לא גילה את מקור הכספים‪ " .‬יש קרן‬ ‫ממשלתית אמריקאית הממנת הוצאות אלו"‪ ,‬היה משיב‬ ‫לכל מאן דבעי‪.‬‬

‫‪Hadlokas Hanerois: 18u24‬‬ ‫‪Plag Hamincho: 17u30‬‬ ‫‪Motse Shabbos: 19u34‬‬ ‫‪Rabbeinu Tam: 19u56‬‬ ‫‪Hatzole: 03 289.00.00‬‬ ‫‪Shmira: 03 218.91.00‬‬ ‫– ‪: Albertstraat, 44‬גמ"ח תרופות‬ ‫‪Van Leriusstraat, 24‬‬

‫עזרתו לא הסתכמה בהושטת עזרה כספית בלבד‪ .‬הוא‬ ‫המשיך לסעוד את החולה גם בעת אישפוזו בבית החולים‪.‬‬ ‫מעשה בנערה צעירה אנטווערפאית‪ ,‬שנשלחה על‪-‬ידו‬ ‫לטיפול במרכז הרפואי בפאלו אלטו בקליפורניה‪ .‬הוא‬ ‫טרח לבקר אותה כדי לחזק את רוחה‪ .‬לא נחה דעתו עד‬ ‫שהבטיח לה לרקוד בחתונתה‪ .‬שנים רבות לאחר מכן‪,‬‬

‫אפשר לקבל בחינם את ה"פאָרוּם"‬ ‫דרך ה‪ E-mail-‬בכל מקום בעולם‬ ‫נא לפנות‪:‬‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫פאה )א‪ ,‬א(‪.‬‬

‫‪30‬‬

‫‪B. Shabbos, 35a, s.v. trei.‬‬ ‫‪OH, 261:1-2.‬‬ ‫‪29‬מתוך ספר "זכרנו לחיים" בעריכת חיים ראזענבערג‪.‬‬

‫‪F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 13/32‬‬

‫‪27‬‬ ‫‪28‬‬

Shtetl-nieuws

Wij onder ons

Antwerpenaar verongelukt De 89-jarige Heer Sender Rubinstein, alom gekend onder zijn voornaam Sender, die als free-lance koerierdiensten verrichtte en bij vele stadsgenoten derhalve over de vloer kwam, heeft met zijn bromfiets een zware ongeval ondergaan. Een van zijn bene moest geamputeerd worden en hij bevindt zich nog steeds in het ziekenhuis. Sender, de meertalige cinefiel en vader van een bekende strafpleiter in Israël, heeft in de Spaanse burgeroorlog31 met de communisten gestreden tegen de fascisten en was steeds paraat om zijn stadsgenoten deelachtige te maken aan deze oorlogsherinneringen. Hij zal het thans wat rustiger aan moeten doen, wat voor zijn leeftijd toch niet zo uitzonderlijk is, en wij wensen hem een spoedig herstel. Geruzie binnen het Consistorie N.a.v. de laatste zitting van het Centraal Israëlitisch Consistorie van België is er (andermaal) een polarisatie ontstaan tussen de Antwerpse en de Brusselse vertegenwoordigers. Ditmaal rond de aanwijzing van een opvolger aan het hoofd van het Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding. In joodse kringen is men niet bepaald opgezet met de keuze van de opvolger van Pater Johan Leman. De kandidaat opvolger Jozef De Witte is Algemeen 31

Tussen de republikeinen, (gesteund door de Sovjet Unie en de Comintern) en de fascisten/falangisten o.l.v. Francisco Franco, gesteund door Nazi-Duitsland.

Secretaris van de Actie 11.11.11, die deel uitmaakt van het Palestina Platform en dat stoot joden tegen de borst. Ook de Vlaamse Liberalen verzetten zich tegen deze kandidatuur. Jozef De Witte kwam samen met Frank Bundervoet, OCMW-secretaris in StLambrechts-Woluwe, als beste kandidaat uit de selecties van Selor, het selectiebureau van de federale overheid. De raad van bestuur gaf De Witte de quotering 'zeer geschikt' mee. De nieuwe voorzitter is algemeen secretaris van 11.11.11. Voordien was hij onder meer actief bij Amnesty International Vlaanderen en bij de Leuvense studentenrestaurants Alma. Hij is de broer van Lode De Witte, de provinciegouverneur van Vlaams-Brabant. De Antwerpse Consistorievertegenwoordigers wensen dat het Consistorie zich tegen deze benoeming verzet, terwijl de Brusselse leden o.l.v. Advocaat Philippe Markiewitz het geen confrontatie waard vinden. In het satirische Père Ubu verscheen rond de benoeming van Jozef De Witte een artikel met de welsprekende titel Belgenland: On va charger un antisémite de lutter contre ... l’antisémitisme. Î Wij namen ook kennis van volgende reactie:

Centre pour l'égalité : suite à l'article du Soir, 9-03-04 Le Soir à la rescousse de Jozef de Witte ? Qui s'en étonnerait ? Ainsi, c'est le lobby juif d'Anvers qui aurait organisé une campagne virulente de dénigrement et provoqué, par une manipulation du VLD, la remise en cause de la nomination de Monsieur De Witte à la tête du Centre pour l'Egalité des Chances. Si cela pouvait être vrai, ce serait la démonstration que les

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 14/32

Juifs, lorsqu'ils se mobilisent contre leur ennemi et défendent leur position, peuvent comme n'importe qui et de manière légitime, peser sur les événements. Quelle leçon pour le CCOJB, et en particulier son président, dont nous avons vu ces trois dernières années, l'attitude évoluer de la frilosité, en passant par la complaisance, pour aboutir à la compromission. Confrontée aux pires dangers de son existence, depuis 1945, la communauté juive n'a pas, en ce moment crucial, le leader qu'il leur faut, je dirais même qu'elle a le leader qu'il ne faut pas. A écouter la pitoyable prestation du Président du CCOJB, le 8 mars, sur les ondes de Radio Judaïca, j'hésitais entre rire et pleurer (...). Quant à nous, suivons la suggestion involontaire du Soir, adressons-nous au Ministre Arena pour lui dire que nous considérons la candidature de Monsieur De Witte comme une injure. Ce n'est qu'en multipliant les obstacles que nous pourrons gripper l'engrenage du nouvel antisémitisme qui a commencé à envahir les structures de l'Etat. Si nos représentants ne se réveillent pas, nous en serons, très bientôt, à nous lamenter sur la nomination de Pierre Galand comme prochain Ministre des Affaires Etrangères...... Gilbert H. (Bruxelles)

"Le Cercle Ben Gourion s'insurge contre l'éventualité d'une nomination à la tete du Centre pour l'égalité des chances, d'un homme que les états de service disqualifient pour une telle fonction. Imaginer confier à un pyromane la charge d'éteindre, prévenir, sanctionner ou identifier des incendies qu'il a lui-meme contribué à allumer dans ses fonctions précédentes, témoigne du mépris dans lequel nos autorités politiques tiennent la communauté juive de notre pays. Le Cercle Ben Gourion considère cette éventuelle nomination comme une agression indécente portée à la sensibilité de la communauté juive de belgique. Envisager de déléguer la parole de l'Etat à l'individu pressenti pour diriger cet organisme symbolique de la lutte contre le racisme et l'antisémitisme, invalide et ridiculise le principe de tolérance zéro proclamé récemment par nos autorités en matière de lutte contre ces deux fléaux. La nomination de la personne proposée par le SELOR serait un signe que l'Etat couvre de son autorité et de son seing, les pulsions antisémites qui agitent certains milieux de la société civile et du monde associatif. Le Cercle Ben Gourion implore les pouvoirs publics de dénoncer et refuser un piège qui les expose à l'accusation légitime de chercher à jeter les premiers fondements d'un antisémitisme d'état."

Î Inmiddels publiceerde het (Franstalige) Cercle Ben Gourion volgend persmededeling: Communiqué du Cercle Ben Gourion

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 15/32

‫בהכירי את הפרטים מקרוב‪ ,‬כולל שמיעת הקלטת‬ ‫המפלילה נגד הבוימרינג הזה‪ ,‬אני מוכרח לומר שאכן‬ ‫מדובר באחת הפרשיות החמורות ביותר בתולדות‬ ‫הציבור החרדי‪.‬‬ ‫עוד לא היה כדבר הזה‪ ,‬שאיזה אברכון מבני ברק‬ ‫יוביל את כולם באף‪ ,‬בשקרים ובכזבים‪ ,‬מסיבות‬ ‫שאינן ברורות‪ .‬אבל סופו של נוכל להתגלות‪ ,‬והוא‬ ‫נפל בבור שכרה לעצמו‪.‬‬ ‫קיצורו של סיפור‪ ,‬כפי שכבר הובא למעלה‪ :‬בוימרינג‬ ‫ניסה לשכנע מישהו מסויים הנמצא באי‪-‬אילו קשרים‬ ‫עם ולדר‪ ,‬להפילו בפח במעשים חמורים‪ .‬איכשהו‬ ‫השיחות בין בוימרינג לאותו אדם הוקלטו‪ ,‬וההקלטות‬ ‫הובאו לבתיהם של גדולי ישראל והוגשה תביעה‬ ‫בבית הדין נגד הבוימרינג הזה‪.‬‬ ‫אני לא מאמין שיש מספיק ששרת האינטרנט של‬ ‫הייד פארק מסוגל לקלוט כל כך הרבה חומר שיש על‬ ‫הבוימרינג הזה‪...‬‬ ‫ מכתב גלוי לרב אייכלר‬‫קראתי בזכות פורום זה את מאמרך אודות בעיית‬ ‫"תעסוקת האברכים" שעלתה לאחרונה על הפרק‪.‬‬ ‫מילא כל תוכן הדברים שבמאמרך חלקם נאים ועל‬ ‫חלקם ניתן לחלוק ונהרא נהרא ופשטא‪ .‬אין ברצוני‬ ‫אלא להתייחס לדברים שכתבת כבדרך אגב ואשר‬ ‫חשפו לתדהמתי את גודל הבורות בענינים המפורשים‬ ‫בחז"ל ואשר גילת בהם פנים שלא כהלכה‪ .‬ואוי‬ ‫לשבשתא זו דכיוון דעייל עייל ואשר נכנסה כארס‬ ‫התמימים‪.‬‬ ‫קוראיך‬ ‫של‬ ‫למוחם‬ ‫אגב‪:‬‬ ‫כהערת‬ ‫כתבת‬ ‫כה‬ ‫"היהדות החרדית אף פעם לא הפכה את העבודה‬ ‫לערך‪ .... .‬אמנם חז"ל אמרו "פשוט נבילתא בשוקא‬ ‫ולא תימא גברא רבא אנא" ‪ ..‬אבל אין להפוך את‬ ‫פשיטת עורה לכבוד"‪.‬‬ ‫ובכן‪ ,‬כל בר בי רב יודע חשיבות לימוד התורה‬ ‫שערכה גבוה מעל גבוה אבל אין זה אומר שמלאכה‬ ‫בזוייה היא רח"ל אדרבה להיפך לה ניתן גם כבוד‬ ‫בדברי חז"ל‪.‬‬ ‫האם לא למדת אדון אייכלר מסכת אבות פ"ב שם‬ ‫נאמר אהוב את המלאכה ושנא את הרבנות וע"ז‬ ‫אמרו באדר"נ "כשם שהתורה נתנה בברית כך‬ ‫המלאכה נתנה בברית‪ ,‬שנאמר 'ששת ימים תעבוד‬

‫בחצרות קודשיך‬ ‫מדור שבועי מהנעשה בעולם הרבני והאדמור"י כפי‬ ‫שמשתקף באתרי אינטרנט חרדיים‬ ‫פורים ‪ :2004‬שני נהגי מוניות נפצעו באורח קל‬‫מאבנים וממכות שספגו מהמתפרעים‪ .‬גם ניידת‬ ‫משטרה שהגיעה למקום הותקפה‪ 3 .‬חרדים נעצרו‬ ‫חרדים שיכורים‪ ,‬ששתו בשל חגיגות הפורים‪ ,‬יידו‬ ‫היום אבנים לעבר כלי רכב בכמה רחובות בשכונת‬ ‫ירושלים‪.‬‬ ‫הנביא‬ ‫שמואל‬ ‫באחת התקריות‪ ,‬ברחוב יוסף קרו‪ ,‬תקפו עשרות‬ ‫חרדים נהג מונית ערבי‪ .‬ניידת משטרה שבאה לחלצו‬ ‫הותקפה אף היא ושוטריה הוכו‪ .‬התוקפים אף ניסו‬ ‫לגנוב ציוד מהניידת‪ .‬שלושה מהתוקפים נעצרו‬ ‫לחקירה‪ .‬הנהג נפצע קל ונסע לטיפול רפואי‪.‬‬ ‫מאוחר יותר‪ ,‬בכביש מס' ‪ 1‬עשרות חרדים השליכו‬ ‫אבנים על מונית ערבית ליד מלון "נובוטל"‪ .‬הנהג‬ ‫פונה במצב קל להדסה הר הצופים‪ .‬כוחות יס"מ‬ ‫פתחו בסריקות בניסיון לאתר את התוקפים‪.‬‬ ‫‪ -‬מדוע ה"קנאי"‬

‫הידוע‬

‫ברח‬

‫לחו"ל‬

‫???‬

‫הדברים שאכתוב ידועים כנראה לרוב חברי הפורום‬ ‫אך בעקבות האשכול של צורם מתוך העיתון ההזוי‬ ‫"הדרך" אני רואה צורך לחדד את הענין באשכול‬ ‫נפרד )בתקווה שהמנהלים יראו לנכון לא למחוק את‬ ‫האשכול שלי(‪.‬‬ ‫מאחורי הפרסומים האחרונים על חיים ולדר עומד‬ ‫אחד בשם אליהו בוימרינד המגדיר את עצמו "מזכיר‬ ‫בית הדין לענייני מחשבים" ומי שהוביל את כל‬ ‫המאבקים בנושאי צניעות כמו בובות בחלונות‬ ‫ראווה וכדו'‪.‬‬ ‫לאחר שנוכח לראות שחיים ולדר אפי' לא מגיב לכל‬ ‫הפרסומים נגדו הוא ניסה "להלביש" נגדו עלילה‬ ‫מכוערת במטרה להכפישו ולהוריד אותו באופן סופי‪.‬‬ ‫לרוע מזלו הדבר נחשף וישנה הקלטה ברורה‬ ‫המתעדת אותו "מבשל" את העלילה‪ ,‬חיים ולדר‬ ‫הגיש תביעה נגדו לביה"ל של ר' ניסים קרליץ‪ ,‬אך‬ ‫לילה לפני הדיון יצא האיש לחו"ל ומשם הוא הופך‬ ‫עולמות כדי למנוע את התביעה נגדו‪.‬‬

‫‪F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 16/32‬‬

‫"הבית ישראל"‪ ,‬ששיקם את החסידות לאחר‬ ‫השואה‪ ,‬תקנה על פיה אסור לבעל לקרוא לאשתו‬ ‫בשמה‪ ,‬ותקנה נוספת לפיה אסור על בני הזוג‬ ‫הנשואים לטייל יחד ברחוב‪.‬‬ ‫התקנה האחרונה הניבה שלל בדיחות בציבור החרדי‪.‬‬ ‫אחת מהן‪ :‬חסידת גור טיילה ברחוב ונתקלה‬ ‫בחברתה‪ ,‬שאמרה לה‪" :‬ראיתי את בעלך עובר פה‬ ‫לפני ‪ 20‬דקות‪ .‬השיבה האישה‪" :‬כן‪ ,‬היינו עייפים אז‬ ‫יצאנו לטייל ביחד קצת"‪.‬‬

‫ועשית כל מלאכתך ויום השביעי שבת לה' אלקיך'"?‬ ‫האם חילקו שם בין מלאכת רואה החשבון לחוטב‬ ‫העצים?‬ ‫האם למדת אדון אייכלר אי פעם מסכת נדרים מט‪:‬‬ ‫שם נאמר‪" :‬גדולה מלאכה שמכבדת את בעליה"‬ ‫אם אינני טועה גם כאן המפרשים אינן מחלקים בין‬ ‫מלאכת ח"כ המכובדת לניקיון מדרגות המבוזה בעיני‬ ‫אייכלר‪.‬‬

‫מדור שבועי מהנעשה בעירנו עיר אנטווערפען כפי‬ ‫שמשתקף באתרי אינטרנט חרדיים‬

‫ייתכן בהחלט ודוד המלך אינו חרדי מספיק בעיניך‬ ‫אבל כה אמר נעים זמירות ישראל‪" :‬יְגִי ַע ַכּפֶּי ָך כִּי‬ ‫אַשׁרֶי ָך וְטוֹב ָל ְך" )תהילים קכח‪ ,‬ב( וע"ז‬ ‫תֹאכֵל ְ‬ ‫אמרו בגמ'‪" :‬גדול הנהנה מיגיעו יותר מירא‬ ‫שמים" )ברכות ח‪(.‬‬

‫ מיליוני שקלים לחינוך ילדי שליחים בבריסל‬‫נציגויות ‪ /‬ביה"ס היקר ביותר‬

‫האמנם בעינך רבי יוחנן הנפח‪ ,‬רבי יצחק הסנדלר‬ ‫ור"י פחמי והלל הזקן חוטב העצים‪ ,‬האם כולן אינן‬ ‫חרדיים מספיק?‬

‫בחוצות העיר‬

‫מאת עמירם ברקת ]עתוו הארץ‪ 9 ,‬במרץ ‪[2004‬‬

‫לפני כחודשיים‪ ,‬כשביקר בקהילה היהודית בבריסל‪ ,‬פנו‬ ‫אל השר מאיר שטרית כמה מראשי הקהילה ומחו בפניו‬ ‫נמרצות‪ .‬מדינת ישראל‪ ,‬טענו‪ ,‬מסרבת להורות לשליחיה‬ ‫המשרתים בעיר לשלוח את ילדיהם ללמוד בבתי הספר‬ ‫היהודיים בעיר המשוועים לתלמידים‪ .‬במקום זאת‪ ,‬היא‬ ‫מממנת להם לימודים בבית ספר פרטי הנחשב לאחד‬ ‫היקרים באירופה‪.‬‬ ‫עם שובו לישראל שיגר שטרית מכתב לשר החוץ‪ ,‬סילבן‬ ‫שלום‪ ,‬שבו מחה על "התופעה הבלתי נסבלת"‪ ,‬כהגדרתו‪.‬‬ ‫"זוהי אנטיתזה להתנהגות הצפויה משליחי המדינה ‪,‬‬ ‫ובעיקר שעלותה הרבה יותר גבוהה"‪ ,‬כתב‪ .‬הוא דרש‬ ‫משר החוץ להורות לאנשי משרדו להפסיק לאלתר את‬ ‫מימון הלימודים בבית הספר הפרטי‪ .‬שלום‪ ,‬אומר דוברו‬ ‫של שטרית‪ ,‬עדיין לא הגיב‪ .‬אלא שנראה שהכתובת‬ ‫הנכונה למכתבו נמצאת דווקא במשרדו‪-‬שלו‪ ,‬אצל הממונה‬ ‫על השכר‬ ‫את הכללים בעניין חינוך ילדי השליחים הישראלים‬ ‫בחו"ל קובעת ועדה בין‪-‬משרדית בראשות הממונה על‬ ‫השכר באוצר ‪.‬דובר המשרד‪ ,‬אלי יוסף‪ ,‬אומר שהמדינה‬ ‫אינה מאשרת לשליחים לרשום את ילדיהם לבתי ספר‬ ‫פרטיים‪ ,‬אלא אם מדובר בבתי ספר יהודיים‪ ,‬אמריקאיים‬ ‫או בינלאומיים ‪.‬לדבריו‪ ,‬במקרים חריגים יכולה הוועדה‬ ‫לאשר חריגה‪ .‬אישור חריג כזה ניתן ב‪ 1997-‬לשליחים‬ ‫הישראלים בבריסל‪ ,‬שביקשו להוציא את ילדיהם מבית‬ ‫הספר היהודי "גננו" ולהעבירם לבית הספר הבינלאומי‬ ‫‪(International School of Brussels" - ISB").‬‬ ‫בקהילה היהודית בבריסל אמרו לשטרית שהוועדה נכנעה‬ ‫ללחצים שהפעיל שליח בכיר של משרד הביטחון‪,‬‬

‫ובכלל הרי כלל דבריך מגוחכים לאור העובדה‬ ‫שהאלטרנטיבה היא פשיטת יד‪ .‬על זה בדיוק כתב‬ ‫הרמב"ם בסוף הלכות מתנ"ע י יח‪" :‬לעולם ידחוק‬ ‫אדם עצמו ויתגלגל בצער‪ ,‬ואל יצטרך לבריות‪,‬‬ ‫ואל ישליך עצמו על הצבור‪ .‬וכן צוו חכמים‬ ‫ואמרו‪ :‬עשה שבתך חול ואל תצטרך לבריות‪.‬‬ ‫ואפילו היה חכם ומכובד ו ֶה ְענִי‪ ,‬יעסוק באומנות‪,‬‬ ‫ואפילו באומנות מנוולת‪ ,‬ולא יצטרך לבריות‪.‬‬ ‫מוטב לפשוט עור בהמות נבלות‪ ,‬ולא יאמר לעם‪:‬‬ ‫חכם גדול אני‪ ,‬כהן אני‪ ,‬פרנסוני‪ .‬ובכך צוו חכמים‪.‬‬ ‫גדולי החכמים‪ .‬היו מהם חוטבי עצים ונושאי‬ ‫הקורות ושואבי מים לגנות‪ ,‬ועושים הברזל‬ ‫והפחמים‪ ,‬ולא שאלו מן הצבור‪ ,‬ולא קבלו מהם‬ ‫כשנתנו להם"‪.‬‬ ‫ועוד כהנה וכהנה אין ברצוני להאריך במקורות‪ .‬זאת‬ ‫בלבד בקשתי מכבודו שבמטותא אדוני‪ ,‬קריינא‬ ‫דאיגרתא נא ישוב בדחיפות אל הכולל וללמוד קצת‬ ‫מאוצר היהדות‪.‬‬ ‫מה לעשות‪ ,‬אני פשוט מתבייש שעם הארץ מתיימר‬ ‫להיות נציג החרדים לכנסת‪.‬‬ ‫ שמור מרחק‬‫אבישי בן‪-‬חיים ]עתון מעריב‪ 5 ,‬במרץ ‪[2004‬‬

‫חסידות גור‪ ,‬הגדולה והחזקה בארץ מאופיינת‬ ‫בתקנות ‪ ,‬עם דגש גדול בענייני צניעות‪ .‬בין היתר‬ ‫תיקן האדמו"ר המיתולוגי המיתולוגי של החסידות‬

‫‪F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 17/32‬‬

‫אחרת‪ ,‬א'‪ ,‬אומרת שהמחסור בלימודי עברית אינו מפריע‬ ‫להורים" ‪.‬מה שחשוב בדרך כלל להורים זה שהילד יתרגל‬ ‫לחיות בסביבה בינלאומית ‪.‬מהעברית מתחיל להיות אכפת‬ ‫להם רק לקראת החזרה לישראל‪".‬‬

‫הוועד העולמי דחסידי‬‫ראדאמסק‬ ‫‪The International Committee of‬‬ ‫‪Radomsk‬‬ ‫הועדה המארגנת‬ ‫‪The Organizational Committee‬‬ ‫ערב ראש חודש ניסן תשס"ד‬ ‫יומא דהילולא‬ ‫דכ"ק מרן רבינו התפארת‬ ‫שלמה זיע"א‬ ‫יום ו' כ"ו אדר ‪ -‬יום ב' כ"ט אדר‬ ‫יום ו' כ"ו אדר ‪19.3.04‬‬ ‫המראה טיסת ‪ Lot‬בשעה ‪ 5:50 AM‬נחיתה‬ ‫בווארשא בשעה ‪8:55 AM‬‬ ‫ווארשא ביה"ח גענשא‪ ,‬ציון כ"ק מרן אדמו"ר‬ ‫השבחי כהן זצ"ל הי"ד‬ ‫אהלים‪:‬‬ ‫בעל חמדת שלמה‪ ,‬הגר"ח מבריסק‪ ,‬הנצי"ב‪,‬‬ ‫אדמו"ר מראדזמין‪ ,‬אדמו"ר מאמשינוב‪ ,‬אדמו"ר‬ ‫מנאוואמינסק‪ ,‬ושאר גדולי עולם הטמונים שם‪.‬‬ ‫סוכטשוב‪ ,‬אמשינאוו‪.‬‬ ‫שבת קודש פרשת ויק"פ – החודש‬ ‫בבית מלון זעמאטשאק בעיר‬ ‫ראדאמסק‬ ‫מוצש"ק ‪20.3.04‬‬ ‫נסיעה לליזענסק ‪ -‬מלוה מלכה ולינה בליזענסק‬ ‫יום א' כ"ח אדר ‪21.3.04‬‬ ‫עלי' לציון הרה"ק רר"א לתפילה קודם התפילה‬ ‫בשעה ‪ 7:00‬ואח"כ תפילת שחרית‬ ‫לאנצוט‪ ,‬באבוב‪ ,‬צאנז‪ ,‬קראקא‪ ,‬אושפצין‪,‬‬ ‫קשאנוב‪ ,‬סאסנאווצע‪ ,‬לעלוב‪,‬‬ ‫סעודת הילולא מרכזית בראדאמסק‪,‬‬ ‫השתטחות על הציון הק' בליל ההילולא יום‬ ‫ב' כ"ט אדר ‪22.3.04‬‬ ‫ראדשיץ‪ ,‬פשיסחא‪ ,‬קאזניץ‪ ,‬ווארקא‪ ,‬גור‬

‫שהסתכסך אישית עם מנהל "גננו ‪",‬ואישרה את המעבר‬ ‫למרות התנגדות שגריר ישראל בבלגיה ‪.‬‬ ‫בית הספר" גננו" הוקם וממומן על ידי תורמים יהודים‬ ‫תושבי בריסל‪ ,‬ונחשב בעל אופי חילוני וציוני‪ .‬עד‬ ‫עזיבתם‪ ,‬ילדי השליחים הישראלים יכלו ללמוד בו תוכנית‬ ‫לימודים "רגילה" ‪ -‬זהה לזו הנלמדת בישראל‪ .‬הלימודים‬ ‫התנהלו בעברית על ידי מורים ישראלים‪ .‬לתלמידים‬ ‫ניתנה אפשרות לגשת לבחינות הבגרות‪ .‬עם עזיבת ילדי‬ ‫השליחים‪ ,‬פוטרו המורים הישראלים וכיום הלימודים בו‬ ‫מתקיימים בצרפתית‪ .‬מאז שהתקבל אישור האוצר‪ ,‬ניתנת‬ ‫לשליחים אפשרות בחירה בין "גננו "לבין ביה"ס‬ ‫הבינלאומי )שהלימודים בו באנגלית(‪ ,‬ורובם בוחרים‬ ‫באפשרות השנייה‪ .‬דובר האוצר‪ ,‬שהתבקש להסביר את‬ ‫האישור‪ ,‬אמר אתמול כי אינו יכול להתייחס למקרים‬ ‫ספציפיים והפנה למשרד החוץ‪ .‬דובר משרד החוץ‪ ,‬יוני‬ ‫פלד‪ ,‬אמר כי ההחלטה התקבלה "עקב שיקולי ביטחון‪,‬‬ ‫ובהמלצת גופים שונים בקהילת המודיעין"‪ .‬ואולם "גננו"‬ ‫מאובטח על ידי ישראלים יוצאי יחידות קרביות‪ ,‬ומנהל‬ ‫בית הספר‪ ,‬קלוד דרמון‪ ,‬אומר כי יש שליחים ישראלים‬ ‫שממשיכים לשלוח את ילדיהם לבית ספרו‪" .‬אם הילדים‬ ‫כאן נמצאים בסכנה ביטחונית‪ ,‬מדוע אין למשרד החוץ‬ ‫בעיה לשלוח אותם?" שאל‬ ‫שכר הלימוד בבית הספר הבינלאומי עומד כיום על‬ ‫‪ 23,050‬יורו בשנה‪ ,‬לעומת כ‪ 4,500-‬יורו בלבד ב"גננו"‪.‬‬ ‫נוסף לכך מפעילה המדינה "סאנדיי סקול" לילדים כדי‬ ‫שישלימו את לימודיהם במקצועות החובה הישראליים‪.‬‬ ‫עלות הסאנדיי סקול מגיעה למאות יורו נוספים בשנה‬ ‫לתלמיד‪ .‬מספר ילדי השליחים עומד בשנים האחרונות על‬ ‫‪ 40‬עד ‪, 60‬כך שהעלות הכוללת של העברת הילדים‬ ‫לביה"ס הבינלאומי היא ‪ 5-7‬מיליון שקלים בשנה‪.‬‬ ‫לרשות השליחים הישראלים עמד מבחר בתי ספר‬ ‫בינלאומיים מהגדולים בעולם‪ ,‬אך הם בחרו ביקר ביותר‪.‬‬ ‫מבדיקה שקיים "הארץ" עולה‪ ,‬למשל ‪,‬כי בית הספר‬ ‫האמריקאי בעיר‪ ,‬גובה שכר לימוד שנתי של כ‪ 15-‬אלף‬ ‫דולר‪ .‬בבית הספר של האיחוד האירופי מגיע שכר הלימוד‬ ‫יורו‪.‬‬ ‫מ‪4,100-‬‬ ‫יותר‬ ‫ללא‬ ‫השנתי‬ ‫דובר משרד החוץ בחר שלא להתייחס לשאלה מדוע‬ ‫ממשיך המשרד לממן לימודים בבית הספר היקר בעיר‪,‬‬ ‫ולא מחפש חלופות זולות יותר‪ .‬דובר האוצר מסר כי‬ ‫המשרד פועל על פי הכללים שקובעת הוועדה הבין‪-‬‬ ‫משרדית‪ .‬ואולם הבעיה אינה רק העלות הגבוהה‪ .‬ילדי‬ ‫השליחים אינם לומדים מקצועות כמו לשון‪ ,‬ותנ"ך ברמה‬ ‫הנדרשת בתוכנית הישראלית‪ .‬את הלימודים במקצועות‬ ‫אלה הם נאלצים להשלים בישראל‪ .‬ס 'היא אחת המורות‬ ‫שמלמדות עברית בסאנדיי סקול‪" .‬אי אפשר לצפות‬ ‫שבשלוש שעות שבועיות נצליח להשלים מה שהתלמידים‬ ‫מפסידים בשבוע"‪ ,‬היא אומרת‪ .‬לדבריה ‪,‬הבעיה חריפה‬ ‫במיוחד בקרב תלמידים שעומדים לפני בחינות הבגרות‪.‬‬ ‫"חלק גדול מהתלמידים אינם עומדים ברמה והמורה אינה‬ ‫מאשרת להם להיבחן בבחינות הבגרות בישראל"‪ .‬מורה‬

‫‪F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 18/32‬‬

‫לפנות בוקר‬

23:35 PM ‫ בשעה‬LOT ‫המראה מווארשא טיסת‬ 4:00 AM ‫נחיתה בנתב"ג יום ג' בשעה‬

Filmrubriek Dr. Henri Jakubowicz

“The Passion” van Mel Gibson in Amerikaanse bioscopen KRONIEK VAN EEN AANGEKONDIGD SCHANDAAL [Deel I] Een deel van het budget voor een film gaat naar de publiciteitscampagne bedoeld om ruchtbaarheid te geven aan de productie. Een probaat middel is in staat deze uitgavenpost te drukken: tijdig ontbrand, dus liefst in een vroege fase, zal een stevige controverse rond het thema van de film welgekomen voer zijn voor hongerige media, met een kosteloos uitstalraam als financieel profijt. Bij regisseur Mel Gibson werkte de strategie wonderwel, want zijn film “The Passion of the Christ”, sinds een week in de Amerikaanse bioscopen, haalde de krantenkoppen al maanden geleden, nog vooraleer hij zijn camera op de schouder gelegd had. Reeds toen deed het gerucht de ronde dat hij, als aanhanger van een fundamentalistische katholieke strekking die de besluiten van Vaticaan II niet erkent, in zijn film over de laatste 12 uren van Jezus de joden zou portretteren als verantwoordelijken voor diens kruisiging. Om de regisseur vooralsnog tot andere gedachten te brengen waarschuwden militante joodse organisaties (Anti Defamation League, Simon Wiesenthal Center) voor de catastrofale uitwerking van deze uitbeelding, die het antisemitisme door de eeuwen heen aanwakkerde, maar niets mocht baten. Gibson beschouwde de verwezenlijking van zijn project, in zijn oorspronkelijke vorm, als een heilige roeping, een missie waaraan hij zich niet

mocht onttrekken. Tijdens de opnamen voelde hij zich omgeven door de Heilige Geest, en had hij twee priesters van zijn spirituele parochie ontboden, om hem dagelijks geestelijk bij te staan en een mis voor te dragen. De strenge religieuze omgeving waarin hij sinds zijn kindsheid baadt werd hem aangereikt door zijn vader, de 85-jarige Hutton Gibson. Deze uitte meermaals, en nog recent, als een volleerd revisionist, zijn twijfels over de shoa, in het bijzonder over het aantal uitgeroeide joden, fel overtrokken naar zijn overtuiging. Als weinig zeggende toelichting hierop vroeg de zoon om zijn vader met rust te laten. Tijdens een televisie-interview veroordeelde Mel Gibson wel het antisemitisme (“een zonde”), maar in dat gesprek maakte hij een schokkend parallel tussen zijn film en… Schindler’s List: de toen door Spielberg geportretteerde “slechte” Duitsers staan niet model voor het ganse Duitse volk, net zomin als de “slechte” joden in “The Passion” het joodse volk belichamen, zei hij . Waarschijnlijk mede door deze onbezonnen vergelijking, stigmatiseerde acteur Dustin Hoffman “het vreemde gedrag” van Gibson tijdens de uitzending. Waarnemers die het Hollywood-gebeuren op de voet volgen vragen zich af of de (veelal joodse) bazen van de grote studio’s aldaar Gibson niet

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 19/32

zullen mijden in hun aanstaande projecten. Met name Spielberg, Katzenberg en Geffen, de stichters van het machtige productiehuis Dreamworks, zouden misnoegd gereageerd hebben op de hele affaire. Maar aangezien winstbejag het opperste doel is in Hollywood, hoeft Gibson – in het licht van het commerciële succes van “The Passion” – zich weinig zorgen te maken over zijn cinematografische toekomst. Trouwens, verre van iedereen in het milieu draagt Gibson nu een slecht hart toe en, zoals vaak wanneer iemand beschuldigd wordt van antisemitisme, komen getuigenissen van een paar “joodse vrienden” het imago van de verdachte oppoetsen : Mel Gibson geniet de steun van Joel Silver, producent van “Lethal Weapon” met… Mel Gibson, en ook van Dean Devlin die “The Patriot” produceerde, een andere kaskraker met… Mel Gibson. Beide heren loven “The Passion”, waarin zij geen greintje antisemitisme bespeurden. Na geprivilegieerde katholieke figuren (velen met dezelfde geloofsovertuiging als Gibson), die de film in kleine kring reeds konden bekijken enkele weken geleden, kan de modale toeschouwer in de VS zich sinds een week (niet toevallig sinds Aswoensdag 25 februari) zelf een beeld vormen van de toedracht. “The Passion”, met een relatief klein budget van 25 miljoen dollar, volledig gefinancierd door Gibson, opende in meer dan 4.000 zalen, dankzij de opgebouwde polemiek. Daar waar geen enkele producer heil zag in de onderneming, raakte Gibson reeds uit de kosten na de eerste dag. De opbrengst van het eerste weekeinde bedroeg 76 miljoen dollar, en na vijf dagen was de winst opgelopen tot 117 miljoen dollar, niet ver

van het record opgesteld door het laatste deel van “The Lord of the Rings”, dat zopas 11 oscars in de wacht sleepte. Sindsdien overschreed de opbrengst de kaap van de 200 miljoen dollar. Vooral de gebieden waar het traditionele katholicisme botviert kenden een toeloop, met vaak vooraf geboekte volle zalen. Dra bleek dat ook etnische minderheden geboeid bleken door het onderwerp. Talrijke vertoningen kenden een vervolg op straat, wanneer een hartstochtelijke discussie op gang kwam tussen aanhangers en tegenstanders van de film. Op kleinere schaal, met minder passie, is deze polarisatie aanwezig bij filmcritici, en focust daarbij opvallend vaak op de uiterst wreedachtige en bloederige weergave van de foltering van Jezus.De close-up van sommige dergelijke scènes blijkt onuitstaanbaar voor sommige toeschouwers; een vrouw stierf tijdens de projectie. Een boodschap van liefde is nauwelijks te bespeuren, haat en brutaal geweld overheersen, schrijven critici, die een evangelie volgens Sade menen te ontwaren. De film kreeg daarom van de bevoegde commissie de letter R opgeplakt, waardoor kinderen niet toegelaten worden zonder begeleiding. Het lijden en de foltering van Jezus komen dermate gruwelijk over dat de wrok en de verachting tegenover zijn beulen – in de film op de eerste rang de joden – alleen maar groter worden. Na de vorm volgt komende week een bespreking van de inhoud van “The Passion”. [wordt vervolgd]

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 20/32

Culinair Nieuws door Vivi Salamon

Pikante Chinese Soep Voor 4 personen: 200 g kipfilet, in dunne reepjes gesneden 4 eetlepels sojasaus ½ eetlepel margarine ½ rode peper , in kleine blokjes 2 lente-uitjes, in ringen ¾ liter kippenbouillon (zelf getrokken of instant) 50 g Chinese glasnoedels 1 eetlepel citroensap cayennepeper Laat de kipfilet even in 3 eetlepels sojasaus marineren. Fruit de rode peper en lente-uitjes enkele minuten in de margarine en breng daarna met de bouillon aan de kook. Haal de kip uit de marinade en laat samen met de glasnoedels 5 minuten in de soep gaar worden.Breng op smaak met de overige lepel sojasaus, de citroensap en een snuifje cayennepeper en dien onmiddellijk op.

32

‫לשון הרע ורכילות חרדיים‬

Tannenbaum’s Lawyers: If He Lies Again, We Quit Elchanan Tannenbaum’s lawyers, annoyed at his persistent lying in interrogation, have threatened that they will drop his case if their client, freed from Hizbullah captivity in January in a prisoner exchange, twists the truth again. (…) Tannenbaum not only lied, misleading investigators and his own lawyers, Zohar said, but jeopardized the plea bargain deal that grants him his freedom. [Hamodia]33. Commentaar: deze tekst houdt zowel kwaadsprekerij (‫ )לשון הרע‬als roddel (‫ )רכילות‬in.

32

Deze rubriek is er voor zij die aan de ene kant constant Forum de les spellen met betrekking tot kwaadsprekerij, alsof ons blad een roddelblad was, en aan de andere kant blind blijven voor kwaadsprekerij in andere chareidi persorganen. Nog dit: het kwaadsprekerijverbod beperkt zich niet alleen tot roddels over chareidi joden. Kwaadspreken over niet-vrome joden valt evenzeer onder dit verbod.... 33 Van 5 maart 2004, frontpagina.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 21/32

DE COLLABORATIE VAN DE POLITIE BIJ DE ARRESTATIE VAN DE ANTWERPSE JODEN GEDURENDE DE DUITSE BEZETTING VAN BELGIE (1940-1944) – Deel I

van ons draagt in zijn herinneringen en in zijn hart het lief en leed dat ons vroeger werd aangedaan.

door Sylvain Brachfeld34 Onderzoeksinstituut voor het Belgische Jodendom

In de maand mei 1940, toen de Duitsers België veroverden, telde de Joodse Gemeenschap van België tussen de 60.000 en 80.000 personen35. Ongeveer 94% van de Joden in België bezaten niet de Belgische nationaliteit. Onder hen bevonden zich talrijke vluchtelingen uit Duitsland en Oostenrijk, die in de jaren dertig hun land verlaten hadden omwille van het nazisme. De dagen die volgden op de invasie van 10 mei, trokken ongeveer twee miljoen Belgen naar Frankrijk in de hoop aan de Duitsers te ontsnappen. Het merendeel werd onderschept door de Duitse soldaten tijdens hun Blitzkrieg en keerden terug naar België. Onder hen ook talrijke Joden.

Gedenk wat Amalek je heeft aangedaan (Deuteronomium 25:17) In het Jodendom heeft “gedenken” een gebiedende betekenis. Een volk heeft geen geschiedenis als het zich zijn verleden niet herinnert. Vergeten is uit den boze, want elk van ons vertegenwoordigt hen die geleefd hebben, elk 34

Antwerps journalist en auteur van verschillende boeken. Voormalig medewerker bij Volksgazet, het Agentschap Belga, de Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie, De Nieuwe Gazet (1982-1993), het Belgisch Israelitisch Weekblad (1974-2000); het tijdschrift De Centrale van Antwerpen (sinds 1994). Lid van het Centraal Israëlitisch Consistorie van België (1972-1974), stichter van het ’Onderzoeksinstituut voor het Belgische Jodendom (1987), stichter-directeur van het Antwerps Joods Historisch Archief -AJHA, voormalig lid van de Commissie voor de erkenning der Rechtvaardigen van Yad Vashem (1990-1999), stichter en coordinator van de Vereniging van de Ondergedoken Kinderen uit België in Israël” (1991-2001), stichter en ere-voorzitter van de Vereniging van Afkomstigen uit België in Israël. Woont in Israël.

De situatie in België tot aan de arrestaties en deportaties

De anti-Joodse wetten Het bezette België werd geregeerd door een militaire gouverneur, generaal Von Falkenhausen van de Wehrmacht (In juli 1944 vervangen door de Gauleiter Crohé). Het bestuur van het land was in handen van de Militärverwaltung (militaire administratie) onder het bevel van generaal Reeder. Vanaf 35

Een dergelijk verschil in de schattingen is vooral te wijten aan het feit dat men in België zijn godsdienst of levensbeschouwing niet moet aangeven bij inschrijving in het Bevolkingsregister.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 22/32

medio 1942, waren de Joden meer en meer afhankelijk van de Duitse politieagenten, de Sicherheitzdienst (S.D.) [Veiligheidsdienst] en de Sicherheitzpolizei (Sipo) [Veiligheidspolitie]36. SS-Oberscharführer Erich Holm, was hoofd van de Sipo-SD Aussenstelle Antwerpen en verantwoordelijk voor de deportaties van de Antwerpse Joden. Ressorteerden eveneens rechtstreeks onder de Sipo: de kampen van Breendonk (kamp van hechtenis, dwangarbeid, moorden, zowel voor Joden als niet-joden, weerstanders, politieke gevangenen) en van Mechelen (de Dossinkazerne, verzamelplaats voor Joden met het oog op deportatie). Andere secties waren belast met het ontvreemden van Joodse goederen, deviezen en juwelen, met het ontvreemden van meubelen of kunstvoorwerpen. Bij het begin van de bezetting had men de indruk dat de Joden ongemoeid zouden gelaten worden. Maar in oktober 1940 verscheen de eerste anti-joodse wet onder de vorm van het verbod op ritueel slachten. De wet van 28 oktober die de Joden verplichtte zich in te schrijven in een speciaal Jodenregister en hun handelszaken te laten registreren, was heelwat gevaarlijker. Bij deze gelegenheid stempelde men de identiteitskaart af met de letter 'J' of het woord 'Jood' in rode inkt, waardoor iedere Joodse burger onmiddellijk geïdentificeerd kon worden. We gaan niet systematisch alle antijoodse wetten beschrijven, bedoeld om langzaam, maar geleidelijk, de Joden van de rest van de bevolking te isoleren, om hun vrijheden aan banden te leggen, om hun moreel te kraken en vooral om hen hun middelen van bestaan te ontnemen, teneinde gemakkelijker over hen te kunnen beschikken op het moment van de deportatie. De Duitsers omschreven hun doelstellingen in december 1940, als: “komen tot de totale eliminatie van de Joodse invloed”. Alle wetten tegen de Joden werden uitgevaardigd tussen oktober 1940 en september 1942. De meest spectaculaire was deze van juni 1942, die de Joden verplichtte vanaf hun zesde jaar een gele ster op hun kledij te dragen, voorzien van de letter 'J', ofwel het woord 'Jood' of 'Juif'. In tegenstelling tot wat 36

In de omgang spreekt men in het algemeen van « de Gestapo » wanneer men het om deze Duitse diensten heeft.

zich afspeelde in Brussel, waar de burgemeesters van de gemeenten weigerden de convocaties te verdelen om de gele sterren te komen in ontvangst nemen, waren de Antwerpse gemeenteautoriteiten akkoord het te doen. Ze werden afgeleverd door het bureau van de Burgerlijke Stand. De administratie belastte zich bovendien met het markeren van de identiteitskaarten van degene die hun gele ster kwamen afhalen. Vanaf 1 december 1941, mochten Joodse kinderen niet meer naar niet-joodse scholen gaan, terwijl Joodse onderwijzers ontslagen werden uit alle niet-joodse onderwijsinstellingen37. Het werd Joden verboden in openbare diensten te werken. Joodse artsen en paramedici mochten nog alleen Joden verzorgen. Rechters, advocaten, journalisten en andere beoefenaars van vrije beroepen moesten hun activiteiten stopzetten. Het was Joden verboden te verblijven buiten de volgende vier steden: Brussel, Antwerpen, Charleroi en Luik of het land te verlaten. Vanaf juli 1942 vielen het bezoek aan theaters, concertzalen, sporthallen of bioscopen ook onder de verbodsbepalingen. De aanwezigheid van Joden op de trams werd slechts toegestaan op het platform van de aanhangwagens. Het schrappen van Joden uit het Handelsregister ontnam hen in één klap alle mogelijkheid om zaken te doen, handelszaken open te houden en hun brood te verdienen in tal van belangrijke activiteiten. De diamantairs moesten hun waar inleveren en kregen in ruil een ontvangstbewijs zonder enige waarde. Houders van deviezen vielen onder dezelfde bepalingen. De deportatie en het gedwongen verblijf te Limburg in 1941 Tussen 21 december 1940 en 12 februari 1941, werden 3.273 Antwerpse Joden38, alle van vreemde nationaliteit, 37

Zoals ik heb kunnen vernemen via getuigenissen (o.a. Henri Grunstein uit New York) hebben de meeste joodse kinderen het schooljaar 41-42 beëindigd. De Jodenvereniging, een door de Duitsers opgerichte instelling die hen moest helpen om de Joden onder controle te houden, heeft een zestigtal gediplomeerden uit het middelbaar onderwijs aangeworven om ze voor te bereiden tot leerkrachten vanaf het schooljaar 1942-1943. 38 Volgens andere bronnen: van 12 november 1940 tot 27 maart 1941 en 3.284 gedeporteerden.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 23/32

gedeporteerd naar de Provincie Limburg39 waar ze in 40 gemeenten werden geplaatst. Ze werden telkens door de Antwerpse politie naar de trein gebracht en begeleid op hun reis. De Antwerpse politie hield zich ook bezig met het opsporen en aanhouden van geconvoceerde personen die niet kwamen opdagen. Voor de eerste maal werden Antwerpse politiemensen ter beschikking van de Duitsers gesteld om Joden te arresteren. Op 23 december 1940, beval de hoofdcommissaris van Antwerpen de Joden die niet waren ingegaan op de convocatie voor Limburg thuis te gaan aanhouden. Diezelfde dag verklaarde de Antwerpse oorlogsburgemeester, Leon Delwaide, zich bereid de “weerspannigen” onder de “Joden van Limburg” in één van de opslagplaatsen van de stad onder te brengen. Vermits een deel van de Joden niet uit vrije wil vetrokken en zich verwijderd hadden van hun woonst, stelde de gouverneur van de Provincie Antwerpen, Jan Grauls, in januari 1941, de “weerspannigen” te arresteren wanneer ze hun rantsoeneringszegels kwamen afhalen, wat iedereen minstens één keer in de maand moest doen. We zien dus een uitgesproken collaboratie met de Duitsers en een ontplooiing van initiatieven door de politie, burgemeester Delwaide en gouverneur Grauls.

Degenen die naar Limburg werden overgeplaatst bleven in gedwongen verblijf in dorpen, over het algemeen bij de bewoners, en moesten zich dagelijks bij de politie melden. Vanaf maart 1941 keerde een eerste contingent van verbannenen terug naar Antwerpen. De anderen volgden beetje bij beetje, maar het was de mannen verboden in Antwerpen te wonen en het merendeel vertrok naar Brussel40 - 41. 39

De politie had 7.328 namen ontvangen en het bevel van de verdrijving werd door gouverneur Jan Grauls aan de gemeenten van het arrondissement Antwerpen gestuurd. Aangezien talrijke personen hun woonsten hadden verlaten zonder de autoriteiten hiervan te verwittigen werden enkel een deel naar Limburg verdreven. In de verordeningen stond dat zieke mensen een attest van een doktor moesten voorleggen, maar alleen vrijgesteld indien duidelijk vermeld was dat ze niet « verplaatsbaar » waren. 40 Sylvain Brachfeld: “Ze hebben het overleefd”, Racine, Brussel 2001, p.36. 41 Lieven Saerens: “Vreemdelingen in een Wereldstad, een geschiedenis van Antwerpen en haar joodse

Een minipogrom te Antwerpen Op 14 april 1941, tijdens het Joodse Paasfeest, ondernamen militanten van de Duitsgezinde ‘Volksverwering’, ‘Zwarte Brigade’, ‘De Vlag’ en van de ‘SS Vlaanderen’, een terreuractie in de Joodse wijken van Antwerpen. Tijdens deze pogrom gingen twee synagogen in de vlammen op en de Torah-rollen werden op straat gegooid samen met gebedenboeken om er een brandstapel van te maken. De Duitsers verboden de brandweer tussen te komen. Het huis van rabbijn Rottenberg werd aangevallen. De rabbijn en zijn familie konden zich redden, maar heel het meubilair en al hun goederen werden door de vlammen verteerd42. Het is interessant op te merken hoe de schadeclaims van Joodse handelaars werden behandeld. Volgens Saerens43 wezen de autoriteiten in het begin alle verantwoordelijkheid af, door te zeggen dat de politie44 niet uitgerust is met de nodige vuurwapens om de anti-joodse manifestanten tegen te houden. Duitse soldaten hadden onder andere deelgenomen aan de manifestatie, wat een tussenkomst van de lokale politie zeer moeilijk maakte. De schade moest worden gezien als voortvloeiende uit oorlogshandelingen en viel onder de verantwoordelijkheid van de dienst oorlogsschade. Op 14 juli 1941, wees de Rechtbank van Eerste Aanleg te Antwerpen deze argumenten van de hand, door te zeggen dat de politie ruimschoots de tijd had om zich vóór de feiten van wapens te voorzien en niet de nodige maatregelen genomen had ter voorkoming van samenscholingen, oproer en rellen. Geen enkele maatregel werd genomen, gemeenschap 1880-1944”, Lannoo, Tielt 2000, p. 559567. Voor dit artikel gaan we ons dikwijls bedienen van het boek van L. Saerens. De auteur heeft ons overigens de toestemming gegeven uittreksels te publiceren, waarvoor we hem bedanken. Zijn werk is het uitvoerigste ooit over dit onderwerp verschenen, en maakt melding van bijna alle bronnen betreffende de arrestatie van Antwerpse Joden door de lokale politie, 42 E. Schmidt: Geschiedenis van de Joden in Antwerpen, De Vries-Brouwers, Antwerpen 1994, 188-190. 43 Lieven Saerens; supra p. 575-576. 44 Onder de Duitse bezetting werd de stad Antwerpen en de randgemeenten, verenigd in een Groot Antwerpen waardoor ook de politiekorpsen onder een bevel werden geplaatst.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 24/32

terwijl de autoriteiten zeer goed wisten dat de veiligheid bedreigd werd door een antisemitische campagne, en dat delicten als het inslaan van etalageruiten zich reeds hadden voorgedaan. De Rechtbank verhiel de schade op de Stad en in october 1941 werd besloten de schadevergoeding uit te keren. Een order van de Feldkommandantur verbood echter terugbetalingen aan Joden. We zien dus duidelijk dat niet de burgemeester besloot tot betaling van schadevergoeding aan de Joden, in tegenstelling tot wat nadien werd beweerd45, en dat er nooit een terugbetaling heeft plaatsgevonden. De dwangarbeid Door het decreet van 15 mei 1942, werden alle mannen tussen de 18 en 60 jaar en de vrouwen tussen de 20 en de 55 jaar verplicht alle werk aan te nemen dat hen werd toegewezen door het Arbeidsbureau, een Belgische dienst die met de vijand collaboreerde, op straf van deportatie naar een concentratiekamp in Duitsland. Er bestond geen enkel beroep tegen een convocatie, geen enkel excuus was mogelijk. De Joden, voor het grootste deel werkloos geworden, waren verplicht het werk aan te nemen. Vanaf 8 mei te Antwerpen, en later te Brussel en de rest van het land, werden de Joden opgeroepen door het Arbeidsbureau. De mannen - en later eveneens de vrouwen in de F.N. wapenfabrieken te Herstal - werden naar dwangarbeid gezonden, vooral naar de kampen van de organisatie Todt te Dannes-Cammiers in Frankrijk, tegenover de Britse kust, voor de bouw van de ‘Atlantikwal’; en in Charleville-Mézières in de Franse Ardennen. Bij elk vertrek uit Antwerpen, op 13 juin, op 14 juli, op 15 augustus en op 12 september, begeleidde de locale politie de Joden naar het station. In totaal werden 2.252 mannen naar NoordFrankrijk gestuurd, waarvan waarschijnlijk 1.300 uit Antwerpen. De arrestaties Op 22 juni 1942, werd een brief 45

Louis Davids in het Belgisch Israëlitisch Weekblad, 17 december 1999, pagina 1

vanwege de diensten van Eichmann te Berlijn naar de bezettingsautoriteiten verzonden om massale deportaties aan te kondigen. “Vanaf midden juli en begin augustus worden er speciale treinen voorzien met een capaciteit van 1.000 personen om werkkrachten naar de kampen van Auschwitz te sturen; om te beginnen 40.000 Joden uit bezet Frankrijk, 40.000 uit Nederland en 10.000 uit België”. Op 22 juli werden de Joden die de gele ster droegen systematisch gearresteerd in de stations van Brussel, Mechelen en Antwerpen en naar het kamp van Breendonk46 gestuurd, vervolgens ging het naar de Dossinkazerne te Mechelen47, die op maandag 27 juli 1942 werd omgevormd tot verzamelplaats. Op 4 augustus vertrok het eerste konvooi naar Auschwitz, met aan boord 998 personen, waarvan 140 kinderen onder de 16 jaar. Zeven personen van dit transport zijn levend teruggekeerd. Meer dan 25.000 Joden uit België zullen deze "weg van de dood" opgaan48, in 26 konvooien, ingezet van 4 augustus 1942 tot 31 juli 1944. Het 27e konvooi is nooit vertrokken, de gevangenen werden bevrijd op 4 september49. De opvorderingen voor de "dwangarbeid" te Mechelen Door de tussenkomst van de “Vereniging van de Joden in België” ("Association des Juifs en Belgique" A.J.B.”), de plaatselijke Judenrat, stuurden de Duitsers convocaties aan jongeren van 16 tot 22 jaar, om zich in de Dossinkazerne te Mechelen te melden, voorzien van niet bederfbaar voedsel voor 14 dagen, evenals werkkledij “om in de Oostbloklanden te gaan werken”. De bedoeling was hen te laten geloven dat het om een tewerkstelling ging, en om volgzame slachtoffers te bekomen die 46 “Fort Breendonk”, brochure gepubliceerd door de Nationale Herdenkingsraad van het Fort van Breendonk. 47 Jos Hakker: “De mystérieuze Dossinkazerne te Mechelen”. 48 In België werden er in totaal 114.000 mensen gedeporteerd; waarvan meer dan 26.000 om raciale redenen. 41.257 verzetslieden of zij die verdacht waren van verzet, alsook 46.755 werkweigeraars. Van hen stierven 24.140 in de uitroeiingkampen, 13.958 in de gevangenissen en de concentratiekampen, en 2.592 in de werkkampen. 49 Serge Klarsfeld en Maxime Steinberg: “Mémorial van de Déportatie van de Joden van België”.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 25/32

zichzelf kwamen aanmelden voor de dodentransporten. Van de 10.000 opgeroepenen begaven zich slechts 3.900 naar de Dossinkazerne. Voor de anderen en hun families begon het moeizame zoeken naar schuilplaatsen of een verandering van identiteit. Zo goed als niemand was echt voorbereid op een leven in de clandestiniteit, en bovendien moest het snel gaan. De Duitsers hadden niet voldoende politiemensen ter beschikking om de 6.000 achterblijvers van deur tot deur te gaan aanhouden. Naderhand kregen hele families convocaties om zich voor de dwangarbeid te melden, maar de resultaten waren niet bevredigend omdat velen verstek lieten. Tenslotte besloten de Duitsers over te gaan tot massale nachtelijke arrestaties in de uitgesproken Joodse wijken, te Antwerpen en te Brussel. Met medewerking van de lokale politie, bijgestaan door Vlaamse SS-ers, werden drie razzia's gehouden te Antwerpen50. Had de Duitse bezetter de bevoegdheid om Belgische ordediensten in te zetten voor zijn acties? Ons baserend op het boek van Lieven Saerens, die de kwestie in detail bestudeerd heeft, proberen we op summiere wijze de wettelijke situatie hieromtrent in België te begrijpen. Wanneer men spreekt over de ordehandhaving in een bezet land, gaat het ook om de arrestatie van neergehaalde piloten van de geallieerden, van weerstanders, van politieke opposanten, van weigeraars van dwangarbeid, alsook van Joden. In België waren er Politie en Rijkswacht om de orde te handhaven, maar de Duitsers beschikten over hun militaire politie (Feldgendarmen), over de Sicherheitzdienst (S.D.) en de Sicherheitzpolizei (Sipo). Bovendien konden ze rekenen op Belgische collaborateurs zoals de SS Vlaanderen, rexistische groepen en andere. De Belgische Politie en Rijkswacht vielen onder de Belgische wetgeving. Soms werden ze opgevorderd door de Duitsers, zoals

toen de Sipo-SD van Luik - in tegenspraak met de Belgische wetgeving - op 23 juni 1941 aan de Rijkswacht beval de communisten op te pakken,. De nationale Rijkswachtcommandant van België verklaarde dat de Rijkswacht dit bevel niet mocht uitvoeren. Er waren andere gevallen van opvordering van gendarmen en politieagenten en de vraag over de bevoegdheid van de Duitsers werd gesteld. Op 24 juli 1941, schreef generaal von Falkenhausen, militair commandant militaire van België en Noord-Frankrijk aan Gerard Romsée, Secrétaris-Generaal voor het binnenland.51 “De Militaire bevelhebber heeft de uitvoerende macht in het bezette gebied. Zijn verordeningen zijn voor de Belgische bevolking, evenzeer bindend als de Belgische wetten,. De leden der Belgische Veiligheid dienen de verordeningen der bezettende overheid dus uit te voeren, ook al is daar geen rechtgrond voor aanwezig in de Belgische wetten”. (…) “Wij begrijpen dat er aanhoudingen zijn waarvan de uitvoering door leden der Belgische Veiligheid om sommige redenen aanleiding kan geven tot bezwaren. In die gevallen zullen de aanhoudingen in regel door leden der Duitse Veiligheid worden gedaan. Deze toegeving verandert echter niets aan het bovenvermelde beginsel, dat alle door de bezettende overheid genomen verordeningen verplicht door de leden van de Belgische Veiligheid uit te voeren zijn.” Deze verklaring was aanvechtbaar vermits de Belgische ordediensten - zoals we hebben gezien - slechts konden opereren in het kader van de Belgische wetgeving. Welnu de Duitse militaire bevelhebber laat in zijn brief doorschemeren, zonder in details te treden, dat "bezwaren" mogelijk waren. Dit liet de gendarmen en politiemensen toe om - in principe en in bepaalde gevallen - bevelen van de bezetter niet op te volgen. In België is de burgemeester van een stad - in Antwerpen ging het tijdens de oorlog om Leon Delwaide - hoofd van de administratieve politie. Hij kan aanhoudingen bevelen wanneer bijvoorbeeld de openbare orde verstoord wordt, en dit alleen tijdens de duur van de rellen. De Procureur des Konings heeft de leiding over de gerechtelijke politie in

50

Plus deze van 11 september waaraan de politie blijkbaar meegedaan heeft, ook al was ze hiervoor niet officieel opgevorderd.

51

Duitsgezind

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 26/32

zijn arrondissement en is verantwoordelijk voor strafrechtelijke delicten. De arrestaties mogen niet langer dan 24 uur duren zonder een aanhoudingsmandaat uitgevaardigd door een onderzoeksrechter. Men kon dus geen mensen aanhouden in de context van de Duitse repressie, vooral omdat het ging om "misdaden" (politieke of raciale) die door de Belgische wet niet strafbaar waren. Het is dus duidelijk dat de politie in deze gevallen niet gerechtigd was tot aanhoudingen. De burgemeester, hoewel verantwoordelijk voor de ordehandhaving en de veiligheid van de stad, kon dus – zoals burgemeester Joseph Bologne van Luik – weigeren arrestatiebevelen van de Duitse autoriteiten uit te voeren als deze tegen de Belgische wetten indruisten. Om in deze situatie klaarheid te bekomen werd advies gevraagd aan de Raad van Wetgeving die op 26 februari 1942 verklaarde dat52: 1. Wanneer de bezette overheid maatregelen trof in het uitsluitend belang van het bezette land, moesten politie en rijkswacht die in beginsel uitvoeren. 2. Daarentegen konden ze niet worden verplicht maatregelen uit te voeren die hoofdzakelijk werden getroffen in het militair of politiek belang van de bezetter. 3. In geval van redelijke twijfel nopens het karakter van de maatregel, die hun opgelegd werd, moesten de beambten van de politie en de rijkswacht hun hiërarchische overheid raadplegen. Meer dan tweeduizend Joden aangehouden met de hulp van de Politie werden de dood ingestuurd. We overlopen de verschillende razzia's te Antwerpen, waaraan de plaatselijke politie haar volle steun verleend heeft. Op zaterdag 15 augustus 1942, schreef Hoofdcommissaris van de politie Jozef De Potter in de “dagelijksche orders” die verdeeld werden aan verschillende commissariaten dat, op bevel van de Sicherheitspolizei speciale maatregelen dienden genomen te worden vanaf 20u30 voor zekere acties in de 5e, 6e en 7e 52

Saerens: pagina 598

stadswijken. Er was geen melding van een bedreiging van de Duitsers tegen hen die dit bevel niet zouden opvolgen. Er was geen beschrijving van de acties en het is niet bekend of de Hoofdcommissaris al dan niet gehandeld heeft met de toestemming van de burgemeester. Het was een uitdrukkelijk bevel, het aantal politieagenten moest geleverd worden, ook indien men beroep moest doen op agenten van andere afdelingen. Er werden gezamenlijk 53 agenten en 3 adjunctcommissarissen aangeduid. De Sipo kwam daarbij nog agenten opeisen in twee wijken en gaf hun respectivelijk 75 en 77 persoonlijke convocaties voor gedwongen arbeid (Arbeitseinsatzbefehle) met bevel deze Joden bij het vallen van de nacht te gaan aanhouden. De gevangenen moesten aan de Sipo worden geleverd. Indien men de gezochte personen niet kon vinden moesten de aanhoudingen de ganse nacht duren en het huis volledig worden doorzocht. Hiermede werd de politie de uitvoerder van de aanhoudingen van Joden, indien noodzakelijk zelfs met dwang. Een van de adjunct-commissarissen kwam tegen de avond met speciale bevelen van de Sipo aan de agenten om zekere straten af te sluiten met behulp van de Feldgendarmen. Vrachtwagen verschenen in deze afgesloten zones. Daarop volgde de aanhouding van alle Joden van de wijk en later van die van een andere wijk waar ook talrijke Joden woonden. Bij deze actie werden ongeveer duizend Joden, mannen, vrouwen en kinderen aangehouden. De Antwerpse politie hielp bij het laden van de mensen in de vrachtwagens, hetgeen niet altijd zonder brutaliteit gebeurde. Het schijnt dat geen enkele agent geweigerd heeft mee te doen. Weliswaar kregen ze de bevelen van hun oversten die omringd waren door Duitsers53. De volgende dag transporteerden vrachtwagens van Antwerpse firma’s de gevangenen naar Mechelen. Een uitvoerig rapport werd door de adjunct-commissarissen aan hun bevelvoerders 53

Het staat vast dat er binnen de Antwerpse politie mensen waren die gekant waren tegen dergelijke acties. Anderen, Duitsgezind als ze waren, beleefden plezier aan deze razzia's. Als we hier spreken over de politie in het algemeen, betekent dit niet een beschuldiging aan iedere politieman in het bijzonder, maar slaat veeleer op de collaboratie vanwege de onderscheidene verantwoordelijken aan deze razzia's.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 27/32

gestuurd, aan de Procureur des Konings Baers en naar het stadshuis. Dit werd bevestigd door burgemeester Delwaide. Tijdens zijn ondervraging in december 1944 door de plaatsvervangende gouverneur Louis Clerckx, verklaarde hij dat de politie vanaf het begin een proces-verbaal aan de Procureur des Konings en aan hem opstuurde voor elke aanhouding. Verschillende Joden werden in de volgende dagen gearresteerd door de politie op bevel van de Sicherheitspolizei. De tweede grote actie was voorzien voor de 27 augustus en niet minder dan 61 agenten en drie adjunct-commissarissen werden door Hoofdcommissaris De Potter, gedwongen deze avond op te komen. Ze waren afkomstig van bijna alle commissariaten van de stad. Volgens Erich Holm, hoofd van de SD Gestapo, zouden een veertigtal SS soldaten en 45 Feldgendarmen aan de actie hebben deelgenomen. Aangezien zekere politieagenten Joden hebben verwittigd van hetgeen hen te wachten stond, waren velen hun woonst ontvlucht. Toen Holm dit zag heeft hij de razzia afgezegd. Het is onbekend hoeveel Joden toch nog werden aangehouden. Het is zeer spijtig dat wij niet weten wie deze moedige politieagenten waren, die het gelukt is om vlugschriften te verdelen bij een aantal Joden om hen te redden. Wij hebben geen van deze vluchtschriften en weten ook niet waar en door wie ze gedrukt werden. Toch is dit een duidelijk bewijs dat er onder de politie agenten waren die op hun eigen houtje of samen met leden van het verzet een initiatief hebben genomen die onze bewondering en erkentelijkheid afdwingt. ‘s Anderendaags, 28 augustus, liet Holm vier adjunct-commissarissen naar het hoofdkwartier van de Gestapo komen en zei dat wegens het verraad van de vorige avond de Antwerpse politie zelf verantwoordelijk zou zijn van de aanhouding van de Joden. Hij bedreigde – hetgeen voorheen niet het geval was – dat ze naar Breendonk zouden gestuurd worden indien ze de bevelen niet zouden opvolgen. Ieder onder hen moest voor de volgende morgen 250 Joden inleveren. Men moest met harde hand toeslaan.

Hoofdcommissaris Jozef De Potter was op de hoogte van deze actie en gaf bevel aan de agenten om mee te werken aan de aanhouding van de Joden54. De nacht toen mijn vader ons gered heeft Ik herinner mij een vrijdagavond – 28 augustus 1942 - ik was tien en een half jaar oud. Kreten weerklonken in onze straat. Ik hoorde bonken op de deuren van de huizen, waaronder het onze, gelegen in de Korte van Ruusbroeckstraat 33 te Antwerpen. Het moest ongeveer tien uur ‘s avonds geweest zijn en ik was reeds in bed. Ik opende voorzichtig de deur van de slaapkamer, en zag mijn vader op de drempel van de voordeur in gezelschap van een politieagent. Deze laatste beval ons klaar te maken en binnen de tien minuten naar beneden te komen. Woedend antwoordde mijn vader hem botweg: “Ik ga niet met een Belgische politieagent” en gooide de deur voor zijn neus dicht. Men maande mij aan rustig te blijven. Vader doofde alle lichten. Toen de agent enkele minuten later terugkwam om te zien of we naar beneden gekomen waren en op de deur klopte, gaf niemand antwoord en de agent ging weg. We hoorden andere inwoners naar beneden komen en door de vensters konden we zien dat men hen in de richting van de Lange van Ruusbroeckstraat leidde. We danken ons leven aan het moedige optreden van mijn vader en waarschijnlijk aan de aanwezigheid van een niet al te best overtuigde agent. Een ander agent heeft de deur geforceerd in dezelfde straat op het nummer 8 en drie personen werden gearresteerd55.

54

In het rapport van de Bestendige Wacht (een van de corpsen van de Antwerpse politie staat te lezen : « Heden avond, zijn wij telefonisch in verbinding geweest met alle wijken voor het leveren van versterking voor bijzondere opdrachten. Tevens in overleg met den Heer Hoofdcommissaris» .De tekst van deze brief is te vinden bij Saerens op blz. 610. 55 Volgens Lieven Sarens, geciteerd in “De Nieuwe Gazet” van 13 december 1999, schreef een Antwerps politiecommissaris in het proces-verbaal over de arrestaties van de nacht van 28 augustus 1942 het volgende: “Over het algemeen ondervonden we weinig weerstand van de Joden. In sommige huizen werd niet opengemaakt, waardoor we geweld moesten gebruiken om binnen te komen. Na lang zoeken troffen we bewoners aan in de uithoeken van de kelders. Drie personen werden meegenomen. We accepteerden geen

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 28/32

Talrijke personen uiit onze wijk waren slachtoffer van deze razzia, waaronder mijn oom Leibish Brachfeld, zijn vrouw Tsvya en mijn zesjarig nichtje Eva. Nonkel Leibish was een man met een hart, die ‘kosher’56 voedsel aan de joodse zieken in de hospitalen kwam brengen. Hij was meer begaan met sociaal werk dan met zijn broodwinning. Wanneer we de procesverbalen van de politie lezen, waarin staat dat zelfs zieken met medische attesten zonder meer werden aangehouden, wordt men woedend. Een verpleger die met een ziekenwagen naar een school kwam, waar men de aangehouden Joden had bijeengebracht, om een zieke vrouw die op de grond lag met een buikkanker het ziekenhuis te brengen, werd hij door Felix Lauterborn, een Flaming in dienst van de nazis, met een revolver bedreigd. De gearresteerden werden persoonlijk mishandeld en geslagen door Holm. Later hebben we vernomen dat de aangehouden Joden naar de school van de Grote Hondstraat werden gebracht en de volgende dag naar de Dossinkazerne te Mechelen gestuurd. “In de morgen van 29 augustus 1942 zagen inwoners van Boom een buurttram van zeven wagons en een stoomlocomotief langzaam door de gemeente rijden. (…) Wij vernamen dat ze naar Mechelen naar de Dossinkazerne reed. De ramen waren blauw geverfd volgens de verduisteringsregels. Op de platformen stonden gewapende Duitsers en soldaten in zwarte SS uniformen (…) Van een Vlaamse SS-er uit Boom hebben we vernomen dat de wagons gevuld waren met Joden die de nacht daarvoor in Antwerpen waren aangehouden.”57. Op 1 september werden 1.000 personen aangehouden waarvan 344 kinderen. Ze vertrokken met het VIIe transport naar Auschwitz. Daarvan hebben enkel 99 een oproep gekregen, terwijl de overigen aangehouden werden tijdens de razzia’s te Antwerpen. Van dit transport zijn 15 overlevenden.

De Antwerpse Joden hebben deze medewerking van de Antwerpse politie niet vergeten. Hoe was het mogelijk dat politieagenten bereid waren om deel te nemen aan een ware klopjacht tegen hun Joodse medeburgers ? Meer dan 2.000 Joden werden aangehouden en via Mechelen naar de dood gestuurd. Wie is hiervoor verantwoordelijk ? [wordt vervolgd]

Spreuk van de week “de charcutiers waren in staat van beleg. De bakker hield van bloemlezingen”

ziektegetuigschrift dat ons werd voorgelegd. We hebben deze personen aan het Duitse Commando overgemaakt”. 56 Ritueel onder controle van het Rabbinaat. 57 Marc Van de Velde “De Bruggen van Boom”, Studiecentrum voor Oorlogsgeschiedenis te Boom 1994. P. 91.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 29/32

[Lea Couzin]

‫מדור "הם היו אומרים"‬

‫וצעקת עניים ישמע‬ ‫הן ידוע בשער בת רבים שבעוה"ר מצב הפרנסה בעירנו נמצא בשפל המדרגה‪ ,‬והנה זה עידן‬ ‫ועדנים עוסקים אברכים בני תורה חשובים‪ ,‬אשר צער הרבים נגע ללבם‪ ,‬לעשות ולפעול למען‬ ‫אותן המשפחות המתקשות לכלכל את בני ביתם‪ ,‬ויש מהם אשר הגיעו עד פת לחם‪.‬‬ ‫והנה‪ ,‬אחרי שהאברכים הנ"ל פעלו מקודם כיחידים‪ ,‬קמו ונתאספו והקימו חברה בשם "תומכי שבת‬ ‫עזר נשואין וגמילות חסד"‪ ,‬בכדי שיוכלו להגביר פעולות הצדקה והחסד ביתר שאת ויתר עוז בכל‬ ‫ימות השנה‪ ,‬ולהרחיבם במשך הזמן גם בעזר לנשואין וכדומה‪ .‬גם צירפו אליהם מבעלי בתים‬ ‫הנכבדים שבעירנו בתור "ועד" להשקיף על הפעולות שיהיו נעשים בסדר ומשטר כראוי וכיאות‪.‬‬ ‫ולפני מספר שנים שאלנו לעצמנו היש צדקה חשובה יותר מזו? הממציא לחם מידי חודש בחדשו‬ ‫לעניי עירנו‪ ,‬מאכיל להם מזון ומחי' בימי חג ומועד‪ ,‬ועוזר להם לשמוח בנישואי צאצאיהם‪,‬‬ ‫ומאפשר להם להזמין קרואים לסעודת בר מצוה של בניהם‪ .‬ובשעתו היתה תשובתנו לשאלה‬ ‫הנשאלת שאין לך צדקה חשובה ויעילה מזו‪.‬‬ ‫מאז עברו כמה שנים ומצב הפרנסה בעירנו התדרדר עוד יותר עד לשפלים שלא היו ידועים בעירנו‬ ‫ר"ל עד כי הנצרכים עולים על מספר התומכים‪ ,‬וכל זה מחמת שהרבה מאנ"ש אינם עובדים לשם‬ ‫פרנסה ובתוכם הרבה אברכים אבות משפחות ברוכות ילדים שאין מולידם יכולים לפרנס ולכלכל‪.‬‬ ‫כ"כ גם אברכים הרוצים להתפרנס בצורה מכובדת ממעשה ידם ולא להיות עול לציבור‪ ,‬אינם‬ ‫מוכשרים כלל וכלל לאומנות נקיות מחוסר הכשרה וידיעת שפת המדינה‪.‬‬ ‫אשר על כן‪ ,‬הננו לחוות דעתנו דעת תוה"ק שהעת היא עת לעשות לה' ושיש לעורר אנשי שלומנו‬ ‫ללמוד אומנות קלה ונקיה ושפת המדינה וכן ללמד לבניהם אחריהם אומנות‪ ,‬כדי שיוכלו הם‬ ‫ובניהם להתפרנס ולכלכל את בני ביתם בלי להצטרך לבריות‪ ,‬ובשעה"ד אף אומנות מנוולת ואל‬ ‫ישליך עמצו על הצבור‪ ,‬כנפסק להלכה ברמב"ם )הלכות מתנ"ע י יח( "לעולם ידחוק אדם עצמו‬ ‫ויתגלגל בצער‪ ,‬ואל יצטרך לבריות‪ ,‬ואל ישליך עצמו על הצבור‪ .‬וכן צוו חכמים ואמרו‪ :‬עשה‬ ‫שבתך חול ואל תצטרך לבריות‪ .‬ואפילו היה חכם ומכובד ו ֶה ְענִי‪ ,‬יעסוק באומנות‪ ,‬ואפילו‬ ‫באומנות מנוולת‪ ,‬ולא יצטרך לבריות‪ .‬מוטב לפשוט עור בהמות נבלות‪ ,‬ולא יאמר לעם‪ :‬חכם גדול‬ ‫אני‪ ,‬כהן אני‪ ,‬פרנסוני‪ .‬ובכך צוו חכמים‪ .‬גדולי החכמים‪ .‬היו מהם חוטבי עצים ונושאי הקורות‬ ‫ושואבי מים לגנות‪ ,‬ועושים הברזל והפחמים‪ ,‬ולא שאלו מן הצבור‪ ,‬ולא קבלו מהם כשנתנו להם"‪,‬‬ ‫וגדול הנהנה מיגיעו יותר מירא שמים" )ברכות ח‪.(.‬‬ ‫ולא טוב עושים אבות משפחה שמתחסדים ועסוקים כל היום בלימוד תורה ועבודת ה'‪ ,‬דהיינו‬ ‫תפילת שחר הנמשכת עד לחצות היום‪ ,‬ואח"כ הולכים לנוח אחה"צ )שקוראים צילעהנען(‬ ‫ומשכימים עוד הפעם באותו יום‪ ,‬ועי"כ מזלזלים בפרנסת בני ביתם ומביאם עד פת לחם וסומכים‬ ‫על הנס ועל הצבור שיכלכלו את בני ביתם במקומם‪ ,‬וכידוע זה נגד מה שנפסק בפוסקים והרמב"ם‬ ‫כנ"ל‪ ,‬ונגד התנהגותם של גדולי ישראל שהקפידו להנות מיגיעת כפם ולא רצו להשליך עצמם על‬ ‫‪F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 30/32‬‬

‫הצבור ח"ו‪ ,‬ובעוה"ר נעשה הדבר כהיתר שאברכים מאנ"ש לכתחילה נמנעים מלעבוד ומלהתפרנס‬ ‫ולא מתביישים לפשוט יד ולבקש תרומות וסיוע כל הימים עד שהדבר נעשה כביכול דרך המלך‬ ‫במחננו הקדוש‪ .‬קודם מחזרים על הפתחים עבור מזונות לבני ביתם‪ ,‬ואח"כ להשיא את ילדיהם עד‬ ‫שילדיהם הולכים בדרך אבותם ומתפרנסים גם הם מכספי צבור וצדקה‪.‬‬ ‫להוי ידוע שמלבד שאורח חיים כנ"ל שמבוסס לכתחילה להתפרנס מכספי צבור וצדקה הוא נגד‬ ‫תוה"ק‪ ,‬הרי עבירה גוררת עבירה וגורם גם כן לחילול השם עי"כ שנראה לעיני כל שאבות משפחה‬ ‫דואגים ללימודיהם ולהשכלתם התורנית הם בלבד ומעלים עין מטובת ומזונות בני ביתם ומשליכים‬ ‫את עול הפרנסה על הצבור‪ .‬כ"כ הדבר נוגע לשלום בית ולחינוך הבנים ר"ל וד"ל ועלול להביא‬ ‫אברכים שלא התרגלו להתפרנס בהיתר‪ ,‬להכשל בפרנסה באיסור ח"ו שזה כרוך בעניני גזל וכד'‬ ‫שהם איסורים חמורים דאורייתא‪.‬‬ ‫והשומעים לנו ולדעת תורה יתברכו בפרנסה טובה והשי"ת יראה בעניינו ויעזור לנו להעלותנו‬ ‫משפלות דלות מצבנו‪ ,‬להקים מעפר דל ומאשפות ירים אביון‪ ,‬ויתן לכל נפשות ביתינו מזונוצינו‬ ‫ופרנסתנו ברוח ולא בצמצום‪ ,‬בהיתר ולא באיסור‪ ,‬בנחת ולא בצער מתחת ידו הרחבה‪ ,‬ונוושע‬ ‫בישועת הכלל והפרט בב"א‪.‬‬ ‫וע"ז באנו עה"ח‪ ,‬היום ערב שבת פרשת כי תשא לסדר "ששת ימים יעשה מלאכה"‪ ,‬פה עוא"ב‬ ‫אנטווערפען יצ"ו‪ ,‬תשס"ד לפ"ק‪.‬‬

‫‪© Parodie by H. Rosenberg‬‬

‫‪F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 31/32‬‬

"‫מדור "הם היו אומרים‬

‫ﺷﭽﺸﻈﻘﺊ یﺞ ﻇﺔﺇ‬

‫ﺷﻖ‬٣‫ﻟﻒ‬

‫ﭪ‬۴‫ﱐﱴﮊ ﰈﰱﳐﰿ‬٦‫ﻓﺴﺊ‬

‫ﺽ‬٢٩‫ﻳﻲ‬٦٨٤

‫ﴰﲕﻶﱵﮏﺸ ﷲﲣﰲﮓ‬

‫ﻶﻙﻔﺽ ﺃﺲﻎ ﻱﻷﳚﳌﻎ‬ “Toelaten dat mannen en vrouwen zich mengen, is het begin van alle kwaad en catastrofes” [Sjeik Abdulaziz bin Abdullah al-Sheikk, Islamitische autoriteit in Saudi-Arabië58]

58

Geciteerd in Knack, 3 maart 2004, p. 86.

F O R UM nr. 48 - 12 maart 2004 – pagina 32/32