Duurzaam Ondernemen Een handleiding om uw bedrijf duurzaam te vernieuwen
Inleiding Duurzaam ondernemen is een kans, hoort u overal. Maar hoe dan? Hoe kan duurzaam ondernemen u helpen om uw groeiambities te realiseren? Dit boekje biedt u een praktische handleiding. We geven een korte introductie wat duurzaamheid is, welke ‘regels’ u in acht moet nemen om het strategisch in te zetten en tenslotte sluiten we af met een groot aantal praktische voorbeelden van collega MKB ondernemers. In de rechter onderhoek staat een wiki, met verwijzingen naar websites met verdiepende informatie, filmpjes en de genoemde bedrijven, u kunt direct doorklikken. Sommige voorbeelden hebben een stempel ‘hefboom’: dit zijn maatregelen waarmee u meer impact en effect kunt bereiken. Dit word uitgelegd in hoofdstuk 2. Over de informatie in dit handboek worden door Syntens Innovatiecentrum door het hele land voorlichtingsbijeenkomsten gehouden. www.syntens.nl/agenda. Wees welkom!
WIKI
Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Zoek een nieuwe oplossing voor de functie (1/2) Cargohopper is een nieuw stadsdistributiesysteem waarmee goederen in de binnenstad vervoerd kunnen worden. Een compleet nieuwe benadering maakt dat CO2 uitstoot, laad- en lostijden, omrijden en wegversperringen tot het verleden behoren. www.cargohopper.nl Evening Breeze ontwikkelde een airconditioned hemelbed voor tropische resorts. Met Evening Breeze wordt er alleen gekoeld waar de behoefte is: in het bed. Energiebesparing t.o.v. een conventionele airco: 60-80%. En het slaapt ook nog eens lekkerder, geen lawaai, geen tocht, geen droge lucht. www.evening-breeze.com
http://www.youtube.com/watch?v=1 ztsCT-pUJ4&feature=related
WIKI Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Kies Low-impact materialen (2/3) Pas recyclebare materialen toe. OpenBic maakt rompen voor kinderzeilboten van een herbruikbare kunststof (PP) in plaats van niet-herbruikbaar polyester wat in de sector gebruikelijk is. Deze boten zijn bovendien goedkoper, sterker en onzinkbaar. Gebruik duurzaam gewonnen grondstoffen Flamingo verwerkt ‘groen goed’ in haar ringen. De delfstof wordt gewonnen met zo min mogelijk aantasting van de bodem en minimaal waterverbruik. www.flamingo.nl Kies materialen uit de regio Tomaello werkt met natuursteen uit verschillende delen van de wereld. Door middel van voorlichting aan haar klanten wordt gebruik van deichterbij gewonnen grondstoffen gestimuleerd. www.tomaello.nl
WIKI Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Kies een milieuvriendelijke verpakking (2/3) Bespaar gewicht Een oude discussie: melkpak of melkfles? De fles is rond dus stapelt minder efficient, is zwaarder dus kost meer brandstof in transport, echter het pak is niet herbruikbaar en ook niet recyclebaar. Houd de inhoud langer vers Een broodzakkenproducent rekende uit dat de milieubelasting van één broodzak gelijk staat aan de miliebelasting van één snee weggegooid brood. Zij hebben een broodzak ontwikkeld waarin het brood langer vers blijft waardoor minder brood wordt weggegooid.
WIKI Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Verminder direct verbruik (1/2) Als het gaat om verbruik, hebben we het meestal over producten: • met een stekker eraan (bv apparaten) • waar brandstof in moet (bv voertuigen) • die water verbruiken (bv wasinstallaties) • die navullingen behoeven (bv printers) Maak het product zuiniger in verbruik Klava produceert armaturen voor straatverlichting. Door over te stappen van gloeilampen naar LED verlichting wordt een enorme energiebesparing gerealiseerd. Verminder sluipverbruik in stand-by stand Van Lien is een van de merken noodverlichting die niet de hele dag brandt, maar pas aangaat als de netspanning wegvalt.
WIKI Hoofdstuk 3: duurzaam product en dienst
Verminder indirect verbruik Verminder het gewicht van producten die veel getransporteerd worden Promolding ontwikkelde een kunststof trolly voor in vliegtuigen, die een fractie weegt van het oorspronkelijk gebruikte model. Verbeter aerodynamica van transportmiddelen Ephicas ontwikkelde side-wings om vrachtwagens aerodynamischer te maken. Brandstofbesparing: 10-15% Misschien toch in verbeter product van een ander Een wegenbouwer kan kiezen voor een milieuvriendelijker asfalt, maar meer impact heeft hij als hij de bocht in de weg zo construeert dat de automobilist niet teveel hoeft af te remmen en op te trekken. Zijn impact op het gebruik van de weg en de CO2 uitstoot daarbij is veel groter dan de impact van de materialen alleen.
Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
WIKI
Optimaliseer service en onderhoud (2/2) Kies de vorm van onderhoud die past bij het doel Soms is het beter te wachten tot iets kapot gaat, soms is het beter om preventief of productief onderhoud te plegen. Zie de verschillende vormen van onderhoud in de tabel hieronder:
WIKI Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Ontwerp ook het levensduur einde (1/2) Zorg voor optimale herbruikbaarheid Herbruikbaarheid kan worden georganiseerd op 3 niveau’s: • Hergebruik van het gehele product • Hergebruik van componenten • Hergebruik van materialen (recycling)
Tapkoel neemt gebruikte bierspiralen terug en reinigt ze, waarna ze opnieuw gebruikt kunnen worden.
WIKI Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Bouw voorsprong door nieuwe technologie (1/2) De inzet van nieuwe technologie kan u een voorsprong geven met uw duurzame innovatie. Zeker als deze technologie te beschermen is. Hoe vind u de nieuwste technologie? • Bezoek beurzen • Maak gebruik van studenten HTS en TU • Zet een zoekopdracht uit via Enterprise Europe Network (EEN) • Zoek in de octrooiliteratuur (espacenet) • Maak gebruik van kennisinstellingen, zoals bijvoorbeeld TNO • Via de SBIR regeling verkoopt TNO technologie aan ondernemers Maru ontwikkelde een daglichtsysteem dat het daglicht in fabriekshallen meet en automatisch lampen erbij aan- of uitschakelt voor het optimale lichtniveau. Zij vroegen octrooi aan op hun vinding.
WIKI Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Verbeter de duurzaamheid van een ander Het AquaFinesse product ‘pool’ maakt het vuil los van de wanden, waardoor er minder biocine nodig is om het zwembad schoon te houden. Moens Mouldings heeft een magnetronverpakking ontwikkeld waarin de magnetronstraling efficienter wordt gebruikt waardoor het voedsel sneller opwarmt. Decall Consulting verduurzaamt coatingssystemen via een nieuw en robuust coatingsysteem. Minder veroudering, minder vandalisme gevoelig, betere bestand tegen intensief gebruik. Vorm en beel blijven veel langer mooi en functioneel.
WIKI Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Beinvloed duurzaam gedrag van de gebruiker Ariel bracht een wasmiddel op de markt, waarmee de was bij 15 graden al schoon wordt. In commercials wordt opgeroepen dat ook uit te proberen. Veel moderne zuinige auto’s geven een schakeladvies, wanneer er doorgeschakeld kan worden en wanneer er teruggeschakeld moet worden om zo min mogelijk branstof te verbruiken. Gemeenten leggen groene golf verkeerssystemen aan, om weggerbuikers soepel door te laten rijden bij een constante snelheid. Een waterkoker die een ‘ping’ geluid maakt wanneer het water kookt, voorkomt dat de consument het water opnieuw opzet.
WIKI Hoofdstuk 3: Duurzaam product en dienst
Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen
Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen
Reduceer gasen elektraverbruik (1/2) Gebruik groene stroom Verlichting • Vervang verlichting door een energiezuinige variant (LED) • Voorzie lampen van een automatische aan-uit schakeling of daglichtsensoren Verwarming / airco • Isoleer leidingen • Stel temperatuur CV water en stookgrens juist in • Breng tochtsluizen aan • Zet verwarming ‘s avonds en in het weekeind lager of uit • Zet geen verwarming en airco tegenover elkaar aan • Maak gebruik van zonwering • Bij gebruik van airco, houd ramen gesloten
WIKI Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen
Reduceer gasen elektraverbruik (2/2) Productkoeling • Gebruik deurdrangers voor deuren van koelcellen • Schakel koelcelverlichting via deurschakelaar • Voorkom ijsaanslag op de verdamper Dataopslag Veel energie gaat verloren aan het continue aanstaan van servers en data-opslag. Maak een keuze welke data vaak geraadpleegd wordt en snel beschikbaar moet zijn, en welke data op plekken kan staan die ‘uit’ staan en waarvan het dus langer duurt om de data op te roepen. Perslucht Persluchtinstallaties vertonen vaak lekken. Hierdoor gaat de compressor te vaak aan wat veel energie kost. • Controleer regelmatig op lekken en • zet de compressor ‘s nachts en in het weekeind uit.
Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen
WIKI
Maak besparingen meetbaar Spijkstaal is in 1999 begonnen met de milieubarometer. Zij kunnen naar alle opdrachtgevers inzichtelijk maken wat zij de afgelopen jaren hebben bereikt. Ook kunnen zij inzichtelijk maken hoe de milieukosten zich hebben ontwikkeld.
WIKI Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen
Help uw toeleverketen verduurzamen Je kunt kiezen voor duurzame toeleveranciers, je kunt ook je bestaande toeleveranviers verduurzamen. Het hefboomeffect is dan groter. VelopA ontwikkelt, assembleert en vermarkt straatmeubilair. Alle componenten (metaal, hout, beton, kunststof) worden ingekocht. Zij hebben in samenwerking met Syntens een project gedaan om hun Nederlandse toeleveranciers te helpen duurzamer te worden. Kennisdelen, etc.
WIKI Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen
Ruimtegebruik en intern transport Hoe efficienter u werkt in een beperkte ruimte, hoe minder gas en stroom u nodig heeft. • Ga efficient om met ruimte, zowel werkruimte als magazijn. • Optimaliseer de routing van de productie door het bedrijf • Verbeter vindbaarheid van spullen om onnodig heen en weer rijden te verminderen • Schakel over op elektrisch vervoer (heftrucks e.d.) Lavital Bedden is overgestapt naar lean produceren: de onderhanden bedden en matrassen liggen niet meer te wachten maar worden meteen afgemaakt. Hierdoor kon het aantal werkplekken met de helft worden teruggebracht en kan in dezelfde ruimte een twee keer zo hoge productie worden gedraaid. Een verhuizing kon hierdoor worden uitgesteld. Daarnaast gebruikte Lavital zowel vurenhout als grenen voor de bedden. Door 100% over te stappen op het – duurdere- grenen, kon de opslagplaats voor vurenhout komen te vervallen en door het hogere inkoopvolume van grenen was het uiteindelijk kostenneutraal. Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen
WIKI
Woon-werkverkeer en buitendienst In een kantoor bedraagt het woon-werkverkeer gemiddeld 25% van de totale milieubelasting. • Stimuleer wonen dichtbij het bedrijf • Organiseer gecombineerd woon-werkverkeer (met een busje ophalen) • Stimuleer gebruik zuinige auto’s • Stimuleer carpoolen • Faciliteer thuiswerken en spitsmijden • Vergoed gebruik van OV (ook als medewerker een leaseauto heeft) • Biedt mogelijkheden aan voor ritoptimalisatie • Gebruik meer telefoon-en videoconferentie Mmtotaal heeft de 4-daagse werkweek ingevoerd met langere dagen. Alle bedrijfsauto’s staan één dag per week stil. Spijkstaal beperkt haar woon-werkverkeer tot 25 km enkele reis. Binnen deze afstand wonen ca. 1 miljoen mensen. PZ heeft de opdracht binnen deze afstand sollicitanten aan te nemen.
WIKI Hoofdstuk 4: Bedrijfsvoering verduurzamen
Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Wees verantwoordelijk voor directe omgeving BRS Staalwerken “maakt de monumenten van morgen”. Hun missie om de gebouwde omgeving zo mooi te maken dat we er zuinig op willen zijn, is een eigenzinnige visie op MVO en omgevingsverantwoordelijkheid. Handels- en Verhuurbedrijf Krans B.V. heeft als doelstelling bij de uitvoering van haar werkzaamheden een zo veilig mogelijke situatie te creëren voor zowel haar opdrachtgevers, de weggebruikers alsook haar eigen mensen.
WIKI Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Zoek ook je hefboom in MVO Textielgroothandel Dintex heeft een nieuwe businesstak opgezet voor kleinschalige instellingen. Normalerwijze wordt het textiel (bv beddengoed) centraal verzameld en gewassen. Voor kleinschalige instellingen (bijvoorbeeld zwakzinnigenzorg) biedt Dintex een compleet pakket van textiel, professionele wasmachines e.d. zodat de bewoners zelf de was kunnen gaan doen. Goed voor de betrokkenheid van de bewoners bij het huishouden, goed voor het milieu want minder transportkilometers (bovendien hoeven er minder sets in omloop te zijn) en tenslotte ook leuk voor de bewoners: ze kunnen voortaan een eigen dekbedovertrek uitzoeken in plaats van onder hetzelfde te slapen als in de gevangenis. De hefboom is dat Dintex niet alleen haar eigen processen duurzamer maakt, maar ook ander gebruik stimuleert en een verandering van beleving aan klantzijde mogelijk maakt.
Hoofdstuk 5: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
WIKI
Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten
Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten
Kies een unieke positionering (2/3) Dimensies milieu 100 76
basics 100
ethiek 1
15
25
100
maatschappij
Bron : Syntens enquête, n=97
Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten
100
Kies een unieke positionering (3/3) Dimensies milieu 100
31
basics ethiek 100
7
66
50
100
maatschappij
Bron : Syntens enquête, n=99
Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten
100
Maak duurzaamheid zichtbaar en ervaarbaar (2/2) HR groep verkeersboren ‘ultimate signing’ worden gemaakt door het plaatstaal eerst te lakken alvorens het te zetten. Hierdoor hebben deze verkeersborden echter een rode rand aan de achterkant. Zij communiceren dit nu als hét herkenbare handelsmerk van duurzame verkeersborden. Maak van je verschil een voordeel.
WIKI Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten
Vermarkt op Total Cost of Ownership Doordat Evening Breeze geconditioneerde hemelbedden minder energie verbduiken dan een conventionele airco, wordt de investering in no-time terugverdiend. Evening Breeze rekent op basis van het huidige energieverbruik en de energieproid de terugverdientijd aan de klant voor. . Ephicas heeft een rekentabel op haar website waarmee de jaarlijkse brandstofbesparing snel inzichtelijk wordt gemaakt.
WIKI Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten
Communiceer wat je doet, niet meer en niet minder
WIKI Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten
Vermijd greenwashing • • •
Greenwashing = je groener voordoen dan je bent. Een onterechte claim is misleidende reclame. Vermijd suggestieve plaatjes zonder rechtvaardige groene prestatie
WIKI Hoofdstuk 6: Duurzaamheid vermarkten
Greenwashing
Duurzaam Ondernemen Een handleiding om uw bedrijf duurzaam te vernieuwen