Zo ben ik nou eenmaal Een boekje voor kinderen over hoogbegaafd zijn
Door Renata Hamsikova ECHA Specialist in Gifted Education
IeKu Advies
IeKu Advies Renata Hamsikova ECHA Specialist in Gifted Education
Papaverstraat 24 A 1131 HK Volendam
www.ieku.nl
[email protected]
0299-769205
Copyright © 2014 IeKu Advies. Alle rechten voorbehouden. De inhoud in deze uitgave is het exclusieve eigendom van IeKu Advies en is beschermd door de Nederlandse en internationale wetgeving inzake copyright.
IeKu Advies
Pagina 2
Inhoudsopgave Hoogbegaafd? .......................................................................................................................................... 5 Een aantal feiten ...................................................................................................................................... 6 Als het niet goed gaat op school ......................................................................................................... 14 Perfectieinfectie (en genezing) ............................................................................................................. 19 Grote verwachtingen ............................................................................................................................ 21 Vrienden maken .................................................................................................................................... 24 Wanneer het pesten te veel wordt ...................................................................................................... 28 De wereld als een laboratorium .......................................................................................................... 32 Trots op jezelf ......................................................................................................................................... 34 Het nut van dingen ............................................................................................................................... 36 Organiseer jezelf (zonder gek te worden) .......................................................................................... 38 Bereiken wat je wilt, hoe doe je dat? ................................................................................................... 47
IeKu Advies
Pagina 3
Hoogbegaafd zijn betekent anders zijn. Misschien heb je eerder leren lezen dan andere kinderen van jouw leeftijd. Misschien gebruik en begrijp je woorden die ver boven het niveau van je klasgenoten uitstijgen. Misschien moet je steeds uitleggen wat je bedoelt omdat je klasgenoten niet snappen wat je zegt. Misschien maak je moeilijke en ingewikkelde werkstukken en presentaties op school die de klas niet kunnen boeien. Of misschien ben je niet geïnteresseerd in onderwerpen waar andere kinderen in de klas over praten. Wat het ook is, het resultaat is hetzelfde: je bent anders. Anders zijn heeft zo zijn nadelen. Je vindt het schoolwerk te eenvoudig en bent snel klaar. Soms word je behandeld als een volwassene. Je denkt dat je niet in de groep past en je voelt je buitengesloten en misschien zijn er zelfs momenten dat je denkt dat je een freak bent. Veel hoogbegaafde kinderen voelen het als een last om hoogbegaafd te zijn. Ze worden gepest, ze vinden school saai en ze vinden het moeilijk om vrienden te maken. Bovendien krijgen veel hoogbegaafde kinderen het gevoel dat het hun fout is dat ze anders zijn en dat ze zich niet kunnen aanpassen. Dat is niet zo. Probeer de voordelen van het hoogbegaafd zijn in het oog te houden. Je kunt supersnel leren en veel onthouden. Je hoeft maar een keer iets te lezen en je weet het. Je hebt een brede algemene ontwikkeling en weet overal wat van. Je kunt sneller situaties overzien, waardoor je ook sneller de gevolgen ziet. Daarop kun je weer snel reageren. Je beleeft alles veel intenser, je kunt creatief denken, je begrijpt ingewikkelde concepten, je bedenkt unieke ideeën enzovoort. Dat zijn allemaal zaken die het leven interessant en spannend maken. Als hoogbegaafde, als ouder van hoogbegaafde kinderen en als begeleider van hoogbegaafde kinderen weet ik dat hoogbegaafd zijn meer is dan slim zijn. Het is een groot deel van wie je bent.
IeKu Advies
Pagina 4
Hoogbegaafd? Sommige kinderen weten dat ze hoogbegaafd zijn nog voordat ze op school komen. Misschien hebben hun ouders dat verteld. Of ze zijn er zelf achtergekomen dat ze niet zoals andere leeftijdgenoten zijn. Maar wat betekent hoogbegaafd zijn? Misschien heb je vragen zoals: Waarom ben ik hoogbegaafd? Betekent het dat ik alleen goede cijfers moet halen? Ben ik raar? Heb ik een hoog IQ? Ben ik nu automatisch goed in alles? Waarom zit ik in de plusklas en niet mijn vriend, die haalt betere cijfers dan ik. Betekent het dat ik nooit fouten mag maken? Ben ik beter dan de rest? Volwassenen vertellen niet altijd alles wat je zou moeten weten over hoogbegaafdheid. Ze zijn misschien bang dat je je te anders zal voelen of dat je naast je schoenen gaat lopen of dat je je alleen zal voelen omdat je anders bent. Maar het verzwijgen is niet goed. Je moet juist weten wie je bent, dat het niet vreemd is dat je anders bent. Ieder kind is waardevol, belangrijk en speciaal. Ook degenen die anders (lijken te) zijn.
IeKu Advies
Pagina 5
Wat vind je zelf van het hoogbegaafd zijn? Kinderen die ik deze vraag stelde, gaven onder meer de volgende antwoorden: “Het hangt er vanaf hoe ze het bedoelen. Wanneer iemand mij een compliment geeft, vind ik het leuk. Maar als ze mij uitlachen vind ik het niet leuk.” "Soms vind ik het niet leuk omdat ik mij dan anders voel terwijl ik hetzelfde als de rest ben." “Ik voel mij een buitenbeentje.” "Het kost mij de grootste moeite om de makkelijke dingen te leren. Dat vind ik erg, omdat ik juist erg slim zou moeten zijn.”
Nadelen van het hoogbegaafd zijn Het klinkt allemaal wel mooi, hoogbegaafd zijn... maar het heeft in de meeste gevallen helaas ook nadelen. Als hoogbegaafde ben je heel alert en neem je goed waar, maar daardoor ben je soms ook (over)gevoelig. Je verveelt je snel als je in een groep zit die langzamer denkt en leert dan jij. Mensen begrijpen je gedachtensprongen en gevoel voor humor vaak niet. Soms voel je je daardoor eenzaam en 'anders' dan je klasgenoten. Je kunt problemen krijgen in het maken van contact met anderen. Hierdoor word je misschien agressief of trek je je juist terug. Het kan zijn dat je slechter presteert dan je gezien je capaciteiten zou kunnen. Misschien doe je dat om erbij te horen of aan de druk tot topprestaties van je omgeving (of van jezelf) te ontkomen.
Een aantal feiten
Wat is "hoogbegaafd"? Kijk naar deze definities: Wat zegt Wikipedia: Hoogbegaafdheid is uitzonderlijke intelligentie, niet op een specifiek terrein maar in het algemeen. Hoogbegaafden zijn op het "Cognitief" vlak sterk, maar ook andere zaken spelen een belangrijke rol. De term wordt gebruikt om aan te geven dat ze opvallende vermogens of vaardigheden hebben, zowel voor kinderen als voor volwassenen.
IeKu Advies
Pagina 6
Wat zegt de dikke Van Dale: hoog·be·gaafd - uitzonderlijk intelligent Wat zegt Joseph Renzulli (Amerikaanse psycholoog die veel onderzoekt over hoogbegaafdheid): Renzulli gaat ervan uit dat een hoogbegaafde leerling moet beschikken over de volgende persoonlijkheidskenmerken:
Hoge intellectuele vermogens: intelligentie die, gemeten met een prestatie- of intelligentietest en meestal uitgedrukt met een intelligentiequotient (IQ), boven het gemiddelde ligt.
Taakgerichtheid en volharding (motivatie): doorzettingsvermogen om een taak te volbrengen.
Creatief vermogen: het vermogen om op een originele en vindingrijke wijze oplossingen voor problemen te bedenken.
Manieren om hoogbegaafd te zijn
Op academisch gebied: je bent begaafd in een of meerdere vakken, zoals wiskunde, lezen, sociale wetenschappen, spelling, wetenschap, muziek, kunst, sport.
Creatief denken: creatieve kinderen zijn goed in het bedenken van ongebruikelijke oplossingen voor problemen. Misschien zijn het gekke en wilde ideeën. Creatieve mensen zijn anders en ze vinden het leuk om anders te zijn. Creatieve mensen houden er van om regels om te buigen of te overtreden. Heb je zelf eens een wiskundige oplossing bedacht die sneller is dan die je geleerd hebt op school?
Kunst: begaafde mensen op dit gebied laten het liefst zien wie ze zijn door schilderen, dans, toneel of muziek. Ze zijn heel creatief en flexibel en vinden het leuk hun producten te laten zien. Ben je goed in een van de bovengenoemde kunstgebieden?
IeKu Advies
Pagina 7
Leiderschap: mensen met leiderschapsvaardigheden zijn heel goed in beslissingen nemen. Ze vinden het leuk verantwoordelijk te zijn en ze verwachten veel van zichzelf en van anderen. Ze zijn populair, zelfverzekerd en goed in het motiveren van andere mensen. Ben je goed georganiseerd en vind je het leuk anderen te vertellen wat ze moeten doen? En wordt er naar je geluisterd?
Algemene intellectuele mogelijkheden: deze kinderen zijn slim op verschillende manieren. Ze vinden nieuwe ideeën interessant, ze leren snel, ze hebben een uitgebreide woordenschat, stellen veel vragen en houden van abstract en complex denken. Kun jij supersnel leren? Wordt je wel eens niet begrepen omdat je te ingewikkelde woorden gebruikt? Weet je veel over verschillende onderwerpen?
Hoe weet je zeker of je hoogbegaafd bent? Er zijn mensen die pas op latere leeftijd, als ze al lang een loopbaan hebben, ontdekken dat ze hoogbegaafd zijn. Ze merkten wel eerder dat ze niet goed begrepen werden door anderen en dat ze zich anders voelden. Als hun hoogbegaafdheid eenmaal aan het licht gekomen is, voelen ze zich vaak alsof de stukjes van de puzzel ineens in elkaar vallen. Meestal komen ze erachter dat ze hoogbegaafd zijn door iets dat ze lezen of zien en waarin ze zichzelf herkennen. Als ze vervolgens een test maken en hun vermoeden bevestigd wordt, valt er vaak een jarenlange last van hen af. Om zeker te weten of je hoogbegaafd bent, is niet altijd een test nodig. Als je talenten en aanleg op school en daarbuiten goed naar voren komen, zijn je hoge resultaten en je snelle manier van denken en handelen op zich al voldoende. Als je twijfelt over wel of niet hoogbegaafd zijn of je kunt door omstandigheden niet laten zien wat je kunt, kan een test uitkomst bieden. Ook als er onenigheid is over je aanleg tussen bijvoorbeeld je ouders en school kan een test helpen.
IeKu Advies
Pagina 8
Verschillen Als je hoogbegaafd bent, kun je verschillen tussen jou en de andere kinderen tegenkomen, zoals:
interesses – jij vindt andere dingen leuk of niet leuk
kennis – jij weet meer
het maken en nakomen van afspraken
(samen)spelen
omgaan met elkaar
veel alleen (willen of kunnen) zijn
Je “anders” voelen Je voelt dat je niet begrepen wordt, je merkt dat anderen niet naar jouw verhalen luisteren, je vindt dat kinderen hun afspraken met jou steeds verbreken. Je ziet dat zij van alles niet kunnen wat jij wel al lang kunt en niet weten wat jij al wel weet. Doordat er steeds dingen zijn die niet lukken, die fout gaan of die anders gaan dan jij vindt dat ze zouden moeten gaan, kun je gemakkelijk gaan denken dat het aan jou ligt. Dat jij raar bent en/of dat jij van alles verkeerd doet. Je voelt je steeds “anders”. Eigenlijk kun je het niet eens goed uitleggen. Maar het is er wel. En het is er elke dag.
Wat kun je? De meeste mensen zijn het over een ding eens wanneer ze het over hoogbegaafdheid hebben: namelijk dat wanneer je begaafd bent je een HOOG POTENTIEEL hebt. Dat betekent dat je hersenen de mogelijkheid hebben (bijna) alles te bereiken wanneer je het werkelijk wilt. Je hebt misschien meegemaakt dat je leraar of je ouders tegen je zeggen dat je niet genoeg je best doet. Maar je bent altijd op tijd of te vroeg klaar met je werk en je haalt goede cijfers.
IeKu Advies
Pagina 9
WAT WILLEN ZE VAN JE?
Ze weten dat je in staat bent MEER te bereiken. Veel meer. Je kunt veel meer dan het dagelijkse schoolwerk - wanneer je het probeert. De volwassenen moeten je de gelegenheid bieden maar het is aan jou om daar gebruik van te maken. Je zou alle studies van de wereld kunnen kiezen en afmaken, je zou alle banen van de wereld kunnen hebben, maar daarvoor MOET je dat hoge potentieel gebruiken!!
Wat betekent "hoogbegaafd" voor jou? En nog belangrijker: hoe kun je je begaafdheid gebruiken om je leven leuker te maken, interessanter en makkelijker? Wat ga jij doen met je hoge potentieel? Je kunt hierover praten met je ouders of leerkracht of andere mensen met wie je makkelijk praat.
Wat heb je nodig? Ongeacht waar je goed in bent, de onderstaande punten heb je nodig om je HOGE POTENTIEEL waar te maken: 1. Uitdaging: je hebt inspirerende mensen nodig, schoolwerk, cursussen, bezigheden en gelegenheden. Dingen die je brein aan het werk kunnen zetten. 2. Zelfachting/eigendunk: het is nodig dat je je goed voelt en dat je trots bent op de persoon die je bent - precies zoals je bent. Dat betekent niet dat je moet ophouden met jezelf te verbeteren, maar dat je in jezelf moet geloven. Belangrijk: niemand kan je zelfvertrouwen geven en niemand kan het van je afpakken. Dat kun je alleen ZELF. Aan je zelfvertrouwen werken doe je door dingen te doen die je een goed gevoel geven en door trots te zijn op de persoon die je bent. 3. Communicatie: je moet met mensen praten - ontwikkelingsgelijken die je begrijpen, ouders, leerkrachten en andere volwassenen die willen luisteren. Benut alle kansen om vragen te stellen. Misschien vind je het leuk om een dagboek bij te houden. Dat is een
IeKu Advies
Pagina 10
goede manier om met jezelf te praten en je gedachten te ordenen. Je kunt dit ook op een computer doen. 4. Zelfbewustzijn: je moet jezelf leren kennen. Wat zijn jouw sterke en zwakke kanten? Waar ben je goed in en waar ben je juist niet zo goed in? Wat zijn je dromen? Wie BEN je eigenlijk? Als je dat niet weet, zoek het uit. Begin met vragen stellen en antwoorden zoeken. 5. Hulp: je hebt mensen in je leven nodig die bereid zijn jou te helpen, mensen bij wie je terecht kunt met vragen en problemen. Mensen die het beste met je voor hebben. Wie zijn deze mensen? Denk daarover na.
Wat kun je zelf doen? Als hoogbegaafde of snel lerende leerling kun je op school meer doen dan je denkt. Door te praten over wat je wilt en wat je nodig hebt, help je de school jou te helpen. Bedenk dat je dan wel anders bent omdat je hoogbegaafd of heel slim bent, maar dat er niets mis met je is. Je bent alleen anders. Het schoolsysteem is bedacht om zoveel mogelijk kinderen tegelijk iets te leren. Dat betekent dat de juf of de meester één manier gebruikt om alle kinderen iets te leren. Daardoor is het minder geschikt voor kinderen die beneden het gemiddelde presteren; kinderen die niet zo goed kunnen meekomen dus. Er zijn intussen allerlei manieren bedacht om die kinderen te helpen. Maar het gewone onderwijs is ook minder geschikt voor kinderen zoals jij, die boven het gemiddelde presteren (je hebt misschien al gemerkt dat het voor jou niet altijd werkt). En daar is nog weinig voor bedacht. Juf en meester doen hun best, maar ze hebben wel hulp van je nodig. Je moet ze vertellen of laten zien wat je al weet door je werk af te maken. Weten ze niets = doen ze niets. Wees niet bang om met je ouders, de juf of de meester te praten! Veel kinderen durven dat niet. Ze vervelen zich en "leren" op school wat ze al weten. School is er juist om nieuwe dingen te leren.
IeKu Advies
Pagina 11
Bespreek wat je voelt eerlijk met je ouders en de leerkracht en praat met ze over hoe zij school voor jou aantrekkelijk kunnen maken. Probeer praktische oplossingen te bedenken: Wat wil je leren, wat interesseert je, waar wil je meer over weten, wat wil je uitzoeken, welke onderwerpen vind je interessant zoals techniek, aardrijkskunde, geschiedenis, rekenen enzovoort. De leraar wordt soms een beetje moe om steeds van je te horen dat je iets saai vindt. Laat zien dat je de stof al beheerst, wees snel met het maken van de "saaie" opdrachten, zodat je snel aan de verrijking kunt beginnen. Heb altijd respect voor de mening van anderen en probeer hun standpunt te begrijpen. Soms is het handig om eerst te laten zien (door het te zeggen) dat je de ander begrijpt en pas daarna te praten over wat je op je hart hebt. Zoek zelf eerst uit welke onderwerpen je interessant vindt en waar je aan mee wilt doen (zoals Wiskunde Kangaroe of andere wedstrijden). Lees breed en diep! Zoek boeken over onderwerpen die je interesseren en lees zoveel mogelijk. Wees niet bang om moeilijkere boeken over die onderwerpen te lezen. Houd een notitieboekje bij (kan ook op je computer), waarin je opschrijft welke boeken je gelezen hebt en wat je ervan vond. Verdiep je in de taal. Zoek goede boeken via internet of via de bibliotheek. Vraag aan je ouders of de leerkracht wat zij goede boeken vinden. Probeer vriendschap te sluiten met kinderen van verschillende leeftijden. Het is niet erg als veel van je vrienden ouder zijn. Vriendschappen ontstaan op grond van gezamenlijke interesses, niet op grond van leeftijd. Vraag aan je ouders je te helpen om je aan te melden bij een groep van hoogbegaafde kinderen, waar je kinderen van verschillende leeftijden vindt. Kijk of je het leuk vindt om bijvoorbeeld via internet een cursus of een opleiding te volgen. Of om een vreemde taal te leren. Daar kunnen je ouders bij helpen. Ontwikkel jouw talent. Zoek uit wat je het leukst vindt om te doen, leuker dan wat dan ook in de wereld! Vraag aan je ouders of de leerkracht je te helpen beter te worden in wat je leuk vindt en waar je al goed in bent.
IeKu Advies
Pagina 12
Soms moet je "saaie" dingen doen, omdat je de basisstof moet beheersen. Het is de taak van de school om jou dat te leren. De juf of de meester moeten zeker weten dat je de basisstof kent. Daarom heb je het routeboekje. Dat is het minimum dat je moet kunnen. Je moet ook laten zien dát je het kan. Hoe wordt school minder saai? Doe eerst de opdrachten om te laten zien dat je de basisstof beheerst. Dan kom je toe aan interessante opdrachten. Overleg met je leerkracht en met je ouders wanneer het echt saai wordt op school. Misschien moet er dan iets veranderen en daar kunnen ze jou mee helpen. Gebruik de Plusklas (als je er een hebt) om je ervaringen en problemen te delen. Misschien kun je leren van andere kinderen hoe je dingen moet aanpakken. Waar kun je andere kinderen ontmoeten die ook denken en leren zoals jij? In de plusklas op je school of bij een landelijke vereniging. Vraag aan je ouders of ze op internet willen zoeken. En vooral: Wees positief, vasthoudend en wacht niet af tot iemand anders een oplossing voor je vindt. Er is niets mis met het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen leren.
IeKu Advies
Pagina 13
Als het niet goed gaat op school
Als het op school niet cool is, wat kun je doen? Een plek waar het gemakkelijk zou moeten zijn om je hersens AAN het werk te houden, is toch wel school. Gek genoeg is dat voor veel hoogbegaafde kinderen en jongeren niet het geval. Wanneer je op school niet genoeg leert mag je dat niet accepteren! Verder is het belangrijk om te weten hoe je zélf de gang van zaken op school kunt veranderen.
De eerste en belangrijkste stap naar een coole school is: weten wat je nodig hebt om je hersens AAN het werk te zetten. Het zijn geen bijzondere dingen, lees maar: Leren op eigen snelheid, niet die van je klasgenoten Voortoetsen waar je de stof al kent, zodat je niet mee hoeft te doen met de rest Werken met een routeboekje, zodat je niet teveel moet herhalen Onderwerpen bestuderen die je interesseren - verder gaan dan het basisschoolwerk Werken met ideeën die je hersens afschrikken (= waar je moeite mee hebt). Ergens moeite mee hebben is de beste aanwijzing dat je eindelijk iets nieuws aan het leren bent.
De tweede stap die je moet nemen is je leraren helpen jou beter onderwijs te geven. Vergeet niet dat er in een klas verschillende leerlingen zitten die verschillende mogelijkheden en moeilijkheden hebben. Sommigen hebben leerproblemen waarbij ze extra begeleiding nodig hebben. Wanneer je wilt dat de school cool is moet JIJ er iets aan doen. Je hoeft niet te blijven hangen in hetzelfde stramien. Je moet verantwoordelijkheid nemen voor je eigen onderwijs en daar vandaag mee starten! (Praat met je ouders en vraag om steun. Vertel hen wat er gaande is op school en bespreek wat je van plan bent te gaan doen - zie hiervoor de Tien stappen om school cooler te maken. Vraag of ze je daarmee willen helpen.)
IeKu Advies
Pagina 14
Tien stappen om school cooler te maken Uit het boek: The Gifted Kids Survival Guide
Stap 1 - stof overslaan Praat met je leerkracht/docent over het overslaan van stof die je al beheerst. Hierdoor krijg je tijd voor meer uitdagende projecten. Voorbeeld: Sommige kinderen worden voorgetoetst bij spelling. Wanneer ze goed scoren, doen ze niet mee met de klas tijdens de spellingslessen. Dit kan ook voor andere vakken worden toegepast.
Stap 2 - zelfstudie Praat met je leerkracht/docent over zelfstandig werken. Dit is een goede manier om onderwerpen dieper te bestuderen, je kunt dan veel verder gaan dan normaal gesproken tijdens de lessen gebeurt. Door te werken aan je eigen onderwerp en in je eigen tempo zijn er (bijna) geen grenzen aan wat je kunt leren. Vraag je leerkracht je te helpen een planning te maken voor je zelfstudie. Vergeet niet dat zelfstandig werken niet meteen betekent 'alleen' werken. Je zult eerst hulp nodig hebben om zelfstandig te kunnen werken:
Wat ga je bestuderen en hoe?
Wie kan je hierbij helpen?
Hoeveel tijd neemt het in beslag?
Hoe ga je laten zien wat je geleerd hebt? (zie hiervoor stap 9)
Stap 3 - interessante leerkrachten opzoeken Praat met gespecialiseerde leerkrachten/docenten op school - diegenen die Engels leren of muziek, computerlessen, dans, drama of andere onderwerpen. Kunnen ze misschien jouw hulp gebruiken tijdens het plannen van activiteiten? Stap 4 - tentoonstellingen Praat met je leerkracht/docent over het maken van tentoonstellingen in de klas of voor de school. Je zou daar alleen aan kunnen werken of met andere leerlingen/studenten. Misschien
IeKu Advies
Pagina 15
wil je iedere maand een nieuwe tentoonstelling ontwerpen, waarbij je alles zelf begeleidt (van verzamelingen van verschillende personen kun je een schitterende tentoonstelling maken, met een korte omschrijving van wat er te zien is en hoe de verzamelaar geïnteresseerd is geraakt in het verzamelen). Denk hier eens over na: Wanneer je iets zou willen gaan verzamelen om je interesses te prikkelen, wat zou dat dan zijn? Hoe zou het er uitzien? Hoe zou je anderen vertellen over je verzameling?
Stap 5 - minilessen Praat met je leerkracht/docent en de directeur over het opzetten van minilessen over onderwerpen die niet op jouw school onderwezen worden. Voorbeeld: als je een vreemde taal wilt leren, zoek je meer kinderen/studenten op die dat ook willen. Vertel dit aan de directeur. Vraag of iemand jullie kan helpen uit te zoeken wie de les kan geven, hoe, wanneer en waar. Misschien dat de directeur kan helpen een leraar te zoeken. Je kunt vaak studieboeken en woordenboeken uit de bibliotheek leren en je kunt beginnen. C'est une bonne idée! Stap 6 - dat weet ik al! Praat met je leerkracht/docent over het weglaten van opdrachten die je al kent. Iets leren wat je al weet is vermoeiend en frustrerend. Kinderen die een verrijkingsklas bezoeken moeten soms stof 'inhalen' omdat ze in de verrijkingsklas zijn geweest, maar niemand vraagt zich af of ze de stof misschien al beheersen.
IeKu Advies
Pagina 16
Stap 7 - leraar helpen Vraag aan je leraar/docent op welke manier je hen zou kunnen helpen (en daarmee bedoel ik niet het bord schoonmaken of de klas aanvegen!). Kun je helpen met lessenvoorbereiding, zoals dingen uitzoeken op internet, of kun je misschien helpen met het bijwerken van de computers of met andere zaken die je leuk vindt. Stap 8 - dagboek Begin een dagboek. Schrijf je gedachten, gedichten, verhalen, krabbels, uitspraken en andere notities in je vrije tijd. Je kunt op die manier je gedachten ordenen en je hoofd leegmaken. Stap 9 - alternatief werkstuk Vraag je leraar/docent of je aan de klas kunt laten zien wat je geleerd hebt. Wat dacht je hiervan (in plaats van een werkstuk):
Maak een maquette (diorama)
Geef een mondelinge presentatie (met of zonder power-point)
Maak een dia-show of een verhandeling met foto's
Schrijf een toneelstuk
Componeer een liedje
Maak een film
Ontwerp een internet-site
Stap 10 - bieb! Gebruik je overtuigingskracht om je leraar/docent te overtuigen dat je "te pas en te onpas" naar de schoolbibliotheek moet kunnen lopen. Ga vaak naar de bibliotheek (op school of in je woonplaats) en leer zelf zoveel als je kunt. Hoezeer je leerkrachten ook hun best doen, ze zullen nooit in staat zijn jou alles te leren wat je moet weten.
Wat doe je wanneer je leraar NEE zegt? Iedereen die dingen ter discussie stelt of vragen stelt, riskeert dat dit hem kwalijk wordt genomen door mensen die zich bedreigd voelen. Iedereen die een andere aanpak voorstelt, riskeert afwijzing. Als hoogbegaafde moet je beseffen en accepteren dat ouders fouten maken, dat leerkrachten fouten maken... en dat je zelf fouten maakt.
IeKu Advies
Pagina 17
Leraren weten niet altijd wat het beste voor je is. Ze kunnen je ideeën afwijzen. Maar... ze kunnen ook JA!!! zeggen. Punt is: je komt er pas achter als je het vraagt. "Toen hebben de grote mensen me aangeraden, mij niet meer met tekeningen van open of dichte boa's te bemoeien, maar liever aan aardrijkskunde, geschiedenis, rekenen en taal te doen. Zo kwam het dat ik op zesjarige leeftijd een schitterende schildersloopbaan liet varen. Ik voelde me ontmoedigd, door de mislukking van mijn tekening nummer 1 en mijn tekening nummer 2. Grote mensen begrijpen nooit iets uit zichzelf en voor kinderen is het vervelend hen altijd weer alles uit te moeten leggen." De Kleine Prins, Antoine De Saint-Exupéry
Wanneer je in jezelf en je ideeën gelooft moet je bereid zijn kansen te benutten en te blijven proberen, ook als dingen niet altijd lopen zoals je dat wilt. Je moet misschien datgene wat je vraagt een beetje bijstellen, zodat je leraar/docent bereid is JA te zeggen. Je moet misschien wachten en het later nog een keer vragen. "Nee" betekent niet gelijk "voor altijd nee". Het kan ook betekenen "het is nu niet het juiste moment om erover te praten". School wordt niet cool als je zelf geen bijdrage levert om de school cool te maken!
IeKu Advies
Pagina 18
Perfectieinfectie (en genezing)
Hoogbegaafde kinderen en jongeren zijn bijzonder vatbaar voor perfectie-infectie. Vanaf het moment dat ze de infectie krijgen, kunnen ze zichzelf niet meer toestaan iets minder dan perfect te doen. In hun geval zijn perfecte werkstukken IN, niet perfecte werkstukken zijn UIT. Tekeningen met kleine foutjes eindigen in een prullenbak. Projecten met een mankement (hoe klein dan ook) worden gestopt en opnieuw begonnen (en vaak niet afgemaakt en zelfs niet ingeleverd). Het is niet moeilijk te begrijpen hoe een hoogbegaafde de perfectie-infectie krijgt. Ouders, leerkrachten en zelfs vrienden verwachten vaak dat ze foutloos en onberispelijk zijn.
“Veel mensen denken dat omdat ik goed ben in sommige dingen ik goed zou moeten zijn in alles." John, 10 jaar. “Ze lachen mij in de klas uit als ik niet de beste ben, ze denken dat ik altijd goede cijfers moet halen." Oliver, 9 jaar.
Kinderen die dit soort geklets geloven zouden:
zich minderwaardig kunnen gaan voelen
kunnen gaan geloven dat niets wat ze doen goed genoeg zal zijn
dingen kunnen doen alleen om anderen te plezieren in plaats van ze te doen omdat ze dat zelf willen
IeKu Advies
Pagina 19
kunnen stoppen met nieuwe dingen proberen omdat ze bang zijn dat het niet perfect zal zijn
Wat kun jij eraan doen als je besmet bent? Zeg de Drie Grote Waarheiden Over Perfectionisme hardop:
1. Niemand is perfect en niemand is goed in alles. Albert Einstein was een van de allergrootste
wetenschappers, maar toch kon hij niet lezen tot zijn zevende. Je moet
leren de meeste energie te spenderen aan dingen die voor jou het meest belangrijk zijn. Dan neem je pauze. Laat je niet gaan in al dat andere. 2. Het is helemaal normaal om perfect imperfect te zijn! Misschien heb je het al eerder gehoord, maar het is het herhalen waard: Wij leren het meest van onze fouten. Mensen die nooit iets
wagen omdat ze bang zijn om fouten te maken, leren niet zoveel als
mensen die wel durven (en hebben lang niet zo veel lol ook). 3. Wanneer je dingen perfect doet, ben je niet automatisch succesvol. Andere zaken tellen ook mee. Als je een A (of een 10) haalt voor rekenen (wiskunde) of taal, betekent dat niet dat je ook een aardig persoon bent. Je bent alleen slimmer in rekenen of taal.
IeKu Advies
Pagina 20
Grote verwachtingen Sommige kinderen zeggen tegen mij dat het niet eerlijk is dat ze altijd goed moeten presteren, alleen omdat ze hoogbegaafd zijn. Of dat ouders hen teveel verantwoordelijkheid geven en teveel werk laten doen, zodat ze geen tijd meer hebben om te spelen. Soms lijken ouders van hoogbegaafde kinderen niet minder te verwachten dan alleen maar goede cijfers én bovendien ook nog perfect gedrag. Dit heet met een ander woord: pushen (aansporen, stimuleren). Het woord heeft een negatieve lading, maar je ouders bedoelen het meestal goed.
Wat kun jij doen wanneer je ouders je pushen? Probeer ten eerste te begrijpen WAAROM je ouders je pushen. Hier lees je een aantal redenen waarom dat zou kunnen zijn: 1. Wanneer je goede cijfers haalt, voelen zij zich goed. Ze zijn trots op jou en op je prestaties. 2. Wanneer je goede cijfers haalt, komen zij goed over (vinden andere mensen dat je ouders het goed doen). 3. Ouders lezen of horen wel eens dat hoogbegaafden aan hun hoog potentieel moeten werken. Je ouders denken misschien dat wanneer je niet alleen A’s of tienen haalt, je niet leert wat je zou moeten of kunnen.
IeKu Advies
Pagina 21
4. Hoogbegaafde kinderen komen wel eens volwassener over dan andere kinderen. Ouders wennen daaraan en houden er dan steeds vaker “volwassen” verwachtingen op na. En vergeten dat je ook nog gewoon kind bent.
Wat kun je tegen het pushen doen? Praat met je ouders over je gevoel: Laat ze weten hoe je je voelt. Boos? Gespannen? Ongelukkig? Incapabel? Alsof je het nooit goed genoeg kunt doen? Wanneer je ouders weten wat hun verwachtingen met je doen zullen ze misschien een beetje ontspannen en je weer nemen zoals je bent. Als je ouders niet zo begrijpend zijn als je zou willen, kun je op zoek gaan naar een andere volwassene die je steunt en begrijpt – een ander familielid, een leerkracht, je trainer.
Verwacht niet teveel van jezelf: Hoogbegaafden zijn vaak zelf hun ergste criticus. Ze hebben de gewoonte om zoveel van zichzelf te eisen dat ze echte zenuwlijders worden zonder hulp van wie dan ook. Vergeet niet dat het OK is als je:
dingen verprutst
knoeiwerk aflevert
fouten maakt
ontploft
niet perfect bent
Zeg tegen je ouders (aardig) dat zij ook niet altijd hun best doen terwijl alles uiteindelijk toch goed komt. Denk aan de tijd dat je niet je uiterste best deed en toch genoeg leerde én lol had. Vraag je moeder of vader om hetzelfde te doen. Je hoeft niet altijd A’s of tienen te halen.
IeKu Advies
Pagina 22
Overcompenseren Als je veel verschillende interesses en talenten hebt en Als je ergens heel goed in bent en je wilt in veel dingen goed zijn en Als je ouders je alle steun geven om succes te hebben Dan kun je wellicht zoals veel hoogbegaafden TE VEEL DOEN.
Je hebt op maandag voetbal, dinsdag gitaarles, woensdag atletiek, donderdag duiken, vrijdag Spaans en zaterdag weer voetbal. En wanneer heb je tijd voor jezelf? Als het antwoord is “nooit” wordt het tijd om daar iets aan te doen. Je zou het volgende kunnen proberen: Maak een lijstje van al je verplichtingen. Zet er alles op – huiswerk, karweitjes, lessen buiten de rooster (extra talen, gitaar, piano), clubs etc. Geef prioriteiten aan al je verplichtingen. Zet bij 1 alles wat je <em>moet doen – zaken waarover je niet kunt onderhandelen (bijvoorbeeld je moet je huiswerk doen). Zet bij 2 alles wat je leuk vindt om te doen. Zet bij 3 alles waarvan je denkt dat je zonder kunt. Praat met je ouders. Vraag of je van hen mag stoppen met een bepaalde (alle) activiteit(en) die je bij 3 hebt gezet. Probeer jezelf niet te overbelasten in de toekomst. Het is belangrijk dat je in je tijdsindeling tijd overhoudt om – niets te doen, tijd wanneer je vrij hebt, niets hoeft te doen, wanneer je lol hebt en alleen doet waar je zin in hebt.
IeKu Advies
Pagina 23
Vrienden maken
We hebben allemaal vrienden nodig - mensen om mee rond te hangen, lol te maken en om mee te praten als je je niet zo lekker voelt. We hebben mensen nodig die er voor ons zijn en die ons mogen om wie we zijn. Het is voor hoogbegaafde kinderen niet altijd gemakkelijk om vrienden te maken. Wat je ook doet of zegt, sommige kinderen willen met je niet bevriend raken. Je kunt van alles proberen, maar het zal niets uitmaken. Maar weet je wat? Dit geldt niet alleen voor hoogbegaafde kinderen, maar voor iedereen.
Vrienden maken – hoe doe je dat? 8 manieren om je meer op je gemak te voelen in de buurt van andere mensen
1. Hang rond bij kinderen, ook al praat je niet veel. 2. Geef mensen complimenten, zoals “Leuk t-shirt,” of help ze met iets of doe aardig, zoals kauwgom aanbieden of de deur openhouden. 3. Beantwoord de telefoon thuis. 4. Voer een gesprek als je naar een winkel of een restaurant gaat. 5. Begroet mensen die bij jullie thuis op bezoek komen. 6. Word lid van een schoolclub, een sportvereniging, scouting of een andere groep. 7. Doe vrijwilligerswerk waarbij mensen betrokken zijn, zoals helpen in de (school)bibliotheek of een schoolevenement. 8. Vraag aan volwassenen over momenten wanneer zij zich verlegen voelden en hoe ze op dat moment reageerden.
IeKu Advies
Pagina 24
Hoe kun je mensen benaderen Als je een begin wilt maken: Wat is er? Wat ben je aan het doen? Wat deed je het afgelopen weekend? Wat zijn je plannen voor deze week? Wat ga je doen met vakantie? Wat ga je doen deze zomer? Heb je nog een film bekeken de laatste tijd? Welke muziek vind je leuk?
Met vragen kun je een gesprek beginnen en gaande houden. Dat is omdat vragen beide mensen die aan het gesprek deelnemen dwingen te praten. Je stelt een vraag, de andere persoon antwoordt en dan praat je over wat de persoon gezegd heeft en stel je misschien weer een vraag. De beste vragen zijn open vragen – dat zijn vragen die niet met een simpel “ja” of “nee” beantwoord worden. Ja-of-nee vragen zijn gesloten vragen. Deze vragen kunnen juist een einde maken aan een gesprek omdat na het ja/nee antwoord niets meer volgt. Maar open vragen nodigen mensen juist uit om meer te praten. Kijk naar de volgende voorbeelden:
Gesloten vragen
Open vragen
Was de rekentoets moeilijk?
Wat voor vragen kreeg je tijdens de rekentoets?
Speel je in een band?
Waarom heb je er voor gekozen om trombone te leren spelen?
Heb je gisterenavond het
Wat vond je van het
programma gezien?
programma?
IeKu Advies
Pagina 25
Mensen kunnen gesloten vragen met “ja” of “nee” beantwoorden en dan zijn ze klaar. Maar open vragen vergen een uitgebreid antwoord waarover men moet nadenken. Dat leidt meestal tot een langer en beter gesprek.
Wat kun je nog meer vragen om een gesprek te beginnen Vragen naar informatie en mogelijkheden: Wat denk je over …. (een onderwerp)? Hoe voel je je over …. (een onderwerp uit school of uit het nieuws)? Wat vind je hiervan? Wat is je lievelings band/team/eten? Waarom? Wie is je lievelings leraar/acteur/zanger/voetballer?
Als je dit soort vragen aan iemand stelt, moet je twee heel belangrijke dingen onthouden:
heel goed luisteren naar de antwoorden
laten zien dat je geïnteresseerd bent in die persoon
Hier volgt een aantal tips van hoogbegaafde kinderen zoals jij: Probeer niet op een negatieve manier aandacht te trekken. Dat is niet goed en je krijgt daarmee geen vrienden. Help kinderen in te zien, dat je verschillende interesses hebt. Zij denken misschien dat je alleen van leren houdt. Probeer ook te weten te komen wat hun interesses zijn. Misschien
deel jullie interesses en kun je daar samen over praten.
Als het op jouw school of in de buurt mogelijk is, probeer in een plusklas of een verrijkingsklas te komen, want daar vind je kinderen die op jou lijken. Hierbij heb je hulp nodig van je leerkracht en je ouders. Vraag het aan hen. Respecteer anderen. Geef complimenten als iemand iets goed doet. Je hebt het zeker al eerder gehoord: "Behandel je vrienden zoals je zelf behandeld wilt worden." Probeer niet altijd dingen op jouw manier gedaan te krijgen. Je kunt een compromis sluiten.
IeKu Advies
Pagina 26
Zoek activiteiten buiten de school - club, sport, muziek of een vereniging, iets wat jou interesseert en waar je nieuwe mensen ontmoet die dezelfde interesse hebben. Wees geduldig. Wanneer je iets wilt uitleggen aan andere kinderen en ze snappen het niet meteen, wees niet geïrriteerd. Neem de tijd of probeer het op een andere manier. Het is niet raar als je vrienden hebt die ouder of jonger zijn dan jij. Wees een vriend. Wanneer je aardig bent en om de ander geeft, wanneer mensen op je kunnen vertrouwen en wanneer je luistert naar de ander, krijg je daar veel voor terug. Voel je niet schuldig om "nee" te zeggen, wanneer iemand je om hulp vraagt. Soms heb je geen tijd of soms heb je daar gewoon geen zin in. Een echte vriend zal dat begrijpen.
Wanneer je een ander hoogbegaafd kind advies zou moeten geven over hoe hij of zij vrienden zou kunnen maken en houden, wat zou je dan zeggen? Zou je jouw eigen advies opvolgen?
IeKu Advies
Pagina 27
Wanneer het pesten te veel wordt Volgens veel hoogbegaafde kinderen is een van de ergste dingen van het hoogbegaafd zijn gepest worden. Het is vaak zo (maar niet altijd): wanneer je hoogbegaafd bent word je gepest. Sommige hoogbegaafde kinderen vinden het pesten niet erg. Ze zijn in staat verder te gaan met hun bezigheden zonder dat ze zich iets aantrekken van wat anderen zeggen. Maar de meeste kinderen voelen het anders.
Wat kun je doen tegen pesten? Het kan helpen wanneer je weet waarom sommige kinderen pesten. Hier volgt een aantal mogelijkheden:
Ze zijn jaloers op je. Ze wensen misschien dat ZIJ net zo goed op school zijn als jij.
Ze voelen zich in jouw buurt ondergeschikt. Ze denken dat wanneer ze jou pesten zij zich beter zullen voelen over zichzelf.
Ze vinden je niet leuk.
Ze pesten je alleen voor de lol. Alle kinderen worden gepest over iets. Wanneer je niet gepest zou worden omdat je hoogbegaafd bent, zou je waarschijnlijk gepest worden om iets anders.
Wanneer je vrienden je pesten/plagen kennen ze waarschijnlijk geen goede manier om tegen je te zeggen dat ze je leuk vinden. Sommige mensen zijn niet zo goed in complimenten geven.
IeKu Advies
Pagina 28
Hoe en waarom je ook gepest wordt, je moet beslissen: Laat je je door de pesters op je kop zitten??
De volgende keer dat je gepest wordt door iemand omdat je slim bent of omdat je ergens goed in bent, stel jezelf dan de volgende vragen. Kijk daarna of je een beter gevoel hebt over de situatie.
Wie is aan het pesten? Is de mening van die persoon belangrijk voor mij?
Waarom pesten ze mij? Alleen voor de lol? Omdat ze jaloers zijn? Omdat ze me niet leuk vinden?
Vind ik het pesten goed? Ga ik toestaan dat ze mij klein krijgen? Of ga ik het negeren en ga ik verder met waar ik mee bezig was?
Wanneer je automatisch het pesten accepteert, heb je je gevoelens niet onder controle. Iemand anders (de pester) wel. En wanneer je je te veel druk maakt over wat andere kinderen zeggen, zul je misschien nooit in staat zijn om te doen wat je echt wil. Je zult het te druk hebben met het ieder ander naar de zin te maken. Vergeet niet: je kunt niet vrienden zijn met iedereen! Er zijn mensen die je niet mogen. Dat mag en is zelfs normaal. Stel je voor dat alle mensen op aarde elkaar aardig zouden vinden. Dan zouden er weinig boeken meer worden geschreven en weinig films meer worden gemaakt.
Tip: zoek een aantal mensen die om je geven (je ouders, broers, zussen, vriend van school, vriend van sport). Deze mensen houden van je, jij bent belangrijk voor hen. Daarom vind je het belangrijk om te weten hoe zij over jou denken. Hun mening telt. Van alle overige mensen (waaronder de pesters) is de mening niet belangrijk! Het zou bij jou dus het ene oor in en het andere oor uit moeten gaan.
IeKu Advies
Pagina 29
Een van de kinderen zegt hierover: “Negeer de kinderen die pesten of lach met ze mee als het je vrienden zijn. Het is niet belangrijk genoeg om je erover op te winden.”
Als dat niet werkt, volgen hier wat tips om met lastige situaties om te gaan: Adem diep en tel daarbij tot drie. Adem dan langzaam uit terwijl je telt tot zes. (Dit zal je helpen ontspannen, zodat je kunt praten zonder dat je BOOS klinkt. Je BOOS maken is namelijk precies wat de pester wil. Sta recht en hoog met beide voeten stevig op de grond. Vraag om excuus of loop gewoon weg. Praten lucht op. Kies een volwassene die je vertrouwt en waar je je prettig bij voelt. Praat ook altijd met je ouders, zij kunnen je helpen. Erover praten is géén klikken! Vertel het tegen je leerkracht. Erover praten is géén klikken! Onthoud dat het NIET jouw schuld is. Misschien ga je dat denken. Maar niemand heeft het recht om je te pesten. Vertel pesters dat je het niet leuk vindt. Ze moeten weten dat ze je pijn doen. Houd er desnoods een spreekbeurt over (lef hebben!). Doe net of het om iemand anders gaat, de klas heeft heel goed door waar je het over hebt. Betrek je onderwijzer erbij. Lees boeken over pesten. Daar staan heel veel tips en adviezen in. Voor jezelf, voor je ouders en voor je school. In de bibliotheek vind je er ook een heleboel. Ga leuke dingen doen: wordt lid van een vereniging of club en probeer zo vrienden te maken. Leer jezelf kennen, kijk niet alleen naar je goede, maar ook naar je minder goede kanten. Probeer erachter te komen waar je goed en minder goed in bent en schaam je niet om daarbij hulp te vragen. Een keertje negatief over jezelf denken op zijn tijd is niet ernstig, maar teveel negatief denken werkt averechts; je gaat er namelijk zelf in geloven. Accepteer complimenten en laat deze niet van je afglijden.
IeKu Advies
Pagina 30
Door je houding, je woorden, je ogen en je lichaamstaal stuur je een boodschap naar de pester:
STOP MET PESTEN!
Zal die ander stoppen? Misschien, of misschien niet. Je kunt namelijk niet altijd beïnvloeden wat andere mensen denken, zeggen en doen. Wat je wel kunt beïnvloeden is wat JIJ denkt, zegt en doet. Een belangrijk punt om te onthouden is: je hebt het recht om voor jezelf op te komen en te zeggen wat je voelt.
IeKu Advies
Pagina 31
De wereld als een laboratorium Stel je de wereld voor als een groot, volledig ingericht laboratorium waarin jij kunt werken en leren. Je laboratorium is alles om je heen. Je laboratorium bestaat uit mensen. Je ziet hier alle mogelijke voorbeelden van het menselijk gedrag. Er zijn geen grenzen aan wat je kunt leren – als je jezelf als wetenschapper ziet in je eigen laboratorium. Je kunt dit laboratorium zo vaak gebruiken als je wilt. Je hoeft geen huur te betalen en je hoeft niets te kopen. Het is hier helemaal voor jou en het kost niets. Als directeur van je eigen laboratorium zul je doen wat iedere wetenschapper doet: OBSERVEREN EN EXPERIMENTEREN. (Observatie is kijken hoe iets gebeurt of hoe iemand zich gedraagt.)
Vind je het niet vreemd dat mensen hun hele leven omringd worden door andere mensen en toch zo weinig van elkaar begrijpen? De meeste mensen observeren niet. Ik wil daarom dat je leert observeren. Dat je leert goed te kijken hoe mensen reageren. Je kunt jezelf vragen stellen als: “Waarom haalt Peter betere cijfers dan ik?” “Waarom heeft Mark meer vrienden?” “Waarom kan Anna zo goed met de juf praten?”
Binnenkort zul je beter kunnen observeren dan nu. Begin daar nu meteen mee.
IeKu Advies
Pagina 32
Oefening : Voor deze oefening heb je een notitieblokje nodig. Kies twee mensen uit die je bewondert en twee mensen die je niet leuk vindt. Begin ze te observeren. Kijk naar hun gedrag. Kijk wat het gedrag oplevert. Schrijf je observaties op.
Wat valt je op? Wat bevalt je aan het gedrag van deze mensen en wat niet? Bespreek dit met je ouders.
IeKu Advies
Pagina 33
Trots op jezelf
Zelfvertrouwen betekent: je vindt jezelf leuk en je bent er trots op dat je bent wie je bent.
Wat kun je doen om meer zelfvertrouwen te krijgen? 1. Haal jezelf niet naar beneden. Vergelijk je jezelf soms met andere mensen? Misschien vind je dat anderen beter zijn in zingen, tekenen of sporten. Maar door jezelf naar beneden te halen kom je niet verder. Vermijd jezelf op een negatieve manier te vergelijken met anderen. Jij bent JIJ en daar kun je trots op zijn.
2. Spoor elkaar aan. Praat met je ouders en vraag waarom ze trots zijn op jou. Dan kun je aan je moeder of vader vertellen waarom jij trots bent op hen. Maak daar een gewoonte van. Jullie zullen zich allemaal sterker en betrokken voelen.
3. Houd een dagboek bij over je leven. Je kunt schrijven over je gedachten, gevoelens, ideeën en indrukken die je hebt van de wereld. Waarom? Om je eigen gedachten terug te lezen, te ordenen en er over na te denken. Door te schrijven of tekenen van een dagboek leer je jezelf beter kennen.
IeKu Advies
Pagina 34
Je kunt nadenken over de volgende vragen: o Wie ben ik? o
Wat maakt mij uniek?
o
Wat brengt mij aan het lachen?
o
Wat maakt mij blij?
o
Wat is mijn grootste droom?
o
Wat zijn mijn talenten en sterke punten?
o
Waarvoor ben ik dankbaar en waarom?
o
Wat maakt mij MIJ?
Zelfvertrouwen
Wel doen
Niet doen
Besef dat jij de enige bent van jouw soort –
Jezelf vergelijk met anderen op een
een uniek individu met jouw unieke
negatieve manier.
bekwaamheden. Er is niemand op Aarde die precies hetzelfde is als jij. Werk er aan om jezelf te plezieren.
Denken dat je iedereen moet plezieren.
Stel doelen die je gemakkelijk kunt halen én
Onmogelijke doelen stellen voor jezelf.
doelen waar je echt je best voor moet doen. Doe je best voor zaken waar je om geeft.
IeKu Advies
Proberen perfect te zijn.
Pagina 35
Het nut van dingen Misschien denk je weleens na over het nut van het leven of van de dingen en gebeurtenissen om je heen. Denk na over je eigen leven. Waarom ben je hier? Wat is je doel? Wat wil je met je leven? Het zijn misschien zware en moeilijke vragen, maar je kunt er ook met je ouders over praten. Wat ik je in ieder geval wil meegeven is een aantal ideeën hoe je een doel kunt vinden.
1. Schrijf of denk na over je levensdoel (dit kan in de toekomst veranderen). Neem de tijd om antwoorden te schrijven op vragen als: Wie ben ik? Waarom ben ik geboren? Waarom ben ik hier? Wat is mijn levensdoel? Wat wil je later worden?
2. Ontdek je passies. “Passie” klinkt misschien een beetje gek – ik heb het over een gevoel of inspiratie en opwinding waardoor je bereid bent vroeg wakker te worden en te doen waar je dol op bent om te doen, wat dat ook mag zijn. Tekenen, een instrument bespelen, bouwen, lezen, wiskunde, edelstenen verzamelen, het heelal – wat het ook is, zoek jouw passie en laat je jezelf daardoor helemaal opslokken. Je zult een doel in je leven krijgen en je wordt enthousiaster over allerlei andere mogelijkheden in je leven.
3. Maak een passie-plan. Kies een van je passies en denk erover na wat je daarmee ooit wilt bereiken. Bijvoorbeeld: je houdt van boeken lezen – misschien wil je ze ooit zelf gaan schrijven. Of je houdt van tekenen – misschien wil je een architect worden. En nu: hoe ga je het bereiken? Wat is een goede eerste stap die je kunt maken?
IeKu Advies
Pagina 36
4. Denk na over je tijdsindeling. Misschien heb je het superdruk….maar superdruk met wat? Probeer minder televisietelefoon- en computertijd. Spendeer meer tijd aan lezen, dagdromen, leren, anderen helpen, hobby’s en je passies volgen.
5. Houd een plakboek bij. Dit is een leuke manier om al je ideeën, foto’s van inspirerende mensen, leuke plaatjes en mooie foto’s te bewaren. Je kunt je eigen aantekeningen en opmerkingen toevoegen. Je zult er inspiratie uit putten.
IeKu Advies
Pagina 37
Organiseer jezelf (zonder gek te worden)
Leer je tijd goed te gebruiken Een agenda laat je zien wat er allemaal gebeurt in je leven. Jouw tijd op school is gepland. Een deel van je tijd buiten school is waarschijnlijk ook gepland (sport, tekenles, muziekles).
Kun je jouw tijd goed gebruiken? Breng je je tijd verstandig door of verspil je die? Je kunt leren je tijd goed te leren gebruiken. Hoeveel tijd gebruik je nu aan dingen? Dit kun je een week bijhouden en kijken waar je te veel tijd aan kwijt bent. Zo’n lijst ziet er ongeveer zo uit:
Activiteit
Geschatte tijd
Echte tijd
Zwemles Thuis ontspannen Een hapje eten TV kijken Een vriend bellen De tafel dekken Eten Douchen Huiswerk maken Op de computer spelen Met mijn broer/zus spelen
Voordat je met een activiteit start, schrijf je eerst de geschatte tijd op je lijst. Als je met de bezigheid klaar bent, schrijf je de echte tijd op.
IeKu Advies
Pagina 38
Wat zie je nu? Dat je meer TV hebt gekeken dan je had gepland? Dat je twee uur aan de computer hebt gezeten en slechts 15 minuten huiswerk gedaan? Hoe kun je je tijd beter gebruiken? Je hebt je ouders nodig om samen op zoek te gaan naar een antwoord op deze vraag.
IeKu Advies
Pagina 39
Naschools Schema Tijd
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
14.00-14.30
14.30-15.00
15.00-15.30
15.30-16.00
16.00-16.30
16.30-17.00
17.30-18.00
18.00-18.30
18.30-19.00
19.00-19.30
19.30-20.00
21.00-21.30
Klaar voor school, klaar voor je bed. Slaap lekker!
(Uit “Get organized without loosing it” door Janet S. Fox, copyright 2007)
IeKu Advies
Pagina 40
Een plan voor je huiswerk
Gebruik een huiswerkchecklist (pagina 43). Maak hem met een paperclip of een nietje vast aan je huiswerkmap of schuif hem in de doorzichtige omslag van je ringmap. Begin elke week met een nieuwe kopie.
Huiswerktips 1. Je huiswerk verdwijnt niet door het uit te stellen of door er niet aan te denken. Het is er en het wacht op je, het blijft je achtervolgen totdat je het maakt. Dus: ga direct aan de slag, zodat je rustig kunt slapen. Maak je huiswerk af voordat het jou afmaakt! 2. Je kunt je huiswerk het best op één plek maken: achter het bureau op je kamer, aan de keukentafel of in de woonkamer. Zorg er wel voor dat TV en radio uitstaan. 3. Neem een kleine snack voordat je aan je huiswerk begint. Liever geen Marsrepen, hele zakken chips of een dubbele cheesburger. Beter en gezonder is een boterham met pindakaas, wortels, fruit, popcorn of yoghurt. 4. Als je veel huiswerk hebt, stel dan een schema op (bijvoorbeeld 17.00 uur wiskunde, 17.40 uur pauze, 17.50 uur Latijn, 18.15 uur avondeten, 18.45 uur herhaling Aardrijkskunde). Op die manier weet je hoeveel je moet doen die dag. 5. Maak de moeilijkste opdrachten eerst. 6. Zoek huiswerkhulp als je er een nodig hebt. Dit kan een goede vriend zijn, een klasgenoot of een van je ouders. 7. Vraag je leerkracht of docent om hulp als het nodig is (maar bel hem niet ‘s nachts als je in paniek wakker schrikt omdat je iets vergeten bent!). 8. Vraag je familieleden jouw huiswerktijd te respecteren. Als het nodig is hang dan een “Niet storen” bordje op.
IeKu Advies
Pagina 41
Nog een geheim advies: door lezen wordt het maken van huiswerk eenvoudiger. Waarom? Hoe meer je leest des te meer je begrijpt. Zonder het te weten wordt je slimmer. Lezen opent je geest. Lees dus alles: literatuur, gedichten, romans, korte verhalen, mysteries, tijdschriften, kranten, stripverhalen, kaarten, verkeersborden, reclameborden, verpakkingen of het dagboek van je zus (grapje!).
5 smoezen die je niet meer moet gebruiken 1. Ik heb geen tijd – Maak tijd, huiswerk is geen optie, het moet af! 2. Ik begrijp het niet – Vraag het aan je leerkracht of docent voordat je de school verlaat. Als je thuis bent vraag je het aan je ouders of bel je een klasgenoot. 3. Ik krijg het niet af – Zoek uit waarom. Word je afgeleid, begrijp je iets niet, vraag dan om advies aan je leraar of je ouders over hoe je het beste je tijd kunt indelen. 4. Ik heb te veel huiswerk – Deel je tijd in, maak een huiswerkrooster, gebruik een kalender of je agenda en plan je langetermijn- en kortetermijnopdrachten. 5. Ik heb mijn boeken op school laten liggen – controleer je rugzak vóór je de school verlaat: heb je alles mee? Schrijf kleine notities, desnoods op je hand, als het maar werkt en het je helpt te herinneren wat je moet doen. Het mooiste aan huiswerk maken is het gevoel dat je hebt als het AF IS!
IeKu Advies
Pagina 42
Huiswerkchecklist Deze dingen heb ik nodig voor mijn huiswerk
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Agenda Ingevuld: ja nee
Handboeken
Werkboeken
Papier
Aantekeningen Brieven die mijn ouders moeten lezen of tekenen (kijk in je rugzak!) Nog iets? …………..
Nog iets? …………..
Nog iets? ……………
IeKu Advies
Pagina 43
Weekendschema
Zaterdag
Zondag
9.00-10.30
9.00-10.30
10.30-11.00
10.30-11.00
11.00-11.30
11.00-11.30
11.30-12.00
11.30-12.00
13.30-14.00
13.30-14.00
14.00-14.30
14.00-14.30
14.30-15.00
14.30-15.00
Is alle huiswerk en leerwerk af? Kijk nog goed in je agenda en denk aan voorwerk.
IeKu Advies
Pagina 44
Langetermijn planning (leren voor proefwerk en maken van projecten) Naam opdracht: Datum: Inleveren op
Wiens hulp of welke materialen heb ik nodig:
Op tijd af? Ja/nee
Uiterlijk klaar op
Af te werken stappen
Wanneer klaar?
Stap 1 ………………..
Stap 2 ………………..
Stap 3 …………………
Stap 4 …………………
Stap 5 ………………..
Opmaak en nakijken Iemand laten lezen/aan iemand voordragen
IeKu Advies
Pagina 45
Het langlopende taakplan per week Taak: Datum van opgave:
Deadline:
Aantal dagen tot deadline:
Bijkomende opdrachten: 1. 2. Week
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
1
2
3
Maak een plan voor langlopende taken Het leven wordt een stuk gemakkelijker voor jou en je ouders wanneer je langlopende taken op tijd maakt. Zo doe je dat:
Begin er vroeg aan. Wacht niet tot de laatste week. 1.
Schrijf de deadline van de taak in je schoolagenda en op het overzicht.
2.
Vul eerst het overzicht in van pagina 39, deel je opdracht in in kleinere stappen. Daaraan kun je zien hoeveel tijd je nodig hebt om je opdracht op tijd af te hebben.
3.
Vervolgens kun je het schema van pagina 40 gebruiken om per week een planning te maken van alles wat je moet doen.
Kan er nu nog iets mis gaan??
IeKu Advies
Pagina 46
Bereiken wat je wilt, hoe doe je dat? Niets, maar dan ook helemaal niets in het leven geeft je meer voldoening dan weten dat je op weg bent naar succes en prestatie. En niets is een grotere uitdaging dan het beste uit jezelf te halen.
Van elke 100 mensen die een universitaire studie beginnen, maakt minder dan 50 mensen de studie af. Ik vond dit wel interessant en heb laatst een studiebegeleider gevraagd hoe dat komt. “het komt niet door onvoldoende intelligentie”, vertelde hij. “Ze worden niet eens toegelaten als ze niet genoeg mogelijkheden hebben. De echte reden is de houding. Je zou er van versteld staan hoeveel jonge mensen universiteit verlaten omdat ze hun docenten niet leuk vinden, omdat ze vakken moeten doen die ze niet aanstaan of omdat ze niet kunnen opschieten met de medestudenten.” Dezelfde reden – negatief denken – verklaart waarom veel jonge mensen geen goede baan krijgen of houden. Zuur, negatief, pessimistisch, ontwaard maar niet onvoldoende intelligent, houdt ze tegen. Een van de topvrouwen, directeur van een accountantsbureau vertelde mij: “Het gebeurt zelden dat we iemand niet aannemen vanwege het gebrek aan intelligentie. Bijna altijd is het door een verkeerde houding.”
Onmogelijk? Ik kan het niet? Het lukt niet? Als je denkt dat je iets niet kunt, zal het ook niet lukken. Maar als je gelooft, echt gelooft, dat iets gedaan kan worden zullen je hersens aan het werk gaan en je helpen manieren te vinden om de klus voor elkaar te krijgen. Als je gelooft dat iets gedaan kan worden, bedenk je creatieve oplossingen. Als je gelooft dat iets niet gedaan kan worden is destructief denken. Dit geldt voor alle situaties, klein of groot.
Je kunt manieren vinden om iemand aardig te vinden, Je kunt oplossingen bedenken voor problemen
IeKu Advies
Pagina 47
Je kunt manieren vinden om beter met je tijd om te gaan Je kunt leren leren Je kunt de huiswerkopdracht afmaken
Als je de wil hebt en gelooft dat je de taak kunt afmaken ga je vanzelf constructief denken. Geloof dat het gedaan kan worden – dat is de basis van creatief denken. Twee manieren hoe je dit kunt leren:
1. Schrap het woord onmogelijk uit je denken en praten. Onmogelijk is het woord van falen. Als je denkt “het is onmogelijk” stel je een kettingreactie van andere gedachten in de gang die zullen bewijzen dat je gelijk hebt. 2. Denk aan iets dat je al een tijd wil doen maar altijd gedacht hebt dat je het niet kunt. Maak nu een lijst van redenen waarom je het wel kunt. Velen van ons bereiken niet wat we willen omdat we ons te veel concentreren op het waarom het niet kan, terwijl het enige wat zin heeft is te denken waarom het wel kan.
Hoe ziet jouw lijst er uit?
IeKu Advies
Pagina 48
