Bodemsanering Chemie-Pack Voortgangsrapportage 1, eerste kwartaal 2012

Provincie Noord-Brabant

Bodemsanering Chemie-Pack Voortgangsrapportage 1, eerste kwartaal 2012 Auteur

P.de Paauw-Romer Datum

1 april 2012

Inhoud Samenvatting

4

1

Inleiding

6

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

Brand Chemie-Pack De vervuiler betaalt Gezamenlijk optrekken Afspraak met rijk Kostenverhaal Voortgangsrapportage

6 6 7 7 8 8

2

Tijd

9

2.1 2.2 2.3

Reeds uitgevoerd In uitvoering Planning

3

Financiën

15

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Ramingen Financiële afwikkeling overeenkomst bodemsanering Realisatie Contractbewaking Kostenverhaal

15 15 16 16 16

4

Kwaliteit

18

4.1 4.2 4.3 4.4

Uitgangspunten Lerend werken Bedrijfsvoering omliggende bedrijven Klachtenbehandeling

18 18 18 18

5

Communicatie

20

5.1 5.2 5.3 5.4

Uitgangspunten Doelgroepen Communicatie-acticiteiten Communicatie-momenten

20 20 20 20

6

Organisatie

21

6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8

Bestuurlijke Klankbordgroep Bodemsanering Chemie-Pack Bestuurlijk overleg Overleg met gedeputeerde Overleg met directie ECL Projectteam uitvoering sanering Chemie-Pack Kernteam Chemie-Pack Diverse technische werkgroepen Handhavingsteam Chemie-Pack

21 21 21 21 21 21 21 21

2/28

9 12 12

Bodemsanering Chemie-Pack – voortgangsrapportage 1 – 1e kwartaal 2012

7

Risico’s

23

7.1 7.2 7.3

Juridische risico’s Financiële risico’s Bestuurlijke risico’s

23 23 25

Bijlage 1: Financiële afwikkeling overeenkomst Moerdijk

26

Bijlage 2 Financieel overzicht bodemsanering Chemie-Pack

27

Bijlage 3 Kostenverhaal

28


3/28

Samenvatting Conform afspraak wordt het college van Gedeputeerde Staten ieder kwartaal geïnformeerd over de voortgang van de bodemsanering bij Chemie-Pack Nederland BV (hierna: ChemiePack) ten aanzien van planning, financiën en risico’s. Onderhavige rapportage is de eerste voortgangsrapportage en heeft betrekking op het eerste kwartaal van 2012. Een korte samenvatting: – In november 2011 is in overleg met gemeente Moerdijk en ministerie van I&M ervoor gekozen om op basis van artikel 30 Wet bodembescherming (Wbb) verder te gaan met de bodemsanering als onderdeel van het bodemsaneringsprogramma van de provincie. – In december 2011 is opdracht verstrekt aan Mourik Groot-Ammers bv voor de aanleg van het beveiligingssysteem voor het ontrekken van verontreinigde grondwater. Op 27 maart 2012 is het beveiligingssysteem opgestart om verontreinigd grondwater te onttrekken. Er wordt met een voldoende debiet grondwater onttrokken om verdere verspreiding van verontreiniging te voorkomen. – Na het uitvoeren van een voorstudie naar mogelijke behandelingsmethoden van het verontreinigde water, is vervolgens een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd, waarbij verschillende behandelmethoden op pilot-plant en laboratoriumschaal zijn getest. In januari 2012 is opdracht verstrekt aan Delta Triqua bv voor het bouwen van het prototype van de waterzuivering. Op 9 maart is het prototype van de waterzuivering succesvol getest. Het opgepompte beveiligingswater wordt benut om het testwerk te doen, waarbij naar verwachting eind 2012 de installatie optimaal zal zijn afgesteld. Dan is ook het programma van eisen bekend voor een definitief ontwerp en de Europese aanbesteding van de full scale grondwaterzuivering. – Op 5 maart 2012 is door RWS de gedoogvergunning verstrekt voor het lozen van het gereinigde water uit het prototype van de waterzuivering op de Noordelijke Insteekhaven. – Bij de sanering is een netwerk van luchtmeetstations geplaatst om de risico’s voor de omgeving continu in de gaten te houden. Omliggende bedrijven kunnen de sanering op de website www.saneringchemiepack.nl volgen. In geval van calamiteiten worden de omliggende bedrijven rechtstreeks gewaarschuwd. – Van 12 maart t/m 26 maart 2012 zijn alle werkzaamheden om veiligheidsredenen stilgelegd, vanwege gerede twijfel die dan is ontstaan vanwege luchtmeetresultaten met eventuele risico's voor mens en milieu. Alleen het prototype van de waterzuivering was in bedrijf voor de verwerking van het hemelwater. Op 26 maart 2012 heeft het RIVM uitsluitsel gegeven over de onterechte verdenking van mogelijk aanwezige zeer risicovolle stoffen in de lucht. Op 27 maart 2012 is het beveiligingssysteem opgestart om verontreinigd grondwater te onttrekken. – Na vaststelling van de gebiedsspecifieke richtwaarden voor herstel zal in 2012 eerst de grondsanering bij Martens en Van Oord worden aanbesteed, gevolgd door de grondsanering van het openbaar gebied en het terrein van Wärtsilä. In 2013 zal de aanbesteding van de grondsanering bij Chemie-Pack plaatsvinden. – De planning van de bodemsanering loopt op schema. 4/28


–

Het project blijft binnen de begroting. Naar verwachting zullen de kosten van de grondwatersanering in hoge mate bepalend zijn voor de totale saneringskosten en moet verdere verspreiding van de verontreiniging in het grondwater, en daarmee een toename van de kosten worden voorkomen. Door marktwerking te benutten bij de aanbesteding van de grondsanering bij Martens en Van Oord is zicht op de kostenontwikkeling bij de volgende grondsaneringen. Eind 2012 - als het prototype van de waterzuivering een aantal maanden heeft gedraaid - is zicht op de kostenontwikkeling bij de grondwatersanering. – Met de gemeente Moerdijk moeten nadere afspraken worden gemaakt over een aantal onderwerpen om financiële en bestuurlijke risico's voor de provincie te beheersen. Deze onderwerpen zijn: verantwoordelijkheid voor verwijderen vloeistofdichte vloer op terrein Chemie-Pack, verantwoordelijkheid voor bovengronds opruimen en de mogelijkheid voor het storten van slibresidu afkomstig van terrein Chemie-Pack bij De Spinder in Tilburg. – Met de overige betrokken overheden worden acties uitgevoerd in samenwerking met de Landsadvocaat voor het verhalen van de kosten op de veroorzaker. Op 8 februari is conservatoir beslag gelegd op percelen grond die eigendom zijn van Chemie-Pack Onroerend Goed BV en op 6 maart 2012 is deze BV gedagvaard.


5/28

1

Inleiding

1.1

Brand Chemie-Pack

Op 5 januari 2011 ontstaat een brand bij Chemie-Pack aan de Vlasweg 4 op het industrieterrein te Moerdijk. Als gevolg van deze brand en de noodzakelijke bluswerkzaamheden zijn grote hoeveelheden chemicaliën en met chemicaliën verontreinigd bluswater in het oppervlaktewater terechtgekomen en verspreid in de omgeving van het bedrijf (grond en grondwater). Het betreft de percelen van Chemie-Pack zelf, de naastgelegen percelen van Wärtsilä, Martens en Van Oord, Overslag Bedrijf Moerdijk en Afvalstoffenterminal Moerdijk en openbare gebieden, zoals wegen, fiets- en voetpaden, groenstroken, de spoorlijn en omliggende sloten.

1.2

De vervuiler betaalt

Op basis van de Wet milieubeheer (Wm, titel 17) en de Wet bodembescherming (Wbb, art 13) moet de veroorzaker van een ongewoon voorval de gevolgen van dit ongewone voorval ongedaan maken. Chemie-Pack Nederland BV, Chemie-Pack Onroerend Goed BV en de bestuurder van Chemie-Pack Nederland BV, Holding Gerard Spiering BV, en daar weer de bestuurder van, Gerard Spiering, zijn door burgemeester en wethouders van Moerdijk bij brieven van

6/28


31 januari en 24 februari 2011 verzocht maatregelen te nemen gericht op het voorkomen, beperken en ongedaan maken van de bodemverontreiniging die is of zou kunnen ontstaan ten gevolge van het vrijkomen van eerder bedoelde gevaarlijke stoffen, waarbij is aangegeven dat de brieven moeten worden aangemerkt als het kenbaar maken van een voornemen een last onder bestuursdwang op te leggen. 1.3

Gezamenlijk optrekken

De provincie heeft zich van begin af aan ingezet om de gevolgen van de brand te beperken door gezamenlijk op te trekken met de betrokken overheden. De totale kosten voor de afwikkeling van de brand werden geraamd op € 71,5 miljoen, waarvan € 38,2 miljoen voor de bodemsanering. Op grond van de WABO is de gemeente Moerdijk het bevoegde gezag in de zin van de Wet Milieubeheer. De Provincie is bevoegd gezag in de zin van de Wet bodembescherming. De gemeente Moerdijk heeft in eerste instantie, als bevoegd gezag in de zin van de Wm, haar handhavingsbevoegdheden ingezet jegens (onder meer) Chemie-Pack Nederland BV door het uitvaardigen van verschillende last(en) onder bestuursdwang op 3 maart 2011 (zoals nadien gewijzigd). Omdat Chemie-Pack Nederland BV en ook de andere door de gemeente Moerdijk aangeschreven partijen (Chemie-Pack Onroerend Goed BV, Holding Gerard Spiering BV en Gerard Spiering), de lasten niet zijn nagekomen, kwam de verantwoordelijkheid voor wat betreft het uitvoeren van de bodemsanering bij de gemeente Moerdijk te liggen. De kosten van de bodemsanering overstegen echter de financiële armslag van de gemeente. Om die reden hebben Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant, bevoegd gezag in de zin van de Wet bodembescherming, besloten de gemeente Moerdijk financieel te ondersteunen en de kosten voor de bodemsanering voor te financieren tot een bedrag van € 38,2 miljoen, zodat de gemeente Moerdijk haar taak kon oppakken. In deze overeenkomst was vastgelegd dat de gemeente de lasten onder bestuursdwang richting Chemie-Pack Nederland BV en de andere aangeschreven partijen zou uitvoeren, terwijl de provincie de kosten voor de bodemsanering zou voorfinancieren. 1.4

Afspraak met rijk

Op 17 november 2011 hebben Gedeputeerde Staten besloten zelf uitvoering te gaan geven aan hun bevoegd gezagstaak in de zin van de Wet bodembescherming. Gedeputeerde Staten hebben besloten hetgeen in last a van de lasten onder bestuursdwang van 3 maart 2011 (zoals gewijzigd) is bepaald omtrent de ongedaanmaking van de veroorzaakte bodemverontreiniging op zich te nemen en uit te voeren. In november 2011 is de overeenkomst met de gemeente Moerdijk opgezegd met inachtneming van de opzeggingstermijn van een maand. Met het ministerie van I&M zijn afspraken gemaakt over de (voor)financiering van de door de provincie Noord-Brabant uit te voeren sanering. De bodemsanering zal conform afspraak met het ministerie van I&M als volgt worden uitgevoerd: “het zo veel mogelijk verwijderen van de bron en het beheersen van risico’s van verdere verspreiding tegen zo beperkt mogelijke kosten”.


7/28

1.5

Kostenverhaal

Uiteraard zullen wij ons - met alle daarvoor beschikbare juridische instrumenten - in blijven zetten voor kostenverhaal bij (onder meer) Chemie-Pack en haar verzekeraars. Zie verder paragraaf 3.5. 1.6

Voortgangsrapportage

Op 20 december 2011 is met het college van Gedeputeerde Staten afgesproken dat zij per kwartaal op de hoogte worden gesteld van de voortgang van de bodemsanering bij ChemiePack. Dit betreft de eerste voortgangsrapportage voor het eerste kwartaal van 2012. Deze eerste kwartaalrapportage geeft naast de verrichtte werkzaamheden in het eerste kwartaal van 2012 ook een overzicht van de gehele voorgeschiedenis. Daarmee is deze eerste voortgangsrapportage redelijk omvangrijk; volgende rapportages zullen beknopter zijn.

8/28


2

Tijd

2.1

Reeds uitgevoerd

2.1.1

Vaststellen aard en omvang verontreiniging

Het gebied waar het bluswater heeft gestaan, is beschouwd als de omvang van het verontreinigd gebied. Het bluswater heeft een cocktail aan chemicaliën, die waren opgeslagen bij Chemie-Pack, meegevoerd. De chemicaliën zijn vervolgens in de bodem gedrongen. De cocktail met chemicaliën bestaat onder andere uit bestrijdingsmiddelen, vluchtige aromaten, chloorbenzenen, VOCl, PAK en PCB’s. Verder heeft het bluswater de waterbodem van de omliggende sloten en die van De Roode Vaart en de Noordelijke Insteekhaven verontreinigd.

Vaststellen aard en omvang grondverontreiniging

De volgende grondonderzoeken zijn uitgevoerd: – Grondonderzoek binnen bluswatercontour (april 2011) – Grondonderzoek Martens en Van Oord (juli 2011) – Grondonderzoek openbaar gebied (juli 2011) – Grondonderzoek Wärtsilä (dec 2011) – Aanvullend grondonderzoek Martens en Van Oord (jan 2012)


9/28

Vaststellen aard en omvang grondwaterverontreiniging

De volgende grondwateronderzoeken zijn uitgevoerd: – Grondwateronderzoek binnen bluswatercontour (april 2011) – Aanvullend grondwateronderzoek (juli 2011) Hierbij is de verontreinigingssituatie van het grondwater vastgesteld, zijn de grondwaterstanden ingemeten en is de waterdoorlatendheid van de aanwezige klei- en zandlaag bepaald. Tevens is in november 2011 een geohydrologisch onderzoek naar de grondwaterstroming uitgevoerd. In onderstaand figuur staat een schematische weergave van de situatie, indien geen actieve maatregelen worden getroffen.

Voor de volledigheid wordt opgemerkt dat er nog geen verspreiding naar het diepere grondwater heeft plaatsgevonden en inmiddels een grondwaterbeveiligingssysteem operationeel is, zodat bovenstaande situatie effectief wordt vermeden. 2.1.2

Aanleg beveiligingssysteem

Om te voorkomen dat de grondwaterverontreiniging zich verder verspreidt en daarmee wellicht leidt tot herverontreiniging van de omliggende sloten en het oppervlaktewater, is op 22 december 2011 opdracht verstrekt aan Mourik Groot-Ammers bv voor de aanleg van het beveiligingssysteem voor het ontrekken van het verontreinigde grondwater. Op 27 maart 2012 is het beveiligingssysteem opgestart om verontreinigd grondwater met een voldoende debiet te onttrekken om verdere verspreiding van verontreiniging te voorkomen.

10/28


2.1.3

Ontwikkeling en bouw prototype waterzuivering

Verwerking van verontreinigd grondwater van Chemie-Pack door bedrijven is of niet toegestaan vanwege acceptatie- en/of lozingsvoorschriften, danwel niet mogelijk vanwege ontoereikende verwerkingscapaciteit. In Nederland biedt het vergunningenkader geen ruimte voor lozing als niet wordt uitgegaan van de inzet van Best Beschikbare Technieken (BBT). De noodzaak van inzet van BBT is aanleiding geweest om het zuiveren van het verontreinigde grondwater op te schalen van reguliere grondwatersaneringstechnieken naar proces- en drinkwatertechnologie. Vanwege de samenstelling van het verontreinigde water is eerst een voorstudie uitgevoerd naar mogelijke behandelingsmethoden. Vervolgens is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd, waarbij verschillende behandelmethoden op pilot-plant en laboratoriumschaal zijn getest. Voordat een goed onderbouwde keuze kan worden gemaakt voor een definitief ontwerp en de Europese aanbesteding van de full scale grondwaterbehandeling, dient in het veld gedurende 1 tot 2 jaar verder getest te worden. Met het opgepompte beveiligingswater wordt het testwerk uitgevoerd, waarbij naar verwachting eind 2012 de installatie optimaal zal zijn afgesteld. Op 26 januari 2012 is opdracht verstrekt aan Delta Triqua bv voor het bouwen van het prototype van de waterzuivering. Als resultaat van het gezamenlijk overleg tussen het ministerie van I&M en de provincie zal bij de veldtest nadrukkelijk worden gekeken naar mogelijkheden van biodegradatie bij de sanering uit oogpunt van kostenbeheersing. Op 9 maart 2012 is het prototype van de waterzuivering succesvol getest. 2.1.4

Aanvragen vergunningen

De bouwvergunning voor de loods van de waterzuivering is verleend op 7 februari 2012 en de bouwvergunning voor de opslagtanks heeft tot 14 maart 2012 ter inzage gelegen, waarop geen zienswijzen zijn ingediend. Het waterschap heeft op 24 februari 2012 goedkeuring gegeven voor het onttrekken van grondwater. Op 5 maart 2012 heeft RWS de gedoogbeschikking afgegeven voor het lozen van gereinigd water op de Noordelijke Insteekhaven aan het Hollandsch Diep, vooruitlopend op de lozingsvergunning die naar verwachting medio april 2012 van kracht zal zijn. 2.1.5

Werkzaamheden hebben stilgelegen tot 27 maart 2012

Op 12 maart 2012 zijn alle werkzaamheden tijdelijk als voorzorgsmaatregel stilgelegd vanwege gerede twijfel die dan is ontstaan vanwege luchtmeetresultaten met eventuele risico's voor mens en milieu. Op zwaarwegend advies van GGD en de veiligheidskundige is in overleg met de directievoering op het werk besloten geen werkzaamheden uit te voeren op de locatie die leiden tot beroering van schroot/puin, grond en grondwater. Als gevolg hiervan is het beveiligingssysteem op 12 maart 2012 niet opgestart. Het prototype van de waterzuivering was wel in bedrijf voor de verwerking van het hemelwater. Op 26 maart 2012 heeft het RIVM uitsluitsel gegeven over de onterechte verdenking van mogelijk


11/28

aanwezige zeer risicovolle stoffen in de lucht. Op 27 maart 2012 is het beveiligingssysteem opgestart. 2.2

In uitvoering

2.2.1

Onderzoeken of kleilaag nog in tact is ter hoogte van het riool

Grondwateronderzoek wordt uitgevoerd om vast te stellen of de kleilaag ter hoogte van het riool nog in tact is. 2.2.2

Vaststellen gebiedsspecifieke richtwaarden voor herstel

De notitie “Gebiedsspecifieke richtwaarden voor herstel” is opgesteld en wordt volgens planning ter besluitvorming aan GS voorgelegd op 10 april 2012. 2.3

Planning

2.3.1

Aanbesteden grondsanering

De Routeplanner en de dynamiek van het gebied (o.a. bouwactiviteiten) bepalen de planning: Martens en Van Oord wil in 2012 een bedrijfshal bouwen en Prorail is bezig met de voorbereiding van de revitalisering van het spoor. Allereerst zal de grondsanering bij Martens en Van Oord worden aanbesteed, gevolgd door de grondsanering van het terrein van Wärtsilä en het openbaar gebied. De planning van Prorail is nog niet bekend. In 2013 zal de aanbesteding van de grondsanering bij Chemie-Pack plaatsvinden. Bij de aanbesteding maken we de markt verantwoordelijk om te komen met een kostenefficiënte grondreinigingstechniek. We nodigen marktpartijen uit om steekmonsters te komen nemen, zodat zij precies weten wat er in de grond aan verontreiniging aanwezig is. Zij moeten de analyseresultaten overleggen en aangeven welke reinigingstechniek zij hiervoor gaan toepassen. 2.3.2

Aanbesteden grondwatersanering

Na een periode van 1 tot 2 jaar testen/optimaliseren van het prototype van de waterzuivering kan een programma van eisen worden opgesteld. Vervolgens zal op basis van dit programma van eisen in 2013 de Europese aanbesteding van de full scale grondwaterzuivering plaatsvinden. Bij de aanbesteding van de full scale grondwatersanering maken we de markt ervoor verantwoordelijk om te beschikken over de noodzakelijke vergunningen. Zolang de geselecteerde verwerker nog niet beschikt over de vereiste vergunningen of anderszins nog niet aan het werk kan, blijft het beveiligingssysteem en het prototype van de waterzuivering in werking. 2.3.3

Inkooppakketstrategie

In april 2012 zal de inkooppakketstrategie zijn opgesteld, waarin alle toekomstige inkoop is opgenomen ten aanzien van zowel de grond- en grondwatersanering als de adviesdiensten.

12/28


In deze strategie wordt niet alleen aangegeven hoe is omgegaan met de organisatiedoelstellingen (zoals o.a. sociale en duurzame aspecten, MKB, de markt tenzij …), maar worden ook de afwijkingen op het inkoopbeleid aangegeven. Deze inkooppakketstrategie komt onder leiding van het bureau Inkoop tot stand. 2.3.4

Huur deel voormalig terrein Wärtsilä

Het prototype van de waterzuivering staat op het voormalig terrein van Wärtsilä. Het terrein is gehuurd tot 1 juli 2012. Per 1 juli 2012 zal een nieuwe huurovereenkomst moeten worden aangegaan. Het Havenschap Moerdijk streeft ernaar om per 1 juli 2012 eigenaar te zijn van het terrein van Wärtsilä. Gesprekken hiertoe vinden al plaats. 2.3.5

– – – – – –

GS-dossiers in 2012

10 april 2012: Gebiedsspecifieke richtwaarden voor herstel te hanteren bij de bodemsanering bij Chemie-Pack 10 april 2012: Voortgangsrapportage bodemsanering Chemie-Pack, eerste kwartaal 2012 24 april 2012: Storten slibresidu afkomstig van terrein Chemie-Pack bij De Spinder 10 juli 2012: Voortgangsrapportage bodemsanering Chemie-Pack, tweede kwartaal 2012 9 oktober 2012: Voortgangsrapportage bodemsanering Chemie-Pack, derde kwartaal 2012 8 januari 2013: Voortgangsrapportage bodemsanering Chemie-Pack, vierde kwartaal 2012

In de figuur op de volgende pagina is de planning opgenomen van de uitvoering van de deelprojecten in de bodemsanering bij Chemie-Pack.


13/28

P lanningsschema Chemie P ack eo

maart 2012

Deelgebied

jaar 2012

jaar 2013

per 2 weken 2

4

6

8

10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 2

per 2 weken 4

6

8

10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 2

Bouw veldinstallatie waterzuivering Deelgebied Martens en Van Oord Deelgebied Openbaar gebied Deelgebied Wärtsila Deelgebied Chemie-P ack Deelgebied grondwaterbeheersing/-sanering Beveiligingsmaatregelen Grondwatersanering bron-/kerngebied Grondwatersanering pluimgebied

Onderzoek en voorbereiding uitvoering Uitvoering (aanleg en/of sanering) Uitvoering (instandhouding installaties)

14/28


3

Financiën

3.1

Ramingen

In juli 2011 zijn de totale saneringskosten geraamd op € 38,2 miljoen (uitvoeringsperiode 2011-2021). Deze raming is tot stand gekomen door uit te gaan van het maximale risico. Bij deze kostenraming is rekening gehouden met: – Maximale omvang verontreiniging in grond en grondwater. – Hoge verwerkingskosten complexe verontreinigingen in grond en grondwater. – Alle aan bodemsanering gelieerde kosten: o.a. apparaatskosten, bodemonderzoeken, veiligheidsmaatregelen (terrein en omgeving), bodemsaneringsverzekeringen en juridische bijstand. Deze kostenraming heeft de instemming van het rijk (Ruud Cino, ministerie I&M) en Bodem+ (Henk van Zoelen). In september 2011 is door provincie Noord-Brabant, gemeente Moerdijk, RMD en V&S Milieu Adviseurs een kwalitatieve beoordeling gemaakt van deze kostenraming, waarin conclusies zijn getrokken over geraamde kosten voor grond- en grondwatersanering en (financiële) risico’s in de uitvoering. Deze risico’s en de beheersing van deze risico’s zijn opgenomen in hoofdstuk 7. Huidige inzichten

Grondsanering: – Omvang verontreiniging in grond neemt af vanwege uitspoeling verontreiniging naar grondwater. Het is niet de verwachting dat de uitspoeling er toe zal leiden dat de ernst van de grondverontreiniging zodanig zal afnemen dat geen sanering van de (boven)grond meer nodig is, zeker niet waar het betreft het terrein van Chemie-Pack en de directe omgeving ervan. – Door marktwerking te benutten bij de aanbesteding van de grondsanering bij Martens en Van Oord is zicht op de kostenontwikkeling bij de volgende grondsaneringen. Grondwatersanering: – Omvang verontreiniging in grondwater is afhankelijk van een eventuele verspreiding van het verontreinigde grondwater onder de kleilaag. Kleilaag ter hoogte van riool is wellicht niet geheel in tact. Grondwateronderzoek ter hoogte van riool moet uitwijzen of verontreiniging onder kleilaag wordt aangetroffen. – Nader onderzoek en ontwikkeling van het prototype van de waterzuiveringsinstallatie moet leiden tot kostenefficiëntie voor het verwerken van het verontreinigd grondwater. 3.2

Financiële afwikkeling overeenkomst bodemsanering

De provincie en de gemeente Moerdijk zijn in september 2011 een uitvoerings- en financieringsovereenkomst (UFO) bodemsanering Chemie-Pack aangegaan, waarbij de provincie de financiering van de kosten voor de bodemsanering, inclusief daaraan gelieerde kosten, gemaakt door de gemeente Moerdijk, voor haar rekening zou nemen.


15/28

We hebben met de gemeente Moerdijk overeenstemming bereikt over de hoogte van de te verrekenen kosten, de kostenverdeling en dat door de provincie pas tot uitbetaling wordt overgegaan indien de provincie beschikt over de desbetreffende offertes, opdrachtbevestigingen, facturen en urenverantwoordingen. Er zijn drie categorieën aan kosten: 1. Kosten geheel voor rekening van de provincie. 2. Kosten met een gezamenlijk belang, waarbij gemeente en provincie tot de volgende kostenverdeling zijn gekomen: – Roobol - huur terrein Vlasweg 6 (tot 1 juli 2012): 75% gemeente / 25% provincie – Mourik - algemene kosten (bouwhekken, keet, etc): 75% gemeente / 25% provincie – RMD/ RIVM - Opzet luchtmonitoring: 50% gemeente / 50% provincie – Lameco – website: 50% gemeente / 50% provincie 3. Kosten verbonden aan bodemsanering of aan bodemsanering gelieerde kosten, waarbij verrekening plaatsvindt op basis van facturen en urenverantwoording. De financiële afrekening voor reeds gerealiseerde kosten bedraagt ca. € 450.000 (excl. BTW). Het geschatte totaalbedrag van de financiële afrekening met de gemeente Moerdijk bedraagt ca. € 850.000 (excl. BTW). De BTW zal niet in rekening worden gebracht. In bijlage 1 is een kostenoverzicht opgenomen voor de financiële afwikkeling met de gemeente Moerdijk. 3.3

Realisatie

De realisaties passen binnen de ramingen: we lopen op schema en verwachten geen overschrijdingen. De bodemsanering bij Chemie-Pack blijft binnen begroting. In 2011 is € 902.025 gerealiseerd. In het eerste kwartaal van 2012 is € 1.224.208 gerealiseerd (incl. financiële afwikkeling met gemeente Moerdijk ad € 454.679), € 1.176.956 verplicht (incl. financiële afwikkeling met gemeente Moerdijk) en zal volgens de planning in 2012 naar verwachting nog € 9.000.000 worden opgedragen en uitgegeven. In bijlage 2 is een financieel overzicht opgenomen van de kosten voor de bodemsanering bij Chemie-Pack. 3.4

Contractbewaking

Voor de contractbewaking is tot 1 juli 2012 opdracht gegeven aan V&S Milieu Adviseurs om de uitvoering van de bodemsanering aan te sturen en te begeleiden (directievoering op lokatie). 3.5

Kostenverhaal

3.5.1

Kostenverhaal bij Chemie-Pack Nederland BV - verzekeringen

Chemie-Pack Nederland BV is gefailleerd. De overheden hebben vorderingen op de boedel van Chemie-Pack (curator).

16/28


3.5.2

Conservatoir beslag en dagvaarding Chemie-Pack Onroerend Goed BV

Het terrein van Chemie-Pack behoort in eigendom toe aan de besloten vennootschap “Chemie-Pack Onroerend Goed BV”. Op 6 februari 2012 is een verzoekschrift tot het leggen van conservatoir beslag op de percelen die eigendom zijn van Chemie-Pack Onroerend Goed BV ingediend bij de rechtbank. Op 8 februari 2012 is verlof verleend, waarna direct conservatoir beslag is gelegd. Op 6 maart 2012 is een dagvaarding uitgebracht aan Chemie-Pack Onroerend Goed BV. Voor meer informatie over kostenverhaal zie bijlage 3.


17/28

4

Kwaliteit

4.1

Uitgangspunten

De volgende uitgangspunten worden gehanteerd bij de uitvoering van de bodemsanering: – Zo veel mogelijk verwijderen van de bron en beheersen van risico’s van verdere verspreiding tegen zo beperkt mogelijke kosten. – Na sanering mag er geen sprake meer zijn van humane risico’s als gevolg van de verontreiniging. – Na sanering moet het terrein weer geschikt zijn voor de functie industrie. – Na sanering moet in het grondwater sprake zijn van een stabiele eindsituatie. – Uitvoering gebeurt op een milieuverantwoorde en veilige wijze. – Voor de omgeving mag tijdens de werkzaamheden geen gevaar aanwezig zijn en de overlast wordt tot een minimum beperkt. – Uitvoering met maximaal kostenverhaal. 4.2

Lerend werken

In Nederland is geen referentie voor de aanpak van een milieucalamiteit van deze omvang. Er is ook nauwelijks informatie over de praktijksituatie ter plaatse. Dit met name in verband met de aanwezige cocktail van chemicaliën/ verontreiniging. Voor de uitvoering is dan ook gekozen voor het principe van ‘lerend werken’. De uiteindelijke aanpak wordt bepaald aan de hand van: – Onderzoek voor het verkrijgen van informatie. – Kleinschalige uitvoering als pilot en om te komen tot programma van eisen voor aanbesteding. – Aanbesteding van de werkzaamheden. De werkzaamheden zijn erop gericht om informatie te vergaren om de feitelijke aanpak te kunnen bepalen en aanbesteden. Ontbrekende informatie wordt door de markt namelijk vertaald in financiële risico’s en daarmee een hogere prijs. 4.3

Bedrijfsvoering omliggende bedrijven

Met omliggende bedrijven is afgesproken dat bij (bouw)plannen, waarbij grondwater wordt onttrokken, eerst contact wordt opgenomen met de projectorganisatie van Chemie-Pack om de mogelijke consequenties te bespreken voor de verspreiding van het verontreinigde grondwater. In het afgelopen kwartaal zijn 11 meldingen gedaan, waarbij in goed constructief overleg met omliggende bedrijven is gezocht naar een voor beide partijen bevredigende oplossing. 4.4

Klachtenbehandeling

Klachten kunnen worden gemeld via de Milieuklachtencentrale. Het projectteam sanering Chemie-Pack zorgt voor actieve afhandeling van de klachten om overlast voor de omliggende bedrijven en de omgeving tot een minimum te beperken.

18/28


In het afgelopen kwartaal zijn 4 geurklachten ingediend door ATM die te maken hebben met het vrijkomen van geurstoffen afkomstig van het terrein van Wärtsilä (waarschijnlijk veroorzaakt door de waterzuivering en de opslag van verontreinigd hemelwater). Momenteel worden extra voorzieningen aangebracht, waardoor minder verdamping van deze geurstoffen kan plaatsvinden.


19/28

5

Communicatie

5.1

Uitgangspunten

Er is gekozen voor pro-actieve communicatie. Dit moet zorg dragen voor vertrouwen door de omgeving in de aanpak en de uitvoering. Daar waar er sprake is van onvoorziene omstandigheden, wordt de omgeving direct geïnformeerd. De communicatie is gericht op drie pijlers: – Gezondheid; in nauwe samenwerking met GGD – Overlast; richt zich met name op (te verwachten) geuroverlast – Algemeen informeren en mogelijkheid bieden voor meldingen/klachten. 5.2

Doelgroepen

Bij de sanering van Chemie-Pack zijn de volgende doelgroepen in beeld: – PS, GS en ambtelijke organisatie provincie Noord-Brabant. – Mede-overheden, zoals ministerie van I&M, gemeente Moerdijk, RWS, waterschap Brabantse Delta en GGD. – Havenschap Moerdijk. – Ingehuurde aannemers en adviseurs. – Omliggende bedrijven en omwonenden. 5.3

Communicatie-acticiteiten

De volgende communicatie-activiteiten hebben plaatsgevonden: – 10 januari 2012: bestuurlijke overdracht bodemsanering. – 12 januari 2012: informatiebijeenkomst voor omliggende bedrijven. – 16 januari 2012: www.saneringchemiepack.nl live, de website waarop de sanering en de daaraan verbonden mogelijke overlast dagelijks is te volgen en waar meldingen kunnen worden gedaan. – 22 januari 2012: artikel NRC “De wedergeboorte van een rampgebied”. – 18 februari 2012: artikel Elsevier “En nu opruimen”. – Februari 2012: beantwoording vragen op website waterforum. – 10 maart 2012: werkbezoek terrein Chemie-Pack door Statenleden en betrokkenen. 5.4

Communicatie-momenten

Op de volgende momenten zijn actief de media geïnformeerd: – 11 januari 2012: persbericht bestuurlijke overdracht bodemsanering Chemie-Pack door provincie. – 9 en 10 maart 2012: media uitgenodigd voor werkbezoek aan terrein Chemie-Pack. – 14 maart 2012: persbericht conservatoir beslag terrein Chemie-Pack.

20/28


6

Organisatie

6.1

Bestuurlijke Klankbordgroep Bodemsanering Chemie-Pack

Een overleg met de bestuurlijke klankbordgroep Bodemsanering Chemie-Pack wordt gepland, indien daaraan behoefte bestaat. Deelnemers zijn provincie Noord-Brabant, gemeente Moerdijk, ministerie van I&M, RWS, waterschap Brabantse Delta en Havenschap Moerdijk. 6.2

Bestuurlijk overleg

Bestuurlijk overleg tussen provincie Noord-Brabant en gemeente Moerdijk wordt gepland, indien daaraan behoefte bestaat. Op 16 maart 2012 heeft telefonisch overleg plaatsgevonden tussen gedeputeerde Van den Hout en burgemeester Klijs over het eventueel verwijderen van de vloeistofdichte vloer op het terrein van Chemie-Pack, de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de bovengrondse opruimwerkzaamheden en het mogelijk storten van het slibresidu op De Spinder. 6.3

Overleg met gedeputeerde

Tweewekelijks vindt overleg plaats met gedeputeerde Van den Hout om de laatste informatie uit te wisselen, standpunten te bepalen en beslissingen te nemen. 6.4

Overleg met directie ECL

Tweewekelijks vindt overleg plaats met de directie van ECL om de voortgang te bespreken. 6.5

Projectteam uitvoering sanering Chemie-Pack

Tweewekelijks vindt overleg plaats met het projectteam sanering Chemie-Pack ECL om de uitvoering te bespreken. Deelnemers aan dit overleg zijn: provincie, gemeente Moerdijk en directievoerders (V&S milieu-adviseurs en RMD). 6.6

Kernteam Chemie-Pack

Tweewekelijks vindt overleg plaats met het kernteam van de provincie Noord-Brabant om de voortgang en de uitvoering te bespreken. 6.7

Diverse technische werkgroepen

Ter voorbereiding op de uitvoering is een aantal werkgroepen ingesteld voor o.a. aanbestedingen, bodemonderzoek, onderzoek en analyses, luchtmonitoring, risiconormering, saneringsvisie, waterzuivering, risicocommunicatie en helpdesk en klachten. 6.8

Handhavingsteam Chemie-Pack

De provincie en de gemeente Moerdijk hebben zowel de rol van opdrachtgever, vergunningverlener als toezichthouder/handhaver. Om deze rollen duidelijk te scheiden, is op 1 februari 2012 het handhavingsteam Chemie-Pack opgericht.


21/28

Op basis van de Brabantse handhavingsstrategie en een risico-analyse houdt het handhavingsteam Chemie-Pack toezicht op de uitvoering van de saneringswerkzaamheden van zowel de provincie als de gemeente Moerdijk.

22/28


7

Risico’s

7.1

Juridische risico’s

Als uitvoerder van de bodemsanering draagt de provincie Noord-Brabant het juridisch risico. De gemeente Moerdijk heeft met gebruikmaking van haar juridisch instrumentarium de bodemsanering in gang gezet. Afgesproken is dat eventuele risico’s, door overdracht van de uitvoering van de bodemsanering op de provincie, voor de gemeente Moerdijk worden afgedekt door provincie en rijk. Het saneringsdoel van de bodemsanering bij Chemie-Pack is : “Het zo veel mogelijk verwijderen van de bron en het beheersen van risico’s van verdere verspreiding tegen zo beperkt mogelijke kosten.”. Door ons aan dit saneringsdoel te houden, beperken we juridische risico’s en door het afsluiten van een bodemsaneringsverzekering dekken we onze aansprakelijkheidsrisico’s af. Betrokkenheid ministerie I&M bij uitvoering bodemsanering

Om te voorkomen dat verschil van inzicht kan ontstaan over de aanpak is het ministerie van I&M in de persoon van Theo Edelman betrokken bij de uitvoering van de bodemsanering bij Chemie-Pack. Bij alle keuzes wordt het ministerie van I&M actief betrokken. Uitvoeren taxatie- en opnameonderzoek bodemsanering

Momenteel wordt een taxatie nul-meting uitgevoerd door het Bureau voor Bouwkundige en Civieltechnische Inspecties Frijwijk. Afsluiten bodemsaneringsverzekering

Deze verzekering zal worden afgesloten, zodra de grondsaneringswerkzaamheden starten. 7.2

Financiële risico’s

De provincie Noord-Brabant kent een financieel risico in de uitvoering van de bodemsanering, inclusief het risico van de wisselwerking tussen bovengrondse activiteiten door de gemeente Moerdijk en de bodemsanering, het risico van aanvullende kosten op het moment dat de kosten van de bodemsanering het beschikbare budget zouden overstijgen en het risico van afgeleide kosten als gevolg van het juridisch risico. 7.2.1

Bodemsanering

De uitvoering van de bodemsanering zal gefaseerd en per deelgebied plaatsvinden. De fasen zijn: 1. Onderzoek en voorbereiding uitvoering, 2. Contractvorming en uitvoering en 3. Evaluatie en nazorg. De deelgebieden zijn: 1. Grondsanering bedrijfsterrein Martens en Van Oord. 2. Grondsanering openbaar gebied (voorzijde Chemie-Pack en Wärtsila). 3. Grondsanering bedrijfsterrein Wärtsila. 4. Grondsanering bedrijfsterrein Chemie-Pack. 5. Beveiligingsmaatregelen en grondwatersaneringen. Bodemsanering Chemie-Pack – voortgangsrapportage 1 – 1e kwartaal 2012

23/28

Deze fasering biedt handvaten om de kostenontwikkeling in de gaten te houden. De financiële projectadministratie is zodanig ingericht, dat te allen tijde inzicht kan worden verkregen in deze kostenontwikkeling. Door uit te gaan van het principe van ‘lerend werken’, zorgen we ervoor dat informatie wordt vergaard om de feitelijke aanpak te kunnen bepalen en aanbesteden. Ontbrekende informatie wordt door de markt namelijk vertaald in financiële risico’s en daarmee een hogere prijs. Op deze manier kunnen we de financiële risico’s voor marktpartijen verkleinen en daarmee de prijs voor de door de provincie aan te besteden werkzaamheden in het kader van de bodemsanering aanmerkelijk verlagen. December 2011 was een natte maand wat aanleiding gaf tot een toename van de hoeveelheid opgeslagen hemelwater en een hoge grondwaterstand. De toename in de hoeveelheid hemelwater heeft voor de gemeente Moerdijk geleid tot een toename in de kosten voor de opslag en verwerking van dit hemelwater. De hoge grondwaterstand heeft voor de provincie geleid tot het gezamenlijk zoeken met omliggende bedrijven naar alternatieve oplossingen in de (bouw)plannen om mogelijke verdere verspreiding van het verontreinigde grondwater te voorkomen. 7.2.2

Samenloop met bovengrondse ruiming door gemeente

Via het handhavingsteam Chemie-Pack wordt toezicht gehouden op de uitvoering van de bovengrondse activiteiten door de gemeente Moerdijk om te voorkomen dat de kosten voor de bodemsanering oplopen. 7.2.3

Vloeistofdichte vloer terrein Chemie-Pack

Over het al dan niet verwijderen van de vloeistofdichte vloer op het terrein van ChemiePack dienen nog nadere afspraken gemaakt te worden tussen gemeente en provincie. Vooralsnog staat de provincie op het standpunt dat, indien de vloeistofdichte vloer moet worden verwijderd, deze kosten niet behoren tot de kosten voor de bodemsanering. De kosten voor verwijdering van deze vloer worden geraamd op ca. 1 miljoen euro. 7.2.4

Afbakening bovengrondse demontage en ruiming door gemeente Moerdijk

Over de afbakening van de werkzaamheden van het bovengronds opruimen dienen nog nadere afspraken gemaakt te worden tussen gemeente en provincie. De bovengronds op te ruimen effecten (slurry, staal, puin, slibresidu) buiten de terreingrenzen van Chemie-Pack op het (on)verharde deel behoren wat de provincie betreft ook tot het bovengronds opruimen. De bovengrondse ruiming hoort plaats te vinden zowel op het verharde terrein van Chemie-Pack als op het onverharde terrein op en naast het perceel van Chemie-Pack. We kunnen hierbij met de gemeente afspreken dat de nog aanwezige slurry op het onverharde deel tijdens de bodemsanering wordt meegenomen, maar dat de kosten voor verwijdering en verwerking door de gemeente Moerdijk worden betaald.

24/28


7.3

Bestuurlijke risico’s

Storten slibresidu bij De Spinder

De gemeente Moerdijk wil het slibresidu, afkomstig van het terrein van Chemie-Pack, storten bij De Spinder in Tilburg. Na een aantal overleggen blijft alleen de vraag open of dit materiaal mag worden gestort vanwege de acceptatiecriteria in de vergunning van De Spinder. Volgens planning wordt op 24 april 2012 besluitvorming over het storten van het slibresidu voorgelegd aan GS.


25/28

Bijlage 1: Financiële afwikkeling overeenkomst Moerdijk VERTROUWELIJKE BIJLAGE

26/28


Bijlage 2 Financieel overzicht bodemsanering Chemie-Pack VERTROUWELIJKE BIJLAGE


27/28

Bijlage 3 Kostenverhaal VERTROUWELIJKE BIJLAGE

28/28


Bodemsanering Chemie-Pack Voortgangsrapportage 1, eerste kwartaal 2012

Recommend Documents