INLEIDING Het huidige beeld dat jongeren hebben van ict is gebaseerd op een stereotype ict’er en staat ver af van de werkelijkheid. Een gevolg is dat steeds minder jongeren kiezen voor een opleiding of carrière in deze wereld. Dat is jammer, want ict gaat allang niet meer alleen over programmeren en software ontwikkelen. De ict’ers van nu zijn ook bezig met digitale veiligheid, gamedesign, Twitter, augmented reality en informatiemanagement binnen bedrijven. Het oplossen van maatschappelijke en milieuproblemen leunt deels op hun schouders. Voor de toekomst van Nederland zijn ict’ers hard nodig, vooral in het bedrijfsleven. De associatie met nerds en lange werkdagen achter de computer is onterecht: hoog tijd dus voor een positieve imagoverandering. YoungWorks ontwikkelde in opdracht van Stichting HBO-I het ict-Mindsets model. Dit geeft zicht op de motivaties van jongeren ten opzichte van hun carrièrekeuze en hun beeld van ict. Door het model in te zetten om de communicatie rondom ict beter te laten aansluiten bij de waarden van jongeren, wordt het vakgebied voor een veel grotere doelgroep interessant.
WAT IS ICT-MINDSETS? Ict-Mindsets is een op onderzoek gebaseerd model, dat uitgaat van de belevingswereld en drijfveren van jongeren in de leeftijd van 14 t/m 18 jaar. Het model verdeelt jongeren op basis van hun ideeën over de toekomst en hun drijfveren en interesses op ict-gebied onder in vier Mindsets. Dit gebeurt aan de hand van twee dimensies. De eerste onderscheidt jongeren met interesse in de technische werking van ict versus jongeren met interesse in de toepassingen en de eindgebruiker. De tweede dimensie onderscheidt jongeren die met ict het dagelijks leven willen ondersteunen of verbeteren versus jongeren die het dagelijks leven ermee willen verrijken en voor wie leuke toepassingen van ict belangrijk zijn. De twee dimensies bepalen de vier Mindsets van het model: de Functionele ict’er, de Creatieve ict’er, de Sociale ict’er en de Carrière ict’er. De types vragen ieder om een andere benadering om ze enthousiast te maken voor een toekomst in de ict.
TOEPASSINGEN VOOR WIE? Ict-Mindsets is een tool voor onderwijsinstellingen, opleidingen, ict-bedrijven en de sector als geheel. Het model kan bijvoorbeeld worden ingezet bij het scherp krijgen van de inhoud en communicatie rond opleidingen, traineeships en arbeidsmarkt. Hoe sluit je bijvoorbeeld in je voorlichting aan op toekomstige ict-studenten?
STRATEGIEBEPALING IN DRIE STAPPEN Het ict-Mindsets model kan in een aantal stappen worden toegepast: 1) Terreinverkenning & identiteitsbepaling: welke ict-Mindsets trekken we momenteel aan? En welke ict-Mindsets hebben we binnen de opleiding of organisatie? 2) Koersbepaling & gewenst imago: op wie willen we ons richten? Gaan we verbreden richting nieuwe ict-Mindsets of richten we ons juist op één ict-Mindset? 3) Terreinwinst: welke aanpassingen zijn nodig in onze bestaande wervingsactiviteiten en communicatiestrategie om nieuwe ict-Mindsets aan te trekken?
De functionele ict’er wordt nu vaak gezien als de ‘typische ict’er’: iemand die niet zo nodig wil opvallen en zich thuis voelt bij mensen die dezelfde (computer)taal spreken. Deze jongere heeft het talent om complexe codes te begrijpen, ict-problemen te doorzien en er oplossingen voor te bedenken. Deze jongere is op zoek naar technische uitdagingen en is intrinsiek gemotiveerd; op tienjarige leeftijd bouwde hij/zij al een eigen website. Deze jongere maak je enthousiast voor ict door te focussen op de praktische kant: het oplossen van problemen en het toepassen van nieuwe technologieën. De centrale vraag luidt: wat kan ik verbeteren met ict?
Dit type vindt het vooral interessant hoe je ict kunt gebruiken om vernieuwende dingen te maken. De Creatieve ict’er programmeert websites, maar ontwerpt het liefst gekke apps en bedenkt de origineelste toepassingen. Deze jongere wil werk met uitdagingen en afwisseling en je maakt hem/haar enthousiast voor ict door te focussen op opleidingen als game- of webdesign, het ontwerpen van nieuwe 3D-toepassingen of het bedenken van vernieuwende crossmediale concepten. De centrale vraag is hier: wat kan ik creëren met ict?
De Carrière ict’er wil later een baan met status en zekerheid. Opvallend is het eenzijdige, negatieve beeld dat deze jongere heeft van werken in de ict. Hij/zij denkt daarbij eerder aan een helpdeskmedewerker dan aan een ict-consultant. De Carrière ict’er is geïnteresseerd in de mogelijkheden die ict biedt om het leven van mensen te verrijken en is op zoek naar waardering van anderen. Bill Gates en de bedenkers van YouTube zijn goede voorbeelden voor dit type. De Carrière ict’er is erg stellig over de eisen waaraan een toekomstige baan moet voldoen: een goede beloning en doorgroeimogelijkheden naar een leidinggevende functie. De centrale vraag is hier: wat kan ik bereiken met ict?
Deze jongere wil iets nuttigs bijdragen aan de maatschappij, maar weet niet goed hoe. Hij/zij vindt ict (nog) saai en weet weinig over de carrièremogelijkheden. Laat de Sociale ict’er vooral de zinvolle toepassingen zien: hoe kan ict het leven van mensen verbeteren? Een project als One Laptop Per Child, waarbij arme kinderen dankzij ict kans op een beter leven krijgen, is een goed voorbeeld om deze jongere enthousiast te maken. Of focus op het belang van ict in de zorg, zeker in een vergrijzend land. De Sociale ict’ers van de toekomst kunnen uitstekend de link leggen tussen de ict-programmeur en de uiteindelijke gebruiker van ict. De centrale vraag is hier: wat kan ik met ict betekenen voor mensen?
DE PRAKTIJK: DO’S & DON’TS Ict-Mindsets biedt een kader om je doelgroep in kaart te brengen en beter te begrijpen hoe je jongeren kunt aanspreken en inspireren. Je kunt het model praktisch toepassen op het programma van een open dag, je website, een les over ict op een middelbare school, onderwijsprogramma’s van opleidingen in het hoger onderwijs, vacatureteksten of de samenstelling van multidisciplinaire teams in het werkveld. Kijk bijvoorbeeld eens kritisch naar de verhalen die je vertelt tijdens een open dag: spreken die de ict-Mindsets die je op het oog hebt echt aan? Jongeren worden overigens niet graag in hokjes gestopt. Het is daarom niet de bedoeling om de ict-Mindsets direct naar hen toe te communiceren. Zeg dus niet ‘Jij bent een echte functionele ict’er’. Vaak zitten jongeren bovendien op het raakvlak van twee types.
Voorbeelden van de toepassing van ict-Mindsets: • Een groot internationaal ict-bedrijf organiseert al jaren open dagen voor jongeren. Na een onderzoek blijkt dat Sociale ict’ers het programma negatief waarderen. Hierop wordt het programma aangepast: er is meer aandacht voor de sfeer en er zijn voortaan ‘speeddates’, waarbij medewerkers van het bedrijf jongeren vertellen over projecten die ze voor de zorg doen. Dit laat hen zien wat je met een loopbaan in de ict voor mensen kunt betekenen.
te vernieuwen. Beelden worden meer gericht op status, een internationale carrière en werken in teams en in de tekst krijgt het toekomstperspectief meer aandacht: wat kun je met de opleiding? In het onderwijs krijgt het ondernemerschap meer nadruk, en de verbinding met aansprekende bedrijven uit de regio. Leerlingen zetten hun eigen bedrijf op.
• HBO-I paste het eigen scholierenmagazine Source (www.source-magazine.nl) aan op basis • Nadat de opleiding Bedrijfskundige Informatica van de inzichten van ict-Mindsets. Elke editie heeft vastgesteld dat ze de doelgroep Carrière krijgt een grondige check: biedt het tijdschrift ict’ers onvoldoende aanspreekt, besluit een onder- inspiratie voor de vier types? Dit leidt tot een wijsinstelling om het communicatiemateriaal gevarieerde inhoud. Jongeren lezen over aansprekende carrières, ict en social media, de game-industrie en internet security.
CONTACT & INFORMATIE Er zijn verschillende mogelijkheden om kennis te maken met ict-Mindsets. Op www.ictmindsets.nl vind je meer achtergrondinformatie over het model. YoungWorks biedt daarnaast presentaties, workshops en advies op maat op basis van ict-Mindsets. Uiteraard kan de invulling van de workshops worden afgestemd op een specifieke vraag of behoefte. Voor vrijblijvende informatie over workshops, presentaties, advies of onderzoek op basis van ict-Mindsets kun je mailen naar Joris Schuurman (YoungWorks):
[email protected]. Als je vragen hebt aan HBO-I, kun je contact opnemen met Renée Prins via
[email protected]. YoungWorks Tel +31 (0)20 419 98 40
[email protected] www.youngworks.nl HBO-I Tel +31 (0)20 626 17 82
[email protected] www.hbo-i.nl
