De Kempen

I N F O R M AT I E K R A N T V O O R S A M E N W E R K I N G S PA R T N E R S VA N D E A L O Y S I U S S T I C H T I N G I N B R A B A N T E N L I M B U R G

Verbinden 05 & Vernieuwen

NA JA AR 2 0 15

in de regio’s Roermond/Weert, Helmond/Nijmegen en Eindhoven/De Kempen

Weer veel nieuws te melden in deze informatiekrant voor onze netwerkpartners. Ruim een jaar na invoering van de Wet passend onderwijs zie je mooie initiatieven ontstaan. In Weert bijvoorbeeld, kunnen kinderen met een havo-advies die extra ondersteuning nodig hebben nu terecht in hun eigen woonplaats op het Philips van Horne. En in Helmond leverde de samenwerking tussen voortgezet speciaal onderwijs en het reguliere onderwijs diploma’s op voor negen van onze leerlingen. Zo bouwt Aloysius aan steeds verdergaande samenwerking met netwerkpartners. In Roermond doen we dat onder één dak in KEC de Donderberg dat sinds enkele maanden open is. In Weert staat ook een KEC in de steigers. En in Eindhoven. Lees daarover meer in het interview met Gerda Huijbregts, Raad van Bestuur van onze netwerkpartner De Combinatie Jeugdzorg in Eindhoven!

Jac Verstegen Sectordirecteur Zuid Aloysius Stichting

Allemaal geslaagd!

(en een ‘gewoon’ diploma op zak)

In een heuse limousine kwamen ze glunderend aan voor de diplomauitreiking. En terecht: na hard werken kregen negen leerlingen van De Korenaer in Helmond (voorgezet speciaal onderwijs) hun diploma van het reguliere vmbo van het Vakcollege Helmond. Een mooie oogst van intensief samenwerken. Lees meer op pagina 6!

De Ortolaan in Heythuysen, de Latasteschool in Horn en De Korenaer in Deurne willen het predicaat excellent in de wacht slepen. ::: pagina 3

Kennis- en Expertisecentrum de Donderberg in Roermond draait sinds dit schooljaar. Directeur Smeets vertelt over de eerste ervaringen en de toekomstplannen. ::: pagina 4

Havoadvies en extra ondersteuning nodig? In Weert is Klas H1C net begonnen! ::: pagina 9

Dankzij intensieve samenwerking aan de Thuiszitterstafel, daalde het aantal thuiszitters in Roermond drastisch. Voorzitter Bart van Kessel vertelt hoe dat is gelukt. ::: pagina 10

In Eindhoven wordt door diverse partners hard gewerkt aan de voorbereidingen voor een Kennis- en Expertisecentrum. Eén daarvan: Combinatie Jeugdzorg. ::: pagina 11

2 | V ER BINDE N & V E RNIE U W E N 0 5

Aloysius in het kort

Bruggen bouwen: een betekenisvolle toekomst voor leerlingen Het voortgezet speciaal onderwijs van Aloysius gaat de komende koersperiode aan de slag met het meerjarenprogramma Bruggen bouwen. Landelijk wordt gekeken hoe de aansluiting met het middelbaar beroepsonderwijs en de arbeidsmarkt verbeterd kan worden en daarmee ook de samenwerking met deze partners. Het programma kent diverse onderdelen, waaronder de ontwikkeling van een digitaal portfolio dat leerlingen mee kunnen nemen in hun verdere (leer)loopbaan.

Leerlingen bouwen zelf 3D-printer

> In het jaarmagazine dat begin 2016 verschijnt voor netwerkpartners van Aloysius een uitgebreid artikel over Bruggen bouwen!

Meer bereiken mét ouders “Een kind leert beter als je als leraar en school samenwerkt met ouders. Zo simpel is het. De invloed van ouders op leren is enorm. Dat vraagt om volwaardig partnerschap.” David Kranenburg, directeur van Stichting Actief Ouderschap, kan het niet ingewikkelder maken. Alle reden om te werken aan volwaardig partnerschap met ouders. In Aloysius Zuid doen De Hilt in Helmond, De Latasteschool in Horn, de Widdonckschool in Weert en wellicht ook De Rungraaf in Eindhoven daarom mee met een pilotproject om actief partnerschap vorm te geven. Eén van de onderdelen is gezamenlijk wensen in kaart brengen: hoe zien ouders het ideale partnerschap met de school? Met de goede voorbeelden die de pilot moet opleveren, kunnen andere Aloyiusscholen hun voordeel doen. Wordt vervolgd! > Actief Ouderschap kent het model van vijf partnerschappen met ouders. Download een poster: www.actiefouderschap.nl/actief-ouderschap/publicaties/

In ontwikkeling: campus arbeidstoeleiding Deurne Op 15 juni verzorgde Aloysius een presentatie aan het college van burgemeester en wethouders van Deurne, over de plannen om een campus te ontwikkelen voor arbeidstoeleiding. De Korenaer in Deurne en netwerkpartner Bijzonder Jeugdwerk werken nu aan een businesscase voor dit plan. Doel is nog intensievere samenwerking met het lokale en regionale bedrijfsleven.

In voorbereiding: onderzoeksafdeling Aloysius Aloysius is in Zuid voornemens om een eigen onderzoek- en kennisafdeling te starten. Onderzoeksvragen van onze scholen/professionals zijn leidend voor onderzoek en kennisontwikkeling. Door nieuwe kennis snel te vertalen in leerkrachtgedrag en de onderwijspraktijk, verdiepen wij onze expertise. Ook onze ondersteuningsdiensten profiteren hiervan. Onze adviseurs die het regulier onderwijs ondersteunen, kunnen de meest recente wetenschappelijke inzichten toepassen in de praktijk.

Conferentie professionals passend onderwijs Helmond goed bezocht Wat is de juiste weg als een leerling extra ondersteuning nodig heeft? Wat kan het speciaal onderwijs bieden en wat kunnen de adviseurs van ondersteuningsdiensten betekenen? Die vragen stonden centraal op 21 oktober, tijdens een goed bezochte gezamenlijke conferentie voor onderwijsprofessionals in Helmond. Onder het motto ‘Onderwijs ontmoet onderwijs’ maakten ondersteuningsdiensten uit de regio duidelijk wat zij te bieden hebben. De Mytylschool Eindhoven, de Berkenschutse, De Taalbrug, De Zwengel, Triade Scholing & Advies Helmond en de Antoon van Dijkschool trokken samen op.

Je eigen 3D-printer bouwen om er vervolgens ook zelf mee te leren printen: dat is wel een heel leuke manier om in aanraking te komen met wetenschap en technologie! Vijftien Aloyiusscholen gaan aan de slag met dit 3Dkanjers-project. De Korenaer Strausslaan had de primeur: hier vond 30 september de eerste bijeenkomst plaats.

“Leerlingen vinden 3D-printen heel interessant”, merkt projectbegeleider Martijn de Winter van OinO advies. “Dat motiveert. Tijdens het project ontwikkelen leerlingen heel natuurlijk allerlei belangrijke vaardigheden. Denk aan leren samenwerken, creatieve oplossingen bedenken of problemen leren oplossen.” www.3dkanjers.nl

Vitaal voor de klas Medewerkers van De Korenaer Strausslaan zijn dit schooljaar gestart met personeelssport. Goed voor de gezondheid, ontspanning en inzetbaarheid van medewerkers. Diverse sporten komen aan bod. Ook is aandacht voor weerbaarheidtraining, zodat medewerkers ook in stressvolle situaties hun mannetje blijven staan.

Aloysius-professionals in Zuid dik tevreden Uit het recente medewerkeronderzoek bij Aloysius blijkt dat de medewerkers van onze scholen en ondersteuningsdiensten in Zuid gelukkig heel tevreden zijn. Zij geven hun werk bij Aloysius een ruime 7,5.

Najaar certificering Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs Dit najaar wordt Aloysius gecertificeerd voor de Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs. Certiked komt kijken hoe het ervoor staat met onze kwaliteit. In de norm Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs staat de leerling centraal. Processen moeten zo zijn ingericht dat die gericht zijn op de verbetering van kwaliteit voor die leerling.

Steeds

nieuwe kansen bieden, dat is de kracht

van het lesgeven De onvoorwaardelijkheid van Randi Wolters

leerkracht De Spoorzoeker Roermond (KEC de Donderberg)

De onvoorwaardelijkheid van Aloysius

V E R BINDE N & V E R NIE U W E N 0 5 | 3

Excellente scholen

Op voor het predicaat excellent De eerste ronde zijn ze door en dit najaar krijgen ze de jury op bezoek. Die komt kijken hoe goed hun scholen in de praktijk zijn. De Latasteschool in Horn, De Korenaer in Deurne en De Ortolaan in Heythuysen gaan op voor het predicaat excellent, dat in januari 2016 wordt uitgereikt.

De Latasteschool was vorig jaar de eerste school voor speciaal onderwijs in Nederland (cluster 4) die het predicaat excellent in de wacht sleepte. Een enorme opsteker voor medewerkers en ouders, vertellen adjunct-directeur Ton Mestrom en intern begeleider Jacqueline Köke. Dit jaar doet de school daarom weer mee. “Lukt het ons nu weer, dan behouden we het predicaat drie jaar”, legt Jacqueline uit. “Het predicaat is voor ons de kers op de taart: een beloning voor het harde werken.” Als je ervan overtuigd bent dat je kwaliteit levert, wil je daar ook mee naar buiten treden, vindt Ton. “Het predicaat is ook een mooi uithangbord voor onze school, zeker omdat wij leerlingen krijgen uit een grote regio.”

José Houben en Trudy Sijbers

Mooie APK “Onze school heeft de ambitie om goed onderwijs te bieden, dat zijn we onze leerlingen verplicht. Meedoen met dit excellentietraject is een mooie APKkeuring: kom maar kritisch kijken hoe we het doen”, zegt adjunct-directeur Paul Giesberts van de Ortolaan in Heythuysen. “ Wij doen in die zin vooral voor onszelf mee.” Intern begeleider van De Korenaer in Deurne Trudy Sijbers hoopt dat haar school het predicaat ook in de wacht sleept, vooral voor het team. “Er is bij ons samen met de collega’s van Bijzonder Jeugdwerk zo hard gewerkt dat we hopen dat we nu een pluim op ons werk krijgen. Dat verdient het team.” “Er is veel gevraagd van docenten”, beaamt José Houben van De Korenaer. “Het zou mooi zijn als dat ook beloond wordt.” De Korenaer zet op een aantal thema’s in, vertelt José, waaronder de korte trajecten die de school aanbiedt met certificering, examinering en diplomering, de inzet van digitaal onderwijs en Project Ervarend Leren, waarbij de school onderwijs biedt aan leerlingen in Frankrijk (zie ook pagina 5, red.).

Excellente scholen: hoe & wat

Jacqueline Köke en Ton Mestrom

Goed voor imago Excellent worden: hopelijk gaat dat de drie scholen lukken. Maar dan moet je nog excellent blijven natuurlijk. “Juist goed”, vindt Paul Giesberts, “dat zou je sowieso natuurlijk moeten willen. Goed om jezelf scherp te houden.” Draagt het predicaat excellent ook positief bij aan het imago van het speciaal (voortgezet) onderwijs? Jacqueline: “ Toch wel. Het maakt ouders en anderen toch duidelijk dat speciaal onderwijs óók excellent kan zijn.” Ton: “ Van onze leerlingen stroomt de helft door naar regulier vervolgonderwijs en na drie jaar gaat het daar met meer dan negentig procent nog steeds goed”, illustreert Ton. “Speciaal onderwijs is de afgelopen jaren echt onderwijs geworden”, vult Paul aan. “Dat is wel een omslag geweest. Wij zijn een school, geen dagbehandeling. Zo’n predicaat onderstreept dat. Dat gaat over excellent onderwijs.” Doel van het instellen van het predicaat excellente scholen is ook leren van elkaar. “ Wij hebben vorig jaar veel collega’s op bezoek gehad”, zegt Jacqueline. Positief. “Je moet als school ook niet op een eiland zitten. We lopen als scholen allemaal tegen dezelfde dingen aan, je kunt alleen maar van elkaars kennis en ervaring profiteren.”

Paul Giesberts

Het predicaat Excellente school bestaat sinds 2012 en is bedoeld om scholen die uitblinken meer erkenning en waardering te geven. Het is een initiatief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Idee achter het predicaat is ook dat excellente scholen andere scholen inspireren en vooral van elkaar leren. In 2015 hebben 202 scholen zich aangemeld. De jury – nu onder regie van de Inspectie van het Onderwijs – beoordeelt op de volgende excellente thema’s: • excellentieprofiel • resultaten kernvakken • resultaten overige vakken • resultaten extra-curriculair • maatwerk • leraren en resultaten • schoolklimaat • lerende organisatie • onderwijskundig leiderschap Scholen die zich aanmelden, kunnen minimaal drie thema’s aangeven waarop zij beoordeeld willen worden. Zij leveren allerlei informatie aan en vullen een uitgebreide vragenlijst is. Komen ze de eerste ronde door, dan komt de jury kijken of wat op papier staat ook in praktijk gebeurt. Lukt het ook om die ronde door te komen, dan volgt een uitnodiging voor de uitreiking in januari 2016 in Den Haag. Daar horen deelnemende scholen pas of zij het predicaat excellent hebben verdiend. www.excellentescholen.nl

4 | V E R BINDE N & V E RNIE U W E N 0 5

Integraal samenwerken

Kennis- en Expertisecentrum de Donderberg draait … nu bouwen aan vraaggericht en integraal onderwijs- en zorgaanbod Afgelopen augustus ging Kennis- en Expertisecentrum de Donderberg in Roermond open. Hier krijgen kinderen en jongeren die extra ondersteuning nodig hebben, onderwijs en zorg integraal aangeboden. Dat is de droom die nu stap voor stap realiteit moet worden, vertelt directeur Marcel Smeets. Hij houdt van bouwen, van iets moois creëren. Dat komt mooi uit, want er zijn genoeg kansen te grijpen, vindt Marcel Smeets, directeur van KEC de Donderberg. “ We zijn pas net in bedrijf”, vertelt hij. Natuurlijk is de samenwerking tussen alle partners voor de verhuizing naar een gezamenlijke locatie goed voorbereid, maar eenmaal onder één dak komt de verdere integratie van onderwijs en zorg pas echt tot z’n recht. “Dit is de perfecte omgeving om samen het beste voor de jeugd in Roermond te bieden”, zegt hij enthousiast. En die jeugd bevindt zich niet alleen ín het nieuwe pand, zeker ook daarbuiten. Kennis- en Expertisecentrum de Donderberg ondersteunt namelijk ook kinderen, jongeren, gezinnen en onderwijspartners in de regio.

Netwerkorganisatie Marcel Smeets: “De vragen en behoeften van kinderen en jongeren en hun ouders zijn voor ons leidend. Daarop richten wij ons onderwijs- en zorgaanbod. Zo nodig haken we meerdere partners aan: KEC de Donderberg is een echte netwerkorganisatie.” Denk aan partners in zorg, kinderopvang, het Centrum Jeugd en Gezin, maar ook aan KEC Werkt, dat (leerwerk)trajecten arrangeert voor jongeren tot 23 jaar die dreigen vast te lopen op school. Integraal werken: dat moet groeien. Samenwerken in één gebouw dat daarop helemaal is ingericht helpt enorm, denkt Smeets. “ We nemen nu de tijd om met alle partners samen één jaarplan te maken. Mijn ervaring is: zet professionals

samen, faciliteer het proces, en zij vinden elkaar in de beste oplossing voor een kind of jongere. Het vraagt om loslaten van vertrouwde werkwijzen en gewoontes. Ik merk veel waarderend begrip voor elkaar en de bereidheid om samen te werken. Het belang van het kind: dat bindt iedereen die in multidisciplinaire teams samenwerkt.” Smeets richt de blik ook nadrukkelijk naar buiten. “KEC de Donderberg wil ook een ontmoetingsplek zijn hier in de wijk, om zo bij te dragen aan de leefbaarheid en de sociale cohesie.” De eerste verbindingen zijn al gelegd. Kinderen uit de buurt komen na schooltijd sporten op het terrein en de plaatselijke kookclub kan prima gebruikmaken van onze horecavoorzieningen. “Dat kunnen we dan weer mooi combineren met een stage voor onze leerlingen.” Expertise blijven ontwikkelen en delen Niet voor niets heet de Donderberg ‘Kennis- en Expertisecentrum’: de innovatieambitie is groot. “Juist door integraal samen te werken ontstaat nieuwe expertise. Dat moet ook. Wij willen excellent blijven in het helpen van onze leerlingen én partners in de regio. Daarnaast willen wij ook nadrukkelijk leren van de inzichten van onze partners. Gezamenlijk kunnen we fantastische resultaten boeken.” Kinderen en jongeren zijn veelal tijdelijk in KEC de Donderberg. Gaan zij terug naar het regulier onderwijs, dan gaan ambulante begeleiders vanuit KEC de Donderberg mee voor goede ondersteuning. “De sterk veranderende omgeving en de specifieke eisen die aan ons gesteld worden zullen steeds weer anders zijn”, zegt Smeets, “daarom moet onze band met de buitenwereld sterk zijn.”

Marcel Smeets is directeur van KEC de Donderberg

V E R BINDE N & V E R NIE U W E N 0 5 | 5

Leren op afstand

Onderwijs op 1000 kilometer afstand van je docent Bijzonder Jeugdwerk (BJ) kent Project Ervarend Leren (PEL) voor jongeren voor wie het goed is om een periode uit hun dagelijkse omgeving te zijn. Zij vertrekken naar een gastgezin in Frankrijk, om daar mee te werken op de boerderij. Ter plaatse is een begeleider van BJ paraat. Vanuit Deurne verzorgt De Korenaer het onderwijs, vertellen locatiecoördinator Jurgen van Gerwen en docente Fieke Neessen.

“ Veel jongeren zien Frankrijk als hun laatste kans”, vertelt Jurgen van Gerwen. “Zij hebben veelal al van álles geprobeerd om hun draai te vinden, thuis en op school, maar toch lukt dit niet. Een tijd in het buitenland, helemaal op jezelf aangewezen, kan dan de sleutel zijn voor verandering. We merken het ook: vaak valt dán het kwartje wel.” Locatiecoördinator Jurgen van Gerwen en docente Fieke Neessen De vaste dagstructuur, de begeleiding, het werkritme, geen afleiding van vrienden of familie én geen social media: het zijn helpende ingrediënten voor veel jongeren. “Als een jongere die meedoet met het PEL-project leerplichtig is of z’n startkwalificatie nog moet halen, krijgt hij gewoon onderwijs”, legt Jurgen uit. “Dat is altijd maatwerk.”

KEC de Donderberg In Kennis- en Expertisecentrum de Donderberg zijn onderwijs en zorg zo vervlochten dat maatwerk écht mogelijk is. Ieder kind of iedere jongere krijgt precies dat aanbod in (speciaal) onderwijs en zorg dat nodig is om zijn talent tot bloei te laten komen. Zo biedt KEC de Donderberg de jeugd in de regio Roermond die (tijdelijke) ondersteuning nodig heeft, perspectief op een succesvolle vervolgstap. Kennis- en Expertisecentrum de Donderberg is een coöperatie waarin de Mutsaersstichting, de Wijnberg, samenwerkingsverband Midden-Limburg voortgezet onderwijs en de Aloysius Stichting samenwerken. Onderwijs en jeugdhulp in één coöperatie voor eigendom, bedrijfsvoering, onderwijs, ondersteuning en aansturing: dat is uniek in Nederland. www.kecdedonderberg.nl

Onderzoek kosten baten integraal samenwerken van start De Universiteit van Amsterdam is eind augustus gestart met een vierjarig onderzoek naar de kosten en baten van integraal samenwerken in KEC de Donderberg in Roermond.

Tablet mee Met docente Fieke Neessen overlegt de jongere, samen met de begeleider van BJ, welk onderwijstraject hij gaat volgen. Leidend daarvoor is het ontwikkelingsperspectief.

De jongere krijgt een tablet mee naar Frankrijk, met daarop de noodzakelijke digitale boeken. Fieke kan daar uitleg in projecteren, of notities in maken en zij kan bijvoorbeeld ook zien hoe lang een leerling aan een onderdeel heeft gewerkt. Uitgevers: werk aan de winkel Op zich werkt dat goed, al vindt Jurgen van Gerwen dat er nog veel valt te verbeteren aan digitaal lesmateriaal. “Het zijn toch veelal pdfbestanden met linkjes naar websites erin. Nederland is een methodeland”, merkt hij, “al ontwikkelen we steeds meer eigen lesmateriaal dat meer aansluit bij de leefwereld van onze leerlingen.” Niettemin zijn de onderwijsresultaten met het huidige lesmateriaal goed. Eenmaal terug uit Frankrijk start een vervolgtraject, om te voorkomen dat een jongere terugvalt in oud gedrag of in oude patronen. “Soms gaat een jongere daarom bijvoorbeeld naar een zorgboerderij”, schetst Jurgen, “en dan blijven wij gewoon afstandsonderwijs bieden.”

Fieke begeleidt per schooljaar zo’n dertien jongeren op afstand. Afhankelijk van de afspraken (video) belt zij een aantal keren per week met de jongere en geeft instructie, bespreekt gemaakt werk of beantwoordt vragen. “Ze leren zoals onze leerlingen in Deurne, ze zijn alleen niet hier”, vat Fieke samen. Haar ervaring: je ziet jongeren meestal een enorme groei doormaken. “Ze gaan hier weg met veel moeilijkheden, maar komen als een ander mens terug.”

‘Frankrijk heeft mij enorm geholpen’ “Ik zat al een aantal jaren in een negatieve spiraal en kwam er niet uit. Ik blowde heel veel en zat veel binnen, het lukte me niet om een opleiding af te maken. PEL leek mij wel wat. In Frankrijk zit de coffeeshop niet om de hoek, je zit in de middle of nowhere. Daar wilde ik graag heen om te stoppen met blowen en mezelf terug te vinden. Ik vond het ook wel spannend. Toen we er bijna waren, kreeg ik even de neiging om bij het eerste beste verkeerslicht uit te stappen om terug te gaan. Gelukkig heb ik dat niet gedaan. Eenmaal bij mijn gastgezin werd ik met open armen ontvangen, dat was heel fijn.

Met Fieke had ik afgesproken dat ik wilde gaan voor mijn vmbo-diploma. Ik moest nog vijf deelcertificaten halen. Via FaceTime zocht ik steeds contact met Fieke en dat ging heel goed. Het was wel bikkelen: ik leerde zo’n vier uur per dag en werkte mee op het bedrijf. Maar die structuur

hielp wel: vroeg opstaan, op vaste momenten eten. De eerste paar weken waren zwaar, maar daarna ging het beter. Het was heerlijk om veel buiten te zijn en ik kon veel kwijt bij mijn gastouder en begeleider van BJ. Die kwam regelmatig langs. Weer thuis heb ik staatsexamen gedaan en ben geslaagd. Nu doe ik in één jaar havo op het volwassenenonderwijs. Ik wil graag naar het hbo, om toegepaste psychologie te gaan doen, of iets in de IC. Thuis gaat het goed. Ik sport, ik werk, ik studeer en ik heb al tien maanden niet geblowd of gerookt. Frankrijk heeft mij enorm geholpen.”

6 | V E R BINDE N & V E RNIE U W E N 0 5

Passend onderwijs in de praktijk

Samenwerking Korenaer en Vakcollege Helmond levert leerlingen vso regulier vmbo-diploma op

Trots op geslaagden symbioseklas De theorie op De Korenaer, beroepsgerichte lessen op het Vakcollege Helmond. Die combinatie bleek een succes voor negen leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs. Afgelopen juni namen zij hun vmbo-diploma in ontvangst. Dat vroeg om een stijlvol feestje, compleet met vervoer per limousine …

Triade Scholing & Advies van Aloysius ondersteunt ook leerlingen en leraren van de syntheseklas, die nu een jaar draait op het Vakcollege Helmond. In de syntheseklas zitten leerlingen die twee jaar extra ondersteuning krijgen, voor zij instromen in een reguliere klas. Dit is een arrangement dat mogelijk gemaakt wordt door het samenwerkingsverband voortgezet onderwijs Helmond-Peelland. Frans Brands en Frank Toll hopen dat er ook voor de symbioseklas een arrangement kan worden ingezet.

Frank Toll, teamleider en secretaris examinering van het Vakcollege Helmond, was eerlijk gezegd “heel trots” dat hij zijn handtekening kon zetten onder alle negen diploma’s die de leerlingen van De Korenaer behaalden. “In vier jaar tijd hebben zij hun vmbo gehaald, volgens het programma van toetsing en afsluiting van het Vakcollege Helmond.” Vakcollege Helmond en De Korenaer zetten samen de symbioseklas op. Locatiedirecteur Frans Brands: “Leerlingen uit die klas volgen in het derde en vierde jaar bij ons hun theorielessen, maar gaan voor de praktijk naar het Vakcollege. Dat blijkt heel goed te werken. Mooi, want zo behalen de leerlingen een regulier vmbo-diploma.” Handig is dat beide scholen dichtbij elkaar staan. Dat maakt het tochtje naar het Vakcollege voor leerlingen goed te doen, maar zorgt ook voor korte lijnen tussen docenten. Docente Anne Liebregts van De Korenaer

Ook al zie ik in mijn werk geen kinderen, ook ik werk voor ze. Als hun juf of meester zich goed voelt, voelen onze leerlingen zich goed. En daar draag ik aan bij. De passie van Heddy Thijssen

beleidsmedewerker HRM sector Zuid

De kracht van Aloysius

begeleidde de groep. “ Tot de herfst zorgen wij voor extra begeleiding en gaan mee naar het Vakcollege. Daarna gaan de leerlingen zelf. Het vraagt wel zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van ze. Het moet wel bij jongeren passen.” Iets extra’s in de rugzak De docenten van het Vakcollege Helmond zorgen voor goede begeleiding en ook biedt Triade Scholing & Advies ondersteuning aan leerlingen en docenten. “Onze zorgcoördinator en de mentor zitten er bovenop”, vertelt Frank Toll. “Het was voor onze docenten soms best wennen, maar iedereen is heel gemotiveerd.” Voordeel voor de leerlingen is dat zij goed voorbereid zijn op hun vervolgstap in het mbo, omdat zij op het Vakcollege Helmond ook al ‘gewoon’ meedraaiden in de praktijklessen. “ Vanuit het voortgezet speciaal onderwijs is die overgang vaak heel groot”, weet Frans. “Deze leerlingen hebben iets extra’s in hun rugzak”, vindt ook Frank. “Ze draaien mee in reguliere beroepslessen en leren zich ook sociaal staande te houden. Je ziet de leerlingen in twee jaar groeien als persoon.” Omgekeerd kwamen er ook twee leerlingen van het Vakcollege Helmond naar De Korenaer in de symbioseklas omdat het reguliere vmbo te pittig bleek. “Zo kunnen we voor elkaar veel betekenen”, vindt Frans. Iedereen geslaagd! Succesfactoren voor de samenwerking: het enthousiasme van alle betrokkenen en een goede voorbereiding, sommen Frans en Frank op. Zo werden ouders goed meegenomen in het traject, gaf Anne een presentatie aan docenten van het Vakcollege Helmond om meer te vertellen over de aanpak van De Korenaer en was er tussen docenten veel overleg over de aansluiting tussen theorie en praktijk. Dat iedereen uit de symbioseklas geslaagd is, was natuurlijk een enorme opsteker. Voor de leerlingen zelf, hun ouders én voor alle betrokken professionals. Eén voor één werden de leerlingen tijdens de diploma-uitreiking in het zonnetje gezet door Anne en er waren lovende toespraken van Frans en Frank. “Ik ben echt trots op ze”, besluit Anne. “Alle leerlingen zijn verder gaan studeren. Die overstap ging makkelijker dankzij hun reguliere vmbo-diploma.”

V E R BINDE N & V E R NIE U W E N 0 5 | 7

Onderwijsvernieuwing

Voor Jasper was symbioseklas de goede route

‘We zijn zó blij dat Jasper zijn diploma heeft’ Anita Teunissen kan als moeder van Jasper alleen maar positief zijn over de symbioseklas. “Jasper zat op het Vakcollege Helmond, maar hij redde het daar niet. We dachten dat hij tussen wal en schip zou vallen, maar toen kon hij terecht in de symbioseklas. Dat ging goed, hier kreeg hij de goede begeleiding. Eén vaste docent voor alle theorievakken gaf rust. Hij heeft zelfs zijn vmbodiploma gehaald en daar zijn we zó blij mee.” Helaas was Jasper niet bij de diploma-uitreiking, omdat hij via projectervaren leren (PEL) van Bijzonder Jeugdwerk in Frankrijk zat. Daar werkt Jasper mee op een bedrijf en hoopt – met begeleiding – meer zelfvertrouwen op te doen. Als het aan moeder Anita ligt hoort daar ook meer zelfreflectie bij. “Jasper wil graag iets gaan doen in de beveiliging. Maar als je vraagt waarom, dan kan hij dat niet onderbouwen. Hij wil ook graag op zichzelf gaan wonen, maar wat daar allemaal bij komt kijken, overziet hij nog niet denk ik.” Hopelijk doet PEL Jasper goed. “ We blijven natuurlijk vechten voor Jasper”, zegt Anita. “Dankzij zijn vmbo-diploma staat de deur open voor hem. We hopen dat hij er iets mee doet, maar hij heeft nu tenminste de mogelijkheid om een vervolgstap te zetten. Dat was zonder de symbioseklas niet gelukt.”

Er zijn meer samenwerkingsvormen tussen regulier en speciaal (voortgezet) onderwijs in de regio Zuid. Zo werken Aloysiusschool De Ortolaan in Heythuysen en Sint Ursula in Heythuysen en Horn al langer samen via syntheseklassen. Aanvankelijk kregen de leerlingen uit het voortgezet speciaal onderwijs les op Sint Ursula, inmiddels zijn de leerlingen ingeschreven bij de reguliere school en komen experts van De Ortolaan op Sint Ursula ondersteunen. Er is dus extra begeleiding.

8 | V E R BINDE N & V E RNIE U W E N 0 5

Passend onderwijs in Weert

Oranje route werkt voor leerlingen, ouders en professionals In de regio Weert verloopt de overgang van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs steeds beter, door goede samenwerking binnen het samenwerkingsverband passend onderwijs, vertellen Maikel Voss van speciaal (voortgezet) onderwijs De Widdonckschool en Ellen Derks van het samenwerkingsverband. Voor kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte is er de oranje route. ©foto’s: De Widdonckschool

Sandra Peters

In de regio Weert, Nederweert en Cranendonck volgt ieder kind dat de basisschool verlaat (regulier of speciaal (basis)onderwijs) en overstapt naar het voortgezet (speciaal) onderwijs, een eigen route. Via de zogenoemde ‘schakelprocedure’ worden leerlingen geleid naar de meest passende plek. Blauw is voor kinderen die een reguliere route volgen, geel voor kinderen die in aanmerking komen voor praktijkonderwijs of leerwegondersteunend onderwijs en is er specifieke ondersteuning nodig, dan is er de oranje route. “ Wij nemen ouders tijdig mee op die oranje route”, vertelt Ellen Derks. “De ondersteuningsbehoefte van leerlingen staat centraal. De basisschool gaat al in groep 7 in gesprek met ouders van kinderen die de oranje route gaan volgen. Uiterlijk in het

najaar in groep 8 volgen gesprekken met ouders, het voortgezet (speciaal) onderwijs en eventuele andere partners, om te bepalen welke ondersteuning nodig is.” Die werkwijze zorgt ervoor dat partners samen creatief kunnen kijken wat het beste past. Welke stappen kunnen gezet worden in groep 8 ter voorbereiding op het voortgezet onderwijs? Mogelijke arrangementen en ondersteuningsmogelijkheden komen tijdig op tafel. Plan op maat “Soms komt een leerling nog wel naar ons”, vertelt Maikel Voss, “maar dan hebben we al een plan klaar hoe lang dat zal zijn, waar we aan gaan werken en hoe we toewerken naar de overstap naar regulier onderwijs. Zo verkennen we perspectieven en

Orthopedagoog Ellen Derks van het Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Weert, Nederweert en Cranendonck en zorgcoördinator voortgezet speciaal onderwijs Maikel Voss van De Widdonckschool in Weert

komt er voor iedere leerling een plan op maat.” “Doordat wij een klein samenwerkingsverband zijn, zijn de lijnen kort en zijn de scholen goed op de hoogte van elkaars mogelijkheden en grenzen”, constateert Ellen Derks. “ We zijn doeners en zijn gewoon begonnen. Nu is het zaak om werkwijzen nog beter te beschrijven.”

Jeroen Vegter

Tijdig voorbereiden Belangrijk winstpunt is in elk geval dat kinderen uit de oranje route voor de reguliere aanmelddata in maart op de hoogte zijn van welk vervolgonderwijs zij gaan volgen. Het voortgezet onderwijs weet dus wie er komen en welke begeleiding leerlingen nodig hebben. Denk aan inzet van extra materialen, ondersteunende gesprekken of andere ondersteuning. Ellen: “Regelmatig starten leerlingen in groep 8 al met meelopen in het voortgezet onderwijs, om die overstap zo makkelijk mogelijk te maken. Kinderen en ouders weten op tijd waar zij aan toe zijn en krijgen een helder beeld van wat wel en niet kan.” Instroom vso gedaald Door de aanpak is de instroom in het voortgezet speciaal onderwijs flink gedaald. Steeds meer leerlingen gaan dus naar het regulier voortgezet onderwijs en krijgen dáár extra ondersteuning. Zo is nu het Powerteam in oprichting. Hierin vind je naast het interne ondersteuningsteam voortgezet onderwijs, ook ambulant begeleiders, leerkrachten en zorgcoördinator van de Widdonckschool en eventueel hulpverleners van andere organisaties. Het Powerteam kijkt samen naar de ondersteuningsvraag en zetten acties uit. Doel is een leerling in zijn eigen omgeving onderwijs, ondersteuning en begeleiding te bieden en ook de leerkracht/docent zo te ondersteunen dat hij/zij de leerling zelf kan bedienen.

Astrid Wolfs-Theeuwen

Peter van Gils

> kijk voor alle informatie over de routes in de Schakelmap op www.vo.centroz-weert.nl

Nikki van den Boom

V E R BINDE N & V E R NIE U W E N 0 5 | 9

Passend onderwijs in Weert

Nieuw havo-arrangement in Weert

Klas H1C is begonnen! In Weert kunnen leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte sinds dit schooljaar ook naar de havo. In klas H1C maken zij een beschermde start op het Philips van Horne, waarna zij stap voor stap zelfstandiger worden. Dankzij dit nieuwe arrangement krijgen zij les op hun eigen niveau, in hun eigen woonplaats, met begeleiding van vakleerkrachten van het Philips van Horne en twee mentoren van De Widdonckschool van Aloysius.

Praat directeur Peter van Gils van De Widdonkschool voor speciaal (voortgezet) onderwijs en teamleider Jeroen Vegter van de Philips van Horne scholengemeenschap niet over ‘regulier’ of ‘speciaal’ onderwijs. Dat komt in hun vocabulaire nog zo min mogelijk voor. Het gaat om arrangementen. “ Wij zijn met elkaar verantwoordelijk voor alle kinderen in ons samenwerkingsverband”, verwoordt Jeroen Vegter, “dat organiseren we dus ook samen. Voor alle leerlingen denken we in arrangementen. Zo kennen wij ook het arrangement tweetalig onderwijs, bijvoorbeeld.” Daar kwam afgelopen jaar het arrangement havo voor leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte bij. Klas H1C draait sinds eind augustus op het Philips van Horne. Goed nieuws, want deze groep leerlingen kon voorheen niet in Weert naar de havo en moest dus verder weg. Of ging – onder hun niveau – naar de mavo. “ Terwijl we met passend onderwijs natuurlijk thuisnabij onderwijs willen bieden”, onderstreept Peter van Gils. Kennis delen Mentor Nikki van den Boom van de Widdonckschool was meteen enthousiast over het initiatief. Samen met collega Sandra Peters ging zij met docenten van het Philips van Horne aan de slag met de voorbereidingen. “Doel is ook dat wij veel van elkaar leren. Docenten geven hun vakken aan de klas, wij steken veel op van hun didactische aanpak. Omgekeerd zijn wij er voor pedagogische tips en begeleiding, waar de docenten van het Philips van Horne weer hun voordeel mee kunnen doen.” Ondersteuningscoördinator Astrid Wolfs-Theeuwen van het Philips van Horne: “ Wij kenden op school al een klas met leerlingen die lichtere ondersteuning krijgen. Voor die groep – en voor deze havo-klas – hebben we een groep docenten geselecteerd die affiniteit heeft met deze groep. Je moet er open voor staan en flexibel zijn.” Ouders betrokken Het gemixte team bereidde het schooljaar goed voor. Een vast lokaal, overzichtelijk ingericht, zonder al te veel prikkels, de kluisjes dichtbij, een studieplanner en extra aandacht voor mentorlessen en leren leren: dit soort zaken werd met ouders besproken. “Aanvankelijk wilden we de leerlingen via een aparte ingang laten binnenkomen”, vertelt Jeroen Vegter. “Ouders waren hier niet voor omdat het de uitzonderingspositie zou bevestigen. Dat hebben we uiteindelijk dus ook niet gedaan. Zo blijven we gaandeweg het schooljaar in gesprek met ouders.”

“ We komen als kernteam op vaste momenten bij elkaar om onze ervaringen uit te wisselen”, vertelt mentor Sandra Peters. “Samen ontdekken we wat werkt.” Zo is structuur en eenduidigheid belangrijk voor de leerlingen. Astrid: “ We merken na een paar weken al dat docenten meer toe moeten naar één manier van werken. Allemaal schrijven met een pen of potlood, op dezelfde manier huiswerk opgeven, dat soort dingen.” “Zo min mogelijk stressfactoren”, vat Sandra samen. “En dat is best wennen voor docenten die gewend zijn om vooral hun vak te doceren. Als mentor coachen we onze collega’s op dit soort dingen.” Stap voor stap loslaten De start in de havo-klas is weliswaar heel beschermd, uiteindelijk is het doel dat leerlingen steeds zelfstandiger worden en leren om over twee of drie jaar ook in een grotere klas te functioneren. “Nu al merk ik dat een aantal leerlingen naar de aula gaat in de pauzes. Die drukte kunnen ze nu al goed aan. Anderen bleven eerst in het lokaal, maar gaan nu naar de mediatheek. Zo laten we leerlingen stap voor stap los.” Nikki: “Ik krijg van leerlingen terug dat zij in het begin moesten wennen, maar dat ze nu op hun plek zitten.” Logisch ook: iedere brugklasser vindt de eerste tijd spannend. Sandra vult aan: “De meeste leerlingen komen vrolijk thuis. Dat is natuurlijk heel positief.” Begeleiding blijft zo nodig Begeleiding blijft er zo nodig tijdens de gehele havo-tijd, benadrukt Astrid. “De mentor en teamleider zorgen daarvoor, maar we kennen natuurlijk ook ons ondersteuningsteam met experts. Daarin zitten onder anderen de jeugden gezinswerker, de orthopedagoog en de ambulant begeleider van Aloysius Triade Scholing & Advies.” Voordeel van deze werkwijze is dat de docenten steeds vaardiger worden in de begeleiding van leerlingen. “Daar hebben uiteindelijk al onze leerlingen baat bij.”

Michel is prima gestart op de havo Sara is moeder van Michel uit klas H1C. “Ik heb gewoon een heel andere jongen hier thuis”, zegt ze enthousiast. “Hij staat vroeg op, fietst mee met een jongen uit zijn klas en is heel vrolijk.” Dat was helaas de laatste weken op de basisschool wel anders, dus is Esther blij met de overstap naar het voortgezet onderwijs. “We worden goed op de hoogte gehouden. Elke week komt er een mailtje van de mentoren hoe het gaat en voor de vakantie en bij de start van het schooljaar zijn er gesprekken geweest. Binnenkort is er een informatieavond. Leuk om dan de ouders van de andere leerlingen te zien.” Wat Sara zo aansprak in de aanpak: een vast lokaal, vaste docenten, de begeleiding van de mentoren, dat past goed bij de behoeften van Michel. Het leren gaat hem goed af. “Michel had eigenlijk vwo-advies, dus het is even afwachten of het aanbod niet te makkelijk voor hem is. Maar dat bespreken we rond de kerst wel. Vooralsnog een prima start voor hem op de havo.” > Dit is het werkelijke verhaal van één van de leerlingen uit H1C en zijn moeder, maar zij heten in werkelijkheid anders.

10 | V ER BINDE N & V E R NIE U W E N 0 5

Geen thuiszitters meer

Verandering van school, vanuit een jeugdzorginstelling terug naar de eigen school of allerlei problemen thuis: het zijn situaties waardoor een jongere thuis kan komen te zitten. Geen goede zaak, want iedere jongere heeft recht op onderwijs. In Roermond boekt de Actietafel thuiszitters sinds een aantal jaren mooie successen. Het aantal thuiszitters werd teruggebracht van 65 in 2011 naar drie nu. “Mooie resultaten, maar natuurlijk nog drie teveel”, vindt onafhankelijk voorzitter Bart van Kessel.

Actietafel Thuiszitters Roermond boekt mooie resultaten Actietafel Thuiszitters: Gedragswerk, samenwerkingsverband passend onderwijs voortgezet onderwijs MiddenLimburg, mbo-instellingen Citaverde en Gilde Opleidingen, KEC de Donderberg (met voortgezet speciaal onderwijs De Ortolaan en KEC Werkt), De Loods/Met GGZ, Bureau Jeugdzorg, William Schrikker Groep Jeugdzorg, vsv-makelaars voortgezet onderwijs en mbo, gemeente Roermond (wethouder Onderwijs, beleidsmedewerker en regisseur Jeugd/Gezin, leerplicht/RMC.

Met een startkwalificatie – een diploma op minimaal mbo niveau 2 of havo – hebben jongeren meer kansen op de arbeidsmarkt. Daarom wordt veel geïnvesteerd in het op school houden van jongeren die dreigen uit te vallen vóór zij zo’n startkwalificatie hebben gehaald, en in het weer op school krijgen van ‘thuiszitters’. Dit zijn leerplichtige of kwalificatieplichtige jongeren tussen de vijf en achttien jaar, die ingeschreven zijn bij een school en die zonder geldige reden (zoals ziekte) meer dan vier weken aaneengesloten verzuimen. Roermond had in 2011 65 thuiszitters. Dat moest anders. Betrokken organisaties werden door Leerplicht/RMC aan tafel genodigd en Bart van Kessel van Gedragswerk (dat begeleidt scholen, samenwerkingsverbanden, professionals en ouders bij het voorkomen en oplossen van schooluitval) werd onafhankelijk voorzitter. Juist die onafhankelijkheid bleek belangrijk. “Je moet een katalysator hebben die ook lastige zaken bespreekbaar maakt”, merkt Van Kessel.

Namen en rugnummers in beeld Allereerst werden alle thuiszitters en risicogroepen in kaart gebracht. Belangrijk, want je moet vooral die jongere en zijn verhaal helder voor je zien. Rollen, taken en verantwoordelijkheden werden duidelijk gemaakt, door per casus een regievoerder aan te wijzen. Wat ook hielp: een actietafel van uitvoerders verantwoordelijk voor de aanpak van de casuïstiek én een bestuurlijke tafel waar het benodigde beleid kon worden bekrachtigd. Zo kon zo nodig worden doorgepakt. “ We kijken per kind of jongere die thuiszit naar een concrete oplossing”, vertelt Bart van Kessel, “maar we brengen ook trends in kaart zodat we vooral kunnen werken aan voorkoming van uitval.” Zo blijkt dat nu oudere jongeren een belangrijke risicogroep vormen. “Een andere leeftijd vraagt om andere oplossingen en arrangementen, zoals leerwerktrajecten op maat. Daarom is het de bedoeling dat ook KEC Werkt en UWV aanschuiven bij onze Actietafel Thuiszitters en zoeken we verbinding met

Nieuwe koers Aloysius:

Samen betekenisvol leren Met ideeën van leerlingen, ouders, medewerkers en netwerkpartners maakte de Aloysius Stichting de nieuwe koers voor 2016-2020. De titel: Samen betekenisvol leren.

Onze scholen maken leren betekenisvol voor iedere leerling. Onze leerlingen leren met hoofd, hart en handen

en zoveel mogelijk in een levensechte, contextrijke leeromgeving. Wij focussen op ontwikkeling van ieders talent en bieden perspectief op een succesvolle terugkeer of vervolgstap naar/in (vervolg)onderwijs, werk of dagbesteding. Bij Aloysius halen wij de wereld naar binnen en omgekeerd leren onze leerlingen ook buiten onze scholen. Onze scholen zijn veilige en uitdagende oefenplaatsen voor het leven. Ons onderwijs is gebaseerd op onze ecologische onderwijsvisie. Brede persoonlijke en maatschappelijke vorming is op al onze scholen essentieel, net als het ontwikkelen van 21e eeuwse vaardigheden en leerlingen mede-eigenaar maken van hun eigen leerproces. Wij bieden onze leerlingen zoveel mogelijk individueel maatwerk en maken daarbij volop

gebruik van ICT-technologie. Alle professionals van Aloysius ontwikkelen zich permanent en zetten zich vanuit kracht elke dag met passie onvoorwaardelijk in voor onze leerlingen. Wij zijn ervan overtuigd dat wij met onze specifieke expertise in onderwijs en ondersteuning positief bijdragen aan een in alle opzichten betekenisvolle toekomst voor de (meest) kwetsbare kinderen, jongeren en jongvolwassenen. Wij gaan voor onderwijs dat bijdraagt aan een betekenisvol leven in relaties, vrije tijd, gezondheid, wonen, werk en ‘meedoen’ in de samenleving. Dat geldt ook voor Aloysius scholing en advies, van waaruit onze experts leerlingen, professionals, teams en directeuren in het regulier en speciaal onderwijs ondersteunen.

Stevige basis Door de samenwerking kennen alle tafelgenoten elkaar inmiddels goed. “Daardoor leggen zij al veel eerder contact als zij zich zorgen maken over een jongere”, signaleert Van Kessel. “Dat maakt al dat er minder casussen op onze Actietafel belanden. Problemen worden samen opgelost vóór jongeren uitvallen.” Een nieuw administratief systeem helpt om de jongeren goed in beeld te krijgen en te houden. De samenwerking staat stevig, concludeert Van Kessel. Dat geeft vertrouwen bij het omgaan met alle veranderingen en uitdagingen waarvoor partners in de regio staan. Denk aan passend onderwijs, de vereveningsopdracht, krimp in de regio, de transities in jeugdzorg en werk. “Iedereen is zich ervan bewust dat zij samen verantwoordelijk zijn voor jongeren. Als wij het samen niet doen, wie dan wel?”

10x Samen betekenisvol leren in 2020 10x Samen betekenisvol leren: dat doen wij sámen met leerlingen, ouders en netwerkpartners, om onze leerlingen zo de beste kansen te bieden op een betekenisvol bestaan. 1.

Alleen samen met leerlingen, hun ouders/familie en onze netwerkpartners kunnen wij onze leerlingen integraal maatwerk bieden in (speciaal) onderwijs en jeugdhulp. Onze bijdrage: vanuit onze eigen kracht betekenisvol onderwijs en betekenisvolle ondersteuning bieden. Wij willen nadrukkelijk sámen met onze netwerkpartners betekenisvol zijn voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen. Onze netwerkpartners weten wat onze toegevoegde waarde kan zijn en andersom weten wij dat van onze netwerkpartners. Waar mogelijk investeren wij in integrale samenwerking onder één dak in integrale kindcentra of kennis- en expertisecentra.

werkgevers in de regio. Ook het Centrum Jeugd en Gezin zit tegenwoordig aan tafel.”

iedere leerling een passend, uitdagend en integraal onderwijs(zorg)aanbod 2. iedere leerling zoveel mogelijk medeeigenaar van zijn eigen ontwikkeling 3. ouders zoveel mogelijk actief betrokken als partners in opvoeding, onderwijs, ondersteuning en zorg 4. 21e eeuwse vaardigheden en cultuureducatie in ons onderwijs 5. leren met hoofd, hart en handen in een betekenisvolle leeromgeving 6. onderwijsprofessionals: bevoegd, hbo+, vervullen meerdere rollen en maken onze onderwijsvisie zichtbaar in praktijk 7. onze scholen/ondersteuningsdiensten zijn onderling verbonden professionele leergemeenschappen die talent optimaal inzetten 8. wij werken vraaggericht en integraal samen met onze netwerkpartners 9. goede doorgaande leerlijnen en ontwikkelingsvoortgang zichtbaar in (digitale) portfolio’s 10. nieuwe onderwijs(zorg)arrangementen, ook voor nieuwe doelgroepen

V E R BINDE N & V E R NIE U W E N 0 5 | 11

Kennis- en Expertisecentrum Eindhoven

Raad van Bestuur Gerda Huijbregts van de Combinatie Jeugdzorg:

‘Vanuit het nieuwe KEC Eindhoven laten zien wat werkt’ “Aloysius en Combinatie Jeugdzorg kennen al een lange traditie van samenwerken”, vertelt Raad van Bestuur van Combinatie Jeugdzorg Gerda Huijbregts. “Voor ons is integratie van onderwijs en hulp niets nieuws meer.” Integraal samenwerken in het nieuwe Kennis- en Expertisecentrum (KEC) in Eindhoven is wat haar betreft dan ook niet meer dan een logische stap. Het gebouw gaat in 2018 open, maar werken à la KEC kan nu al beginnen.

Met een aantal andere partners gaan Combinatie Jeugdzorg en Aloysius (de scholen De Rungraaf en De Korenaer Strausslaan/Rector Baptistlaan en Triade scholing en advies Eindhoven) samenwerken in het nieuwe KEC Eindhoven. “Door integrale samenwerking hopen wij nog betere onderwijs- en ondersteuningsarrangementen te kunnen aanbieden”, zegt Huijbregts. Meer ontschotten Al is de samenwerking op verschillende plekken in de regio al prima, er kan nog best meer worden ‘ontschot’. Denk alleen al aan de verschillende indicatietrajecten waarmee een kind of jongere en zijn gezin te maken krijgen als er meer ondersteuning nodig is. “Dat is al wel aan het veranderen door alle decentralisaties, maar er is nog veel meer mogelijk.” De goede voorbeelden zijn er zeker al. Zo komen de hulpverleners van Combinatie Jeugdzorg de scholen in om daar behandeling te bieden. En werken op basis van één kind, één plan is op veel locaties heel gebruikelijk. “Dit soort voorbeelden kunnen we uitbreiden. Daarbij moet je vooral denken aan meer lokaal werken: wat is op die plek nodig voor dat kind of die jongere. In en vanuit één nieuw KEC gaat dat beter.” Gemeenschappelijke droom Wat is dan de gemeenschappelijke droom van de KEC-partners? “Daar waar kinderen en gezinnen wonen en leven de goede ondersteuning bieden”, onderstreept Huijbregts, “zonder onderwijs en behandeling af te bakenen, maar door expertise zo effectief mogelijk in te zetten. Hoe kun je gezinnen samen sterker maken?”

Niet voor niets staan de woorden ‘kennis’ en ‘expertise’ voor het nieuwe centrum, Huijbregts hoopt dat de verdergaande, integrale samenwerking ook zorgt voor innovatie. “In het KEC moeten we wat mij betreft ook methodieken doorontwikkelen, onderzoek doen naar wat werkt. Professionalisering is zowel in onderwijs als jeugdhulp al jaren een belangrijk thema, maar dat zal het zeker blijven. Zichtbaar maken van onze kwaliteit en wat onze gezamenlijke interventies opleveren wordt alleen maar belangrijker.” In de visie vinden de KEC-partners elkaar absoluut en ook de gemeente Eindhoven is enthousiast. Maar dan moet het straks ook daadwerkelijk gebeuren. “Daar moeten we naartoe werken. Het zal soms best moeilijk worden, want samen iets nieuws bouwen betekent voor iedereen soms ook iets loslaten. Binnenkort gaan werkgroepen met professionals van alle partners van start om de samenwerking vast vorm te geven.” Lef nodig De transities gaan gepaard met bezuinigingen en ook heeft Eindhoven een vereveningsopdracht: minder kinderen naar het speciaal onderwijs. “Juist dan luistert het nauw”, vindt Huijbregts. “Het vraagt om lef om door te gaan en vooral blijven denken vanuit de bedoeling van het KEC.” > Andere partners in KEC Eindhoven: Herlaarhof, de Zwengel en GGzE. ONS gespecialiseerde begeleiding en samenwerkingsverband voortgezet onderwijs ondersteunen het initiatief.

De ruim 550 medewerkers van Combinatie Jeugdzorg bieden gespecialiseerde hulp aan gezinnen met kinderen tot ongeveer 23 jaar, die vragen of problemen hebben die te maken hebben met opvoeden en opgroeien. Combinatie Jeugdzorg biedt ambulante hulp thuis, stelt diagnoses en biedt trainingen en cursussen aan voor kinderen, jongeren en ouders. Ook is dagbehandeling, dag- en nachtbehandeling en woonbegeleiding mogelijk. Daarnaast bieden zo’n 450 pleeggezinnen voor korte of langere tijd een veilige plek voor kinderen en jongeren. Combinatie Jeugdzorg heeft vijf hoofdvestigingen en circa dertig nevenlocaties verspreid over Zuidoost-Brabant en Midden-Limburg en werkt nauw samen met partners in onderwijs, kinderopvang en jeugdhulp. Per jaar helpt Combinatie Jeugdzorg ongeveer 2500 kinderen en jongeren. www.combinatiejeugdzorg.nl

Samenwerking Combinatie Jeugdzorg en Aloysius Alle vormen van (dag)behandeling zo goed mogelijk afstemmen op het onderwijs: dat doen Combinatie Jeugdzorg en Aloysius samen al een aantal jaren. Zo zijn er medisch kinderdagverblijven in Eindhoven, Veldhoven, Helmond en Valkenswaard, waar kinderen via een jeugdzorgindicatie worden geplaatst. Als zij vier jaar worden en toe zijn aan een vorm van onderwijs, worden zij ingeschreven bij De Rungraaf, school voor speciaal onderwijs in Eindhoven. Vanaf dat moment krijgen kinderen onderwijs en zorg geïntegreerd aangeboden. Eén kind, één plan in praktijk dus. Behandeling en onderwijs combineren is belangrijk, omdat het doel is dat kinderen voorbereid worden op de stap richting school. Dat kan regulier onderwijs, speciaal basisonderwijs of speciaal onderwijs zijn. Ook De Hilt – orthopedagogisch onderwijsinstituut in Helmond – verzorgt al zo’n tien jaar het onderwijs aan vierjarige kinderen die naar medisch kinderdagverblijf Mikkel in Helmond gaan. De Widdonckschool Heibloem biedt onderwijs aan een deel van de leerlingen die verblijven op locatie De Widdonck van Combinatie Jeugdzorg. In 2014 startte een pilot op De Ortolaan in Heythuysen. Leerlingen die op de Widdonck wonen en die naar deze school voor voortgezet speciaal onderwijs gaan, kunnen zo nodig onder schooltijd naar de dagbehandelgroep van de Combinatie Jeugdzorg ín de school. Lukt het even niet in de klas, dan hebben jongeren een tijdelijk vangnet waar zij tot rust kunnen komen en de juiste begeleiding krijgen om daarna weer terug te gaan naar de klas.

12 | V ER BINDE N & V E R NIE U W E N 0 5

Betekenisvol onderwijs

©foto: Maria Hermes

Aloysius 125 in 2016: muzikaal jubileumjaar

In 2016 bestaat Aloysius 125 jaar. Reden voor een len we een leerlijn muziek.

aanbod. Terwijl kinderen en jongeren anno nu meer muziek consumeren dan ooit. Niet voor niets natuurlijk. Muziek is een belangrijke uitdrukkingsvorm. Het is een universele taal, een universeel communicatiemiddel. Muziek verbindt.

Je merkt het overal op scholen: muziek is helaas een ondergeschoven kindje. Vakleerkrachten muziek vind je nauwelijks meer, op lerarenopleidingen krijgt muziekonderwijs geen aandacht en ook de muziekscholen in de buurt zijn met een loep te vinden. Voor het speciaal onderwijs is al helemaal onvoldoende

Los daarvan zijn er ook veel redenen waarom muziek een basiswaarde is voor de ontwikkeling. Muziek verbetert het geheugen, de taalontwikkeling, de creativiteit, het concentratievermogen en nog veel meer. Ziedaar de voedingsbodem voor het idee voor het jubileumjaar van Aloysius: een leerlijn muziek ontwikkelen.

muzikaal feestje! Met al onze scholen ontwikke-

De eerste scholen zijn al aan de slag met het Aloysius Muziek Programma. In Zuid zijn dat De Korenaer Strausslaan en De Rungraaf. Met begeleiding van muziekpartner ArtMARK maken zij een plan voor hun muziekaanbod, in nauwe samenwerking met lokale muziekaanbieders zoals een muziekschool, een poppodium of de plaatselijke fanfare. Eind 2016 presenteert Aloysius de ontwikkelde leerlijn ook aan netwerkpartners. Zo laten we anderen graag delen in onze feestvreugde!

Uitnodigend, duurzaam en veilig: zo moet een leeromgeving zijn. Pas dan kom je toe aan leren. De passie van Frits Cloudt

preventiemedewerker/beheer schoolgebouwen sector Zuid

De passie van Aloysius

Colofon

Uitgave Aloysius Stichting Sector Zuid Samenstelling en inhoud Jac Verstegen, Peter Zegers Eindredactie Ed Polderman, Lieke Verstegen Concept en tekst Anne-Marie Veldkamp Fotografie Jeroen Jazet (krant), Maria Hermes (Aloysius-portretten) Ontwerp en vormgeving Budelinc Druk Drukkerij Kempers