DPO Marktmogelijkheden supermarktaanbod Stiphout Gemeente Helmond
DPO Marktmogelijkheden supermarktaanbod Stiphout Gemeente Helmond
Rapportnummer:
203X00880.070038_2
Datum:
24 april 2012
Contactpersoon opdrachtgever: De heer R.M.J. van den Heuvel Projectteam BRO:
Aiko Mein, Paul Kersten
Trefwoorden:
DPO, marktmogelijkheden, supermarkten, Dagelijkse artikelensector, Stiphout, Helmond
Bron foto kaft: Beknopte inhoud:
Hollandse Hoogte 4 Het initiatief van C1000 voor verplaatsing en uitbreiding van het winkeloppervlakte van haar supermarkt in Stiphout is getoetst op de effecten voor de winkelvoorziening in het dorp conform de kadernota voor detailhandel. Bij deze toetsing is ook de herinvulling van de huidige locatie betrokken. Geconcludeerd wordt dat de beoogde verplaatsing/vergroting van de C1000-supermarkt distributief te onderbouwen is, maar dat de herinvulling van het te verlaten pand met een tweede supermarkt consequenties met zich meebrengt.
BRO Hoofdvestiging Postbus 4 5280 AA Boxtel Bosscheweg 107 5282 WV Boxtel T +31 (0)411 850 400 F +31 (0)411 850 401
Inhoudsopgave
pagina
1. INLEIDING 1.1 Aanleiding en vraagstelling 1.2 Afbakening onderzoek 1.3 Leeswijzer
3 3 4 4
2. OVERWEGINGEN EN CONCLUSIES 2.1 Invloed op de structuur 2.2 Duurzame ontwrichting 2.3 Conclusies
5 5 8 10
VERANTWOORDING
3. VERTREKSITUATIE 3.1 Aanbodstructuur dagelijkse artikelensector 3.2 Vraagstructuur
13 13 16
4. ONTWIKKELINGEN EN FUNCTIONEREN 4.1 Trends en ontwikkelingen 4.2 Economisch functioneren en marktruimte
19 19 21
BIJLAGE Begrippenlijst
Inhoudsopgave
1
2
1.
INLEIDING
1.1 Aanleiding en vraagstelling Aanleiding De huidige C1000 supermarkt in Stiphout voldoet niet meer aan de moderne eisen die aan een C1000 supermarkt gesteld worden. Het winkelvloeroppervlakte (wvo) is met 728 m² te beperkt en de parkeergelegenheid is voor een moderne supermarkt verre van optimaal. Om in beide behoeften te voorzien, is een nieuwe locatie gewenst, waar een vloeroppervlak van 1.000 tot 1.125 m² wvo mogelijk wordt en de parkeervoorziening op peil komt. Door de voorgenomen verplaatsing van C1000 komt de bestaande 728 m² wvo detailhandelsruimte vrij. De locatie leent zich niet voor een moderne servicesupermarkt in het midden- of hoogsegment, zeker gelet op de argumenten voor de verplaatsing van de C1000. De locatie biedt echter wel het formaat die een supermarkt in het discountsegment zoekt. Alternatieve detailhandelsbestemmingen zijn echter ook mogelijk. De gemeente Helmond wil graag meer inzicht in de distributie-planologische wenselijkheid en ruimtelijk-economische haalbaarheid van het initiatief van C1000, waarbij tevens de mogelijkheid van herinvulling van de bestaande locatie wordt meegewogen. Kadernotitie detailhandel In 2005 heeft de gemeente Helmond de kadernotitie “Werk maken van detailhandel” vastgesteld. In deze notitie wordt een beleidskader geboden voor de detailhandel op stedelijk niveau. De gemeente geeft hierin als uitgangspunt dat dagelijkse levensbehoeften in de eigen buurt of wijk gekocht moeten kunnen worden en dat er binnen de gemeente slechts ruimte is voor één megasupermarkt (AH XL, Torenstraat). De gemeente Helmond richt zich tevens op het moderniseren van de wijk- en buurtwinkelcentra en daarmee primair op het verbeteren van de economische vitaliteit van deze centra. Vraagstelling Het gewenste branchegerichte distributie-planologisch onderzoek dient antwoord te geven op de volgende vragen: • Wat zijn de marktmogelijkheden voor uitbreiding van het winkelaanbod in de dagelijkse artikelensector, en meer specifiek voor supermarktaanbod in Stiphout?
Hoofdstuk 1
3
•
•
Wat zijn de effecten van de beoogde verplaatsing/vergroting van de C1000 op de detailhandelsstructuur en meer in het bijzonder de boodschappenstructuur in deze plaats? Wat zijn de mogelijkheden voor en de effecten van een eventuele herinvulling van het te verlaten pand met een discountsupermarkt voor de detailhandelsstructuur van Stiphout en de gemeente Helmond als geheel?
1.2 Afbakening onderzoek Initiatief De huidige locatie aan de Dorpstraat 58D in Stiphout ligt in het centrum van het winkelgebied van Stiphout. De huidige supermarktvestiging ter plaatse (C1000) heeft een bruto vloeroppervlak (bvo) van zo’n 950 m². De nieuwe vestiging van de C1000 is voorzien aan de Dorpstraat 55 (de overzijde van de huidige vestiging) en heeft een beoogd bvo van 1.350 tot 1.500 m². Er zijn tevens parkeerplaatsen op eigen terrein voorzien en de ligging blijft centraal in het winkelgebied van Stiphout. Dagelijkse artikelensector Voorliggend onderzoek beperkt zich tot de dagelijkse artikelensector. Onder de dagelijkse artikelensector vallen de branches levensmiddelen en persoonlijke verzorging. Hiermee volgen we de indeling van Locatus1. Het onderzoek richt zich naast supermarkten daarmee ook op (vers)speciaalzaken, drogisterijen en parfumerieën.
1.3 Leeswijzer Deze rapportage bestaat uit twee delen: de beantwoording van de onderzoeksvragen en de verantwoording. In hoofdstuk 2 vindt u de belangrijkste afwegingen omtrent duurzame ontwrichting en de effecten voor de locatie. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met de conclusies en aanbevelingen. De achterliggende analyses zijn te vinden in de verantwoording. Hierin wordt uitgebreid ingegaan op de aanbod- en vraagstructuur, vergelijkingscijfers en de trends en ontwikkelingen in de detailhandel/supermarktsector. De cijfers over het aanbod aan winkels zijn ontleend aan de actuele cijfers van Locatus, tenzij anders vermeld.
1
Locatus is dataleverancier van winkelgegevens. Alle geraadpleegde gegevens betreffen de per 15 februari 2012 beschikbare data via Locatus Online.
4
Hoofdstuk 1
2.
OVERWEGINGEN EN CONCLUSIES
2.1 Invloed op de structuur Evenwichtige spreiding van supermarkten in Helmond In Helmond is sprake van een evenwichtige ruimtelijke spreiding van de dagelijkse artikelensector over de gemeente. Het centrum van Helmond heeft het omvangrijkste winkelaanbod en staat aan de top van de hiërarchie. Dit winkelaanbod wordt ondersteund door het winkelaanbod in de buurt- en wijkwinkelcentra. In de meeste woongebieden is een meervoudig aanbod van supermarkten, waarbij de consument ter plaatse keuze heeft. Alleen in Dierdonk en Stiphout is één supermarkt aanwezig, in Brandevoort opent in 2012 een tweede supermarkt. Functie van supermarkten in de wijkwinkelgebieden In buurt- en wijkwinkelcentra gelden supermarkten als de voornaamste trekkers. Het supermarktaanbod wordt aangevuld met (vers)speciaalzaken, niet-dagelijkse artikelenwinkels en andere publieksgerichte functies (o.a. horeca en particuliere dienstverlening). De aanwezigheid van de supermarkt zorgt voor een beperking van de afvloeiing van koopkracht. Voorwaarde is dan echter wel dat het een competitieve, moderne supermarkt betreft, hetgeen nu in Stiphout niet het geval is. Ontwikkelingen in de supermarktstructuur De laatste jaren heeft er een schaalsprong plaatsgevonden in de supermarktbranche. Enerzijds is er het ontstaan van de megasupermarkten (bijv. de AH XL van Helmond), waarbij oppervlaktes van ten minste 3.500 m2 (wvo) geboden worden. Anderzijds horen full-service supermarkten, waartoe ook C1000 hoort, naar de huidige maatstaven 1.000 – 1.500 m2 aan oppervlak (wvo) te hebben om in staat te zijn om met een voldoende gedifferentieerd aanbod voor de consument aantrekkelijk te blijven. Hierdoor is er sprake van uitval aan de onderkant (sluiting van te kleine supermarkten) en anderzijds opwaardering aan de bovenkant. De uitbreiding van de C1000 in Stiphout hoort bij deze laatste categorie. De verwachting is dat de schaalvergroting bij supermarkten de komende jaren verder doorzet. Tegelijkertijd blijft de opkomst van discountsector doorzetten met formules zoals Aldi en Lidl. Deze supermarkten bieden lage prijzen bij een beperkt assortiment, niet of nauwelijks A-merken en met minder focus op service. Bovendien nemen discountformules genoegen met (iets) kleinere oppervlaktes; van de kleinste vijf supermarkten in Helmond (waartoe ook de huidige C1000 van Stiphout hoort) zijn er drie Aldi’s.
Hoofdstuk 2
5
Consumentengedrag verandert Consumenten doen hun boodschappen het liefst dicht bij huis. Maar als de supermarkt niet voldoet aan hun verwachtingen (o.a. omvang, assortiment, bereikbaarheid, etc.), dan zijn ze bereid verder te reizen. Consumenten bezoeken ook meerdere supermarkten. Er zijn geen duidelijk afgebakende verzorgingsgebieden meer te trekken rondom supermarkten. De steeds mobielere consumenten doen boodschappen op het moment wanneer het hen uitkomt, bij de formules die het beste bij hen aansluiten en op de locatie waar zij zich thuis voelen. Voor de consumenten in Stiphout is de megasupermarkt AH XL als goed bereikbaar alternatief voor de C1000 aantrekkelijk, maar ook de Jumbo in Mierlo-Hout trekt koopkracht. Ook buurgemeente Nuenen trekt koopkracht uit Stiphout, vanwege de snelle en gemakkelijke verbindingsweg en het winkelaanbod. De uitbreiding en modernisering van de C1000 dient ook vooral de versterking van de concurrentiepositie. Supermarkten in het discountsegment worden gewoonlijk bezocht door consumenten die ook inkopen bij servicesupermarkten. Ze gelden als een specifieke aanvulling op het totaalaanbod. In de huidige spreiding van dit segment in Helmond is het noordwestelijke deel van de stad (incl. Stiphout) niet voorzien. Inwonersaantal en consumenten De gemeente Helmond heeft 88.725 inwoners (per 1 oktober 2011), verdeeld over de kernen Helmond en Stiphout. Helmond ligt op ca. 10 kilometer van Eindhoven en wordt omgeven door de gemeenten Deurne, Laarbeek, Gemert-Bakel, Asten, Someren, Geldrop-Mierlo en Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Een aanzienlijk deel van het winkelaanbod in Helmond heeft ook een functie voor de inwoners van deze omringende gemeenten. Uit prognose van Provincie Noord Brabant geldt Helmond als groeilocatie met in 2020 een inwonersaantal van 92.965 en in 2030 een aantal van 96.875. Voor de ontwikkeling van het inwonersaantal van Stiphout, als primaire verzorgingsgebied van de supermarkt, baseren we ons op de wijkprognoses van gemeente Helmond. Het inwonersaantal van Stiphout is de laatste jaren beperkt afgenomen, is 5.334 (per 2011) en wordt voor 2020 op 5.110 gehouden. Daarna wordt weer een stijging tot 5.410 in 2030 verwacht. Een belangrijke ontwikkeling voor Stiphout is de realisatie van de automotive campus, direct grenzend aan de zuid-westkant van Stiphout. De toename van de werkgelegenheid op dit bedrijventerrein kan een impuls betekenen voor Stiphout, en met name voor de detailhandel in het dorp. Modernisering en economische vitaliteit De vernieuwing en uitbreiding van de C1000 levert een belangrijke bijdrage aan de modernisering en economische vitaliteit van het winkelcentrum in Stiphout.
6
Hoofdstuk 2
Het brengt de supermarktfunctie in Stiphout op actueel niveau in oppervlakte, aanbod en parkeervoorzieningen. Het versterkt bovendien de concurrentiepositie van het hele centrum van Stiphout door de te verwachten afname van koopkrachtafvloeiing. Het initiatief van C1000 past binnen deze gemeentelijke beleidswensen. Fysieke ruimte voor een moderne supermarkt In veel wijkwinkelcentra is het lastig een geschikte locatie te vinden voor een moderne grotere supermarkt met voldoende parkeermogelijkheden. Om deze reden zijn al verschillende formules uitgeweken naar een perifere locatie. Voor de C1000 in Stiphout geldt echter een uitstekende mogelijkheid in het huidige midden van het centrum, centraal aan de Dorpsstraat. Herinvulling huidige locatie Hoewel de huidige locatie slechts een beperkte frontbreedte heeft en leegstand ervan daardoor ook slechts beperkt zal opvallen, is het oppervlakte van 728 m2 wvo binnen de totale detailhandelsstructuur van Stiphout (42 verkooppunten, 4.811 m2 wvo) relatief groot. De herinvulling biedt echter ook kansen om eveneens de modernisering en economische vitaliteit van het wijkwinkelcentrum van Stiphout te versterken. Binnen het segment van de dagelijkse artikelen is dit oppervlak alleen geschikt voor een supermarktformule. Een formule in het midden of hoogsegment, vergelijkbaar met de C1000 voegt weinig toe aan de diversiteit van het aanbod en de locatie is in feite te klein voor een nieuwe vestiging uit dit segment. Voor een invulling met een discountformule is het wvo echter wel toereikend en bovendien voegt een discounter ook diversiteit in het aanbod toe. Doordat een discounter nu ontbreekt in het noordwestelijk deel van Helmond biedt het bovendien extra trekkracht voor het winkelcentrum van Stiphout (meer gebonden koopkracht en bezoekers van buiten het dorp). Zo kan een discountformule ook een bijdrage leveren aan de modernisering en economische vitaliteit van Stiphout. De marktruimte voor een tweede supermarkt in Stiphout is echter zeer beperkt en er zal waarschijnlijk sprake zijn van omzetderving of verdringingseffecten bij de overige aanbieders in de dagelijkse artikelensector. Dit zal zeker ook gelden voor de vernieuwde C1000. Bovendien zal de vestiging van een discounter ook tot parkeerproblemen kunnen leiden. Bij herinvulling met een niet-supermarkt, met bijvoorbeeld een detailketen als Kruidvat, Blokker of Action is sprake van minder parkeerdruk, terwijl de variëteit aan winkelaanbod wel toeneemt. Courantheid vastgoed De aantrekkelijkheid van het winkelcentrum van Stiphout door de nieuwe C1000 vestiging neemt toe. Deze investering kan voor een toename in het vertrouwen van andere detailhandelsondernemingen in de omzetmogelijkheden van Stiphout worden gezien. Het huidige aanbod van winkelvastgoed in Stiphout bestaat uit een kleinschaliger locatie van 265 m² wvo in de commerciële ruimte van het nieuwbouw complex met appartementen aan de Dorpsstraat 30 en uit 720 m² bvo aan de Dorps-
Hoofdstuk 2
7
straat 125 in bestaande bedrijfsruimte. Deze laatste ligt relatief buiten het wijkwinkelgebied en wordt bovendien als bedrijfsruimte, kantoorruimte en showroom aangeboden. De eerste wijkt in oppervlakte te sterk af van de 728 m² van de huidige C1000 locatie. Door de voorgenomen verhuizing van textielwinkel de Greef komt bovendien aan de Dorpstraat 63-67 tot 500 m² ruimte vrij, waarvoor invulling met een supermarkt is uitgesloten.
2.2 Duurzame ontwrichting Voor nieuwvestiging van een supermarkt is het van belang om aan te tonen dat er geen ‘duurzame ontwrichting’ van de structuur optreedt. Voor de conclusie is een nadere toelichting op het begrip duurzame ontwrichting nodig. Duurzame ontwrichting In de ruimtelijke ordening dient op basis van ruimtelijk relevante argumenten beoordeeld te worden of nieuwe initiatieven resulteren in duurzame ontwrichting van de voorzieningenstructuur. Het gaat hierbij om de effecten op de structuur, dus het geheel van de winkelvoorzieningen. Een verslechterde concurren2
tiepositie voor individuele bedrijven is geen ruimtelijk relevant argument . Bij haar besluitvorming behoort een overheid zich niet te mengen in onderlinge concurrentieverhoudingen.
Pas als het verdwijnen van één of meerdere winkels als gevolg van een initiatief een onevenredige aantasting van de distributieve voorzieningen tot gevolg heeft, is er sprake van duurzame ontwrichting. Het gaat hierbij om aantasting gedurende langere tijd (b.v. als het leidt tot langdurige leegstand en verpaupering). Bij duurzame ontwrichting gaat het dus om het directe consumentenbelang op lange termijn. Dit is het geval indien er wezenlijke beperkingen ontstaan voor de inwoners van een kern bij het doen van hun aankopen, door het te verwachten wegvallen van één of meerdere winkels. In concreto gaat het om een onaanvaardbare afname van de in een verzorgingsgebied aanwezige variatie in het aanbod van een bepaalde branche. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als door uitbreiding van een supermarkt, de supermarkten in de omliggende wijken/ kernen sluiten, en de consument een fors grotere reisafstand heeft om boodschappen te kunnen doen. De consument dient een voldoende voorzieningenniveau te behouden op een 3
aanvaardbare afstand van hun woonplaats . De definitie van ‘aanvaardbare afstand’ is in de rechtspraak echter nog niet eenduidig. Dit is onder meer afhankelijk van de regio en de branche.
Bij duurzame ontwrichting gaat het dus om het directe consumentenbelang (op lange termijn) en niet om een verslechterde concurrentiepositie voor individuele bedrijven.
2 3
ABRS 2 oktober 2001, zaaknummer 200105597/1 Afdeling bestuursrechtspraak 10 juni 2009 AB 2009, 252; r.o. 2.7.1 – winkelcentrum gemeente Marne
8
Hoofdstuk 2
Duurzame ontwrichting en Helmond In het gemeentelijk detailhandelsbeleid staat de gewenste detailhandelsstructuur beschreven. Voor dagelijkse artikelen dienen consumenten in hun buurt- of wijkwinkelgebieden terecht te kunnen. Supermarkten zijn belangrijke dragers van deze winkelgebieden. Stel een supermarkt moet sluiten door toenemende concurrentie, dan komt het totale winkelgebied onder druk te staan. Maar er is dan nog niet per definitie sprake van duurzame ontwrichting, omdat de consument nog steeds op korte afstand haar aankopen kan doen. Door de voorgenomen verplaatsing en uitbreiding van de C1000 in Stiphout komt de supermarkt branche van Helmond niet onder druk te staan. De marktruimte is op het schaalniveau van Helmond voldoende aanwezig. Hetzelfde geldt voor een eventuele toevoeging van een discountformule op de huidige locatie van de C1000. Voor Stiphout geldt de AH XL als goed alternatief. Deze zal, vanwege de eigen autonome trekkracht, nauwelijks effecten van de uitbreiding in Stiphout ondervinden. Daarnaast zal de Jumbo in Mierlo-Hout een beperkt omzetverlies leiden. Met deze beide beperkte effecten is er echter geen sprake van enige duurzame ontwrichting. Duurzame ontwrichting en Stiphout De trekkracht van de C1000 in Stiphout wordt door de verplaatsing en uitbreiding versterkt, waardoor er sprake zal zijn van een toename van de koopkrachtbinding in Stiphout. Uitbreiding van het aanbod van de supermarkt binnen de totale dagelijkse artikelen sector van Stiphout kan tot verdringing leiden van een speciaalzaak, maar heeft daarmee geen duurzame ontwrichting tot gevolg. Het totale aanbod in Stiphout voor consumenten blijft voorhanden, sterker nog: het totale aanbod in m2 wvo neemt toe. De eventuele toevoeging van een discounter betekent voor de consument in Stiphout een uitbreiding van het aanbod. De praktijk leert dat een discountsupermarkt in de combinatie met een moderne service supermarkt zorgt voor een wederzijdse versterking: voor de consument ontstaat de mogelijkheid voor een combinatiebezoek. Maar in kleine marktgebieden zoals Stiphout kan ook omzetverdunning optreden, met eventueel sluiting van zaken tot gevolg. Toch zal er ook in dit geval geen sprake zijn van duurzame ontwrichting: wel kan een aantasting van het voorzieningenniveau mogelijk zijn. Aanwezige marktruimte C1000 uitbreiding Uit de benadering van de distributieve marktruimte komt naar voren dat het huidige aanbod van Helmond boven het landelijke niveau functioneert, waardoor kwantitatieve uitbreidingsruimte aanwezig is. Hetzelfde geldt voor de marktruimte in Stiphout, met name omdat de uitbreiding en modernisering van de C1000 voor een toename van de koopkrachtbinding zorgen. De marktruimte is echter tamelijk beperkt vanwege de verwachte bevolkingskrimp
Hoofdstuk 2
9
Aanwezige marktruimte tweede supermarkt De marktruimte voor een herinvulling van de huidige C1000 locatie met een discount formule supermarkt zal vooral uit koopkrachttoevloeiing worden gecreëerd. Op schaalformaat van Helmond is uit de benadering van de distributieve marktruimte voor een dergelijke tweede supermarkt in Stiphout ruimte aanwezig. Op het schaalformaat van Stiphout is die ruimte er niet, ondanks het feit dat meer omzet van buiten het dorp getrokken zal worden.
2.3 Conclusies Zowel de marktruimte als de bijdrage aan modernisering en verbetering van de economische vitaliteit van het wijkwinkelcentrum van Stiphout zijn positief voor de voorgenomen verplaatsing en uitbreiding van de C1000. De mogelijkheden voor de consument in Stiphout nemen toe, ook bij eventuele verdringing van een speciaalzaak. De beschikbare locatie tegenover de huidige vestiging voorkomt bovendien een geografische verspreiding van de winkelconcentratie. De nieuwe C1000 zorgt voor een duidelijke versterking van de detailhandelsstructuur van Stiphout en zal voor een toename van zowel de koopkrachtbinding als (in zeer beperkte mate) de koopkrachttoevloeiing zorgen. Mede door de versterking van de detailhandelsstructuur door de nieuwe C1000 is een investering van een andere detailhandelsketen in Stiphout ook waarschijnlijker. Wanneer een herinvulling door een discountsupermarktformule plaatsvindt, dan biedt de bestaande marktruimte daarvoor geen mogelijkheden. Hoewel er door de nieuwe C1000, al dan niet met toevoeging van een nieuwe supermarkt uit het discountsegment altijd de mogelijkheid bestaat van verdringing van een bestaande speciaalzaak, is er van een duurzame ontwrichting ook daarbij geen sprake. De keuze voor de consument blijft op de huidige locatie in Stiphout voorhanden en wordt zelfs verruimd in de breedte van het productaanbod.
10
Hoofdstuk 2
VERANTWOORDING
3.
VERTREKSITUATIE
3.1 Aanbodstructuur dagelijkse artikelensector Omvang en spreiding aanbod In het dorp Stiphout bestaat het aanbod dagelijkse artikelen uit 10 winkels met 1.221 m² wvo. De C1000 supermarkt heeft een omvang van 728 m² wvo. De overige winkels in de dagelijkse artikelensector zijn: 1 AGF-winkel, 2 bakkerijen, 1 delicatessenzaak, 1 poelier, 1 slagerij, 1 slijterij/wijnhandel, 1 apotheek en 1 drogist. De winkels liggen centraal in het dorp aan de Dorpstraat. De meeste speciaalzaken zijn in de nabijheid van de supermarkt gevestigd. Het aanbod in dagelijkse artikelen is hiermee compleet te noemen voor een dorp van ca.5.300 inwoners. Het aanbod aan dagelijkse artikelen in Stiphout omvat zo’n kwart van het totale aantal wvo (4.811 m2) en minder dan een vijfde van het totale aantal winkels (42). Schaalgrootte supermarkten. De gemiddelde schaalgrootte van de supermarkten in de gemeente Helmond bedraagt ongeveer 1.034 m² wvo. Dat is op zichzelf redelijk in lijn met de gemiddelden zoals ook blijkt uit de vergelijking met enkele andere plaatsen met tussen 80.000 en 90.000 inwoners (tabel 2.2). Toch wordt het beeld enigszins vertekend door de aanwezige megasupermarkt AH XL aan de Torenstraat (3.900 m² wvo). In z’n algemeenheid hebben moderne full-service supermarkten, gericht op een goede verzorging van de omliggende wijk, een oppervlak van ca. 1.200 m² wvo tot 1.500 m² wvo. Slechts drie supermarkten in Helmond hebben deze maatvoering. De meeste servicesupermarkten zijn tussen 800 en 1.000 m² wvo. Tegenwoordig worden op wijkniveau overigens ook al supermarkten van rond de 1.800 à 2.000 m² wvo geopend. De moderne discountsupermarkten van Lidl vragen voor een goed functioneren tegenwoordig een oppervlak van ongeveer 900 tot 1.100 m² wvo. De Aldi supermarkten aan het Nieuweveld (530 m² wvo) en aan de Walvisstraat (480 m² wvo) blijven hier ruim bij achter, maar zijn tevens indicatief voor de beperktere omvang van de Aldi formule. Supermarktaanbod beperkt gestegen. In tabel 2.1 is te zien dat het supermarktaanbod ten opzichte van 2004 beperkt gegroeid is, in lijn met de groei van het aantal inwoners in de gemeente Helmond (zo’n 3.500). De volgende toevoegingen en verschuivingen hebben plaatsgevonden: • Aan de Noord Koninginnewal is een nieuwe vestiging van Aldi gekomen. • AH XL in de Torenstraat is gekomen in plaats van de Konmar superstore en heeft 3.900 m2 WVO. • De vier Edah-vestigingen hebben plaatsgemaakt voor vestigingen van Plus en Em-Té, waarvan de Plus aan het Gerardusplein inmiddels is gesloten. • De vier Super de Boer-vestigingen hebben plaatsgemaakt voor twee Jumbo en twee C1000 vestigingen, waaronder de locatie in Stiphout.
Hoofdstuk 3
13
•
De tabakswinkel Kiosk, aan het Stationsplein, is in de plaats van de supermarkt Wizzl gekomen.
Tabel 2.1 Supermarkten (wvo) gemeente Helmond in 2004, 2008 en 2012 Supermarkt
Straat
2004
2008
2012
Konmar / AH XL
Torenstraat
3.600
3.900
3.900
Edah / Plus
Nieuweveld
1.255
1.430
1.430
AH
De Plaetse
AH
Dijksestraat
800
770
1.400
1.195
1.310
1.310
Super de Boer / Jumbo
Azalealaan
950
1.215
1.215
AH
Brouwhorst
1.200
1.100
1.100
Super de Boer / C1000
Brouwhorst
980
930
1100
Super de Boer / Jumbo
Hoofdstraat
900
810
970
C1000
Jansen & Fritsenplein
940
920
920
Edah / Em-Té
2de Haagstraat
995
915
915
Lidl
Geysendorfferstraat
910
910
910
Edah / Em-Té
Wederhof
935
910
910
AH
Dierdonkpark
900
880
880
Aldi
Walvisstraat
500
480
780
Super de Boer / C1000
Dorpstraat Stiphout
920
730
730
Aldi
Noord Koninginnewal
0
0
710
Aldi
Nieuweveld
450
480
530
Star
Heistraat
270
270
270
Edah / Plus
Gerardusplein
675
660
0
Wizzl
Stationsplein
300
0
0
18.376
18.620
19.980
Totaal Bron: Supermarktgids cijfers 2004, Locatus cijfers 2008 en 2012.
Actueel supermarktaanbod Helmond onder gemiddelde Het huidige supermarktaanbod van Helmond ligt in aantal m2 wvo per 1.000 inwoners met 225 m2 iets onder het landelijke gemiddelde van 231 m2. In vergelijking met steden van een vergelijkbaar aantal inwoners is het aanbod echter relatief laag te noemen (zie tabel 2.2). Dit geldt ook voor het aanbod in dagelijkse artikelen: 327 m2 ten opzichte van het landelijke gemiddelde van 335 m2 wvo per 1.000 inwoners (zie tabel 2.3). Met de voorgenomen uitbreiding van C1000 en met een herinvulling van de huidige locatie met een supermarktformule blijft het aanbod op Helmonds niveau hooguit gemiddeld te noemen. Dit blijft ook zo na de opening in 2012 van de nieuwe Jumbo in Brandevoort.
14
Hoofdstuk 3
Tabel 2.2 Vergelijking aanbod dagelijkse artikelen wvo per 1.000 Plaats
inwoners
winkels
m² wvo
gem. schaal
inwoners
Alkmaar
86.525
171
37.658
220
435
Hengelo
80.935
121
28.634
237
354
Hilversum
84.415
152
29.492
194
349
Helmond 1)
88.725
139
29.008
209
327
Helmond 2)
88.725
18
29.478
1.638
332
Helmond 3)
88.725
19
30.208
1.590
340
1) Huidige situatie 2) Met verplaatsing en uitbreiding C1000 Stiphout 3) Met verplaatsing en uitbreiding C1000 Stiphout + nieuwvestiger huidige locatie Bron: Locatus.
Actueel supermarktaanbod Stiphout ver onder gemiddelde Voor Stiphout geldt dat het huidige supermarktaanbod (136 m2) en het aanbod van dagelijkse artikelen (229 m2) ver onder het landelijke gemiddelde ligt voor oppervlaktes per 1.000 inwoners (resp. 231 m2 en 335 m2). Met de uitbreiding van de C1000 komen beide oppervlaktes iets boven het gemiddelde te liggen, waarmee het gemiddelde landelijke niveau dus ook voor Stiphout gehaald wordt. Door toevoeging van een tweede supermarkt als herinvulling van de huidige C1000 locatie komt het aanbod behoorlijk boven het landelijk gemiddelde te liggen. Marktsegmentatie supermarktformules Leidend in de marktsegmentatie van supermarktformules is het (algemene) serviceniveau van een supermarktformule. Het serviceniveau is een breed begrip en deels ook subjectief. De consument beoordeelt een supermarkt op diverse aspecten, zoals keuzemogelijkheid, ambiance, uitstraling, diepte assortiment, gemakselementen, presentatie producten, aanbod versartikelen, klantvriendelijkheid personeel, assortiment ‘regio-producten’, enz. Naast serviceniveau is het prijsimago een belangrijke afweging van de consument in de keuze voor een bepaalde supermarkt. Alle segmenten in het supermarktaanbod zijn in de gemeente Helmond aanwezig, maar het hogere marktsegment is met 8 winkels en bijna tweederde van de verkoopruimte wel heel sterk vertegenwoordigd. In vergelijkbare steden, zoals Alkmaar en Hilversum, ligt het aandeel supermarkten in het hogere segment op ongeveer 55%. In Hengelo bestaat slechts 28% van het totale supermarktaanbod uit supermarkten in het hogere marktsegment. Het aanbod van discounterformules ligt ongeveer op het huidige marktaandeel van deze formules (15%).
Hoofdstuk 3
15
Tabel 2.3 Marktsegmentatie supermarktformules Segmentatie
Formules
Hoog
AH, Jumbo, Plus
Midden Laag Onbekend
Star
m² wvo
Aandeel 12.205
61,1%
C1000, Em-Té
4.575
22,9%
Lidl, Aldi
2.930
14,7%
Totaal
270
1,4%
19.980
100%
3.2 Vraagstructuur Lichte daling aantal inwoners Stiphout vs stijging Helmond De gemeente Helmond heeft 88.725 inwoners (per 1 oktober 2011), verdeeld over de kernen Helmond en Stiphout. Helmond ligt op ca. 10 kilometer van Eindhoven en wordt omgeven door de gemeenten Deurne, Laarbeek, Gemert-Bakel, Asten, Someren, Geldrop-Mierlo en Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Een aanzienlijk deel van het winkelaanbod in Helmond heeft ook een functie voor de inwoners van deze omringende gemeenten. Het inwonersaantal stijgt jaarlijks rond 1%, in 2000 bedroeg het aantal inwoners nog 80.098. Uit prognose van Provincie Noord Brabant geldt Helmond als groeilocatie met in 2020 een inwonersaantal van 92.965 en in 2030 een aantal van 96.875. Voor de ontwikkeling van het inwonersaantal van Stiphout baseren we ons op de wijkprognoses van gemeente Helmond. Het inwonersaantal van Stiphout is de laatste jaren beperkt afgenomen, is 5.334 (per 2011) en wordt voor 2020 op 5.110 gehouden (5.410 in 2030). Een belangrijke ontwikkeling voor Stiphout is de realisatie van de automotive campus, direct grenzend aan de zuid-westkant van Stiphout. De toename van de werkgelegenheid op dit bedrijventerrein kan een impuls betekenen voor Stiphout, en met name voor de detailhandel in het dorp. Gemiddeld inkomen Helmond lager ten opzichte van het landelijke gemiddelde Het gemiddelde inkomen per inwoner van Helmond ligt met circa € 20.300 per hoofd van de bevolking 6% beneden het landelijk gemiddelde, van € 21.600,- (bron: gemeente Helmond). In de distributieplanologie wordt bij afwijkingen boven de 5% een aanpassing gedaan op de landelijk gemiddelde toonbankbestedingen. De gemiddelde bestedingen in de dagelijkse artikelensector op jaarbasis in Nederland bedragen €2.240,-4 (incl. BTW) per inwoner. Dit bedrag omvat bestedingen aan dagelijkse artikelen, maar ook aan niet-dagelijkse artikelen zoals bloemen en planten, tijdschriften, dierenvoeding, huishoudelijke artikelen, etc. Gezien de vraagstelling wordt in onderhavige rapportage uitgegaan van deze supermarktbestedingen.
4
HBD, augustus 2011, gemiddelde toonbankbestedingen per hoofd van de bevolking (inclusief BTW).
16
Hoofdstuk 3
Gecorrigeerd voor het bestedingsniveau bedraagt de gemiddelde supermarktbesteding per inwoner in de gemeente Helmond ca. € 2.206 (exclusief BTW)5. Gezien de samenstelling van de bevolking van Stiphout, mede aangeduid als “deels villadorp” wordt voor de bestedingscijfers in Stiphout geen correctie t.o.v. het landelijke gemiddelde toegepast. Koopstromen Wat betreft de koopstromen kan er voor de gemeente Helmond gebruik worden gemaakt van het koopstromenonderzoek regio Zuid-Oost Brabant (SRE) dat door BRO is uitgevoerd in 2009. Als referentie voor de benadering van de koopkrachtbinding en -toevloeiing in de dagelijkse sector hebben we tevens gebruik gemaakt van gegevens uit “Winkelvoorzieningen op waarde geschat” van Drs. E.J. Bolt. In z’n algemeenheid geldt dat de koopkrachtbinding aan het supermarktaanbod in een grotere plaats op een hoog niveau ligt. Bij het aankoopgedrag ten aanzien van dagelijkse artikelen is de factor afstand nog altijd belangrijk, en in een plaats als Helmond heeft de consument de keus uit diverse soorten supermarkten. Toch zal er wel enige koopkracht afvloeien, bijvoorbeeld omdat forensen elders inkopen doen of omdat het supermarktaanbod in een andere plaats versterkt wordt. De koopkrachtbinding is op basis van het regionale koopstromenonderzoek 88,3%. Het Helmondse supermarktaanbod zal behalve uit de eigen plaats ook omzet van buiten de gemeente trekken. Op basis van het koopstroomonderzoek van SRE, de gegevens van Bolt en ervaring van BRO wordt ingeschat dat gemiddeld ca. 15% van de omzet in de Helmondse supermarkten van buiten de gemeente komt. Voor Stiphout is de actuele koopkrachtbinding lager, gezien het relatief lage aanbod van dagelijkse artikelen in Stiphout en de slechte concurrentiepositie van de huidige C1000 ten opzichte van met name de nabijgelegen AH XL in Helmond. BRO schat de koopkrachtbinding voor Stiphout daarom momenteel op ca. 60%. Ook de koopkrachttoevloeiing is als gevolg van het huidige beperkte aanbod eveneens lager dan het Helmondse gemiddelde aangezet. Het aanbod in Stiphout wordt voor de toekomst middels de voorgenomen groei van C1000 wel hoger, maar nog niet vergelijkbaar met het Helmondse gemiddelde. De percentages voor koopkrachtbinding en koopkrachttoevloeiing zijn voor Stiphout derhalve lager aangehouden dan voor Helmond.
5
Bij een lager dan landelijk gemiddeld inkomensniveau wordt een correctie van 0.25 maal 6% op de gemiddelde besteding in supermarkten toegepast.
Hoofdstuk 3
17
18
Hoofdstuk 3
4.
ONTWIKKELINGEN EN FUNCTIONEREN
4.1 Trends en ontwikkelingen Aanbodzijde In de detailhandel zijn enkele leidende trends en ontwikkelingen te onderscheiden. De dagelijkse artikelensector in het algemeen en de supermarktenbranche in het bijzonder is de laatste jaren sterk in beweging: • De trend tot schaalvergroting zet verder door. De gemiddelde omvang van een supermarkt in Nederland bedraagt 877 m² wvo, maar voor een rendabel functioneren is een steeds groter verkoopvloeroppervlak nodig. Nieuwe, moderne supermarkten hebben een omvang van circa 1.500 m² wvo. In grote steden maken supermarkten een schaalsprong tot megasupermarkten, maar ook in kleinere plaatsen is duidelijk een schaalsprong zichtbaar. • Ondanks het toenemende marktaandeel van supermarkten in de dagelijkse artikelensector, is ook een trend van schaalverkleining en superspecialisatie waar te nemen. Steeds vaker duiken winkels op met een zeer specialistisch of bijzonder assortiment: koffie (o.a. Simon Lévelt), Chocolade (o.a. Australian), delicatessen (o.a. Oil & Vinegar), etc.. • Het benodigd draagvlak voor voorzieningen wordt - als gevolg van de schaalvergroting - steeds groter. Ook aspecten als autobereikbaarheid en parkeermogelijkheden worden belangrijker. Mede in verband hiermee opteren supermarkten steeds vaker voor locaties buiten reguliere winkelgebieden. • Tegelijkertijd is er een opleving van dorps-, wijk-, en stadsdeelcentra zichtbaar. Het aanbod wordt meer geconcentreerd en supermarkten in deze centra maken waar mogelijk een schaalsprong. Zij zijn op wijk-, buurt- en dorpsniveau belangrijke publiekstrekkers. • Supermarkten hebben steeds minder ieder hun eigen afgebakende verzorgingsgebied en de grootste supermarkten hebben vaak een aanvullende functie (een soort paraplufunctie) ten opzichte van kleinere supers. Het gaat bij dit laatste meestal om centrumsupermarkten, maar dit kan ook opgaan voor megasupermarkten. • Factoren als een ruime overzichtelijke indeling, een breed assortiment, hygiëne en behulpzaam, vriendelijk personeel spelen een belangrijke rol in de supermarktkeuze van de consument. • De marktsegmentatie bij supermarkten vervaagt, behalve in discountsupermarkten is er vrijwel overal sprake van een grote variatie in prijsstelling van de aangeboden producten. Bovendien ligt tegenwoordig het prijsniveau ook in diverse servicesupermarkten op een bijzonder laag niveau. • Branche- en sectorvervaging doet zich voor in diverse branches, waaronder de supermarktenbranche. In supermarkten wordt in toenemende mate non-food
Hoofdstuk 4
19
•
artikelen aangeboden, vaak op actiematige wijze. Vooral hard-discounters bieden deze non-food artikelen aan. Maar ook het vaste assortiment wordt breder; zo heeft Albert Heijn onlangs aangekondigd het aanbod huishoudelijke artikelen verder uit te breiden. Globaal en gemiddeld bestaat ca. 14% van de supermarktomzet uit producten die niet tot de dagelijkse artikelen behoren6. In navolging van de prijzenoorlog in de supermarktbranche hebben verschillende overnames en fusies plaatsgevonden. Albert Heijn en Jumbo zijn sterk uit de strijd gekomen, de formules Edah en Super de Boer zijn het slachtoffer geworden. Kleinschalige supermarkten, versspeciaalzaken op minder goede locaties en winkelstrips zonder eigentijdse supermarkt hebben het door de prijzenslag moeilijker gekregen.
Vraagzijde Ontwikkelingen aan de aanbodzijde hebben invloed op het koopgedrag van de consumenten, andersom heeft het veranderende koopgedrag gevolgen voor de aanbodstructuur. Door ervaring en de overvloed aan informatie is de hedendaagse consument kritisch. Men is vooral op zoek naar waarde. In het koopgedrag wordt, naast de prijs, rekening gehouden met factoren als tijd, inspanning, gemak en plezier. • Gemiddeld wordt minder tijd besteed aan winkelen en boodschappen doen, ook bij de supermarkt, wel is het bestede bedrag per bezoek toegenomen. • De consument bezoekt steeds vaker grotere winkels en winkelcentra (het gemak van ruime keus). • Door een grotere mobiliteit en de beschikbare informatie voor de consument (o.a. Internet) is het referentiekader van de consumenten in de afgelopen jaren ruimer geworden. Aanbodkwaliteit, keuzemogelijkheid, prijsstelling en interne (winkelinrichting, uitstraling) en externe (omgevingskwaliteit) verschijningsvorm worden als gevolg hiervan belangrijker. • De consument stelt steeds hogere eisen aan de keuzemogelijkheid in supermarkten (volledige assortimenten), maar de prijs heeft wel aan belang gewonnen. Deze prijsbewuste consument is sterk op discounters en prijsvriendelijke servicesupermarkten georiënteerd. • Zeker in de dagelijkse sector doet de consument bestedingen echter nog steeds en in toenemende mate dicht bij huis. Dit aanbod blijft dan ook (mits het voldoet aan het verwachtingspatroon) in buurt, wijk en kern perspectief behouden. • Door de veranderende bevolkingssamenstelling verandert ook de behoefte van de consument. Zo worden de winkelvoorzieningen in de wijk belangrijker door de toenemende vergrijzing. • Het webwinkelen zal verder aan belang toenemen. Op dit moment gaat het bij de aanschaf van dagelijkse artikelen nog om een zeer klein marktaandeel, maar er een toename is te verwachten (o.a. testen met afhaalpunten).
6
Bron: HBD, Bestedingen en Marktaandelen, cijfers over 2009.
20
Hoofdstuk 4
4.2 Economisch functioneren en marktruimte Voor de benadering van de marktruimte en het (toekomstig) functioneren van de dagelijkse artikelensector in de gemeente Helmond en in Stiphout, worden de vraag- en aanbodsituatie met elkaar geconfronteerd. Hierbij gaan we uit van: • Toename van het inwoneraantal van Helmond en beperkte daling in Stiphout. • De koopkrachtbinding blijft gelijk voor Helmond. Voor Stiphout wordt de actuele koopkrachtbinding met 60% lager ingezet dan het Helmondse gemiddelde. In de toekomst wordt uitgegaan van een stijging van de koopkrachtbinding van Stiphout door toename van de aantrekkelijkheid van het winkelcentrum door de investeringen in het supermarktaanbod. • De koopkrachttoevloeiing zal in absolute zin iets groeien, o.a. door de geplande uitbreidingen van bedrijvigheid in Helmond (waaronder de Automotive Campus). Voor Stiphout geldt met name een lage actuele koopkrachttoevloeiing door het huidige beperkte aanbod. Die toevloeiing stijgt vervolgens op basis van de voorgenomen investeringen in het supermarktaanbod. • De landelijk gemiddelde bestedingen per hoofd van de bevolking blijft € 2.240,en wordt voor Helmond gecorrigeerd op basis van het 6% lagere inkomensniveau in Helmond ten opzichte van het landelijke gemiddelde (= 98,5%). Voor Stiphout wordt het landelijke gemiddelde aangehouden. Tabel 4.1: Benadering huidig en toekomstig functioneren dagelijkse artikelen sector Helmond Helmond
Huidig
2020
Regionale koopkrachtbinding
88.725
92.965
2.206
2.206
Bestedingen per hoofd Totale bestedingspotentieel (in mln. €) Koopkrachtbinding (gemiddelde van Helmond) Gebonden bestedingen (in mln. €) Koopkrachttoevloeiing als aandeel van de omzet Koopkrachttoevloeiing absoluut (in mln. €) Totale besteding (in mln. €) Huidig wvo
195,7
205,1
88,3%
88,3%
172,8
181,1
15%
15%
30,8
25,1
203,3
213,1
29.008 m²
Omzet per m² wvo
€ 7.008
Vergelijkbaar gemiddelde (per m² wvo)
€ 6.910
€ 6.910
410 m²
1.825 m²
Uitbreidingsruimte wvo
Voor Stiphout wordt uitgegaan van twee marktruimte berekeningen: één bij uitbreiding en modernisering van C1000 en één voor de situatie van deze nieuwe C1000 in combinatie met een invulling van de oude locatie met een discountsupermarkt.
Hoofdstuk 4
21
Tabel 4.2: Benadering huidig en toekomstig functioneren dagelijkse artikelensector met C1000 Stiphout
Huidig
2020
Regionale koopkrachtbinding
5.334
5.110
Bestedingen per hoofd
2.240
2.240
11,9
11,4
60,0%
70%
7,2
8,0
10,0%
10,0%
0,3
0,9
Totale bestedingspotentieel (in mln. €) Koopkrachtbinding (gemiddelde van Helmond) Gebonden bestedingen (in mln. €) Koopkrachttoevloeiing als aandeel van de omzet Koopkrachttoevloeiing absoluut (in mln. €) Totale besteding (in mln. €) Huidig wvo
8,0
8,9
1.221 m²
1.221 m²
Omzet per m² wvo
€ 6.550
€ 7.300
Vergelijkbaar gemiddelde (per m² wvo)
€ 6.500
€ 6.500
0 m²
150 m²
Uitbreidingsruimte wvo
Tabel 4.3: Benadering huidig en toekomstig functioneren supermarktsector met C1000 + discounter Stiphout
2020
Regionale koopkrachtbinding
5.110
Bestedingen per hoofd
2.240
Totale bestedingspotentieel (in mln. €)
11,4
Koopkrachtbinding (gemiddelde van Helmond)
75,0%
Gebonden bestedingen (in mln. €)
8,6
Koopkrachttoevloeiing als aandeel van de omzet Koopkrachttoevloeiing absoluut (in mln. €) Totale besteding (in mln. €)
20,0% 1,7
2,2
10,3
10,8
1.221 m²
1.221 m²
Omzet per m² wvo
€ 8.450
€ 8.845
Vergelijkbaar gemiddelde (per m² wvo)
€ 6.500
€ 6.500
370 m²
440 m²
Huidig wvo
Uitbreidingsruimte wvo
Op basis van de aangegeven uitgangspunten komt naar voren dat de actuele dagelijkse artikelensector in Helmond iets boven het landelijke gemiddelde functioneert en in Stiphout op het vergelijkbare gemiddelde ligt. Dit ligt in Stiphout iets lager dan het landelijke gemiddelde door het dorpse karakter en het relatief grote aandeel speciaalzaken (lagere gemiddelde omzet per m² wvo dan supermarkten) Met de sterkere koopkrachtbinding en koopkrachttoevloeiing door de uitbreiding van C1000 ontstaat er theoretisch enige distributieve ruimte naar de toekomst toe. Bij een herinvulling van de huidige locatie met een discountsupermarkt is er meer distributieve ruimte aan te geven, maar veel te weinig.
22
Hoofdstuk 4
Kwaliteit boven kwantiteit De hiervoor aangegeven distributieve ruimte is het resultaat van berekeningen die gebaseerd zijn op meerdere aannames. Het gaat immers om inschattingen en toekomstige ontwikkelingen en op voorhand kunnen die nooit exact voorspeld worden. De woningbouw kan bijvoorbeeld vertraging oplopen, de gemiddelde woningbezetting kan hoger of lager uitvallen, de bestedingen kunnen sterk gaan stijgen of juist gaan dalen en koopstromen kunnen toch iets anders lopen dan verwacht. De uitkomsten van de berekeningen mogen daarom nooit als normatief gezien worden, maar als indicatief. Illustratief is de hantering van 96% als koopkrachtbinding voor Helmond, voordat de cijfers uit het koopstromenonderzoek in 2009 beschikbaar kwamen (88,3%). Gezien het lage aantal m2 wvo per 1.000 inwoners ten opzichte van landelijke gemiddeldes en vergelijkbare steden is de werkelijke marktruimte waarschijnlijk hoger dan nu berekend. In dit verband is het van belang aan te geven dat aan de kwalitatieve aspecten bij winkelontwikkelingen meer waarde gehecht dient te worden dan aan de kwantitatieve distributieve mogelijkheden. In de ruimtelijke ordening dient op basis van ruimtelijk relevante argumenten beoordeeld te worden of het consumentenbelang op langere termijn wordt gediend (geen duurzame ontwrichting); het gaat niet om een verslechterde concurrentiepositie voor individuele bedrijven. Als bijvoorbeeld nieuwe winkelontwikkelingen, op een vanuit de structuur bezien goede plek, als resultaat hebben dat verouderd aanbod op een slechte plek verdwijnt, dan is de detailhandelstructuur er per saldo op vooruitgegaan. Er is immers modern aanbod en/of een aantrekkelijk verblijfsklimaat bij gekomen en daar heeft de consument uiteindelijk het meeste baat bij. Het, in het kader van structuurverbeteringen, meer realiseren dan de berekende distributieve uitbreidingsruimte hoeft dus niet erg te zijn, vooropgesteld dat de effecten per saldo positief zijn.
Hoofdstuk 4
23
24
Hoofdstuk 4
BIJLAGE
Begrippenlijst Detailhandel Verkoopkanaal voor goederen rechtstreeks aan de eindgebruiker. Detailhandel (als activiteit) Het bedrijfsmatig te koop aanbieden, waaronder de uitstalling ten verkoop, verkopen en/of leveren van goederen aan de uiteindelijke gebruiker of verbruiker. Dagelijkse artikelen Voedings- en genotmiddelen (vgm) en artikelen op het gebied van persoonlijke verzorging. In de praktijk gaat het hierbij om supermarktaanbod, aanbod in vgmspeciaalzaken, drogisterij- en parfumeriezaken Niet-dagelijkse artikelen Alle artikelen die niet behoren tot de dagelijkse artikelensector. Bestedingspotentieel Totaal aan winkelbestedingen die door de inwoners van een bepaald gebied gedaan kunnen worden. Gebaseerd op inwoneraantal en gemiddelde (landelijke) toonbankbesteding per hoofd van de bevolking. Groepering daarvan noemt men bestedingsvolumes. Winkel verkoopvloeroppervlak (wvo) Winkelruimte die voor de consument toegankelijk is (dus exclusief magazijn, kantoor, etalage, etc.). Vloerproductiviteit Gemiddelde omzet in gevestigde winkels per m² verkoopvloeroppervlak (wvo). Koopkrachtbinding Mate waarin inwoners van een bepaald gebied hun bestedingen verrichten bij winkels die in dat gebied gevestigd zijn. Koopkrachtafvloeiing Mate waarin inwoners van een bepaald gebied hun detailhandelsbestedingen plaatsen bij gevestigde winkels buiten dat gebied. Koopkrachttoevloeiing Mate waarin inwoners van buiten een bepaald gebied detailhandelsbestedingen plaatsen bij winkels die in dat gebied gevestigd zijn (aandeel omzet van buiten).
Koopstromenonderzoek Telefonische enquête onder de huishoudens van een bepaald gebied (zoals kern, gemeente, regio of provincie) om te bepalen waar (in welke winkels, concentraties) hun detailhandelsbestedingen terechtkomen. Het koopgedrag wordt uitgedrukt in ‘koopkrachtbinding’ en ‘koopkrachtafvloeiing’ voor een bepaalde aankoopplaats.
BRO heeft vestigingen in Boxtel | Amsterdam | Tegelen | Hasselt www.BRO.nl
