AWW, EEN LAST OF ZEGEN ? Frank Haemers Juridische dienst BIBF
Bij wijze van inleiding • Onderwerp recent seminarie & een dagelijkse bezorgdheid
•
D. DE VOOGT, bedrijfsrevisor :
PREVENTIE =
KNOW YOUR CUSTOMER WIE IS MIJN CLIENT EN KLOPT DIT WEL ?
Identificatie
Verificatie
EN WAT DOET HIJ ? Risicoanalyse
WITWASSEN BESTRIJDEN Repressief luik
Preventief luik
Art 505 Strafwetboek
Wet 11 januari 1993
& AANSPRAKELIJKHEID VOORKOMEN
PREVENTIEVE ANTIWITWASWETGEVING FAG : Financiële Actiegroep –”40 aanbevelingen” (Mondiaal) Richtlijn (EU)
Wet 11.01.1993(BE)
REGLEMENT-NORM (Instituten) TOELICHTINGSNOTA-OMZENDBRIEF (Instituten)
HANDLEIDING INTERNE PROCEDURE (Beroepsbeoefenaars)
WIE MOET AWW TOEPASSEN ? “Beroepsbeoefenaar” : NP&RP
– – –
de bedrijfsrevisoren IBR de externe accountants en externe belastingconsulenten IAB de externe erkende boekhouders en de externe erkende boekhouders-fiscalisten BIBF
Art. 3,3°en 4° AWW Art. 2 Reglement
WIE MOET DIT TOEPASSEN ? STAGIAIRS : niet in de wet vermeld Toepassen of negeren ?
Hiaat in de wet = zwakke schakel : gevaar voor misbruik Toepassing verplicht vanaf dag 1 inschrijving tableau jong geleerd …. Leerstof examen BIBF: deontologie – organisatie boekhoudkantoor Conclusie : toepassen regels identificatie-verificatierisicoanalyse
IDENTIFICATIE-VERIFICATIE IDENTIFICATIE Resultaatsverbintenis = altijd verplicht Geen identificatie = geen zakenrelatie
VERIFICATIE cliënt / lasthebber : resultaatsverbintenis Geen verificatie = geen zakenrelatie Uiteindelijke begunstigde : inspanningsverbintenis verificatie in functie van risicogevoeligheid Art. 7 & 8 AWW 4.1 Toelichtingsnota
WIE ? CLIENT – LASTHEBBER - UBO • CLIENT / LASTHEBBER : NP/RP – –
NP : verplicht : naam, voornaam, geboorteplaats- & datum – Hoe ? Face to face & bevestigen via E-id /paspoort RP : benaming, zetel, bestuurders/zaakvoerders, vertegenwoordigingsbevoegdheid nagaan ! - HOE ? Statuten Publicatie benoeming B.S. /NBB
• UBO = uiteindelijke begunstigde : is altijd natuurlijke persoon ! Controleert cliënt [Wetboek vennootschappen] > 25% aandelen/vermogen bezitten/controleren
Perso(o)nen ten voordele van wie de zakenrelatie wordt aangegaan
– WAT ? Verplicht : Naam + voornaam Indien mogelijk : geboorteplaats-&datum, adres
– Hoe : Informatie afkomstig van cliënt ! “verklaring uiteindelijke begunstigde” (model op www.instituten) Is analoog aan document dat bv banken vragen
– Taak beroepsbeoefenaar : controle van deze informatie : geloofwaardigheid : bv Companyweb / aandelenregister…
Art. 7 §2 & art. 8 AWW Art. 12 & 13-16 Reglement 4.3. Toelichtingsnota
UBO ? • • • •
P. UBO van NV DE KLANT C. UBO van NV DE KLANT V. UBO van BVBA B maar niet van NV DE KLANT Z. geen UBO van BVBA B noch van NV DE KLANT
NV DE KLANT
BVBA A -70%
Mevr. P. – 100 %
BVBA B- 30%
Dhr Z- 10% Mevr. V – 30 % Dhr. C – 60 %
WANNEER ?: voor aanvang zakenrelatie OPDRACHTBRIEF GEBRUIKEN : bv model BIBF (Fiche 20 – identificatie / Fiche 60 opnemen gegevensformulieren in permanent dossier) : alles in één keer.
BIBF-leden ! Opdrachtbrief & permanent dossier verplicht sinds 01.12.2013 : Art 11 nieuw Reglement van Plichtenleer
PREVENTIE = RISICOGEORIËNTEERDE AANPAK •
RODE DRAAD ANTI-WITWASWETGEVING Evalueren & opvolgen cliënteel –
•
Bij aanvang, bij bepaalde gebeurtenissen, actualisatie
Cliënten onderverdelen in functie van risico = risicoanalyse
Geografisch
De cliënt
De dienstverrichting
RISICOGEORIËNTEERDE AANPAK • Model risicoanalyse : zie handleiding interne procedure • Concreet voorbeeld
• ! Actualiseren bij bv verandering van activiteit
RISICOGEORIËNTEERDE AANPAK •
OPVOLGEN VERRICHTINGEN – –
CRITERIA OPMAKEN Opsporen atypische verrichtingen » » » »
Economische grondslag Legitimiteit Interne schriftelijke verslaggeving ! Modellen in handleiding interne procedure
Hoofdstuk 8-10 Reglement Hoofdstuk 5 Toelichtingsnota Hoofdstuk 8 Handleiding interne procedure
HOE CRITERIA OPMAKEN ? • 01/2012 – NOTA CFI - INDICATOREN
• Integrale tekst op www.ctif-cfi.be • P. 9 & 10 van deze nota betreft indicatoren voor • Uit deze lijst:
RISICOGEORIËNTEERDE AANPAK • Model : handleiding interne procedure • Concreet voorbeeld
KANTOORORGANISATIE AFSTEMMEN OP AWW • Procedures klantenonderzoek uitwerken • Bij een nieuwe cliënt = acceptatiebeleid • Tijdens de zakenrelatie = opvolgingsbeleid • = PERMANENT DOSSIER
• Gegevensbewaring organiseren – Identificatie-verificatie / Verrichtingen & Verslagen – Bewaringstermijn : 5 jaar na einde zakenrelatie
• Selectie & opleiding personeel – kennis van de procedures te verwerven om op passende wijze te reageren wanneer zij met bv a-typische verrichtingen of feiten worden geconfronteerd
• Aanstellen van “Witwasverantwoordelijke” – Verplicht vanaf 10 beroepsbeoefenaars
Art.12, 13, 14, 15,17 & 38 AWW Hoofdstuk 8 Reglement / Norm Hoofdstuk 6 Toelichtingsnota / Hoofdstuk 9 model “Interne procedure”
KANTOORORGANISATIE • Elk kantoor moet interne procedures uitschrijven Art.16 AWW model (BIBF-IAB-IBR) op : www
KANTOORORGANISATIE INHOUDSTAFEL MODEL
KANTOORORGANISATIE • Impact op kostenstructuur kantoor – Berekenen en verwerken in ereloon
• Voordeel : toepasbaar binnen het kader van andere wettelijke verplichtingen zoals art 10 WCO • Zie Pacioli 371
Art 39 AWW : TOEZICHT & CONTROLE DOOR INSTITUTEN • Instituten : wettelijke controleopdracht • Hoe ?: – BIBF-IAB : vragenlijst over toepassing reglement • Verplicht in te vullen door de leden (Extranet) – Stagiairs moeten dit niet invullen / wel controle na inschrijving op tableau
– IBR : integratie in bestaande toezicht- & kwaliteitscontroles
Art 39 : TOEZICHT & CONTROLE DOOR INSTITUTEN • Instituten : toezicht • SANCTIES
sancties
– Administratieve boetes • 250,00 tot 1.250.000,00 € (voor schatkist !)
– Tuchtsancties – Beslissingen openbaar maken
• Verplichte mededeling sancties aan CFI
DE MELDINGSPLICHT •
"witwassen van geld": – de omzetting of overdracht van geld of activa met de bedoeling die illegale herkomst ervan te verbergen of te verdoezelen of een persoon die betrokken is bij een misdrijf waaruit die geld of deze activa voortkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen van zijn daden; – het verhelen of verhullen van de aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding, verplaatsing of eigendom van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; – de verwerving, het bezit of het gebruik van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent; – de deelneming aan, de medeplichtigheid tot, de poging tot, de hulp aan, het aanzetten tot, het vergemakkelijken van of het geven van raad betreffende een van de in de drie voorgaande punten bedoelde daden. Illegale herkomst : lijst misdaden in de wet van 11.01.1993
•
“financiering van terrorisme” : de verstrekking of verzameling van fondsen, op welke wijze ook, rechtstreeks of onrechtstreeks, met de bedoeling of wetende dat deze geheel of gedeeltelijk zullen worden gebruikt door een terrorist of een terroristische organisatie of voor het plegen van een of meerdere terroristische daden.
MELDINGSPLICHT Art 7-8 AWW : onmogelijkheid identificatie kan vermoeden van witwassen zijn
Art 26 – 27- 28 AWW : algemene regel + bijzondere verplichtingen
Art 31 AWW : meldingsplicht controleoverheden ! Zie ook Handleiding interne procedure : hoofdstuk 7
ART 26 : MELDINGSPLICHT – ALGEMEEN • Vaststelling of vermoeden – vaststelling / poging tot – Geen misdaadanalyse vereist : taak CFI – Minste vermoeden volstaat • Zekerheid is niet vereist – beoordeling door CFI • Twijfel melden
• Individuele verplichting – Geen vrijstelling indien reeds melding
• Melding = klant moet weg ? • Niet noodzakelijk : wel verhoogde waakzaamheid
MELDINGSPLICHT- ART 26-BEROEPSGEHEIM • Bepalen van rechtspositie : – Toelichtingsnota CFI :
ART 27 : BIJZONDERE MELDINGSPLICHT • RISICOLANDEN- & GEBIEDEN – Bijzondere meldingsplicht • Verrichting, feiten • In afwachting van KB : enkel verhoogde waakzaamheid !
– Lijst wordt regelmatig bijgewerkt door FAG • www.ctif-cfi.be en www.bibf.be • Lijst 18 oktober 2013 : Afghanistan, Albanië, Algerije, Angola, Antigua en Barbuda, Argentinië, Bangladesh, Cambodja, Cuba, Ecuador, Ethiopië, Filipijnen, Indonesië, Irak, Iran, Jemen, Kenia, Kirgizië, Koeweit, Laos, Mongolië, Myanmar, Namibië, Nepal, Nicaragua, Noord-Korea, Pakistan, Soedan, Syrië, Tadzjikistan,Tanzania, Turkije, Vietnam, Zimbabwe
ART 28 : BIJZONDERE MELDINGSPLICHT FISCALE FRAUDE • Vóór Wet 15 juli 2013 – Ernstige EN georganiseerde fiscale fraude: – Definitie niet in wet maar volgens nota CFI 08/03/2010
– Voorbeeld BTW-carrouselfraude
ART 28 : BIJZONDERE MELDINGSPLICHT FISCALE FRAUDE – Jaarverslag 2012 CFI : 2 vaststellingen • Daling aantal dossiers ernstige en georganiseerde fiscale fraude
• Maar ook dat :
ART 28 : BIJZONDERE MELDINGSPLICHT FISCALE FRAUDE – Daarom : Wet van 15 juli 2013 houdende dringende bepalingen inzake fraudebestrijding – Invoering van het begrip “ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd” ipv “ernstige en georganiseerde fiscale fraude”. – Definitie : ? : weer niet in de wet – Memorie van toelichting :
ART 28 : BIJZONDERE MELDINGSPLICHT FISCALE FRAUDE
• KB INDICATOREN – Zijn nog steeds van toepassing – Hulpmiddel – Niet absoluut • Niet vereist om witwassen vast te stellen • Vaststelling van één of meerdere criteria betekent niet automatisch witwassen
– Waar vinden : Handleiding interne procedure (p.51)
IN DE PRAKTIJK •
BRON : “Nationale antwoorden op de verplichtingen van de FAG: Witwastypologieën in België”, J.-C. Delepierre (voorzitter CFI). Belgisch-Luxemburgse studiedag IBR. BE- IRE-LU (18 november 2011)
• Hoe komen economische beroepsbeoefenaars terecht in witwascircuits ? • Ze maken gebruik van specifieke deskundigheid van de beoefenaars van deze beroepen: – Introductie bij financiële instellingen. – Opzetten van vennootschapsstructuren. – Ze zetten juridische en financiële constructies op. – Ze beheren vennootschappen. – Ze worden gebruikt om verrichtingen ivm witwassen of financiering van terrorisme geloofwaardig te maken.
IN DE PRAKTIJK Casus 1
• • • • • • •
Geld uit drughandel wordt in het bedrijfskapitaal ingebracht Een accountant stelt in de boekhouding van een vennootschap vast dat de zaakvoerder kapitaal inbrengt en meldt dit aan de CFI. Er was geen verklaring voor deze inbreng. De boekhouder twijfelde aan de herkomst van het geld dat de zaakvoerder inbracht. De zaakvoerder voegde dit geld vervolgens toe aan het bedrijfskapitaal met een kapitaalsverhoging. Onderzoek van de CFI De zaakvoerder was gekend voor drughandel. Het inbrengen van geld in bedrijfskapitaal vindt plaats in het derde witwasstadium (investering).
AWW & REGELS INZAKE BETALING IN CONTANTEN ! •
Art 20 AWW : bij verkoop onroerend goed = verbod op kasbetalingen (vanaf 5.000 €) naar ten hoogste 10 % en maximaal 5.000 €.
Rekeningnummer (koper) moet verkoopovereenkomst & akte staan.
•
Voor de beroepsbeoefenaars is vooral art. 21 AWW van dagelijks praktisch belang en dit om twee reden : a.
verlaging drempel verbod op kasbetalingen bij verkoop (vanaf 5.000 €) naar ten hoogste 10 % en maximaal 5.000 € en vooral de uitbreiding van het toepassingsgebied van dit verbod naar alle dienstverleners (en dus niet meer alleen handelaars). ! en dus ook van toepassing op stagiairs !
•
b.
het invoegen van een kennisgevingsplicht (aan CFI) ter zake een overtreding van de regels inzake kasbetaling. In beginsel voor iedereen doch de Koning moet nog de juiste lijst bepalen.
c.
Quid vaststelling inbreuk ? : cliënt wijzen op regels & boetes doch niet melden – tenzij vermoeden van witwassen
Toezicht door Economische inspectie ! •
•
Individueel & sectorcontroles
Jaarverslag 2012 CFI :
! NIEUWE REGELS INZAKE BETALING IN CONTANTEN !
• •
Wijzigingen door Wet van 15 juli 2013 houdende dringende bepalingen inzake fraudebestrijding Voor handelaren in edele metalen Beperkingen op betalingen in contanten ook van toepasing bij aankopen van particulieren ! Identificatie klant bij aankopen die voor meer dan 500,00 € in contanten worden betaald (uitz. sieraden & horloges in edele metalen) – Edele metalen ? = alle werken uit goud, uit zilver of uit platina uitsluitend of gedeeltelijk dienend tot sieraad, op zichzelf of door samenvoeging met andere voorwerpen, met uitzondering van de munten, of bestemd voor de handel in of de fabricage van juwelen, uurwerken, goud- en zilversmeedwerk, daarin begrepen eretekens, medailles en insignes uit deze edele metalen, en dit, welke ook hun graad van afwerking zij (Wet 2010)
•
Aankoop gerecycleerde koperkabels : volledig verbod op contante betalingen
CONTANTE BETALINGEN VANAF 01.01.2014
Art.20 • Verkoop onroerend goed = 00,00 € ! Art.21 • Verrichting < 3.000,00 € : volledig – Prijs = 2.875,00 € = 2.875,00 € contant • Verrichting = 3001, 00€ = 10 % =300,10€ • Verrichting = 9.999,00€ = 10% = 999,00€ • Verrichting = 65.366,00€ = 10% & max. 3.000 = 3.000,00€
TOEKOMST : Ontwerp 4° Europese richtlijn
• www.bibf.be
• www.ctif-cfi.be
Bij wijze van uitsmijter • Uit Pacioli 324, p.5:
