BOSWACHTERIJ ALMEERDERHOUT
ONTWIKKELINGSVISIE BOSHART
eindconcept augustus 2007 bureau NIEUWE GRACHT in opdracht van NV AFVALZORG - STAATSBOSBEHEER - gemeente ALMERE
NIEUWE GRACHT stedebouw milieu landschap
INHOUD
1. Inleiding ...................................................................... 5 2. Kaders & uitgangspunten ................................................ 9 3. Analyse ..................................................................... 13 4. Ontwikkelingsvarianten ................................................. 21 5. Ontwikkelingsbeeld ..................................................... 27 6. Vervolg ..................................................................... 53
3
ug
rbr
Vie ad
np
ge
Ke
ad
np
aa
h mp
3
9
cha
8
5
Mi
4 2
ad
1
uxp
6 7 10 13
14
11 12
ÔtussenbosÕ
Braambergen
Afvalstation
ge
Ho rt
namenkaart
a Va
1. kemphaan 2. nieuw land 3. stichting aap 4. stadsboerderij 5. vakantieland 6. bijentuin 7. eksternest 8. labyrint 9. educatiebos 10. pinkenwei 11. bomentuin 12. vlinderheuvel 13. evenementenveld 14. speelplek
Wa te
rlan
dse
We g
INLEIDING
Almere groeit en zal dat voorlopig blijven doen. Aan de westkant ontwikkelt de stad zich richting het water en aan de oostkant zijn rondom de boswachterij Almeerderhout een villapark, een bedrijventerrein en een compleet nieuw stadsdeel gepland. De positie van de 1300 hectare tellende boswachterij zal hiermee wezenlijk veranderen. Dit vormde de aanleiding om in 2005 een ontwikkelingsplan voor de boswachterij op te stellen, met als doel het gebied om te vormen van perifeer polderbos tot een uniek stadsbos met voldoende recreatieve mogelijkheden voor de toekomstige buren. boshart Binnen het ontwikkelingsplan voor de Almeerderhout speelt het zogenaamde ‘boshart’ een cruciale rol. Het gebied ligt letterlijk in het hart van de boswachterij en zal worden ontwikkeld tot dé uitvalsbasis voor een bezoek aan het bos, of pleisterplaats bij een tocht door het bos. Vooralsnog wordt het boshart gevormd door stadslandgoed de Kemphaan, dat een combinatie biedt van educatie, verblijfsrecreatie, vermaak en horeca. Dit alles zoveel mogelijk afgestemd op het bos. Dat deze combinatie aantrekkelijk is blijkt uit de bezoekersaantallen. Ondanks de huidige perifere ligging weten jaarlijks honderdduizenden mensen de boswachterij Almeerderhout en de Kemphaan te vinden. Op korte termijn liggen er mogelijkheden om deze uitvalsbasis in het bos verder uit te bouwen, aangezien de nabijgelegen stortplaats Braambergen in 2008 zal sluiten. Wat rest na sluiting is een drietal enorme, met gras begroeide stortheuvels. Heuvels die uitbreidingsmogelijkheden bieden voor het boshart, zónder dat dit ten koste hoeft te gaan van het bos. Sterker nog, het bos kan er enorm aan kwaliteit mee winnen als het lukt de vuilstort te integreren in het bos. Daarmee zou Braambergen een aanvulling worden op het bos, in plaats van de barrière die het gebied op dit moment binnen het bos vormt. Aanleiding genoeg dus om een ontwikkelingsvisie voor het complete boshart op te stellen, waarin de ontwikkelingen binnen de Kemphaan en op Braambergen op elkaar afgestemd worden.
1
betrokken partijen Bij de ontwikkeling van het boshart zijn drie partijen betrokken en alle drie hebben ze een belang bij een geslaagde metamorfose van de stortplaats. NV Afvalzorg beheert de stort en wil graag aantonen dat er meer mogelijk is met stortheuvels dan ze simpelweg af te dekken en er gras op te laten groeien. Staatsbosbeheer is er als beheerder van het grootste deel van de boswachterij Almeerderhout veel aan gelegen om meerwaarde te creëren op deze centrale plek in het bos en de gemeente Almere tenslotte, realiseert zich terdege dat het juist Braambergen is dat in de toekomst een cruciaal kruispunt zal vormen binnen de nieuwe routestructuren aan de oostzijde van de stad.
intentieverklaring Hoewel de drie betrokken partijen vanuit hun achtergrond zeer uiteenlopende doelstellingen hebben is er dus een duidelijk gemeenschappelijke belang. Er vindt dan ook al enkele jaren overleg plaats over de ontwikkeling van de boswachterij. Dit overleg heeft geleid tot een intentieverklaring voor de ontwikkeling van het gebied, met als eerste concrete resultaat dat Afvalzorg een omvangrijke ‘inkeping’ heeft aangebracht in de meest noordelijke stortheuvel, zodat in de toekomst een oeververbinding over de Hoge Vaart voor fietsers en wandelaars spectaculair kan aanlanden. doel van deze visie Deze ontwikkelingsvisie voor het boshart beoogt vooral een kader te bieden op basis waarvan de verschillende partijen samen verder kunnen werken aan het gebied. Het verkennen en verbeelden van de ruimtelijke mogelijkheden staat daarbij centraal. Dit is onder andere gebeurd door het opstellen van een tweetal ontwikkelingsvarianten en - in vervolg daarop - een eerste concrete uitwerking. Daarbij was de aandacht vooral op Braambergen gericht, aangezien dit gebied de grootste ontwikkelingsopgave kent. De uitwerking dient primair als illustratie. Door de oogharen kijkend is de essentie van de uitwerking vertaald naar een ontwikkelingsbeeld voor het boshart. Het is de bedoeling dat dit beeld op hoofdlijnen uiteindelijk zal worden vastgesteld als vervolg en aanvulling op de lopende intentieverklaring.
5
hoofdkantoor NV Afvalzorg, Nauerna
herinrichtingsmogelijkheden vuilstortlocaties Moderne vuilstortlocaties worden zowel aan de boven- als aan de onderzijde afgedekt met een water- en luchtdichte folielaag. Aan de bovenste folielaag is een lekdetectiesysteem gekoppeld dat tot op de meter nauwkeurig eventuele lekkages kan melden. Het afval wordt op deze wijze volledig afgesloten van de omgeving. Op de bovenste folielaag wordt een laag zand en grond aangebracht, die over het algemeen met graszaad wordt ingezaaid. Deze afdeklaag kan zonder constructieve aanpassingen worden aangevuld met 3 à 4 meter grond, zodat op de stortheuvels reliëf kan worden aangebracht. De hellingen van de stortheuvels kunnen zwaarder worden belast. Zelfs bebouwing op stortheuvels behoort tot de mogelijkheden. NV Afvalzorg heeft dit aangetoond door het eigen hoofdkantoor bovenop de stortlocatie Nauerna te bouwen, met uitzicht over het Noordzeekanaal. Het gebouw is niet onderheid, maar rust op een aantal verstelbare ‘voeten’, zodat eventuele zettingen in de ondergrond kunnen worden opgevangen. Struiken en kleine bomen kunnen eveneens bovenop stortheuvels worden aangeplant, mits de folielaag niet door wortels wordt beschadigd. Er bestaat een lijst van geschikte soorten. aanbrengen folielaag op stortlocatie Muiderberg
wat is deze visie wel én wat is het vooral niet Dit is daarmee een visie waarin de betrokken partijen afspraken vastleggen over de te volgen koers. Daarbij past een ontwikkelingsbeeld, dat vooral de intenties, ontwerpuitgangspunten en grote lijnen vastlegt. Binnen dat kader is bewust nog van alles mogelijk. Deze visie is daarmee uitdrukkelijk géén blauwdruk of direct uitvoerbaar ontwerp voor de ontwikkeling van het boshart. Dat zou een aantal stappen te snel zijn en vooral geen recht doen aan de relatief lange periode waarin het boshart verder zal worden ontwikkeld. De inzet is dat dit raamwerk zowel voor de korte als de lange(re) termijn ontwikkelingsmogelijkheden biedt voor het boshart. Wellicht zelfs voor gebruiksvormen die we nu nog niet kunnen voorzien. vooral beeldend Bij een dergelijke visie past een rapportage waarbij de beelden zo veel mogelijk voor zichzelf spreken. De toelichtende teksten zijn zo beknopt mogelijk gehouden en de legenda van het ontwikkelingsbeeld is aan de hand van referentiebeelden uitgewerkt, zodat zo veel mogelijk de bandbreedte van mogelijkheden kan worden geschetst. planproces Deze ontwikkelingsvisie is opgesteld in nauwe samenwerking met de drie betrokken partijen. De gemeente Almere vervulde daarbij de rol van projecttrekker. In een aantal sessies - meestal in het plangebied zelf - is naar dit product toegewerkt. Daarnaast heeft vooroverleg plaatsgevonden met de rentmeester en de ontwerper van het stadslandgoed en de ontwerpafdeling van de gemeente. leeswijzer In het volgende hoofdstuk worden de verschillende uitgangspunten die aan deze visie ten grondslag liggen toegelicht, waarna in hoofdstuk 3 een beknopte ruimtelijke analyse van het boshart wordt gegeven. De vervolgstap bestaat uit twee mogelijke ontwikkelingsvarianten, die in hoofdstuk 5 worden vertaald naar het ontwikkelingsbeeld voor het boshart. Hoofdstuk 6 tenslotte, gaat in op de benodigde vervolgstappen en de noodzaak een aantal praktische zaken verder uit te werken en uit te zoeken.
7
ontwikkelingsplan boswachterij Almeerderhout
voorgestelde ingrepen rond het boshart
kansrijke nieuwe voorzieningen Braambergen (RO groep)
Almere Alp (ARC2)
KADERS & UITGANGSPUNTEN
Verschillende rapporten en onderzoeken vormen de basis van deze ontwikkelingsvisie. Belangrijk is allereerst het ontwikkelingsplan voor de boswachterij dat door de gemeente is opgesteld en dat vooral ruimtelijke kaders aanreikt. Daarnaast heeft in opdracht van de gemeente en NV Afvalzorg een onderzoek plaatsgevonden naar de toeristisch-recreatieve potenties van met name Braambergen. Een derde uitgangspunt wordt gevormd door de ideeën voor de herinrichting van Braambergen die in opdracht van NV Afvalzorg zijn opgesteld. Belangrijkste exponent daarvan is het plan Almere Alp. In aanvulling daarop heeft Afvalzorg een website gelanceerd waarop mensen hun eigen ideeën voor Braambergen kwijt konden. Dit heeft veel leuke reacties opgeleverd. ontwikkelingsplan boswachterij Het ontwikkelingsplan voor de boswachterij Almeerderhout schetst een beeld van een kernbos, bestaande uit twee grote boseenheden, en bosranden in aansluiting op bestaande en toekomstige woongebieden. Het boshart neemt een centrale plaats in binnen het kernbos. Het realiseren van goede verbindingen tussen de beide delen van het kernbos vormt daarmee een belangrijke doelstelling bij de ontwikkeling van het boshart. Zo wordt ingezet op het herstellen van de oude loop van het Michauxpad, een belangrijke fietsroute door het bos. Dit kan op het moment dat de vuilstort op Braambergen wordt beëindigd en biedt vervolgens mogelijkheden om de fiets- en wandelroute langs de Hoge Vaart rustiger te maken in aansluiting op de ecologische doelstellingen die voor deze strook gelden. Het nabijgelegen Vierbruggenpad vormt hierbij een aardige referentie. Bijkomend voordeel van deze ingrepen is dat het meest noordwestelijke deel van het cirkelbos weer ontsloten kan worden; een gebied dat de laatste jaren wel heel erg in een isolement en zelfs een beetje in verval is geraakt. In noord-zuid richting is sprake van een tweetal nieuwe verbindingen. Het is de bedoeling dat het Kemphaanpad via een nieuwe brug over de Hoge Vaart wordt verbonden met het toekomstige stadsdeel Almere Hout en ook ter hoogte van Braambergen is een dergelijke verbinding gepland, dwars over de vuilbergen. Het kruispunt van deze nieuwe verbinding met het Michauxpad is een interessante plek voor nieuwe recreatieve functies, zeker omdat deze routes in de loop der tijd ook steeds meer stedelijke routes zullen worden.
2
De auto-ontsluiting vormt een belangrijk punt van aandacht in deze ontwikkelingsvisie. Keuzes op dit gebied zullen sterk sturend zijn voor het soort en de situering van recreatieve voorzieningen. onderzoek ZKA/RO groep In opdracht van gemeente en NV Afvalzorg heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de toeristisch-recreatieve mogelijkheden van met name Braambergen. De uitkomst hiervan was dat vooral op het gebied van ‘familievermaak’ mogelijkheden aanwezig zijn. Het gaat dan om relatief grootschalige nieuwe functies, zoals een dierentuin (referentie Zodiac Zoo’s), een uitgebreide speeltuin of een doolhof. In alle gevallen moet entree worden betaald en maken gebouwde voorzieningen deel uit van het concept. Hoewel de praktische en financiële haalbaarheid van dergelijke voorzieningen in het onderzoek niet hard wordt gemaakt, vormen dergelijke functies zeker een mogelijkheid voor de lange termijn. De ruimtelijke consequenties van het toelaten van dergelijke voorzieningen zijn in beeld gebracht in de ruimtelijke ontwikkelingsvarianten in hoofdstuk 4. ideeën NV Afvalzorg Ter illustratie van de (her)inrichtingsmogelijkheden van voormalige stortlocaties heeft NV Afvalzorg een aantal jaren geleden al een ontwerp laten maken voor de herinrichting van Braambergen. Onder de naam Almere Alp is een plan gepresenteerd dat ruimte biedt aan een nieuwe ‘heuveltop’ tussen de bestaande vuilbergen. In en op deze alp is plaats voor horeca en recreatieve voorzieningen. De vuilbergen zelf krijgen meer reliëf en bieden daarmee mogelijkheden voor verschillende vormen van sportief gebruik en een ligweide. Het plan maakt daarmee handig gebruik van de mogelijkheden die een moderne vuilstort biedt voor het aanbrengen van extra grond bovenop de afdichtingslaag. Het toevoegen van 3 à 4 meter grond behoort tot de mogelijkheden, terwijl in de geulen tussen de heuvels nog minder beperkingen gelden. Dit maakt het bijvoorbeeld mogelijk om laagblijvende beplanting aan te brengen. Enige voorwaarde is dat de afsluitende folielaag boven en onder het vuilpakket intact blijft. De oproep op de site van Afvalzorg om aanvullende ideeën te leveren voor een herinrichting van Braambergen heeft een reeks aan mogelijke nieuwe
9
Activiteiten geënt op bestaande structuren. - Roeibaan op Hoge Vaart - Pleziervaart - Vlot voor roeiers en kanovaarders - Picknickplaatsen - Sportgebied algemeen (recreatief!) Activiteiten geënt op nieuwe structuren. - Fietsparcours / wielerbaan (route) - Routing: Wandelen, Hardlopen, Mountainbiken, Skate/skeelerbaan. (route) - Picknickplaatsen (route) - Crossterrein (fietsen) (route) - Beeldentuin (route) - Skelterbaan (verkeerstuin) (route) - Sportgebied algemeen (recreatief!) (route) Activiteiten gekoppeld aan plekken. - Bergbeklimmen / Klimmuur (berg) - Uitzichtpunt (berg) - Halfpipes (berg) - Doolhof (bos) - Picknickplaatsen (bos/veld) - Vliegeren (veld) - Luchtballonnencentrum (veld) - Recreatiemogelijkheden voor gehandicapten (concreter!) (bos) - Tafeltennis (veld) - Grand café (bos/veld) - Restaurant (bos/veld) - Openluchttheater (veld) - Informatiecentrum (bos/veld) - Kunst op de Alp (berg) - Festivals en evenementen, circus (veld) - Leer- en werkplek (bos/veld) - Kinderboerderij / dierentuin / soort Apenheul i.s.m. stichting Aap (bos/veld) - Kinderparadijs (concreter!) (bos/veld) - Speeltuin (bos/veld) - Survivalkamp (berg) - Pirateneiland (bos/veld) - Verkeerspark (bos/veld) - De Torteltuin gebaseerd op de figuren van Annie M.G. Schmidt (bos/veld) - Grotten voor overwintering vleermuizen (bos) - Natuurgebied (evt. zonder openstelling) / kruidentuin / educatief (bos) resultaten ideeënprijsvraag NV Afvalzorg
- Laten verwilderen (bos) - Ontmoetingscentrum (bos/veld) - Openluchtbioscoop (berg) Inpasbaar in een andere vorm - Aanlegplaatsen Hoge Vaart (eenvoudige aanmeerplekken t.b.v. dagrecreatie) - Museum over afval / natuur (educatiein het terrein) - Klimduin van zand - Glijbanen vanaf heuvel met matjes en zwembad (geen zwembadvoorziening) - Jongerenhangplek (Ontmoetingscentrum) - Buurthuis (Ontmoetingscentrum) - Hospice, plaats voor ouderen (Ontmoetingscentrum) - Kindercrèche (Ontmoetingscentrum) - Centrum voor modelspoorbanen, bestuurbare vliegtuigjes en schepen - Outdoor winterpark: ski-langlaufbaan, sleetjerijden, rodelbaan
functies opgeleverd, variërend van fiets- en hardloopparcours, tot picknickplaatsen, uitzichtpunten en mogelijkheden voor een openluchttheater. conclusies Het mag duidelijk zijn dat er voldoende ideeën zijn voor de herinrichting van Braambergen. Tevens is duidelijk dat de meeste van deze ideeën geld zullen kosten. Het onderzoek van de RO-groep heeft weliswaar aangetoond dat er mogelijkheden zijn voor nieuwe, grootschalige recreatieve functies die zichzelf kunnen bedruipen, maar tevens moet geconstateerd worden dat hiermee bij lange na niet het complete gebied van 40 hectare opnieuw in te richten valt. En als lering mag worden getrokken uit de realisatie van vergelijkbare functies elders in het land dan mogen zelfs voorzichtige vraagtekens worden gezet bij de zelfredzaamheid van dit soort functies. Reden te meer om voor Braambergen eerst en vooral in te zetten op een landschappelijke herinrichting en het realiseren van de geplande routes en paden. Extra invulling binnen deze kaders is vervolgens mooi meegenomen.
11
OS
B RN
KE
AN
A PH
M
KE
SÕ
O NB
SE
S ÔTU
EN
G ER
MB
A RA
B
OS
B RN
KE
raster
zonering
10 00
0m
50
m
m 00 18
0m
25
0m
50
vuilbergen: 10 ha of meer p/s
00
12
Braambergen hoort bij het bos, maar is geen bos
maat & schaal
m
ANALYSE
De ruimtelijke analyse van het plangebied levert informatie over de verschillende richtingen in het landschap, de zonering binnen het plangebied en de deelgebieden die op basis daarvan kunnen worden onderscheiden. Daarnaast komt de maat en schaal van deze onderdelen aan de orde en worden er eerste keuzes gemaakt met betrekking tot de inrichting van het gebied. raster Over het plangebied ligt een (virtueel) raster met een maaswijdte van zo’n 500 meter, dat ter hoogte van de Waterlandse Weg verdraait. De noord zuid routes in en rond het boshart sluiten naadloos aan op dit raster, in oost west richting is deze indeling minder strikt gehanteerd. Wat vooral opvalt is dat het aantal routes in deze richting beperkt is. Aanvulling met een nieuwe, interne boshart route lijkt gewenst. In de ontwikkelingsvarianten in het volgende hoofdstuk worden de mogelijkheden hiervoor in beeld gebracht. zonering Datzelfde raster werkt door in de indeling van het gebied. Binnen het boshart kunnen drie deelgebieden worden onderscheiden: de Kemphaan, Braambergen en het tussengelegen ‘tussenbos’. Binnen deze drie gebieden is de recreatieve functie van de Kemphaan verreweg het verst ontwikkeld. Er zijn plannen voor een tweede schil van vrijwel uitsluitend onbebouwde voorzieningen buiten de ‘autoring’, waarmee de Kemphaan zo langzamerhand zal worden afgerond. Bij die plannen voor de 2e schil hoort tevens de ontwikkeling van een speelbos in het gebied dat verder het ‘tussenbos’ zal worden genoemd. Ook hier vooral onbebouwde voorzieningen als slingerpaadjes, kunst in het bos, speelvoorzieningen en klimbomen. Braambergen kent zonder meer de omvangrijkste inrichtingsopgave van de drie deelgebieden.
3
wat wordt Braambergen? De centrale vraag bij de ontwikkeling van het boshart is wat de toekomstige rol en functie van Braambergen zou moeten zijn. Deze ontwikkelingsvisie hanteert het uitgangspunt dat Braambergen een aanvulling moet vormen op het bos. Dat betekent dat vooral niet geprobeerd moet worden om van Braambergen een nieuw bos te maken. Los van het feit dat dit technisch vrijwel onmogelijk is, levert 40 hectare extra bos in aanvulling op de bestaande 1300 hectare nauwelijks meerwaarde. Braambergen hoort bij het bos, maar is geen bos. Deze keuze roept twee nieuwe vragen op. Ten eerste natuurlijk de vraag wat Braambergen dan wel gaat worden en daarnaast de vraag wat dit betekent voor het tussenbos. De laatste vraag is wellicht het meest eenvoudig te beantwoorden: als Braambergen geen bos is, dan moet het tussenbos vooral bos blijven om ervoor te zorgen dat de contrasten binnen het boshart zo groot mogelijk blijven. En daarmee is tevens veel gezegd over de speelruimte die er is om in het tussenbos nieuwe voorzieningen te realiseren. Braambergen zelf zou in onze optiek vooral een landschapskunstwerk moeten zijn, in aansluiting op de rijke traditie die op dit gebied in korte tijd is opgebouwd op het nieuwe land. Deze insteek biedt de garantie dat Braambergen altijd een groene aanvulling zal zijn op het bos, met als voordeel dat met relatief eenvoudige middelen een raamwerk voor eventuele toekomstige recreatieve ontwikkelingen kan worden gecreëerd. maat en schaal In de analyse is tevens aandacht besteed aan de maat en schaal van het boshart en de drie deelgebieden. Ruwweg is sprake van een gebied van zo’n 1200 bij 1800 meter, gemeten vanuit de uiterste punten van het plangebied. Zeker voor een gebied dat mikt op bezoekers met (kleine) kinderen een forse maat. Dit roept de vraag op in hoeverre sprake kan zijn van één boshart, of dat gekozen moet worden voor een boshart dat letterlijk uit verschillende delen bestaat. Met beide benaderingen kan tegemoet worden gekomen aan de algemene doelstelling om van het boshart dé uitvalsbasis voor een bezoek aan het bos te maken. Beide benaderingen zijn dan ook uitgewerkt in de ontwikkelingsvarianten die in het volgende hoofdstuk worden beschreven.
13
bestaande beelden Braambergen Foto’s van de huidige invulling van Braambergen geven een duidelijk beeld van de enorme afmetingen van het gebied: per stuk zijn de bergen zo’n 10 hectare groot, terwijl ook de ‘sleuven’ tussen de bergen forse afmetingen hebben. Wat foto’s minder goed laten zien is de bijzondere ervaring die het is om bovenop deze heuvels te lopen, met soms een weids uitzicht en op andere plekken juist het omliggende bos als een soort gordijn op de achtergrond. Het is dit contrast dat meerwaarde geeft aan het boshart en daarmee de complete boswachterij.
15
routes De laanbeplanting langs de oude loop van het Michauxpad was tot voor kort nog aanwezig (boven). Hier is goed te zien hoe met relatief beperkte middelen een duidelijke en hoogwaardige verbinding tussen de twee delen van het kernbos kan worden gerealiseerd. De laanbeplanting moest wijken als gevolg van technische maatregelen ten behoeve van de vuilstort. Zodra het stortproces het toelaat zal nieuwe laanbeplanting worden aangeplant. De bijgaande foto’s geven een beeld van de inkeping die in de vuilberg is uitgespaard ten behoeve van de aanlanding van een oeververbinding voor langzaam verkeer over de Hoge Vaart. Het uitgespaarde vuil zal verderop een bult bovenop de stortheuvel gaan vormen.
17
aardzee
groene kathedraal
landschapskunst Flevoland heeft in relatief korte tijd een rijke traditie opgebouwd op het gebied van landschapskunst. De Aardzee en de Groene Kathedraal zijn hiervan mooie voorbeelden. Het laatste project heeft zelfs enige tijd een postzegel gesierd. Deze ontwikkelingsvisie zet in op het omvormen van Braambergen tot een vergelijkbaar landschapskunstwerk, dat mogelijkheden biedt om op korte en lange(re) termijn recreatieve functies op te nemen.
19
AAP
TRIP EKSTERNEST
mogelijke uitbreiding
KEMPHAAN
verhuur (water)fietsen ligweide picknickplaats vliegerveld vlieger veld joggparcours
speeltuin de ÔtorteltuinÕ Ôtor teltuinÕ afvalstation kunstberg uitkijktoren
ontwikkelingsvariant 1 - één boshart
ecoheuvel
ONTWIKKELINGSVARIANTEN
Op basis van de uitkomsten van de analyse en discussies in de projectgroep zijn twee ontwikkelingsvarianten voor het boshart opgesteld. Daarin spelen de volgende variabelen een belangrijke rol: -
-
-
4
De overkoepelende variabele is de vraag of wordt ingezet op één samenhangend boshart, of een boshart dat bestaat uit verschillende ‘hartkamers’. Deze keuze heeft vervolgens grote consequenties voor de wijze waarop de auto-ontsluiting van het gebied wordt geregeld, variërend van één centrale ontsluiting tot verschillende routes of inprikkers het gebied in. Dit heeft weer gevolgen voor de locatiekeuze van druk bezochte voorzieningen, de invulling van het tussenbos en de noodzaak om centraal in het boshart al dan niet een hoogwaardige route voor fietsers en voetgangers te realiseren.
één boshart De eerste ontwikkelingsvariant zet volledig in op het realiseren van één samenhangend boshart. Vanwege het huidige functioneren en de aanwezigheid van de aansluiting op de Waterlandse Weg is ervoor gekozen dit boshart vanuit de Kemphaan te ontwikkelen. Dat biedt mogelijkheden voor het realiseren van nieuwe recreatieve voorzieningen in aansluiting op de Kemphaan, met name in het tussenbos. Daarbij kan gedacht worden aan een commerciële speeltuin of dierentuin. De overige delen van het tussenbos kunnen worden ingericht als vrij toegankelijk speelbos. De consequentie van deze keuzes is wel dat het aantal parkeerplaatsen rond de Kemphaan drastisch moet worden uitgebreid. Dit kan door parkeervakken op halfverharding in het bos te realiseren. Op de westelijke kop van Braambergen wordt een nieuwe heuveltop gerealiseerd, als verbinding tussen de twee meest zuidelijk gelegen heuvels. Bovenop deze heuveltop komt een uitkijktoren als attractiepunt aan het eind van een snelle route voor wandelaars en fietsers door het tussenbos. Omdat de afstanden relatief groot zijn worden ook andere middelen ingezet om deze route aantrekkelijk te maken. Te denken valt aan een kabelbaan of een nieuwe waterverbinding voor waterfietsen. De meest noordelijke vuilberg wordt ingericht als natuurberg en krijgt een afwerking met meer reliëf. 21
AAP
TRIP EKSTERNEST
mogelijke uitbreiding
KEMPHAAN
speelbos
ecoheuvel uitkijktoren
speelberg verkeerstuin
afvalstation (komt op termijn termijn mogelijk vrij)
ligweide wielerbaan skatebaan picknickplaats evenementen(terrein)
ontwikkelingsvariant 2 - veelzijdig boshart
theater openluchtbios caf wonen/conferentie
veelzijdig boshart Deze variant zet in op het vergroten van de diversiteit binnen het plangebied en gebruikt de auto-ontsluiting daarbij als sturend middel. Aan de aansluiting op de Waterlandse Weg wordt niet getornd; het grote verschil met de vorige variant ligt in het feit dat er nu wel verschillende routes zijn die het gebied in prikken. Vooral het benutten van de huidige ontsluiting richting Braambergen biedt de mogelijkheid om ook hier intensief gebruikte recreatieve voorzieningen te realiseren. Opnieuw wordt tussen de vuilbergen een heuveltop geprojecteerd, alleen nu veel verder oostwaarts. Op deze heuveltop is ruimte voor hoogwaardige gebouwde voorzieningen: een restaurant, een uitkijktoren en eventueel woningen (appartementen) of congresfaciliteiten. Bovendien worden door de vormgeving van de heuveltop mogelijkheden geboden voor een kleinschalig openluchttheater. Door de situering van deze nieuwe heuvel kan het herstelde Michauxpad een relatief rustige, directe verbinding vormen tussen de twee delen van het kernbos. Parkeren vindt plaats aan de zuidzijde van de heuveltop. Ook in deze variant krijgt de meest noordelijke stortheuvel een natuurlijke invulling, met mogelijkheden voor bijvoorbeeld een mountainbike parcours. Waar de nieuwe heuveltop dé plek is voor nieuwe, hoogwaardige bebouwing, biedt de locatie van het huidige afvalbrengstation op termijn wellicht mogelijkheden voor de realisatie van wat grootschaliger bebouwing gericht op indoor-(sport)activiteiten. Opgespannen tussen deze beide concentratiegebieden liggen mogelijkheden voor de realisatie van nieuwe voorzieningen op de flanken van de beide zuidelijke stortheuvels. De entree van dergelijke voorzieningen ligt logischerwijs aan het plein op de heuveltop, eventuele binnenactiviteiten en opslag kunnen op de afvalstation-locatie worden gevestigd. Aan de zijde van het tussenbos kan gedacht worden aan een commerciële speel- of verkeerstuin, terwijl aan de zijde van de Waterlandse weg ruimte kan worden geboden voor evenementen die te groot zijn (geworden) om op de Kemphaan te organiseren. Het tussenbos is in deze variant vooral een rustig bosgebied tussen twee meer intensief gebruikte delen van het boshart. Een invulling als speel- en ontdekbos past daar nog steeds goed bij, zeker in aansluiting op een commerciële speelvoorziening op de aangrenzende heuvelflank. Ook in deze variant wordt een nieuwe route voor fietsers en voetgangers voorgesteld tussen Braambergen en de Kemphaan, zij het in dit geval in een wat meer informele uitvoering.
23
boshart met verschillende hartkamers
ontwikkelingsvarianten in schema
2 plekken voor intensieve recreatieve voorzieningen
voorkeursvariant Binnen de projectgroep bestond al snel een duidelijke voorkeur voor de tweede variant, die inzet op een veelzijdige invulling van het boshart. Deze variant sluit in de optiek van de projectgroep namelijk het beste aan op de veranderende positie van de boswachterij, waarbij met name Braambergen in de toekomst op een kruispunt van stedelijke routes voor langzaam verkeer komt te liggen. En juist voor Braambergen biedt deze variant de meeste speelruimte. Daarnaast speelden de grotere mogelijkheden op het gebied van fasering en zonering én de mogelijkheid om het tussenbos vooral als bosgebied te behouden een belangrijke rol in de uiteindelijke afweging. De concrete uitwerking en het ontwikkelingsbeeld in het volgende hoofdstuk zijn dan ook gebaseerd op deze tweede ontwikkelingsvariant. bebouwing De ontwikkeling van intensieve recreatieve functies op Braambergen kent overigens wel enkele praktische haken en ogen. Zo zullen in ieder geval nutsvoorzieningen moeten worden aangelegd, in elk geval vanaf het huidige afvalbrengstation en mogelijk zelfs verder. Zeker bij een beperkt aantal gebruikers is dit een vrij kostbare zaak. Het toevoegen van bebouwing op of tegen de nieuwe heuveltop is daarom zeker een optie die in het ontwikkelingsbeeld open wordt gehouden. Vooral als hiermee ook nog wat speelruimte kan worden gecreëerd voor de inrichting van de overige delen van de stortheuvels en een bijdrage kan worden geleverd aan het vergroten van de sociale veiligheid op en rond Braambergen. Zoals bij de ontwikkelingsvarianten al is beschreven kan gedacht worden aan een beperkt aantal woningen (appartementen) of bijvoorbeeld congresvoorzieningen gecombineerd met een hotel.
25
uitwerking Braambergen
ONTWIKKELINGSBEELD
In dit hoofdstuk wordt het ontwikkelingsbeeld voor het boshart beschreven. Allereerst wordt een mogelijke doorkijk gegeven in de vorm van een concrete uitwerking voor met name Braambergen en directe omgeving. De essentie uit deze uitwerking en de voorgaande ontwikkelingsvarianten wordt vervolgens vertaald naar een ontwikkelingsbeeld. De legenda van het ontwikkelingsbeeld wordt toegelicht aan de hand van referentiebeelden.
5
bergse bosjes’, met veel reliëf en aanplant van struiken. De toekomstige route vanuit Almere Hout landt aan op deze heuvel en wordt via een brug over het Michauxpad naar de zuidelijke stortheuvel en vervolgens richting Overgooi geleid.
uitwerking De uitwerking voor Braambergen is gebaseerd op de ontwikkelingsvariant ‘veelzijdig boshart’. De belangrijkste ingreep bestaat uit het verder versterken van het contrast binnen het boshart door de vuilbergen te accentueren. Er wordt een nieuwe heuveltop gecreëerd en de huidige 1:3 hellingen worden met name aan de zijde van het tussenbos langer en glooiender gemaakt, om hiermee de eenheid binnen het boshart te benadrukken. Doordat de nieuwe heuveltop in de ‘geul’ tussen de twee meest zuidelijke vuilbergen wordt geplaatst zijn de mogelijkheden om de hoogte in te gaan groter dan wanneer deze op een van de stortheuvels zou worden gesitueerd. Op de nieuwe heuveltop wordt een plein gerealiseerd, met daarop ruimte voor voorzieningen, een uitkijktoren en bebouwing in de vorm van appartementen of een congrescentrum met hotelaccommodatie. Vanaf de top van de heuvel slingeren banen van halfverharding naar de voet van de heuvels, waar aangesloten wordt op routes in het bos. Deze banen vormen tevens de basis voor een verdere vlakverdeling op de heuvels met behulp van verschillende maairegimes, vakken met struiken of kleine bomen en andere vormen van landschapskunst. De nieuwe heuveltop ligt precies in de as van de auto-ontsluiting, waarlangs aan twee zijden onder nieuwe laanbeplanting kan worden geparkeerd. De andere zijde van de heuveltop wordt bewust rustig gehouden. Hier wordt een trappartij gerealiseerd, die tevens mogelijkheden biedt voor een kleinschalig openluchttheater. Belichting en geluid kunnen worden geregeld vanuit de bebouwing op de heuveltop. Het Michauxpad wordt in de oude staat hersteld en loopt onderlangs de rustige zijde van de nieuwe heuveltop. De meeste noordelijke stortheuvel krijgt een meer natuurlijke invulling en wordt omgevormd tot de ‘Braam27
uitbouwen: aanvullende horeca doolhof speelbos ...
Picknickplaatsen Wandelen, Hardlopen, Skeeleren Uitzichtpunt Halfpipes Doolhof Vliegeren Grand café / horeca Openluchttheater, openluchtbios Kunst op de Alp Festivals en evenementen, circus Speeltuin Verkeerspark Wonen
Ecoheuvel Uitzichtpunt Mountainbiketerrein Wandelen, hardlopen
recreatieve gebruiksmogelijkheden
gebruiksmogelijkheden De nieuwe inrichting van Braambergen biedt vele gebruiksmogelijkheden. Sommigen daarvan vragen om een specifieke inrichting, in veel gevallen vormen het aangepaste reliëf of de nieuwe padenstructuren al voldoende aanleiding voor nieuw gebruik. In alle gevallen staat een inrichting als landschapskunstwerk voorop. Binnen dit raamwerk wordt vervolgens ruimte geboden voor eventuele aanvullende (commerciële) voorzieningen.
29
KEMPHAAN .1 NIEUW LAND .2 STICHTING AAP .3 STADSBOERDERIJ .4 VAKANTIELAND .5 BIJENTUIN .6 EKSTERNEST .7 LABYRINT .8 EDUCATIEBOS .9 PINKENWEI. 10 BOMENTUIN .11 VLINDERHEUVEL .12 EVENEMENTENVELD .13 SPEELPLEK .14
4 2
8
5
9
6
3
7
1
*
14 13
11
*
10
12
3
1
2
3
1
ONTWIKKELINGSBEELD BOSHART 500
N
boswachterij Almeerderhout
1000 M
2
ontwikkelingsbeeld Het ontwikkelingsbeeld legt de essentie vast van alle hiervoor beschreven ideëën en maatregelen en vormt als zodanig een kader voor de toekomstige ontwikkeling van het boshart. De basis van het ontwikkelingsbeeld wordt gevormd door de keuze om binnen het boshart drie onderling duidelijk verschillende deelgebieden te ontwikkelen. Binnen deze drie gebieden mogen op drie plaatsen intensieve recreatieve functies worden ontwikkeld. Rond de Kemphaan is dit proces al zo goed als voltooid; op Braambergen kunnen nieuwe recreatieve voorzieningen worden gerealiseerd op en rond een nieuwe heuveltop, die de twee meest zuidelijke stortheuvels met elkaar verbindt. Op de lange termijn liggen er eveneens mogelijkheden voor nieuwe voorzieningen op de locatie van het huidige afvalstation. Er is sprake van één auto-ontsluiting ter hoogte van de Kemphaan, die zich vervolgens vertakt richting de verschillende deelgebieden. Het netwerk van fiets- en wandelroutes wordt uitgebreid en aangetakt aan de padenstructuur in de omgeving.
1
10 0m
2
tot max. hoogte 10 0m
3
14 10 0m dwarsdoorsnedes met bestaand en gewenst profiel
P
P
P
3 HARTKAMERS
het ontwikkelingsbeeld in schema
2 RECREATIEVE KNOOPPUNTEN
1 AUTOONTSLUITING
VEELZIJDIG PADENNET
31
1E SCHIL KEMPHAAN: BINNEN DE WEGENSTRUCTUUR CONCENTRATIE VAN GEBOUWDE VOORZIENINGEN
VERDER BOUWEN AAN HOOGWAARDIG & VEELZIJDIG STADSLANDGOED ALS UITVALSBASIS VOOR EEN BEZOEK AAN HET BOS
2E SCHIL KEMPHAAN: BUITEN DE WEGENSTRUCTUUR SPEEL- & EDUCATIEVOORZIENINGEN IN HET BOS TOEVOEGEN HORECA AAN KEMPHAAN ÔSNELLE HAPÕ HERINRICHTING ZONE LANGS WATERLANDSE WEG
*
CONCRETE LOCATIES VOOR NIEUWE SPEEL- & EDUCATIEVOORZIENINGEN
Kemphaan De Kemphaan wordt verder uitgebouwd tot een hoogwaardig en veelzijdig stadslandgoed, met mogelijkheden voor educatie, verblijf, vermaak en horeca. De lopende plannen worden in het ontwikkelingsbeeld opgenomen. Zo bestaat het idee om aan het huidige restaurant een horecagelegenheid toe te voegen voor de ‘snellere hap’. Daarnaast is ten noorden van het festiviteitenterrein recent een nieuwe natuurspeelplek geopend. Afgezien van herinrichting en opwaardering is de ontwikkeling van de Kemphaan daarmee wel zo’n beetje afgerond. Eventuele nieuwe ontwikkelingen zullen vooral in het tussenbos plaatsvinden, ingezet vanuit en gericht op de Kemphaan.
33
Boshart boswachterij Almeerderhout
entree De keuze voor een veelzijdig boshart met verschillende hartkamers brengt met zich mee dat extra aandacht moet worden besteed aan de leesbaarheid van het gebied voor bezoekers. Het ligt voor de hand om de bewegwijzering zoals die rond de Kemphaan al wordt toegepast door te zetten in het gehele boshart. Vooral bij de auto-entree aan de Waterlandse Weg en op plekken waar de belangrijkste fietsroutes het boshart bereiken kan en moet echter extra worden uitgepakt. Voorop gesteld dat het absoluut niet de bedoeling is om van het boshart een pretpark te maken valt daarbij veel te leren van de middelen die hiervoor in dergelijke parken worden ingezet. Vanaf de entrée bij de Waterlandse Weg splitst de auto-verbinding zich in drie richtingen. De route parallel aan de Waterlandse Weg zal worden omgevormd tot een herkenbaar kralensnoer, dat de verschillende deelgebieden van het Boshart als het ware aaneenrijgt. De bestaande autoroute langs de Kemphaan, met parkeervakken op halfverharding onder de laanbeplanting vormt daarbij het referentiebeeld. Zoals het er nu naar uitziet zal de herinrichting van de centrale auto-ontsluiting worden ingezet vanaf de Kemphaan, gekoppeld aan de herinrichtingsplannen voor de zone tussen de Kemphaan en de Waterlandse Weg (zie ook de paragraaf parkeren aan het eind van dit hoofdstuk).
35
EXTENSIEVE RECREATIEVE ONTWIKKELING ÔTUSSENÕ KEMPHAAN & BRAAMBERGEN SPEELBOS
DOORBOUWEN AAN STRUCTUUR VAN STRUINPADEN EN OPEN PLEKKEN BIJV. EEN NIEUWE PLAS ONTWIKKELEN DIRECTE ROUTE(S) TUSSEN KEMPHAAN EN BRAAMBERGEN FIETSERS & VOETGANGERS ONTWIKKELEN VOORZIENINGEN TUSSENBOS VANUIT DE KEMPHAAN GERICHT OP SPEL & EDUCATIE GEEN OVERLOOP VAN INTENSIEVE VOORZIENINGEN VANUIT BRAAMBERGEN
Tussenbos In het tussenbos is ruimte voor extensieve recreatieve ontwikkelingen. Ook hier kan worden voortgebouwd op bestaande ideeën, in dit geval voor de ontwikkeling van een speelbos. De structuur van struinpaden en open plekken wordt verder uitgebreid en aangevuld met een directe route richting Braambergen, waarbij fietsers en voetgangers waar nodig van elkaar worden gescheiden. Binnen het tussenbos is geen plaats voor intensief gebruikte of gebouwde voorzieningen. In het ontwikkelingsbeeld is dan ook een contour om het tussenbos opgenomen, op de overgang naar Braambergen.
37
2 ONTWIKKELING TOT 3 LANDSCHAPSELEMENT MET HOGE RECREATIEVE WAARDE LIGWEIDE, JOGGEN, SKEELEREN, SPEELTUIN, KLIMMEN, HORECA, THEATER, BEBOUWING E.D. NIEUWE HEUVELTOP MET PLEIN & BEBOUWING HORECA, THEATER, WONEN EN/OF CONFERENTIEOORD E.D. NIEUWE ROUTES DOOR BANEN MET HALFVERHARDING + DIVERSITEIT DOOR VERSCHIL IN MAAIREGIMES
E
8
5
9
6 7
1
*
14 13
11
*
10
12
3
1
ONTWIKKELINGSLOCATIE VOOR COMMERCIèLE VOORZIENINGEN SPEELTUIN, VERKEERSTUIN E.D. (ENTREE OP HEUVELTOP)
2
EVENEMENTENVELD ALS (UITWIJK)LOCATIE VOOR GROTE (KEMPHAAN) EVENEMENTEN MOGELIJK VOOR GEBOUWDE VOORZIENINGEN OP LOCATIE AFVALSTATION, IN AANVULLING OP HEUVELTOP
3
NATUURLIJKE INRICHTING NOORDELIJKE HEUVEL + MOUNTAINBIKE PARCOURS HERSTELLEN LAANBEPLANTING MICHAUXPAD CONTINUìTEIT BOSBELEVING
1
HART N
hout
1000 M
2
Braambergen De toekomstige inrichting van Braambergen wordt vooral bepaald door de wens een nieuwe heuveltop te realiseren, als bijzonder accent in de verder vooral platte polder. Door de heuveltop tussen de stortheuvels in te ontwikkelen kan voldoende hoogte worden bereikt om - in combinatie met een uitkijktoren - over de bomen uit te kijken. Op de top is ruimte voor een nieuw plein met bebouwing in het midden. Vanaf de top slingeren banen van halfverharding naar de voet van de heuvels. De meest noordelijke heuvel krijgt een natuurlijke inrichting, in aansluiting op de ecologische verbindingszone langs de Hoge Vaart. Op de westelijke stortheuvel liggen mogelijkheden voor de realisatie van een nieuwe (commerciële) voorziening, terwijl de zuidoostelijke heuvel wordt gereserveerd als ligweide en festivalterrein. Het Michauxpad wordt in ere hersteld en weer voorzien van laanbeplanting. Datzelfde geldt voor de autoroute richting de heuveltop. Ook op de locatie van het huidige afvalstation kunnen op termijn nieuwe gebouwde voorzieningen worden ontwikkeld. Het gaat daarbij uitdrukkelijk om een ander soort voorzieningen dan op de heuveltop, bijvoorbeeld een klimmuur of een hal voor indooractiviteiten of evenementen die te groot zijn om (nog langer) op de Kemphaan te organiseren. Daarnaast biedt deze locatie ruimte om eventuele bebouwing van een nieuwe voorziening op de westelijke stortheuvel te herbergen. De entrée van een dergelijke voorziening hoort uiteraard op de heuveltop te liggen. Zowel voor de bebouwing op de heuveltop als de locatie van het afvalstation geldt dat deze representatief moet zijn en moet passen binnen het groene karakter van het gebied. Op de volgende bladzijden worden de verschillende deelgebieden aan de hand van referentiebeelden verder uitgewerkt.
3d-schetsen hoofduitgangspunten Braambergen en omgeving
39
bron: Tangram architecten
Boshart boswachterij Almeerderhout
Boshart boswachterij Almeerderhout
referentiebeelden BEBOUWING
de heuveltop De nieuwe heuveltop en het bijbehorende plein worden ontwikkeld tot dé centrale plek binnen Braambergen. Op en rond het plein is ruimte voor een aantal (horeca)voorzieningen, terrassen, een kleinschalig openluchttheater, een uitkijktoren of hotel- en congresfaciliteiten. Woningbouw is te overwegen om functionele redenen, bijvoorbeeld ter vergroting van de diversiteit en ter versterking van de sociale controle op de heuveltop en langs de route van Overgooi naar Almere Hout. Welke functies of voorzieningen er ook op de heuveltop worden gerealiseerd, het gaat nooit om het wegzetten van aantallen, maar allereerst om de exclusiviteit van het verblijven op deze bijzondere plek, met fantastisch uitzicht en een goede bereikbaarheid voor autoverkeer. De bebouwing wordt midden op het plein geplaatst, zodat rondom van het uitzicht kan worden genoten. Aan de zonzijde is het plein breder dan aan de schaduwzijde.
Voor de bebouwing op het plein zijn twee varianten opgesteld, die een beeld geven van de mogelijkheden en tegelijkertijd dienen als kader voor het op te stellen bestemmingsplan. Er zijn twee opties: één groot gebouw, of een drietal kleine(re) gebouwen. In beide gevallen zijn er tevens mogelijkheden om ook ‘in’ de nieuwe heuveltop bebouwing te realiseren, bijvoorbeeld een hal, of conferentieruimtes. Deze worden door de aan te brengen grond aan het zicht onttrokken. In de twee opties kan bovengronds 2.500 tot 3.500 m2 vloeroppervlak worden gerealiseerd. ‘Ondergronds’ is ruimte voor maximaal 1.800 m2. Als maximale bouwhoogte wordt 24 meter, oftewel 8 bouwlagen aangehouden. Door de breedte van de stortheuvels levert deze bouwhoogte wel het gewenste uitzicht, maar nauwelijks tot geen visuele overlast in de aangrenzende bospercelen.
41
locatie afvalstation Als gevolg van technische ontwikkelingen rond het ophalen van huisvuil zal het afvalstation aan de zuidzijde van Braambergen binnen een aantal jaren overbodig worden. Dit biedt mogelijkheden om deze plek te ontwikkelen tot de ‘poort’ naar Braambergen, aan het begin van de sleuf tussen de stortheuvels. Uitgangspunt bij de ontwikkeling van deze locatie is dat eventuele bebouwing een aanvulling moet vormen op de bebouwing op de heuveltop en eventuele functies op de flanken van de stortheuvels. Dat vertaalt zich het beste in een beperkt aantal, relatief grote gebouwen of paviljoens (qua maat vergelijkbaar met het huidige afvalstation). Dergelijke gebouwen kunnen bijvoorbeeld ruimte bieden aan voorzieningen op het gebied van sportieve recreatie. Daarnaast kan gedacht worden aan ondersteunende functies, of opslag en indoorfaciliteiten ten behoeve van eventuele voorzieningen op de flank van de westelijke stortheuvel. De flanken zelf kunnen daardoor zo veel mogelijk onbebouwd blijven. Ook - en wellicht wel juist - op deze plek geldt altijd de eis dat nieuwe bebouwing een hoogwaardige uitstraling moet hebben en moet passen bij het karakter van het boshart. En daarbij kunnen we het ons permiteren kritisch te zijn. Ontwikkelingen op deze plek zijn aanvullend, het functioneren van het boshart staat of valt er niet mee.
-
te plaatsen kan letterlijk een poort worden gecreëerd, als toegang tot Braambergen en als begin van de zichtas naar de heuveltop. Onderzocht kan worden of het stortgebouw hergebruikt kan worden, bijvoorbeeld als klimmuur.
randvoorwaarden voor nieuwe bebouwing De onderstaande schetsen geven een beeld van de mogelijkheden voor nieuwe bebouwing op de locatie van het afvalstation. Ze zijn puur gemaakt om te dienen als rekenvoorbeeld en er zijn - vele - andere invullingen mogelijk. Vrijwel alle bebouwing in de schetsen is (fors) groter dan de bebouwing op de heuveltop. Op basis van deze schetsen gelden de volgende randvoorwaarden voor het ontwikkelen van nieuwe bebouwing in dit deel van Braambergen: -
-
Het terrein van het afvalstation wordt opgenomen in de hoofdstructuur van het Boshart. Dat betekent dat in het westelijke deel bos wordt toegevoegd, terwijl het deel dat grenst aan Braambergen vooral open blijft, met een beperkt aantal bomen of boomgroepen.
-
Verspreide bebouwing, met tot maximaal 2.000 m2 bebouwd oppervlak per gebouw. Ter vergelijking: een standaard sporthal meet ongeveer 30 x 50 (x 9) meter (= 1.500 m2). In totaal maximaal 4.000 m2 te bebouwen oppervlak (de oppervlaktes in de schetsen variëren van 2.750 tot 4.000 m2). Maximale bouwhoogte 9 meter (bij maximaal 3 bouwlagen van 3 meter, of 2 bouwlagen van 4,5 meter). Maximaal 8.000 m2 bruto vloeroppervlak. Parkeren bij voorkeur oplossen langs de laan en slechts in zeer beperkte mate naast de gebouwen. Rekening houden met bestaande technische installaties (o.a. fakkel).
Zonder nu al te veel zaken vast te willen leggen kan bij de ontwikkeling van de locatie van het afvalstation gebruik worden gemaakt van de volgende ruimtelijke aanknopingspunten: -
-
Door het toevoegen van grond kan de meest zuidelijke stortheuvel een glooiende uitloper krijgen, waar één of meer gebouwen - half - verzonken in kunnen liggen. Deze uitloper kan tevens worden gebruikt om de zuidelijke stortheuvel toegankelijk te maken voor autoverkeer bij festiviteiten. Denk bijvoorbeeld aan het aanleveren van goederen of de bereikbaarheid voor hulpdiensten. Daarmee is tevens de heuveltop ontsloten voor hulpdiensten. Het is echter uitdrukkelijk niet de bedoeling de zuidelijke stortheuvel als parkeerterrein te gebruiken. Gebouwen mogen zich - op een hoogwaardige manier - presenteren naar de weg, als visitekaartje voor het boshart. Door bebouwing aan weerszijden van, of zelfs over de toegangsweg,
‘confetti’
‘campus’
‘poort’
‘zichtlocatie’
43
oshart boswachterij Almeerderhout
de flanken (1) RECREATIEBERG De stortheuvels rondom de nieuwereferentiebeelden heuveltop worden omgevormd tot een landschapskunstwerk met uiteenlopende recreatieve gebruiksmogelijkheden. Het ontwikkelingsbeeld zet in op de realisatie van een heuvelachtig landschap door het toevoegen van grond bovenop de afdeklaag. Differentiatie binnen dit heuvellandschap kan worden bereikt door het hanteren van verschillende maairegimes, het aanbrengen van halfverhardingen en het gedeeltelijk beplanten van deze heuvels. Van het toevoegen van recreatieve elementen aan dit heuvellandschap zijn vele fraaie referenties voorhanden. Vaak gaat het om landschapskunst, zoals ‘het hemelse gewelf’ in Kijkduin, of trappartijen die tevens dienst kunnen doen als een kleinschalig openluchttheater. In veel gevallen worden ze met eenvoudige middelen gerealiseerd. Ook de vormgeving van de geplande bruggen over de Hoge Vaart kan bijdragen aan de totstandkoming van het landschapskunstwerk Braambergen.
Boshart boswachterij Almeerderhout
de flanken (2) Binnen dit ‘groene kader’ zijn op termijn ook hier aanvullende voorzieningen mogelijk. Zo zijn een commerciële speeltuin of verkeerstuin goed inpasbaar op de middelste stortheuvel. De entree van dergelijke voorzieningen ligt dan aan het plein op de heuveltop, terwijl op de locatie van het huidige afvalstation op termijn wellicht opslag en binnenactiviteiten kunnen plaatsvinden. De meest zuidelijke heuveltop en mogelijk ook het heuvelplein lijken erg geschikt als evenemententerrein, in aanvulling op de mogelijkheden die de Kemphaan hiervoor op dit moment al biedt. Het terrein is vanaf de weg goed zichtbaar en enige geluidsoverlast zorgt niet direct voor hinder voor omwonenden.
47
Boshart boswachterij Almeerderhout
natuurheuvel De meest noordelijke stortheuvel krijgt een natuurlijke inrichting ter versterking van de ecologische verbindingszone langs de Hoge Vaart. Binnen de marge van 3 à 4 meter waarmee de stortheuvels kunnen worden opgehoogd wordt zo veel mogelijk reliëf aangebracht. Door de aanplant van bramen en andere struiken wordt de heuvel omgevormd tot de ‘Braambergse bosjes’. Deze inrichting maakt de heuvel overigens bijzonder geschikt als onderdeel van een mountainbike- en/of een veldloop parcours. Door het mountainbiken hier de ruimte te geven kunnen eventuele conflicten met andere gebruikers van het boshart zo veel mogelijk voorkomen worden.
49
Boshart boswachterij Almeerderhout
parkeren De hiervoor geschetste ontwikkelingen maken de aanleg van aanvullende parkeervoorzieningen noodzakelijk. Gezien het kwetsbare karakter van het boshart moet dit zo zorgvuldig mogelijk gebeuren. De route parallel aan de Waterlandse Weg krijgt een herkenbaar en eenduidig profiel, waarbij wordt geparkeerd op halfverharding onder een nog te realiseren laanbeplanting. De auto’s worden hierdoor altijd wat aan het zicht onttrokken, terwijl ook op een stille dag een aantrekkelijk beeld ontstaat. De parkeervoorzieningen bij de Kemphaan vormen hiervoor een goede referentie. Parkeren in het deelgebied Braambergen vindt plaats aan weerszijden van de toegangsweg. Dit biedt ruimte voor 150 tot 200 auto’s. In het geval van een groter evenement kan extra parkeerfaciliteit worden gerealiseerd door ook het deel dat parallel loop aan de Waterlandse Weg te benutten. De parkeerfaciliteiten rond de Kemphaan worden in principe niet uitgebreid.
51
schetsverkenningen Braambergen en omgeving
VERVOLG
nader onderzoek In deze ontwikkelingsvisie voor het boshart zijn de ruimtelijke hoofdkeuzes met betrekking tot de toekomstige ontwikkeling van het gebied vastgelegd. Dit biedt de basis voor het hernieuwen van de bestaande intentieverklaring door de verschillende betrokken partijen. Als de intentie er is om op deze weg verder te gaan zijn er verschillende zaken die verder moeten worden uitgezocht: - Allereerst is het zaak om de exacte mogelijkheden van het herprofileren van de stortheuvels en het realiseren van een nieuwe heuveltop in beeld te brengen, evenals de eventuele noodzaak om technische voorzieningen ten behoeve van de vuilstort en -monitoring te verplaatsen. - Gezamenlijk wordt gezocht naar mogelijkheden voor aanvullende financiering door derden (subsidies) - De mogelijkheden voor de realisatie van woningen en voorzieningen in relatie tot de geluidcontour van de Waterlandse Weg en de stank- en geluidcontour van het afvalstation moeten in beeld worden gebracht.
6
vervolgtraject Na vaststelling van de ontwikkelingsvisie voor het Boshart zullen de betrokken partijen door middel van het sluiten van een samenwerkingsovereenkomst overgaan tot verdere uitwerking en realisatie van de plannen. Dit houdt in dat Staatsbosbeheer zich, samen met de organisaties op het stadslandgoed de Kemphaan, zal richten op de verdere ontwikkeling van het stadslandgoed zelf en het Tussenbos. De NV Afvalzorg is verantwoordelijk voor de afdichting en afwerking van de vuilstortlocatie Braambergen en zal vervolgens overgaan tot voorbereiding op de herinrichting naar de nieuwe eindbestemming. De gemeente Almere draagt zorg voor de integrale procesbegeleiding. Daarnaast heeft de gemeente Almere een verantwoordelijkheid ten aanzien van de geplande LV-verbindingen in het plangebied. Tenslotte zal de gemeente de ontwikkelingsvisie Boshart in het nog vast te stellen bestemmingsplan Boswachterij Almeerderhout verwerken. De bestuurlijke besluitvorming inzake het bestemmingsplan zal in het najaar 2007 plaatsvinden. 53
