Stichting Platform Agenda 22 Schiedamse Vest 154 3011 BH Rotterdam Postbus 21392 3001 AJ Rotterdam
Aan
College van B&W T.a.v. wethouder Onderwijs, Jeugd en Zorg de heer H. de Jonge Postbus 70012 3000 KP Rotterdam
Kenmerk: Betreft:
tel. 010 - 282 1110
[email protected] www.agenda22-rotterdam.nl KvK 24457598 IBAN NL16 TRIO 0390.1871.00
SPA2215/009-u Advies Actieprogramma Veilig Thuis 2015-2018
Rotterdam, 12 maart 2015
Geachte wethouder De Jonge, Stichting Platform Agenda 22 (SPA22) voldoet graag aan uw verzoek om advies op het Actieprogramma Veilig Thuis 2015-2018. SPA22 is een adviesorgaan voor het gemeentelijke beleid van Rotterdam wanneer het gaat om senioren en mensen met een beperking. Op basis van de ervaringen van Rotterdammers brengt SPA22 advies uit. Het gemeentelijke beleid toetst zij aan de 22 VN 1 Standaardregels. Algemene indruk SPA22 ervaart het document als een prettig geschreven, ambitieus en theoretisch mooi actieprogramma. De ambities onderschrijft SPA22, echter heeft zij op sommige punten vraagtekens of de theorie ook aansluit op de praktijk. Op een aantal thema’s heeft SPA22 aanbevelingen. Tot slot heeft SPA22 vragen ter verduidelijking van het document. Mensen met een beperking en senioren Het valt SPA22 op dat in het document veel aandacht wordt besteed aan kindermishandeling. Deze prioritering onderschrijft SPA22. Twee groepen mensen, waar SPA22 zich voor inzet, worden in mindere mate of niet genoemd: senioren en mensen met een beperking. Mensen met een beperking ontbreken in het document, terwijl deze mensen veelal in een kwetsbaarder positie zitten dan mensen zonder beperking. In het document wordt een enkele maal aangehaald dat het hebben van een verstandelijke beperking een risicofactor is. Dit geldt niet alleen voor mensen met een verstandelijke beperking, maar ook voor mensen met andere beperkingen. Senioren worden wel genoemd in de doelgroepen. In de aanleiding wordt aangegeven dat prioriteit wordt gegeven aan ouderenmishandeling. In het verdere document komt dit echter weinig naar voren, dit in tegenstelling tot kindermishandeling, waaraan dezelfde prioriteit wordt gegeven. 1
Naar verwachting wordt medio 2015 het VN Verdrag geratificeerd. Vanaf dan moet alle beleid voldoen aan het VN Verdrag.
Tevens wordt in het document aangegeven dat, hoewel prioriteit wordt gegeven aan ouderenmishandeling, aan dit onderdeel van huiselijk geweld het minste geld wordt besteed. 2 SPA22 heeft in 2010 onderzoek gedaan naar ouderenmishandeling en hier adviezen over uitgebracht. Zowel mensen met een beperking als senioren zijn vaak afhankelijk van anderen, wat hen in een risicopositie zet. Daarmee zijn zij evenals kinderen kwetsbaar. Standaardregel 14 is hierop van toepassing: De staten zullen ervoor zorgen dat aspecten van het gehandicapt-zijn worden opgenomen in iedere daarvoor in aanmerking komende beleidsvorming en nationale planning. Aanbeveling 1 SPA22 beveelt de gemeente Rotterdam aan om senioren en mensen met een beperking – gezien hun kwetsbaarheid – duidelijk in het Actieprogramma Veilig Thuis op te nemen. Relatie met NRW en Actieprogramma Langer Thuis Het valt SPA22 op dat in het Actieprogramma Veilig Thuis weinig concrete verbindingen worden gelegd met het Actieprogramma Langer Thuis en het Visiedocument Nieuw Rotterdams Welzijn. Doordat senioren langer thuis blijven wonen en daarmee afhankelijker worden van hun sociale omgeving, komen zij in een kwetsbare, afhankelijke positie terecht. Dit – zo stelt ook het Actieprogramma Veilig Thuis – is een risicofactor voor huiselijk geweld. In het Actieprogramma Veilig Thuis wordt het Visiedocument Nieuw Rotterdams Welzijn (NRW) een enkele keer aangehaald. Het Visiedocument NRW fungeert als voorportaal voor de zorg en kan daarmee een rol spelen bij de signalering en aanpak van huiselijk geweld. Aanbeveling 2 SPA22 beveelt de gemeente Rotterdam aan, om een duidelijke(re) relatie te leggen tussen het Actieprogramma Langer Thuis, het Actieprogramma Veilig Thuis en het Visiedocument NRW. Waar kan je aan de bel trekken? Vanuit het netwerk van SPA22 komt het signaal dat het niet duidelijk is waar mensen aan de bel kunnen trekken wanneer zij het idee hebben dat er een zorgelijke situatie speelt in een gezin. Zorg daarbij is, dat er wel officiële meldingen gemaakt kunnen worden, maar dat dit grote consequenties heeft voor het gezin en wellicht de persoon die de melding doet. De behoefte kwam naar voren om een (anoniem) punt te hebben, waarbij iemand informatie en advies kan inwinnen, zonder dat er gelijk een onderzoek plaatsvindt. Wellicht is dit bij het AMHK, maar in het netwerk van SPA22 bestaat onduidelijkheid of er dan niet direct professionele actie wordt ondernomen in het gezin. Tweede punt is dat het wijkteam huiselijk geweld op gaat pakken. Betekent dit, dat meldingen gedaan moeten worden via de VraagWijzer? Vanuit het netwerk van SPA22 kwam naar voren dat er sinds januari 2015 nauwelijks meldingen van ouderenmishandeling binnen zijn gekomen en dit baart het netwerk zorgen. Zij plaatst dan ook vraagtekens of duidelijk is: 2
SPA22 (2010) Wie beschermt mij, nu ik kwetsbaar ben?! 2
-
Waar meldingen gedaan kunnen worden Waar (de omgeving van) mensen vrijblijvend en anoniem advies kunnen inwinnen
De behoefte bestaat om in een vermoedelijk problematische gezinssituatie advies in te kunnen winnen voordat de situatie geëscaleerd is. Het gaat daarbij om enerzijds escalatie in de situatie thuis te voorkomen en anderzijds escalatie in (te snelle) hulpverlening. In de preventieve sfeer is weinig geregeld, zonder direct de hulpverleningsmolen in te gaan. Aanbeveling 3 SPA22 beveelt de gemeente Rotterdam aan om helder te stellen en te communiceren naar Rotterdammers waar zij met een adviesvraag anoniem naar toe kunnen en wanneer deze mogelijkheid er niet is, deze te creëren. Definitie van mishandeling SPA22 constateert dat bij de definitie van huiselijk geweld psychische mishandeling niet wordt genoemd. SPA22 ziet deze vorm er graag bij vermeld. Bij ouderenmishandeling ziet SPA22 graag de zes vormen van ouderenmishandeling uitgelicht, met specifieke aandacht voor ontspoorde zorg. Deze vorm van huiselijk geweld, waarbij de druk op mantelzorgers zo groot wordt, dat de zorg ontspoort, is volgens SPA22 essentieel om te benoemen gezien de ontwikkelingen van langer thuis wonen en een groter beroep op de sociale omgeving (zoals 3 mantelzorgers). Over de (te grote) druk op mantelzorgers heeft SPA22 al eerder rapportages uitgebracht. Aanbeveling 4 SPA22 beveelt de gemeente Rotterdam aan om psychische mishandeling op te nemen in de definitie van huiselijk geweld. Daarnaast beveelt SPA22 aan om de zes vormen van ouderenmishandeling te noemen en specifiek aandacht te besteden aan ontspoorde zorg. Proactief versus reactief Het valt SPA22 op dat in de inleiding de uitgangspunten allemaal reactief zijn. In het verdere document wordt juist ook aandacht besteed aan het proactieve element. SPA22 ziet dan ook graag een vierde uitgangspunt toegevoegd waarin dit proactieve element naar voren komt. Aanbeveling 5 SPA22 beveelt de gemeente Rotterdam aan om bij de inleiding ook een proactief element te benoemen. Systeem en wijkteam Zorgpunt voor het netwerk van SPA22 is dat het systeem mogelijk niet of onvoldoende aansluit op de realiteit van de wijkteams. Om effect te hebben van de aanpak, moeten praktijk en systeem op elkaar aansluiten. De relatie tussen VraagWijzer (waar meldingen binnen komen) en het wijkteam moet helder 3
SPA22(2010) Mantelzorgers vragen niet (te) veel & SPA22 (2013) Mantelzorg: vragen we niet (te) veel? 3
zijn. Kortom, een integrale aanpak van huiselijk geweld is essentieel. Vraag daarbij is ook hoe de samenwerking met justitie is. Aanbeveling 6 SPA22 beveelt de gemeente Rotterdam aan om er zorg voor te dragen dat het systeem van de aanpak van huiselijk geweld aansluit op de praktijk. Keten in kaart Aangezien er verschillende veranderingen gaande zijn in de organisatie van de aanpak van huiselijk geweld, zou SPA22 graag een schematisch overzicht in het document verwerkt zien, zodat helder is welke organisaties zich waarmee bezig houden en hoe meldingen verlopen. Aanbeveling 7 SPA22 beveelt de gemeente Rotterdam aan een schematisch overzicht in het Actieprogramma Veilig Thuis op te nemen om helder in beeld te hebben welke organisaties wat oppakken en hoe dit zich tot elkaar verhoudt. Onderzoek naar omvang ouderenmishandeling Sinds enkele jaren staat ouderenmishandeling, zowel lokaal als landelijk, steeds beter op de kaart. Uit het Actieprogramma Veilig Thuis blijkt echter dat het laatste onderzoek naar de omvang van ouderenmishandeling dateert uit 1996, bijna 20 jaar geleden. SPA22 is van mening dat het essentieel is een onderzoek naar de huidige omvang van ouderenmishandeling uit te laten voeren. Aanbeveling 8 SPA22 beveelt de gemeente Rotterdam aan om onderzoek te (laten) doen naar de omvang van ouderenmishandeling. Vragen ter verduidelijking
Pagina 6: 2 alinea: Wie zijn ‘we’ en ‘wat’ in deze uitspraak?
Pagina 12: Wat wordt bedoeld met de twee laatste bullets? Deze vindt SPA22 onduidelijk.
Pagina 14: Bij het doorbreken van intergenerationele overdracht vraagt SPA22 zich af wat er gebeurt met deze doelgroep en hoe lang zij gevolgd worden.
Pagina 19: Wie zijn de risicogroepen? Wordt hiermee de dader of juist het slachtoffer bedoeld? Wat zijn voor beiden risicofactoren?
Pagina 25: 5 punt: Wat wordt bedoeld met ‘zelf lokaal oppakken’?
Pagina 27: Hoe zit het precies met het doorbreken van het beroepsgeheim en de Meldcode?
e
e
4
Pagina 35: Wat wordt bedoeld met ‘de positie van slachtoffers is met de nieuwe Wmo versterkt’?
Pagina 63: Wat houdt de concernoverhead in?
SPA22 hoopt met dit advies een constructieve bijdrage te kunnen leveren aan het Actieprogramma Veilig Thuis en ziet uw reactie graag tegemoet.
Met vriendelijke groet, Namens het bestuur van SPA22
C.A.J. Scheffer-van Schaik, Voorzitter
c.c.:
M. Cleven O. de Zwart P. Weijerse I. Wiersma M. Turksma 5
