Actuales
Tyfoon Haiyan in de Filippijnen secundair onderwijs
Inhoud Inleiding........................................................... 3 1. Steekkaart van de Filippijnen & webtips.............. 4 2. Artikel over Haiyan en klimaatverandering.......... 5 3.Over Klimaatrechtvaardigheid............................ 6 a.Introductie-opdracht b.Documentaire en verwerkingsopdracht c. Discussie Bijlage 1: kaartjes HDI en CO2-uitstoot........................... 10 Bijlage 2 : rankings....................................................... 12 Bijlage 3: citaten.......................................................... 13 Bijlage 4: solidariteit met de Filippijnen......................... 16
2 - Educatieve tips bij tyfoon Haiyan
Inleiding Op 8 november om 4.40 u. ging de tyfoon Haiyan aan land op het Filipijnse eiland Samar. In de daaropvolgende uren trok de storm met windsnelheden van 314 km/u over de Filippijnen en liet daarbij een spoor van vernieling na. Haiyan wordt nu al een van de zwaarste stormen ooit genoemd. Volgens schattingen van de Verenigde Naties zijn meer dan 11,3 miljoen inwoners van de Filippijnen getroffen door de ramp en zijn ongeveer 673.000 mensen dakloos geworden. Het precieze dodental is nog niet gekend maar ligt volgens alle schattingen zeker in de duizenden. In deze actuales, geven wij jullie meer info over de Filippijnen en de oorzaken en gevolgen van Haiyan en leggen we het verband met de wereldwijde klimaatverandering.
Educatieve tips bij tyfoon Haiyan - 3
STEEKKAART FILIPPIJNEN Ligging
Azië De Filippijnen bestaat uit 7100 eilanden, 860 zijn bewoond.
Oppervlakte
300 000 km2 (10 keer België) Luzon en Mindanao zijn de twee grootste eilanden: samen beslaan ze ongeveer twee derde van het totale grondgebied. De eilandengroep in het midden is Visayas.
Klimaat
Tropisch klimaat met een regenseizoen van juni tot november. De temperatuur is rond 27 °C.
Bevolking
101,8 miljoen (gegevens van 2011) De helft van de Filippijnse bevolking is jonger dan 25 jaar. 2/3 woont op het platteland.
Hoofdstad
Manilla
Godsdienst
83 % katholiek, 9% protestants, 5% islamitisch
Taal
Filippino (Tagalog) is de officiële taal. Daarnaast wordt er veel Engels gesproken en zijn er meer dan 80 inheemse talen.
Munteenheid
Peso
Bestuursvorm
Republiek met senaat en huis van afgevaardigden. Aan het hoofd staat een president.
Onderwijs
7.3% is analfabeet
4 - Educatieve tips bij tyfoon Haiyan
WEBTIPS • Op www.demorgen.be/dm/ nl/17443/Tyfoon-Haiyan/article/detail/1738795/2013/11/12/Filipijn-gaatin-hongerstaking-op-klimaattop.dhtml vind je een artikel én een filmpje over Naderev ‘Yeb’ Saño, de Filipijnse onderhandelaar op de actuele klimaattop van Warschau, die in hongerstaking gaat om extra druk te zetten op de klimaatonderhandelaars. • Op www.standaard.be/cnt/ dmf20131112_028 vind je meer info over én een kaartje van de meest getroffen gebieden. • Bevrijde Wereld stelde op hun website een Filippijnendossier samen. Daar vind je onder meer een les met landeninfo. www.bevrijdewereld.be/?page_id=6826
ARTIKEL: HAIYAN EN KLIMAATVERANDERING “Hoewel individuele tropische cyclonen niet rechtstreeks kunnen worden toegeschreven aan de klimaatverandering, maken hogere zeeniveaus kustbevolkingen nu al meer kwetsbaar voor vloedgolven”, zegt Michel Jarraud, secretaris-generaal van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). “We zagen de tragische gevolgen ervan op de Filippijnen.” In het jaar 2013 waren er uitzonderlijk veel extreme weerfenomenen, zoals de tyfoon Haiyan. Dat heeft de meteorologische organisatie van de Verenigde Naties aangekondigd. Volgens experts van de Verenigde Naties heeft het zeeniveau in maart 2013 een nieuw recordpeil bereikt. Klimaatverandering heeft niet alleen invloed op de temperatuur, maar veroorzaakt ook droogtes, overstromingen en extreme regenval. Recordregens- en overstromingen waren tot nu al te zien in de Amerikaanse staat Colorado, in Centraal-Europa, bij de grens India-Nepal, en langs de Amoer-rivier, tussen China en Rusland. Brazilië, Angola, Namibië en Nieuw-Zeeland kampten dan weer met de ergste droogtes in decennia. Volgens de VN zal het zeeniveau blijven stijgen. Dat heeft te maken met het smelten van het poolijs en van de gletsjers. Meer dan 90 procent van de opwarming is volgens de VN te wijten aan het broeikaseffect, dat wordt geabsorbeerd door de oceanen.1 De tyfoon Haiyan toont eens te meer aan dat het broeikaseffect en de daarmee gepaarde gaande klimaatverandering nu al gevolgen heeft voor mensen die in het Zuiden leven. Zij verliezen hun broodwinning, hun onderdak, hun oogst… Net deze mensen dragen heel weinig verantwoordelijkheid voor de versnelling van het broeikaseffect en de opwarming van de aarde: het meeste slachtoffers vallen in minder geïndustrialiseerde landen die een zeer lage CO2-uitstoot per inwoner produceren. Er is vaak dus een duidelijk verband tussen de Human Development Index van een land en het aantal ton CO2-uitstoot per inwoner (zie introductie-oefening). Die socio-economische factoren, in combinatie met de geografische ligging van bepaalde landen, maken dat zij het meest kwetsbaar zijn voor de klimaatverandering: • Bepaalde landen zijn extra kwetsbaar voor droogte: bv. Niger, Soedan, Ethiopië, Somalië of Jemen. • In Sub-Saharaans Afrika wordt de bevolking vooral getroffen door droogte en overstromingen: bv. Kenia, Oeganda, Tanzania, Nigeria, Mozambique en Zuid-Afrika.
• In Latijns- en Noord-Amerika kampt men met watertekorten en overstromingen, bv. in Mexico, Peru en Brazilië. • Sommige kleine eilandstaten worden geconfronteerd met een stijgende zeespiegel en cyclonen, bv. de Comoren-eilanden, Kiribati, Tuvalu, Maldiven en Haïti. • De ijskappen in het Arctische gebied smelten veel sneller dan normaal. • De gebieden met de grootste kans op hevige stormen zijn de kusten van Oost-Afrika (Mozambique, Madagascar), Zuid-Azië (Bangladesh) en het Zuid-Oosten en binnenland van de VS. • Zuid- en Zuidoost-Azië worden getroffen door gletsjersmelt van de Himalaya, droogtes, overstromingen en stormen. Naast India, Pakistan, Bangladesh, Zuid- en Oost-China, Myanmar, Vietnam en Indonesië, zijn de Filippijnen hiervoor bijzonder kwetsbaar. De Filippijnen zijn dit soort crisissen al ‘gewoon’. Maar Haiyan was volgens Simon Horner, crisisadviseur voor de EU, met zekerheid een van de krachtigste uit de moderne geschiedenis. De sterkte van de wind blies alle preventieve maatregelen omver. Het is dus dringend tijd voor klimaatrechtvaardigheid. Ontwikkelingslanden hebben financiële ondersteuning nodig om zich te beschermen (aanleggen van dijken, irrigatiebekkens, enz.) en om te kunnen investeren in klimaatvriendelijke technologieën (zonnepanelen, biogas,…). Ook het behoud van bos moet gecompenseerd worden. Dit geld mag niet gegeven worden uit ‘liefdadigheid’ of als ‘ontwikkelingshulp’. Dit is geen ontwikkelingshulp, dit gaat over betalen van kosten die we gemaakt hebben. De internationale gemeenschap moet hier dringend haar verantwoordelijkheid nemen! Arnoudt, R. “2013 wordt een van de warmste jaren sinds 1850”, 13/11/13, deredactie.be 1
Tip Tip: Toon het volgende filmpje als inleiding om het verband tussen klimaatverandering en extreme weersfenomen te duiden. www.deredactie.be/permalink/1.1777622
Educatieve tips bij tyfoon Haiyan - 5
Over klimaatrechtvaardigheid (Deze les is grotendeels gebaseerd op de gelijknamige les op www.climatechallenge.be, een gezamenlijk project van EHB, Studio Globo, VUB en WWF, in opdracht van de dienst Klimaatverandering van de Federale overheid. )
Vakoverschrijdende eindtermen Context 4: omgeving en duurzame ontwikkeling De leerlingen: 4.2. Herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid. Context 5: politiek-juridische samenleving 5.13. Geven voorbeelden die duidelijk maken hoe de mondialisering voordelen, problemen en conflicten inhoudt. Context 6: socio-economische samenleving De leerlingen: 6.3. Zetten zich in voor de verbetering van welzijn en welvaart in de wereld. 6.4. Hebben bij het kopen van goederen en het gebruiken van diensten zowel oog voor prijs-kwaliteit en duurzame ontwikkeling als voor rechten van de consument. Gemeenschappelijke stam, sleutelcompetentie kritisch denken De leerlingen: 11. Kunnen gegevens, handelswijzen en redeneringen ter discussie stellen a.h.v. relevante criteria. 13. Kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken.
Doelstellingen • Leerlingen kennen enkele concrete gevolgen van de klimaatverandering op het dagelijks leven van mensen in het Zuiden. • Ze begrijpen de linken met andere problemen van armoede (gebrek aan gezondheidszorg, onderwijs, drinkwater …). • Ze begrijpen dat de klimaatverandering een globale problematiek is die een globale aanpak vraagt. • Ze begrijpen dat de gevolgen van de klimaatverandering in de eerste plaats voelbaar zijn voor het Zuiden en begrijpen het wereldwijde karakter ervan. • Leerlingen kunnen hun standpunt verwoorden m.b.t. klimaatrechtvaardigheid.
Werkvorm Groepswerk 1. Introductie-opdracht: leerlingen krijgen een aantal landen en geven ze een volgorde naargelang de Human Development Index en de CO2uitstoot. 2. Bekijken documentaire met verwerkingsopdracht. 3. Discussie: kiezen van drie quotes uit de film en voorstellen aan de klas.
6 - Educatieve tips bij tyfoon Haiyan
BESCHRIJVING 1. Introductie-opdracht • Leerlingen krijgen in groepjes een lijstje met landen (zie bijlage 1): China, VS, België, Ecuador, Bangladesh en Burkina Faso. Laat de leerlingen de landen rangschikken: • volgens Human Development Index (van laag naar hoog) • volgens ton CO2-uitstoot/inwoner (van laag naar hoog) • Oplossing: HDI Ton CO2-uitstoot/inwoner Burkina Faso Burkina Faso Bangladesh Bangladesh Filippijnen Filippijnen China Ecuador Ecuador China België België Verenigde Staten Verenigde Staten • Overloop met de leerlingen de concrete cijfers (Zie onderaan of voor volledige gegevens: http:// en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_carbon_dioxide_emissions_per_capita voor een lijst gebaseerd op statistische gegevens van de Verenigde Naties) • Het verschil in uitstoot tussen Burkina en de VS is enorm: respectievelijk 0,1 ton/inwoner en 17,5 ton/inwoner. Maar ook het verschil in HDI (wordt uitgedrukt met een cijfer van 0 – 1) is groot: Burkina 0,3 en de VS: 0,9. • De Filippijnen hebben een achtergrond als ontwikkelingsland maar behoren nu tot een van de opkomende economieën van de wereld en een van de nieuwe-geïndustrialiseerde landen in ZuidoostAzië, o.a. door een groei van de landbouwsector, textiel- en elektronicaproductie en mijnbouw. • Toch is armoede een zeer groot probleem op de Filippijnen. Er is een grote inkomensongelijkheid en een laag BBP per inwoner. Het zijn vooral de armen die getroffen zijn in de Filippijnen. Zij wonen in onveilige gebieden, in onveilige huizen en konden zich niet voldoende voorbereiden op de omvang van de ramp. Wat kunnen de leerlingen hieruit besluiten? Over het algemeen stellen we vast dat landen met een lage HDI een lage uitstoot hebben. Enkel China is in deze lijst een uitzondering . (China heeft wereldwijd de grootste CO2-uitstoot maar door zijn hoog bevolkingsaantal zit China per inwoner lager dan bijvoorbeeld Ecuador. Ondanks de economische groei van China ligt de HDI lager dan in Ecuador. Dit heeft opnieuw te maken met het grote bevolkingsaantal, ongelijke verdeling van welvaart en het groot aantal armen op het platteland. ) Arme landen hebben m.a.w. de laagste uitstoot en zijn dus het minst verantwoordelijk voor de klimaatverandering, toch is de bevolking in ontwikkelingslanden het meest kwetsbaar voor de gevolgen van de klimaatverandering. Dit heet ‘klimaatonrechtvaardigheid’.
2. Film met verwerkingsopdracht • Laat de leerlingen het filmpje ‘Klimaatrechtvaardigheid’ op climatechallenge.be zien. In de film geven wetenschappers, mensen uit het Zuiden, professoren en ngo-medewerkers hun mening over klimaatrechtvaardigheid. Er worden ook enkele concrete voorbeelden getoond van adaptatie in het Zuiden. • Vraag de leerlingen om tijdens het kijken te noteren welke argumenten zij de belangrijkste vinden om in actie te schieten voor het klimaat. Educatieve tips bij tyfoon Haiyan - 7
3. Discussie • Geef de leerlingen in groepjes een kort overzicht van de meeste quotes uit de film (zie bijlage 3). Elk groepje stelt zijn top 3 voor aan de rest van de klas. • Om discussie uit te lokken probeert de klas een top 3 op te stellen van sterkste argumenten.
4. Conclusie lesactiviteit We stellen vast dat ontwikkelingslanden het minste verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering toch voelen zij nu al de gevolgen (zie ook documentaire gevolgen voor het Zuiden). Daarenboven hebben zij te weinig middelen om zich aan te passen. Ook beschikken ze minder over de nieuwe technologieën om verdere uitstoot te voorkomen. Het is tijd voor klimaatrechtvaardigheid (zie achtergrondinfo).
8 - Educatieve tips bij tyfoon Haiyan
Achtergrondinfo voor bespreking De gevolgen van de klimaatverandering vormen een extra bedreiging voor mensen in het Zuiden. Zij leven vaak in extreme armoede en zijn niet verantwoordelijk voor de opwarming van het klimaat. De industrielanden moeten instaan voor de financiering van adaptatie en noodzakelijke mitigatie in het Zuiden (zie verder). Dit niet uit liefdadigheid, maar uit ‘klimaatrechtvaardigheid’. De industrielanden hebben de ontwikkelingslanden zwaar in de kosten gejaagd, vaak zonder het te weten. Voor de meeste producten betalen we nog steeds geen juiste prijs. De ecologische kost voor het ontginnen van grondstoffen, voor het kappen van woud, voor het dumpen van afval, het uitstoten van broeikasgassen … zijn nooit betaald. Wereldwijd is er voor de periode 2013-2017 jaarlijks 110 miljard euro nodig om adaptatie en mitigatie in ontwikkelingslanden mogelijk te maken. Voor Europa betekent dit 35 miljard euro en voor België 1 miljard euro bijdrage aan VN-klimaatfondsen. Uiteraard mag deze 1 miljard niet meegerekend worden als ontwikkelingshulp. Dit is geen ontwikkelingshulp, dit gaat over het betalen van een kost die we gemaakt hebben, schade die we -niet met slechte bedoelingen- hebben veroorzaakt. Over deze financiering zijn op internationaal vlak enkel nog maar onduidelijke beloftes.
110 MILJARD EURO Voor adaptatie is 40 miljard euro nodig, voor mitigatie is 40 miljard nodig. Het is belangrijk dat industrielanden hun technologische kennis doorgeven aan ontwikkelingslanden. Samen met financiële steun kan dit ervoor zorgen dat ontwikkelingslanden de stap naar een ontwikkeling gebaseerd op fossiele energie overslaan en onmiddellijk kunnen inzetten op hernieuwbare energie. Maar niet alle kennis komt van bij ons! Ontwikkelingslanden kunnen veel van elkaar leren (Zuid/Zuid-uitwisseling). Twee landen die dezelfde condities hebben op het vlak van klimaat, bodem, enz. kunnen concreter kennis uitwisselen over te gebruiken technieken. Zo zien we dat Brazilië zijn kennis deelt met enkele Afrikaanse landen. Het verdwijnen van bos is verantwoordelijk voor 20% van de uitstoot van broeikasgassen. De compensatie voor het behoud van bossen werd begroot op 30 miljard euro.
ADAPTATIE IN HET ZUIDEN
geld dan ontwikkelingslanden. De arme landen willen daarom dat de rijke landen over de brug komen met geld. In ontwikkelingslanden waar gevolgen van de klimaatverandering de bestaande problemen zoals droogte, overstromingen, verspreiding van ziekten … nu al versterken, is het hoogdringend tijd voor adaptatie. Ook de Filipijnse overheid zet nog niet voldoende in op adaptatie. Er wordt bijvoorbeeld heel nonchalant met bouwvoorschriften omgesprongen. Zowel eigenaars, bouwbedrijven als overheid zien er niet (voldoende) op toe dat huizen stevig, betrouwbaar en op veilige plaatsen gebouwd worden. Veel van de getroffen families woonden op kuststroken of berghellingen waar de gevolgen van de ramp niet te overzien waren. Families en gemeenschappen in het Zuiden moeten al hun creativiteit aanwenden om zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatopwarming en hun situatie te verbeteren. Enkele voorbeelden. Aanleggen van irrigatiestelsels en waterbekkens voor het opvangen van regenwater, dammen bouwen, overschakelen op andere teelten, herbebossing, gebruik van kamelen voor melk i.p.v. koeien, een alarmsysteem voor cyclonen. Het is noodzakelijk dat deze groepen van mensen ondersteund worden door lokale organisaties. Zij leveren hen materiaal en knowhow en kunnen hun belangen gaan verdedigen bij nationale en internationale politici. Vaak zien we dat deze lokale organisaties ook gesteund worden door organisaties van bij ons. Zij verlenen hen financiële steun en kloppen op hun beurt weer aan bij politici hier. Het is erg belangrijk dat de stem van mensen in het Zuiden de internationale politieke agenda bereikt. Op die manier komt stilletjesaan verandering tot stand.
MITIGATIE IN HET ZUIDEN Mitigeren betekent ‘verzachten’. In dit geval gaat het over het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, dat kan door energiebesparing, gebruik van duurzame energie … Enkele voorbeelden. In Senegal zie je steeds meer zonnepanelen. In Mali vervangt men de traditionele houtovens door lemen ovens die minder hout verbruiken. In India maakt men van mest biogas. In ZuidAfrika installeert men in de townships zonneboilers. In Uganda zijn GSM’s die op zonne-energie werken een succes.
Adaptatie betekent eenvoudigweg ‘zich aanpassen aan verandering’. Rijke landen hebben hiervoor meer Educatieve tips bij tyfoon Haiyan - 9
bijlage 1
CHINA
HDI
BURKINA FASO
HDI
VERENIGDE STATEN
FILIPPIJNEN BELGIË
HDI
HDI
ECUADOR
HDI
BANGLADESH
HDI
HDI
CHINA
ton CO2/inwoner
BURKINA FASO
ton CO2/inwoner
VERENIGDE STATEN
ton CO2/inwoner
FILIPPIJNEN
ton CO2/inwoner
BELGIË
ton CO2/inwoner
ECUADOR
ton CO2/inwoner
BANGLADESH
ton CO2/inwoner
Bijlage 2 HDI
Burkina Faso Bangladesh Filipijnen 4 China Ecuador België Verenigde Staten Bron: UNDP
HDI 0,3 0,46 0,654 0,66 0,69 0,8 0,9
Ranking 183 146 114 101 89 17 3
Uitstoot CO2 /inwoner
Laatste officiële ranking op 5 214 landen Burkina Faso 196 Bangladesh 178 Filipijnen 159 Ecuador 120 China 55 België 36 Verenigde Staten 12 Bron: Wikipedia en UN Statistics Division
4
China, toch een economische tijger, heeft een lagere HDI dan Ecuador. Omwille van ongelijke verdeling van welvaart en hoog bevolkingsaantal leeft een groot aantal Chinezen in armoede. 5 Verschillende rankings geven een verschillend totaal aan landen weer. 1 0
1 1
1 2
Educatieve tips bij tyfoon Haiyan - 15
Solidariteit met de Filippijnen WE ZIEN We zien dat er een enorme materiële chaos, vernieling en menselijk leed achter blijft na de doortocht van de supertyfoon. Het meest aangrijpend wat we zien is mensen die verdriet hebben om het verlies van familie of vrienden. Vaders en moeders die met de moed der wanhoop op zoek zijn naar eten en drinken voor hun kinderen, kinderen die troost en veiligheid zoeken bij hun ouders. Ook kinderen worden hierdoor geraakt. De psychische chaos die zo’n natuurramp veroorzaakt is erg groot. Wat een gevoel van ontreddering, machteloosheid en emotionele verlamming! Hoe verwerk je dit verlies? Hoe raak je hier ooit overheen? Wat brengt de toekomst nog? Tegenover deze schrijnende vragen staat het antwoord van wereldwijde solidariteit, sterke verhalen van plaatselijke hulpdiensten en vrijwilligers en internationale hulp die massaal mensen, geld en materialen vrij maakt om hulp te kunnen bieden.
WE DENKEN Zoveel ellende zet aan tot denken. Hoe kunnen we helpen? Wat met de noodhulp? En de wederopbouw op korte termijn? En op langere termijn? En wat als de media-aandacht wegvalt?
Noodhulp, wederopbouw en structurele ontwikkeling We kennen het gezegde dat het beter is om mensen te leren vissen dan ze elke dag een vis te geven. En daar is nog het inzicht bij gekomen dat er vooral voor goede visgronden moet worden gezorgd. Er is met name een onderscheid te maken tussen directe noodhulp op korte termijn en de wederopbouw en structurele ontwikkeling 16 - Educatieve tips bij tyfoon Haiyan
die zich op langere termijn situeren. Dit geldt voor armoedebestrijding, maar evenzeer voor allerlei hulpacties die op gang komen na een natuurramp
Noodhulp Als een land getroffen wordt door een erge aardbeving, is in een eerste fase noodhulp nodig. Mensen worden bedolven onder instortende gebouwen, worden van onder het puin gehaald en moeten begraven worden. Rottende lijken kunnen immers ziekten als cholera of tyfus veroorzaken. Gewonden moeten dringend verzorging krijgen. Voedsel en vooral zuiver water ontbreken en moeten ter plaatse komen. Mensen hebben nood aan een ’voorlopig’ dak boven het hoofd. De veiligheid moet gewaarborgd worden. Wegen moeten vrijgemaakt worden. Het binnenland, dat veel moeilijker bereikbaar is dan de hoofdstad, moet ook geholpen worden.
Wederopbouw Als die eerste nood gelenigd is, komt er een volgende fase. Die van de wederopbouw. Mensen herstellen of bouwen huizen, scholen, ziekenhuizen, leggen nieuwe wegen aan. Er komen nieuwe elektriciteitsleidingen. Boeren bewerken opnieuw het land en zaaien de akkers in.
Structurele ontwikkeling Maar daarmee is het verhaal niet ten einde. In een derde fase wordt aan de lange termijn gewerkt. We spreken dan van structurele ontwikkeling. Er wordt gezocht naar de oorzaken van armoede en manieren om die weg te nemen. De hoge schuldenberg waartegen landen aankijken bijvoorbeeld. Of de lage grondstoffenprijzen. Te duur drinkwater, gebrekkig onderwijs of schending van kinderrechten om er enkelen te noemen. Natuurrampen treffen mensen totaal onverwacht. De camera’s brengen veel miserie in beeld en de solidariteit met volwassenen en kinderen die
van het ene moment op het andere familieleden, hun huis, hun bezittingen verliezen, is bijzonder groot. Noodhulp en wederopbouw kosten handenvol geld en het is goed dat we op zo’n momenten ons hart laten spreken. Het is tegelijkertijd een aanknopingspunt en een kans om de oorzaken van armoede ter sprake te brengen en het belang van het werk op lange termijn. Dagelijks sterven wereldwijd zo’n 25.000 mensen door armoede. Dat kan ons evenmin koud laten. Of om het nog even met beelden te zeggen: vandaag is er nood aan een tent die bescherming biedt tegen regen en hitte, morgen is er best een boot om terug de zee op te varen en vis te vangen, voor overmorgen is een goede prijs voor de vis belangrijk.
WE DOEN Er zijn tal van motieven om met je klas of school een actie op touw te zetten naar aanleiding van deze ramp. Die kunnen van pedagogische (leren delen), edelmoedige (willen helpen) of van politieke aard zijn (bewustwording). Toch menen we dat een actie die op touw gezet wordt meer moet zijn dan geld vragen aan de leerlingen. Daarom spreken we ook over een solidariteitsactie. Enkele kanttekeningen:
Geef achtergrondinformatie Op zoek gaan naar oorzaken en gevolgen van de problemen geeft een andere dimensie aan de actie. Achtergrondinformatie over het land en hun cultuur (zie verder) geeft een andere kijk en ramp en verklaart in dit geval de ravage. Een solidariteitsactie kan zo aanleiding zijn om te werken aan een bredere bewustwording van problemen in het Zuiden.
Van verbondenheid tot solidariteit In dit geval zullen heel wat kinderen zich verbonden voelen met leeftijdsgenoten in de Filippijnen. Toch is het belangrijk dat we deze verbondenheid levend houden door concrete verhalen en aandacht te schenken aan de problemen ter plaatse. Door systematisch aandacht te hebben voor het Zuiden kan ook de verbondenheid evolueren tot solidariteit.
Wij zijn niet de ultieme redders Hoe belangrijk de financiële acties ook zijn, toch moeten we benadrukken dat wij niet de redders in nood zijn. Het zijn de mensen in de Filippijnen die zelf de problemen zien, zelf een oplossing zoeken, zelf de oplossing betalen. Wij helpen hún plannen te realiseren.
Spreek hoopvol Een hoopvol perspectief, met kans op verbetering, maakt het de moeite waard om zich financieel in te spannen. Toch moeten we onze inbreng relativeren, we dragen bij tot een verbetering van de situatie en vermindering van het leed.
Geen competitie Vermijd iedere vorm van druk en realiseer je dat niet elk kind hetzelfde gemak heeft om een financiële inspanning te leveren of dat meningen over solidariteitsacties met het Zuiden erg ver uit elkaar kunnen liggen.
Een gezamenlijk project Een solidariteitsactie op school werkt het meest motiverend als het een gezamenlijk project is van de hele school. Denk er met het team over na om de criteria van een solidariteitsactie te bepalen. Je kan bij Studio Globo terecht voor een vormingsmoment bij jou op school. Een uitbreiding naar ouders, grootouders, plaatselijke organisaties,…vergroot het draagvlak van je actie.
Sluit aan bij de golf van solidariteit Ongetwijfeld komt het bij jou of je kinderen op om iets te doen. Veel uitleg is hier niet nodig. Noodhulporganisaties van het consortium 1212 hebben onder de noemer Haiyan2121 de krachten gebundeld. De media hebben hiervoor bijzondere aandacht. Meer informatie vind je op www.1212.be Ook voor de fase nadien werden al afspraken gemaakt met organisaties die in de Filippijnen werkzaam zijn, waaronder de koepel 11.11.11. Wil je mee middelen voorzien voor de heropbouw die zo snel mogelijk moet beginnen: stort dan op BE30 0000 0000 1111 met vermelding ‘heropbouw Filippijnen’.
Laat het niet bij deze ene keer Solidariteit is een werk van lange adem. Direct helpen bij een natuurramp is belangrijk. Deze natuurramp toont aan hoe kwetsbaar mensen in het Zuiden zijn voor de gevolgen van klimaatsverandering. Het blijft een belangrijke opdracht om structureel te werken aan armoedebestrijding.
Educatieve tips bij tyfoon Haiyan - 17
Uitgave Een realisatie van Studio Globo vzw, Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel. Het is de leerkrachten en begeleiders toegestaan om – voor de werking met het project – teksten te kopiëren. In alle andere gevallen moet er voor het overnemen van stukken uit deze handleiding toestemming aan de uitgever worden gevraagd. v.u. Piet Spanhove, Huidevettersstraat 165, 1000 Brussel november 2013, v.3
