Beoordeling elektromagnetische veldsterkte rondom hoogspanningslijnen in Nieuwland, Amersfoort November 2009 GGD Midden-Nederland
Veldsterkte rondom hoogspanningslijnen, Nieuwland, Amerstoort
Beoordeling elektromagnetische veldsterkte rondom hoogspanningslijnen in Nieuwland, Amersfoort
Drs A.J.W. Verkade, milieugezondheidskundige November 2009
Dit is een publicatie van: GGD Midden-Nederland De Dreef 5 Postbus 51 3700 AC Zeist T 030-6086086 F 030-6086000 E
[email protected] I www.ggdmn.nl Paraaf voor akkoord:
3
Veldsterkte rondom hoogspanningslijnen, Nieuwland, Amerstoort
Inhoudsopgave Gegevens van aanvrager en medewerker(s) GGD Midden-Nederland Doel Situatieschets en beschrijving van het probleem Gezondheidseffecten van hoogspanningslijnen Overheidsbeleid Bevindingen van de GGD Midden-Nederland Uitgangspunten Conclusie Advies Figuur Literatuur
4
5 5 5 5 6 6 6 6 7 8 9
Veldsterkte rondom hoogspanningslijnen, Nieuwland, Amerstoort Gegevens van aanvrager en medewerker(s) GGD Midden-Nederland Aanvrager Mevrouw B. Versteeg-Scholten Gemeente Amersfoort Adres: Postbus 4000 Postcode en plaats: 3800 EA, Amersfoort Medewerker van GGD Midden-Nederland: Drs. A.J.W. Verkade; milieugezondheidskundige
Doel Verhelderen van de nieuwe situatie van veldsterkte rondom hoogspanningslijnen in de wijk Nieuwland, Amersfoort.
Situatieschets en beschrijving van het probleem Nieuwland (wijk van de gemeente Amersfoort) wordt doorkruist door bovengrondse hoogspanningslijnen. Kema heeft in 2003 in opdracht van de GGD Eemland (nu GGD Midden-Nederland) een rapport uitgebracht over de magnetische veldsterkte die door deze lijnen opgewekt wordt[1]. De gemeente Amersfoort legt nu de vraag voor aan de GGD Midden-Nederland of er, naar aanleiding van een verhoogde belasting van het net, andere maatregelen getroffen moeten worden dan destijds het geval was. Tevens is er de vraag of er opnieuw onderzoek door de KEMA uitgevoerd dient te worden.
Gezondheidseffecten van hoogspanningslijnen. De velden die zich rondom hoogspanningslijnen bevinden staan in de literatuur bekend als zwakke, extreem laagfrequente elektromagnetische velden (ELF-EMV). Deze velden zijn overal te vinden waar stroom loopt. Over dit onderwerp is de laatste jaren veel wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd. Uit de meerderheid van de onderzoeken kwam geen oorzakelijk verband naar voren tussen zwakke elektromagnetische velden en gezondheidsrisico’s. Bij enkele onderzoeken zou er sprake zijn van een mogelijk verband tussen zwakke elektromagnetische velden en het vóórkomen van leukemie bij kinderen tot 15 jaar. De Gezondheidsraad concludeerde dat het hierbij gaat om langdurige blootstelling aan velden met een strekte boven de 0,4 microTesla (µT). Onder langdurige blootstelling wordt verstaan: 14 tot 18 uur per dag gedurende minimaal 1 jaar. Als wordt aangenomen dat het magnetische veld van bovengrondse hoogspanningslijnen de oorzaak is dan zou dat voor Nederland betekenen dat ongeveer één kind per twee jaar hierdoor leukemie krijgt. Kinderen in de buurt van hoogspanningslijnen zouden mogelijk een twee maal zo grote kans op leukemie hebben als andere kinderen.
5
Veldsterkte rondom hoogspanningslijnen, Nieuwland, Amerstoort Overheidsbeleid Het overheidsbeleid volgt de richtlijnen zoals geformuleerd door de Gezondheidsraad. De Gezondheidsraad heeft het volgende standpunt: “Het is niet waarschijnlijk dat kinderen (en volwassenen) die in de nabijheid van hoogspanningslijnen wonen risico lopen als gevolg van blootstelling aan van die lijnen afkomstige elektromagnetische velden” [2]. Omdat een consistente associatie tussen het vóórkomen van leukemie bij kinderen en het wonen in de buurt van hoogspanningslijnen is geconstateerd, wordt vooralsnog het voorzorgsprincipe gehanteerd. In de praktijk komt dit neer op het advies om zoveel als redelijkerwijs mogelijk is te vermijden dat kinderen langdurig terecht komen in een zone waarin blootstelling aan een magnetisch veld met een jaargemiddelde sterkte hoger dan 0,4 µT kan plaatsvinden. Voor bestaande situaties worden geen maatregelen geadviseerd.
Bevindingen GGD Midden-Nederland inzake de situatie in de wijk Nieuwland Uitgangspunten: Advies volgens de landelijke GGD richtlijn[2]: •
•
•
Uit voorzorg dient langdurig verblijf van kinderen in een magnetisch veld hoger dan 0,4 µT zoveel als redelijkerwijs mogelijk is, vermeden te worden. Het is een lokale verantwoordelijkheid om een afweging te maken tussen de voor- en nadelen van verschillende nieuwbouwlocaties. Hiervoor gelden de normale inspraakprocedures, waarbij het noodzakelijk is dat alle partijen over goede informatie beschikken. In bestaande situaties worden, vanwege kosteneffectiviteit, geen maatregelen geadviseerd.
Gegevens door de gemeente Amersfoort ter beschikking gesteld: • • •
Door gemeente Amersfoort gehanteerde indicatieve zone: 80 meter aan weerszijden van de hoogspanningslijn. Rapport KEMA [1] De gemiddelde belasting van de lijnen in 2009: 85 MegaWatt (opgave Bégin).
Rapport KEMA In het rapport[1] uit 2003, opgesteld door KEMA, wordt uitgegaan van metingen uit dat jaar en een verwachte toename van de belasting van 3% per jaar. De momentane stroom door de draden werd ten tijde van het onderzoek door KEMA niet bijgehouden door Eneco. In het rapport is daarom rekening gehouden met het jaargemiddelde (oktober 2002 tot oktober 2003). Op grond bovenstaande wordt gesteld dat, bij toename van 3% per jaar, in 2008 binnen de afstand van 56 meter tot het hart van de hoogspanningslijnen waarden van 0,4 µT (of hoger) kunnen optreden. Buiten deze afstand van 56 meter zullen deze overschrijdingen niet plaatsvinden.
6
Veldsterkte rondom hoogspanningslijnen, Nieuwland, Amerstoort Belasting van de hoogspanningslijnen in 2003 en in de huidige situatie. In 2003 werd een belasting van de hoogspanningslijnen van 61 Mega-Watt (MW) opgegeven. Destijds werd uitgegaan van een toename van 3% per jaar. Nu, 6 jaar later, zou dat neerkomen op een toename van 19%. In de huidige situatie, dit is in 2009, wordt door Bégin aangegeven dat de belasting van de hoogspanningslijnen 85 MW is (jaargemiddelde). Dit is een toename van 40%: teruggerekend komt dit neer op een toename van bijna 6% per jaar, tweemaal zo veel als de destijds verwachtte toename van 3%. Wisselingen in de belasting van hoogspanningslijnen en het bijbehorende magnetisch veld staan met elkaar in lineair verband. Het magnetisch veld rondom de hoogspanninglijnen neemt evenredig toe met de belasting en daarmee neemt het gebied waarin waarden hoger dan 0,4 µT kunnen optreden toe. De grens van dit gebied schuift op van 56 meter naar 65 meter aan weerszijden van het hart van de hoogspanningslijn. Dit is weergegeven in figuur 1. Te zien is dat de lijn die de nieuwe situatie weergeeft onder de grens van 0,4 µT komt bij de afstanden 35 meter en 65 meter. Omdat niet bekend is welke draad stroomvoerend is (dit kan wisselen) moet de afstand van 65 meter aan beide zijden van de hoogspanningsmast aangehouden worden. In het rapport van de KEMA werd de destijds geldende afstand van 56 meter eveneens voor beide zijden van de mast aangehouden[1]. Conclusie Uit bovenstaande berekeningen komt naar voren dat de kans bestaat dat de waarde van 0,4 µT overschreden wordt binnen de afstand binnen 65 meter gerekend vanaf de hartlijn van de hoogspanningsmast. Een strook van 65 meter aan weerszijden van de stroomdragers dient vrij van nieuwbouw te blijven. Deze afstand is kleiner dan de indicatieve zone van 80 meter die op dit moment door de gemeente Amersfoort gehanteerd wordt.
Advies De GGD Midden-Nederland komt tot de volgende aanbevelingen: -
-
-
Een gebied van 65 meter aan weerszijden van de hoogspanningsmasten dient vrij van nieuwbouw te blijven, dit gebied valt ruim binnen de door de gemeente Amersfoort gehanteerde indicatieve zone van 80 meter aan weerszijden van de hoogspanningsmast. Een hernieuwd onderzoek zoals in 2003 door de KEMA werd uitgevoerd is in principe niet nodig: uitgaande van het onderzoek in 2003 en de huidige opgegeven belasting zijn betrouwbare conclusies te trekken. Voor bestaande bouw geldt dat, gezien de hoge kosten en de onzekerheden over het mogelijke gezondheidsrisico, geen maatregelen zijn aangegeven.
Het is denkbaar dat de belasting van de hoogspanningslijnen in de toekomst verder zal toenemen. Als gevolg daarvan zal het gebied waarin de overschrijding van de waarde van 0,4 µT kan plaatsvinden breder worden. Het is aan te bevelen om in plannen voor ruimtelijke ordening rekening te houden met deze mogelijke ontwikkeling.
7
Veldsterkte rondom hoogspanningslijnen, Nieuwland, Amerstoort Figuur Figuur1: Magnetische veldsterkte in relatie tot de afstand van het midden van de hoogspanningsmast.
Magnetische veldsterkte in relatie tot afstand 6
V e ld s te rk te [u T ]
5 4 3 2 1 0 -150
-100
-50
0
50
Afstand tot midden [m] Legenda: Veldsterkte [µT], oude situatie Veldsterkte [µT], nieuwe situatie Grenswaarde 0,4 microTesla [µT]
8
100
150
Veldsterkte rondom hoogspanningslijnen, Nieuwland, Amerstoort Literatuur
1. R. Venhuizen Onderzoeksrapport betreffende de veldsterkte rond de hoogspanningskabels in Nieuwland, gemeente Amersfoort. Rapportnummer 203721500-QUA/EMC 03-4747 Arnhem, 3 november 2003; KEMA Quality B.V. 2. N.E. van Brederode (ed) GGD richtlijn Hoogspanningslijnen; 22 november 2005
9
