“Ben ik nou zo slim … … of zijn jullie nou zo dom?” De rollen van sociale perceptie bij gedragsproblemen en ADHD
Prof.dr. Bram Orobio de Castro Ontwikkelingspsychologie, Universiteit Utrecht
Co-morbiditeit
De Ene Schop is de Andere Niet
IRPA (Polman e.a.): r = .03, n.s.
Reactieve agressie • Waargenomen bedreiging • In reactie op; impulsief; defensief • Woede; controleverlies • Bescherming
Proactieve agressie • Waargenomen kans op positieve uitkomst • Weloverwogen; initiërend; offensief • Geen woede • Plagen; domineren • Bereiken doelen
MTA + 8 jr f-up
Wat bepaalt prognose dan wel?
Afwijzing door lft genoten! (Hoza, Murray-Close, 2011-2012)
Afwijzing als vicieuze cirkel
?! Sociometer: -Begrijpen gedrag van anderen -Zelfwaardering en eigen gedrag bijstellen
De apenrots: rollen bij pesten Daders (45% groepje) Meeloper Dader&slachtoffer Verdediger Slachtoffer
Buitenstaander
Normative Sociometer
Sociale cognitie, ADHD en gedragsproblemen 1. Begrijpen gedrag van anderen 2. Zelfwaardering en eigen gedrag bijstellen
Anderen Begrijpen: Social information processing
Social situations
⇓ ? ⇓ Reactions
Sociale informatieverwerking Situatie Waarneming
Schemata
Reactie
REACTIEF
Waardering
Probleemoplossing PROACTIEF
Onderzoek
Emotional salience: Staged interactions
• • • •
Stage standardized real-life conflicts Induce specific ambiguous provocation Assess behavior in real-time Relate with vignette-based SIP measure
2nd picture: non-hostile
3rd picture: sad
•Vijandige schemata •Tegendeel WEL zien •Maar niet begrijpen •Vijandige attributie •Agressie Horsley e.a., J. of Abnormal Child Psy, in press
Kempes e.a., Behavior, 2009; Van Nieuwenhuijzen e.a., JIDR, 2005, 2006, AJMR, 2009
Response generatie
Response evaluatie
A p p r o v a l
Prosocial response
5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1
Aggressive response
Aggressive boys (Lochman & Dodge, 1998; Orobio de Castro et al., 2004)
Comparison boys
Verwachte Gevolgen outcome mentioned
4 3 2 1 0
positive relational
positive instrumental
Aggressive
negative relational
NC
negative instrumental
Distale factoren Kindfactoren • • • • • • • •
Kenmerken Probleemsituaties • • • • •
SIP
Stemming & welbevinden • • • •
Gedrag • • • •
Omgevingsfactoren • • • • • • • •
?! DEEL 2: Zelfwaardering en eigen gedrag bijstellen
Self-views and aggressive behavior
1. 2. 3. 4.
Low High Overestimation Disputed overestimation
• “ik ben niet de moeite waard” • >> Verdriet, vluchtreactie • “zij vinden mij niet de moeite waard, maar dat ben ik wel!” • >> Woede, vechtreactie
Self-views and aggressive behavior Empirical support? 1. Low 2. High 3. Overestimation 4. Disputed overestimation
No / Little No Some Yes
Cross-sectional findings 5
4
3
r = .61 !
2
fights z-szore
1
0
-1 -3
-2
-1
Overestimation
0
1
2
Standardized Residual of SA on preference96
Longitudinale gegevens Voorspelt toename agressie over 2 jaar B = .41 Disputed overestimation bij kinderen met ADHD En binnen groep kinderen met ADHD voorspeller slechtere prognose
Is overestimation transient? • It should be: – Looking-glass self – Sociometer theory
• But is it?
Is overestimation transient? • Two-year longitudinal • Growth modeling
Results
• 60% of overestimators stable over two years
75 Stable Over Once Over Others
70
T score
65
60
55
50 T1
T2
T3
75 Stable Over Once Over Others
70
T score
65
60
55
50 T1
T2
T3
Is the looking glass broken? “you are with the fighters or with the losers” (participant)
“Am I so clever or are you all so stupid?” (Louis van Gaal)
Is that really what happens here? Longitudinal data don’t help much… 75
What’s going on?
70
Stable Over Once Over Others
T score
65
60
55
50 T1
T2
T3
Understand mechanisms • What happens when negative feedback is given by peers? • Could we look at causality? • Manipulate!
Normative
A Tragic Misunderstanding?
Iterative processes
Piet1
Piet2 Mechanism
Omg1
Omg2
Piet3 Mechanism Omg3
Piet4 Mechanism Omg4
Achter of Anders?
ventie?
Voorkomen & behandelen Child factors
Interventie?
- Intelligence - Attention / Inhibition - Temperament
Interventie?
Environmental factors - Parent(s) (harsh, inconsequent, …) - Peers (rejective, pro-violence, …) - Broader environment (anonymous, violent)
Specific social informationprocessing pattern Probleemgedrag
CGT bij ADHD? • Moeizaam • Tijdelijk verlagen overschatting kan (Hoza), maar verhoogt depressieve gevoelens (minder zelfbescherming) • Liever sociale relaties verbeteren dan zelfbeeld realistischer maken? • Groepsprocessen beinvloeden: sfeer, structuur, minder competitief, subgroepen doorbreken
“Taakspel”
•
Van Lier e.a., 2005
Discussie • Sociale relaties met leeftijdgenoten belangrijk voor prognose en interventie • Gedreven door sociale informatieverwerking en zelfbeeld • “afwijzing van afwijzing” leidt tot agressie en escalatie • Interventie gericht op leeftijdgenoten potentieel belangrijk
