Aan tafel met zeven entrepreneurs

December 2009

Arjan Wennekes:

“Aan tafel met zeven entrepreneurs” Inclusief Olympische Spelen editie!

08Kerst in Venetië 12Lunchen bij John Jansen 15Grenzeloze musicals 16Economisch effect van voetbalfinales

GRENZELOOS 04

Grenzeloos is een periodieke uitgave voor en door reis- en eventprofessionals.

TAKE OFF

Terugblikken, maar vooral vooruitkijken Dit is traditioneel de tijd van het jaar waarin we terug kijken en de balans opmaken van het jaar dat achter ons ligt. Op persoonlijk vlak wat filosofisch misschien, maar bij bedrijven is die balans toch wat meer financieel van aard. Wij zijn tevreden hoe we als ATP Group het jaar 2009 afsluiten. Dat hebben we vooral te danken aan een brede markt­oriëntatie, waarmee ATP verschillende klantsegmenten en businesskanalen bedient. Ook hebben we door de acquisitie van Instone aan schaalgrootte gewonnen én zijn we zeer bewust omgegaan met het maken van kosten. Wij kijken vooruit naar een uitdagend 2010. Voor komend jaar zien we een licht herstel in het verschiet, met mooie evenementen als de Olympische Winterspelen in Vancouver en het WK Voetbal in Zuid-Afrika. Voor ATP zal de nadruk

Ontdek de wereld met KLM en ATP

de vlucht en bestemming die bij u past.

Deze tijd van het jaar is ook bij uitstek geschikt om eens ontspannen wat te lezen, al dan niet onder de kerstboom. Wij hebben deze eindejaars­ editie van Grenzeloos daarom opgetuigd op basis van zeven verschillende thema’s: van samenleving tot entertainment en van sportief tot culinair. Leuke gesprekken met mensen die iets te melden hebben rondom de centrale vraag: ‘waarin ben jij grenzeloos?’.

04 De mannen van07 Nieuws 

Boordevol weetjes Muziek 

TRIBE

08 World Servants10 Literatuur 

John Jansen, CEO ATP, The Advanced Travel Partner

Ik wens u veel leesplezier, fijne feestdagen en een grensverleggend nieuw jaar. En vooral: een goede reis!

Ernest van der Kwast Samenleving 

Nederland

ATPanel

Iedere editie laten we drie medewerkers van ATP reageren op verschillende artikelen in Grenzeloos, elk vanuit hun eigen discipline. We stellen ze aan u voor!

John Bergmann Senior Project Manager Sports Events

Lisette Rodenburg-Van Vugt Supervisor Media Desk

“Bij ATP Sports Events op Schiphol-Rijk verzorgen we met zo’n 25 mensen alles rondom sportreizen voor verschillende bedrijven. Ikzelf ben gespecialiseerd in voetbalreizen. Voordat ik bij ATP werkte, regelde ik bezoeken van buitenlandse voetbalclubs aan Nederland. In het verleden bij Ajax Travel & Events en nu bij ATP doe ik dat dus anders­om. Affiniteit met voetbal heb ik altijd al gehad, ik voetbalde zelf bij SIOL in het Brabantse Cuijk. Momenteel ben ik bezig met de voorbereidingen rondom de Champions League finales in Madrid en Londen en het WK Voetbal in Zuid-Afrika, wederom mooie uitdagingen. Meer daarover op bladzijde 16 en 17.”

Samen kiezen we

Inhoud

komend jaar vooral liggen op het beheren van de budgetten van onze klanten en het geven van adviezen die hen een optimaal rendement leveren. Een rendement waarop straks, aan het einde van 2010 met tevredenheid kan worden teruggeblikt.

Wonen 

Culinair

Lunchen bij John Jansen

“Op het kantoor in Bussum heeft ATP een eigen Mediadesk. Daar werk ik nu alweer vijf jaar. We zijn met acht personen gespecialiseerd in het boeken van reizen voor onder andere journalisten, verslaggevers en cameramensen. We doen dit voor tal van omroepen, zoals NOS, KRO, RTL en VPRO. Sommige reizen worden ver van tevoren geboekt, zoals naar de Olympische Spelen of het WK in Zuid-Afrika. Echter, het grootste gedeelte van de reizen moet ad hoc geregeld worden, zoals voor het NOS Journaal, RTL Nieuws en Een Vandaag. Als er iets in de wereld gebeurt, moet er direct actie worden ondernomen. Daarnaast boeken we de reizen voor Stage Entertainment, waarover ik meer vertel op pagina 15.”

Vincent Geerlings Project Manager Group Ticketing

“Ik werk inmiddels acht jaar bij ATP en ben als Rotterdammer begonnen in Rotterdam, maar nu werk ik in Den Haag en daar woon ik ook. Binnen ATP verzorgt Group Ticketing de reizen van groepen van meer dan tien personen. Dat doen we voor onze eigen klanten, maar we regelen ook reizen voor groepen van collega’s op andere afdelingen zoals Events of Government Travel. Het boeken van groepsreizen vergt een eigen expertise omdat luchtvaartmaatschappijen daar een aparte tariefstructuur voor hanteren. Op bladzijde 10 vertel ik iets over een heel speciale klant: de liefdadigheidsinstelling World Servants. Past mooi bij deze tijd van het jaar, vind ik.”

Entertainment

Sport 

Madrid en Johannesburg

Jacqueline van Klaren, Business Development Manager KLM Nederland

Column 

Binnen KLM Nederland worden contacten onderhouden met reisagenten. Structureel of aan de hand van projecten. Voor de Olympische Winterspelen schakelt ATP met Jacqueline van Klaren. Grenzeloos belde haar om te horen hoe KLM zich op Vancouver voorbereidt.

3,2,1…GO! 

Wat vind je het leukste? “Het gezamenlijk neerzetten van een mooi product voor tevreden klanten. Alle reserveringen van de Olympische teams worden geboekt via ATP en daarom hebben we eigenlijk elke week wel contact. Dan gaat het bijvoorbeeld over de stoelkeuze in het vliegtuig, omdat ze als team bij elkaar willen zitten. Datzelfde geldt uiteraard ook voor de klantengroepen van ATP die naar Vancouver reizen. Dat vergt dan even de nodige coördinatie. Die gezamenlijke afstemming vind ik erg prettig.”

Wel weer één terugvlucht? “Ja, inderdaad. Anders dan op de heenweg, keert de hele Olympische ploeg als één geheel terug. Wij zijn als projectteam nu al bezig om te zorgen dat er aan boord een feestelijke sfeer hangt. Met lekkere Hollandse hapjes, speciale champagneglazen die ze mee mogen nemen en speciale hoofdsteun hoezen. Deze vlucht is overigens al helemaal volgeboekt door ATP. Nu is het aan ons om het voor iedereen aan boord zo comfortabel mogelijk te maken!”

15 16

Erwin van Lambaart

Hoe is het met?

Een groot projectteam? “We werken met zo’n 40 mensen in een speciaal opgezet projectteam. Die komen uit heel verschillende disciplines: Schiphol, grondpersoneel van ons Operations Control Centre en vanuit onze commerciële hoek. We komen om de twee weken bij elkaar om af te stemmen, bijvoorbeeld over hoe de bagage, variërend van een snowboard tot een massagetafel het beste kan worden ingecheckt. Uitgangspunt is dat de sporter zich volledig kan focussen op de wedstrijden in Vancouver en zich over het vervoer geen zorgen hoeft te maken.”

11 12

Kerst 2009 en daarna

Mart Smeets Voordelige groepsreizen Kunst

Hermitage

18 20 20

Meer weten over de voorbereidingen van de Olympische Winterspelen? In het midden van deze Grenzeloos vindt u een speciale Grenzeloos Olympische Spelen editie.

3

Nieuws

N ieuws

High WiFi

ATP partner van KNZB De Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB) en ATP werken voor nog eens drie jaar samen, dat hebben beide organisaties bekendgemaakt. ATP blijft de officiële reisen event partner van de KNZB. Naast het vervoer en verblijf van sporters, bestuurders en begeleidingsstaf, ontwikkelt ATP voor sponsoren en supporters reizen naar buitenlandse zwemtoernooien. Dat de reisonderneming een jarenlange ervaring heeft opgebouwd in de logistiek rondom grote sportevenementen was voor de zwembond van doorslaggevende betekenis.

Zaken via City London City airport is de duidelijke favoriet van zakenreizigers. Van alle Londense luchthavens is het de enige waar de meerderheid (56 procent) van de passagiers voor zaken arriveert of vertrekt. Met de Docklands Light Rail zit de business traveller dan ook snel in het hart van de zakenstad. De luchthavenwereld is inmiddels ook behoorlijk internationaal geworden. Zo heeft de Amerikaanse

Groene evenementen

eigenaar van London City airport (het consortium Global Infrastructure Partners) onlangs ook de Londense luchthaven Gatwick van de Spaanse eigenaar van British Airports Authority overgenomen. BAA blijft nog wel eigenaar van London-Heathrow, maar daar heeft van de reizigers ‘slechts’ een derde een zakelijk reismotief, zo blijkt uit onderzoek van de Britse luchtvaartdienst.

Daar waar groen reizen al een tijdje de aandacht heeft van de travel manager, is het compenseren van de uitstoot van broeikasgassen als gevolg van evenementen nog een tamelijk onontgonnen gebied. Maar ook in het geval van een productlancering, bedrijfs­ evenement of congres vindt er uitstoot van CO2 plaats. Denk bijvoorbeeld aan energieen papierverbruik en afvalverwerking. Om haar klanten nog beter te kunnen adviseren en faciliteren op het gebied van groene evenementen, is ATP een samenwerking aangegaan met de Climate Neutral Group. Samen met hen brengt ATP CO2-uitstoot van een evenement in kaart, wordt aangegeven hoe die gereduceerd kan worden en wordt de mogelijkheid geboden om de resterende emissie te compenseren door het steunen van duurzame projecten in met name derdewereldlanden.

Minder naar Amerika Er bestaat geen verband, maar het eerste jaar van president Obama is het slechtste toeristische jaar voor Amerika sinds 2003. Voor het eerst daalt het aantal bezoekers uit het buitenland. Dat gebeurt over de hele linie met acht procent vergeleken met topjaar 2008 toen de Verenigde Staten nog 58 miljoen mensen verwelkomden. Volgens het Amerikaanse Department of Commerce zijn dit jaar tien procent minder Nederlanders naar de VS gereisd. Maar er is hoop: volgend jaar wordt weer drie procent groei voorzien.

4

Bubbels op de bon?

De economische crisis wordt zelfs in de Franse wijngaarden gevoeld. Vorig jaar beperkten de wijnboeren hun productie van druiven waar champagne van wordt

gemaakt, omdat de markt met vijf procent was ingezakt. Maar dit jaar is het helemaal raak! In de eerste zeven maanden van 2009 nam de vraag nog eens verder af met bijna een kwart. Omdat er inmiddels een voorraad aan champagneflessen ligt en de verkoop stagneert, hebben de wijnboeren besloten 35 procent minder druiven aan de champagnehuizen te leveren. Van die klein gehouden oogst worden 229 miljoen flessen bubbels gemaakt, die vanaf april 2011 op de markt komen. Bij gewone productie waren dat 389 miljoen flessen geweest. Vanwege de grote voorraden is het feestelijk vocht nu nog redelijk geprijsd. Maar champagne wordt straks schaarser en daardoor duurder. Geniet er dit jaar dus nog maar even van!

Yes we scan! Volgend jaar juli start op Schiphol een proef met een ‘paspoortcomputer’. Die scant de chip op de nieuwe Nederlandse paspoorten (vanaf 2006) en vergelijkt de biometrische gelaatsgegevens met een foto die automatisch ter plaatse wordt gemaakt van de persoon die het paspoort aanbiedt. Komen de gegevens overeen, dan kan de reiziger meteen doorlopen. Doel van de twee jaar durende proef is het verkorten van de wachtrijen voor de paspoortcontroles. Vandaar ook dat het project NoQ heet, kort voor No Queue (geen

rij). Niet alleen Nederlanders, maar ook andere Europeanen met een paspoort met biometrische chipgegevens kunnen van de geautomatiseerde paspoortcontrole gebruikmaken. De paspoortcomputer wordt met name gebruikt bij vluchten naar non-Schengen landen. Overigens mag een passagier ook zelf voor persoonlijke controle door een marechaussee kiezen. Deze nieuwe manier van grenspassage staat overigens los van Privium dat met een irisscan via een card werkt.

Nieuwe terminals De bouw begon voordat de economische crisis inzette, maar de gebouwen zijn klaar op het moment dat die voorbij lijkt. Kort na elkaar werden begin november nieuwe terminals opgeleverd op de luchthavens van Kaapstad en Larnaka. De nieuwe voorziening

in Kaapstad met 120 incheckbalies is mooi op tijd klaar voor het WK Voetbal die volgend jaar in Zuid-Afrika wordt gespeeld. De nieuwe terminal op Cyprus is, met z’n 67 balies, de helft kleiner en heeft een capaciteit van 7,5 miljoen passagiersbewegingen per jaar.

ATP opent in Emiraten

ATP International Group opent in 2010 drie vestigingen voor zakelijk reizen in de Ver-

enigde Arabische Emiraten. De nieuwe kantoren in Dubai, Abu Dhabi en Sharjah maken deel uit van een franchise overeenkomst met Orient Travel, een gerenommeerde reisonderneming in de Emiraten. Beide bedrijven zien de samenwerking als een versterking van de individuele posities. Vanuit de Emiraten wil de nieuwe combinatie zijn vleugels verder uitslaan naar andere landen in het MiddenOosten, Pakistan en Afghanistan.

Trein naar Londen

Het aantal reizigers dat met Eurostar door de Kanaaltunnel naar Engeland reist, is in het derde kwartaal van dit jaar met bijna zeven procent gestegen. Maar over het hele jaar genomen loopt het vervoer nog steeds een procent achter. De inhaalslag in het derde kwartaal ziet de treinmaatschappij heel voorzichtig als een teken dat het ergste voor de zakelijke markt wel eens voorbij zou kunnen zijn. Dat leidt Eurostar onder meer af van een wat soepeler wordend reisbeleid van een aantal corporate klanten die hun personeel met de snelle trein laten reizen. Van alle passagiers aan boord van de Eurostar reist ongeveer twintig procent voor de zaak.

Zakenreizigers aan boord van de lange­ afstandsvliegtuigen van Lufthansa genieten vanaf medio 2010 weer volledige communicatievrijheid. Het FlyNet systeem is dankzij Panasonic weer in de lucht. Daardoor kan onderweg niet alleen van breedbandinternet gebruik worden gemaakt, maar ook kunnen met de mobiele telefoon sms-berichten worden ontvangen en verzonden en via smartphone, BlackBerry en PDA gegevens worden binnengehaald of verzonden. De vliegtuigcabine fungeert als een vliegende WiFi hotspot waar wel in de stoelleuning ingeplugd moet worden. Voor het gebruik van FlyNet moet wel worden betaald, maar dan zit je volgens Lufthansa ook in de ‘Koningsklasse van de Kommunikatie’.

Verplicht toiletbezoek Ryanair overweegt om passagiers te laten betalen voor het gebruik van het toilet aan boord van zijn vliegtuigen. Doel van die maatregel is dat die geld oplevert. Dat is misschien ook wel het doel van een maatregel die ANA (All Nippon Airlines) uit Japan neemt. De luchtvaartmaatschappij verplicht passagiers sinds oktober (op proef) om vlak voor vertrek van Japanse luchthavens even van het toilet gebruik te maken. Als de helft dat zou doen, wegen die samen al zoveel minder dat het vliegtuig minder brandstof hoeft te verbruiken en dat levert weer een

besparing van 4,2 ton kooldioxide op. ANA brengt de mededeling van de proef als iets wat goed is voor het milieu. En dat klinkt toch weer heel anders.

Duurste cruiseschip

Deze maand begint de Oasis of the Seas aan haar eerste reis. Rederij Royal Caribbean heeft er maar liefst bijna een miljard euro voor neer moeten tellen en daarmee is ‘t het duurste cruiseschip ter wereld. Het is dan ook een geweldig schip: ongeveer net zo langs als het Empire State Building in New York. Het hele schip staat in het teken van The Big Apple met het

Central Park als centraal thema. Maar dan wel een park met 12.000 bomen en planten! De Oasis of the Seas heeft 18 verdiepingen (dekken) en biedt plaats aan 5.400 passagiers, die dan op hun beurt weer verzorgd worden door zo’n 2.200 bemanningsleden. Hardlopen kan op de 600 meter lange atletiekbaan en omhoog klauteren kan op de klimwand. 5

Advertorial

MUZIEK

Christine Reischl, Senior Vi ce President & General Manager, Industry Stan dard Servers, Hewlett Packard and Star Alliance Gold Status

staralliance.com Mensen maken het verschil bij NH Hoteles. Servicegericht, professioneel, vakbekwaam en met oog voor detail. Daar staan we voor. Dat is onze passie. Ontdek het in meer dan 340 NH hotels in 22 landen.

Singapore Airlines 98 keer per week Down Under Singapore Airlines (SIA) vliegt vanaf

configuratie; 12 Singapore Airlines

dige wijze worden getransformeerd

haar thuisbasis Singapore maar liefst 98

Suites, 60 Business Class stoelen en

tot één van de grootste bedden in deze

keer per week naar de belangrijkste 5

399 Economy Class stoelen.

reisklasse.

De Singapore Airlines Suite is uitge-

De nieuwe SIA Economy Class stoel

rust met een zeer comfortabele met

aan boord van de A380 staat garant

Alle SIA vluchten tussen Singapore

leer beklede fauteuil, een 23-inch

voor meer eigen ruimte en beenruimte

en Australië worden uitgevoerd met

LCD scherm, een grote dinertafel, een

en is voorzien van talloze handige

ultramoderne vliegtuigen zoals de

chaise lounge, alsmede een geheel

snufjes zoals een voetensteun voor

Boeing 777, de Airbus A330 en de Air-

vrijstaand bed. Voor optimale privacy

maximaal comfort, een in hoogte ver-

bus A380. Al deze vliegtuigen zijn uit-

is elke Suite voorzien van schuifdeuren

stelbare hoofdsteun, een individueel

gerust met SIA’s allernieuwste inflight

en ramen welke afgeschermd kunnen

verstelbare leeslamp, stroomvoorzie-

producten in alle reisklassen.

worden.

ning voor de laptop, alsmede een per-

SIA vluchten naar Sydney en Mel-

De nieuwe Business Class aan boord

bourne worden o.a. uitgevoerd met

van de SIA A380 is uitgevoerd in een

Alle reisklassen aan boord van SIA

‘s werelds grootste passagiersvlieg-

1-2-1 opstelling waardoor elke passa-

vliegtuigen zijn voorzien van Kris-

tuig, de Airbus A380.

giers direct toegang tot het gangpad

World, SIA’s inflight entertainment-

heeft. De breedte van de Business

systeem met meer dan 1000 entertain-

De SIA Airbus A380 kan 471 passagiers

Class stoel is maar liefst 76 centimeter

ment opties, waaronder de nieuwste

op de meest stijlvolle manier vervoe-

en is hiermee de grootste ooit geïntro-

films, TV- en radioprogramma’s, CD's

ren en is uitgevoerd in een 3-klassen

duceerd. Deze stoel kan op eenvou-

en spellen.

steden in Australië, t.w. Adelaide, Brisbane, Melbourne, Perth en Sydney.

soonlijk groot videoscherm.

www.nh-hotels.com Adv NH corp NL_A5

1

25-09-2008 13:56:28

TRIBE:

Piepjong en grenzeloos Vrijdagmiddag, na een lekkere werkweek, zitten de mannen van TRIBE om tafel. De naam TRIBE is niet voor niets gekozen. Een club mensen die bij elkaar hoort, elkaar aanvullen en inspireren en vooral samen mooie dingen beleven. Mooie dingen zijn in het geval van TRIBE publieksevenementen waar de Nederlandse popmuziek centraal staat. Concert at SEA, wat in 2010 haar vijfde editie beleeft en ZAND, wat voor de derde keer plaatsvindt, zijn succesvolle projecten. Best bijzonder in een klein landje als Nederland waar de festivalkalender redelijk gevuld is. Maar ook voor een reeks intieme kampvuur concerten in een heuse tipi tent draait TRIBE haar hand niet om. Wat is dan het succes? De mannen achter TRIBE zijn no-nonsense en bescheiden. Niel van Hoff heeft zijn sporen verdiend in verschillende functies in de muziek­ industrie. Dennis Luken en Machiel Hofman hebben samen gewerkt bij SkyRadio en waren de initiatiefnemers van Concert at SEA. Creativiteit vinden zij de rode draad bij elk project, maar ook investeren in de toekomst van een evenement en ­het ­belang van de carrière van de artiest niet uit het oog verliezen. Juist niet alleen het (finan­ciële) succes van het zoveelste festival. Maar waarin

Dennis Luken schuilt dan die creativiteit? Dennis vertelt: “Soms is de prijs het onderscheidend vermogen. Bij de start van Concert at SEA in Zeeland kostte een kaartje 7,50 euro, in het eerste weekend werden

SOURCE STUDIO Account / Job title

Star Alliance / Christine Reischl International

30.000 kaartjes verkocht, wow!” Maar soms is het een concept: “de grootste BBQ van Nederland” tijdens ZAND op het Almeerder strand. En vult

Niel van Hoff Niel aan: “Als we eerlijk zijn, speelt soms ook gewoon het ‘buikgevoel’ mee. Maar altijd is er het oog voor details!” Ambassadeurs De juiste artiesten on stage zijn natuurlijk belangrijk, maar niet meer of minder als het publiek. En wat te denken van de grote aantallen crewleden die het allemaal mogelijk maken. Ook voor hun zorgt TRIBE ervoor dat het een feestje is om mee te werken aan de evenementen. Artiesten worden regelmatig ambassadeurs voor projecten. “Soms worden we gewoon gebeld, omdat artiesten het goeie gevoel van zo’n evenement ook onderling delen en dat resulteert dan in een spontaan belletje van een artiest”, laat Machiel vallen. Als startende ondernemer kun je je eigenlijk niets mooiers bedenken.

tuur. Dit jaar werd de pitch gewonnen voor de organisatie van De Vrienden van Amstel LIVE!. Na 11 jaar zocht opdrachtgever Amstel nieuwe

Machiel Hofman ingrediënten voor dit al jaren succesvolle concept. TRIBE nam het bestaande idee onder de loep en verfriste het evenementprogramma conceptmatig. Zo zijn vanaf 2010 ‘De Helden van Amstel LIVE!’ een vast nieuw onderdeel van de show tijdens de zeven uitverkochte avonden in Ahoy. Klinkt dit niet al heel mooi voor een bedrijf dat

in januari 2010 pas een jaar bestaat? Toch kwamen wij ook te weten dat de ambitie van TRIBE grenzeloos is. Naast grootschalige muziekevenementen organiseren en het bedrijven van artiestenmanagement, geeft Dennis aan ook in andere vormen van entertainment te denken. “Entertainment in combinatie met sport staat in ons land nog in de kinderschoenen. Daarin kunnen wij nog heel veel leren van landen als Amerika.” Daarnaast is het volgens Machiel geen noodzaak dat de creatieve muzikale concepten altijd voor grootschalig publiek geschikt zijn. Hij tipt dan ook graag de theatertour en het debuutalbum van JURK! dat in 2010 zal verschijnen. Nooit van JURK! gehoord? ATP verloot 5 albums onder de kerstboom nog voordat deze in de winkels ligt. Meldt u dus snel aan op www.atpi.nl/jurk Aan het einde van het jaar is het even tijd voor bezinning. Kerst wordt met de familie gevierd of lekker in de sneeuw. De single ‘Last Christmas’ van WHAM komt ter sprake, verse sneeuw, een grote blokhut, veel muziek en vrienden… zegt mijn buikgevoel een nieuw concept? Wij zijn het er allemaal over eens: voor entertainment is er altijd plaats!

De Helden van Amstel LIVE! TRIBE beleeft in januari 2010 een nieuw avon7

literatuur

literatuur

Ke rs t me t d e fami lie Va n d e r Kw as t Fotografie Keke Keukelaar

Ernest van der Kwast (1981) schreef meer boeken onder pseudoniem dan onder zijn eigen naam. Hij is organisator van het Rotterdamse literaire podium Nur Literatur en treedt veelvuldig op in het land. April 2010 publiceert hij zijn volgende boek: Mama Tandoori. Over het kleurrijke leven van zijn Indiase moeder. Aan de hand van de ingrediënten reizen, kerst en het einde van het jaar, schreef Ernest speciaal voor Grenzeloos dit familieverhaal. Meer details op www.ernestvanderkwast.nl ALLI_0910072_Network_297x204_5.qxd:_

e kwamen uit alle windrichtingen: mijn ouders uit Canada, mijn broer uit Marokko, mijn zus uit Rusland en ik uit Italië. Verzamelplek: Villa Stucky in Mogliano Veneto, een stadje dat op twintig minuten van Venetië ligt. We zouden de kerst van 2008 in Venetië doorbrengen. Alle hotels waren echter lang van te voren volgeboekt, dus moesten we uitwijken naar een villa die ooit bewoond was door de Italiaanse adel. Toen de receptionist mijn Indiase moeder zag, zei hij meteen: “We are fully booked.” Als mijn moeder op reis gaat, neemt ze zoveel mogelijk mee. Op vluchten van en naar Canada mag je van de KLM twee bagagestukken meenemen van ieder 32 kilo. Mijn vader had alleen zijn tandenborstel mee. Mijn moeder had voor 128 kilo bagage mee. De chique entree van Villa Stucky was veranderd in een Indiase treincoupé. Ik vertelde de receptionist dat ik een reservering had gemaakt onder de naam Van der Kwast. Ik wist zeker dat hij die naam nooit meer zou vergeten.

We hadden drie kamers naast elkaar, dat wil zeggen: de hele eerste verdieping van Villa 19/10/09 Stucky. 15:47 De Page 1 deed er een uur over om piccolo

alle bagage naar boven te tillen. De koffers van mijn moeder waren te groot voor de chique lift, die berekend was op handtasjes van vossenpels. Zoals de prijs van de bagage bij de KLM in het ticket zit, zo vond mijn moeder ook dat de service van de piccolo in de kamerprijs zat. Het oude Italiaanse mannetje dat met haar koffers had gezeuld, wilde eerst niet weggaan. Hij bleef staan voor kamer 101, wachtte totdat er iemand in de deuropening zou verschijnen. Toen mijn moeder begreep dat ze hem iets moest geven, opende ze een van haar koffers en haalde er een appel uit. In de koffers van mijn moeder zat van alles: vijgen, yoghurt, brood, chocolade, nog meer chocolade, toiletpapier, stroopwafels, pannen, spatels, lepels, tandpasta voor een weeshuis, mandarijnen, bananen, en ook appels.

De piccolo nam de appel stilzwijgend aan. Soms verrast een situatie de mens zo, dat hij zijn tong verliest. Ook de piccolo moet tranen in zijn ogen hebben gekregen, en ook hij zou de naam Van der Kwast nooit vergeten. Ik sliep met mijn broer op de kamer. Hij zag eruit als een Marokkaan; zijn huid was donker en hij had een dikke, zwarte baard. “Ze dachten dat ik een terrorist was”, zei hij. Op het vliegveld van Venetië hadden twee mannen met een mitrailleur gevraagd wat mijn broer ging doen in Italië. Hij had verteld dat hij kerst ging vieren met zijn familie. Toen wisten ze het. Ze hadden een terrorist, een grote, een gevaarlijke, een kopstuk. Wie eruit ziet als een moslim en zegt dat hij kerst gaat vieren met zijn familie, is een acute bedreiging voor het land. Een van de mannen had zijn mitrailleur van zijn schouder gehaald toen hij de achternaam van mijn broer had gezien in zijn paspoort. Onze familienaam zou een begrip worden in Italië. Je had de familie Bin Laden, maar je had ook de familie Van der Kwast. Uiteindelijk hebben ze mijn broer laten gaan, omdat de douane niet meer dan enkele appels, vijgen en dadels had gevonden in de SGU • BAT koffer van mijn broer.

De treinreis tussen Mogliano Veneto en Venetië duurt twintig minuten. Ik kon me niet herinneren dat we ooit met het hele gezin in een trein hadden gezeten. Ik kon me wel herinneren dat we ooit met het hele gezin in een Indiase trein hebben gestaan. Je hebt drie verschillende klassen in India: de eerste, de tweede en de derde klasse. Als je een kaartje hebt voor de derde klasse, dan heb je recht op het gangpad, het dak van de trein en de wc. Wij stonden in het gangpad (op het dak kun je beter niet gaan staan). Maar dat was lang geleden, niet dat de tijden veel veranderd waren. Als Trenitalia ook een derde klasse zou hebben, dan had mijn moeder daar kaartjes voor gekocht.

van mijn broer door de carabinieri verspreid, misschien was Venetië in de opperste staat van paraatheid gebracht, omdat de familie Van der Kwast eraan kwam. Het bleek allemaal mee te vallen. De stad maakte zich op voor kerst. Overal hingen kransen met kerstballen, klonken liedjes uit winkels en blonken engelen in etalages.

Sommige gondeliers droegen zelfs een muts. Vanavond zou het kerstavond zijn. We voeren door het Canal Grande, we bezichtigden La Fenice, we liepen door de wijk Arsenale. Even was er zelfs sprake van dat we in een gondel zouden stappen, maar mijn moeders afdingtechniek werkte niet in Venetië. Ze had geprobeerd om de prijs van vijfentachtig euro naar vijf euro te laten zakken.

“Gezellig”, zei mijn zus. Ze haalde een peer uit haar rugtas. Mijn moeder en broer volgden haar voorbeeld met respectievelijk een sinaasappel en een ananas. Gezellig betekende bij ons in de familie een stuk fruit van thuis buitenshuis opeten. Als mensen om ons heen onze achternaam hadden kunnen horen, dan zouden ze die ook nooit meer vergeten. Ik keek met mijn vader op de kaart van Venetië. We wilden graag naar La Fenice, het operagebouw dat in 1996 volledig was uitgebrand. Ik vroeg me af of we überhaupt binnen zouden komen. Misschien was er een foto

“In India kun je de spoorwegen kopen voor vijfentachtig euro”, had ze geroepen, toen de gondelier niet meer met haar wilde praten. Ook de gondeliers zouden onze familie niet snel vergeten. Voordat we zouden gaan dineren, wilde mijn zus nog op Piazza San Marco foto’s laten maken. Van het hele gezin. Met duiven. Je denkt je familie redelijk te kennen na 27 jaar. Maar op het San Marco plein was ik met stomheid geslagen. Mijn moeder mepte met haar tas naar elke duif die in haar buurt kwam. In India waren koeien heilig. Als ze op de weg stonden, mocht je ze niet verjagen met een tak. Misschien waren duiven in India duivels? En mocht je ze de kop inslaan met alles wat daar bruikbaar voor was. De foto die genomen is en die nu bij mij thuis op de schouw staat, telt twee dode of bewusteloze duiven. Mijn moeder staat erop als een overwinnaar. Haar blik is moorddadig, haar glimlach bloeddorstig. We hebben er een ansichtkaart van laten maken: ‘De familie Van der Kwast wenst u fijne kerstdagen en een goed nieuw jaar.’ Als het goed is, valt de kaart dit jaar bij vrienden, kennissen en familieleden in de bus. Niemand mocht onze naam ooit vergeten.

A dvertorial

Extra comfort in Economy Class Graag uitgerust aankomen bij uw zakelijke meeting in New York? Of ontspannen op weg naar een bruiloft van vrienden op Bali? Dan is het prettig om extra comfortabel te vliegen in de Economy Class. Sinds kort biedt KLM haar klanten hierin nog meer keuzes.

NAADLOZE AANSLUITINGEN MET ONS WERELDWIJDE NETWERK OP ZES CONTINENTEN. Reizen met SkyTeam is sneller dan ooit door onze naadloze aansluitingen. Onze negen leden en een groot aantal partners brengen u overal ter wereld naar meer dan 800 bestemmingen op zes continenten. Het is nog nooit zo makkelijk geweest om op uw bestemming te komen. skyteam.com

Nieuwe zone met meer comfort

Meer ruimte

Kosteloos of met toeslag?

Naast de al bestaande voorkeurszitplaatsen met meer beenruimte of op een rij van twee, vindt u op intercontinentale vluchten vanaf december een nieuwe zone in de Economy Class: Economy Comfort.

In deze nieuwe Economy Comfort-zone hebben de stoelen extra beenruimte (10 cm) en een rugleuning die (tot twee keer) verder naar achteren kan. Het gaat om de voorste rijen van de Economy Class. U kunt na landing dus ook sneller van boord.

Een stoel in de Economy Comfort-zone reserveert u vanaf 90 dagen voor vertrek. De toeslag is 80 tot 150 euro per enkele reis, afhankelijk van de lengte van de vlucht. Heeft u een volledig flexibel Economy Class-ticket óf bent u Flying Blue Platinum-deelnemer, dan

is Economy Comfort kosteloos. Voor Flying Blue Gold-deelnemers geldt een korting van 50% op de toeslag, Silver-deelnemers ontvangen 25% korting. Voor meer informatie en reserveringen: www.klm.nl 9

SA M E NLE VIN G

Wonen

Kerst 2009:

ATPanel Vincent Geerlings Project Manager Group Ticketing

Nature Chique of La Poan Mystique Worden het dezelfde ballen en slingers als verleden jaar of moet het helemaal anders met kerst? Interieurstyliste Rianne Schenk van Rianne Schenk Design weet het precies. Zij neemt huizen en kantoren onderhanden en doet aan seizoenstyling. Zelf is ze behoorlijk Grenzeloos en gooit ze regelmatig haar eigen interieur om. Over kerst 2009 heeft ze uitgesproken ideeën. In huis

Els Nijman, Directeur World Servants Nederland:

“Over de grenzen van je eigen cultuur heen leren kijken” In een kersteditie waarin het thema ‘grenzeloos’ centraal staat, past bij uitstek een internationaal werkende organisatie. Zeker als jongeren daarin leren om zich in te spannen voor mensen die het elders minder hebben. Driekwart van de bijna 1.000 deelnemers aan bouwprojecten in vooral Afrika en Zuid-Amerika bestaat uit jongeren. “Bouwen aan jezelf door te bouwen voor een ander”, zo vat Els Nijman, directeur van World Servants Nederland, hun inzet samen. Protestant maar neutraal Toen zo’n kwart eeuw geleden uit de protestantschristelijke jeugdbeweging Youth for Christ een initiatief ontstond voor het bouwen van scholen in de Dominicaanse Republiek, haakte Nederland meteen in bij deze World Servants. “Maar we hebben geen moeder-dochter relatie,” benadrukt Els Nijman. “We zijn eerder verre familieleden die wel contacten onderhouden.” Ze legt uit dat World Servants Nederland uit 14 medewerkers bestaat en 350 vrijwilligers die de organisatie steunen. Daar bovenop komen in 2010 nog eens een kleine 1.000 deelnemers aan 32 projecten in 13 landen. “Die deelnemers zijn de mensen die letterlijk grenzen over gaan. Over geografische grenzen om in een land letterlijk iets neer te zetten, maar ook over hun eigen culturele grenzen. Dat vinden we voor jonge mensen die opgroeien in een multiculturele samenleving van zeer grote waarde. En zo ervaren ze dat zelf ook. Ze gaan niet zomaar gezellig ergens aan een strand liggen, maar ze gaan daar aan het werk om iets te bouwen. Ze staan met de voeten in de klei.” Hoewel World Servants een protestants christelijke organisatie is, wordt aan allerlei soorten projecten die een gemeenschap ondersteunen meegewerkt. Els Nijman daarover: “De projecten 10

die we uitvoeren, moeten altijd ten dienste staan van de hele locale gemeenschap. Dus bouwen we wel scholen voor het algemeen belang, maar nooit kerken. Want daarmee zou je je op het terrein van kerkpolitiek begeven en dat willen we juist vermijden.” Echte wereldburgers Nijman licht toe dat World Servants werkt aan de hand van een lijst met criteria waaraan een project moet voldoen. “Bij alle 32 projecten die in 2010 op stapel staan, hebben wij eerst contact gelegd met locale organisaties in een land. Die zijn vaak al bezig met bijvoorbeeld projecten op het gebied van onderwijs. Het hele inhoudelijke deel daarvan, zoals boeken en lesprogramma, blijft bij die locale partners. Wij bieden alleen aan om het infrastructurele deel van zo’n programma, het bouwen van een school, voor onze rekening te nemen.” Als World Servants een project aanneemt, wordt bekeken hoeveel mensen er nodig zijn om een gebouw op te zetten, waarbij men er rekening mee houdt dat de afbouw door locale krachten gebeurt. “De jonge mensen die vanuit Nederland naar bijvoorbeeld Afrika reizen om daar te gaan bouwen, krijgen vaak een enorme cultuurshock. Door de totaal

andere leefomstandigheden leren ze al snel hun luxueuze westerse leventje meer op waarde te schatten. Ze beseffen dat Nederlanders behoren tot de 3 procent van de wereldbevolking met de beste leefomstandigheden. Ze leren dus relativeren en door samenwerking, vooral met mensen ter plaatse, ontwikkelen ze zich ook steeds meer richting echte wereldburgers.” Daarmee wordt de vraag van de redactie ‘waarin is de organisatie grenzeloos?’ meteen beantwoord. Nijman denkt na en vat hun ervaringen kernachtig samen: “Na afloop van zo’n project lijkt het wel of veel jonge mensen weer terugkeren op aarde, of er misschien wel voor het eerst pas echt zijn. Ze hebben een heel andere kijk op de wereld gekregen en dat werkt door. Sommigen komen tot het inzicht dat

“Al jaren boeken wij de groepsreizen voor World Servants. Het zijn altijd bijzondere reizen die naar zeer exotische oorden gaan waar de armen uit de mouwen worden gestoken. Omdat het om een liefdadigheidsinstelling gaat, is de betrokkenheid natuurlijk extra speciaal. Dat schept een band met deze organisatie. En die wordt alleen maar sterker doordat we meer voor onze klanten doen dan van ons verwacht wordt. We begeleiden de groepen vaak op Schiphol, helpen al die jongelui met (soms te) veel bagage inchecken en zorgen dat de start van de reis soepeltjes verloopt. Dat is gewoon een extra service voor deze bijzondere klant.”

ze toch een heel andere studie willen gaan volgen dan ze hadden gepland. Hun scope is verbreed.” Reflectie thuis Je zou verwachten dat de directeur van World Servants vaak de wereld over trekt, maar dat beeld klopt niet. “Nee, ik reis juist helemaal niet zo veel. Ik moet immers leiding geven aan de organisatie hier in Nederland”, aldus de directeur. “Alleen als er contracten moeten worden gesloten met een nieuwe partner, zoals onlangs in Bolivia, dan ligt dat op organisatieniveau en ga ik er wel heen.” Maar de kerst brengt Els Nijman door in het Friese Oldeholtpade. “Dat is een heel ander moment van reflectie, en dat kan toch echt gewoon het beste met de familie thuis.”

“Kerst 2009 draait om twee zeer verschillende stijlen: Nature Chique en La Poan Mystique. Nature Chique komt voort uit de ecologische trend en is rustig en sfeervol. La Poan Mystique is een echte feesttrend met veren, felle kleuren en glitters. La Poan betekent de pauw in het Frans en dat moet u letterlijk nemen. Voor dit jaar hoeft niet meteen het hele interieur te worden omgegooid. Door te werken met plaids, kussens en kaarsen die passen bij de sfeer die u kiest, komt u al heel ver. Versier ook eens een stoel of behang een paneel niet met behang, maar met cadeaupapier.”

De boom in “Nieuwe ballen kopen is niet nodig. De natuurlijke ruwe materialen van de Nature Chique-trend laten zich goed combineren met goud en wit. Een rieten ster en houten kerstversieringen gaan prima samen met witte bal-

len en gouden sliertjes. Op die manier wordt uw boom een combinatie van materialen. Kiest u voor La Poan Mystique dan kan het niet kleurrijk genoeg zijn. Van pauwenveren tot vogels en vlinders. Voorkom dat het te hysterisch wordt door te kiezen voor een hoofdkleur, bijvoorbeeld paars, en ondersteun deze met roze, groen en kobalt.”

Aan tafel “Combineer een wit glimmend kleed met een katoenachtige tafelloper om de Nature Chique-trend extra feestelijk te maken. Ook een mooi sierbord onder het gewone bord maakt een tafel al snel feestelijk. Of denk aan houten servetringen in de vorm van een ster. De kerststukjes maken dit jaar plaats voor een groot pronkstuk op tafel. Beter een mooi object dan heel veel frutsels op tafel die alleen maar in de weg staan. Overigens staan de twee trends los van elkaar. Het is niet de be-

Nature Chique, 1 van de 2 kerststijlen voor 2009. doeling dat u La Poan Mystique combineert met Nature Chique.”

Tuintips “Kerst vier je binnen maar dat wil niet zeggen dat u de tuin moet overslaan. De afgelopen jaren zagen we al steeds meer lichtjes tegen voorgevels en in bomen en dat zet door. En beperk u dan vooral niet tot de bomen. Zet bijvoorbeeld metalen emmers gevuld met zand buiten en doe daar windlichten met kaarsen of waxinelichtjes in. Mooi voor langs het tuinpad zodat gasten zich welkom voelen."

Kerst, de dag erna “Om te voorkomen dat u in een zwart gat valt zodra alle kerstdecoraties de deur uit zijn,

raad ik u aan om niet alles de deur uit te doen. Gouden kussens kunnen ook de rest van het jaar. Wilt u liever toch de trend volgen, maak dan schoon schip en doe alle glim- en glans­ spullen de deur uit: in 2010 wordt het interieur namelijk nog meer organisch en natuurlijker. Onze levensstijl wordt nog groener en dus duikt ook de kleur groen op in het interieur. Bestaande meubels krijgen een tweede bestemming en afval als oude autobanden of oude zeildoeken worden gebruikt om er andere producten van te maken.” Graag een persoonlijk stylingadvies van Rianne Schenk? Stuur dan een e-mail naar [email protected]

CLUB RULES

SLEEPING ON THE CLUB PREMISES IS ABSOLUTELY ENCOURAGED Our fully-flat bed is 25% wider and more spacious around the shoulders. Which makes it easier to turn over in. So you’ll have no problem getting to sleep, but find waking up just as hard. Discover more about the British Airways Club World business class at ba.com/clubworld

Upgrade to Rolling out across the fleet.

CU LI NA IR

Tekst Ellen van Ree

CU LINAIR

Fotografie Robert Aarts

Aan tafel bij John Jansen

Wat een welkom! Twee kloeke kerstbomen inclusief twinkelende lampjes flankeren de voordeur van het huis van John Jansen, CEO van ATP, The Advanced Travel Partner. Binnen is het behaaglijk. In de fraai gedecoreerde woonkeuken is het ditmaal de chef-kok van restaurant Visaandeschelde die deze middag de culinaire honneurs waarneemt. Een select mannelijk gezelschap heeft de invitatie voor deze bijzondere lunch aangenomen om zich voor een paar uur onder te dompelen in een ware sensatie van louter culinaire en vinologische hoogtepunten. En tussen alle gangen door delibereren en filosoferen over één gespreksonderwerp: ieders persoonlijke of zakelijke interpretatie van het fenomeen grenzeloos. Dat maakt hongerig en smaakt naar opinies… Dus heren: aan tafel!

Piet Boon stapt over de drempel. De interieurdesigner voelt zich in deze ambiance duidelijk thuis en wordt als huisvriend dan ook hartelijk begroet door de gastheer. Ook Michiel Deenik, eigenaar van restaurant Visaandeschelde, wordt door Boon als een oude bekende begroet. En terwijl Michiel de champagneglazen vult met André Clouet en en passant meldt dat dit ook de huischampagne is bij het fameuze El Bulli, is zijn chefkok Arjan Wennekes drukdoende de amuses verantwoord te stileren op het witte servies. Deenik’s echtgenote Saskia gaat ons bedienen, zij trekt snel het knalroze linnen tafelkleed nog even recht. Pieter Witteveen, oprichter en Algemeen Directeur OC&C Strategy Consultants, heeft zich inmiddels bij het gezelschap gevoegd en binnen no-time praten de mannen geanimeerd over een gedeelde liefde. Boten op Bonaire. Wanneer Maarten de Groof, Executive Vice President en CCO Schiphol Group en Joep Krouwels, CEO van het trendy Nederlandse kledingmerk Scotch & Soda zich bij het gezelschap

vervoegen, zijn we ­bijna compleet. Want Pier Baarsma, Founding Partner BST-Company, is wat verlaat. Nederland – fileland…

Grenzen verkennen “Uit de visvijver van diverse branches is deze uitnodiging ontstaan. Ons ATP magazine heet Grenzeloos, daar wil ik het met jullie over hebben. Vanuit mijn eigen reisondernemerschap zijn er nagenoeg geen grenzen meer maar hoe staat dat ervoor op jullie vakgebieden vraag ik mij af. Grenzeloos, het woord kan staan voor bijvoorbeeld ambitie, of worden we in het huidige klimaat juist beperkt door grenzen”, zo opent John Jansen deze informele tafelsetting. “Piet, jij bent toch al aan het woord. Vertel ons eens, je bent op latere leeftijd inmiddels een stijlicoon, heb jij je grenzen al gevoeld?” Boon: “Nog lang niet. We hebben recent een directeur aangetrokken. Ons doel is het merk Piet Boon global neer te zetten. Daar zijn we gruwelijk hard mee bezig, Amerika trekt aan ons. Voor ons als bedrijf is dat echt een nieuw

Maarten de Groof, Michiel Deenik, John Jansen en Piet Boon beleid. We staan nog maar aan het begin.” Een nieuwsgierige Jansen: “De volksaard, de aard van het beestje, grenzen verleggen zit er in, wij zijn als volk niet angstig naar een ander land te vliegen. Mag ik dan aan mijn buurman Michiel eens vragen wat voor hem grenzeloos inhoudt. Op culinair gebied zijn Nederlanders toch enigszins met alle respect ‘boerenkinkels met weinig culinaire inhoud’?” Deenik: “Vergis je niet hoor! Ik vind mijn vak bijzonder leuk om te doen, ik reis de hele wereld af om gaan kijken wat men doet, de bewegingen volgen in Azië, in Japan bijvoorbeeld.” Boon interrumpeert hem enthousiast: “Zo leuk om te zien, hoe hoger de sterren, hoe meer ze daar met hun handen eten!” Deenik vervolgt: “Echt ieder gerecht wordt tijdens mijn vele reizen gefotografeerd, daar leer ik van. Japan, wat daar gebeurt qua eten en drinken, daar hebben wij geen notie van. Ze gaan daar met een stuk tonijn om alsof het goud is. Onze kok van Hotel Okura is daar wereldberoemd, die wordt binnengehaald als een profvoetballer, heeft een sterrenstatus.”

Opperste concentratie bij chef-kok Arjan Wennekes 12

Op exact dat moment verrast de kok ons met liefst zes delicate amuses, waaronder zalige Hollandse garnaaltjes verdrinkend in een Pernodsaus. Verbaasd kijkt het gezelschap naar

het kleine flesje in Deenik’s hand. “Mannen, dit is een cava. Ik was recent in Gerona en ontdekte daar een soort gelei met spumante. Een soort dikke champagne met een flintertje zeewier. Schenk deze vooral rijkelijk over de oester. Grenzeloos eten, een Hollandse oester met een Spaans getinte saus. Ik houd erg van vernieuwing in mijn culinaire aanbod, dit is onze interpretatie.” Pieter Witteveen heeft direct een brandende vraag: “Michiel, koester je geen ambitie om restaurants internationaal te gaan neerzetten?” “In dit metier moet je er als restaurateur bovenop zitten. Ik ben aan het nadenken over een nieuwe locatie. Dit moet een visueel spektakel en een nieuwe uitdaging worden.” Pier Baarsma is mooi op tijd voor de eerste menugang. Jansen vraagt hem om een korte verbale curriculum vitae. En zijn visie op grenzeloos. Zijn tafelgenoten hangen minutenlang aan Pier’s lippen. “Zo’n vijf jaar geleden heb ik besloten het corporate leven te laten voor wat het is, ik kom bij Philip Morris en CocaCola vandaan, veel in het buitenland gezeten. Ach, sometimes you need a kick in the butt. Uurtje factuurtje is niet mijn ding. Ik wil liever adviseren. Alle bedrijven hebben innovaties nodig, ik kom met businessconcepten. 13

CU LI NA IR

de toekomst. Internet, dat is pas grenzeloos. Heineken is een goed voorbeeld, daarvoor hebben we een platform gecreëerd, heineken.nl. Je kunt member worden, krijgt een creditcard, dat is Visa. In die bewuste kaart stoppen wij een RFID (Radio Frequency Identification) chip en brengen wij deze tot leven. Hierdoor ontstaat er online verbinding met je leven offline. Zo betaal je vooraf entree, parkeren, bestel je bier voor die avond. Je creëert een avondje uit op de website. Iets dergelijks, een community opzetten, valt natuurlijk ook voor jouw kledingmerk Scotch & Soda te bedenken Joep. Wat versta jij onder grenzeloos?” Joep Krouwels krijgt in eerste instantie met een geestige opmerking de lachers op zijn hand. Zorgvuldig walst hij de rosé uit de Bourgognestreek door zijn glas. Ja, zelfs het wijnassortiment is vanmiddag grenzeloos te noemen, zeker bij de latere grand finale. “Grenzeloos ondernemen? Geen sterk verhaal hoor, maar we laten onze kleding in China produceren en zijn nu druk doende om het merk in China te gaan verkopen. Ook daar

gaan we de retail in, te beginnen met Hongkong. Scotch & Soda hebben mijn zakenpartners Eric, Patrick en ik negen jaar geleden overgenomen. Het merk had een slechte naam, wij hebben het uit frustratie naar het buitenland gebracht. Je vindt ons over de hele

wereld, in Australië, Japan, Nieuw Zeeland, landen in Europa. Recent hebben we Scotch & Soda in Antwerpen geopend, Berlijn staat op de planning.” Grappig vindt Witteveen dit verhaal. “Succesvoller in het buitenland, dat is heel herkenbaar. Mijn consultancybedrijf werkt over heel de wereld, we werken onder meer in de retailmarkt, maar ook in de transport- en reiswereld, private equity en veel in Azië. Wij kwamen in eerste instantie in Amerika bij het bedrijfsleven niet binnen, maar het feit dat wij in het Verre Oosten opereren, wekt bij de Amerikanen zoveel vertrouwen. Dat genereert voor ons enorme goodwill en heeft een fikse boost aan klanten opgeleverd. Wij zijn het land binnengekomen via een omweg. Toch een mooi voorbeeld van grenzeloos ondernemen. Zeg Maarten, dat brengt mij bij, ik noem het maar even voor het gemak, jouw Schiphol. Een luchthaven is in mijn optiek grenzeloosheid ten top.” De Groof legt bedachtzaam zijn bestek terzijde van de boterzachte haas, hoogst

persoonlijk geschoten door onze kok, die jagen als hobby heeft. “Inderdaad, wij zijn ook een grenzeloos bedrijf, we zetten veel strategische stappen. We werken samen met andere airports, Charles de Gaulle bijvoorbeeld, we hebben vastgoed op Malpensa en Brisbane airport, we brengen onze knowledge naar China, naar het vliegveld Guangzhou. Een industrial area met 9 miljoen inwoners. We gaan Schiphol-Oost een boost voor de toekomst geven. Martinair en Transavia krijgen daar hun hoofdkantoor, we gaan er snel opknappen en ontwikkelen. Ondersteunende bedrijven, zoals uit de it-branche, willen er zich gaan vestigen. En goed nieuws voor de zakenreiziger, er komt een private jet terminal.”

Arjan Wennekes (26) staat al vanaf zijn 15e in de keuken. Begon als hulpkok bij Klein Paardeburg. Daarna Delikee, weer terug naar Klein Paardeburg, Zin, Restaurant Vermeer, Oesters aan de Brink, Klein en Klein en Charlotte in Abcoude. Werkt nu als chefkok bij Visaandeschelde in Amsterdam.

John Jansen: “Zelfs beter nieuws kan ik jullie melden, corporates vliegen in toenemende mate kleiner. Een jet verhuurbedrijf heeft zijn prijzen vanaf Schiphol-Oost verlaagd, en biedt one way strategy aan. Heen met een privéjet, na drie dagen meetings bijvoorbeeld business class terug met een lijndienst.” Bij dit nieuws kijken alle aanwezigen verheugd. Stuk voor stuk reizen deze zakenmannen ver en frequent. De natgeregende zwarte labrador Bluf, liefdevol droog geboend door baasje John, heeft zich zoet in de eetkeuken neergevlijd. Naast allerlei prachtige eerder genoemde gerechten was er tonijn, tarbot met zuurkool, chutney van ananas en groene appel, maar er rest ons nóg een culinaire verrassing. Opgewonden wachten wij het dessert af. Lekkers vervaardigd van chocolade maar daarbij worden wij geacht een glas sherry te drinken. Sherry?! Worden we op het verkeerde been gezet door Michiel Deenik? Een fluweelzachte Montilla Moriles, gebotteld in 1979, wat een goddelijke zet. Prettig verrast bespreekt het gezelschap deze onorthodoxe keuze. De heren zijn het na afloop roerend met elkaar eens. Een kleine vier uurtjes in de keuken van ATP’s CEO aan zijn eettafel mogen aanschuiven, zijn wijnkelder inspecteren, van een exquise lunch genieten en boeiende gesprekspartners ontmoeten in een informele en ontspannen sfeer: het blijkt een gouden greep. Grenzeloos boeiend.

Hobby’s: “Vissen, jagen, helpen op de slachterij van mijn schoonvader en ook nog de normale dingen als lekker uit eten in binnen- en buitenland, snowboarden en verder koken, koken en nog eens koken en er heel veel over praten.”

RECEPT

Bedrijven denken helaas nog niet groot. Ik heb een participatiemaatschappij, wij brengen een acceleratie in hun business. Allemaal op basis van nieuwe, innovatieve technologie. Een containerwoord. Dat zijn applicaties die goed zijn, nieuw zijn en inspelen op

Entertainment

Speciaal voor de lezers van Grenzeloos geeft Visaandeschelde chef-kok Arjan Wennekes het recept van een van zijn amuses prijs.

Tomatenmousse met gelei van tomaat met oosterse specerijen Voorgerecht voor 6 personen. Voor de mousse: neem 0,5 liter tomatensap en stoof hierin 100 gram sjalotten, 1 teentje knoflook, een takje tijm en iets citroengras. Mengsel langzaam laten trekken. Week voor deze tomatenjus 5 blaadjes gelatine en los dit op in de warme jus. Zet dit weg op ijs en wacht totdat het is afgekoeld, neem dan 0,5 liter room en klop dit op tot yoghurtdikte en meng het met de tomatenjus. Breng de mousse nog even op smaak met zout en peper en stort het dan in mooie glaasjes. Op de mousse komt een gelei van oosterse specerijen. Neem hiervoor 2 dl tomatensap en laat hierin een rode peper, 50 gram gember en een stengel citroengras meetrekken op laag vuur. Zet ondertussen twee blaadjes gelatine in de week. Als het tomatensap een half uurtje heeft getrokken dan van het vuur afnemen, zeven en de blaadjes gelatine er in oplossen. Laten afkoelen en voorzichtig op de tomaten mousse storten.

Joep Krouwels, Pier Baarsma en Pieter Witteveen

14

Een uurtje voor serveren uit de koeling halen en afmaken met een mooie kruidensalade en een paar Hollandse garnalen.

Erwin van Lambaart, algemeen directeur Joop van den Ende Theaterproducties en directeur Stage Entertainment Nederland:

“Elke dag kan het beter dan gisteren”

De eerste vraag die Grenzeloos voorlegt aan de dynamische directeur van Stage Entertainment Nederland gaat over persoonlijke grenzen. Daar hoeft Erwin van Lambaart niet lang over na te denken. “Ik heb soms de neiging om mezelf voorbij te rennen, maar dan krijg ik een sms’je van iemand die zegt: ‘volgens mij ga je nu wel héél erg hard.’ Dan pas ik m’n tempo iets aan. Het is voor mij niet zo dat het altijd meer, beter of anders moet, maar ik vind wel dat het elke dag altijd wel ergens beter kan dan gisteren.” Stage Entertainment, opgericht door Joop van den Ende, is gevestigd in acht Europese landen en de Verenigde Staten. Onder die papaplu zijn 35 bedrijven werkzaam in verschillende deelgebieden van de entertainment business. Van Lambaarts functie als directeur van de Nederlandse poot van Stage Entertainment en die van lid van de Raad van Bestuur van de internationale holding (met Henk Kivits als voorzitter) beslaat een breed scala aan activiteiten. “Aan de ene kant moet ik de zakelijke balans zien te vinden waarbij financiën per definitie grenzen stellen, maar aan de andere kant is het dan juist zo fijn om ook bezig te zijn aan de creatieve kant van het bedrijf, want die kant is bijna onbegrensd. Een heerlijke combinatie”, vindt Van Lambaart.

Creatief team Naast zakelijke afwegingen komt er dus ook een zeker fingerspitzengefühl kijken bij het samenstellen van de cast van een musical. “Ik bemoei mezelf zeer nadrukkelijk met de keuzes van bijvoorbeeld de acteurs. Ik moet daar wel bij zeggen dat wij een geweldig productioneel en creatief team hebben. Echte professionals die al zo’n vijf, zes jaar samenwerken. Verschillende fasen van een project

zijn cruciaal, vandaar dat ik de scripts lees, de workshops bijwoon en ook mijn stem laat gelden bij de finale casting. Ik probeer steeds mijn inbreng in die keuzes te leveren vanuit de positie van het publiek. Dat is een kwestie van gevoel, want elk publiek heeft z’n eigen grenzen en die moet je zien te vinden.”

Grenzeloze producties Erwin van Lambaart loopt langs de lijst met musicals die momenteel draaien. “Die weerspiegelt eigenlijk heel mooi het grenzeloze karakter van onze producties. Van ‘Mama Mia’ op een idyllisch Grieks eiland tot het typisch Amerikaanse ‘All shook up, love me tender’ en van ’Joseph and the amazing technicolor dreamcoat’ in Egypte tot ‘Mary Poppins’ in Engeland. Voor die laatste musical is onlangs de casting gestart via een televisieprogramma van de AVRO en in april volgend jaar vindt de galapremière plaats. Een geheel nieuwe productie is ‘Pettycoat’, die speciaal rondom Chantal Janzen wordt gemaakt. Die speelt zich af in het Nederland van de jaren ’50-’60. Een boerenmeisje dat haar droom gaat najagen in de grote stad. Die nieuwe musical wordt overigens op ons verzoek gemaakt door het creatieve team dat ook ‘Ciske de Rat’ op z’n naam heeft staan.”

Van Folies tot Broadway Met zo’n internationaal opererend bedrijf moet Erwin van Lambaart veel reizen. “Ik denk dat ik bij elkaar enkele weken per jaar onderweg ben. We hebben theaters door heel Europa en als ergens een première

plaatsvindt, ga ik daar natuurlijk wel heen. Dit najaar bijvoorbeeld naar Parijs voor de laatste doorloop, de eerste try out en de première van ‘Zorro’ in de Folies Bergère. Daar komt bij dat Stage Entertainment dat beroemde theater nu ook beheert, dus dat maakt het extra speciaal.” New York is een andere frequente bestemming. “Broadway is de bakermat van de musical. Daar zie ik ook veel voorstellingen om ideeën op te doen.”

die dag vier tot vijf producties verspreid over het hele land bezoeken. Dan probeer ik zoveel mogelijk van onze artiesten en medewerkers een fijne kerst te wensen. Want dát is mijn andere familie!”

Meer klantgericht Entertainment is per definitie een klantgerichte branche. Hoe verhoudt die zich tot de reisbranche? Van Lambaart is onderweg wel wat opgevallen: “In het theater staat voorop dat het publiek een geweldige avond beleeft en dat het zich buitengewoon welkom voelt. Die beleving mis ik steeds meer als ik in een vliegtuig stap. Ik begrijp best dat luchtvaartmaatschappijen in deze moeilijke tijden vooral inzetten op efficiency van het proces, maar ik vind het wel zorgwekkend dat de hospitality daaraan ondergeschikt lijkt te worden gemaakt. Ook in de economy class moet je van goede dienstverlening uit kunnen gaan. Naar mijn mening zou qua gastvrijheid aan boord nog wel een stap gezet kunnen worden. Je kunt de crisis wel als nadeel zien, maar hij biedt juist nu ook de mogelijkheid om je te onderscheiden bij het reizend publiek.”

Huisgemaakte piccalilly Met kerst heeft de theaterdirecteur een druk programma. Kerstavond gaat hij zelf de keuken in: “Ik mag graag koken en ga gegrilde tonijn maken. Bij Visaandeschelde in Amsterdam hebben ze daarbij een heerlijke huisgemaakte piccalilly en ik ga proberen die zelf thuis te maken.” Eerste kerstdag is er voor de familie en tweede kerstdag is speciaal voor Van Lambaart: “Dan ga ik met vrouw en kinderen met grote manden met kerstkransen de theaters af waar onze producties spelen. Als alles voorspoedig verloopt, kunnen we

Lisette Rodenburg-Van Vugt Supervisor Media Desk “Binnen de mediadesk van ATP Bussum, verzorgen mijn collega Sabine van Leeuwen en ik, samen met onze overige collega’s, de reizen van management en medewerkers van Stage Entertainment, Joop van den Ende Theaterproducties en Holiday on Ice. Dat doe ik al vijf jaar, eigenlijk kwam ik getekst? lijk met Stage Entertainment bij ATP en sindsdien ben ik steeds bij boekingen van dat bedrijf betrokken geweest. We boeken de vluchten veelal naar steden waar theaters bezocht worden en waar premières van musicals plaatsvinden. Voor Holiday On Ice boeken we eveneens de reizen van alle schaatsers van over de hele wereld naar de verschillende shows. Onze contacten lopen via de verschillende personal assistants en voor de reizen van Erwin van Lambaart via zijn secretaresse. Na al die jaren ken je elkaar goed en dat werkt wel zo makkelijk.”

ATPanel 15

Sport

Sport

De voetbalfinales in Madrid en Johannesburg

Het spel én de knikkers Uit onderzoek van GHO blijkt dat de Champions League en het toernooi om het wereldkampioenschap voetbal ware kaskrakers zijn. De belangstelling wereldwijd is gigantisch. Naar de WK finale in Duitsland keken in 2006 maar liefst 26 miljard mensen! En voor het evenement op 11 juli in Johannesburg worden soortgelijke kijkcijfers verwacht. Omroepen scoren met het WK, maar ze moeten daar ook een prijs voor betalen aan de wereldvoetbal­ organisatie. FIFA wist voor het World Cup toernooi in Zuid-Afrika onder meer autofabrikant Hyundai, creditcardmaatschappij VISA en bierbrouwer Budweiser als sponsor of partner te strikken. Opvallend is dat bij het toernooi om de UEFA Champions League de sponsors voor een deel uit dezelfde branches afkomstig zijn: Ford, Mastercard en Heineken. Naar de wedstrijden van de Champions League kijken zo’n vier miljard mensen in 227 landen wereldwijd en het is juist die internationale uistraling die bedrijven willen gebruiken in de wereldwijde marketing van hun producten.

Economische aanjager De directe inkomsten voor de voetbalorganisaties vloeien voor een groot deel terug naar de landen waar een toernooi wordt gehouden of eindigt. Naar dat financiële aspect wordt onderzoek gedaan door professor Simon Chadwick van de universiteit van Coventry. Hij becijferde de economische impact voor de stad waar de Champions League finale wordt gespeeld. Voor de wedstrijd die in 2008 in Moskou werd gespeeld, kwam hij uit op een omzet van in totaal 267 miljoen euro. 16

Het stoppen van de beslissende penalty door Edwin van der Sar leverde Manchester United een bedrag van 108 miljoen euro op: een verschil van 70 miljoen met de tweede plaats van 38 miljoen euro waar medefinalist Chelsea toen genoegen mee moest nemen. De stad Moskou kreeg nog eens 44 miljoen euro aan extra inkomsten in de dagen voor en na de finale. Crisis of niet: in 2009 steeg de economische impact van de Champions League finale met zestien procent tot 310 miljoen euro. Professor Chadwick: “Zo’n finale is een enorme aanjager voor de economie. Het bewijst dat megasportevenementen door hun geweldige emotionele appeal zelfs economische daling teniet kunnen doen.” Dat grotere positieve effect werd wel iets anders verdeeld. Met

name het verschil tussen winnaar en verliezer slonk behoorlijk. Het zegevierende FC Barcelona kreeg ruim 110 miljoen euro, maar verliezer Manchester United kon nog altijd meer dan 65 miljoen incasseren. Rome, de stad waar in 2009 de finale werd gespeeld, toucheerde meer dan 45 miljoen aan inkomsten rond de voetbalwedstrijd. Bij een positief resultaat heeft ook de stad van het winnende team baat. Uit het onderzoek van de universiteit van Coventry blijkt dat Barcelona als gevolg van winst in de Champions League finale mag rekenen op 15 miljoen euro extra omzet. Dat komt vooral door een verbetering van het imago en de reputatie van de stad, die leidt tot een groei van het toerisme. Bovendien neemt locaal het consumentenvertrouwen toe, waardoor er meer geld wordt uitgegeven.

Med.Pag.ATP 297x204,5 (Ing) 21/10/09 09:46 P�gina 1

JOHANNESBURG

Zuid-Afrika is inmiddels al het meest vooraanstaande toeristenland in Afrika. Toch ziet de Zuid-Afrikaanse regering enorme aanvullende voordelen van de organisatie van het WK voetbal in 2010. Er wordt een bijdrage van ruim 14 miljard euro aan het bruto nationaal product voorzien. Ook de werkgelegenheid zal (tijdelijk plus permanent) met 159.000 nieuwe banen toenemen. Aan het toernooi doen 36 teams (waaronder Nederland) mee met elk zo’n 50 mensen per team: een kleine 2.000 deelnemers. Daar komen dan nog eens 500 voetbalofficials en 14.500 VIPs en andere hoogwaardigheidsbekleders bij. Plus bijna 11.000 journalisten. Die vertoeven allemaal twee weken in het land en geven daar geld uit. Dat is weliswaar de verwachting, maar die is wél gebaseerd op eerdere gegevens. De Duitse regering rekende na afloop van het vorige WK uit dat in de voorbereiding van het toernooi 50.000 nieuwe banen werden gecreëerd. Tijdens het vorige toernooi bestonden de inkomsten uit toerisme uit zo’n 270 miljoen euro. Er was geen plek meer te vinden in bars en restaurants. En daar bovenop kwam nog eens 2 miljard euro binnen uit verkoop van shirts en andere voetbalsouvenirs. Geen wonder dat de verwachtingen van Madrid en Johannesburg hooggespannen zijn. Het kan dus dringen worden voor een plaatsje in een hotel of restaurant. Bij het boeken van hotels en arrangementen kan ATP u van dienst zijn. Mocht u zelf willen gaan en een restaurant en museum zoeken, dan heeft Grenzeloos vast een selectie voor u gemaakt in zowel Madrid als Johannesburg.

Op 22 mei wordt de achttiende finale van de UEFA Champions League gespeeld. Plaats van handeling dit keer: Santiago Bernabeu in Madrid. Anderhalve maand later zijn tijdens de finale van de FIFA World Cup in het Soccer City stadion in Johannesburg alle 98.000 zitplaatsen bezet. Over de uitslagen van die finales is nog niets bekend, maar over de knikkers bestaat al wel een donkerbruin vermoeden. Beide steden verdienen miljoenen aan een potje voetbal. “A tale of two cities.”

Sponsors en partners

Toerisme en werkgelegenheid Johannesburg is de grootste stad van ZuidAfrika met meer dan 3 miljoen inwoners. Het is de geboorteplaats van Nelson Mandela en met zo’n 50 actieve goudmijnen nog steeds het goudcentrum van de wereld. Aanrader is de groene buitenwijk Melville, met leuke bars, restaurants, tweedehands boekwinkels en hippe kledingzaken.

Restaurants In Zuid-Afrika zijn ze culinair van alle markten thuis. Je kunt in Johannesburg genieten van zowel een Franse als een Afrikaanse keuken, en van alles daar tussenin: • Beira Alta • Browns of Rivonia

MADRID

Soccer City stadion Johannesburg

Madrid is in feite een metropool die bestaat uit talloze aaneengesloten, maar totaal verschillende wijkjes. Daardoor hangt er overal in de stad weer een andere, maar typisch Spaanse sfeer. De leukste wijken zijn Sol, Chueca, Salamanca, La Latina en Huerta. Vergeet ook zeker niet de zondagsmarkt te bezoeken in El Rastro en het nationaal Park Retiro, met het imposante monument van Alfonso XII.

• E18hteen • Gramadoelas • Metro

Musea De musea in een land weerspiegelen verschillende delen van de geschiedenis. In Johannesburg van het ontstaan van de mensheid tot de afschaffing van de apartheid. Of van dynamiet diep onder de grond tot vliegtuigen in de lucht. • Apartheid museum • Nelson Mandela House • Cradle of Humankind • Dynamite museum • South African Airways museum

• La Baracca • Botin • Cafe Oliver • Cornucopia • Sagaretxe

Musea

Restaurants

Naast culinair, komt de bezoeker van de Spaanse hoofdstad ook cultureel aan z’n trekken. De eerste drie topmusea liggen in de gouden driehoek en kunnen met een combikaart worden bezocht.

Spanjaarden leven later dan Nederlanders. Pas om 22.00 uur raken de restaurants druk bevolkt. Voor wie z’n eetlust niet zo lang kan bedwingen, is er de heerlijke uitvinding van de tapas bars. En dit zijn de places to be:

• Prado • Reina Sofía • Thyssen-Bornemisza • Museo Panteón de Goya • CaixaForum

When travelling for business becomes travelling for pleasure. Relax onboard and enjoy the privacy and comfort of Iberia throughout your flight. Your seat reclines and extends to form a bed in a personal space of up to 230 cm. It is also equipped with double-cushioned lower back support and

John Bergmann Senior Project Manager Sports Events “Voor de Champions League finale in Madrid ben ik nu bezig met het opzetten van een programma voor zo’n duizend VIP-gasten van een sponsor. Die moeten letterlijk vanuit de hele wereld worden ingevlogen. Voor gedeeltes van deze groep verzorgen wij de vliegreizen, we regelen alle transfers, de accommodatie en we tuigen een tweedaags programma op dat aansluit bij de wensen van de sponsor. Omdat ATP de nodige ervaring heeft met hospitality, regelen we voor sponsors van de WK, maar ook voor andere bedrijven, in Zuid-Afrika arrangementen. Toen op 4 december de loting van het Nederlands elftal ’s avonds bekend werd, zaten we met ons hele team standby om vluchten en accommodatie vast te leggen.”

ATPanel

massage function. Or if you prefer just to unwind, choose from one of the dozens of restful positions, to get your head, legs and arms truly comfortable. Your seat also offers a wealth of entertainment options including the latest cinema releases, music and games... You also have a connection for your laptop computer, telephone, SMS, e-mail... Make the space all your own. So please, sit back, relax, and enjoy your flight.

WELCOME TO IBERIA

iberia.com

COLUM N

wacht dat je bijna tot in je blootje door de piepapparaten wilt gaan. Volstrekt leeg uit hun ogen kijkende medeburgers gebieden je dat. Bijna op schofterige manier.

Column

Controle

Dat we, in onze wereld, in een voortdurende staat van oorlog zijn, gaat eigenlijk aan ons voorbij. Ga eens vliegen. En probeer dan snelheid te maken, probeer op te schieten, probeer te doen alsof we in een ‘normale’ wereld leven… In een land dat werkelijk in oorlog is, de USA dus, is vliegen een koud kunstje. De piloot roept: “Hi folks, we’ll make it in time”, maar daarmee is het echte verhaal dus niet verteld. Reizen, of beter gezegd, vliegen in dat enorme

land, vraagt geduld, aanpassingsvermogen, een soepele geest, inlevingsvermogen en nog meer geduld. Vanaf het inchecken word je aangezien voor staatsgevaarlijk en erger. Je krijgt een resem aan vragen waar je nauwelijks raad mee weet (ik kan in de lach schieten over: Did you pack your own luggage yourself?) en als je eenmaal een instapkaart in de hand hebt, begint de tormentering pas echt. Je sluit aan bij een rij en er wordt van je ver-

Schoenen uit, riem af, alles waar maar een centimetertje ijzer aan zit: weg of uit, bril af, creditcards weg, horloge af, voor de dames sieraden af en weg. Kunstlong? Uitdoen. Computer uit de tas, stekkers en verlengsnoeren worden beloerd en men snuffelt verder in je bagage. “Wat zijn dit?” Ik, vrolijk: “Fisherman’s Friend.” De onderzoeker, een jonge pokdalige vent van voor in de dertig, zegt: “Don’t move”, en er moet een hoge ome aan te pas komen om uit te maken of deze snoepjes de trip mee mogen maken. Ben ik staatsgevaarlijk? Mijn tas blijft piepen, ook na driemaal doorzocht te zijn; ik word nu als melaatse bekeken. Een man met strepen op de mouw vraagt me naar mijn paspoort. Ik geef hem het boekwerkje en hij kijkt verbaasd. Wat is dit? Hij blikt verwilderd rond en roept een ander iemand nabij. Samen bestuderen ze het paspoort. Ik word, zo blijkt, nu ineens voor hulp van Bin Laden aangezien en moet uit de rij komen. Mijn foto wordt bestudeerd, ik moet mijn naam tot driemaal toe melden en er komt een hoge tante bij. Zij schrijft iets op een papiertje en loopt weg. De mannen wijzen me aan naar een andere rij te lopen. Ik sta daar, met afzakkende broek en volkomen potsierlijk met twee Noren en een Zweed. Ook afzakkende broeken. En gelatenheid.

We voelen ons schuldig en vernederd, maar snappen ook waarom dit allemaal gebeurt. In heftige chaos verliezen systemen als deze, door de USA gehanteerd, alle zeggingskracht, inhoud en ratio. Iedereen doet maar wat. Zoals nu. Vier buitenlanders staan volkomen voor aap omdat de Amerikanen niet weten wat ze met de vreemde paspoorten aan moeten. Weer kijkt er iemand in mijn tas en haalt er een strip aspirientjes uit. Wat dat zijn. Aspirientjes. Waar ik die voor nodig heb. Om koppijn te voorkomen. En wat is dit? Een verloopstekker. Een wat? Ik leg uit, met enig cynisme in mijn stem: “Omdat er in deze wereld geen eenduidige vorm en maat voor stekkers is en we toch allen graag stroom willen hebben, bestaat het systeem van verloopstekkers.” Ik ben eigenwijs en zeg dat zoiets eigenlijk ook voor onze hersens zou moeten gelden. Twee militairen halen me op. Ik heb een subversieve opmerking gemaakt. Tot in mijn onderbroek wordt gekeken. Blaas ik het land op? Na een half uur mag ik doorlopen: niets gevonden. Niemand spreekt een excuus uit, de man met de strepen op de mouw kijkt de andere kant op. Oh, the land of the free and the home of the brave. Nou? Is dat zo? Ik ben slechts reiziger en wil binnen Uw land reizen. Meer niet.

lufthansa.com

Eerder thuis

Een product van Lufthansa.

ATP Met ruim 2000 vluchten per dag is er altijd één die precies in uw planning past.

Continental Airlines has joined Star Alliance Giving you better access to New York and beyond I should know, we do business there. I’ve earned it.

Christine Reischl, Senior Vi ce President & General Manager, Industry Standard Servers, Hewlett Packard and Star Alliance Gold Status

staralliance.com

ee Sn

W Zo inte n r

C Tr i t y ip W Zo inte n r

uw

C Tr i t y ip

To C l o H se om e

3 , 2,1… GO!

Landgraaf

€ 

139,-

Londen

€ 

599,-

Slovenië

€ 

599,-

Ook in 2010 de beste groepsreizen! Een jubileum te vieren? Een paar dagen weg met het hele bedrijf of een voordelig alternatief voor relatiemarketing op locatie? Sluit dan de perfecte incentive deal met het reisconcept 3,2,1… GO! van ATP. Voor een

vaste scherpe prijs per persoon boekt u een nagenoeg all-in reis. Met een retourvlucht inclusief luchthavenbelasting, transfers, verblijf, een maaltijd en een excursie. ATP selecteert voor u telkens drie incentives, elk voor 20 per-

sonen, in de categorieën Close To Home, City Trip en Sneeuw. Voor de periode december tot en met februari zijn dit Landgraaf (indoor wintersport), Londen en Slovenië. Maar de bestemmingen van de vorige periodes zijn ook

Kerstmis in de Hermitage

Staatsmuseum Hermitage St.-Petersburg

20

nog beschikbaar. Meer weten over boeken en beleven zonder te veel uit te geven? Ga dan naar www.atp.nl/321GO

Colofon Grenzeloos is een uitgave van ATP, The Advanced Travel Partner. Postbus 75672 | 1118 ZS Schiphol 020 2011475 | [email protected] | www.atpi.nl

Een van de mooiste uitjes tijdens de feestdagen is een bezoek aan de Hermitage in Amsterdam. Zo is de tentoonstelling Aan het Russische hof. Paleis en protocol in de 19de eeuw nog te zien t/m 31 januari en zijn er speciale activiteiten in zowel de Hermitage als in café-restaurant Neva. Neva is gevestigd in de tuinvleugel van de Hermitage en heeft zijn naam te danken aan de rivier die door Sint-Petersburg stroomt en waarlangs de Hermitage zich bevindt. Met uitzondering van Tweede Kerstdag zijn er bovendien elke dag gratis instap­rondleidingen te volgen, waarvoor u zich kunt opgeven bij de informatiebalie. Een overzicht van de activiteiten:

Concept/Redactie/Productie

• 25 en 26 december: kerstdiner in café-restaurant Neva. Meer informatie www.neva.nl • 27 december, kerkzaal 14.00 uur: liturgisch concert door Noord-Hollands Byzantijns Mannenkoor. • 27 december, auditorium 14.00 uur: workshop Russische liedjes voor kinderen door de 4tuoze matroze. • 6 maart: opening van de nieuwe tentoonstelling Matisse tot Malevich. Pioniers van de moderne kunst uit de Hermitage. Met topstukken van Matisse, Picasso, Van Dongen, De Vlaminck, Derain en andere kunstenaars die als pioniers van het modernisme kunnen worden beschouwd.

Coördinatie

De Hermitage is dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Gesloten op 25 december en 1 januari. Entree 15 euro, kinderen t/m 16 jaar gratis. Meer informatie over de activiteiten en tentoonstel­ lingen www.hermitage.nl

ATP Concept & Creatie Postbus 75672 | 1118 ZS Schiphol 020 2011294 | [email protected] www.atpi.nl Hoofdredacteur Ron Bongers Adjunct-hoofdredacteur Jan Willem de Wijn Redactie Kim Alderden, Jeroen Esmeijer, Racheda Kooijman, Mark Litjens, Ellen van Ree Eindredactie Caju ter Kuile Elles Ernste Productie & Traffic Ron van Dam, Wouter van Gool Advertenties Fleur Goote Art Direction Sofie Sinoo Vormgeving Ronald Fruin, Tim van der Windt Lithografie Ziezo Design | Maarssen Druk Habo DaCosta | Vianen ISSN 1878-4615 Coverbeeld Fotografie: Robert Aarts